Mīnanātha: Smaradīpikā

harakopānalenaiva bhasmībhūyākarot smaraḥ /
arddhaṃ nārīśarīraṃ hi yaś ca tasmai namo 'stu te // MinSd_1 //

samyag ārādhitaḥ kāmaḥ sugandhikusumādibhiḥ /
vidadhāti varastrīṇāṃ mānagranthivimocanam // MinSd_2 //

smaran nirjitya rudreṇa paścād uddīpitaḥ smaraḥ /
tena tannāmadheyena nirmitā smaradīpikā // MinSd_3 //

anekakāmaśāstrāṇāṃ sāram ākṛṣya yatnataḥ /
bālavyutpattaye strīṇāṃ cittasantoṣaṇāya ca /
prabodhāya varastrīṇāṃ tuṣṭyai ratisukhāya ca // MinSd_4 //

gargeṇābhāṣitāṃ samyag vakṣyāmi smaradīpikām /
yasya vijñānamātreṇa mūrkho 'pi ratiraṅgadhīḥ // MinSd_5 //

bālikā taruṇī prauḍhā vṛddhā ceti viśeṣataḥ /
jñātavyo hy anvitaḥ kāmo dhruvaṃ śṛṅgāram icchatā // MinSd_6 //

kāmaśāstrasya tattvajñā jāyante sundarīpriyāḥ /
kāmaśāstram ajānanto ramante paśuvat striyam // MinSd_7 //

nānānibandhaiḥ suratopacāraiḥ krīḍāsukhaṃ janmaphalaṃ narāṇām /
kiṃ saurabheyīśatamadhyavartī vṛṣo 'pi saṃbhogasukhaṃ na bhuṅkte // MinSd_8 //

svanārīrakṣaṇaṃ puṃsāṃ paranāryanurañjanam /
bandhabhedeṅgitajñānam etat phalam udāhṛtam // MinSd_9 //

yena saṃvatsaro dṛṣṭaḥ sakṛt kāmaḥ susevitaḥ /
tena sarvam idaṃ dṛṣṭaṃ punar āvartitaṃ jagat // MinSd_10 //

prathamaṃ lakṣaṇaṃ puṃsāṃ strīṇāṃ ca tadanantaram /
dhvajasya lakṣaṇaṃ proktaṃ bhagalakṣaṇasaṃyutam // MinSd_11 //

kāmasthānāni saṃlakṣya punaḥ samyakpracālanam /
punaḥ ṣoḍaśa bandhāś ca tathaivādhomukhāś ca ṣaṭ // MinSd_12 //

dvau bandhau sundarīṇāṃ ca paścān mukharataṃ tathā /
bāhyaṃ rataṃ tataḥ kuryād rataṃ deśaviśeṣajam // MinSd_13 //

iṅgitasya parijñānaṃ dūtyāś ca tadanantaram /
tathāṣṭanāyikāyāś ca mantrauṣadhisutodayaḥ // MinSd_14 //

śaśo mṛgo vṛṣaś caiva caturthas tu hayas tathā /
kathayāmi kramāt puṃsām etaj jāticatuṣṭayam // MinSd_15 //

mṛducapalasuśīlaḥ komalāṅgaḥ suveṣaḥ sakalaguṇanidhānaṃ satyavādī śaśo 'sau // MinSd_16 //

vadati madhuravāṇīṃ nṛtyagītānuraktaḥ /
dvijasuragurubhakto bandhuyukto dhanāḍhyaḥ // MinSd_17 //

strījito gāyanaś caiva nārīsattvaparaḥ sukhī /
ṣaḍaṅgulo bhaven meḍhraḥ śrīmāṃś ca śaśako mataḥ // MinSd_18 //

vadati madhuravāṇīṃ raktanetraḥ suśīlaḥ calamatiratibhīruḥ śīghragāmī mṛgo 'sau // MinSd_19 //

udarakaṭikṛśaḥ syād dīrghabimbādharauṣṭho daśanavadanadīrgho dīrghabāhuḥ pratāpī // MinSd_20 //

alpabhug dhārmikaś caiva satyavādī priyaṃvadaḥ /
aṣṭāṅgulo bhaven meḍhro rūpayukto mṛgo mataḥ // MinSd_21 //

vṛṣo yathā udarakaṭikṛśāsyaḥ śīghragāmī natāṃsaḥ kanakaruciradehaḥ kaṣṭavādī vṛṣo 'sau // MinSd_22 //

vyasanakṛpaṇabuddhiḥ strīvaśaḥ strīvilāso bahuguṇabahutejāḥ dīrghanetro 'bhimānī // MinSd_23 //

upakāraparo nityaṃ strīvaśī śleṣmalas tathā /
lubdhaś ca kṛpaṇaś caiva mithyāvādī ca nirbhayaḥ /
daśāṅgulaśarīras tu medasvī vṛṣabho mataḥ // MinSd_24 //

hayo yathā udarakaṭikṛśāsyo dīrghakaṇṭhādharoṣṭhaḥ /
daśanavadananetraṃ tasya dīrgho 'pi nābhiḥ // MinSd_25 //

lubdhaś ca kṛpaṇaś caiva mithyāvādī ca nirbhayaḥ // MinSd_26 //

dvādaśāṅgulameḍhras tu kuśalo 'pi hayo mataḥ // MinSd_27 //

iti puruṣalakṣaṇāni catvāri // MinSd_28 //

atha strīṇāṃ jāticatuṣṭayaprakaraṇam /
padminī citriṇī caiva śaṅkhinī hastinī tathā /
pratyekaṃ ca varastrīṇāṃ khyātaṃ jāticatuṣṭayam // MinSd_29 //

padminī yathā bhavati kamalanetrā nāsikād ūrdhvarandhrā aviralakucayugmā dīrghakeśā kṛśāṅgī // MinSd_30 //

mṛdugamanasuśīlā nṛtyagītānuraktā sakalaguṇasuveṣā padminī padmagandhā // MinSd_31 //

śaśivadanā bimbauṣṭhī tanvī tāmranakhī tathā /
mandagā lajjitā śyāmā raktaprāntavilocanā // MinSd_32 //

gāyanī suratāḍhyā ca pārāvatakalasvanā /
svalpāhārā sukeśī ca padmagandhā ca padminī // MinSd_33 //

citriṇī yathā bhavati vipulakeśā nātidīrghā na kharvā tilakusumasunāsā snigdhadehotpalākṣī // MinSd_34 //

kaṭhinaghanakucāḍhyā sundarī bandhaśīlā nikhilaguṇavicitrā citriṇī citraveṣā // MinSd_35 //

gaurāṅgī tyaktalajjā ca bāhyasaṃbhogasaṃratā /
uttānaśāyinī coṣṇā pārāvatakalasvanā // MinSd_36 //

snigdhāṅgī māṃsagandhā ca svalpakāmā kṛśodarī /
dhūrtā gurunitambā ca citriṇī śrīphalastanī // MinSd_37 //

dīrghākṛtidīrghasuvarṇanetrā dīrghādharā dīrghanitambabimbā /
leṣātapālaṅkṛtakaṇṭhadeśā puṃsaikacittā khalu śaṅkhinī syāt // MinSd_38 //

śobhanā komalā coṣṇā dīrghā dīrghaśiroruhā /
mṛdvaṅgī kṣāragandhā ca nātisthūlā na durbalā // MinSd_39 //

gaurāṅgī tīkṣṇanāsā ca pīnastanī vicakṣaṇā /
viśālajaghanā krūrā suratāḍhyā ca śaṅkhinī // MinSd_40 //

hastinī yathā sthūlākṛtiḥ sthūlapayodharā ca sthūlādharā sthūlanitambabimbā /
kāmotsukā gāḍharatipriyā ca madhye ca puṣṭā kariṇī matā ca // MinSd_41 //

sthūlā kaṭhinakucā krūrā nātyuṣṇā nātiśītalā /
gaurāṅgī kṣīṇanāsā ca pīnastanavilakṣaṇā // MinSd_42 //

viśālajaghanā krūrā phullanāsātiśītalā /
kharvā ca kharvanāsā ca bahulomā ca kāmukī // MinSd_43 //

madagandhatanur nityaṃ mattamātaṅgagāminī /
lubdhā pīnastanī kruddhā hastinī sā prakīrtitā // MinSd_44 //

padminī pikavāṇī ca snigdhavāṇī ca citriṇī /
śaṅkhinī krūravāṇī ca meghavāṇī ca hastinī // MinSd_45 //

padminī pādaśobhā ca keśaśobhā ca citriṇī /
śaṅkhinī mukhaśobhā ca kaṭiśobhā ca hastinī // MinSd_46 //

padminī padmagandhā ca kṣīragandhā ca citriṇī /
śaṅkhinī mīnagandhā ca madagandhā ca hastinī // MinSd_47 //

padminī padmanidrā ca dīrghanidrā ca citriṇī /
śaṅkhinī ghoranidrā ca gajanidrā ca hastinī // MinSd_48 //

padminī padmabandhena nāgabandhena citriṇī /
śaṅkhinī mīnabandhena gajabandhena hastinī // MinSd_49 //

padminī svalpabhogā ca laghubhogā ca citriṇī /
śaṅkhinī bahubhogā ca gajabhogā ca hastinī // MinSd_50 //

śaśakaḥ padminīṃ caiva citriṇīṃ ca mṛgas tathā // MinSd_51 //

śaṅkhinīṃ vṛṣabhaś caiva hastinīṃ tu hayas tathā /
ramate tulyabhāvena tadā samarataṃ bhavet // MinSd_52 //

uccanīcātinīcaṃ ca tathātyuccaṃ ca varjitam // MinSd_53 //

khyātaṃ samarataṃ caiva tad virahaty anyathā striyaḥ // MinSd_54 //

iti strīṇāṃ jāticatuṣṭayam /
atha dhvajalakṣaṇaprakaraṇam /
musalaṃ raṅgavīraṃ ca dvividhaṃ dhvajalakṣaṇam /
sthūlaṃ musalam ity āhur dīrghaṃ tad raṅgavīrakam // MinSd_55 //

nātihrasvaṃ nātidīrghaṃ sthūlaṃ sthūlāntikaṃ varam /
kṣatraśīrṣe prasannaṃ ca liṅgāni syuḥ śubhāni ṣaṭ // MinSd_56 //

atha bhagalakṣaṇaprakaraṇam /
kūrmapṛṣṭhā gajaskandhā padmanābhisamā tathā /
alomā mṛduvistīrṇā ṣaḍ ete subhagā bhagāḥ // MinSd_57 //

śītalaṃ coṣṇam atyuṣṇaṃ gojihvāsadṛśaṃ kharam /
ity uktaṃ kāmaśāstrajñair bhagacihnacatuṣṭayam // MinSd_58 //

śītalaṃ sukhadaṃ proktam uṣṇaṃ ca madhyamaṃ smṛtam /
atyuṣṇam asukhaṃ caiva kharaṃ prāṇaharaṃ smṛtam // MinSd_59 //

atha kāmacālanaprakaraṇam /
aṅguṣṭhe caraṇe gulphe bhage nābhau kuce hṛdi /
kakṣe kaṇṭhe 'dhare netre kapole ca śrutāv api /
śīrṣe sarvaśarīre tu vaset kāmas tithikramāt // MinSd_60 //

savye puṃsaḥ striyo vāme kṛṣṇe śukle viparyayaḥ /
ūrddhvaṃ pratipadādau ca kṛṣṇe cādhaḥ pracakṣate // MinSd_61 //

evaṃ caiva vaset kāmaḥ sthāne caiva viśeṣataḥ /
pāde jaṅghe ūrudeśe stane kakṣe gale śrutau // MinSd_62 //

nakhakṣataṃ pradātavyaṃ bhage nābhau ca mardanam /
gaṇḍe netre lalāṭe ca cumbanaṃ kāmukair iha /
hṛdaye tāḍanaṃ hastād dantenādharapīḍanam // MinSd_63 //

ātmāsyenduśaradvisaptatithayaḥ khyātaṃ nalinyā rate paulastyābdhirasāṣṭabhāskaratithau prītā bhavec citriṇī /
rudrānaṅgagaṇeśaśambhutithayaḥ syuḥ śaṅkhinībhuktaye śeṣāḥ syuḥ suratotsaveṣu kariṇāṃ jātāṃ striyaḥ prītaye // MinSd_64 //

aṅguṣṭhe caraṇe ca gulphanicaye jānudvaye bāstike nābhau vakṣasi kakṣayor nigaditā kaṇṭhe kapole 'dhare /
netre karṇayuge lalāṭaphalake dhautaṃ ca vāmabhruvām ūrdhvādhaścalanakrameṇa tithayaś cāndrīkalāpakṣaye // MinSd_65 //

sīmante nayane 'dhare ca galake kakṣātaṭe cūcuke nābhau śroṇitaṭe manobhavagṛhe jaṅghātaṭe piṇḍake /
gulphe pādatale tadaṅgulitale 'ṅguṣṭhe ca tiṣṭhaty asau vṛddhakṣīṇasamaṃ tadā śaśikalāpakṣadvaye yoṣitām // MinSd_66 //

maulau kuntalakarṣaṇaṃ nayanayor ācumbanaṃ gaṇḍayoḥ dantenādharapīḍanaṃ hṛdi hatim muṣṭyā ca nābhau śanaiḥ /
kakṣākaṇṭhakapolamaṇḍalakucaśroṇīṣu deyā nakhāḥ sīmante śikharaṃ nakhair urasijau gṛhṇīta gāḍhaṃ tataḥ // MinSd_67 //

kurvāṇo viratiṃ manobhavagṛhe mātaṅgalīlāyitaṃ jānvaṅguṣṭhapadorugulphahananaṃ cānyonyataḥ kāminām /
ity evaṃ gaditaṃ pradeśakalanād indoḥ kalāropaṇaṃ kartavyaṃ ca narais tu strīṣu rabhasād uktaḥ prabodhādhikaḥ // MinSd_68 //

iti kāmukasaṃghātaiḥ kartavyaṃ kāmacālanam /
dravaty anena kāmo hi ghṛtabhāṇḍam ivāgninā // MinSd_69 //

āliṅganaṃ cumbanaṃ ca dantakṣatanakhakṣate /
mardanaṃ nakhacāṭuś cādharapānaṃ kucagrahaḥ // MinSd_70 //

cumbanaṃ saṃpraharaṇaṃ nārīkṣobhaṇam eva ca /
etad bāhyarataṃ kuryāt kāmaprakaṭahetave // MinSd_71 //

adhare gaṇḍayor bhāle kapole galake hṛdi /
stane ca kakṣayor haste nābhimūle bhagasthale // MinSd_72 //

kukṣau jaghanayor mūle hṛdayor netrayor mukhe /
kaṭyāṃ ca cumbanaṃ dantakṣataṃ netre tu varjitam // MinSd_73 //

bhage mardanam āpūrya tato maithunam ācaret /
kṛtvā vivastrāṃ kāntāṃ tu meḍhraṃ tatra praveśayet // MinSd_74 //

vakṣasā stanayugmaṃ tu sampīḍya bāhubandhanam /
anyonyaṃ dṛḍham ākramya kuryād āliṅganaṃ striyaḥ // MinSd_75 //

rasikena rasajñena satataṃ ratim icchatā /
gāḍham āliṅganaṃ deyaṃ tatsakhyā hy anurāgataḥ // MinSd_76 //

gale vakṣaḥsthale kukṣau kaṇṭhapārśve bhage tathā /
jaghanorunitambeṣu pṛṣṭhe haste śiraḥsu ca // MinSd_77 //

kaṇṭhamūle kapole ca nakhakṣatam athācaret // MinSd_78 //

kakṣākaṇṭhakapoleṣu nābhiśroṇikucau tathā /
bhagaskandhau karṇamūlau trayodaśa nakhālayaḥ // MinSd_79 //

sthāneṣv eteṣu kukṣau ca nakhacāṭuṃ samācaret /
romāñcahetusukhadaṃ madanoddīpanaṃ matam // MinSd_80 //

itthaṃ ca manmathotpanne keliṃ kuryāt tathaiva ca /
stanayor yugayoś caiva sanābhikabhagasthale // MinSd_81 //

jaghanorunitambeṣu kāmuko muhur arpayet // MinSd_82 //

bhujayoḥ stanayoś caiva bhage nābhau tathaiva ca /
ṣaṭsu sthāneṣu vidhinā mardanaṃ parikīrtitam // MinSd_83 //

kakṣākaṇṭhakapoleṣu nābhau śroṇyāṃ payodhare /
karṇamūle tathā skandhe cumbanaṃ dvādaśasthale // MinSd_84 //

gaṇḍauṣṭhaṃ ca tathā vaktraṃ kakṣā nābhir bhagas tathā /
kucau ca bāhumūlaṃ ca dvādaśaitāni cumbanam // MinSd_85 //

gaṇḍau netre tathā vaktraṃ kakṣā nābhir bhagas tathā /
kucau ca bāhumūlaṃ ca sthānāny etāni cumbane // MinSd_86 //

adharauṣṭhe ca sampīḍya nāyako nāyikādharam /
pūrṇacandranibhaṃ peyān nāryāś ca sarasaṃ mukham // MinSd_87 //

payodharauṣṭhajihvāyā dvayor eva kucāgrayoḥ /
pañcasthānasya vai pānaṃ kuryāt kṛśavicakṣaṇaḥ // MinSd_88 //

oṣṭhena cauṣṭhagrahaṇapūrvakaṃ keśakarṣaṇam /
śiraḥpradeśe kṛtvā tām upaviṣṭāṃ ca kārayet // MinSd_89 //

yathā kokilaśabdaḥ syād yathā pārāvatadhvaniḥ /
yathā haṃsamayūrādeḥ kalarāvaṃ tathā caret // MinSd_90 //

muṣṭāmuṣṭinitambe ca kuryāc caiva parasparam /
upahastenābalāyās tāḍayej jaghanadvaye // MinSd_91 //

bhagagarbhasya madhye tu nāḍikā dhvajarūpiṇī /
pūrṇā kāmajalair nityaṃ vāmasthā mṛdupīvarā /
marditā cāṅgulībhyāṃ tu janayet kāmajaṃ jalam // MinSd_92 //

tatra ekaviṃśatiprakāraḥ /

teṣāṃ nāmāni kākapadaḥ viparītakaḥ nāgarikaḥ ratipāśaḥ keyūraḥ priyatoṣaṇaṃ samapadaḥ ekapadaḥ ūrdhvasaṃpuṭaḥ saṃpuṭakaḥ manmathapriyaḥ ratisundaraḥ urupīḍanaḥ smaracakraṃ nāgapāśakaḥ gaganakaḥ vaṃśadārakaḥ kanakakṣayaḥ nāgaraḥ kuliśanāmakaḥ kāmasundara iti /
yathākramaṃ teṣāṃ lakṣaṇāny apy āha /
strīpādau skandhayugmasthau kṣiptvā dhvajaṃ bhagaṃ laghu /
kāmayet kāmuko nārīṃ bandhaḥ kākapado hi saḥ // MinSd_93 //

pādam ekaṃ kare dhṛtvā dvitīyaṃ skandhasaṃsthitam /
nārīṃ kāmayate kāmī bandhaḥ syād viparītakaḥ // MinSd_94 //

ūrumūlopari nyasya yoṣidūruṃ naro yadi /
grīvāṃ dhṛtvā karābhyāṃ tu bandho nāgariko mataḥ // MinSd_95 //

pīḍayed ūruyugmena kāmukaṃ yadi kāminī /
ratipāśas tadā khyātaḥ kāminīnāṃ manoharaḥ // MinSd_96 //

strīṇāṃ jaṅghāntarāviṣṭo gāḍhāliṅgya ca sundarīm /
ramate vihvalaḥ kāmī bandhaḥ keyūrasaṃjñakaḥ // MinSd_97 //

narīpādau svahastena hṛdaye dhārayed yadi /
stanārpitakaraḥ kāmī kāmayet priyatoṣaṇam // MinSd_98 //

yoṣitpādau hṛdi nyasya karābhyāṃ dhārayet kucau /
yatheṣṭaṃ tāḍayed yonau bandhaḥ samapadaḥ smṛtaḥ // MinSd_99 //

pādam ekaṃ kare dhṛtvā dvitīyaṃ skandhasaṃsthitam /
stanārpitakaraḥ kāmī bandhas tv ekapado hi saḥ // MinSd_100 //

samprasārya striyāḥ pādau śayyārpitakaphoṇikaḥ /
bhage liṅgasya saṃyogād ramate sampuṭo hi saḥ // MinSd_101 //

strīpādau saralīkṛtya bhūmau kuñcitajānukaḥ /
stanalagno ramet kāmī bandhaḥ sampuṭako mataḥ // MinSd_102 //

svajaṅghādvayabāhye ca vā yoṣitpadadvayam /
stanau dhṛtvā ramet kāmī bandhaḥ syān manmathapriyaḥ // MinSd_103 //

nārīpādadvayaṃ kāmī dhārayet kucamaṇḍale /
dhṛtvā kaṇṭhaṃ ramen nārīṃ bandho 'yaṃ ratisundaraḥ // MinSd_104 //

striyā ūruyugaṃ dhṛtvā karābhyāṃ pīḍayet punaḥ /
kuryāc ca nirbhayāṃ kāmī bandhaḥ syād ūrupīḍanaḥ // MinSd_105 //

dhṛtvā vāmakareṇoruṃ pādaṃ cāpi śiraḥsthitam /
ramate sudṛḍhaḥ kāmī smaracakraṃ prakīrtitam // MinSd_106 //

svajānudvayamadhyābhyāṃ hastābhyāṃ dhārayet striyam /
ramen niḥśaṅkitaḥ kāmī bandhaḥ syān nāgapāśakaḥ // MinSd_107 //

samāśliṣya yadā kāntaḥ kāminyā jaghanadvayam /
ūrdhvagaṃ ramate dorbhyāṃ bandho gaganakaḥ smṛtaḥ // MinSd_108 //

nārīpādadvayaṃ caiva skandhe yaḥ parivartanam /
kṛtvā kānto ramed āśu bandho 'yaṃ vaṃśadārakaḥ // MinSd_109 //

mukhaṃ mukhe yadā bāhyaṃ bāhye jaṅghe 'pi jaṅghayoḥ /
vakṣo vakṣaḥsthale dattvā bhavet sa kanakakṣayaḥ // MinSd_110 //

sundarīṃ ca ramet kāntaḥ kaṭyāsaktabhujadvayām /
hṛdi tatkāntahastāṃ ca bandho 'yaṃ nāgaro mataḥ // MinSd_111 //

strīpādadvayam āliṅgya vimukhākṣiptaliṅgakaḥ /
yonim āpīḍayet kāmī bandhaḥ kuliśanāmakaḥ // MinSd_112 //

svajaṅghādvayabāhyena dhārayet kucamaṇḍalam /
dhṛtvā kaṇṭhaṃ ramet kāmī bandhaḥ syāt kāmasundaraḥ // MinSd_113 //

ityādikaṇṭhavinyāsād gāḍhaṃ sampādayet sukham /
tasmād vidagdhasaṃghātaiḥ kāryā bandhāḥ prayatnataḥ // MinSd_114 //

striyam ānatapūrvāṅgīṃ pādāhitakaradvayām /
dhṛtodaro ramet kāmī bandho 'yaṃ paśunāmakaḥ // MinSd_115 //

pādālīḍhastanīṃ nārīm utkṣiptajaghanāṃ yadi /
kāntaḥ kāmayate paścāt kathitas tv ekabandhakaḥ // MinSd_116 //

uddhṛtya pādam ekaṃ tu bhuvi saṃsthāpya cāparam /
kuḍyāśritāṃ ramet kāntāṃ bandhas traivikramo mataḥ // MinSd_117 //

hṛdi saṃsthāpya pādaikaṃ bāhubhyāṃ veṣṭayed yadi /
kāntaḥ kuḍyāśritāṃ nārīṃ bandho veṣṭanako mataḥ // MinSd_118 //

nārījānudvayaṃ dhṛtvā ātmajānudvayopari /
kuḍyāśritāṃ ramet kāntāṃ bandho dolādināmakaḥ // MinSd_119 //

nārībāhudvayaṃ nyasya svīyabāhudvaye tathā /
grīvāṃ dhṛtvā ramet kāmī bandho dolāyitaḥ smṛtaḥ // MinSd_120 //

kuḍyāśritāṃ ramet kāntāṃ kaṇṭhāsaktakaradvayām /
pādābhyāṃ madhyam āveṣṭya bandhaḥ prālambako mataḥ // MinSd_121 //

striyāḥ pādadvayaṃ kāntaḥ kāntasyorudvayopari /
kaṭim ālolayed āśu bandho 'yaṃ haṃsalīlakaḥ // MinSd_122 //

liṅgoparisthitā nārī bhūmau dattvā karadvayam /
hṛdaye dattahastā ca bandho līlāsano mataḥ // MinSd_123 //

viparītarate nārīm ṛtusnātāṃ na gurviṇīm /
yojayet kāmaśāstrajñaḥ sadyo bhuktavatīṃ tathā // MinSd_124 //

bhage niḥkṣiptajihvāgro vilolaṃ cumbati priyaḥ /
tathaiva ramaṇasyāpi nārī liṅgaṃ prakarṣati // MinSd_125 //

madhyadeśabhavā nāryo nakhadantapade ratāḥ /
cumbāghātaratā nāryas tathā madhyamadeśajāḥ // MinSd_126 //

adhomukharatāś caiva keśagrāheṣu sindhujāḥ /
nānārataratā nāryas tathā siṃhaladeśajāḥ // MinSd_127 //

cumbanāliṅgane raktās tathā kṛtrimaliṅgakaiḥ /
mahārāṣṭre ratā rāmāḥ strīrājye kośaleṣu ca // MinSd_128 //

kṣatāghātāṃśukākṣepais tathā kṛtrimaliṅgakaiḥ /
dhvajavṛṣaṇalubdhāś ca rāmāḥ kārṇāṭadeśajāḥ // MinSd_129 //

cumbakeśagrahaiś caiva jihvāvakṣojamardanaiḥ /
vṛṣaṇais tāḍanenāṅge ratā drāviḍadeśajāḥ // MinSd_130 //

nitāntarasikā bandhe cumbanāliṅganādiṣu /
lubdhāś cādharapāneṣu na tu lāvaṇyavigrahāḥ // MinSd_131 //

tīrthayātrābhilubdhāś ca gauḍavaṅgāṅganāḥ kila /
niḥsahā mardanāghāte nepālāḥ kāmarūpajāḥ // MinSd_132 //

strīṇāṃ viṣayasātmyaṃ ca jñātvā maithunam ācaret /
samāne sukhasampattir anyathā vai dviṣanti tāḥ // MinSd_133 //

mṛduhrasvadhvajo yatra priyo 'śakto drutacyutiḥ /
yatra strīṇāṃ ca kāṭhinyaṃ tatra nīcarato bhavet // MinSd_134 //

nāryo nīcaratodvignā dviṣanti puruṣaṃ kṣaṇāt /
śrūyate caiva karṇāṭe kāntayā nihataḥ patiḥ // MinSd_135 //

aṅgulīnāṃ praveśais tu tathā kṛtrimaliṅgakaiḥ /
mṛduhrasvadhvajaiḥ kāmī ramet strītoṣahetave // MinSd_136 //

atha prāsaṅgikaṃ kanyāparīkṣaṇaprakaraṇam /
idānīṃ yad ahaṃ vakṣye kanyāyāḥ lakṣaṇaṃ tataḥ /
nirūpya lakṣaṇādīṃs tāṃ paritaḥ svīyasampadam // MinSd_138 //

na kṛṣṇā nātigaurāṅgī tanvī mṛduvacās tathā /
na kharvā nātidīrghā ca suvaktrā cārulocanā // MinSd_139 //

kambugrīvā ca mṛdvaṅgī śyāmarukthodarī tu yā /
alpanidrālpabhoktrī ca samāṅgī nimnanāsikā // MinSd_140 //

āraktā sutarāṃ netre nakhe dantacchade 'pi ca /
padmaraktādicihnaṃ ca pāṇau pāde viśeṣataḥ // MinSd_141 //

samadantā guruśroṇī bimbauṣṭhī ca sugāyanī /
bhavet kanyā praśaṃsyā sā dharmakāmārthasiddhaye // MinSd_142 //

bhūmau pādakaniṣṭhā vānāmikā vārpayed yugam /
kanyā sā varjanīyā ca saivopapatikā matā // MinSd_143 //

kanyā sā puṃścalī kharvā yā syāc chabalamadhyamā /
pīvarā karkaśāṅgī ca piṅganetrā kace jaṭā // MinSd_144 //

dīrghanetrā dīrghavaktrā kharvā paruṣavādinī /
jaṅghāyām uttaroṣṭhe ca bibhratī lomasaṃcayam // MinSd_145 //

karoti yadi vā nityaṃ bhojanaṃ vipulaṃ bahu /
nimnagrīvā nimnakaṇṭhā bahukeśī sulocanā // MinSd_146 //

gaṇḍakūpe hasantī ca dantapaṅktyā tu danturā /
sā vijñair varjanīyā ca sukhaiśvaryasamīhayā // MinSd_147 //

tad yathā kuladvayaṃ cāpi vininditā strī yaśovibhūtiṃ ca tiraskaroti /
nimagnacandreva niśāsamānā prayāti naivādaratāṃ pṛthivyām // MinSd_148 //

sevanaṃ yoṣitāṃ kuryān matvā doṣabalābalam /
bālāyogyātirūḍhānām ṛtuyogavibhāgataḥ // MinSd_149 //

bālā ca taruṇī prauḍhā vṛddhā bhavati nāyikā /
ebhiḥ prakārair vikhyātā yuvatī nāgarī sadā // MinSd_150 //

bāleti gīyate nārī yāvat ṣoḍaśavatsaram /
tasmāt paraṃ ca yogyā sā yāvad viṃśativatsaram // MinSd_151 //

vidvadbhiḥ sarvajagati taruṇīty abhidhīyate /
tadūrdhvam atirūḍhā syād yāvat pañcāśataṃ punaḥ // MinSd_152 //

vṛddhā tataḥ paraṃ jñeyā suratotsavavarjitā /
prīṇāti bālā mālādyais taruṇī vastradānataḥ // MinSd_153 //

premavākyādibhiḥ prauḍhā vṛddhā ca dṛḍhatāḍanāt /
phalatāmbūlavāsobhir bālā vaśyā bhaven nṛṇām // MinSd_154 //

vividhābharaṇaiḥ snehais taruṇī vaśavartinī /
gāḍhāliṅganacumbanaiś ca atirūḍhās tu yoṣitaḥ // MinSd_155 //

gauravair madhurālāpair bhaved vṛddhā priyaṃvadā /
tathā kusumadharmiṇyaḥ striyo vṛddhaparigrahāḥ // MinSd_156 //

upakrāmanti viśvāsād dviṣanti puruṣaṃ kṣaṇāt /
nidāghaśarador bālā sevyā viṣayiṇāṃ bhavet // MinSd_157 //

hemante śiśire yogyā prauḍhā varṣāvasantayoḥ /
satataṃ sevyamānāpi bālā vardhayate balam // MinSd_158 //

kṣemaṃ nayati yogyā strī vṛddhā prakurute jarām /
utsāhahāniṃ vṛddhā strī diśed rogakṣayādikam // MinSd_159 //

bālā ca prāṇadā proktā taruṇī prāṇahāriṇī /
prauḍhā karoti vṛddhatvaṃ vṛddhā maraṇam ādiśet // MinSd_160 //

āsīne lālayed bālāṃ taruṇīṃ śayane tathā /
utthāne tv atirūḍhāṃ ca lālanaṃ trividhaṃ matam // MinSd_161 //

adhvaklāntā ṛtusnātā prathamajvaritā tathā /
madhupānaprasannā ca nartitā virahī tathā // MinSd_162 //

ṣaṇmāsagarbhiṇī māsaprasūtā navaraṅgiṇī /
etā vahanti sutarāṃ striyo na suratotsavam // MinSd_163 //

āliṅganavihīnaṃ tu yo vetti suratotsavam /
paśor iva bhavet tasya siddhiḥ svārthaikasiddhaye // MinSd_164 //

āliṅgacumbane daṃśo bhagastanavimardanam /
nakhadānaṃ ca ghātaś ca grahaṇaṃ kucakeśayoḥ // MinSd_165 //

karoti cinmayaṃ hāsyaṃ jihvākaṇṭhādharagrahaḥ /
etad daśaprabhedaṃ hi kṣaraṇasya prakīrtitam // MinSd_166 //

nārīṇāṃ mohanaṃ tāvad yāvan notkaṇṭhitā priyā /
anyathā tatsukhocchitir aśītārkakarād iva // MinSd_167 //

śītkāraṃ cātha huṃkāraṃ hasitaṃ ca trapākṣayaḥ /
prasvinnavadanaṃ caiva vikāro 'tha bhagasya ca // MinSd_168 //

buddhvā caitāni liṅgāni yoṣitāṃ surate budhaḥ /
tayā tulyasukhaṃ vāñchann anurāgaṃ samācaret // MinSd_169 //

puṣpaṃ mālyaṃ suvarṇaṃ ca rājataṃ taruṇīsukham /
taruṇīrahite kānte vyarthaṃ deśaviceṣṭitam // MinSd_170 //

daivād yadi kadācid dhi vicchedaḥ kramaśas tadā /
daśamīṃ manmathāvasthāṃ prāpnoty eva na saṃśayaḥ // MinSd_171 //

abhilāṣaś cintanaṃ cānusmṛtir guṇakīrtanam /
unmādo vipralāpaś ca udvego vyādhir aṣṭamaḥ // MinSd_172 //

jaratā maraṇaṃ ceti daśāvasthā manobhuvaḥ /
pramadānāṃ narāṇāṃ ca smaronmathitacetasām // MinSd_173 //

lakṣayitveṅgitaṃ strīṇāṃ hṛdi vijñaḥ pravartate /
satyaṃ vallabhatāṃ yāti sumadhyānāṃ ca yoṣitām // MinSd_174 //

vijñaḥ sādhyāṃ yatnasādhyāṃ vacasā caiva sādhayet /
sādhanaṃ kaṭhinaṃ strīṇāṃ durnirūpyā bhavanti tāḥ // MinSd_175 //

prākāśīṃ bāhumūlasya kakṣodarakucasya ca /
bālāliṅganamokṣaṃ ca kavarīmocanaṃ tathā // MinSd_176 //

svīyāṅgāvayavasyaiva nirantaravilokanam /
aśrupāto 'ṅgulīmardaśleṣmotsargaṃ muhurmuhuḥ // MinSd_177 //

kāntasya rūpasaubhāgyasaṃkrīḍāguṇasampadām /
saṃkīrtanaṃ mahollāsaḥ svāṅgabhadrāvamardanam // MinSd_178 //

śrutivartmāṅgulikṣepaḥ sasmite vadanekṣaṇe /
etāny aphalasādhyāni liṅgāni ca samunnayet // MinSd_179 //

vrīḍayālaṃkṛtā kāntā ūṣmārtā lobhavarjitā /
sādhyā liṅgarthavīryas tā asādhyā sā prakīrtitā // MinSd_180 //

yatnasādhyā sādhuvaktrī dhanahīnā pravāsinī /
sādhyeṅgitaviparyastā yatnasādhyā kuṭumbinī // MinSd_181 //

udyānotsavatīrtheṣu adhvavāṭīvaneṣu ca /
aniṣṭayuvatīsaṅge kṣetre pitṛgṛhe tathā // MinSd_182 //

devāgāre kuṭau caiva tathā vāpyādisevane /
naṭane gogṛhe caiva tathā bandhugṛhotsave /
rakṣitavyā sadā nāryaḥ sadbhir ātmaprayatnataḥ // MinSd_183 //

satyapradānair madhurair vacobhiḥ saṃrakṣitavyā taruṇī sadaiva /
arakṣitā cāpi kulasya nāśaṃ kuryāddhi vai bāhyajanānurāgāt // MinSd_184 //

agrāmyamaṇḍanaḥ prājñaḥ śuciḥ śrīmāṃś ca gāyanaḥ /
narmagoṣṭhīpraviṣṭaś ca ṣaḍguṇo nāgaro mataḥ // MinSd_185 //

tyāgī vivekī kuśalaḥ kulīnaḥ kalābhivijñaḥ sumatir dhanāḍhyaḥ /
bhavakṣamaḥ sarvasahaḥ sukhī ca śrīmān suśīlaḥ sa hi nāyakaḥ syāt // MinSd_186 //

rajakī mālinī dhātrī yoginī prativeśinī /
sakhī gopālikā ceṭī nāpitā vidhavā naṭī // MinSd_187 //

sairandhrī kanyakā caiva daivajñā dūtikā matā /
vicitrābharaṇā dakṣā parijñātapareṅgitā // MinSd_188 //

pravīṇā sthirabhāvā ca pragalbhā dūtikā matā /
dūtī niyujyate kārye bahubhāṣāvibhūṣitā // MinSd_189 //

roṣānurūpakopā yā anunītā ca tuṣyati /
lakṣyate sā bhṛśaṃ nāthaguṇahāryamanojñayā // MinSd_190 //

aharahar anurāgā dūtikāṃ preṣya pūrvaṃ sarabhasam upayāti kvāpi saṃketadeśe /
na mīlati khalu yasyā vallabho daivayogān nigadati bharatas tāṃ nāyikāṃ vipralabdhām // MinSd_191 //

yasyā ratiguṇākṛṣṭaḥ patiḥ pārśve na muñcati /
vicitravibhramāsaktā sā syāt svādhīnabhartṛkā // MinSd_192 //

yā nityaṃ priyavicchede kāntasaundaryaceṣṭite /
dhyāyed ekamanā bhūtvā syāt sā virahiṇī matā // MinSd_193 //

uddāmamanmathaśarajvaravepamānā romāñcakarṇakusumaṃ kuśalaṃ vahantī /
niḥśaṅkinī vrajati yā priyasaṃgamāya sā nāyikā khalu bhaved abhisāriketi // MinSd_194 //

yā nirlajjā kṛtā gāḍhaṃ madena madanena ca /
abhiyāti priyaṃ sābhisārikā kathitā budhaiḥ // MinSd_195 //

ajñānān na gato yasyāḥ saṃketam ucitapriyaḥ /
tadanāgamasaṃtaptā khaṇḍitā sā prakīrtitā // MinSd_196 //

nirasto manyunā kāntaḥ samartho hi yayā punaḥ /
avasthitā vinā tena kupitā kathitā budhaiḥ // MinSd_197 //

bhaved vāsakasajjā sā dūtīdvāreṇa nirjane /
niścityāgamanaṃ bhartur dvārekṣaṇaparāyaṇā // MinSd_198 //

durvāradāruṇamanobhavayogam āpya paryākulākalitamānasamudvahantīm /
durvāramanmathaśarajvaravepamānām utkaṇṭhitāṃ vadati tāṃ bharataḥ kavīndraḥ // MinSd_199 //

priyaikavartinī coṣṇā dhāvatyunmādinī tathā /
tatraivāvasthite kānte virahotkaṇṭhitā matā // MinSd_200 //

asādhyāyāḥ sukhaṃ siddhiḥ sādhyāyāś cānurañjanam /
svecchayā vardhate samyakkāmaśāstraprayojanam // MinSd_201 //

atha śuddhaṃ tathāśuddhaṃ samāsāditatatkriyaḥ /
mantro gurumukhāl labdhaḥ sidhyaty atra na saṃśayaḥ // MinSd_202 //

tricāmuṇḍe iti padaṃ tataḥ kvanu kvanu smṛtam /
tataḥ padaṃ chanu chanu svakīyaṃ vaśam ānayet // MinSd_203 //

sādhyānāma dvitīyāntaṃ dattvā svāheti yojayet /
sāmānyenāmukīnāmajapaṃ kṛtvā vaśaṃ nayet // MinSd_204 //

hrīṃ svāheti mantreṇa sādhyānāmānvitena ca /
saptābhimantritaṃ puṣpaṃ yaiva gṛhṇāti sā vaśā // MinSd_205 //

kākajihvālipakṣau ca suvarṇamalam aśru ca /
raktaṃ rateś ca lepena vaśīkuryur manīṣiṇaḥ // MinSd_206 //

sambhogajaṃ vacābījaṃ jihvā cārkadalaṃ sitam /
saṃcūrṇyāñjitanetrāṇāṃ bhāryāpi vaśatāṃ nayet // MinSd_207 //

haritālaṃ manaḥśilā raktacandanam etat sarvaṃ cūrṇīkṛtya /
puṣpeṇa saha yasyāḥ śirasi dīyate sā paśuvad vaśyā bhavati /
pecakasya hṛdayaṃ kuṅkumena saha sampiṣya tilakaṃ kuryāt tena loko vaśyo bhavati // MinSd_208 //

aśvagandhā vacā kuṣṭhaṃ balā nāgabalā tathā /
māhiṣaṃ navanītaṃ ca gajapippalīsaṃyutam // MinSd_209 //

piṣṭvā teṣāṃ vilepena gāḍhīkaraṇam uttamam /
sampiṣṭaṃ chāgamūtreṇa śūkaśimbīsamudbhavam // MinSd_210 //

nūnaṃ tasya pralepena liṅgaṃ lauhopamaṃ bhavet /
nīlotpalasitāmbhojakesaraṃ madhu śarkarā // MinSd_211 //

amīṣāṃ nābhilepena ramate kāmukaś ciram /
kṣīreṇa kamalaṃ piṣṭvā salilaṃ guṭikākṛtam // MinSd_212 //

upasthe nihitaṃ kuryāt prakīrṇam api ca kvacit /
asthi kṛṣṇabiḍālasya dakṣiṇapārśvasambhavam // MinSd_213 //

baddhaṃ kaṭitaṭe bījaṃ vibandhaṃ kurute dhruvam /
saptaparṇasya bījaṃ hi stambhayec chukram ātmagam // MinSd_214 //

sitaśarapuṃṣāmūlaṃ pāradasahitaṃ kare dhṛtvā /
karañjabījaṃ madhyasthaṃ samūlaṃ bandhayed bījam // MinSd_215 //

ketakībhūmilatāsanamūlībandhavipakvaṃ kusumbhatailam /
pādatale lepenāvaśyaṃ bījastambhaṃ nayati puṃsām // MinSd_216 //

māhiṣadadhisahadevītilamadhusitapadmakesaraṃ militam /
cūrṇaṃ nābhivilepād vīryastambhaṃ karoty avaśyam // MinSd_217 //

bṛhatkarañjabījasthaṃ pāradaṃ padmaveṣṭitam /
mukhe kṣiptam idaṃ bījaṃ stambhayaty eva niścitam // MinSd_218 //

kuryād ādau paricchedaṃ mardanaṃ ca viśeṣataḥ /
saptāhaṃ bhāvayen māṣaṃ nistuṣaṃ vidalaṃ tataḥ // MinSd_219 //

nālikerodakenātha punas teṣāṃ ca bhāvanā /
tatpaścād ghanabhraṣṭaṃ ca bhakṣayet kṣīrasādhitam // MinSd_220 //

vadhūśatasahasrāṇi kāmī kāmayate tataḥ // MinSd_221 //

yas tūpānaham ākuñcya samānena niyojayet /
pādāṅguṣṭhena bhūmau tāṃ pīḍayet tu samāhitaḥ // MinSd_222 //

bhakṣayed athavā dagdhaiś campakīkadalīyutam /
atyagrabhāgasaṃyuktaḥ punā ṛddhiṃ prayacchati // MinSd_223 //

kallolinīkānanakandarādau duḥkhāśraye cārpitacittavṛttiḥ /
samṛddham ābaddham abhinnadhairyaḥ ślatho 'pi dīrghaṃ ramate rate // MinSd_224 //

pāradaṃ ṭaṅkanaṃ vyoṣā kākamācī tathā madhu /
kṣiptaliṅgaś ciraṃ nārīṃ drāvayed ramaṇaḥ sadā // MinSd_225 //

tumbīpatraṃ ca lodhraṃ ca samabhāgena lepayet /
bhagalepapradatte 'smin prasūtāpy akṣatā bhavet // MinSd_226 //

palāśodumbaraṃ cāpi tailaṃ kusumasambhavam /
madhunā yonisaṃlepād gāḍhīkaraṇam uttamam // MinSd_227 //

svīyeṣṭadevatāmantro japtaḥ svārtham ahiṃsakaḥ /
yathāvibhūtidānaṃ hi brahmacarye ca tiṣṭhati // MinSd_228 //

kṛtvādau tatra śuddhiṃ tu punaḥ kṣetre śubhekṣaṇe /
sūryodayapradoṣābhyāṃ viśeṣāc ca svayaṃ balī // MinSd_229 //

kṛtvā caikamanā vijño yadi bījaṃ vimuñcati /
sūte māsodaye nūnaṃ guṇavantaṃ yaśasvinam // MinSd_230 //