Majjhimanikaya 3

Header

Data entry: Sri Lanka Tripitaka Project

Date of this version: 2025-05-28

Source:

  • .

Publisher: Göttingen Register of Electronic Texts in Indian Languages (GRETIL), SUB Göttingen

Licence:

Distributed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.

Interpretive markup: none

Notes:

Due to the heterogeneity of the sources the header markup might be suboptimal. For the sake of transparency the header of the legacy file is documented below.



Dighanikaya 3

Input by the Sri Lanka Tripitaka Project


[PTS Vol M - 3] [\z M /] [\f III /]
[PTS Page 001] [\q 1/]
[BJT Page 090] [\x 90/]

Revisions:

  • 2025-04-02: TEI encoding by mass conversion
  • 2025-04-16: metadata structuring
  • 2025-05-28: Added several metadata fields.

Text

3.1.7

Gaṇakamoggallāna suttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati pubbārāme migāramātupāsāde.

Atha kho gaṇakamoggallāno brāhmaṇo yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā

bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ1 vītisāretvā ekamantaṃ

nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho gaṇakamoggallāno brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca:

Seyyathāpi bho gotama, imassa migāramātu pāsādassa dissati anupubbasikkhā

anupubbakiriyā anupubbapaṭipadā, yadidaṃ yāca pacchimā sopānakaḷebarā2 imesampi hi

bho gotama brāhmaṇānaṃ dissati anupubbasikkhā anupubbakiriyā anupubbapaṭipadā,

yadidaṃ ajjhene. Imesampi hi bho gotama, issāsānaṃ dissati anupubbasikkhā anupubbakiriyā

anupubbapaṭipadā yadidaṃ issatthe. Ambhākampi hi bho gotama, gaṇakānaṃ

gaṇanajīvānaṃ3 dissati anupubbasikkhā anupubbakiriyā anupubbapaṭipadā, yadidaṃ

saṅkhāne. Mayaṃ hi bho gotama, antevāsī labhitvā paṭhamaṃ evaṃ gaṇāpema: ekaṃ ekakaṃ,

dve dukā, tīṇī tikā, cattāri catukkā, pañca pañcakā, cha chakkā, satta sattakā, aṭṭha

aṭṭhakā, nava navakā, dasa dasakāti; satampi mayaṃ bho gotama, gaṇāpema. Bhiyyopi

gaṇāpema sakkānu kho bho gotama, imasamimpi dhammavinaye evameva anupubbasikkhā

anupubbakiriyā anupubbapaṭipadā paññāpetu'nti.

[PTS Page 002] [\q 2/]

Sakkā brāhmaṇa, imasamimpi dhammavinaye anupubbasikkhā anupubbakiriyā

anupubbapaṭipadā paññāpetuṃ. Seyyathāpi brāhmaṇa, dakkho assadamako bhadraṃ

assājānīyaṃ labhitvā paṭhameneva mukhādhāne kāraṇaṃ kāreti. Atha uttariṃ kāraṇaṃ

kāreti. Evameva kho brāhmaṇa, tathāgato purisadammaṃ4 labhitvā paṭhamaṃ evaṃ vineti:

'ehi tvaṃ bhikkhu,sīlavā hoti pātimokkhasaṃvarasaṃvutā viharāhi ācāragocarasampanno,

aṇumattesu vajjesu bhayadassāvi samādāya sikkhassu sikkhāpadesu'ti.

Yato kho brāhmaṇa, bhikkhu sīlavā hoti, pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati

ācāragocarasampanno aṇumattesu vajjesu bhayadassāvi samādāya sikkhati sikkhāpadesu.

Tamenaṃ tathāgato uttariṃ vineti: 'ehi tvaṃ bhikkhu, indriyesu guttadvāro hohi, cakkhunā

rūpaṃ disvā mā nimittaggāhī hohi mānubyañjanaggāhī yatvādhikaraṇametaṃ

cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhā domanassā pāpakā akusalā dhammā

anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjāhi. Rakkhāhi cakkhundriyaṃ. Cakkhundriye

saṃvaraṃ āpajjāhi. Sotena saddaṃ sutvā mā nimittaggāhī hohi mānubyāñjanaggāhī

yatvādhikaraṇamenaṃ sotindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhā domanassā pāpakā

akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjāhi. Rakkhāhi sotindriyaṃ.

Sotindriye saṃvaraṃ āpajjāhi. Ghānena ghandhaṃ ghāyitvā mā nimittaggāhī hohi

mānubyañjanaggāhī yatvādhikaraṇamenaṃ ghānindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhā

domanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjāhi. Rakkhāhi

ghānindriyaṃ. Ghānindriye saṃvaraṃ āpajjāhi. Jīvhāya rasaṃ sāyitvā mā nimittaggāhī hohi

mānubyañjanaggāhī yatvādhikaraṇamenaṃ jīvhindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhā

domanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjāhi. Rakkhāhi

jīvhindriyaṃ. Jīvhindriye saṃvaraṃ āpajjāhi. Kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā mā nimittaggāhī

hohi mānubyañjanaggāhī yatvādhikaraṇamenaṃ kāyindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhā

domanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjāhi. Rakkhāhi

kāyindriyaṃ. Kāyindriye saṃvaraṃ āpajjāhi. Manasā dhammaṃ viññāya mā nimittaggāhī

hohi mānubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ

abhijjhā domanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjāhi.

Rakkhāhi manindriyaṃ. Manindriye saṃvaraṃ āpajjihī'ti.

-------------------------

1.Sāraṇīyaṃ-majasaṃ. 3.Gaṇānaṃ gaṇānājīvānaṃ-[PTS.]

2.Pacchimasopānakalebarā-sīmu. 4.Purisadhammaṃ-sīmu.

[BJT Page 092] [\x 92/]

Yato kho brāhmaṇa, bhikkhu indriyesu guttadvāro hoti. Tamenaṃ tathāgato uttariṃ vineti:

'ehi tvaṃ bhikkhu, bhojane mattaññū hohi. Paṭisaṅkhā yoniso āhāraṃ āhāreyyāsi. Neva

davāya na madāya na maṇḍanāya na vibhusanāya yāvadeva imassa kāyassa ṭhitiyā

yāpanāya vihiṃsūparatiyā brahmacariyānuggahāya, iti purāṇañca vedanaṃ paṭihaṅkhāmi,

navañca vedanaṃ na uppādessāmi, yātrā ca me bhavissati anavajjatā ca phāsu vihāro cā'ti.

Yato kho [PTS Page 003] [\q 3/] brāhmaṇa, bhikkhu bhojane mattaññū hoti. Tamenaṃ

tathāgato uttariṃ vineti: 'ehi tvaṃ bhikkhu, jāgariyaṃ anuyutto viharāhi, divasaṃ caṅkamena

nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodhehi. Rattiyā paṭhamaṃ yāmaṃ caṅkamena

nisajjāya āvaraṇīye hi dhamme hi cittaṃ parisodhehi, rattiyā majjhimaṃ yāmaṃ dakkhiṇena

passena sīhaseyyaṃ kappeyyāsi pāde pādaṃ accādhāya sato sampajāno uṭṭhānasaññaṃ

manasikaritvā, rattiyā pacchimaṃ yāmaṃ paccuṭṭhāya caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi

dhammehi cittaṃ parisodhehī'ti.

Yato kho brāhmaṇa, bhikkhu jāgariyaṃ anuyutto hoti tamenaṃ tathāgato uttariṃ vineti 'ehi

tvaṃ bhikkhu, satisampajjaññena samannāgato hohi 'abhikkante paṭikkante sampajānakārī,

ālokite vilokite sampajānakārī, sammiñjite pasārite samapajānakārī,

saṅghāṭipattacīvaradhāraṇe sampajānakārī, asite pīte khāyite sāyite sampajānakārī,

uccārapassāvakamme sampajānakārī, gate ṭhite nisinne sutte jagārite bhāsite tuṇhīgāve

sampajānakārī'ti.

Yato kho brāhmaṇa, bhikkhu satisampajaññena samannāgato hoti. Tamenaṃ tathāgato

uttariṃ vineti: 'ehi tvaṃ bhikkhu, vivittaṃ senāsanaṃ bhaja1 araññaṃ rukkhamūlaṃ pabbataṃ

kandaraṃ giriguhaṃ susānaṃ vanapatthaṃ abbhokāsaṃ palālapuñja'nti. So vivittaṃ senāsanaṃ

bhajati araññaṃ rukkhamūlaṃ pabbataṃ kandaraṃ giriguhaṃ susānaṃ vanapatthaṃ

abbhokāsaṃ palālapuñjaṃ.

So pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya

parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā, so abhijjhaṃ loke pahāya vigatābhijjhena cetasā viharati.

Abhijjhāya cittaṃ parisodheti, byāpādapadosaṃ pahāya abyāpannacitto viharati

sabbapāṇabhūtahitānukampī. Byāpādapadosā cittaṃ parisodheti thīnamiddhaṃ pahāya

vigata thīnamiddho viharati ālokasaññī sato sampajāno, thīnamiddhā cittaṃ parisodheti

uddhaccakukkuccaṃ pahāya anuddhato viharati ajjhattaṃ vūpasantacitto. Uddhaccakukkuccā

cittaṃ parisodheti. Vicikicchaṃ pahāya tiṇṇavicikiccho viharati. Akathaṅkathi kusalesu

dhammesu. Vicikicchāya cittaṃ parisodheti.

[PTS Page 004] [\q 4/]

--------------------------

1.Bhajāhi-sīmu,majasaṃ.

[BJT Page 094] [\x 94/]

So ime pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe civicceva kāmehi

vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ1

upasampajja viharati vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso

ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ2 upasampajja

viharati. Pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno sukhañca kāyena

paṭisaṃvedeti. Yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti, upekkhako satimā sukhavihārīti. Taṃ tatiyaṃ

jhānaṃ3 upasampajja viharati. Sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva

somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ

jhānaṃ4 upasasampajja viharati.

Ye kho te brāhmaṇa, bhikkhū sekhā5 appattamānasā6 anuttaraṃ yogakkhemaṃ

patthayamānā viharanti. Tesu me ayaṃ evarūpī anusāsanī hoti: 'ye pana te bhikkhu

arahanto bīṇāsavā vusitavanto katakaraṇīyā ohitabhārā anuppattasadatthā

parikkhīṇabhavasaññojanā sammadaññā vimuttā. Tesaṃ ime dhammā

diṭṭhadhammasukhavihārāya ceva saṃvattanti satisampajaññāya cā'ti.

Evaṃ vutte gaṇakamoggallāno brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca: 'kinnu kho bhoto

gotamassa sāvakā bhotā gotamena evaṃ ovadiyamānā evaṃ anusāsiyamānā sabbeva

accantaniṭṭhaṃ nibbānaṃ ārādhenti, udāhu ekacce nārādhentī'ti?.

Appekacce kho brāhmaṇa, mama sāvakā mayā evaṃ ovadiyamānā evaṃ anusāsiyamānā

accantaniṭṭhaṃ nibbānaṃ ārādhenti, ekacce nārādhentī'ti.

Ko nu kho bhante, hetu, ko paccayo, yaṃ tiṭṭhateva nibbānaṃ, tiṭṭhati nibbānagāmimaggo,

tiṭṭhati bhavaṃ gotamo samādapetā, atha ca pana bhoto gotamassa sāvakā bhotā gotamena

evaṃ ovadiyamānā evaṃ anusāsiyamānā appekacce accantaniṭṭhaṃ nibbānaṃ ārādhenti,

ekaceva nārādhentī'ti.

Tena hi brāhmaṇa, taññevettha paṭipucchissāmi. Yathā te khameyya, tathā naṃ

byākareyyāsi. 'Taṃ kiṃ [PTS Page 005] [\q 5/] maññasi brāhmaṇa, kusalo tvaṃ

rājagahagāmissa maggassā'ti?

Evaṃ bho, kusalo ahaṃ rājagahagāmissa maggassā'ti.

Evaṃ bho, kusalo ahaṃ rājagahagāmissa maggassā'ti.

Taṃ kiṃ maññasi brāhmaṇa, idha puriso āgaccheyya rājagahaṃ gantukāmo, so taṃ

upasaṅkamitvā evaṃ vadeyya: 'icchāmahaṃ bhante, rājagahaṃ gantuṃ, tassa me rājagahassa

maggaṃ upadisāti. Tamenaṃ tvaṃ evaṃ vadeyyāsi: 'ehambho purisa, ayaṃ maggo rājagahaṃ

gacchati, tena muhuttaṃ gaccha, tena muhuttaṃ ganatvā dakkhissasi amukaṃ nāma gāmaṃ,

tena muhuttaṃ gaccha, tena muhuttaṃ ganatvā dakkhissasi amukaṃ nāma nigamaṃ, tena

muhuttaṃ gaccha, tena muhuttaṃ gantvā dakkhissasi rājagahassa ārāmarāmaṇeyyakaṃ

vanarāmaṇeyyakaṃ bhūmirāmaṇeyyakaṃ pokkharaṇīrāmaṇeyyaka'nti. So tayā evaṃ

ovadiyamāno evaṃ anusāsiyamāno ummaggaṃ gahetvā pacchāmukho gaccheyya.

-------------------------

1.Paṭhamajjhānaṃ-sīmu,[PTS. 2.]Dutiyajjhānaṃ-sīmu,[PTS.]

3.Tatiyajjhānaṃ-sīmu,[PTS. 4.]Catutthajjhānaṃ-sīmu,[PTS.]

5.Sekkhā-sīmu,majasaṃ. 6.Apattamānasā-sīmu,majasaṃ.

[BJT Page 096] [\x 96/]

Atha dutiyo puriso āgaccheyyarājagahaṃ gantukāmo. So taṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadeyya:

'icchāmahaṃ bhante, rājagahaṃ gantuṃ. Tassa me rājagahassa maggaṃ upadisā'ti. Tamenaṃ

tvaṃ evaṃ vadeyyāsi: ehambho purisa, ayaṃ maggo rājagahaṃ gacchati, tena muhuttaṃ

gaccha, tena muhuttaṃ gantavā dakkhissasi amukaṃ nāma gāmaṃ, tena muhuttaṃ gaccha,

tena muhuttaṃ gantvā dakkhissasi amukaṃ nāma nigamaṃ, tena muhuttaṃ gaccha, tena

muhuttaṃ gantvā dakkhissasi rājagahassa ārāmarāmaṇeyyakaṃ vanarāmaṇeyyakaṃ

bhūmirāmaṇeyyakaṃ pokkharaṇīrāmaṇeyyaka'nti. So tayā evaṃ ovadiyamāno evaṃ

anusāsiyamāno sotthinā rājagahaṃ gaccheyya.

[PTS Page 006] [\q 6/]

Ko nu kho brāhmaṇa, hetu, ko paccayo, yaṃ tiṭṭhateva rājagahaṃ tiṭṭhati rājagahagāmī

maggo, tiṭṭhati tvaṃ samādapetā. Atha ca pana tayā evaṃ ovadiyamāno evaṃ

anusāsiyamāno eko puriso ummaggaṃ gahetvā pacchāmukho gaccheyya. Eko sotthinā

rājagahaṃ gaccheyyā'ti?

Ettha kyāhaṃ bho gotama karomi, maggakkhāyīhaṃ bho gotamā'ti.

Evameva kho brāhmaṇa, tiṭṭhateva nibbānaṃ, tiṭṭhati nibbānagāmimaggo, tiṭṭhāmahaṃ

samādapetā, atha ca pana mama sāvakā mayā evaṃ ovadiyamānā evaṃ anusāsiyamānā

appekacce accantaniṭṭhaṃ nibbānaṃ ārādhenti, ekacce nārādhenti. Ettha kyāhaṃ brāhmaṇa,

karomi? Maggakkhāyīhaṃ, brāhmaṇa, tathāgato'ti.

Evaṃ vutte gaṇakamoggallāno brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca: 'yeme bho gotama,

puggalā assaddhā jīvikatthā1 agārasmā anagāriyaṃ pabbajitā saṭhā māyāvino keṭubhino2

uddhatā unnaḷā capalā mukharā vikiṇṇavācā indriyesu aguttadvārā bhojane amattaññuno

jāgariyaṃ ananuyuttā sāmaññe anapekkhavanto3 sikkhāya na tibbagāravā bāhulikā4

sāthalikā okkamane pubbaṅgamā paviveke nikkhittadhurā kusītā hīnaviriyā muṭṭhassatino

asampajānā asamāhitā vibbhantacittā duppaññā eḷamugā, na tehi bhavaṃ gotamo saddhiṃ

saṃvasati.

Ye paname kulaputtā saddhā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitā asaṭhā amāyāvino akeṭubhino

anuddhatā anunnaḷā acapalā amukharā avikiṇṇavācā indriyesu guttadvārā bhojane

mattaññuno jāgariyaṃ anuyuttā sāmaññe apekkhavanto sikkhāya tibbagāravā na bāhulikā na

sāthalikā okkamane nikkhittadhurā paviveke pubbaṅgamā āraddhaviriyā pahitattā

upaṭṭhitasatino sampajānā samāhitā ekaggacittā paññavanto5 aneḷamūgā, tehi bhavaṃ

gotamo saddhiṃ saṃvasati.

--------------------------

1.Jīvikatthā na saddhā-majasaṃ. 2.Ketabino-majasaṃ

3.Anapekhavanto-[PTS. 4.]Bāhullikā-syā.

5.Paññāvanto-sīmu.

[BJT Page 098] [\x 98/]

Seyyathāpi bho gotama, ye keci mūlagandhā, kālānusārikaṃ1 tesaṃ aggamakkhāyati. Ye keci

sāragandhā, lohitacandanaṃ tesaṃ aggamakkhāyati. Ye keci pupphagandhā, [PTS Page 007]

[\q 7/] vassikaṃ tesaṃ aggamakkhāyati. Evameva kho bhoto gotamassa ovādo

paramajjadhammesu.

'Abhikkantaṃ bho gotama, abhikkantaṃ bho gotama, seyyathāpi bho gotama, nikkujjitaṃ vā

ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷahassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā

telapajjotaṃ dhāreyya cakkhumanto rūpāni dakkhintī'ti evamevaṃ bhotā gotamena

anekapariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaṃ bhavantaṃ gotamaṃ saraṇaṃ gacchāmi

dhammañca bhikkhusaṅghañca. Upāsakaṃ maṃ bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge

pāṇupetaṃ saraṇaṃ gatanti.

Gaṇaka moggallāna suttaṃ sattamaṃ.

-------------------------

1.Kālānusāri-sīmu,majasaṃ.

[BJT Page 100] [\x 100/]

3.1.8

Gopakamoggallāna suttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ āyasmā ānando rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe

aciraparinibbute bhagavati. Tena kho pana samayena rājā māgadho ajātasattu vedehiputto

rājagahaṃ paṭisaṅkhārāpeti rañño pajjotassa āsaṅkamāno. Atha kho āyasmā ānando

pubbanhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaraṃ ādāya rājagahaṃ piṇḍāya pāvisi.

Atha kho āyasmato ānandassa etadahosi: 'atippago kho tāva rājagahaṃ1 piṇḍāya carituṃ,

yannunāhaṃ yena gopakamoggallānassa brāhmaṇassa tammanto, yena gopakamoggallāno

brāhmaṇo, tenupasaṅkameyya'nti. Atha kho āyasmā ānando yena gopakamoggallānassa

brāhmaṇassa kammanto, yena gopakamoggallāno brāhmaṇo, tenupasaṅkami. Addasā kho

gopakamoggallāno brāhmaṇo āyasmantaṃ ānandaṃ dūratova āgacchantaṃ. Disvāna

āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca:

'Etu kho bhavaṃ ānando, svāgataṃ bhoto ānandassa, cirassaṃ kho bhavaṃ ānando imaṃ

pariyāyamkāsi yadidaṃ idhāgamanāya. Nisīdatu bhavaṃ ānando, idamāsanaṃ paññatta'nti.

Nisīdi kho āyasmā ānando paññatte āsane. Gopakamoggallānopi [PTS Page 008] [\q 8/]

kho brāhmaṇo aññataraṃ nīcaṃ āsanaṃ gahetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno

kho gopakamoggallāno brāhmaṇo āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca:

Atthi nu kho bho ānanda2, ekabhikkhūpi tehi dhammehi sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ

samannāgato, yehi dhammehi samannāgato so bhavaṃ gotamo ahosi arahaṃ

sammāsambuddho'ti.

Natthi kho brāhmaṇa, ekabhikkhūpi tehi dhammehi sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ

samannāgato, yehi dhammehi samannāgato so bhagavā ahosi arahaṃ sammāsambuddho. So

hi brāhmaṇa, bhagavā anuppannassa maggassa uppādetā, asañjātassa maggassa sañjanetā

anakkhātassa maggassa akkhātā, maggaññu maggavidū maggakovido. Maggānugā ca pana

etarahi sāvakā viharanti pacchā samannāgatā'ti.

--------------------------

1.Rājagahe-sīmu,majasaṃ,syā.

2.Atthi kho ānanda-[PTS.]

[BJT Page 102] [\x 102/]

Ayañca hidaṃ āyasmato ānandassa gopakamoggallānena brāhmaṇena saddhiṃ antarākathā

vippakatā hoti1. Atha kho vassakāro brāhmaṇo magadhamahāmatto rājagahe kammante

anusaññāyamāno yena gopakamoggallānassa brāhmaṇassa kammanto yena āyasmā ānando

tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmatā ānandena saddhiṃ sammodi, sammodanīyaṃ

kathaṃ sārāṇīyaṃ2 vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho vassakāro

brāhmaṇo magadhamahāmatto āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca: kāyanuttha bho ānanda3,

etarahi kathāya sannisinnā, kā ca pana vo antarā kathā vippakatā'ti?

Idha maṃ brāhmaṇa, gopakamoggallāno brāhmaṇo evamāha: 'atthi nu kho bho ānanda,

ekabhikkhūpi tehi dhammehi sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ samannāgato, yehi

dhammehi samannāgato so bhavaṃ gotamo ahosi arahaṃ sammāsambuddho'ti. Evaṃ vutte

ahaṃ brāhmaṇa, gopakamoggallānaṃ brāhmaṇaṃ etadavocaṃ: 'natthi kho brāhmaṇa,

ekabhikkhūpi tehi dhammehi sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ samannāgato, yehi

dhammehi samannāgato so bhagavā ahosi arahaṃ sammāsambuddho so hi brāhmaṇa,

bhagavā anuppannassa maggassa uppādetā, [PTS Page 009] [\q 9/] asañjātassa

maggassa sañjanetā, anakkhātassa maggassa akkhātā, maggaññu maggavidū maggakovido,

maggānugā ca pana etarahi sāvakā viharanti pacchā samannāgatā'ti. Ayaṃ kho no

brāhmaṇa, gopakamoggallānena brāhmaṇena saddhiṃ antarā kathā vippakatā. Atha tvaṃ

anuppatto'ti.

Atthi nu kho bho ānanda, ekabhikkhūpi tena bhotā gotamena ṭhapito: ayaṃ vo

mamaccayena paṭisaraṇaṃ bhavissatī'ti yaṃ tumhe etarahi paṭidhāveyyāthāti4?

Natthi kho brāhmaṇa, ekabhikkhūpi tena bhagavatā jānatā passatā arahatā

sammāsambuddhena ṭhapito: 'ayaṃ vo mamaccayena paṭisaraṇaṃ bhavissatī'ti yaṃ mayaṃ

etarahi paṭidhāveyyāmā'ti.

Atthi pana kho bho ānanda, ekabhikkhūpi saṅghena sammato sambahulehi therehi

bhikkhūhi ṭhapito: 'ayaṃ no bhagavato accayena paṭisaraṇaṃ bhavissatī'ti, yaṃ tumhe

etarahi paṭidhāveyyāthā'ti4?

Natthi kho brāhmaṇa, ekabhikkhūpi saṅghena sammato sambahulehi therehi bhikkhuhi

ṭhapito, ayaṃ no bhagavato accayena paṭisaraṇaṃ bhavissatī'ti, yaṃ mayaṃ etarahi

paṭidhāveyyāmā'ti4.

Evaṃ appaṭisaraṇe ca pana bho ānanda, ko hetu sāmaggiyā'ti?

Na kho mayaṃ brāhmaṇa, appaṭisaraṇā, sappaṭisaraṇā mayaṃ brāhmaṇa

dhammapaṭisaraṇā'ti.

--------------------------

1.Vippakathā ahosi-sīmu,majasaṃ,syā.

2.Sāraṇīyaṃ-sīmu,majasaṃ. 4.Paṭipādeyyāthāti-majasaṃ

3.Kāyanuttha ānanda-[PTS.]

[BJT Page 104] [\x 104/]

'Atthi nu kho bho ānanda, ekabhikkhūpi tena bhotā gotamena ṭhapito: 'ayaṃ vo

mamaccayena paṭisaraṇaṃ bhavissatī'ti yaṃ tumhe etarahi paṭidhāveyyāthā'ti. Iti puṭṭho

samāno: 'natthi kho brāhmaṇa, ekabhikkhūpi tena bhagavatā jānatā passatā arahatā

sammāsambuddhena ṭhapito: 'ayaṃ vo mamaccayena paṭisaraṇaṃ bhavissatī'ti yaṃ mayaṃ

etarahi paṭidhāveyyāmā'ti vadesi. 'Atthi pana bho ānanda, ekabhikkhūpi saṅghena sammato

sambahulehi therehi [PTS Page 010] [\q 10/] bhikkhūhi ṭhapito: ayaṃ no bhagavato

accayena paṭisaraṇaṃ bhavissatī'ti yaṃ tumhe etarahi paṭidhāveyyāthā'ti. Iti puṭṭho

samāno: 'natthi kho brāhmaṇa, ekabhikkhūpi saṅghena sammato sambahulehi therehi

bhikkhuhi ṭhapito: 'ayaṃ no bhagavato accayena paṭisaraṇaṃ bhavissatī'ti yaṃ mayaṃ

etarahi paṭidhāveyyāmā'ti vadesi. 'Evaṃ appaṭisaraṇe ca pana bho ānanda, ko hetu

sāmaggiyā'ti. Iti puṭṭho samāno: "na kho mayaṃ brāhmaṇa, appaṭisaraṇā sappaṭisaraṇā

mayaṃ brāhmaṇa, dhammapaṭisaraṇā'ti vadesi. Imassa pana bho ānanda, bhāsitassa kathaṃ

attho daṭṭhabbo'ti?

Atthi kho brāhmaṇa, tena bhagavā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena bhikkhūnaṃ

sikkhāpadaṃ paññattaṃ, pātimokkhaṃ uddiṭṭhaṃ. Te mayaṃ tadahuposathe yāvatikā ekaṃ

gāmakkhettaṃ upanissāya viharāma. Te sabbe ekajjhaṃ sannipatāma, sannipatitvā yassa taṃ

pavattati. Taṃ ajjhasāma. Tasmiṃ ce bhaññamāne hoti bhikkhussa āpatti, hoti vītikkamo, taṃ

mayaṃ yathādhammaṃ yathānusiṭṭhaṃ kāremā'ti.

Na kira no bhavanto kārenti. Dhammo no kāretīti.

Atthi nu kho bho ānanda, ekabhikkhūpi yaṃ tumhe etarahi sakkarotha, garukarotha1,

mānetha, pūjetha, sakkatvā garukatvā upanissāya viharathā'ti?

'Natthi kho brāhmaṇa, ekabhikkhūpi yaṃ mayaṃ etarahi sakkaroma, garukaroma, mānema,

pūjema, sakkatvā garukatvā upanissāya viharāmā'ti.

'Atthi nu kho bho ānanda, ekabhikkhūpi tena bhotā gotamena ṭhapito: 'ayaṃ vo

mamaccayena paṭisaraṇaṃ bhavissatīti yaṃ tumhe etarahi paṭidhāveyyāthā'ti. Iti puṭṭho

samāno: 'natthi kho brāhmaṇa, ekabhikkhūpi tena bhagavatā jānatā passatā arahatā

sammāsambuddhena ṭhapito: 'ayaṃ vo mamaccayena paṭisaraṇaṃ bhavissatī'ti yaṃ mayaṃ

etarahi paṭidhāveyyāmā'ti vadesi. 'Atthi pana bho ānanda, eka bhikkhūpi saṅghena sammato

sambahulehi therehi bhikkhūhi ṭhapito:

--------------------------

1.Garuṃkarothā-sīmu,majasaṃ.

[BJT Page 106] [\x 106/]

'Ayaṃ no bhagavato accayena paṭisaraṇaṃ bhavissatī'ti yaṃ tumhe etarahi

paṭidhāveyyāthāti. [PTS Page 011] [\q 11/] iti puṭṭho samāno: 'natthi kho brāhmaṇa,

ekabhikkhūpi saṅghena sammato sambahulehi therehi bhikkhuhi ṭhapito: ayaṃ no

bhagavato accayena paṭisaraṇaṃ bhavissatī'ti, yaṃ mayaṃ etarahi paṭidhāveyyāmā'ti vadesi.

Atthi nu kho bho ānanda, ekabhikkhūpi yaṃ tumhe etarahi sakkarotha. Garukarotha,

mānetha, pūjetha, sakkatvā garukatvā upanissāya viharathā'ti iti puṭṭho samāno: 'natthi kho

brāhmaṇa, ekabhikkhūpi yaṃ mayaṃ etarahi sakkaroma garukaroma mānema pūjema.

Sakkatvā garukatvā upanissāya viharāmā'ti vadesi. Imassa pana bho ānanda, bhāsitassa

kathaṃ attho daṭṭhabboti.

Atthi kho brāhmaṇa, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena dasa

pasādanīyā dhammā akkhātā, yasmiṃ no ime dhammā saṃvijjanti. Taṃ mayaṃ etarahi

sakkaroma garukaroma mānema pūjema. Sakkatvā garukatvā upanissāya viharāma. Katame

dasa:

Idha brāhmaṇa, bhikkhu sīlavā hoti pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati

ācāragocarasampanno aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī samādāya sikkhati sikkhāpadesu.

Bahussuto hoti sutadharo sutasannicayo, ye te dhammā ādikalyāṇā majjhekalyāṇā

pariyosānakalyāṇā sātthā sabyañjanā1 kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ

abhivadanti, tathārūpāssa dhammā bahusutā honti, dhatā2 vacasā parivitā

manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā.

Santuṭṭho hoti itarītarehi cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārehi.

Catuṇṇaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī hoti

akicchalābhī akasiralābhī.

Akenavihitaṃ iddhividhaṃ paccanubhoti: ekopi hutvā bahudhā hoti, bahudhāpi hutvā eko

hoti, āvibhāvaṃ tirobhāvaṃ tirokuḍḍaṃ tiropākāraṃ tiropabbataṃ asajjamāno gacchati

seyyathāpi ākāse. Paṭhaviyāpi ummujjanimmujjaṃ3 karoti seyyathāpi udake. Udakepi

abhijjamāne4 gacchati seyyathāpi paṭhaviyaṃ. Ākāsepi [PTS Page 012] [\q 12/]

pallaṅkena caṅkamati5 seyyathāpi pakkhī sakuṇo. Imepi candimasuriye evaṃ mahiddhike

evaṃmahānubhāve pāṇinā parimasati, parimajjati. Yāva brahmalokāpi kāyena vasaṃ vatteti.

-------------------------

1.Sātthaṃ sabyañjanaṃ-sīmu,majasaṃ,[PTS.]

2.Dhātā-sīmu,majasaṃ. 4.Abhejjamāno-sī

3.Nimmujjaṃ-[PTS. 5.]Kamati-majasaṃ.

[BJT Page 108] [\x 108/]

Dibbāya sotadhātuyā visuddhāya atikkantamānusakāya1 ubho sadde suṇāti dibbe ca

manuse ca ye dūre santike ca.

Parasattānaṃ parapuggalānaṃ cetasā ceto paricca pajānāti: sarāgaṃ vā cittaṃ sarāgaṃ cittanti

pajānāti. Vītarāgaṃ vā cittaṃ vītarāgaṃ cittanti pajānāti. Sadosaṃ vā cittaṃ sadosaṃ cittanti

pajānāti. Vītadosaṃ vā cittaṃ vītadosaṃ cittanti pajānāti. Samohaṃ vā cittaṃ samohaṃ cittanti

pajānāti. Vītamohaṃ vā cittaṃ vītamohaṃ cittanti pajānāti. Saṅkhittaṃ vā cittaṃ saṅkhittaṃ

cittanti pajānāti. Vikkhittaṃ vā cittaṃ vikkhittaṃ cittanti pajānāti. Mahaggataṃ vā cittaṃ

mahaggataṃ cittanti pajānāti. Amahaggataṃ vā cittaṃ amahaggataṃ cittanti pajānāti sauttaraṃ

vā cittaṃ sauttaraṃ cittanti pajānāti. Anuttaraṃ vā cittaṃ anuttaraṃ cittanti pajānāti.

Samāhitaṃ vā cittaṃ samāhitaṃ cittanti pajānāti. Asamāhitaṃ vā cittaṃ asamāhitaṃ cittanti

pajānāti. Vimuttaṃ vā cittaṃ vimuttaṃ cittanti pajānāti. Avimuttaṃ vā cittaṃ avimuttaṃ

cittanti pajānāti.

Anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati seyyathīdaṃ: ekampi jātiṃ dvepi jātiyo tissopi jātiyo

catassopi jātiyo pañcapi jātiyo dasapi jātiyo vīsampi jātiyo tiṃsampi jātiyo cattārīsampi jātiyo

paññāsampi jātiyo jātisatampi jātisahassampi jātisatasahassampi anekepi saṃvaṭṭakappe

anekepi vivaṭṭakappe anekepi saṃvaṭṭavivaṭṭakappe, amutrāsiṃ evannāmo evaṅgotto

evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃ sukhadukkhapaṭisaṃvedī evamāyupariyanto. So tato cuto

amutra udapādiṃ2, tatrāpāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃ vaṇṇo evamāhāro

evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvedī evamāyupariyanto. So tato cuto idhūpapanno'ti, iti sākāraṃ

sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati.

Dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne uppajjamāne

hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti.

Āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā

sacchikatvā upasampajja viharati.

Ime kho brāhmaṇa, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena dasa

pasādanīyā dhammā akkhātā. Yasmiṃ no ime dhammā saṃvijjanti, taṃ mayaṃ etarahi

sakkaroma garukaroma3 mānema pūjema, sakkatvā garukatvā upanissāya viharāmāti. [PTS

Page 013] [\q 13/]

-------------------------

1.Atikkanta mānusikāya-[PTS.]

2.Upapādiṃ-sīmu.

3.Garuṃkaroma-sīmu,majasaṃ.

[BJT Page 110] [\x 110/]

Evaṃ vutte vassakāro brāhmaṇo magadhamahāmatto upanandaṃ senāpatiṃ āmantesi. Taṃ

kiṃ maññasi bhavaṃ senāpati1, yadime evaṃ bhonto2 sakkātabbaṃ sakkaronti, garukātabbaṃ

garukaronti. Mānetabbaṃ mānenti, pūjetabbaṃ pūjenti. Tagghime bhonto sakkātabbaṃ

sakkaronti, garukātabbaṃ garukaronti, mānetabbaṃ mānenti, pūjetabbaṃ pūjenti. Imañca hi

te bhonto na sakkareyyuṃ, na garukareyyuṃ, na māneyyuṃ, na pūjeyyuṃ, atha kiñcarahi te

bhonto sakkareyyuṃ, garukareyyuṃ, māneyyuṃ, pūjeyyuṃ, sakkatvā garukatvā upanissāya

vihareyyunti.

Atha kho vassakāro brāhmaṇo magadhamahāmatto āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca: 'kahaṃ

pana bhavaṃ ānando etarahi viharatī'ti.

Veluvane kho ahaṃ brāhmaṇa etarahi viharāmīti.

Kacci pana bho ānanda, veluvanaṃ ramaṇīyañceva appasaddañca appanigghosañca

vijanavātaṃ manussarāhaseyyakaṃ3 paṭisallānasāruppanti.

Taggha brāhmaṇa, veluvanaṃ ramaṇīyañceva appasaddañca appanigghosañca vijanavātaṃ

manussarāhaseyyakaṃ paṭisallānasāruppaṃ yathā taṃ tumhādisehi rakkhakehi gopakehīti.

Taggha bho ānanda, veluvanaṃ ramaṇīyañceva appasaddañca appanigghosañca vijanavātaṃ

manussarāhaseyyakaṃ paṭisallānasāruppaṃ yathā taṃ bhavantehi jhānasīlīhi. Jhāyino ceva

bhavanto jhānasilinoca.

Ekamidāhaṃ bho ānanda, samayaṃ so bhavaṃ gotamo vesāliyaṃ viharati mahāvane

kūṭāgārasālāyaṃ. Atha kho ahaṃ4 bho ānanda, yena mahāvanaṃ kūṭāgārasālā, yena so

bhavaṃ gotamo, tenupasaṅkamiṃ. Tatra ca pana so bhavaṃ gotamo anekapariyāyena

jhānakathaṃ kathesi. Jhāyī ceva so bhavaṃ gotamo ahosi jhānasīlī ca sabbañca pana so

bhavaṃ gotamo jhānaṃ vaṇṇesīti.

Na kho5 brāhmaṇa, so bhagavā sabbaṃ jhānaṃ vaṇṇesi. Nāpi so bhagavā sabbaṃ jhānaṃ na

vaṇṇesīti.

-------------------------

1.Evaṃ senāpati-syā,[PTS.]

2.Yadime bhoto-majasaṃ,[PTS.]

3.Manussarāhasseyyakaṃ-majasaṃ.

4.Atha khavāhaṃ-majasaṃ.

5.Na ca kho-majasaṃ.

6.Napi-majasaṃ.

[BJT Page 112] [\x 112/]

Kathaṃrūpañca [PTS Page 014] [\q 14/] brāhmaṇa, so bhagavā jhānaṃ na vaṇṇesi. Idha

brāhmaṇa, ekacco kāmarāgapariyuṭṭhitena cetasā viharati kāmarāgaparetena. Uppannassa

ca kāmarāgassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti. So kāmarāgaṃyeva antaraṃ karitvā

jhāyati pajjhāyati nijjhāyati apajjhāyati. Byāpādapariyuṭṭhitena cetasā viharati

byapādaparetena. Uppannassa ca byāpādassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti. So

byāpādaṃyeva antaraṃ karitvā jhāyati pajjhāyati nijjhāyati apajjhāyati.

Thīnamiddhapariyuṭṭhitena cetasā viharati thīnamiddhaparetena. Uppannassa ca

thīnamiddhassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti. So thīnamiddhaṃyeva antaraṃ karitvā

jhāyati pajjhāyati nijjhāyati apajjhāyati. Uddhaccakukkuccapariyuṭṭhitena cetasā viharati

uddhaccakukkuccaparetena. Uppannassa ca uddhaccakukkuccassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ

nappajānāti.So uddhaccakukkuccaṃyeva antaraṃ karitvā jhāyati pajjhāyati nijjhāyati

apajjhāyati. Vicikicchāpariyuṭṭhitena cetasā viharati vicikicchāparetena. Uppannāya ca

vicikicchāya nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti so vicikicchaṃyeva antaraṃ karitvā jhāyati

pajjhāyati nijjhāyati apajjhāyati. Evarūpaṃ kho brāhmaṇa, so bhagavā jhānaṃ na vaṇṇesi.

Kathaṃ rūpañca brāhmaṇa, so bhagavā jhānaṃ vaṇṇesi. Idha brāhmaṇa, bhikkhu vivicceva

kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ

jhānaṃ upasampajja viharati. Vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso

ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja

viharati. Pitiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno sukhañca kāyena

paṭisaṃvedeti, yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti upekkhako satimā sukhavihārī'ti taṃ tatiyaṃ jhānaṃ

upasampajja viharati. Sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva

somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhaṃ asukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ

jhānaṃ upasampajja viharati. Evarūpaṃ kho brāhmaṇa so bhagavā jhānaṃ vaṇṇesīti.

Gārayhaṃ kira bho ānanda, so bhavaṃ gotamo jhānaṃ garahi. Pāsaṃsaṃ pasaṃsi. Handa

ca'dāni mayaṃ bho ānanda gacchāma bahukiccā mayaṃ bahukaraṇiyāti.

Yassadāni tvaṃ brāhmaṇa kālaṃ maññasīti.

[PTS Page 015] [\q 15/]

Atha kho vassakāro brāhmaṇo magadhamahāmatto āyasmato ānandassa bhāsitaṃ

abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi.

Atha kho gopakamoggallano brāhmaṇo acīrapakkante vassakāre brāhmaṇe

magadhamahāmatte āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca: 'yaṃ no mayaṃ bhavantaṃ ānandaṃ

apucchimha1 taṃ no bhavaṃ ānando na byākāsīti.

--------------------------

1.Apucchimho - machasaṃ.

[BJT Page 114] [\x 114/]

Api nu te1 brāhmaṇa, avocumha: natthi kho brāhmaṇa ekabhikkhūpi tehi dhammehi

sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ samannāgato, yehi dhammehi samannāgato so bhagavā

ahosi arahaṃ samāsambuddho. So hi brāhmaṇa, bhagavā anuppannassa maggassa uppādetā,

asañjātassa maggassa sañjanetā, anakkhātassa maggassa akkhātā, maggaññu maggavidu

maggakovido maggānugā ca pana etarahi sāvakā viharanti pacchā samannāgatāti.

Gopakamoggallānasuttaṃ aṭṭhamaṃ.

--------------------------

1.Na nu te - sīmu, machasaṃ

[BJT Page 116] [\x 116/]

3.1.9

Mahāpuṇṇama suttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati pubbārāme migāramātupāsāde,

tena kho pana samayena bhagavā tadahuposathe paṇṇarase puṇṇāya puṇṇamāya rattiyā

bhikkhusaṅghaparivuto abbhokāse nisinno hoti.

Atha kho aññataro bhikkhu uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ cīvaraṃ katvā yena bhagavā tenañjaliṃ

paṇāmetvā bhagavantaṃ etadavoca: 'puccheyyāhaṃ bhante, bhagavantaṃ kiñcideva desaṃ

sace me bhagavā okāsaṃ karoti pañhassa veyyākaraṇāyā'ti.

Tena hi tvaṃ bhikkhu sake āsane nisīditvā puccha yadākaṅkhasiti.

Atha kho so bhikkhu sake āsane nisīditvā bhagavantaṃ etadavoca:

'Ime nu kho bhante, pañcupādānakkhandhā, [PTS Page 016] [\q 16/] seyyathīdaṃ:

rūpūpādānakkhandho vedanūpādānakkhandho saññūpādānakkhandho

saṅkhārūpādānakkhandho viññāṇūpādānakkhandho'ti.

Ime kho bhikkhu, pañcupādānakkhandhā, seyyathīdaṃ: 'rūpūpādānakkhandho

vedanūpādānakkhandho saññūpādānakkhandho saṅkhārūpādānakkhandho

viññāṇūpādānakkhandho'ti.

Sādhu bhanteti kho so bhikkhu bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā bhagavantaṃ

uttariṃ pañhaṃ pucchi.

'Ime pana bhante pañcupādānakkhandhā kimmūlakā'ti?

'Ime kho bhikkhu, pañcupādānakkhandhā chandamūlakā'ti.

Taṃyeva nu kho bhante, upādānaṃ te pañcupādānakkhandhā udāhu aññatra

pañcupādānakkhandhehi upādānaṃ'ti?

Na kho bhikkhu, taṃ yeva upādānaṃ te pañcupādānakkhandhā nāpi1 aññatra

pañcupādānakkhandhehi upādānaṃ. Yo kho bhikkhu, pañcupādānakkhandhesu chandarāgo,

taṃ tattha upādānanti.

Siyā pana bhante, pañcasu upādānakkhandhesu chandarāgavemattatāti?

--------------------------

1.Napi-[PTS.]

[BJT Page 118] [\x 118/]

Siyā bhikkhūti bhagavā avoca. Idha bhikkhu, ekaccassa evaṃ hoti. Evaṃrūpo siyaṃ

anāgatamaddhānaṃ, evaṃvedano siyaṃ anāgatamaddhānaṃ, evaṃsañño siyaṃ

anāgatamaddhānaṃ, evaṃsaṅkhāro siyaṃ anāgatamaddhānaṃ, evaṃviññāṇo siyaṃ

anāgatamaddhānanti. Evaṃ kho bhikkhu, siyā pañcasu upādānakkhandhesu

chandarāgavemattatāti.

Kittāvatā pana bhante, khandhānaṃ khandhādhivacanaṃ hotīti?

Yaṃ kiñci bhikkhu rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā

sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santine vā, ayaṃ rūpakkhandho. [PTS Page

017] [\q 17/] yā kāci vedanā atītānāgatapaccuppannā ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikā

vā sukhumā vā hīnā vā paṇītā vā yā dūre santike vā, ayaṃ vedanākkhandho. Yā kāci saññā

atītānāgatapaccuppannā ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikā vā sukhumā vā hīnā vā paṇītā vā

yā dūre santike vā, ayaṃ saññākkhandho. Ye keci saṅkhārā atītānāgatapaccuppannā ajjhattaṃ

vā bahiddhā vā oḷārikā vā sukhumā vā hīnā vā paṇītā vā ye dūre santike vā, ayaṃ

saṅkhārakkhandho. Yaṃ kiñci viññāṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā

oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā, ayaṃ

viññāṇakkhandho. Ettāvatā kho bhikkhu, khandhānaṃ khandhādhivacanaṃ hotī'ti.

Ko nu kho bhante, hetu ko paccayo rūpakkhandhassa paññā panāya, ko hetu ko paccayo

vedanākkhandhassa paññāpanāya, ko hetu ko paccayo saññākkhandhassa paññāpanāya, ko

hetu ko paccayo saṅkhārakkhandhassa paññāpanāya, ko hetu ko paccayo

viññāṇakkhandhassa paññāpanāyāti?

Cattāro kho bhikkhu, mahābhūtā hetu cattāro mahābhūtā paccayo rūpakkhandhassa

paññāpanāya, phasso hetu phasso paccayo vedanakkhandhassa paññāpanāya, phasso hetu

phasso paccayo saññākkhandhassa paññāpanāya, phasso hetu phasso paccayo

saṅkhārakkhandhassa paññāpanāya, nāmarūpaṃ kho bhikkhu, hetu nāma rūpaṃ paccayo

viññāṇakkhandhassa paññāpanāyāti.

Kathaṃ pana bhante, sakkāyadiṭṭhi hotīti?

Idha bhikkhu , assutvā puthujjano ariyānaṃ adassāvī ariyadhammassa akovido

ariyadhamme avinīto, sappurisānaṃ adassāvī sappurisadhammassa akovido

sappurisadhamma avinīto, rūpaṃ attato samanupassati, rūpavantaṃ vā attānaṃ, attani vā

rūpaṃ, rūpasmiṃ vā attānaṃ. Vedanaṃ attato samanupassati, vedanāvantaṃ vā attānaṃ, attani

vā vedanaṃ, vedanāya vā attānaṃ. Saññaṃ attato samanupassati, saññāvantaṃ vā attānaṃ,

attani vā saññaṃ, saññāya vā attānaṃ. Saṅkhāre attato samanupassati, saṅkhāravantaṃ vā

attānaṃ, attani vā saṅkhāre, saṅkhāresu vā attānaṃ. Viññāṇaṃ attato samanupassati,

viññāṇavantaṃ vā attānaṃ. Viññāṇaṃ attato samanupassati, viññāṇavattaṃ vā attānaṃ [PTS

Page 018] [\q 18/] attani vā viññāṇaṃ, viññāṇasmiṃ vā attānaṃ. Evaṃ kho bhikkhu,

sakkāyadiṭṭhi hotīti.

[BJT Page 120] [\x 120/]

Kathaṃ pana bhante, sakkāyadiṭṭhi na hotīti?

Idha bhikkhu, sutavā ariyasāvako ariyānaṃ dassāvī ariyadhammassa kovido ariyadhamme

suvinīto, sappurisānaṃ dassāvī sappurisadhammassa kovido sappurisadhamme suvinīto,

na rūpaṃ attato samanupassati, na rūpavantaṃ vā attānaṃ, nāttani vā rūpaṃ, na rūpasmiṃ vā

attānaṃ. Na vedanaṃ attato samanupassati, na vedanāvantaṃ vā attānaṃ, nāttani vā vedanaṃ,

na vedanāya vā attānaṃ. Na saññaṃ attato samanupassati, na saññāvantaṃ vā attānaṃ,

nāttani vā saññaṃ, na saññāya vā attānaṃ. Na saṅkhāre attato samanupassati, na

saṅkhāravantaṃ vā attānaṃ, nāttani vā saṅkhāre, na saṅkhāresu vā attānaṃ. Na viññāṇaṃ

attato samanupassati, na viññāṇavantaṃ vā attānaṃ, nāttani vā viññāṇaṃ na viññāṇasmiṃ

vā attānaṃ. Evaṃ kho bhikkhu, sakkāyadiṭṭhi na hotīti.

Ko nu kho bhante rūpe assādo ko ādīnavo kiṃ nissaraṇaṃ. Ko vedanāya assādo ko ādīnavo

kiṃ nissaraṇaṃ. Ko saññāya assādo ko ādīnavo kiṃ nissaraṇaṃ. Ko saṅkhāresu assādo ko

ādīnavo kiṃ nissaraṇaṃ. Ko viññāṇe assādo ko ādīnavo kiṃ nissaraṇanti.

Yaṃ kho bhikkhu, rūpaṃ paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ ayaṃ rūpe assādo, yaṃ rūpaṃ

aniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ ayaṃ rūpe ādīnavo, yo rūpe chandarāgavinayo

chandarāgappahānaṃ idaṃ rūpe nissaraṇaṃ. Yaṃ kho bhikkhu, vedanaṃ paṭicca uppajjati

sukhaṃ somanassaṃ ayaṃ vedanaṃ assādo, yaṃ vedanaṃ aniccaṃ dukkhaṃ

vipariṇāmadhammaṃ ayaṃ vedanā ādīnavo, yo vedano chandarāgavinayo

chandarāgappahānaṃ idaṃ vedano nissaraṇaṃ. Yaṃ kho bhikkhu, saññaṃ paṭicca uppajjati

sukhaṃ somanassaṃ ayaṃ saññaṃ assādo, yaṃ yaṃ saññaṃ aniccaṃ dukkhaṃ

vipariṇāmadhammaṃ ayaṃ saññaṃ ādīnavo, yo sañño chandarāgavinayo

chandarāgappahānaṃ idaṃ sañño nissaraṇaṃ. Yaṃ kho bhikkhu, saṅkhāre paṭicca uppajjati

sukhaṃ somanassaṃ ayaṃ saṅkhāre assādo, yaṃ saṅkhāraṃ aniccaṃ dukkhaṃ

viparināmadhammaṃ ayaṃ saṅkhāro ādīnavo, yo saṅkhāre chandarāgavinayo

chandarāgappahānaṃ idaṃ saṅkhāre nissaraṇanti. Yaṃ kho bhikkhu, viññāṇaṃ paṭicca

uppajjati sukhaṃ somanassaṃ ayaṃ viññāṇe assādo, yaṃ viññāṇaṃ aniccaṃ dukkhaṃ

vipariṇāmadhammaṃ ayaṃ viññāṇe ādīnavo, yo viññāṇe chandarāgavinayo

chandarāgappahānaṃ idaṃ viññāṇe nissaraṇanti.

Kathaṃ pana bhante, jānato kathaṃ passato imasmiñca saviññāṇake kāye bahiddhā ca

sabbanimittesu ahiṅkāramamiṅkāramānānusayā na hontīti?

Yaṃ kiñci bhikkhu, rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā

sukhumaṃ vā hīnaṃ [PTS Page 019] [\q 19/] vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā,

'sabbaṃ rūpaṃ netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ

sammappaññāya passati. Yā kāci vedanā atītānāgatapaccuppannā ajjhattaṃ vā bahiddhā vā

oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā, 'sabbaṃ vedanaṃ netaṃ

mama, nesohamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passati. Yā

kāci saññā atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā

hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā, 'sabbaṃ saññaṃ netaṃ mama, nesohamasmi, na

meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passati. Ye keci saṅkhārā

atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahaddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā

paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā, 'sabbaṃ saṅkhāraṃ netaṃ mama, nesohamasmi, na meso

attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passati. Yaṃ kiñci viññāṇaṃ

atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā

paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā, 'sabbaṃ viññāṇaṃ netaṃ mama, nesohamasmi, na meso

attā'ti. Evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passati. Evaṃ kho bhikkhu jānato evaṃ

passato imasmiñca saviññāṇake kāye bahiddhā ca sabbanimittesu

ahiṅkāramamiṅkāramānānusayā1na hontī'ti.

-------------------------

1.Ahaṅkāramamaṅkāramānānusayā-sīmu,majasaṃ,syā,[PTS.]

[BJT Page 122] [\x 122/]

Atha kho, aññatarassa bhikkhuno evaṃ cetaso parivitakko udapādi: 'iti kira bho, rūpaṃ

anattā, vedanā anattā, saññā anattā, saṅkhārā anattā, viññāṇaṃ anattā1 anattakatāni

kammāni kamattānaṃ phusissantīti.

Atha kho bhagavā tassa bhikkhuno cetasā coto parivitakkamaññāya bhikkhū āmantesi:

ṭhānaṃ kho panetaṃ bhikkhave, vijjati yaṃ idhekacco moghapuriso avidvā avijjāgato

taṇhādhipateyyena cetasā satthusāsanaṃ atidhāvitabbaṃ maññeyya: 'iti kira bho rūpaṃ

anattā, vedanā anattā, saññā anattā, saṅkhārā anattā, viññāṇaṃ anattā anattakatāni kammāni

kamattānaṃ phusissantī'ti. Paṭicca vinītā2 kho me tumhe bhikkhave, tatra tatra dhammesu3

taṃ kimmaññatha bhikkhave, rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti?

Aniccaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ, dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti?

Dukkhaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ

'Etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā'ti?

No hetaṃ bhante.

Taṃ kiṃmaññatha bhikkhave, vedanā niccaṃ vā aniccaṃ vāti?

Aniccaṃ bhante.

[PTS Page 020] [\q 20/]

Yaṃ panāniccaṃ, dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti?

Dukkhaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ

'Etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā'ti?

No hetaṃ bhante.

Taṃ kiṃmaññatha bhikkhave, saññā niccaṃ vā aniccaṃ vāti?

Aniccaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ, dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti?

Dukkhaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ

'Etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā'ti?

No hetaṃ bhante.

Taṃ kiṃmaññatha bhikkhave, saṅkhārā niccaṃ vā aniccaṃ vāti?

Aniccaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ, dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti?

Dukkhaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ

'Etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā'ti?

No hetaṃ bhante.

Taṃ kiṃmaññatha bhikkhave, viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti?

Aniccaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ, dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti?

Dukkhaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ

'Etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā'ti?

No hetaṃ bhante.

Tasmātiha bhikkhave, yaṃ kiñci rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā

oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā, 'sabbaṃ rūpaṃ netaṃ

mama, nesohamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

Yā kāci vedanā atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ

vā hīnaṃ vi paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā, 'sabbaṃ vedanā netaṃ mama, nesohamasmi, na

meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Yā kāci saññā

atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā

paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā, 'sabbaṃ saññā netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā'ti

evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Ye keci saṅkhārā

atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā

paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā,'sabbaṃ saṅkhāraṃ netaṃ mama, nosohamasmi, na meso

attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Yaṃ kiñci viññāṇaṃ

atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā

paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā, sabbaṃ viññāṇaṃ netaṃ mama, nesohamasmi, na meso

attāti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

--------------------------

1.Viññāṇaṃ anattaṃ-sīmu.

2.Paṭivinītā-sīmu,majasaṃ.

Paṭipucchāvinītā-syā.

3.Tatra tatra tesu tesu dhammesu sīmu,[PTS.]

[BJT Page 124] [\x 124/]

Evaṃ passaṃ bhikkhave, sutavā ariyasāvako rūpasmiṃ nibbindati, vedanāyapi nibbindati,

saññāyapi nibbindati, saṅkhāresupi nibbindati, viññāṇasmimpi nibbindati, nibbindaṃ

virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti: khīṇā jāti, vusitaṃ

brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā'ti pajānātīti.

Idamoca bhagavā attamanā te bhikkhu bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.

Imasmiṃ kho pana1 veyyākaraṇasmiṃ bhaññamāne saṭṭhimattānaṃ bhikkhūnaṃ anupādāya

āsavehi cittāni vimucciṃsūti.

Mahāpuṇṇama suttaṃ navamaṃ.

------------------------

1.Imasmiṃ ca pana-majasaṃ,syā.

[BJT Page 126] [\x 126/]

3.1.10

Cūḷapuṇṇama suttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati pubbārāme migāramātu pāsāde.

Tena kho pana samayena bhagavā tadahuposathe paṇṇarase puṇṇāya [PTS Page 021] [\q

21/] puṇṇamāya rattiyā bhikkhusaṅghassaparivuto abbhokāse nisinno hoti. Atha kho

bhagavā tuṇhībhūtaṃ tuṇhī bhūtaṃ bhikkhusaṅghaṃ anuviloketvā bhikkhū āmantesi:

Jāneyya nu kho bhikkhave, asappuriso asappurisaṃ, 'asappuriso ayaṃ bhava'nti.

No hetaṃ bhante.

Sādhu bhikkhave, aṭṭhānametaṃ bhikkhave, anavakāso yaṃ asappuriso asappurisaṃ jāneyya,

'asappuriso ayaṃ bhava'nti.

Jāneyya pana bhikkhave, asappuriso sappurisaṃ, 'sappuriso ayaṃ bhava'nti.

No hetaṃ bhante.

Sādhu bhikkhave, etampi kho bhikkhave, aṭṭhānaṃ anavakaso, yaṃ asappuriso sappurisaṃ

jāneyya 'sappuriso ayaṃ bhava'nti.

Asappuriso bhikkhave, asaddhammasamannāgato hoti, asappurisabhattī hoti,

asappurisacintī hoti, asappurisamantī hoti, asappurisavāco hoti, asappurisakammanto hoti,

asappurisadiṭṭhī hoti, asappurisadānaṃ deti.

Kathañca bhikkhave. Asappuriso asaddhammasamannāgato1 hoti: idha bhikkhave,

asappuriso asaddho hoti, ahiriko hoti, anottappī hoti, appassuto hoti, kusīto hoti,

muṭṭhassati hoti, duppañño hoti. 'Evaṃ kho bhikkhave asappuriso

asaddhammasamannāgato1 hoti.

Kathañca bhikkhave, asappuriso asappurisabhattī hoti: idha bhikkhave, asappurisassa ye te

samaṇabrāhmaṇā assaddhā ahirikā anottappino appassutā kusītā muṭṭhassatino duppaññā,

tyāssa mittā honti te sahāyā. Evaṃ kho bhikkhave, asappuriso asappurisabhattī hoti.

-------------------------

1.Assaddhammasamannāgato-majasaṃ.

[BJT Page 128] [\x 128/]

Kathañca bhikkhave, asappuriso asappurisacintī hoti: idha bhikkhave, asappuriso

attavyābādhāyapi ceteti, paravyābādhāyapi ceteti, ubhayavyābādhāyapi ceteti, evaṃ kho

bhikkhave asappuriso asappurisacintī hoti.

Kathañca bhikkhave, asappuriso asappurisamantī hoti: idha bhikkhave, asappuriso

attavyābādhāyapi manteti, paravyābādhāyapi manteti, ubhayavyābādhāyapi [PTS Page 022]

[\q 22/] manteti, evaṃ kho bhikkhave, asappuriso asappurisamantī hoti.

Kathañca bhikkhave, asappuriso asappurisavāco hoti: idha bhikkhave, asappuriso

Musāvādī1 hoti. Pisunavāco2 hoti. Parusavāco hoti. Samphappalāpī hoti. Evaṃ kho

bhikkhave, asappuriso asappurisavāco hoti.

Kathañca bhikkhave, asappuriso asappurisakammanto hoti: idha bhikkhave, asappuriso

pāṇātipātī hoti, adinnādāyī hoti, kāmesumicchācārī hoti. Evaṃ kho bhikkhave asappuriso

asappurisakammanto hoti.

Kathañca bhikkhave, asappuriso asappurisadiṭṭhī hoti: idha bhikkhave, asappuriso

evaṃdiṭṭhī3 hoti: 'natthi dinnaṃ, natthi yiṭṭhaṃ, natthi hutaṃ, natthi sukaṭadukkaṭānaṃ

kammānaṃ phalaṃ vipāko, natthi ayaṃ loko, natthi paro loko, natthi mātā, natthi pitā, natthi

sattā opapātikā, natthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā sammā paṭipannā ye imañca

lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentī'ti. Evaṃ kho bhikkhave

asappuriso asappurisadiṭṭhī hoti.

Kathañca bhikkhave, asappuriso, asappurisadānaṃ deti: idha bhikkhave, asappuriso

asakkaccaṃ dānaṃ4 deti, asahatthā dānaṃ deti, acittīkatvā5 dānaṃ deti, apaviddhaṃ6 dānaṃ

deti,anāgamanadiṭṭhiko dānaṃ deti. Evaṃ kho bhikkhave asappuriso asappurisadānaṃ deti.

Sa kho so bhikkhave,7 asappuriso evaṃ asaddhammasamannāgato, evaṃ asappurisabhattī,

evaṃ asappurisacintī, evaṃ asappurisamantī, evaṃ asappurisavāco, evaṃ

asappurisakammanto, evaṃ asappurisadiṭṭhī, evaṃ asappurisadānaṃ datvā kāyassa bhedā

parammaraṇā yā asappurisānaṃ gati, tattha uppajjati. Kā ca bhikkhave, asappurisānaṃ gati,

nirayo vā tiracchānayoni vā.

Jāneyya nu kho bhikkhave, sappuriso sappurisaṃ 'sappuriso ayaṃ bhava'nti.

[PTS Page 023] [\q 23/]

Evaṃ bhante.

--------------------------

1.Musāvādo-sīmu, 2.Pisuṇavāco-sīmu,majasaṃ,syā.

3.Evaṃdiṭṭhiko-syā. 4.Asakkaccadānaṃ5[PTS.]

5.Acittikatvā-sīmu,majasaṃ,[PTS.]

Acittiṃ katvā-syā.

6.Apaviṭṭhaṃ-sīmu,majasaṃ,syā. 7.So bhikkhave-sīmu,majasaṃ

[BJT Page 130] [\x 130/]

Sādhu bhikkhave, ṭhānametaṃ bhikkhave, vijjati yaṃ sappuriso sappurisaṃ jāneyya

'sappuriso ayaṃ bhava'nti.

Jāneyya pana bhikkhave, sappuriso asappurisaṃ 'asappuriso ayaṃ bhava'nti.

Evaṃ bhante.

Sādhu bhikkhave, etampi kho bhikkhave, ṭhānaṃ vijjati yaṃ sappuriso asappurisaṃ jāneyya

'asappuriso ayaṃ bhava'nti.

Sappuriso bhikkhave, saddhammasamannāgato hoti, sappurisabhattī hoti, sappurisacintī

hoti, sappurisamantī hoti, sappurisavāco hoti, sappurisakammanto hoti, sappurisadiṭṭhī

hoti, sappurisadānaṃ deti.

Kathañca bhikkhave, sappuriso saddhammasamannāgato hoti: idha bhikkhave, sappuriso

saddho hoti, hirimā hoti, ottappī hoti, bahussuto hoti, āraddhaviriyo hoti, upaṭṭhitasatī

hoti, paññavā hoti. Evaṃ kho bhikkhave, sappuriso saddhammasamannāgato hoti.

Kathañca bhikkhave, sappuriso sappurisabhattī hoti: idha bhikkhave, sappurisassa ye te

samaṇabrāhmaṇā saddhā hirimanto ottappino bahussutā āraddhaviriyā upaṭṭhitasatino

paññavanto, tyāssa mittā honti te sahāyā.1 Evaṃ kho bhikkhave, sappuriso sappurisabhattī

hoti.

Kathañca bhikkhave, sappuriso sappurisacintī hoti: idha bhikkhave, sappuriso

nevattavyābādhāya ceteti, na paravyābādhāya ceteti, na ubhayavyābādhāya ceteti, evaṃ kho

bhikkhave, sappuriso sappurisacintī hoti.

Kathañca bhikkhave, sappuriso sappurisamantī hoti: idha bhikkhave, sappuriso

nevattavyābādhāya manteti, na paravyābādhāya manteti, na ubhayavyābādhāya manteti.

Evaṃ kho bhikkhave, sappuriso sappurisamantī hoti.

Kathañca bhikkhave, sappuriso sappurisavāco hoti: idha bhikkhave, sappuriso musāvādā

paṭivirato hoti, pisunāya vācāya2 paṭivirato hoti, pharusāya vācāya3 paṭivirato hoti.

Samphappalāpā paṭivirato hoti. Evaṃ kho bhikkhave, sappuriso sappurisavāco hoti.

Kathañca bhikkhave, sappuriso sappurisakammanto hoti, idha bhikkhave, sappuriso

pāṇātipātāpaṭivirato hoti, adinnādānā [PTS Page 024] [\q 24/] paṭivirato hoti, kāmesu

micchācārā paṭivirato hoti. Evaṃ kho bhikkhave, sappuriso sappurisakammanto hoti.

---------------------------

1.Te sahāyā honti-[PTS.]

2.Pisuṇāvācāya-[PTS.]

3.Pharusāvācāya-[PTS.]

[BJT Page 132] [\x 132/]

Kathañca bhikkhave, sappuriso sappurisadiṭṭhī hoti: idha bhikkhave, sappuriso evaṃdiṭṭhi

hoti: atthi dinnaṃ, atthi yiṭṭhaṃ, atthi hutaṃ, atthi sukaṭadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ

vipāko, atthi ayaṃ loko, atthi paro loko, atthi mātā, atthi pitā, atthi sattā opapātikā, atthi loke

samaṇabrāhmaṇā sammaggatā sammāpaṭipannā ye imañca lokaṃ paraṃ ca lokaṃ sayaṃ

abhiññā sacchikatvā pavedentī'ti. Evaṃ kho bhikkhave, sappuriso sappurisadiṭṭhi hoti.

Kathañca bhikkhave, sappuriso sappurisadānaṃ deti: idha bhikkhave, sappuriso sakkaccaṃ

dānaṃ1 deti, sahatthā dānaṃ deti, cittīkatvā2 dānaṃ deti, parisuddhaṃ3 dānaṃ deti,

āgamanadiṭṭhiko dānaṃ deti. Evaṃ kho bhikkhave, sappuriso sappurisadānaṃ deti.

Sa kho so bhikkhave4, sappuriso evaṃ saddhammasamannāgato, evaṃ sappurisabhattī, evaṃ

sappurisamantī, evaṃ sappurisavāco, evaṃ sappurisakammanto, evaṃ sappurisadiṭṭhi, evaṃ

sappurisadānaṃ datvā kāyassa bhedā parammaraṇā yā sappurisānaṃ gati, tattha uppajjati.

Kā ca bhikkhave, sappurisānaṃ gati, devamahattatā vā manussamahattatā vāti.

Idamavoca bhagavā , attamanā te bhikkhu bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.

[PTS Page 025] [\q 25/]

Cūḷapuṇṇama suttaṃ dasamaṃ

Devadaha vaggo paṭhamo.

Tassa vaggassa uddānaṃ

Devadahaṃ pañcattaya kinti sāma sunakkhattaka sappāyā.

Gaṇako gopaka puṇṇakā dve iti paṭhamo asamo varavaggo.

--------------------------

1.Sakkaccadānaṃ-[PTS.]

2.Cittikatvā-majasaṃ,[PTS.]

Cittiṃkatvā-syā.

3.Anapaviṭṭhaṃ-majasaṃ.

4.So bhikkhave-sīmu,majasaṃ.

[BJT Page 134] [\x 134/]

2 Anupadavaggo

3.2.1

Anupada suttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi bhikkhavoti. Bhadanteti te bhikkhū bhagavato

paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca:

Paṇḍito bhikkhave, sāriputto, mahāpañño bhikkhave, sāriputto puthupañño bhikkhave

sāriputto, hāsupañño1 bhikkhave sāriputto, javanapañño bhikkhave sāriputto, tikkhapañño

bhikkhave sāriputto, nibbedhikapañño bhikkhave sāriputto. Sāriputto bhikkhave,

addhamāsaṃ anupadadhammavipassanaṃ vipassati. Tatridaṃ bhikkhave, sāriputtassa

anupadadhammavipassanāya hoti.

Idha bhikkhave, sāriputto vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ

savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasammajja viharati. Ye ca paṭhame

jhāne3 dhammā vitakko ca vicāro ca pīti ca sukhañca cittekaggatā ca phasso vedanā saññā

cetanā cittaṃ chando adhimokkho viriyaṃ4 sati upekkhā5 manasikāro. Tyāssa dhammā

anupadavavatthitā honti, tyāssa dhammā viditā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā

abbhatthaṃ gacchanti. So evaṃ pajānāti: evaṃ kira me dhammā ahutvā sambhonti, hutvā

paṭiventī'ti. So tesu dhammesu anupayo6 anapāyo anissito appaṭibaddho vippamutto

visaṃyutto vimariyādīkatena cetasā viharati. So atthi uttariṃ7 nissaraṇa'nti pajānāti.

Tabbahulīkārā atthitvevassa8 hoti.

-------------------------

1.Hāsapañño-majasaṃ,syā. 2.Paṭhamajjhānaṃ-sīmu,[PTS.]

3.Paṭhamajjhāne5sīmu,[PTS. 4.]Vīriyaṃ-majasaṃ

5.Upekhā-[PTS. 6.]Anupāyo-simu.

7.Uttari-majasaṃ. 8.Atthitevassa-[PTS.]

[BJT Page 136] [\x 136/]

Puna ca paraṃ bhikkhave, sāriputto vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ

cetaso ekodibhāvaṃ [PTS Page 026] [\q 26/] avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pitisukhaṃ

dutiyaṃ jhānaṃ1 upasampajja viharati. Ye ca dutiye jhāne2 dhammā ajjhattaṃ sampasādo ca

pīti ca sukhañca cittekaggatā ca phasso vedanā saññā cetanā cittaṃ chando adhimokkho

viriyaṃ sati upekkhā manasikāro, tyāssa dhammā anupadavavatthitā honti. Tyāssa dhammā

viditā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti. So evaṃ pajānāti: 'evaṃ

kira me dhammā ahutvā sambhonti. Hutvā paṭiventī'ti. So tesu dhammesu anupayo

anapāyo anissito appaṭibaddho vippamutto visaṃyutto vimariyādīkatena cetasā viharati. So

atthi uttariṃ nissaraṇa'nti pajānāti. Tabbahulīkārā atthitvevassa hoti.

Puna ca paraṃ bhikkhave, sāriputto pītiyā ca virāgā upekkhako ca3 viharati. Sato ca

sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṃvedeti, yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti 'upekkhako satimā

sukhavihārī'ti taṃ tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Ye ca tatiye jhāne dhammā sukhañca

sati ca sampajaññañca cittekaggatā ca phasso vedanā saññā cetanā cittaṃ chando

adhimokkho viriyaṃ sati upekkhā manasikāro,

Tyāssa dhammā anupadavavatthitā honti. Tyāssa dhammā

Viditā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti. So evaṃ pajānāti: 'evaṃ

kira me dhammā ahutvā sambhonti. Hutvā paṭiventī'ti. So tesu dhammesu anupayo

anapāyo anissito appaṭibaddho vippamutto visaṃyutto vimariyādīkatena cetasā viharati. So

atthi uttariṃ nissaraṇa'nti pajānāti. Tabbahulīkārā atthitvevassa hoti.

Puna ca paraṃ bhikkhave, sāriputto sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva

somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhaṃ asukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ

jhānaṃ upasampajja viharati, ye ca catutthe jhāne dhammā upekkhā adukkhamasukhā

vedanā passaddhattā4 cetaso anābhogo satipārisuddhi cittekaggatā ca phasso vedanā saññā

cetanā cittaṃ chando adhimokkho viriyaṃ sati upekkhā manasikāro. Tyāssa dhammā

anupadavavatthitā honti. Tyāssa dhammā

Viditā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, [PTS Page 027] [\q 27/] viditā abbhatthaṃ

gacchanti. So evaṃ pajānāti: 'evaṃ kira me dhammā ahutvā sambhonti. Hutvā paṭiventī'ti.

So tesu dhammesu anupayo anapāyo anissito appaṭibaddho vippamutto visaṃyutto

vimariyādīkatena cetasā viharati. So atthi uttariṃ nissaraṇa'nti pajānāti. Tabbahulīkārā

atthitvevassa hoti.

--------------------------

1.Dutiyajjhānaṃ-sīmu.[PTS. 2.]Dutiyajjhāne-sīmu,[PTS.]

3.Upekhakoca-[PTS.]

4.Passaddhatā-sīmu.

Parisuddhattā-syā.

Passi vedanā-[PTS.]

[BJT Page 138] [\x 138/]

Puna ca paraṃ bhikkhave, sāriputto sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ

atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā 'ananto ākāso'ti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja

viharati. Ye ca ākāsānañcāyatane dhammā ākāsānañcāyatanasaññā ca cittekaggatā ca phasso

vedanā saññā cetanā cittaṃ chando adhimokkho viriyaṃ sati upekkhā manasikāro, tyāssa

dhammā anupadavavatthitā honti. Tyāssa dhammā viditā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti,

viditā abbhatthaṃ gacchanti. So evaṃ pajānāti: 'evaṃ kira me dhammā ahutvā sambhonti,

hutvā paṭiventī'ti. So tesu dhammesu anupayo anapāyo anissito appaṭibaddho vippamutto

visaṃyutto vimariyādīkatena cetasā viharati. So atthi uttariṃ1 nissaraṇa'nti pajānāti.

Tabbahulīkārā atthitvevassa2 hoti.

Puna ca paraṃ bhikkhave, sāriputto sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma 'anantaṃ

viññāṇa'nti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharati. Ye ca

Viññāṇañcāyatane dhammā viññāṇañcāyatanasaññā ca cittekaggatā ca phasso

Vedanā saññā cetanā cittaṃ chando adhimokkho viriyaṃ sati upekkhā manasikāro, tyāssa

dhammā anupadavavatthitā honti. Tyāssa dhammā viditā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti,

viditā abbhatthaṃ gacchanti. So evaṃ pajānāti: 'evaṃ kira me dhammā ahutvā sambhonti,

hutvā paṭiventī'ti. So tesu dhammesu anupayo anapāyo anissito appaṭibaddho vippamutto

visaṃyutto vimariyādīkatena cetasā viharati so atthi uttariṃ1 nissaraṇanti pajānāti.

Tabbahulīkārā atthitvevassa2 hoti.

[PTS Page 028] [\q 28/]

Puna ca paraṃ bhikkhave, sāriputto sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma 'natthi

kiñci'ti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati. Ye ca ākiñcaññāyatane dhammā

ākiñcaññāyatanasaññā ca cittekaggatā ca phasso

Vedanā saññā cetanā cittaṃ chando adhimokkhaṃ viriyaṃ sati upekkhā manasikāro, tyāssa

dhammā anupadavavatthitā honti. Tyāssa dhammā viditā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti,

viditā abbhatthaṃ gacchanti. So evaṃ pajānāti: 'evaṃ kira me dhammā ahutvā sambhonti,

hutvā paṭiventī'ti. So tesu dhammesu anupayo anapāyo anissito appaṭibaddho vippamutto

visaṃyutto vimariyādīkatena cetasā viharati so atthi uttariṃ1 nissaraṇanti pajānāti.

Tabbahulīkārā atthitvevassa hoti.

Puna ca paraṃ bhikkhave, sāriputto sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma

nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja viharati, so tāya samāpattiyā sato vuṭṭhahati. So

tāya samāpattiyā sato vuṭṭhahitvā ye te dhammā3 atītā niruddhā vipariṇatā, te dhamme

samanupassati: 'evaṃ kira me dhammā ahutvā sambhonti,

Hutvā paṭiventī'ti. So tesu dhammesu anupayo anapāyo

Anissito appaṭibaddho vippamutto visaṃyutto vimariyādīkatena cetasā viharati so atthi

uttariṃ nissaraṇanti pajānāti. Tabbahulīkārā atthitvevassa hoti.

--------------------------

1.Uttari-majasaṃ. 2.Atthitevassa-[PTS.]

3.Ye dhammā-majasaṃ,syā,[PTS.]

[BJT Page 140] [\x 140/]

Puna ca paraṃ bhikkhave, sāriputto sabbaso nevasaññā nāsaññāyatanaṃ samatikkamma

saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja viharati. Paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti.

So tāya samāpattiyā sato vuṭṭhahitvā ye te dhammā1 atītā niruddhā vipariṇatā, te dhamme

samanupassati: 'evaṃ kira me dhammā ahutvā sambhonti, hutvā paṭiventī'ti. So tesu

dhammesu anupayo anapāyo anissito appaṭibaddho vippamutto visaṃyutto

vimariyādīkatena cetasā viharati so natthi uttariṃ nissaraṇanti pajānāti. Tabbahulīkārā

natthitvevassa2 hoti.

Yaṃ kho taṃ bhikkhave, sammā vadamāno vadeyya: vasippatto pāramippatto ariyasmiṃ

sīlasmiṃ, vasippatto [PTS Page 029] [\q 29/] pāramippatto ariyasmiṃ samādhismiṃ,

vasippatto pāramippatto ariyāya paññāya3, vasippatto pāramippatto ariyāya vimuttiyāti.

Sāriputtameva taṃ sammā vadamāno vadeyya vasippatto pāramippatto ariyasmiṃ sīlasmiṃ,

vasippatto pāramippatto ariyasmiṃ samādhismiṃ, vasippatto pāramippatto ariyāya paññāya,

vasippatto pāramippatto ariyāya vimuttiyā'ti.

Yaṃ kho taṃ bhikkhave, sammā vadamāno vadeyya: bhagavato putto oraso mukhato jāto

dhammajo dhammanimmito dhammadāyādo no āmisadāyādo'ti sāriputtameva taṃ sammā

vadamāno vadeyya bhagavato putto oraso mukhato jāto dhammajo dhammanimmito

dhammadāyādo no āmisadāyādo'ti

Sāriputto bhikkhave, tathāgatena anuttaraṃ dhammacakkaṃ pavattikaṃ sammadeva

anuppavattetīti

Idamavoca bhagavā, attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.

Anupada suttaṃ paṭhamaṃ.

--------------------------

1.Ye dhammā-majasaṃ,syā,[PTS.]

2.Natthitevassa-[PTS.]

3.Saññāya-[PTS.]

[BJT Page 142] [\x 142/]

3.2.2

Chabbisodhana suttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Tatra kho bhagavā bhikkhu āmantesi bhikkhavoti. Bhadanteti te bhikkhu bhagavato

paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca:

Idha bhikkhave, bhikkhu aññaṃ byākaroti: khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ

karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānāmi'ti. Tassa bhikkhave, bhikkhuno bhāsitaṃ neva

abhinanditabbaṃ nappaṭikkositabbaṃ anabhinanditvā appaṭikkositvā pañho pucchitabbo:

cattāro me āvuso vohārā tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena

sammadakkhātā. Katame cattāro: diṭṭhe diṭṭhavāditā, sute sutavāditā, mute mutavāditā,

viññāte [PTS Page 030] [\q 30/] viññātavāditā. Ime kho āvuso, cattāro vohārā tena

bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena sammadakkhato.

Kathaṃ jānato panāyasmato kathaṃ passato imesu catusu vohāresu anupādāya āsavehi cittaṃ

vimutta'nti: khīṇāsavassa bhikkhave, bhikkhuno vusitavato katakaraṇīyassa ohitabhārassa

anuppattasadatthassa parikkhīṇabhavasaññojanassa sammadaññā vimuttassa

ayamanudhammo hoti veyyākaraṇāya: diṭṭhe kho ahaṃ āvuso, anupayo anapāyo anissito

appaṭibaddho vippamutto visaṃyutto vimariyādīkatena cetasā vihārāmi, sute kho ahaṃ

āvuso anupayo anapāyo anissito appaṭibaddho vippamutto visaṃyutto vimariyādīkatena

cetasā viharāmi. Mute kho ahaṃ āvuso anupayo anapāyo anissito appaṭibaddho vippamutto

visaṃyutto vimariyādīkatena cetasā viharāmi, viññāte kho ahaṃ āvuso, anupayo anapāyo

anissito appaṭibaddho vippamutato visaṃyutto vimariyādīkatena cetasā viharāmī. Evaṃ kho

me āvuso, jānato evaṃ passato imesu catusu vohāresu anupādāya āsavehi cittaṃ vimutta'nti.

Tassa bhikkhave bhikkhuno sādhūti bhāsitaṃ abhinanditabbaṃ, anumoditabbaṃ. Sādhūti

bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uttariṃ pañho pucchitabbo: pañca kho ime1 āvuso,

upādānakkhandhā tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena

sammadakkhatā. Katame pañca: rūpūpādānakkhandho vedanūpādānakkhandho

saññūpādānakkhandho saṅkhārūpādānakkhandho viññāṇūpādānakkhandho. Ime kho āvuso,

pañcupādānakkhandhā tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena

sammadakkhātā. Kathaṃ jānato panāyasmato

-------------------------

1.Pañcime-sīmu,majasaṃ.

[BJT Page 144] [\x 144/]

Kathaṃ passato imesu pañcasūpādānakkhandhesu anupādāya āsavehi cittaṃ vimuttanti:

khīṇāsavassa bhikkhave, bhikkhuno vusitavato katakaraṇīyassa ohitabhārassa

anuppattasadatthassa parikkhīṇabhavasaññojanassa sammadaññā vimuttassa

ayamanudhammo hoti veyyākaraṇāya: rūpaṃ kho ahaṃ āvuso, abalaṃ virāgaṃ anassāsika'nti

vidatvā ye rūpe upāyūpādānā1 [PTS Page 031] [\q 31/] cetaso

adhiṭṭhānābhinivesānusayā, tesaṃ khayā virāgā nirodhā cāgā paṭinissaggā vimuttaṃ me

citta'nti pajānāmi. Vedanaṃ kho āvuso abalaṃ virāgaṃ anassāsika'nti vidatvā ye vedanā

upāyūpādānā1 cetaso adhiṭṭhānābhinivesānusayā, tesaṃ khayā virāgā nirodhā cāgā

paṭinissaggā vimuttaṃ me citta'nti pajānāmi. Saññaṃ kho ahaṃ āvuso abalaṃ virāgaṃ

anassāsika'nti vidatvā ye saññā upāyūpādānā1 cetaso adhiṭṭhānābhinivesānusayā, tesaṃ

khayā virāgā nirodhā cāgā paṭinissaggā vimuttaṃ me citta'nti pajānāmi.Saṅkhāre kho ahaṃ

āvuso abalaṃ virāgaṃ anassāsika'nti viditvā ye saṅkhārā upāyūpādānā1 cetaso

adhiṭṭhānābhinivesānusayā, tesaṃ khayā virāgā nirodhā cāgā paṭinissaggā vimuttaṃ me

citta'nti pajānāmi. Viññāṇaṃ kho ahaṃ āvuso abalaṃ virāgaṃ anassāsika'nti viditvā ye

viññāṇe upāyūpādānā1 cetaso adhiṭṭhānābhinivesānusayā, tesaṃ khayā virāgā nirodhā cāgā

paṭinissaggā vimuttaṃ me citta'nti pajānāmi. Evaṃ kho me āvuso, jānato evaṃ passato imesu

pañcasūpādānakkhandhesu anupādāya āsavehi cittaṃ vimuttanti.

Tassa bhikkhave, bhikkhuno sādhūti bhāsitaṃ [PTS Page 032] [\q 32/] abhinanditabbaṃ,

anumoditabbaṃ. Sādhūti bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uttariṃ pañho pucchitabbo:

chayimā2 āvuso, dhātuyo tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena

sammadakkhatā. Katamā cha: paṭhavīdhātu āpodhātu tejodhātu vāyodhātu ākāsadhātu

viññāṇadhātu. Imā kho āvuso cha dhātuyo tena bhagavatā jānatā passatā arahatā

sammāsambuddhena sammadakkhatā. Kathaṃ jānato panāyasmato kathaṃ passato imāsu

chasu dhātusu anupādāya āsavehi cittaṃ vimuttanti: khīṇāsavassa bhikkhave, bhikkhuno

vusitavato katakaraṇīyassa ohitabhārassa anupattasadatthassa

parikkhīṇabhavasaññojanassa sammadaññā vimutassa ayamanudhammo hoti

veyyākaraṇāya: paṭhavīdhātuṃ kho ahaṃ āvuso na attato upagacchiṃ, na ca

paṭhavīdhātunissitaṃ attānaṃ. Ye ca paṭhavīdhātunissitā upayūpādānā1 cetaso

adhiṭṭhānābhinivesānusayā tesaṃ khayā virāgā nirodhā cāgā paṭinissaggā vimuttaṃ me

cittanti pajānāmi. Āpodhātuṃ kho ahaṃ āvuso na attato upagacchiṃ, na ca āpodhātunissitaṃ

attānaṃ ye ca upayūpādānā1 cetaso adhiṭṭhānābhinivesānusayā tesaṃ khayā virāgā nirodhā

cāgā paṭinissaggā vimuttaṃ me cittanti pajānāmi. Tejodhātuṃ kho ahaṃ āvuso na attato

upagacchiṃ, na ca tejodhātunissitaṃ attānaṃ. Ye ca tejodhātunissitā upayūpādānā1 cetaso

adhiṭṭhānābhinivesānusayā tesaṃ khayā virāgā nirodhā cāgā paṭinissaggā vimuttaṃ me

cittanti pajānāmi. Vāyodhātuṃ kho ahaṃ āvuso na attato upagacchiṃ, na ca

vāyodhātunissitaṃ attānaṃ. Ye ca vāyodhātunissitā upayūpādānā1 cetaso

adhiṭṭhānābhinivesānusayā tesaṃ khayā

Virāgā nirodhā cāgā paṭinissaggā vimuttaṃ me cittanti pajānāmi. Ākāsadhātuṃ kho ahaṃ

āvuso na attato upagacchiṃ, na ca ākāsadhātunissitaṃ attānaṃ. Ye ca ākāsadhātunissitā

upayūpādānā1 cetaso adhiṭṭhānābhinivesānusayā tesaṃ khayā virāgā nirodhā cāgā

paṭinissaggā vimuttaṃ me cittanti pajānāmi. Viññāṇadhātuṃ kho ahaṃ āvuso na attato

upagacchiṃ, na ca viññāṇadhātunissitaṃ attānaṃ. Ye ca viññāṇadhātunissitā upayūpādānā

cetaso adhiṭṭhānābhinivesānusayā tesaṃ khayā virāgā nirodhā cāgā paṭinissaggā vimuttaṃ

me cittanti pajānāmi. Evaṃ kho me āvuso, jānato evaṃ passato imāsu chasu dhātusu

anupādāya āsavehi cittaṃ vimuttanti.

-------------------------

1.Upāyupādānā-sīmu,[PTS.]

Upāyūpādānā-majasaṃ.

Upādāyūpādāni-syā.

2.Cha kho panimāni-majasaṃ.

[BJT Page 146] [\x 146/]

Tassa bhikkhave, bhikkhuno sādhūti bhāsitaṃ abhinanditabbaṃ anumoditabbaṃ. Sādhūti

bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uttariṃ pañho pucchitabbo: cha kho panimāni āvuso

ajjhattikabāhirāni1 āyatanāni tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena

sammadakkhātāni. Katamāni cha: cakkhuṃ ceva2 rūpā ca, sotaṃ ca saddā ca, ghānaṃ ca

ghandhā ca, jivhā ca rasā ca, kāyo ca phoṭṭhabbā ca, mano ca dhammā ca, imāni kho āvuso

cha ajjhattikabāhirāni āyatanāni tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena

sammadakkhātāni. Kathaṃ jānato panāyasmato kathaṃ passato imesu chasu

ajjhattikabāhiresu āyatanesu anupādāya āsavehi cittaṃ vimuttanti: khīṇāsavassa bhikkhave,

bhikkhuno vusitavato katakaraṇīyassa ohitabhārassa anupattasadatthassa

parikkhīṇabhavasaññojanassa sammadaññāvimuttassa ayamanudhammo hoti

veyyākaraṇāya: cakkhusmiṃ āvuso, rūpe cakkhuviññāṇe cakkhuviññāṇaviññātabbesu

dhammesu yo chando, yo rāgo, yā nandi, yā taṇhā, ye ca upayūpādānā cetaso

adhiṭṭhānābhinivesānusayā, tesaṃ khayā virāgā nirodhā cāgā paṭinissaggā vimuttaṃ me

cittanti pajānāmi. Sotasmiṃ āvuso, sadde sotaviññāṇe sotaviññāṇaviññātabbesu dhammesu

yo chando, yo rāgo, yā nandi, yā taṇhā, ye ca upayūpādānā cetaso

adhiṭṭhānābhinivesānusayā, tesaṃ khayā virāgā nirodhā cāgā paṭinissaggā vimuttaṃ me

cittanti pajānāmi. Ghānasmiṃ āvuso, gandhe ghānaviññāṇe ghānaviññāṇaviññātabbesu

dhammesu yo

Chando, yo rāgo, yā nandi, yā taṇhā, ye ca upayūpādānā cetaso adhiṭṭhānābhinivesānusayā,

tesaṃ khayā virāgā nirodhā cāgā paṭinissaggā vimuttaṃ me cittanti pajānāmi. Jivhāya āvuso,

rase jivhāviññāṇe jivhāviññāṇaviññātabbesu dhammesu yo chando, yo rāgo, yā nandi, yā

taṇhā, ye ca upayūpādānā cetaso adhiṭṭhānābhinivesānusayā, tesaṃ khayā virāgā nirodhā

cāgā paṭinissaggā vimuttaṃ me cittanti pajānāmi. Kāyasmiṃ āvuso, phoṭṭhabbe kāyaviññāṇe

kāyaviññāṇaviññātabbesu dhammesu yo chando, yo rāgo, yā nandi, yā taṇhā, ye ca

upayūpādānā cetaso adhiṭṭhānābhinivesānusayā, tesaṃ khayā virāgā nirodhā cāgā

paṭinissaggā vimuttaṃ me cittanti pajānāmi. Manasmiṃ āvuso, dhamme manoviññāṇe

manoviññāṇaviññātabbesu dhammesu yo chando, yo rāgo, yā nandi, yā taṇhā, ye ca

upayūpādānā cetaso adhiṭṭhānābhinivesānusayā, tesaṃ khayā virāgā nirodhā cāgā

paṭinissaggā vimuttaṃ me cittanti pajānāmi. Evaṃ kho me āvuso jānato evaṃ passato imesu

chasu ajjhattikabāhiresu āyatanesu anupādāya āsavehi cittaṃ vimuttanti.

Tassa bhikkhave, bhikkhuno 'sādhū'ti bhāsitaṃ abhinanditabbaṃ anumoditabbaṃ. Sādhūti

bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uttariṃ pañho pucchitabbo: 'kathaṃ jānato panāyasmato

kathaṃ passato imasmiṃ ca saviññāṇake kāye bahiddhā ca sabbanimittesu

ahiṃkāramamiṅkāramānānusayā3 susamūhatāti4. [PTS Page 033] [\q 33/] khīṇāsavassa

bhikkhave, bhikkhuno vusitavato katakaraṇīyassa ohitabhārassa anuppattasadatthassa

parikkhīṇabhavasaññojanassa sammadaññāvimuttassa ayamanudhammo hoti

veyyākaraṇāya: 'pubbe kho ahaṃ āvuso agāriyabhuto samāno aviddasu ahosiṃ. Tassa me

tathāgato vā tathāgatasāvako vā dhammaṃ desesi. Tāhaṃ dhammaṃ sutvā tathāgate saddhaṃ

paṭilabhiṃ. So tena saddhāpaṭilābhena samannāgato iti paṭisañcikkhiṃ sambādho ghārāvāso

rajāpatho, abbhokāso pabbajjā, nayidaṃ sukaraṃ agāraṃ ajjhāvasatā ekantaparipuṇṇaṃ

ekantaparisuddhaṃ saṅkhalikhitaṃ brahmacariyaṃ carituṃ. Yannūnāhaṃ kesamassuṃ ohāretvā

kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyya'nti.

-------------------------

1.Ajjhattikāni bāhirāni-syā,[PTS.]

2.Cakkhu ceva-majasaṃ,syā,[PTS.]

3.Ahaṃkāramamaṃkāramānānusayā-majasaṃ,sīmu,syā.

4.Samūhatāti-majasaṃ.

[BJT Page 148] [\x 148/]

So kho ahaṃ āvuso, aparena samayena appaṃ vā bhogakkhandhaṃ pahāya mahantaṃ vā

bhogakkhandhaṃ pahāya appaṃ vā ñātiparivaṭṭaṃ pahāya mahantaṃ vā ñātiparivaṭṭaṃ

pahāya kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajiṃ.

So evaṃ pabbajito samāno bhikkhūnaṃ sikkhāsājivasamāpanno pāṇātipātaṃ pahāya

pāṇātipātā paṭivirato ahosiṃ, nihitadaṇḍo nihitasattho lajjīdayāpanno

sabbapāṇabhūtahitānukampī vihāsiṃ. Adinnādānaṃ pahāya adinnādānā paṭivirato ahosiṃ.

Dinnādāyī dinnapāṭikaṅkhī athenena suvibhutena attanā vihāsiṃ. Abrahmacariyaṃ pahāya

brahmacārī ahosiṃ ārācārī virato methunā gāmadhammā. Musāvādaṃ pahāya musāvādi

paṭivirato ahosiṃ, saccavādī saccasandho theto paccayiko avisaṃvādako lokassa. Pisunaṃ

vācaṃ pahāya pisunāya vācāya paṭivirato ahosiṃ, ito sutvā na amutra akkhātā imesaṃ

bhedāya, amutra vā sutvā na imesaṃ akkhātā amūsaṃ bhedāya, iti bhinnānaṃ vā sandhātā

sahitānaṃ vā anuppadātā samaggārāmo samaggarato samagganandī samaggakaraṇiṃ vācaṃ

bhāsitā ahosiṃ. Pharusaṃ vācaṃ pahāya pharusāya vācāya paṭivirato ahosiṃ, yā sā vācā nelā

kaṇṇasukhā [PTS Page 034] [\q 34/] pemaṇīyā hadayaṅgamā porī bahujanakantā

bahujanamanāpā tathārūpiṃ vācaṃ bhāsitā ahosiṃ. Samphappalāpaṃ pahāya samphappalāpā

paṭivirato ahosiṃ kālavādī bhūtavādī atthavādī dhammavādī vinayavādī nidhānavatiṃ

vācaṃ bhāsitā ahosiṃ kālena sāpadesaṃ pariyantavatiṃ atthasaṃhitaṃ.

So bījagāmabhūtagāmasamāramhā paṭivirato ahosiṃ. Ekabhattiko ahosiṃ rattūparato

paṭivirato vikālabhojanā. Naccagītavādita visukadassanā paṭivirato ahosiṃ.

Mālāgandhavilepanadhāraṇamaṇḍana vibhusanaṭṭhānā paṭivirato ahosiṃ.

Uccāsayanamahāsayanā paṭivirato ahosiṃ. Jātarūparajatapaṭiggahaṇā paṭivirato ahosiṃ.

Āmakadhañña paṭiggahaṇā paṭivirato ahosiṃ. Āmakamaṃsapaṭiggahaṇā paṭivirato ahosiṃ.

Itthikumārikapaṭiggahaṇā1 paṭivirato ahosiṃ. Dāsidāsapaṭiggahaṇā paṭivirato ahosiṃ.

Ajeḷakapaṭiggahaṇā paṭivirato ahosiṃ. Kukkuṭasūkarapaṭiggahaṇā paṭivirato

ahosiṃ.Hatthigavāssa vaḷavapaṭiggahaṇā paṭivirato ahosiṃ. Khettavatthupaṭiggahaṇā

paṭivirato ahosiṃ. Dūteyya pahinagamanānuyogā paṭivirato ahosiṃ. Kayavikkayā paṭivirato

ahosiṃ. Tulākūṭakaṃsakuṭamānakuṭā paṭivirato ahosiṃ. Ukkoṭanavañcananikatisāciyogo

paṭivirato ahosiṃ. Chedanavadhabandhanaviparāmosaālopasahasākārā paṭivirato ahosiṃ.

So santuṭṭho ahosiṃ kāyaparihārikena cīvarena kucchiparihārikena piṇḍapātena. So yena

yeneva pakkamiṃ, samādāyeva pakkamiṃ. Seyyathāpi nāma pakkhī sakuṇo yena yeneva

ḍeti, sapattabhārova ḍeti. Evameva kho ahaṃ āvuso, santuṭṭho ahosiṃ, kāyaparihārikena

cīvarena kucchiparihārikena piṇḍapātena. So yena yeneva pakkamiṃ, samādāyeva

pakkamiṃ. So iminā ariyena silakkhandhena samannāgato ajjhattaṃ anavajjasukhaṃ

paṭisaṃvedesiṃ.

--------------------------

1.Itthikumārikāpaṭiggahaṇā-katthavī.

[BJT Page 150] [\x 150/]

So cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī ahosiṃ nānuvyañjanaggāhī.

Yatvādhikaraṇamenaṃ1 cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhā domanassā pāpakā

akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjiṃ, rakkhiṃ cakkhūndriyaṃ,

cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjiṃ. Sotena saddaṃ sutvā na nimittaggāhī ahosiṃ

nānuvyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ sotindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ

abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjiṃ,

rakkhiṃ sotindriyaṃ, sotindriye saṃvaraṃ āpajjiṃ. Ghānena gandhaṃ ghāyitvā na

nimittaggāhī ahosiṃ nānuvyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ ghānindriyaṃ asaṃvutaṃ

viharantaṃ abhijjhā domanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya

paṭipajjiṃ, rakkhiṃ ghānindriyaṃ, ghānindriye saṃvaraṃ āpajjiṃ. Jivhāya rasaṃ sāyitvā na

nimittaggāhī ahosiṃ nānuvyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ jivhindriyaṃ asaṃvutaṃ

viharantaṃ abhijjhā domanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya

[PTS Page 035] [\q 35/] paṭipajjiṃ, rakkhiṃ jivhindriyaṃ, jivhindriye

Saṃvaraṃ āpajjiṃ. Kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā na nimittaggāhī ahosiṃ

Nānuvyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ kāyindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhā

domanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjiṃ,

Rakkhiṃ kāyindriyaṃ, kāyindriye saṃvaraṃ āpajjiṃ. Manasā dhammaṃ viññāya na

nimittaggāhī ahosiṃ nānuvyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ asaṃvutaṃ

viharantaṃ

Abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjiṃ,

rakkhiṃ manindriyaṃ, manindriye saṃvaraṃ āpajjiṃ. So iminā ariyena indriyasaṃvarena

samannāgato ajjhattaṃ abyāsekasukhaṃ paṭisaṃvedesiṃ.

So abhikkante paṭikkante sampajānakārī ahosiṃ. Ālokite vilokite sampajānakārī ahosiṃ.

Sammiñjite pasārite sampajānakārī ahosiṃ. Saṅghāṭipattacivaradhāraṇe sampajānakārī

ahosiṃ. Asite pīte khāyite sāyite sampajānakārī ahosiṃ. Uccārapassāvakamme sampajākārī

ahosiṃ. Gate ṭhite nisinne sutte jāgarite bhāsite tuṇhībhāve sampajānakārī ahosiṃ.

So iminā ca ariyena sīlakkhandhena samannāgato iminā ca ariyena indriyasaṃvarena

samannāgato iminā ca ariyena satisampajaññena samannāgato vivittaṃ senāsanaṃ bhajiṃ

araññaṃ rukkhamūlaṃ pabbataṃ kandaraṃ giriguhaṃ susānaṃ vanapatthaṃ abbhokāsaṃ

palālapuñjaṃ. So pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto nisīdiṃ pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ

kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā.

So abhijjhaṃ loke pahāya vigātābhijjhena cetasā vihāsiṃ, abhijjhāya cittaṃ parisodhesiṃ.

Byāpādapadosaṃ pahāya avyāpannacitto vihāsiṃ sabbapānabhūtahitānukampī,

byāpādapadosā cittaṃ parisodhesiṃ. Thīnamiddhaṃ pahāya vigatathīnamiddho vihāsiṃ

ālokasaññī sato sampajāno, thīnamiddhā cittaṃ parisodhesiṃ. Uddhaccakukkuccaṃ pahāya

anuddhato vihāsiṃ ajjhattaṃ vūpasantacitto, uddhaccakukkuccā cittaṃ parisodhesiṃ.

Vicikicchaṃ pahāya tiṇṇavicikiccho vihāsiṃ akathaṅkathī kusalesu dhammesu, vicikicchāya

cittaṃ parisodhesiṃ.

[PTS Page 036] [\q 36/]

So ime pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkīlese paññāya dubbalīkaraṇe vivicceva kāmehi

vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ

upasampajja vihāsiṃ. Vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso

ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pitisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja vihāsiṃ.

Pītiyā ca virāgā upekkhako ca vihāsiṃ sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṃvedesiṃ.

Yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti: upekkhako satimā sukhavihārīti taṃ tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja

vihāsiṃ. Sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ

atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja

vihāsiṃ.

-------------------------

1.Yatodhikaraṇamenaṃ-katthaci.

[BJT Page 152] [\x 152/]

So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatupakkilese mudubhute

kammanīye ṭhite āneñjappatte āsavānaṃ khayañāṇāya cittaṃ abhininnāmesiṃ. So idaṃ

dukkhanti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ, ayaṃ dukkhasamudayoti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ,

ayaṃ dukkhanirodhoti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ, ayaṃdukkhanirodhagāminīpaṭipadāti

yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ. Ime āsavāti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ, ayaṃ āsavasamudayoti

yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ, ayaṃ āsavanirodhoti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ, ayaṃ

āsavanirodhagāminīpaṭipadāti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ. Tassa me evaṃ jānato evaṃ

passato kāmāsavāpi cittaṃ vimuccittha1, bhavāsavāpi cittaṃ vimuccittha, avijjāsavāpi cittaṃ

vimuccittha. Vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ ahosi: 'khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ,

kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā'ti abbhaññāsiṃ. Evaṃ kho me āvuso, jānato evaṃ

passato imasmiṃ ca saviññāṇake kāye bahiddhā ca sabbanimittesu

ahiṅkāramamiṅkāramānānusayā susamūhatāti.

Tassa bhikkhave, bhikkhuno sādhūti bhāsitaṃ abhinanditabbaṃ anumoditabbaṃ. Sādhūti

bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā evamassa vacanīyo: 'lābhā no āvuso, suladdhaṃ [PTS

Page 037] [\q 37/] no āvuso, ye mayaṃ āyasmantaṃ tādisaṃ brahmacāriṃ passāmā'ti.

Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.

Jabbisodhanasutaṃ dutiyaṃ.

-------------------------

1.Vimucci-katthaci

[BJT Page 154] [\x 154/]

3.2.3

Sappurisa suttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Tatra kho bhagavā bhikkhu āmantesi bhikkhavoti. Bhadanteti te bhikkhu bhagavato

paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca:

Sappurisadhammañca vo bhikkhave, desessāmi asappurisadhammañca. Taṃ suṇātha

sādhukaṃ manasi karotha. Bhāsissāmīti.

Evaṃ bhanteti kho te bhikkhu bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca:

Katamo ca bhikkhave, asappurisadhammo: idha bhikkhave, asappuriso uccākulā pabbajito

hoti. So iti paṭisañcikkhati: 'ahaṃ khombhi uccākulā pabbajito ime panaññe bhikkhū na

uccākulā pabbajitāti. So tāya uccākulīnatāya attānukkaṃseti, paraṃ vambheti. Ayampi

bhikkhave, asappurisadhammo. Sappuriso ca kho bhikkhave, iti paṭisañcikkhati: 'na kho

uccākulīnatāya lobhadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti. Dosadhammā vā parikkhayaṃ

gacchanti. Mohadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti. No cepi uccākulā pabbajito hoti, so ca

hoti dhammānudhammapaṭipanno sāmicipaṭipanno [PTS Page 038] [\q 38/]

anudhammacārī. So tattha pujjo, so tattha pāsaṃsoti. So paṭipadaṃ yeva antaraṃ karitvā tāya

uccākulīnatāya nevattānukkaṃseti. Na paraṃ vambheti. Ayaṃ bhikkhave, sappurisadhammo.

Puna ca paraṃ bhikkhave, asappuriso mahākulā pabbajito hoti so iti paṭisañcikkhati: 'ahaṃ

khombhi mahābhogakulā pabbajito ime panaññe bhikkhū na mahābhogakulā pabbajitāti. So

tāya mahābhogakulīnatāya attānukkaṃseti, paraṃ vambheti. Ayampi bhikkhave,

asappurisadhammo. Sappuriso ca kho bhikkhave, iti paṭisañcikkhati: 'na kho

mahābhogakulīnatāya lobhadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti.

Dosadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti. Mohadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti. No cepi

mahābhotakulā pabbajito hoti, so ca hoti dhammānudhammapaṭipanno sāmicipaṭipanno

anudhammacārī. So tattha pujjo, so tattha pāsaṃsoti. So paṭipadaṃ yeva antaraṃ karitvā tāya

mahābhogakulīnatāya nevattānukkaṃseti. Na paraṃ vambheti. Ayaṃ bhikkhave,

sappurisadhammo. Uḷārabhogakulā pabbajito hoti. So iti paṭisañcikkhati:

'Ahaṃ khombhi uḷārabhogakulā pabbajito, ime panaññe bhikkhū na uḷārabhogakulā

pabbajitā'ti. So tāya uḷārabhogatāya attānukkaṃseti, paraṃ vambheti.

Ayampi bhikkhave, asappurisadhammo. Sappuriso ca kho bhikkhave, iti paṭisañcikkhati: 'na

kho uḷārabhogatāya lobhadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti.

Dosadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti. Mohadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti. No cepi

uḷārabhogakulā pabbajito hoti, so ca hoti dhammānudhammapaṭipanno sāmicipaṭipanno

anudhammacārī. So tattha pujjo, so tattha pāsaṃso'ti. So paṭipadaṃ yeva antaraṃ karitvā

tāya uḷārabhogatāya nevattānukkaṃseti, na paraṃ vambheti. Ayaṃ bhikkhave,

sappurisadhammo.

[PTS Page 039] [\q 39/]

[BJT Page 156] [\x 156/]

Puna ca paraṃ bhikkhave, asappuriso ñāto hoti yasassasī. So iti paṭisañcikkhati: 'ahaṃ

khomhi ñāto yasassasī. Ime panaññe bhikkhū appaññātā1 appesakkhā'ti. So tena ñātattena2

attānukkaṃseti, paraṃ vambheti. Ayampi bhikkhave, asappurisadhammo. Sappuriso ca

bhikkhave, itipaṭisañcikkhati: 'na kho ñātattena lobhadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti,

dosadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti, mohadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti. No cepi

ñāto hoti yasassasī, so ca hoti dhammānudhammapaṭipanno sāmicipaṭipanno

anudhammacārī. So tattha pujjo, so tattha pāsaṃso'ti. So paṭipadaṃyeva antaraṃ karitvā tena

ñātattena. Nevattānukkaṃseti, na paraṃ vambhoti. Ayampi bhikkhave, sappurisadhammo.

Puna ca paraṃ bhikkhave, asappuriso lābhī hoti

cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ. So iti paṭisañcikkhati: 'ahaṃ

khomhi lābhī cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ. Ime panaññe

bhikkhū na lābhino cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārāna'nti. So tena

lābhena attānukkaṃseti, paraṃ vambheti. Ayampi bhikkhave, asappurisadhammo. Sappuriso

ca kho bhikkhave, iti paṭisañcikkhati: 'na kho lābhena lobhadhammā vā parikkhayaṃ

gacchanti, dosadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti, mohadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti.

No cepi lābhi hoti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ so ca hoti

dhammānudhammapaṭipanno sāmicipaṭipanno anudhammacārī, so tattha pujjo, so tattha

pāsaṃso'ti. Paṭipadaṃyeva antaraṃ karitvā tena lābhena nevattānukkaṃseti, na paraṃ

vambheti. Ayampi bhikkhave, sappurisadhammo.

Puna ca paraṃ bhikkhave, asappuriso bahussuto hoti. So iti paṭisañcikkhati: 'ahaṃ khomhi

bahussuto, ime panaññe bhikkhū na bahussutā'ti. So tena bāhusaccena attānukkaṃseti, paraṃ

vambheti. Ayampi bhikkhave, asappurisadhammo. Sappuriso ca kho bhikkhave, iti

paṭisañcikkhati: 'na kho bāhusaccena lobhadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti, dosadhammā

vā parikkhayaṃ gacchanti, mohadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti. No cepi bahussuto hoti,

so ca hoti dhammānudhammapaṭipanno sāmīcipaṭipanno anudhammacārī, so tattha pujjo,

so tattha pāsaṃsoti. So paṭipadaṃyeva antaraṃ karitvā tena bāhusaccena neva

attānukkaṃseti, na paraṃ vambheti. Ayampi bhikkhave, sappurisadhammo.

------------------------

1.Appañatā-syā.

2.Ñātena-sīmu.

Ñattena-majasaṃ.

[BJT Page 158] [\x 158/]

Puna ca paraṃ bhikkhave, asappuriso vinayadharo hoti. So iti paṭisañcikkhati: 'ahaṃ khomhi

vinayadharo, ime panaññe bhikkhū na vinayadharā'ti. So tena vinayadharattena

attānukkaṃseti, paraṃ vambheti. Ayampi bhikkhave, asappurisadhammo. Sappuriso ca kho

bhikkhave, iti paṭisañcikkhati: 'na kho vinayadharattena [PTS Page 040] [\q 40/]

lobhadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti, dosadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti,

mohadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti. No cepi vinayadharā hoti, so ca hoti

dhammānudhammapaṭipanno sāmīcipaṭipanno anudhammacārī, so tattha pujjo, so ttatha

pāsaṃso'ti. So paṭipadaṃyeva antaraṃ karitvā tena vinayadharattena neva attānukkaṃseti, na

paraṃ vambheti. Ayampi bhikkhave, sappurisadhammo.

Puna ca paraṃ bhikkhave, asappuriso dhammakathiko hoti. So iti paṭisañcikkhati: 'ahaṃ

khomhi dhammakathiko, ime panaññe bhikkhū na dhammakathikā'ti. So tena

dhammakathikattena attānukkaṃseti, paraṃ vambheti. Ayampi bhikkhave,

asappurisadhammo. Sappuriso ca kho bhikkhave, iti paṭisañcikkhati: 'na kho

dhammakathikattena lobhadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti, dosadhammā vā

parikkhayaṃ gacchanti, mohadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti. No cepi dhammakathiko

hoti, so ca hoti dhammānudhammapaṭipanno sāmīcipaṭipanno anudhammacārī, so tattha

pujjo, so ttatha pāsaṃso'ti. So paṭipadaṃyeva antaraṃ karitvā tena dhammakathikattena neva

attānukkaṃseti, na paraṃ vambheti. Ayampi bhikkhave, sappurisadhammo.

Puna ca paraṃ bhikkhave, asappuriso āraññiko hoti. So iti paṭisañcikkhati: 'ahaṃ khomhi

āraññiko ime panaññe bhikkhū na āraññikā'ti. So tena āraññikattena attānukkaṃseti, paraṃ

vambheti. Ayampi bhikkhave, asappurisadhammo. Sappuriso ca kho bhikkhave, iti

paṭisañcikkhati: na kho āraññikattena lobhadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti,

dosadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti, mohadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti. No cepi

āraññiko hoti, so ca hoti dhammānudhammapaṭipanno sāmīcipaṭipanno anudhammacārī,

so tattha pujjo, so ttatha pāsaṃso'ti. So paṭipadaṃyeva antaraṃ karitvā tena āraññikattena

neva attānukkaṃseti, na paraṃ vambheti. Ayampi bhikkhave, sappurisadhammo.

Puna ca paraṃ bhikkhave, asappuriso paṃsukūliko hoti. [PTS Page 041] [\q 41/] so iti

paṭisañcikkhati: 'ahaṃ khomhi paṃsukūliko, ime panaññe bhikkhū na paṃsukūlikā'ti. So tena

paṃsukūlikattena attānukkaṃseti, paraṃ vambheti. Ayampi bhikkhave, asappurisadhammo.

Sappuriso ca kho bhikkhave, iti paṭisañcikkhati: 'na kho paṃsukūlikattena lobhadhammā vā

parikkhayaṃ gacchanti, dosadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti, mohadhammā vā

parikkhayaṃ gacchanti. No cepi paṃsakūliko hoti, so ca hoti dhammānudhammapaṭipanno

sāmīcipaṭipanno anudhammacārī, so tattha pujjo, so ttatha pāsaṃso'ti. So paṭipadaṃyeva

antaraṃ karitvā tena paṃsukūlikattena nevattānukkaṃseti, na paraṃ vambheti. Ayampi

bhikkhave, sappurisadhammo.

[BJT Page 160] [\x 160/]

Puna ca paraṃ bhikkhave, asappuriso piṇḍapātiko hoti. So iti paṭisañcikkhati: 'ahaṃ khomhi

piṇḍapātiko, ime panaññe bhikkhū na piṇḍapātikā'ti. So tena piṇḍapātikattena

attānukkaṃseti, paraṃ vambheti. Ayampi bhikkhave, asappurisadhammo. Sappuriso ca kho

bhikkhave, iti paṭisañcikkhati: 'na kho piṇḍapātikattena lobhadhammā vā parikkhayaṃ

gacchanti, dosadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti, mohadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti.

No cepi piṇḍapātiko hoti, so ca hoti. Dhammānudhammapaṭipanno sāmīcipaṭipanno

anudhammacārī. So tattha pujjo, so tattha pāsaṃso'ti. So paṭipadaṃyeva antaraṃ karitvā tena

piṇḍapātikattena nevattānukkaṃseti. Na paraṃ vambheti. Ayampi bhikkhave,

sappurisadhammo.

Puna ca paraṃ bhikkhave, asappuriso rukkhamūliko hoti. So iti paṭisañcikkhati: 'ahaṃ

khomhi rukkhamūliko ime panaññe bhikkhū na rukkhamūlikā'ti. So tena

Rukkhamūlikattena attānukkaṃseti, paraṃ vambheti. Ayampi bhikkhave,

asappurisadhammo. Sappuriso ca kho bhikkhave, iti paṭisañcikkhati: 'na kho

rukkhamūlikattena lobhadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti, dosadhammā vā parikkhayaṃ

gacchanti, mohadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti. No cepi rukkhamūliko hoti, so ca hoti

dhammānudhammapaṭipanno sāmīcipaṭipanno anudhammacārī, so tattha pujjo, so tattha

pāsaṃso'ti. So [PTS Page 042] [\q 42/] paṭipadaṃyeva antaraṃ karitvā tena

rukkhamūlikattena nevattānukkaṃseti, na paraṃ vambheti. Ayampi bhikkhave,

sappurisadhammo.

Puna ca paraṃ bhikkhave,

Asappuriso sosāniko hoti. So iti paṭisañcikkhati: 'ahaṃ

Khomhi sosāniko, ime panaññe bhikkhū na sosānikā'ti. So tena sosānikattena attānukkaṃseti,

paraṃ vambheti. Ayampi bhikkhave, asappurisadhammo. Sappuriso ca kho bhikkhave, iti

paṭisañcikkhati: 'na kho sosānikattena lobhadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti,

dosadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti, mohadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti. No cepi

sosāniko hoti, so ca hoti dhammānudhammapaṭipanno sāmīcipaṭipanno anudhammacārī,

so tattha pujjo, so tattha pāsaṃso'ti. So paṭipadaṃyeva antaraṃ karitvā tena sosānikattena

nevattānukkaṃseti, na paraṃ vambheti. Ayampi bhikkhave, sappurisadhammo.

Puna ca paraṃ bhikkhave, asappuriso abbhokāsiko hoti. So iti paṭisañcikkhati: 'ahaṃ khomhi

abbhokāsiko

Ime panaññe bhikkhū na abbhokāsikā'ti. So tena abbhokāsikattena attānukkaṃseti, paraṃ

vambheti. Ayampi bhikkhave, asappurisadhammo. Sappuriso ca kho bhikkhave, iti

paṭisañcikkhati: 'na kho abbhokāsikattena lobhadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti,

dosadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti, mohadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti. No cepi

abbhokāsiko hoti, so ca hoti dhammānudhammapaṭipanno sāmīcipaṭipanno

anudhammacārī, so tattha pujjo, so tattha pāsaṃso'ti. So paṭipadaṃyeva antaraṃ karitvā tena

abbhokāsikattena nevattānukkaṃseti, na paraṃ vambheti. Ayampi bhikkhave,

sappurisadhammo. Puna ca paraṃ bhikkhave, asappuriso nesajjiko hoti. So iti

paṭisañcikkhati: 'ahaṃ khomhi nesajjiko, ime panaññe bhikkhū na nesajjikā'ti. So tena

nesajjikattena attānukkaṃseti, paraṃ vambheti. Ayampi bhikkhave, asappurisadhammo.

Sappuriso ca kho bhikkhave, iti paṭisañcikkhati: 'na kho nesajjikattena lobhadhammā vā

parikkhayaṃ gacchanti,

Dosadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti, mohadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti. No cepi

nesajjiko hoti, so ca hoti dhammānudhammapaṭipanno sāmīcipaṭipanno anudhammacārī,

so tattha pujjo, so tattha pāsaṃso'ti. So paṭipadaṃyeva antaraṃ karitvā tena nesajjikattena

nevattānukkaṃseti, na paraṃ vambheti. Ayampi bhikkhave, sappurisadhammo.

Puna ca paraṃ bhikkhave, asappuriso yathāsanthatiko hoti. So iti paṭisañcikkhati: 'ahaṃ

khomhi yathāsanthatiko, ime panaññe bhikkhū na yathāsanthatikā'ti. So tena

yathāsanthanikattena attānukkaṃseti, paraṃ vambheti. Ayampi bhikkhave,

asappurisadhammo. Sappuriso ca kho bhikkhave, iti paṭisañcikkhati: 'na kho

yathāsanthatikattena lobhadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti, dosadhammā vā parikkhayaṃ

gacchanti, mohadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti. No cepi yathāsanthatiko hoti, so ca hoti

dhammānudhammapaṭipanno sāmīcipaṭipanno anudhammacārī, so tattha pujjo, so tattha

pāsaṃso'ti. So paṭipadaṃyeva antaraṃ karitvā tena yathāsanthatikattena nevattānukkaṃseti,

na paraṃ vambheti. Ayampi bhikkhave, sappurisadhammo.

Puna ca paraṃ bhikkhave, ekāsaniko hoti so iti paṭisañcikkhati: 'ahaṃ khomhi ekāsaniko,

ime panaññe bhikkhū na ekāsanikā'ti. So tena ekāsanikattena attānukkaṃseti, paraṃ

vambheti. Ayampi bhikkhave, asappurisadhammo. Sappuriso ca kho bhikkhave,

itipaṭisañcikkhati: 'na kho ekāsanikattena lobhadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti,

dosadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti, mohadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti. No cepi

ekāsaniko hoti, so ca hoti dhammānudhammapaṭipanno sāmīcipaṭipanno anudhammacārī,

so tattha pujjo, so ttatha pāsaṃso'ti. So paṭipadaṃyeva antaraṃ karitvā tena ekāsanikattena

nevattānukkaṃseti, na paraṃ vambheti. Ayampi bhikkhave, sappurisadhammo.

Puna ca paraṃ bhikkhave, asappuriso vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi

savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pitisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. So iti

paṭisañcikkhati: 'ahaṃ khomhi paṭhamajjhānasamāpattiyā lābhī, ime panaññe bhikkhū na

paṭhamajjhānasamāpattiyā lābhino'ti. So tāya paṭhamajjhānasamāpattiyā attānukkaṃseti,

paraṃ vambheti. Ayampi bhikkhave, asappurisadhammo. Sappuriso ca kho bhikkhave, iti

paṭisañcikkhati: 'paṭhamajjhānasamāpattiyāpi kho atammayatā vuttā bhagavatā yena yena

hi maññanti, tato taṃ hoti aññathā'ti so [PTS Page 043] [\q 43/] atammayataṃyeva

antaraṃ karitvā tāya paṭhamajjhānasamāpattiyā neva attānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.

Ayampi bhikkhave, sappurisadhammo.

[BJT Page 162] [\x 162/]

Puna ca paraṃ bhikkhave, asappuriso vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ

cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja

viharati. Pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno, sukhañca kāyena

paṭisaṃvedeti. Yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti: upekkhako satimā sukhavihārīti, tatiyaṃ jhānaṃ

upasampajja viharati. Sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva

somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhaṃ asukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ

jhānaṃ upasampajja viharati. So iti paṭisañcikkhati: 'ahaṃ khomhi catutthajjhānasamāpattiyā

lābhī, ime panaññe bhikkhū catutthajjhānasamāpattiyā na lābhino'ti. So tāya

catutthajjhānasamāpattiyā attānukkaṃseti, paraṃ vambheti. Ayampi bhikkhave,

asappurisadhammo. Sappuriso ca kho bhikkhave, iti paṭisañcikkhati:

'catutthajjhānasamāpattiyāpi kho atammayatā vuttā bhagavatā. Yena yena hi maññanti tato

taṃ hoti aññathā'ti. So atammayataṃyeva antaraṃ karitvā tāya catutthajajhānasamāpattiyā

neva attānukkaṃseti, na paraṃ vambheti. Ayampi bhikkhave, sappurisadhammo.

Puna ca paraṃ bhikkhave, asappuriso sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ

atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ananto ākāsoti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja

viharati. So iti paṭisañcikkhati: 'ahaṃ khomhi ākāsānañcāyatanasamāpattiyā lābhī. Ime

panaññe bhikkhū ākāsānañcāyatanasamāpattiyā na lābhino'ti. So tāya

ākāsānañcāyatanasamāpattiyā attānukkaṃseti, paraṃvambheti. Ayampi bhikkhave,

asappurisadhammo.

Sappuriso ca kho bhikkhave, iti paṭisañcikkhati:

Ākāsānañcāyatanasamāpattiyā'pi atammayatā vuttā bhagavatā. Yena yena hi maññanti, tato

taṃ hoti aññathā'ti. So atammayataṃyeva antaraṃ karitvā tāya ākāsānañcāyatanasamāpattiyā

neva attānukkaṃseti, na paraṃ vambheti. Ayampi bhikkhave, sappurisadhammo.

Puna ca paraṃ bhikkhave, asappuriso sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma1 anattaṃ

viññāṇanati viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharati. So iti paṭisañcikkhati: 'ahaṃ khomhi

viññāṇañcāyatanasamāpattiyā lābhī, ime panaññe [PTS Page 044] [\q 44/] bhikkhū

viññāṇañcāyatanasamāpattiyā na lābhino'ti. So tāya viññāṇañcāyatanasamāpattiyā

attānukkaṃseti, paraṃ vambheti. Ayampi bhikkhave, asappurisadhammo. Sappuriso ca kho

bhikkhave, iti paṭisañcikkhati: 'viññāṇañcāyatanasamāpattiyāpi kho atammayatā vuttā

bhagavatā, yena yena hi maññanti tato taṃ hoti aññathā'ti. So atammayataṃyeva antaraṃ

karitvā tāya viññāṇañcāyatanasamāpattiyā neva attānukkaṃseti, na paraṃ vambheti. Ayampi

bhikkhave, sappurisadhammo.

Puna ca paraṃ bhikkhave, asappuriso sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma1 natthi

kiñcīti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati. So iti paṭisañcikkhati: 'ahaṃ khomhi

ākiñcaññāyatanasamāpattiyā lābhī, ime panaññe bhikkhū ākiñcaññāyatanasamāpattiyā na

lābhino'ti. So tāya ākiñcaññāyatanasamāpattiyā attānukkaṃseti, paraṃ vambheti. Ayampi

bhikkhave, asappurisadhammo. Sappuriso ca kho bhikkhave, iti paṭisañcikkhati:

'ākiñcaññāyatanasamāpattiyāpi kho atammayatā vuttā bhagavatā. Yena yena hi maññanti

tato taṃ hoti aññathā'ti. So atammayataṃyeva antaraṃ karitvā tāya

ākiñcaññāyatanasamāpattiyā neva attānukkaṃseti, na paraṃ vambheti. Ayampi bhikkhave,

sappurisadhammo.

-------------------------

1.Samatikkamā-[PTS.]

[BJT Page 164] [\x 164/]

Puna ca paraṃ bhikkhave, asappuriso sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma1

nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja viharati. So iti paṭisañcikkhati: 'ahaṃ khomhi

nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā lābhī, ime panaññe bhikkhū

nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā na lābhino'ti. So tāya

nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā attānukkaṃseti, paraṃ vambheti. Ayampi bhikkhave,

asappurisadhammo. Sappuriso ca kho bhikkhave, iti paṭisañcikkhati:

'nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyāpi kho atammayatā vuttā bhagavatā. Yena yena hi

maññanti, tato taṃ hoti aññathā'ti. So atammayataṃyeva antaraṃ karitvā tāya

nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā neva attānukkaṃseti, na paraṃ vambheti. Ayampi

bhikkhave, sappurisadhammo.

[PTS Page 045] [\q 45/]

Puna ca paraṃ bhikkhave, sappuriso sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṃ samatikkamma1

saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja viharati. Paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti2

ayaṃ kho3 bhikkhave, bhikkhu na kiñci maññati, na kuhiñci maññati, na kenaci maññatī'ti.

Idamavoca bhagavā, attamanā te bhikkhu bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.

Sappurisa suttaṃ tatiyaṃ.

-------------------------

1.Samatikkamā-[PTS' 2.]Parikkhayāpenti-[PTS.]

3.Ayampi-sīmu,[PTS.]

Ayaṃ-majasaṃ.

[BJT Page 166] [\x 166/]

3.2.4

Sevitabbāsevitabba suttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Tatra kho bhagavā bhikkhu āmantesi bhikkhavoti: bhadanteti te bhikkhu bhagavato

paccassosuṃ, bhagavā etadavoca:

Sevitabbāsevitabbaṃ vo bhikkhave, dhammapariyāyaṃ desissāmi. Taṃ sunātha sādhukaṃ

manasi karotha. Bhāsissāmīti. Evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ,

bhagavā etadavoca:

Kāyasamācārampahaṃ1 bhikkhave duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbampi. Tañca

aññamaññaṃ kāyasamācāraṃ. Vacīsamācārampahaṃ bhikkhave, duvidhena vadāmi:

sevitabbampi asevitabbampi. Tañca aññamaññaṃ vacīsamācāraṃ. Manosamācārampahaṃ

bhikkhave, duvidhena vadāmi:sevitabbampi asevitabbampi. Tañca aññamaññaṃ

manosamācāraṃ. Cittuppādampahaṃ bhikkhave, duvidhena vadāmi: sevitabbampi

asevitabbampi. Tañca [PTS Page 046] [\q 46/] aññamaññaṃ cittuppādaṃ.

Saññāpaṭilābhampahaṃ bhikkhave, duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbampi. Tañca

aññamaññaṃ saññāpaṭilābhaṃ. Diṭṭhipaṭilābhampahaṃ bhikkhave duvidhena vadāmi:

sevitabbampi asevitabbampi. Tañca aññamaññaṃ diṭṭhipaṭilābhaṃ.

Attabhāvapaṭilābhampahaṃ bhikkhave, duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbampi.

Tañca aññamaññaṃ attabhāvapaṭilābha'nti.

Evaṃ vutte āyasmā sāriputto bhagavantaṃ etadavoca: imassa kho ahaṃ bhante bhagavatā

saṅkhittena bhāsitassa vitthārena atthaṃ avibhattassa evaṃ vitthārena atthaṃ ājānāmi.

''Kāyasamācārampahaṃ bhikkhave, duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbampi. Tañca

aññamaññaṃ kāyasamācāra''nti. Iti kho panetaṃ vuttaṃ bhagavatā. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ:

yathārūpaṃ bhante, kāyasamācāraṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti kusalā dhammā

parihāyanti. Evarūpo kāyasamācāro na sevitabbo. Yathārūpañca kho bhante, kāyasamācāraṃ

sevato akusalā dhammā parihāyanti kusalā dhammā abhivaḍḍhanti. Evarūpo kāyasamācāro

sevitabbo.

-------------------------

1.Kāyasamācārampahaṃ-sīmu,majasaṃ.

[BJT Page 168] [\x 168/]

Kathaṃ rūpaṃ bhante, kāyasamācāraṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti. Kusalā

dhammā parihāyanti. Idha bhante, ekacco pāṇātipātī hoti, luddo lohitapāṇī hatapahate

niviṭṭho adayāpanno pāṇabhutesu. Adinnādāyī kho pana hoti, yaṃ taṃ parassa

paravittupakaraṇaṃ gāmagataṃ vā araññagataṃ vā taṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādātā hoti.

Kāmesu micchācārī kho pana hoti, yā tā māturakkhitā piturakkhitā mātāpiturakkhitā

bhāturakkhitā bhaginī rakkhitā ñātirakkhitā gottarakkhitā dhammarakkhitā sassāmikā

saparidaṇḍā antamaso mālāguḷaparikkhittāpi. Tathārūpāsu cārittaṃ āpajjitā hoti. Evarūpaṃ

bhante [PTS Page 047] [\q 47/] kāyasamācāraṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti.

Kusalā dhammā parihāyanti.

Kathaṃ rūpaṃ bhante, kāyasamācāraṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti. Kusalā dhammā

abhivaḍḍhanti: idha bhante ekacco pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭivirato hoti.

Nihitadaṇḍo nihitasattho lajji dayāpanno sabbapāṇabhūtahitānukampī viharati.

Adinnādānaṃ pahāya adinnādānā paṭivirato hoti, yaṃ taṃ parassa paravittupakaraṇaṃ

gāmagataṃ vā araññagataṃ vā, taṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ na ādātā hoti kāmesu

micchācāraṃ pahāya kāmesu micchācārā paṭivirato hoti, yā tā māturakkhitā piturakkhitā

mātāpitu rakkhitā bhāturakkhitā bhaginīrakkhitā ñātirakkhitā gottarakkhitā

dhammarakkhitā sassāmikā saparidaṇḍā antamaso mālāguḷaparikkhittāpi. Tathārūpāsu

cārittaṃ na āpajjitā hoti. Evarūpaṃ bhante kāyasamācāraṃ sevato akusalā dhammā

parihāyanti. Kusalā dhammā abhivaḍḍhanti.

''Kāyasamācārampahaṃ bhikkhave, duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbampi. Tañca

aññamaññaṃ kāyasamācāra''nti iti yaṃ taṃ vuttaṃ bhagavatā. Idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

''Vacīsamācārampahaṃ bhikkhave, duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbampi. Tañca

aññamaññaṃ vacīsamācāra''nti iti kho panetaṃ vuttaṃ bhagavatā. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ:

yathārūpaṃ bhante, vacīsamācāraṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā

parihāyanti. Evarūpo vacīsamācāro na sevitabbo. Yathārūpañca kho bhante vacīsamācāraṃ

sevato akusalā dhammā parihāyanti. Kusalā dhammā abhivaḍḍhanti. Evarūpo vacīsamācāro

sevitabbo.

[BJT Page 170] [\x 170/]

Kathaṃ rūpaṃ bhante, vacīsamācāraṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti. Kusalā

dhammā parihāyanti. Idha bhante ekacco musāvādī hoti. Sahaggato1 vā parisaggato2 [PTS

Page 048] [\q 48/] vā ñātimajjhagato vā pūgamajjhagato vā rājakulamajjhagato vā

abhinīto sakkhipuṭṭho 'ehambho purisa, yaṃ jānāsi taṃ vadehī'ti. So ajānaṃ vā āha

'jānāmī'ti, jānaṃ vā āha 'na jānāmī'ti, apassaṃ vā āha 'passāmīti, passaṃ vā āha 'na

passāmī'ti. Iti attahetu vā parahetu vā āmisakiñcikkhahetu vā sampajānamusā bhāsitā hoti.

Pisunāvāco3 kho pana hoti ito sutvā amutra akkhātā imesaṃ bhedāya, amutra vā sutvā

imesaṃ akkhātā amūsaṃ bhedāya, iti samaggānaṃ vā bhettā4, bhinnānaṃ vā anuppadātā,

vaggārāmo vaggarato vagganadī vaggakaraṇiṃ vācaṃ bhāsitā hoti. Pharusavāco5 kho pana

hoti, yā sā vācā aṇḍakā6 kakkasā pharusā parakaṭukā parābhisajjanī kodhasāmantā

asamādhisaṃvattanikā, tathārūpiṃ vācaṃ bhāsitā hoti. Samphappalāpī kho pana hoti

akālavādī abhūtavādī anatthavādī adhammavādī avinayavādī anidhānavatiṃ vācaṃ bhāsitā

hoti akālena anapadesaṃ apariyantavatiṃ anatthasaṃhitaṃ. Evarūpaṃ bhante, vacīsamācāraṃ

sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti.

Kathaṃ rūpa bhante, vacīsamācaraṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā

abhivaḍḍhanti: idha bhante, ekacco musāvādaṃ pahāya musāvādā paṭivirato hoti.

Sahaggato vā parisaggato vā ñātimajjhagato vā pūgamajjhagato vā rājakulamajjhagato vā

abhinīto sakkhipuṭṭho 'ehambho purisa, yaṃ jānāsi taṃ 'vadehī'ti, so ajānaṃ vā āha 'na

jānāmī'ti, apassaṃ vā āha [PTS Page 049 [\q 49/] ']na passāmī'ti iti attahetu vā parahetu

vā āmisakiñcikkhahetu vā na sampajānamusā bhāsitā hoti. Pisunaṃ vācaṃ pahāya pisunāya

vācāya paṭivirato hoti ito sutvā na amutra akkhātā imesaṃ bhedāya amutra vā sutvā na

imesaṃ akkhātā amūsaṃ bhedāya, iti bhinnānaṃ vā sandhātā sahitānaṃ vā anuppadātā,

samaggārāmo samaggarato samagganadī samaggakaraṇiṃ vācaṃ bhāsitā hoti. Pharusaṃ

vācaṃ pahāya pharusāya vācāya paṭivirato hoti. Yā sā vācā nelā kaṇṇasukhā pemaṇīyā

hadayaṅgamā porī bahujanakantā bahujanamanāpā, tathārūpiṃ vācaṃ bhāsitā hoti.

Samphappalāpaṃ pahāya samphappalāpā paṭivirato hoti. Kālavādī bhūtavādī atthavādī

dhammavādī vinayavādī nidhānavatiṃ vācaṃ bhāsitā hoti kālena sāpadesaṃ pariyantavatiṃ

atthasaṃhitaṃ evarūpaṃ bhante, vacīsamācāraṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā

dhammā abhivaḍḍhanti.

-------------------------

1.Sahāgato-syā. 5.Pharusavāco-sīmu,syā,

2.Parisagato-sīmu. 6.Kaṇṇakā-sīmu,majasaṃ

Parisāgato-majasaṃ,[PTS.]

3.Pisuṇavāco-majasaṃ,syā

Pisuṇāvāco-sīmu,[PTS.]

4.Bhedetā-syā.

[BJT Page 172] [\x 172/]

Vacīsamācārampahaṃ bhikkhave, duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbampi. Tañca

aññamaññaṃ vacīsamācāra''nti iti yaṃ taṃ vuttaṃ bhagavatā, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

Manosamācārampahaṃ bhikkhave, duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbampi. Taṃ ca

aññamaññaṃ manosamācāranti iti kho panetaṃ vuttaṃ bhagavatā. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ:

yathārūpaṃ bhante, manosamācāraṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā

dhammā parihāyanti, evarūpo manosamācaro na sevitabbo. Yathārūpañca kho bhante,

manosamācāraṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti kusalā dhammā abhivaḍḍhanti,

evarūpo manosamācaro sevitabbo.

Kathaṃ rūpaṃ bhante, manosamācaraṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā

dhammā parihāyanti: idha bhante ekacco abhijjhālu hoti, yaṃ taṃ parassa

paravittupakaraṇaṃ, taṃ abhijjhātā1 hoti: 'aho vata yaṃ parassa, taṃ mama assā'ti.

Vyāpannavitto kho pana hoti paduṭṭhamanasaṃkappo: [PTS Page 050 [\q 50/] ']ime

sattā haññantu vā vajjhantu vā ucchijjantu vā, vinassantu vā, mā vā ahesunti2. Evarūpaṃ

bhante, manosamācāraṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā

parihāyanti.

Kathaṃ rūpaṃ bhante, manosamācāraṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā

abhivaḍḍhanti: idha bhante, ekacco anabhijjhālu hoti: yaṃ taṃ parassa paravittupakaraṇaṃ,

taṃ nābhijjhātā hoti: aho vata yaṃ parassa, taṃ mama assā'ti. Avyāpannacitto kho pana hoti.

Appaduṭṭhamanasaṃkappo 'ime sattā averā abyāpajjhā anīghā sukhino attānaṃ3

pariharantu'ti. Evarūpaṃ bhante, manosamācāraṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti kusalā

dhammā abhivaḍḍhanti.

''Manosamācārampahaṃ bhikkhave, duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbampi. Tañca

aññamaññaṃ manosamācāra''nti iti yaṃ taṃ vuttaṃ bhagavatā, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

Cittuppādampahaṃ4 bhikkhave, duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbampi. Tañca

aññamaññaṃ cittuppāda''nti iti kho panetaṃ vuttaṃ bhagavatā, kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ:

yathārūpaṃ bhante, cittuppādaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā

parihāyanti, evarūpo vittuppādo na sevitabbo. Yathārūpañca kho bhante, cittuppādaṃ sevato

akusalā dhammā parihāyanti. Kusalā dhammā abhivaḍḍhanti, evarūpo cittuppādo

sevitabbo.

--------------------------

1.Abhijjhatā-[PTS. 3.]Sukhī attānaṃ-majasaṃ.

2.Mā ahesuṃ vāti-syā. 4.Cittuppādampāhaṃ-sīmu,majasaṃ.

[BJT Page 174] [\x 174/]

Kathaṃ rūpaṃ bhante, cittuppādaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti. Kusalā dhammā

parihāyanti: idha bhante, ekacco abhijjhālu hoti, abhijjhāsahagatena cetasā viharati.

Vyāpādavā hoti, vyāpādasahagatena cetasā viharati. Vihesavā hoti. Vihesā sahagatena cetasā

viharati. Evarūpaṃ bhante, cittuppādaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti. Kusalā

dhammā parihāyanti.

Kathaṃrūpaṃ bhante, cittuppādaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, [PTS Page 051] [\q

51/] kusalā dhammā abhivaḍḍhanti: idha bhante ekacco anabhijjhālu hoti,

abhijjhāsahagatena cetasā viharati. Avyāpādavā hoti, avyādapādasahagatena cetasā viharati.

Avihesavā hoti, avihesāsahagatena cetasā viharati. Evarūpaṃ bhante cittuppādaṃ sevato

akusalā dhammā parihāyanti. Kusalā dhammā abhivaḍḍhanti.

''Cittuppādampahaṃ bhikkhave, duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbampi, tañca

aññamaññaṃ cittupāda''nti iti yaṃ taṃ vuttaṃ bhagavatā, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

''Saññāpaṭilābhampahaṃ bhikkhave, duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbampi, tañca

aññamaññaṃ saññāpaṭilābhanti'' iti kho panetaṃ vuttaṃ bhagavatā, kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ:

yathārūpaṃ bhante, saññāpaṭilābhaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā

dhammā parihāyanti, evarūpo saññāpaṭilābho na sevitabbo, yathārūpaṃ ca kho bhante

saññāpaṭilābhaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti.

Evarūpo saññāpaṭilābho sevitabbo.

Kathaṃrūpaṃ bhante, saññāpaṭilābhaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā

dhammā parihāyanti: idha bhante, ekacco abhijjhālu hoti. Abhijjhāsahagatāya saññāya

viharati. Vyāpādavā hoti. Vyāpādasahagatāya saññāya viharati. Vihesavā hoti.

Vihesāsahagatāya saññāya viharati. Evarūpaṃ bhante, saññāpaṭilābhaṃ sevato akusalā

dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti, kathaṃrūpaṃ bhante saññā paṭilābhaṃ

sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti: idha bhante ekacco

anabhijjhālū hoti, anabhijjhāsahagatāya saññāya viharati. Avyāpādavā hoti,

avyāpādasahagatāya saññāya viharati. Avihesavā avihesāsahagatāya saññāya viharati.

Avihesavā hoti, avihesāsahagatāya saññāya viharati. Evarūpaṃ bhante saññāpaṭilābhaṃ

sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti.

''Saññāpaṭilābhampahaṃ bhikkhave, duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbampi, taṃ ca

aññamaññaṃ saññāpaṭilābhanti'' iti yaṃ taṃ vuttaṃ bhagavatā, idametaṃ paṭicca vuttaṃ. [PTS

Page 052] [\q 52/]

''Diṭṭhipaṭilābhampahaṃ1 bhikkhave, duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbampi, taṃ

ca aññamaññaṃ diṭṭhipaṭilābhanti'' iti kho panetaṃ vuttaṃ bhagavatā, kiñcetaṃ paṭicca

vuttaṃ, yathārūpaṃ bhante diṭṭhipaṭilābhaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā

dhammā parihāyanti. Evarūpo diṭṭhipaṭilābho na sevitabbo, yathārūpañca kho bhante,

diṭṭhipaṭilābhaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti

evarūpo diṭṭhipaṭilābho sevitabbo.

-------------------------

1.Diṭṭhipaṭilābampāhaṃ-sīmu, majasaṃ.

[BJT Page 176] [\x 176/]

Kathaṃrūpaṃ bhante, diṭṭhipaṭilābhaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā

dhammā parihāyanti: idha bhante, ekacco evaṃdiṭṭhiko hoti: 'natthi dinnaṃ, natthi yiṭṭhaṃ,

natthi hutaṃ, natthi sukaṭadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko, natthi ayaṃ loko, natthi

paro loko, natthi mātā , natthi pitā, natthi sattā opapātikā, natthi loke samaṇabrāhmaṇā

sammaggatā sammāpaṭipannā, ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā

pavedentī'ti. Evarūpaṃ bhante diṭṭhipaṭilābhaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti,

kusalā dhammā parihāyanti. Kathaṃrūpaṃ bhante, diṭṭhipaṭilābhaṃ sevato akusalā dhammā

parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti? Idha bhante, ekacco evaṃ diṭṭhiko hoti: 'atthi

dinnaṃ. Atthi yiṭṭhaṃ, atthi hutaṃ, atthi sukaṭadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko, atthi

ayaṃ loko, atthi paro loko, atthi mātā, atthi pitā, atthi sattā opapātikā, atthi loke

samaṇabrāhmaṇā sammaggatā sammāpaṭipannā, ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ

abhiññā sacchikatvā pavedentī'ti. Evarūpaṃ bhante, diṭṭhipaṭilābhaṃ sevato akusalā

dhammā parihāyanti. Kusalā dhammā abhivaḍḍhanti.

''Diṭṭhipaṭilābhampahaṃ bhikkhave, duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbampi. Tañca

aññamaññaṃ diṭṭhipaṭilābha''nti. Iti yaṃ taṃ vuttaṃ bhagavatā,idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

''Attabhāvapaṭilābhampahaṃ bhikkhave, duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbampi.

Tañca aññamaññaṃ attabhāvapaṭilābha''nti iti kho panetaṃ vuttaṃ bhagavatā kiñcetaṃ

paṭicca vuttaṃ: yathārūpaṃ bhante, [PTS Page 053] [\q 53/] attabhāvapaṭilābhaṃ sevato

akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti evarūpo attabhāvapaṭilābho

na sevitabbo. Yathārūpaṃ ca kho bhante, attabhāvapaṭilābhaṃ sevato akusalā dhammā

parihāyanti. Kusalā dhammā abhivaḍḍhanti, evarūpo attabhāvapaṭilābho sevitabbo.

Kathaṃrūpaṃ bhante, attabhāvapaṭilābhaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā

dhammā parihāyanti: sabyāpajjhaṃ bhante, attabhāvapaṭilābhaṃ abhinibbattayato

apariniṭṭhitabhāvāya akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti.

Kathaṃrūpaṃ bhante, attabhāvapaṭilābhaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā

dhammā abhivaḍḍhanti. Abyāpajjhaṃ bhante, attabhāvapaṭilābhaṃ abhinibbattayato

pariniṭṭhitabhāvāya akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti,

''Attabhāvapaṭilābhampahaṃ bhikkhave, duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbampi.

Tañca aññamaññaṃ attabhāvapaṭilābha'nti iti yaṃ taṃ vuttaṃ bhagavatā, idametaṃ paṭicca

vuttaṃ.

Imassa kho ahaṃ bhante bhagavatā saṅkhittena bhāsitassa vitthārena atthaṃ avibhattassa

evaṃ vitthārena atthaṃ ajānāmīti.

Sādhu sādhu sāriputta, sādhu kho tvaṃ sāriputta, imassa mayā saṅkhittena bhāsitassa

vitthārena atthaṃ avibhattassa evaṃ vitthārena atthaṃ ājānāsi.

[BJT Page 178] [\x 178/]

''Kāyasamācārampahaṃ bhikkhave, duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbampi. Tañca

aññamaññaṃ kāyasamācāra'nti iti kho panetaṃ vuttaṃ mayā, kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ.

Yathārūpaṃ sāriputta, kāyasamācāraṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā

dhammā parihāyanti. Evarūpo kāyasamācāro na sevitabbo. Yathārūpañca kho sāritta,

kāyasamācāraṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti.

Evarūpo kāyasamācāro sevitabbo.

[PTS Page 054] [\q 54/]

Kathaṃrūpaṃ sāriputta, kāyasamācāraṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā

dhammā parihāyanti: idha sāriputta, ekacco pāṇātipātī hoti luddo lohitapāṇī hatapahate

niviṭṭho adayāpanno pāṇabhutesu. Adinnādāyī kho pana hoti, yaṃ taṃ parassa

paravittupakaraṇaṃ gāmagataṃ vā araññagataṃ vā taṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādātā hoti.

Kāmesu micchācārī kho pana hoti, yā tā māturakkhitā piturakkhitā mātāpiturakkhitā

bhāturakkhitā bhaginī rakkhitā ñātirakkhitā gottarakkhitā dhammarakkhitā sassāmikā

saparidaṇḍā antamaso mālāguḷaparikkhittāpi. Tathārūpāsu cārittaṃ āpajjitā hoti. Evarūpaṃ

sāriputta, kāyasamācāraṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti. Kusalā dhammā

parihāyanti. Kathaṃ rūpaṃ sāriputta, kāyasamācāraṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti,

kusalā dhammā abhivaḍḍhanti. Idha sāriputta, ekacco pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā

paṭivirato hoti. Nihitadaṇḍo nihitasattho lajjī dayāpanno sabbapāṇabhūtahitānukampī

viharati. Adinnādānaṃ pahāya adinnādānā paṭivirato hoti, yaṃ taṃ parassa

paravittupakaraṇaṃ gāmagataṃ vā araññagataṃ vā, taṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ na ādātā

hoti kāmesu micchācāraṃ pahāya kāmesu micchācārā paṭivirato hoti, yā tā māturakkhitā

piturakkhitā mātāpiturakkhitā bhāturakkhitā bhaginīrakkhitā ñātirakkhitā gottarakkhitā

dhammarakkhitā sassāmikā saparidaṇḍā antamaso mālāguḷaparikkhittāpi. Tathārūpāsu

cārittaṃ na āpajjitā hoti. Evarūpaṃ sāriputta kāyasamācāraṃ sevato akusalā dhammā

parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti. ''Kāyasamācārampahaṃ sāriputta, duvidhena

vadāmi: sevitabbampi asevitabbampi, taṃ ca aññamaññaṃ kāyasamācāranti iti yaṃ taṃ

vuttaṃ mayā, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

''Vacīsamācārampahaṃ sāriputta, duvidhena [PTS Page 055] [\q 55/] vadāmi:

sevitabbampi asevitabbampi. Taṃ ca aññamaññaṃ vacīsamācāra'nti iti kho panetaṃ vuttaṃ

mayā. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ. Yathārūpaṃ sāriputta, vacī samācāraṃ sevato akusalā

dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti. Evarūpo vacīsamācāro na sevitabbo,

yathārūpaṃ ca kho sāriputta, vacīsamācaraṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti. Kusalā

dhammā abhivaḍḍhanti. Evarūpo vacīsamācāro sevitabbo.

Kathaṃrūpaṃ sāriputta, vacīsamācaraṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā

dhammā parihāyanti. Idha sāriputta, ekacco musāvādī hoti. Sabhaggato1 vā parisaggato vā

ñātimajjhagato vā pūgamajjhagato vā rājakulamajjhagato vā abhinīto sakkhipuṭṭho

'ehambho purisa, yaṃ jānāsi taṃ vadehī'ti. So ajānaṃ vā āha 'jānāmī'ti. Jānaṃ vā āha 'na

jānāmī'ti, apassaṃ vā āha 'passāmīti, passaṃ vā āha 'na passāmi'ti. Iti attahetu vā parahetu

vā āmisakiñcikkhahetu vā sampajānamusā bhāsitā hoti. Pisunāvāco3 kho pana hoti ito sutvā

amutra akkhātā imesaṃ bhedāya, amutra vā sutvā imesaṃ akkhātā amūsaṃ bhedāya, iti

samaggānaṃ vā bhettā4, bhinnānaṃ vā anuppadātā, vaggārāmo vaggarato vagganandī

vaggakaraṇiṃ vācaṃ bhāsitā hoti. Pharusavāco5 kho pana hoti, yā sā vācā aṇḍakā6 kakkasā

pharusā parakaṭukā parābhisajjanī kodhasāmantā asamādhisaṃvattikā, tathārūpiṃ vācaṃ

bhāsitā hoti. Samphappalāpī kho pana hoti akālavādī abhūtavādī anatthavādī

adhammavādī avinayavādī anidhānavatiṃ vācaṃ bhāsitā hoti akālena anapadesaṃ

apariyantavatiṃ anatthasaṃhitaṃ. Evaṃrūpaṃ sāriputta, vacīsamācāraṃ sevato akusalā

dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti. Kathaṃrūpaṃ sāriputta,

vacīsamācāraṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti. Idha

sāriputta, ekacco musāvādaṃ pahāya musāvādā paṭivirato hoti sahaggato vā parisaggato vā

ñātimajjhagato vā pūgamajjhagato vā rājakulamajjhagato vā abhinito sakkhipuṭṭho 'ehambho

purisa, yaṃ jānāsi taṃ 'vadehī'ti, so ajānaṃ vā āha 'na jānāmī'ti, apassaṃ vā āha 'na

passāmī'ti iti attahetu vā parahetu vā āmisakiñcikkhahetu vā na sampajānamusā bhāsitā

hoti.Pisunaṃ vācaṃ pahāya pisunāya vācāya paṭivirato hoti ito sutvā na imesaṃ akkhātā

amūsaṃ bhedāya, iti bhinnānaṃ vā sandhātā sahitānaṃ vā anuppadātā, samaggārāmo

samaggarato samagganandī samaggakaraṇiṃ vācaṃ bhāsitā hoti. Pharusaṃ vācaṃ pahāya

pharusāya vācāya paṭivirato hoti. Yā sā vācā nelā kaṇṇasukhā pemaṇiyā hadayaṅgamā

porī bahujanakantā bahujanamanāpā, tathārūpiṃ vācaṃ bhāsitā hoti. Samphappalāpaṃ

pahāya samphappalāpā paṭivirato hoti. Kālavādī bhūtavādī atthavādī dhammavādī

vinayavādī nidhānavatiṃ vācaṃ bhāsitā hoti kālena sāpadesaṃ pariyantavatiṃ atthasaṃhitaṃ

evarūpaṃ sāriputta, vacīsamācāraṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti. Kusalā dhammā

abhivaḍḍhanti.

''Vacīsamācārampahaṃ sāriputta, duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbampi. Tañca

aññamaññaṃ vacīsamācāra'nti iti yaṃ taṃ vuttaṃ mayā, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

''Manosamācārampahaṃ sāriputta, duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbampi. Taṃ ca

aññamaññaṃ manosamācāra'nti iti kho panetaṃ vuttaṃ mayā, kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ.

Yathārūpaṃ sāriputta, manosamācāraṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā

dhammā parihāyanti. Evarūpo manosamācāro na sevitabbo. Yathārūpañca kho sāriputta,

manosamācāraṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti,

evarūpo manosamācāro sevitabbo.

[BJT Page 180] [\x 180/]

Kathaṃrūpaṃ sāriputta, manosamācāraṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā

dhammā parihāyanti: idha sāriputta, ekacco abhijjhālū hoti yaṃ taṃ parassa

paravittupakaraṇaṃ, taṃ abhijjhātā1 hoti: 'aho vata yaṃ parassa, taṃ mama assā''ti.

Vyāpannacitto kho hoti paduṭṭhamanasaṃkappo: 'ime sattā haññantu vā vajjhantu vā

ucchijjantu vā, vinassantu vā , mā vā ahesunti2. Evaṃrūpaṃ sāriputta, manosamācāraṃ sevato

akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti.

Kathaṃrūpaṃ sāriputta, manosamācāraṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā

dhammā abhivaḍḍhanti: idha sāriputta, ekacco anabhijjhālū hoti yaṃ taṃ parassa

paravittupakaraṇaṃ, taṃ nābhijjhātā1 hoti: 'aho vata yaṃ parassa, taṃ mama assā''ti.

Avyāpannacitto kho hoti appaduṭṭhamanasaṃkappo: 'ime sattā averā anīghā sukhino

attānaṃ pariharantū'ti. Evaṃrūpaṃ sāriputta, manosamācāraṃ sevato akusalā dhammā

parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti.

''Manosamācārampahaṃ sāriputta, duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbampi. Tañca

aññamaññaṃ manosamācāra''nti iti yaṃ taṃ vuttaṃ mayā idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

''Cittuppādampahaṃ sāriputta, duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbampi. Tañca

aññamaññaṃ cittuppādanti iti kho panetaṃ vuttaṃ mayā, kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ:

yathārūpaṃ sāriputta, cittuppādaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti. Kusalā dhammā

parihāyanti, evarūpo cittuppādo na sevitabbo. Yathārūpañca kho sāriputta, cittuppādaṃ

sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti, evarūpo cittuppādo

sevitabbo.

Kathaṃrūpaṃ sāriputta, cittuppādaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā

parihāyanti: idha sāriputta, ekacco abhijjhālu hoti, abhijjhāsahagatena cetasā viharati.

Vyāpādavā hoti, vyāpādasahagatena cetasā viharati. Vihesavā hoti, vihesā sahagatena cetasā

viharati. Evarūpaṃ sāriputta, cittuppādaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā

dhammā parihāyanti. Kathaṃrūpaṃ sāriputta, cittuppādaṃ sevato akusalā dhammā

parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti: idha sāritta, ekacco anabhijjhālū hoti,

anabhijjhāsahagatena cetasā viharati. Avyāpādavā hoti, avyāpādasahagatena cetasā

viharati.Avihesavā hoti, avihesāsahagatena cetasā viharati evarūpaṃ sāriputta cittuppādaṃ

sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti.

''Cittuppādampahaṃ sāriputta, duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbampi. Taṃ ca

aññamaññaṃ cittuppāda''nti iti yaṃ taṃ vuttaṃ mayā, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

''Saññāpaṭilābhampahaṃ sāriputta, duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbampi. Tañca

aññamaññaṃ saññā paṭilābhanti'' iti kho panetaṃ vuttaṃ mayā, kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ:

yathārūpaṃ sāriputta, saññāpaṭilābhaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā

dhammā parihāyanti, evarūpo saññāpaṭilābho na sevitabbo. Yathārūpaṃ ca kho sāriputta,

saññāpaṭilābhaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti,

evarūpo saññāpaṭilābho sevitabbo.

[BJT Page 182] [\x 182/]

Kathaṃrūpaṃ sāriputta, saññāpaṭilābhaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā

dhammā parihāyanti: idha sāriputta, ekacco abhijjhālū hoti, abhijjhāsahagatāya saññāya

viharati. Vyāpādavā hoti, vyāpādasahagatāya saññāya viharati. Vihesavā hoti vihesā

sahagatāya saññāya viharati. Evarūpaṃ sāriputta, saññāpaṭilābhaṃ sevato akusalā dhammā

abhivaḍḍhanti. Kusalā dhammā parihāyanti. Kathaṃrūpaṃ sāriputta, saññāpaṭilābhaṃ sevato

akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti: idha sāriputta, ekacco

anabhijjhālū hoti, anabhijjhā sahagatāya saññāya viharati. Avyāpādavā hoti,

avyāpādasahagatāya saññāya viharati. Avihesavā hoti, avihesāsahagatāya saññāya viharati.

Evarūpaṃ sāriputta, saññāpaṭilābhaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti kusalā dhammā

abhivaḍḍhanti.

''Saññāpaṭilābhampahaṃ sāriputta, duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbampi, tañca

aññamaññaṃ saññāpaṭilābhanti'' iti yaṃ taṃ vuttaṃ mayā, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

'Diṭṭhipaṭilābhampahaṃ sāriputta, duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbampi. Tañca

aññamaññaṃ diṭṭhipaṭilābhanti' iti kho panetaṃ vuttaṃ mayā, kiñcetaṃ vuttaṃ? Yathārūpaṃ

sāriputta, diṭṭhipaṭilābhaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti. Kusalā dhammā

parihāyanti. Evarūpo diṭṭhipaṭilābho na sevitabbo. Yathārūpañca kho sāriputta,

diṭṭhipaṭilābhaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti. Kusalā dhammā abhivaḍḍhanti.

Evarūpo diṭṭhipaṭipalābho sevitabbo.

Kathaṃrūpaṃ sāriputta, diṭṭhipaṭilābhaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā

dhammā parihāyanti: idha sāriputta, ekacco evaṃdiṭṭhiko hoti: natthi dinnaṃ, natthi

yiṭṭhaṃ, natthi hutaṃ, natthi sukaṭadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko, natthi ayaṃ loko,

natthi paro loko, natthi mātā, natthi pitā, natthi sattā opapātikā, natthi loke

samaṇabrāhmaṇā sammaggatā sammāpaṭipannā, ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ

abhiññā sacchikatvā pavedentīti. Evarūpaṃ sāriputta, diṭṭhipaṭilābhaṃ sevato akusalā

dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti. Kathaṃrūpaṃ sāriputta,

diṭṭhipaṭilābhaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti: idha

sāriputta, ekacco evaṃdiṭṭhiko hoti: atthi dinnaṃ, atthi yiṭṭhaṃ, atthi hutaṃ, atthi

sukaṭadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko, atthi ayaṃ loko, atthi paro loko, atthi mātā,

atthi pitā, atthi sattā opapātikā, atthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā sammāpaṭipannā,

ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentīti. Evarūpaṃ sāriputta,

diṭṭhipaṭilābhaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti. Kusalā dhammā abhivaḍḍhanti.

''Diṭṭhipaṭilābhampahaṃ sāriputta, duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbampi. Tañca

aññamaññaṃ diṭṭhipaṭilābhanti'' iti yaṃ taṃ vuttaṃ mayā, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

Attabhāvapaṭilābhampahaṃ sāriputta, duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbampi,

tañca aññamaññaṃ attabhāvapaṭilābha''nti iti kho panetaṃ vuttaṃ mayā, kiñcetaṃ paṭicca

vuttaṃ: yathārūpaṃ sāriputta, attabhāvapaṭilābhaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti,

kusalā dhammā parihāyanti evarūpo attabhāvapaṭilābho na sevitabbo, yatharūpañca kho

sāriputta, attabhāvapaṭilābhaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti. Kusalā dhammā

abhivaḍḍhanti. Evarūpo attabhāvapaṭilābho sevitabbo.

[BJT Page 184] [\x 184/]

Kathaṃrūpaṃ sāriputta, attabhāvapaṭilābhaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā

dhammā parihāyanti: savyāpajjhaṃ sāriputta, attabhāvapaṭilābhaṃ abhinibbattayato

apariniṭṭhitabhāvāya akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti.

Kathaṃrūpaṃ sāriputta, attabhāvapaṭilābhaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā

dhammā abhivaḍḍhanti? Avyāpajjhaṃ sāriputta, attabhāvapaṭilābhaṃ abhinibbattayato

parinaṭṭhitabhāvāya akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti.

''Attabhāvapaṭilābhampahaṃ sāriputta, duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbampi,

tañca aññamaññaṃ attābhāvapaṭilābhanti'8 iti yaṃ taṃ vuttaṃ mayā, idametaṃ paṭicca

vuttaṃ.

Imassa kho sāriputta, mayā saṅkhittena bhāsitassa evaṃ vitthārena attho daṭṭhabbo.

Cakkhuviññeyyaṃ rūpampahaṃ sāriputta, duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbampi.

Sotaviññeyyaṃ saddampahaṃ sāriputta, duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbampi.

Ghānaviññeyyaṃ gandhampahaṃ sāriputta, duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbampi.

Kāyaviññeyyaṃ phoṭṭhabbampahaṃ sāriputta, duvidhena vadāmi: sevitabbampi

asevitabbampi. Manoviññeyyaṃ dhammampahaṃ sāriputta, duvidhena vadāmi:

sevitabbampi asevitabbampi.

Evaṃ vutte āyasmā sāriputto bhagavantaṃ etadavoca: imassa kho ahaṃ bhante, bhagavatā

saṅkhittena bhāsitassa vitthārena atthaṃ avibhattassa evaṃ vitthārena atthaṃ ājānāmi:

'Cakkhuviññeyyaṃ rūpampahaṃ sāriputta, [PTS Page 056] [\q 56/] duvidhena vadāmi:

sevitabbampi asevitabbampi' iti kho panetaṃ vuttaṃ bhagavatā. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ:

yathārūpaṃ bhante, cakkhuviññeyyaṃ rūpaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā

dhammā parihāyanti. Evarūpaṃ cakkhuviññeyyaṃ rūpaṃ na sevitabbaṃ. Yathārūpañca kho

bhante, cakkhuviññeyyaṃ rūpaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti. Kusalā dhammā

abhivaḍḍhanti. Evarūpaṃ cakkhuviññeyyaṃ rūpaṃ sevitabbaṃ. Cakkhuviññeyyaṃ

rūpampahaṃ sāriputta, duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbampīti' iti yaṃ taṃ vuttaṃ

bhagavatā, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

'Sotaviññeyyaṃ saddampahaṃ sāriputta, duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbampī'ti

iti kho panetaṃ vuttaṃ bhagavatā. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ: yathārūpaṃ bhante,

sotaviññeyyaṃ saddaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti. Kusalā dhammā parihāyanti.

Evarūpo sotaviññeyyo saddo na sevitabbo. Yathārūpañca kho bhante, sotaviññeyyaṃ saddaṃ

sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti evarūpo sotaviññeyyo

saddo sevitabbo. 'Sotaviññeyyaṃ saddampahaṃ sāriputta. Duvidhena vadāmi: sevitabbampi

asevitabbampī'ti iti yaṃ taṃ vuttaṃ bhagavatā, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

[BJT Page 186] [\x 186/]

'Ghānaviññeyyaṃ gandhampahaṃ sāriputta, duvidhena vadāmi: sevitabbampi

asevitabbampī'ti iti kho panetaṃ vuttaṃ bhagavatā. Kiñce taṃ paṭicca vuttaṃ yathārūpaṃ

bhante, ghānaviññeyyaṃ gandhaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti. Kusalā dhammā

parihāyanti. [PTS Page 057] [\q 57/] evarūpo ghānaviññeyyo gandho na sevitabbo.

Yathārūpañca kho bhante, ghānaviññeyyaṃ gandhaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti,

kusalā dhammā abhivaḍḍhanti. Evarūpo ghānaviññeyyo gandho sevitabbo 'ghānaviññeyyaṃ

gandhampahaṃ sāriputta. Duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbampī'ti iti yaṃ taṃ

vuttaṃ bhagavatā, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

Jivhāviññeyyaṃ rasampahaṃ sāriputta, duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbampī'ti iti

kho panetaṃ vuttaṃ bhagavatā, kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ. Yathārūpaṃ bhante, jivhāviññeyyaṃ

rasaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti. Evarūpo

jivhāviññeyyo raso na sevitabbo. Yathārūpañca kho bhante, jivhāviññeyyaṃ rasaṃ sevato

akusalā dhammā parihāyanti. Kusalā dhammā abhivaḍḍhanti. Evarūpo jivhāviññeyyo raso

sevitabbo jivhāviññeyyaṃ rasampahaṃ sāriputta, duvidhena vadāmi: sevitabbampi

asevitabbampī'ti iti yaṃ taṃ vuttaṃ bhagavatā,idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

'Kāyaviññeyyaṃ phoṭṭhabbampahaṃ sāriputta, duvidhena vadāmi: sevitabbampi

asevitabbampī'ti' iti kho panetaṃ vuttaṃ bhagavatā kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ: yathārūpaṃ

bhante, kāyaviññeyyaṃ phoṭṭhabbaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā

dhammā parihāyanti. Evarūpo kāyaviññeyyo phoṭṭhabbo na sevitabbo yathārūpañca kho

bhante, kāyaviññeyyaṃ phoṭṭhabbaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā

abhivaḍḍhanti, evarūpo kāyaviññeyyo phoṭṭhabbo sevitabbo. 'Kāyaviññeyyaṃ

phoṭṭhabbampahaṃ sāriputta, duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbampī'ti iti yaṃ taṃ

vuttaṃ bhagavatā, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

'Manoviññeyyaṃ dhammampahaṃ sāriputta, duvidhena vadāmi: sevitabbampi

asevitabbampī'ti iti kho panetaṃ vuttaṃ bhagavatā, kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ: yathārūpaṃ

bhante, manoviññeyyaṃ dhammaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā

parihāyanti, [PTS Page 058] [\q 58/] evarūpo manoviññeyyo dhammo na sevitabbo.

Yathārūpañca kho bhante, manoviññeyyaṃ dhammaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti,

kusalā dhammā abhivaḍḍhanti. Evarūpo manoviññeyyo dhammo sevitabbo.

Manoviññeyyaṃ dhammampahaṃ sāriputta, duvidhena vadāmi: sevitabbampi

asevitabbampī'ti iti yaṃ taṃ vuttaṃ bhagavatā, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

Imassa kho ahaṃ bhante, bhagavatā saṅkhittena bhāsitassa vitthārena atthaṃ avibhattassa

evaṃ vitthārena atthaṃ ājānāmīti

[BJT Page 188] [\x 188/]

Sādhu sādhu sāriputta, sādhu kho tvaṃ sāriputta, imassa mayā saṅkhittena bhāsitassa1

vitthārena atthaṃ avibhattassa evaṃ vitthārena atthaṃ ajānāsi.

'Cakkhuviññeyyaṃ rūpampahaṃ sāriputta, duvidhena vadāmi: sevitabbampi

asevitabbampī'ti. Iti kho panetaṃ vuttaṃ mayā. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ: yathārūpaṃ

sāriputta, cakkhuviññayyaṃ rūpaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā

parihāyanti. Evarūpaṃ cakkhuviññeyyaṃ rūpaṃ na sevitabbaṃ. Yathārūpañca kho sāriputta,

cakkhuviññeyyaṃ rūpaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti. Kusalā dhammā

abhivaḍḍhanti. Evarūpaṃ cakkhuviññeyyaṃ rūpaṃ sevitabbaṃ. Cakkhuviññeyaṃ

rūpampahaṃ sāriputta, duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbampī'ti. Iti yaṃ taṃ vuttaṃ

mayā, idametaṃ paṭicca vuttanti.

'Sotaviññeyyaṃ saddampahaṃ sāriputta, duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbampī'ti

iti kho panetaṃ vuttaṃ mayā, kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ. Yathārūpaṃ sāriputta, sotaviññeyyaṃ

saddaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti. Kusalā dhammā parihāyanti. Evarūpo

sotaviñañeyyo saddo na sevitabbo. Yathārūpañca kho bhante, sotaviññeyyā saddaṃ sevato

akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti, evarūpo sotaviññeyyo saddo

sevitabbo. Sotaviññeyyaṃ saddampahaṃ sāriputta, duvidhena vadāmi: sevitabbampi

asevitabbampī'ti iti yaṃ taṃ vuttaṃ mayā. Idametaṃ paṭicca vuttaṃ. Evarūpo ghānaviññeyyo

gandho na sevitabbo yathārūpañca kho mayā, ghānaviññeyyaṃ gandhaṃ sevato akusalā

dhammā parihāyanti,kusalā dhammā abhivaḍḍhanti. Evarūpo ghānaviññeyyo gandho

sevitabbo. 'Ghānaviññeyyaṃ gandhampahaṃ sāriputta, duvidhena vadāmi: sevitabbampi

asevitabbampī'ti iti yaṃ taṃ vuttaṃ mayā, idametaṃ paṭicca vuttaṃ. Evarūpo jivhāviññeyyo

raso na sevitabbo. Yathārūpañca kho mayā, jivhāviññeyyaṃ rasaṃ sevato akusalā dhammā

parihāyanti. Kusalā dhammā abhivaḍḍhanti. Evarūpo jivhāviññeyyo raso sevitabbo. Evarūpo

kāyaviññeyyo phoṭṭhabbo na sevitabbo yathārūpañca kho mayā, kāyaviññeyyaṃ

phoṭṭhabbaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti, evarūpo

kāyaviññeyyo phoṭṭhabbo sevitabbo. 'Kāyaviññeyyaṃ phoṭṭhabbampahaṃ sāriputta,

duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbampī'ti iti yaṃ taṃ vuttaṃ mayā, idametaṃ

paṭicca vuttaṃ.

Manoviññeyyaṃ dhammampahaṃ sāriputta, duvidhena vadāmi: sevitabbampi

asevitabbampī'ti iti kho panetaṃ vuttaṃ mayā, kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ yathārūpaṃ bhante,

manoviññeyyaṃ dhammaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā

parihāyanti, evarūpo manoviññeyyo dhammo na sevitabbo. Yathārūpañca kho mayā,

manoviññeyyaṃ dhammaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā

abhivaḍḍhanti. Evarūpo manoviññeyyo dhammo sevitabbo. 'Manoviññeyyaṃ

dhammampahaṃ sāriputta, duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbampī'ti iti yaṃ taṃ

vuttaṃ mayā idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

Imassa kho sāriputta, mayā saṅkhittena bhāsitassa vitthārena atthaṃ avibhattassa evaṃ

vitthārena attho daṭṭhabbo.

Cīvarampahaṃ sāriputta, duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbampi.

Piṇḍapātampahaṃ sāriputta, duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbampi.

Senāsanampahaṃ sāriputta, duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbampi. Gāmampahaṃ

sāriputta, duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbampi. Nigamampahaṃ sāriputta,

duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbampi. Nagarampahaṃ sāriputta, duvidhena

vadāmi: sevitabbampi asevitabbampi. Janapadampahaṃ sāriputta, duvidhena vadāmi:

sevitabbampi asevitabbampi. Puggalampahaṃ sāriputta, duvidhena vadāmi: sevitabbampi

asevitabbampīti.

[PTS Page 059] [\q 59/]

Evaṃ vutte āyasmā sāriputto bhagavantaṃ etadavoca: 'imassa kho ahaṃ bhante, bhagavatā

saṅkhittena bhāsitassa vitthārena atthaṃ avibhattassa evaṃ vitthārena atthaṃ ājānāmi:

1 [BJT] bhāsitatsa [corrected to] bhāsitassa

[BJT Page 190] [\x 190/]

Civarampa'haṃ sāriputta, duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbampī'ti iti kho panetaṃ

vuttaṃ bhagavatā. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ. Yathārūpaṃ bhante, cīvaraṃ sevato akusalā

dhammā abhivaḍḍhanti. Kusalā dhammā parihāyanti. Evarūpaṃ cīvaraṃ na sevitabbaṃ.

Yathārūpañca kho bhante, cīvaraṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā

abhivaḍḍhanti. Evarūpaṃ cīvaraṃ sevitabbaṃ. Cīvarampa'haṃ sāriputta, duvidhena vadāmi:

sevitabbampi asevitabbampī'ti iti yaṃ taṃ vuttaṃ bhagavatā idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

Piṇḍapātampa'haṃ sāriputta, duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbampī'ti iti kho

panetaṃ vuttaṃ bhagavatā. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ. Yathārūpaṃ bhante, cīvaraṃ sevato

akusalā dhammā abhivaḍḍhanti. Kusalā dhammā parihāyanti. Evarūpaṃ piṇḍapātaṃ na

sevitabbaṃ. Yathārūpañca kho bhante, piṇḍapātaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti,

kusalā

Dhammā abhivaḍḍhanti. Evarūpaṃ piṇḍapātaṃ sevitabbaṃ. Piṇḍapātampa'haṃ sāriputta,

duvidhena vadāmi:sevitabbampi asevitabbampī'ti iti yaṃ taṃ vuttaṃ bhagavatā idametaṃ

paṭicca vuttaṃ.

Senāsanampa'haṃ sāriputta, duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbampī'ti iti kho

panetaṃ vuttaṃ bhagavatā. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ. Yathārūpaṃ bhante, senāsanaṃ sevato

akusalā dhammā abhivaḍḍhanti. Kusalā dhammā parihāyanti. Evarūpaṃ senāsanaṃ na

sevitabbaṃ. Yathārūpañca kho bhante, senāsanaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā

dhammā abhivaḍḍhanti. Evarūpaṃ senāsanaṃ sevitabbaṃ. Senāsanampa'haṃ sāriputta,

duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbampī'ti iti yaṃ taṃ vuttaṃ bhagavatā idametaṃ

paṭicca vuttaṃ.

Gāmampahaṃ sāriputta, duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbampī'ti iti kho panetaṃ

vuttaṃ bhagavatā. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ. Yathārūpaṃ bhante, gāmaṃ sevato akusalā

dhammā abhivaḍḍhanti. Kusalā dhammā parihāyanti. Evarūpaṃ gāmaṃ na sevitabbaṃ.

Yathārūpañca kho bhante, gāmaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā

abhivaḍḍhanti. Evarūpaṃ gāmaṃ sevitabbaṃ. Gāmampahaṃ sāriputta, duvidhena vadāmi:

sevitabbampi asevitabbampī'ti iti yaṃ taṃ vuttaṃ bhagavatā idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

Nigamampa'haṃ sāriputta, duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbampī'ti iti kho

panetaṃ vuttaṃ bhagavatā. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ. Yathārūpaṃ bhante, nigamaṃ sevato

akusalā dhammā abhivaḍḍhanti. Kusalā dhammā parihāyanti. Evarūpaṃ nigamaṃ na

sevitabbaṃ. Yathārūpañca kho bhante, nigamaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā

dhammā abhivaḍḍhanti. Evarūpaṃ nigamaṃ sevitabbaṃ. Nigamampa'haṃ sāriputta,

duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbampī'ti iti yaṃ taṃ vuttaṃ bhagavatā idametaṃ

paṭicca vuttaṃ.

Nagarampa'haṃ sāriputta, duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbampī'ti iti kho panetaṃ

vuttaṃ bhagavatā. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ. Yathārūpaṃ bhante, nagaraṃ sevato akusalā

dhammā abhivaḍḍhanti. Kusalā dhammā parihāyanti. Evarūpaṃ nagaraṃ na sevitabbaṃ.

Yathārūpañca kho bhante, nagaraṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā

abhivaḍḍhanti. Evarūpaṃ nagaraṃ sevitabbaṃ. Nagarampa'haṃ sāriputta, duvidhena vadāmi:

sevitabbampi asevitabbampī'ti iti yaṃ taṃ vuttaṃ bhagavatā idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

Janapadampa'haṃ sāriputta, duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbampī'ti iti kho

panetaṃ vuttaṃ bhagavatā. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ. Yathārūpaṃ bhante, janapadaṃ sevato

akusalā dhammā abhivaḍḍhanti. Kusalā dhammā parihāyanti. Evarūpaṃ janapadaṃ na

sevitabbaṃ. Yathārūpañca kho bhante, janapadaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā

dhammā abhivaḍḍhanti. Evarūpaṃ janapadaṃ sevitabbaṃ. Janapadampa'haṃ sāriputta,

duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbampī'ti iti yaṃ taṃ vuttaṃ bhagavatā idametaṃ

paṭicca vuttaṃ.

Puggalampa'haṃ sāriputta, duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbampī'ti iti kho

panetaṃ vuttaṃ bhagavatā. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ. Yathārūpaṃ bhante, puggalaṃ sevato

akusalā dhammā abhivaḍḍhanti. Kusalā dhammā parihāyanti. Evarūpaṃ puggalaṃ na

sevitabbaṃ. Yathārūpañca kho bhante, puggalaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā

dhammā abhivaḍḍhanti. Evarūpaṃ puggalaṃ sevitabbaṃ. Puggalampa'haṃ sāriputta,

duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbampī'ti iti yaṃ taṃ vuttaṃ bhagavatā idametaṃ

paṭicca vuttaṃ.

Imassa kho ahaṃ bhante, bhagavatā saṅkhittena bhāsitassa vitthārena atthaṃ avibhattassa

evaṃ atthaṃ ājānāmīti.

Sādhu sādhu sāriputta, sādhu kho tvaṃ sāriputta, imassa mayā saṅkhittena bhāsitassa

vitthārena atthaṃ avibhattassa evaṃ vitthārena atthaṃ ājānāsi.

'Cīvarampa'haṃ sāriputta, duvidhena vadāmi: [PTS Page 060] [\q 60/] sevitabbampi

asevitabbampī'ti iti kho panetaṃ vuttaṃ mayā, kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ: yathārūpaṃ sāriputta,

cīvaraṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti evarūpaṃ cīvaraṃ na sevitabbaṃ.

Cīvarampa'haṃ sāriputta, duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbampī'ti iti yaṃ taṃ

vuttaṃ bhagavatā idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

Piṇḍapātampa'haṃ sāriputta, duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbampī'ti iti kho

panetaṃ vuttaṃ mayā, kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ. Yathārūpañca sāriputta, piṇḍapātaṃ sevato

akusalā dhammā abhivaḍḍhanti. Evarūpaṃ piṇḍapātaṃ na sevitabbaṃ. Piṇḍapātampa'haṃ

sāriputta, duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbapī'ti iti yaṃ taṃ vuttaṃ bhagavatā

idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

Senāsanampahaṃ sāriputta, duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbampī'ti iti kho

panetaṃ vuttaṃ mayā, kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ. Yathārūpaṃ sāriputta, senāsanaṃ sevato

akusalā dhammā abhivaḍḍhanti. Evarūpaṃ senāsanaṃ na sevitabbaṃ yathārūpañca kho

bhante, senāsanaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti.

Evarūpaṃ senāsanaṃ sevitabbaṃ. Senāsanampa'haṃ sāriputta, duvidhena vadāmi:

sevitabbampi asevitabbampī'ti iti yaṃ taṃ vuttaṃ bhagavatā idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

Yathārūpañca kho sāriputta, gāmaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti. Kusalā dhammā

abhivaḍḍhanti. Evarūpo gāmo sevitabbo. Gāmampa'haṃ sāriputta, duvidhena vadāmi:

sevitabbampi asevitabbampī'ti iti yaṃ taṃ vuttaṃ bhagavatā idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

Yathārūpañca kho sāriputta, nigamaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti. Kusalā dhammā

abhivaḍḍhanti. Evarūpo nigamo sevitabbo. Nagarampa'haṃ sāriputta, duvidhena vadāmi:

sevitabbampi asevitabbampī'ti iti yaṃ taṃ vuttaṃ bhagavatā idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

Evarūpaṃ nagaraṃ na sevitabbaṃ. Yathārūpañca kho bhante, nagaraṃ sevato akusalā

dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti. Evarūpaṃ nagaraṃ sevitabbaṃ.

Nagarampa'haṃ sāriputta,duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbampī'ti iti yaṃ taṃ

vuttaṃ bhagavatā idametaṃ paṭicca vuttaṃ. Evarūpo janapado sevitabbo. Yathārūpañca kho

bhante, janapadaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti.

Evarūpo janapado sevitabbo. Janapadampahaṃ sāriputta, duvidhena vadāmi: sevitabbampi

asevitabbampī'ti iti yaṃ taṃ vuttaṃ bhagavatā idametaṃ paṭicca vuttaṃ. 'Puggalampa'haṃ

sāriputta, duvidhena vadāmi: sevitabbampi asevitabbampī'ti iti kho panetaṃ vuttaṃ mayā,

kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ. Yathārūpaṃ sāriputta, puggalaṃ sevato akusalā dhammā

abhivaḍḍhanti. Evarūpo puggalaṃ sevitabbo. Puggalampa'haṃ sāriputta, duvidhena vadāmi:

sevitabbampi asevitabbampī'ti iti yaṃ taṃ vuttaṃ bhagavatā idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

[BJT Page 192] [\x 192/]

Imassa kho sāriputta, mayā saṅkhittena bhāsitassa vitthārena atthaṃ avibhattassa1 evaṃ

vitthārena attho daṭṭhabbo.

Sabbe pi ce sāriputta, khattiyā imassa mayā saṅkhittena bhāsitassa evaṃ vitthārena atthaṃ

ājāneyyuṃ sabbesānampa'ssa khattiyānaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya. Sabbepi ce sāriputta,

brāhmaṇā imassa mayā saṅkhittena bhāsitassa evaṃ vitthārena atthaṃ ājāneyyuṃ

sabbesānampa'ssa brāhmaṇāṇaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya. Sabbepi ce sāriputta, vessā

imassa mayā saṅkhittena bhāsitassa evaṃ vitthārena atthaṃ ājāneyyuṃ sabbesānampa'ssa

vessānaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya. Sabbepi ce sāriputta, suddā imassa mayā saṅkhittena

bhāsitassa evaṃ vitthārena atthaṃ ājāneyyuṃ. Sabbesānampa'ssa suddānaṃ dīgharattaṃ

hitāya sukhāya sadevako pi ce sāriputta, loko samārako sabrahmako sassamaṇabrāhmaṇi

pajā sadevamanussā imassa mayā saṅkhittena bhāsitassa evaṃ vitthārena atthaṃ ājāneyya.

Sadevakassapissa lokassa samārakassa sabrahmakassa sassamaṇabrāhmaṇīyā pajāya

sadevamanussāya dīgharattaṃ hitāya sukhāyāti.

[PTS Page 061] [\q 61/]

Idamavoca bhagavā attamano āyasmā sāriputto bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti.

Sevitabbāsevitabbasuttaṃ catutthaṃ.

[BJT Page 194] [\x 194/]

3.2.5

Bahudhātuka suttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Tatra kho bhagavā bhikkhu āmantesi: bhikkhavoti. Bhadanteti te bhikkhū bhagavato

paccassosuṃ bhagavā etadavoca:

Yāni kānici bhikkhave, bhayāni uppajjanti, sabbāni tāni bālato uppajjanti no paṇḍitato. Ye

keci upaddavā uppajjanti, sabbe te bālato uppajjanti no paṇḍitato. Ye keci upasaggā

uppajjanti. Sabbe te bālato uppajjanti no paṇḍitato. Seyyathāpi bhikkhave, naḷāgāro vā

tiṇāgāro vā1 aggimukko2 kūṭāgārāpi dahati3 ullittāvalittāni nivātāni phussitaggaḷāni4

pihitavātapānāni. Evameva kho bhikkhave, yāni kānici bhayāni uppajjanti, sabbāni tāni

bālato uppajjanti no paṇḍitato. Ye keci upasaggā uppajjanti, sabbe te bālato uppajjanti no

paṇḍitato. Iti kho bhikkhave, sappaṭibhayo bālo appaṭibhayo paṇḍito. Saupaddavo bālo

anupaddavo paṇḍito. Saupasaggo bālo anupasaggo paṇḍito. Natthi bhikkhave, paṇḍitato

bhayaṃ. Natthi paṇḍitato upaddavo. Natthi paṇḍitato upasaggo. Tasmātiha bhikkhave,

*evaṃ sikkhitabbaṃ: paṇḍitā bhavissāma vīmaṃsakāti5, evaṃ hi vo bhikkhave

sikkhitabbanti.

[PTS Page 062] [\q 62/]

Evaṃ vutte āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca: kittāvatā nu kho bhante, paṇḍito

bhikkhu vimaṃsakoti alaṃ vacanāyā'ti.

Yato kho ānanda, bhikkhu dhātukusalo ca hoti, āyatanakusalo ca hoti,

paṭiccasamuppādakusalo ca hoti, ṭhānaṭhānakusalo ca hoti, ettāvatā kho ānanda, paṇḍito

bhikkhu vimaṃsakoti alaṃ vacanāyāti.

Kittāvatā pana bhante, dhātukusalo bhikkhuti alaṃ vacanāyāti.

Aṭṭhārasa kho imā ānanda, dhātuyo: cakkhudhātu rūpadhātu cakkhuviññāṇadhātu,

sotadhātu saddadhātu sotaviññāṇadhātu, ghānadhātu gandhadhātu ghānaviññāṇadhātu,

jīvhādhātu rasadhātu jivhāviññāṇadhātu kāyadhātu phoṭṭhabbadhātu kāyaviññāṇadhātu

manodhātu dhammadhātu manoviññāṇadhātuti. Imā kho ānanda, aṭṭhārasa dhātuyo yato

jānāti passati, ettāvatāpi kho ānanda, dhātukusalo bhikkhūti alaṃ vacanāyāti.

-------------------------

1.Naḷāgārā vā tiṇagārā vā-sīmu,majasaṃ.

2.Aggi mutto-syā,majasaṃ. 4.Phusitaggaḷāni-sīmu, majasaṃ.

3.Ḍahati-sīmu, 5.Paṇḍitā bhavissāmāti-syā.

* Evaṃ sikkhitabbaṃ'iti potthakesu na dissati.

[BJT Page 196] [\x 196/]

Siyā pana bhante, aññopi pariyāyo yathā dhātukusalo bhikkhūti alaṃ vacanāyāti.

Siyā ānanda, chayimā ānanda, dhātuyo: paṭhavīdhātu āpodhātu tejodhātu vāyodhotu

ākāsadhātu viññāṇadhātu. Imā kho ānanda, cha dhātuyo yato jānāti passati. Ettāvatāpi kho

ānanda dhātukusalo bhikkhūti alaṃ vacanāyāti.

Siyā pana bhante, aññopi pariyāyo yathā dhātukusalo bhikkhūti alaṃ vacanāyāti.

Siyā ānanda, chayimā ānanda, dhātuyo: sukhadhātu dukkhadhātu somanassadhātu

domanassadhātu upekkhādhātu avijjādhātu. Imā kho ānanda, cha dhātuyo yato jānāti

passati. Ettāvatāpi kho ānanda, dhātukusalo bhikkhūti alaṃ vacanāyāti.

Siyā pana bhante, aññopi pariyāyo yathā dhātukusalo bhikkhūti alaṃ vacanāyāti.

Siyā ānanda, chayimā ānanda, dhātuyo: kāmadhātu nekkhammadhātu vyāpādadhātu

avyāpādadhātu [PTS Page 063] [\q 63/] vihiṃsādhātu avihiṃsādhātu1 imā kho ānanda,

cha dhātuyo yato jānāti passati. Ettāvatāpi kho ānanda, dhātukusalo bhikkhūti alaṃ

vacanāyāti.

Siyā pana bhante, aññopi pariyāyo yathā dhātukusalo bhikkhūti alaṃ vacanāyāti.

Siyā ānanda, tisso imā ānanda, dhātuyo: kāmadhātu rūpadhātu arūpadhātu. Imā kho ānanda,

tisso dhātuyo yato jānāti passati. Ettāvatāpi kho ānanda, dhātukusalo bhikkhūti alaṃ

vacanāyāti.

Siyā pana bhante, aññopi pariyāyo yathā dhātukusalo bhikkhūti alaṃ vacanāyāti.

Siyā ānanda, dve imā ānanda, dhātuyo: saṅkhatā ca dhātu asaṅkhatā ca dhātu. Imā kho

ānanda, dve dhātuyo yato jānāti passati. Ettāvatāpi kho ānanda, dhātukusalo bhikkhūti alaṃ

vacanāyāti.

Kittāvatā pana bhante, āyatanakusalo bhikkhūti alaṃ vacanāyāti.

Cha kho panimāni ānanda, ajjhattikabāhirāni āyatanāni: cakkhuṃ ceva2 rūpā ca3, sotañca

saddā ca4, ghānañca gandhā ca5, jivhā ca rasā ca, kāyo ca phoṭṭhabbā ca6, mano ca

dhammā ca. Imāni kho ānanda, cha ajjhattikabāhirāni āyatanāni yato jānāti passati. Ettāvatā

kho ānanda, āyatanakusalo bhikkhūti alaṃ vacanāyāti.

-------------------------

1.Vihesādhātu avihesādhātu-[PTS.]

2.Cakkhu ceva-sīmu, majasaṃ, syā. 3.Rūpañca-[PTS.]

4.Saddo ca-[PTS. 5.]Gandho ca-[PTS.]

6.Phoṭṭhabbo ca-[PTS.]

[BJT Page 198] [\x 198/]

Kittāvatā pana bhante, paṭiccasamuppādakusalo bhikkhūti alaṃ vacanāyāti.

Idhānanda, bhikkhū evaṃ pajānāti: imasmiṃ sati idaṃ hoti. Imassuppādā idaṃ uppajjati.

Imasmiṃ asati idaṃ na hoti. Imassa nirodhā idhaṃ nirujjhati, yadidaṃ avijjā paccayā

saṅkhārā, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ, nāmarūpapaccayā

saḷāyatanaṃ, saḷāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā taṇhā,

taṇhāpaccayā upādānaṃ, upādānapaccayā [PTS Page 064] [\q 64/] bhavo, bhavapaccayā

jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ, sokaparidevadukkhadomanassupāsāyā sambhavanti.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti. Avijjayattheva

asesavirāganirodhā saṅkhāranirodho, saṅkhāranirodhā viññāṇanirodho, viññāṇanirodhā

nāmarūpanirodho, nāmarūpanirodhā saḷāyatananirodho, saḷāyatananirodhā phassanirodho,

phassanirodhā vedanānirodho, vedanānirodhā taṇhānirodho, taṇhānirodhā

upādānanirodho, upādānanirodhā bhavanirodho, bhavanirodhā jātinirodho, jātinirodhā

jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā nirujjhanti. Evametassa kevalassa

dukkhakkhandhassa nirodho hoti. Ettāvatā kho ānanda, paṭiccasamuppādakusalo bhikkhūti

alaṃ vacanāyāti.

Kittāvatā pana bhante, ṭhānaṭhānakusalo bhikkhūti alaṃ vacanāyāti.

Idhānanda, bhikkhū: 'aṭṭhānametaṃ anavakāso, yaṃ diṭṭhisampanno puggalo kañci

saṅkhāraṃ niccato upagaccheyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī'ti pajānāti. ' hānaṃ ca kho etaṃ vijjati

yaṃ puthujjano kañci saṅkhāraṃ niccato upagaccheyya, ṭhānametaṃ vijjatī'ti pajānāti.

'Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ diṭṭhisampanno puggalo kañci saṅkhāraṃ sukhato

upagaccheyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjati yaṃ puthujjano kañci saṅkhāraṃ sukhato upagaccheyya,

ṭhānametaṃ vijjatī'ti pajānāti.

'Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ diṭṭhisampanno puggalo kañci dhammaṃ attato sukhato

upagaccheyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjati yaṃ puthujjano kañci dhammaṃ attato upagaccheyya,

ṭhānametaṃ vijjatī'ti pajānāti.

'Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ diṭṭhisampanno puggalo mātaraṃ jīvitā voropeyya, netaṃ

ṭhānaṃ vijjatī'ti pajānāti. ' hānaṃ ca kho etaṃ vijjati yaṃ puthujjano mātaraṃ jīvitā

voropeyya, ṭhānametaṃ vijjatī'ti pajānāti.

[BJT Page 200] [\x 200/]

'Aṭṭhānametaṃ anavakāso, [PTS Page 065] [\q 65/] yaṃ diṭṭhisampanno puggalo

pitaraṃ jīvitā voropeyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī'ti pajānāti. hānañca kho etaṃ vijjati: yaṃ

puthujjano pitaraṃ jīvitā voropeyya, ṭhānametaṃ vijjatī'ti pajānāti.

'Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ diṭṭhisampanno puggalo arahantaṃ jīvitā voropeyya, netaṃ

ṭhānaṃ vijjatī'ti pajānāti. hānañca kho etaṃ vijjati: yaṃ puthujjano arahantaṃ jīvitā

voropeyya, ṭhānametaṃ vijjatī'ti pajānāti.

'Aṭṭhānametaṃ anavakāso: yaṃ diṭṭhisampanno puggalo duṭṭhacitto tathāgatassa lohitaṃ

uppādeyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī'ti pajānāti. hānañca kho etaṃ vijjati: yaṃ puthujjano

duṭṭhacitto tathāgatassa lohitaṃ uppādeyya, ṭhānametaṃ vijjatī'ti pajānāti.

'Aṭṭhānametaṃ anavakāso: yaṃ diṭṭhisampanno puggalo saṅghaṃ bhindeyya, netaṃ ṭhānaṃ

vijjatī'ti pajānāti. ' hānaṃ ca kho etaṃ vijjati: yaṃ puthujjano saṅghaṃ bhindeyya, ṭhānametaṃ

vijjatī'ti pajānāti.

'Aṭṭhānametaṃ anavakāso: yaṃ diṭṭhisampanno puggalo aññaṃ satthāraṃ uddiseyya, netaṃ

ṭhānaṃ vijjatī'ti pajānāti. ' hānaṃ ca kho etaṃ vijjati: yaṃ puthujjano aññaṃ satthāraṃ

uddiseyya, ṭhānametaṃ vijjatī'ti pajānāti.

'Aṭṭhānametaṃ anavakāso: yaṃ ekissā lokadhātuyā dve arahanto sammāsambuddho

apubbaṃ acarimaṃ uppajjeyyuṃ, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī'ti pajānāti. hānaṃ ca kho etaṃ vijjati:

yaṃ ekissā lokadhātuyā eko arahaṃ sammāsambuddho uppajjeyya, ṭhānametaṃ vijjatī'ti

pajānāti.

'Aṭṭhānametaṃ anavakāso: yaṃ ekissā lokadhātuyā dve rājāno cakkavattino apubbaṃ

acarimaṃ uppajjeyyuṃ, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī'ti pajānāti. hānaṃ ca kho etaṃ vijjati: yaṃ ekissā

lokadhātuyā eko rājā cakkavattī uppajjeyya, ṭhānametaṃ vijjatī'ti pajānāti.

'Aṭṭhānametaṃ anavakāso: yaṃ itthī arahaṃ assa sammāsambuddho, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī'ti

pajānāti. hānañca kho etaṃ vijjati: yaṃ puriso arahaṃ assa sammāsambuddho, ṭhānametaṃ

vijjatī'ti pajānāti.

'Aṭṭhānametaṃ anavakāso: yaṃ itthī rājā assa cakkavattī, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī'ti pajānāti.

' hānañca kho etaṃ vijjati: yaṃ puriso rājā assa cakkavattī, ṭhānametaṃ vijjatī'ti pajānāti.

'Aṭṭhānametaṃ anavakāso: yaṃ itthī sakkattaṃ [PTS Page 066] [\q 66/] kareyya1, netaṃ

ṭhānaṃ vijjatī'ti pajānāti. hānañca kho etaṃ vijjati: yaṃ puriso sakkattaṃ kareyya,

ṭhānametaṃ vijjatī'ti pajānāti.

-------------------------

1.Kāreyya-syā.

[BJT Page 202] [\x 202/]

'Aṭṭhānametaṃ anavakāso: yaṃ itthī mārattaṃ kareyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī'ti pajānāti.

hānañca kho etaṃ vijjati: yaṃ puriso mārattaṃ kareyya, ṭhānametaṃ vijjatī'ti pajānāti.

Aṭṭhānametaṃ anavakāso: yaṃ itthī brahmattaṃ kareyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī'ti

Pajānāti. ' hānañca kho etaṃ vijjati: yaṃ puriso brahmattaṃ kareyya,ṭhānametaṃ vijjatī'ti

pajānāti.

Aṭṭhānametaṃ anavakāso: yaṃ kāyaduccaritassa iṭṭho kanto manāpo vipāko nibbatteyya,

netaṃ ṭhānaṃ vijjatī'ti pajānāti. hānañca kho etaṃ vijjati: yaṃ kāyaduccaritassa aniṭṭho

akanto amanāpo vipāko nibbatteyya, ṭhānametaṃ

Vijjatī'ti pajānāti.

'Aṭṭhānametaṃ anavakāso: yaṃ vacīduccaritassa iṭṭho kanto manāpo vipāko nibbatteyya,

netaṃ ṭhānaṃ vijjatī'ti pajānāti. hānañca kho etaṃ vijjati: yaṃ vacīduccaritassa aniṭṭho

akanto amanāpo vipāko nibbatteyya, ṭhānametaṃ vijjatī'ti pajānāti. Aṭṭhānametaṃ

anavakāso yaṃ manoduccaritassa iṭṭho kanto manāpo vipāko nibbatteyya, netaṃ ṭhānaṃ

vijjatī'ti pajānāti. ' hānañca kho etaṃ vijjati: yaṃ manoduccaritassa aniṭṭho akanto amanāpo

vipāko nibbatteyya, ṭhānametaṃ vijjatī'ti pajānāti.

Aṭṭhānametaṃ anavakāso: yaṃ kāyasucaritassa aniṭṭho akanto amanāpo vipāko nibbatteyya,

netaṃ ṭhānaṃ vijjatī'ti pajānāti. ' hānañca kho etaṃ vijjati: yaṃ kāyasucaritassa iṭṭho kanto

manāpo vipāko nibbatteyya, ṭhānametaṃ vijjatī'ti pajānāti.

'Aṭṭhānametaṃ anavakāso, yaṃ vacīsucaritassa aniṭṭho akanto amanāpo vipāko nibbatteyya,

netaṃ ṭhānaṃ vijjatī'ti pajānāti. hānañca kho etaṃ vijjati: yaṃ vacīsucaritassa iṭṭho kanto

manāpo vipāko nibbatteyya, ṭhānametaṃ vijjatī'ti pajānāti.Yaṃ manosucaritassa aniṭṭho

akanto amanāpo vipāko nibbatteyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī'ti pajānāti. hānañca kho etaṃ

vijjati: yaṃ manosucaritassa iṭṭho kanto manāpo vipāko nibbatteyya, ṭhānametaṃ vijjatī'ti

pajānāti.

Aṭṭhānametaṃ anavakāso: yaṃ kāyaduccaritasamaṅgī tannidānā tappaccayā kāyassa bhedā

parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ uppajjeyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī'ti pajānāti. hānañca

kho etaṃ vijjati: yaṃ kāyaduccaritasamaṅgī [PTS Page 067] [\q 67/] tannidānā

tappaccayā kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ uppajjeyya,

ṭhānametaṃ vijjatī'ti pajānāti.

Aṭṭhānametaṃ anavakāso: yaṃ vacīduccaritasamaṅgī tannidānā tappaccayā kāyassa bhedā

parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ uppajjeyya, yaṃ manoduccaritasamaṅgī tannidānā

tappaccayā kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ uppajjeyya, netaṃ ṭhānaṃ

vijjatī'ti pajānāti. ' hānañca kho etaṃ vijjati: yaṃ mano duccaritasamaṅgī tannidānā

tappaccayā kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ uppajjeyya,

ṭhānametaṃ vijjatī'ti pajānāti.

Aṭṭhānametaṃ anavakāso: yaṃ kāyasucaritasamaṅgī tannidānā tappaccayā kāyassa bhedā

parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ uppajjeyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī'ti

pajānāti. ' hānañca kho etaṃ vijjati: yaṃ kāyasucaritasamaṅgī tannidānā tappaccayā kāyassa

bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ uppajjeyya, ṭhānametaṃ vijjatī'ti pajānāti.

[BJT Page 204] [\x 204/]

Aṭṭhānametaṃ anavakāso, yaṃ vacīsucaritasamaṅgī tannidānā tappaccayā kāyassa bhedā

parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ uppajjeyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī'ti

pajānāti. hānañca kho etaṃ vijjati: yaṃ vacīsucaritasamaṅgī tannidānā tappaccayā kāyassa

bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ uppajjayya,ṭhānametaṃ vijjatī'ti pajānāti.

Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ mano sucaritasamaṅgī tannidānā tappaccayā kāyassa bhedā

parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ uppajjeyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī'ti

pajānāti. hānañca kho etaṃ vijjati: yaṃ manosucaritasamaṅgī tannidānā tappaccayā kāyassa

bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ uppajjeyya, ṭhānametaṃ vijjatī'ti pajānāti.

Ettāvatā kho ānanda, ṭhānāṭhānakusalo bhikkhūti alaṃ vacanāyāti.

Evaṃ vutte āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca: acchariyaṃ bhante, abbhutaṃ bhante, ko

namo ayaṃ bhante, dhammapariyāyoti.

Tasmātiha tvaṃ ānanda, imaṃ dhammapariyāyaṃ bahudhātukotipi naṃ dhārehi,

catuparivaṭṭotipi naṃ dhārehi dhammādāsotipi naṃ dhārehi, amatadundubhītipi naṃ

dhārehi, anuttaro saṅgāmavijayotipi naṃ dhārehīti.

Idamavoca bhagavā. Attamano āyasmā ānando bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti.

[PTS Page 068] [\q 68/]

Bahudhātukasuttaṃ pañcamaṃ.

[BJT Page 206] [\x 206/]

3.2.6

Isigili suttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati isigilismiṃ pabbate. Tatra kho

bhagavā bhikkhū āmantesi bhikkhavoti, bhadanteti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ.

Bhagavā etadavoca:

Passatha no tumhe bhikkhave, etaṃ vebhāraṃ pabbatanti.

Evaṃ bhante.

Etassapi kho bhikkhave, vebhārassa pabbatassa aññāva samaññā ahosi aññā paññatti,

passatha no tumhe bhikkhave, etaṃ paṇḍavaṃ pabbatanti.

Evaṃ bhante.

Etassapi kho bhikkhave, paṇḍavassa pabbatassa aññāva samaññā ahosi aññā paññatti.

Passatha no tumhe bhikkhave, etaṃ vepullaṃ pabbatanti.

Evaṃ bhante.

Etassapi kho bhikkhave, vepullassa pabbatassa aññāva samaññā ahosi aññā paññatti.

Passatha no tumhe bhikkhave, etaṃ gijjhakūṭaṃ pabbatanti.

Evaṃ bhante.

Etassapi kho bhikkhave, gijjhakūṭassa pabbatassa aññāva samaññā ahosi aññā paññatti.

Passatha no tumhe bhikkhave, imaṃ isagiliṃ pabbatanti.

Evaṃ bhante.

Imassa kho bhikkhave, isigilissa pabbatassa esāva samaññā ahosi esā paññatti.

Bhūtapubbaṃ bhikkhave, pañca paccekabuddhasatāni imasmiṃ isigilismiṃ pabbate

ciranivāsino ahesuṃ. Te imaṃ pabbataṃ pavisantā dissanti, paviṭṭhā na dissanti. Tamena1

manussā disvā evamāhaṃsu: 'ayaṃ pabbato ime isī gilatī'ti isigili isigilītveva samaññā

udapādi. Ācikkhissāmi bhikkhave, paccekabuddhānaṃ nāmāni. Kittayissāmi bhikkhave,

paccekabuddhānaṃ nāmāni. Desissāmi [PTS Page 069] [\q 69/] bhikkhave,

paccekabuddhānaṃ nāmāni. Taṃ suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha, bhāsissāmīti.

-------------------------

1.Tamenaṃ-sīmu,majasaṃ.

[BJT Page 208] [\x 208/]

Evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca:

Ariṭṭho nāma bhikkhave, paccekasambuddho1 imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi.

Upariṭṭho nāma bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī

ahosi. Tagarasikhī nāma bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate

cīranivāsī ahosi. Yasassī nāma bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate

ciranivāsī ahosi. Sudassano nāma bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ

pabbate ciranivāsī ahosi. Piyadassī nāma bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ

isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi. Gandhāro nāma bhikkhave, paccekasambuddho

imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi. Piṇḍolo nāma bhikkhave, paccekasambuddho

imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi. Upāsabho nāma bhikkhave,

paccekasambuddho, imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi. Nīto nāma bhikkhave,

paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi. Tatho nāma bhikkhave,

paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi. Sutavā nāma bhikkhave,

paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi. Bhāvitatto nāma

bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosīti.

Ye sattasārā anighā nirāsā

Paccekamevajjhagamuṃ subodhiṃ2,

Tesaṃ visallānaṃ naruttamānaṃ

Nāmāni me kittayato suṇātha.

Ariṭṭho upariṭṭho tagarasikhī yasassī

Sudassano piyadassī ca buddho3,

Gandhāro piṇḍolo upāsabho ca

Nīto tatho sutavā bhāvitatto.

[PTS Page 070] [\q 70/]

Sumbho subho methulo4 aṭṭhamo ca

Athassumegho anīgho sudāṭho,

Paccekabuddhā bhavanettikhīṇā

Hiṅgu ca hiṅgo ca mahānubhāvā.

Dve jālino munino aṭṭhako ca

Atha kosalo5 buddho atho subāhu,

Upanemiso nemiso santacitto

Sacco tatho virajo paṇḍito ca.

--------------------------

1.Paccekabuddho-[PTS. 2.]Gamaṃsu bodhiṃ-sīmu,majasaṃ

3.Sambuddho-majasaṃ,sīmu. 4.Matulo-majasaṃ,

5.Kosallo-majasaṃ.

[BJT Page 210] [\x 210/]

Kālupakālā vijito jito ca

Aṅgo ca paṅgo ca gutijjito1 ca,

Passī jahī upadhiṃ2 dukkhamūlaṃ

Aparājito mārabalaṃ ajesi.

Satthā pavattā sarabhaṅgo lomahaṃso

Uccaṅgamāyo asito anāsavo,

Manomayo mānacchido ca bandhumā

Tadādhimutto vimalo ca ketumā.

Ketumbarāgo ca mātaṅgo ariyo

Athaccuto accutagāmabyāmako,

Sumaṅgalo dabbilo suppatiṭṭhito3

Asayho khemabhirato ca sorato.

Dūrannayo saṅgho athopi uccayo4

Aparo munī5 sayho anomanikkamo,

Ānandanando6 upanando dvādasa

Bhāradvājo7 antimadehadhārī.

Bodhi mahānāmo athopi uttaro

Kesī sikhī sundaro bhāradvājo8

Tissūpatissā bhavabandhanacchidā

Upasīdarī9 taṇhacchido ca sīdarī10.

Buddho ahū maṅgalo vītarāgo

Usabhacchidā jāliniṃ dukkhamūlaṃ,

Santaṃ padaṃ ajjhagamūpanīto11.

Uposatho sundaro saccanāmo.

Jeto jayanto padumo uppalo ca

Padumuttaro rakkhito pabbato [PTS Page 071] [\q 71/] ca,

Mānatthaddho sobhito vītarāgo

Kaṇho ca buddho suvimuttacitto.

Ete ca aññe ca mahānubhāvā

Paccekabuddhā bhavanettīkhīṇā.

Te sabbasaṅgātigate12 mahesī

Parinibbute vandatha appameyye'ti.

Isigilisuttaṃ jaṭṭhaṃ

---------------------------

1.Guttilito-sīmu. Guttijito-majasaṃ. Guticchito-syā.

2.Passi jahi upadhi-majasaṃ. 3.Supatiṭṭhito-sīmu,majasaṃthasyā,[PTS.]

4.Ujjayo-[PTS.]

5.Muni-syā,majasaṃ.

6.Ānando nando-majasaṃ.

7.Bhāradvājā-[PTS.]

8.Dvārabhājo-majasaṃ.

9.Upasikhi-majasaṃ.

10.Sikharī-majasaṃ.

11.Ajjhagamopanīto-majasaṃ.

12.Sabbasaṅgādhigate-syā.

[BJT Page 212] [\x 212/]

3.2.7

Mahācattārīsaka suttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi bhikkhavoti. Bhadanteti te bhikkhu bhagavato

paccassosuṃ, bhagavā etadavoca:

Ariyaṃ vo bhikkhave, sammāsamādhiṃ desissāmi saupanisaṃ saparikkhāraṃ. Taṃ suṇātha,

sādhukaṃ manasi karotha, bhāsissāmīti.

Evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca:

Katamo ca bhikkhave, ariyo sammāsamādhi saupaniso saparikkhāro, seyyathīdaṃ:

sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo

sammāsati. Yā kho bhikkhave, imehi sattaha'ṅgehi1 cittassa ekaggatā parikkhatā ayaṃ

vuccati bhikkhave, ariyo sammāsamādhi saupaniso itipi, saparikkhāro itipi.

Tatra bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti. Kathañca bhikkhave, sammādiṭṭhi

pubbaṅgamā hoti: micchādiṭṭhiṃ micchādiṭṭhīti pajānāti. Sammādiṭṭhiṃ sammādiṭṭhīti

pajānāti. Sāssa hoti sammādiṭṭhi.

Katamā ca bhikkhave, micchādiṭṭhi: natthi dinnaṃ, natthi yiṭṭhaṃ, natthi hutaṃ, natthi

sukaṭadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko, natthi ayaṃ loko, natthi paro loko, natthi

mātā, natthi pitā, natthi sattā opapātikā, [PTS Page 072] [\q 72/] natthi loke

samaṇabrāhmaṇā sammaggatā sammāpaṭipannā, ye imaṃ ca lokaṃ paraṃ ca lokaṃ sayaṃ

abhiññā sacchikatvā pavedentīti. Ayaṃ bhikkhave, micchādiṭṭhi.

Katamā ca bhikkhave, sammādiṭṭhi: sammādiṭṭhimpahaṃ2 bhikkhave, dvayaṃ3 vadāmi:

atthi bhikkhave, sammādiṭṭhi sāsavā puññābhāgiyā upadhivepakkā atthi bhikkhave,

sammādiṭṭhi ariyā anāsavā lokuttarā maggaṅgā.

Katamā ca bhikkhave, sammādiṭṭhi sāsavā puññabhāgiyā upadhivepakkā: atthi dinnaṃ,

atthi yiṭṭhaṃ, atthi hutaṃ, atthi sukaṭadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko, atthi ayaṃ

loko, atthi paro loko, atthi mātā, atthi pitā, atthi sattā opapātikā, atthi loke samaṇabrāhmaṇā

sammaggatā sammāpaṭipannā, ye imaṃ ca lokaṃ paraṃ ca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā

pavedentīti. Ayaṃ bhikkhave, sammādiṭṭhi sāsavā puññabhāgiyā upadhivepakkā.

--------------------------

1.Sattaṅgehi-[PTS.]

2.Sammādiṭṭhimpāhaṃ-sīmu.

3.Dvāyaṃ-majasaṃ.

[BJT Page 214] [\x 214/]

Katamā ca bhikkhave, sammādiṭṭhi ariyā anāsavā lokuttarā maggaṅgā: yā kho bhikkhave,

ariyacittassa anāsavacittassa ariyamaggasamaṅgino ariyamaggaṃ bhāvayato paññā

paññindriyaṃ paññābalaṃ dhammavicayasambojjhaṅgo sammādiṭṭhi maggaṅgaṃ1 ayaṃ

vuccati bhikkhave, sammādiṭṭhi ariyā anāsavā lokuttarā maggaṅgā. So2 micchādiṭṭhiyā

pahānāya vāyamati sammādiṭṭhiyā upasampadāya. Svāssa3 hoti sammāvāyāmo. So sato

micchādiṭṭhiṃ pajahati. Sato sammādiṭṭhiṃ upasampajja viharati. Sāssa hoti sammāsati.

Itissime4 tayo dhammā sammādiṭṭhiṃ anuparidhāvanti anuparivattanti. Seyyathīdaṃ:

sammādiṭṭhi sammāvāyāmo sammāsati.

Tatra bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti. Kathañca bhikkhave sammādiṭṭhi

pubbaṅgamā hoti: micchāsaṅkappaṃ micchāsaṅkappoti pajānāti sammāsaṅkappaṃ

sammāsaṅkappoti pajānāti. Sāssa [PTS Page 073] [\q 73/] hoti sammādiṭṭhi.

Katamo ca bhikkhave, micchāsaṅkappo, vyāpādasaṅkappo, vihiṃsāsaṅkappo. Ayaṃ

bhikkhave, micchāsaṅkappo.

Katamo ca bhikkhave, sammāsaṅkappo: sammāsaṅkappampa'haṃ5 bhikkhave, dvayaṃ6

vadāmi. Atthi bhikkhave, sammāsaṅkappo sāsavo puññabhāgiyo upadhivepakko, atthi

bhikkhave, sammāsaṅkappo ariyo anāsavo lokuttaro maggaṅgo.

Katamo ca bhikkhave, sammāsaṅkappo sāsavo puññabhāgiyo upadhivepakko:

nekkhammasaṅkappo avyāpādasaṅkappo avihiṃsā saṅkappo ayaṃ bhikkhave,

sammāsaṅkappo sāsavo puññabhāgiyo upadhivepakko.

Katamo ca bhikkhave, sammāsaṅkappo ariyo anāsavo lokuttaro maggaṅgo: yo kho

bhikkhave, ariyacittassa anāsavacittassa ariyamaggasamaṅgino ariyamaggaṃ bhāvayato

takko vitakko saṅkappo appaṇā vyappaṇā cetaso abhiniropanā vacīsaṅkhāro. Ayaṃ

bhikkhave, sammāsaṅkappo ariyo anāsavo lokuttaro maggaṅgo. So micchāsaṅkappassa

pahānāya vāyamati sammāsaṅkappassa upasampadāya. Svāssa3 hoti sammāvāyāmo. So sato

micchāsaṅkappaṃ pajahati. Sato sammāsaṅkappaṃ upasampajja viharati. Sā'ssa hoti

sammāsati. Itissi'me4 tayo dhammā sammāsaṅkappaṃ anuparidhāvanti. Anuparivattanti.

Seyyathīdaṃ: sammādiṭṭhi sammāvāyāmo sammāsati.

Tatra bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti kathañca bhikkhave, sammādiṭṭhi

pubbaṅgamā hoti: micchāvācaṃ micchāvācāti pajānāti. Sammāvācaṃ sammāvācāti pajānāti.

Sā'ssa hoti sammādiṭṭhi.

-------------------------

1.Maggaṅgā-sīmu,[PTS. 5.]Sammāsaṅkappampāhaṃ-sīmu.

2.Yo-[PTS. 6.]Dvāyaṃ-majasaṃ

3.Sāssa-sīmu. 7.Sāssa-sīmu,[PTS.]

4.Itiyime-majasaṃ.

Itime-sīmu.

[BJT Page 216] [\x 216/]

Katamā ca bhikkhave, micchāvācā: musāvādo pisunāvācā pharusāvācā samphappalāpo.

Ayaṃ bhikkhave micchāvācā.

Katamā ca bhikkhave sammāvācā: sammāvācampa'haṃ bhikkhave, dvayaṃ vadāmi. Atthi

bhikkhave, sammāvācā sāsavā puññabhāgiyā upadhivepakkā, atthi [PTS Page 074] [\q 74/]

bhikkhave, sammāvācā ariyā anāsavā lokuttarā maggaṅgā.

Katamā ca bhikkhave, sammāvācā sāsavā puññabhāgiyā upadhivepakkā: musāvādā

veramaṇī, pisunāya vācāya veramaṇī. Pharusāya vācāya veramaṇī, samphappalāpā

veramaṇī. Ayaṃ bhikkhave, sammāvācā sāsavā puññabhāgiyā upadhivepakkā.

Katamā ca bhikkhave, sammāvācā ariyā anāsavā lokuttarā maggaṅgā: yā kho bhikkhave,

ariyacittassa anāsavacittassa ariyamaggasamaṅgīno ariyamaggaṃ bhāvayato catuhipi

vacīduccaritehi ārati virati paṭivirati veramaṇī. Ayaṃ bhikkhave, sammāvācā ariyā anāsavā

lokuttarā maggaṅgā. So micchāvācāya pahānāya vāyamatī, sammā vācāya upasampadāya.

Svāssa1 hoti sammāvāyāmo. So sato micchāvācaṃ pajahati. Sato sammāvācaṃ upasammajja

viharati. Sāssa hoti sammāsati. Itissime2 tayo dhammā sammāvācaṃ anuparidhāvanti

anuparivattanti. Seyyathīdaṃ: sammādiṭṭhi, sammāvāyāmo, sammāsati.

Tatra bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti. Kathañca bhikkhave, sammādiṭṭhi

pubbaṅgamā hoti: micchākammantaṃ micchākammantoti pajānāti sammākammantaṃ

sammākammantoti pajānāti. Sāssa hoti sammādiṭṭhi.

Katamo ca bhikkhave, micchākammanto: pāṇātipāto, adinnādānaṃ, kāmesu micchācāro.

Ayaṃ bhikkhave, micchākammanto.

Katamo ca bhikkhave, sammākammanto: sammākammantampahaṃ bhikkhave, dvayaṃ

vadāmi. Atthi bhikkhave, sammākammanto sāsavo puññabhāgiyo upadhivepakko. Atthi

bhikkhave sammākammanto ariyo anāsavo lokuttaro maggaṅgo.

Katamo ca bhikkhave, sammākammanto sāsavo puññabhāgiyo upadhivepakko: pāṇātipātā

veramaṇī, adinnādānā veramaṇī, kāmesu micchācārā veramaṇī. Ayaṃ bhikkhave,

sammākammanto sāsavo puññabhāgiyo upadhivepakko.

Katamo ca bhikkhave, sammākammanto ariyo anāsavo lokuttaro maggaṅgo: yā kho

bhikkhave, ariyacittassa anāsavacittassa ariyamaggasamaṅgīno ariyamaggaṃ bhāvayato

tīhipi kāyaduccaritehi ārati virati paṭivirati veramaṇī. Ayaṃ bhikkhave, sammākammanto

[PTS Page 075] [\q 75/] ariyo anāsavo lokuttaro maggaṅgo. So micchākammantassa

pahānāya vāyamati, sammākammantassa upasampadāya. Svā'ssa hoti sammāvāyāmo. So

sato micchākammantaṃ pajahati. Sato sammākammantaṃ upasampajja viharati. Sā'ssa hoti

sammāsati. Iti'ssi me1 tayo dhammā sammākammantaṃ anuparidhāvanti anuparivattanti.

Seyyathīdaṃ: sammādiṭṭhi, sammāvāyāmo sammāsati.

-------------------------

1.Sāssa-sīmu.

2.Itiyime-majasaṃ.

[BJT Page 218] [\x 218/]

Tatra bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti. Kathañca bhikkhave, sammādiṭṭhi

pubbaṅgamā hoti: micchāājīvaṃ micchāājīvoti pajānāti. Sammāājīvaṃ sammāājīvoti pajānāti.

Sāssa hoti sammādiṭṭhi.

Katamo ca bhikkhave, micchāājīvo: kuhanā lapanā nemittikatā nippesikatā lābhena lābhaṃ

nijigiṃsanātā1 ayaṃ bhikkhave, micchāājīvo.

Katamo ca bhikkhave, sammāājīvo: sammāājīvampahaṃ bhikkhave, dvayaṃ vadāmi. Atthi

bhikkhave, sammāājīvo sāsavo puññabhāgiyo upadhivepakko, atthi bhikkhave, sammāājīvo

ariyo anāsavo lokuttaro maggaṅgo.

Katamo ca bhikkhave, sammāājīvo sāsavo puññabhāgiyo upadhivepakko: idha bhikkhave,

ariyasāvako micchāājīvaṃ pahāya sammā ājīvena jīvakaṃ kappeti. Ayaṃ bhikkhave, sammā

ājīvo sāsavo puññabhāgiyo upadhivepakko.

Katamo ca bhikkhave, sammā ājīvo ariyo anāsavo lokuttaro maggaṅgo: yā kho bhikkhave,

ariyacittassa anāsavacittassa ariyamaggasamaṅgino ariyamaggaṃ bhāvayato micchāājīvā ārati

virati paṭivirati veramaṇī. Ayaṃ bhikkhave, sammāājīvo ariyo anāsavo lokuttaro maggaṅgo.

So micchāajīvassa pahānāya vāyamati. Sammā ājīvassa upasampadāya. Svāssa2 hoti

sammāvāyāmo. So sato micchāājīvaṃ pajahati. Sato sammāājīvaṃ upasampajja viharati .

Sā'ssa hoti sammāsati. Tassime tayo dhammā sammāājīvaṃ anuparidhāvanti anuparivattanti.

Seyyathīdaṃ: sammādiṭṭhi, sammāvāyāmo, sammāsati.

Tatra bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti. Kathañca bhikkhave, sammādiṭṭhi

pubbaṅgamā hoti: [PTS Page 076] [\q 76/] sammādiṭṭhissa bhikkhave, sammāsaṅkappo

pahoti sammāsaṅkappassa sammāvācā pahoti. Sammāvācassa sammākammanto pahoti.

Sammākammantassa sammāājīvo pahoti. Sammāājīvassa sammāvāyāmo pahoti.

Sammāvāyamassa sammāsati pahoti. Sammāsatissa sammāsamādhi pahoti.

Sammāsamādhissa sammāñāṇaṃ pahoti. Sammāñāṇassa sammāvimutti pahoti. Iti kho

bhikkhave, aṭṭhaṅgasamannāgato sekho3 dasaṅgasamannāgato arahā hoti.

Tatra bhikkhave, sammādiṭṭhi pubbaṅgamā hoti. Kathañca bhikkhave, sammādiṭṭhi

pubbaṅgamā hoti. Sammādiṭṭhissa bhikkhave,micchādiṭṭhi nijjiṇṇā hoti. Ye ca

micchādiṭṭhipaccayā aneka pāpakā akusalā dhammā sambhavanti. Te cassa nijjiṇṇā honti.

Sammādiṭṭhipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pārīpūriṃ gacchanti.

Sammāsaṅkappassa bhikkhave, micchāsaṅkappo nijjiṇṇo hoti, ye ca micchāsaṅkappapaccayā

aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti. Te cassa nijjiṇṇā honti.

Sammāsaṅkappapaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṃ gacchanti.

-------------------------

1.Nijigisanatā-majasaṃ. 2.Sossa-sīmu,[PTS.]

3.Sekkho-majasaṃ.

Sekho paṭipado-[PTS.]

[BJT Page 220] [\x 220/]

Sammāvācassa bhikkhave, micchāvācā nijjiṇṇā hoti. Ye ca micchāvācāpaccayā aneke [PTS

Page 077] [\q 77/] pāpakā akusalā dhammā sambhavanti te cassa nijjiṇṇā honti.

Sammāvācāpaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṃ gacchanti.

Sammākammantassa bhikkhave, micchākammanto nijjiṇṇo hoti. Ye ca

micchākammantapaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti. Te cassa nijjiṇṇā

honti. Sammākammantapaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṃ gacchanti.

Sammāājīvassa bhikkhave, micchāājīvo nijjiṇṇo hoti. Ye ca micchāājīvapaccayā aneke

pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, te cassa nijjiṇṇā honti. Sammāājīvapaccayā ca aneke

kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṃ gacchanti.

Sammāvāyāmassa bhikkhave, micchāvāyāmo nijjiṇṇo hoti. Ye ca micchāvāyāmapaccayā

aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti. Te cassa nijjiṇṇā honti. Sammāvāyāmapaccayā

ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pārīpūriṃ gacchanti.

Sammāsatissa bhikkhave, micchāsati nijjiṇṇā hoti. Ye ca micchāsatipaccayā aneke pāpakā

akusalā dhammā sambhavanti; te cassa nijjiṇṇā honti. Sammāsatipaccayā ca aneke kusalā

dhammā bhāvanā pāripūriṃ gacchanti.

Sammāsamādhissa bhikkhave, micchāsamādhi nijjiṇṇo hoti. Ye ca micchāsamādhipaccayā

aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, te cassa nijjiṇṇā honti. Sammāsamādhipaccayā

ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṃ gacchanti.

Sammāñāṇassa bhikkhave, micchāñāṇaṃ nijjiṇṇaṃ hoti. Ye ca micchāñāṇapaccayā aneke

pāpakā akusalā dhammā samabhavanti te cassa nijjiṇṇā honti. Sammāñāṇapaccayā ca aneke

kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṃ gacchanti.

Sammāvimuttassa bhikkhave, micchāvimutti nijjiṇṇā hoti. Ye ca micchāvimuttipaccayā

aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti. Te cassa nijjiṇṇā honti. Sammāvimuttipaccayā

ca aneke kusalā dhammā bhāvanā pāripūriṃ gacchanti.

Iti kho bhikkhave, vīsati kusalapakkhā vīsati akusalapakkhā, mahācattārisako

dhammapariyāyo pavattito appativattiyo samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā mārena

vā brahmunā vā kenaci vā lokasminti.

[BJT Page 222] [\x 222/]

Yo hi koci bhikkhave, samaṇo vā brāhmaṇo vā imaṃ mahācattārīsakaṃ dhammapariyāyaṃ

garahitabbaṃ paṭikkositabbaṃ maññeyya, tassa diṭṭheva dhamme dasa sahadhammikā

vādānuvādā gārayhaṃ ṭhānaṃ āgacchanti. Samamādiṭṭhiṃ ce bhavaṃ garahati. Ye ca

micchādiṭṭhi samaṇabrāhmaṇā, te bhoto pujjā. Te bhoto pāsaṃsā. Sammāsaṅkappaṃ ce

bhavaṃ [PTS Page 078] [\q 78/] garahati. Ye ca micchāsaṅkappā samaṇabrāhmaṇā, te

bhoto pujjā, te bhoto pāsaṃsā. Sammāvācaṃ ce bhavaṃ garahati, ye ca micchāvācā

samaṇabrāhmaṇā, te bhoto pujjā te bhoto pāsaṃsā. Sammākammantaṃ ce bhavaṃ garahati.

Ye ca micchākammantā samaṇabrāhmaṇā, te bhoto pujjā te bhoto pāsaṃsā. Sammāajīvaṃ ce

bhavaṃ garahati. Ye ca micchāājīvā samaṇabrāhmaṇā. Te bhoto pujjā te bhoto pāsaṃsā.

Sammāvāyāmaṃ ce bhavaṃ garahati. Ye ca micchāvāyāmā samaṇabrāhmaṇā, te bhoto pujjā

te bhoto pāsaṃsā. Sammāsatiṃ ce bhavaṃ garahati. Ye ca micchāsatī samaṇabrāhmaṇā, te

bhoto pujjā te bhoto pāsaṃsā. Sammāsamādhiñce bhavaṃ garahati. Ye ca micchāsamādhī

samaṇabrāhmaṇā, te bhoto pujjā te bhoto pāsaṃsā. Sammāñāṇaṃ ce bhavaṃ garahati. Ye ca

micchāñāṇī samaṇabrāhmaṇā, te bhoto pujjā te bhoto pāsaṃsā. Sammāvimuttiṃ ce bhavaṃ

garahati. Ye ca micchāvimuttī samaṇabrāhmaṇā, te bhoto pujjā te bhoto pāsaṃsā.

Yo hi koci bhikkhave samaṇo vā brāhmaṇo vā imaṃ mahācattārīsakaṃ dhammapariyāyaṃ

garahitabbaṃ paṭikkositabbaṃ maññeyya. Tassa diṭṭheva dhamme ime dasa sahadhammikā

vādānuvādā gārayhaṃ ṭhānaṃ āgacchanti.

Yepi te bhikkhave, ahesuṃ ukkalā vassabhaññā1 ahetuvādā akiriyavādā natthivādā, tepi

mahācattārīsakaṃ dhammapariyāyaṃ na garahitabbaṃ, na paṭikkositabbaṃ2 maññiṃsu.3 Taṃ

kissa hetu: nindābyārosaupārambhabhayāti.

Idamoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.

Mahācattārīsaka suttaṃ sattamaṃ.

--------------------------

1.Okkalā(vayabhiññā =majasaṃ.

2.Nappaṭikkositabbaṃ=majasaṃ.

3.Maññeyyuṃ majasaṃ-siya-[PTS.]

=Majasaṃ-siya-[PTS.]

[BJT Page 224] [\x 224/]

3.2.8

Ānāpānasati suttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati pubbārāme migāramātupāsāde

sambahulehi abhiññātehi abhiññātehi therehi sāvakehi saddhiṃ, āyasmatā ca sāriputtena

āyasmatā ca mahā moggallānena āyasmatā ca mahākassapena āyasmatā ca mahā

kaccāyanena āyasmatā ca mahākoṭṭhitena āyasmatā ca mahākappinena āyasmatā ca

mahācundena āyasmatā [PTS Page 079] [\q 79/] ca anuruddhena āyasmatā ca revatena

āyasmatā ca ānandena aññehi ca abhiññātehi abhiññātehi therehi sāvakehi saddhiṃ.

Tena kho pana samayena therā bhikkhū nave bhikkhū ovadanti anusāsanti. Appekacce therā

bhikkhū dasapi bhikkhū ovadanti anusāsanti. Appekacce therā bhikkhū vīsampi1 bhikkhū

ovadanti anusāsanti. Appekacce therā bhikkhū tiṃsampi bhikkhū ovadanti anusāsanti.

Appekacce therā bhikkhū cattarisampi bhikkhū ovadanti anusāsanti. Te ca navā bhikkhū

therehi bhikkhūhi ovadiyamānā anusāsiyamānā uḷāraṃ2 pubbenāparaṃ visesaṃ pajānāti.3

Tena kho pana samayena bhagavā tadahuposathe pannarase pavāraṇāya puṇṇāya

puṇṇamāya rattiyā bhikkhusaṅghaparivuto abbhokāse nisinno hoti. Atha kho bhagavā

tuṇhībhūtaṃ bhikkhusaṅghaṃ anuviloketvā bhikkhū āmantesi: 'āraddhosmi bhikkhave,

imāya paṭipadāya. Āraddhacittosmi bhikkhave, imāya paṭipadāya. Tasmātiha bhikkhave,

bhiyyosomattāya viriyaṃ ārabhatha appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya,

asacchikatassa sacchikiriyāya. Idhevāhaṃ sāvatthiyaṃ komudiṃ cātumāsiniṃ āgamessāmiti.

Assosuṃ kho jānapadā bhikkhū: bhagavā kira tattheva sāvatthiyaṃ komudiṃ cātumāsiniṃ

āgamessatīti. Te ca jānapadā bhikkhū sāvatthiṃ osaranti bhagavantaṃ dassanāya. Te ca kho

therā bhikkhū bhiyyosomattāya nave bhikkhū ovadanti anusāsanti. Appekacce therā bhikkhū

dasapi bhikkhū ovadanti anusāsanti. Appekacce therā bhikkhū visampi bhikkhū ovadanti.

Appekacce therā bhikkhū tiṃsampi bhikkhū ovadanti anusāsanti. Appekacce therā bhikkhū

cattārīsampi bhikkhū ovadanti anusāsanti. Te ca navā bhikkhū therehi bhikkhūhi

ovadiyamānā anusāsiyamānā [PTS Page 080] [\q 80/] uḷāraṃ pubbenāparaṃ visesaṃ

pajānanti.

-------------------------

1.Vīsatimpi-[PTS.]

2.Oḷāraṃ-syā.

3.Jānanti-sīmu,majasaṃ

[BJT Page 226] [\x 226/]

Tena kho pana samayena bhagavā tadahuposathe pannarase komudiyā cātumāsiniyā

puṇṇāya puṇṇamāya rattiyā bhikkhusaṅghaparivuto abbhokāse nisinno hoti. Atha kho

bhagavā tuṇhībhūtaṃ tuṇhibhūtaṃ bhikkhusaṅghaṃ anuviloketvā bhikkhū āmantesi:

apalāpāyaṃ bhakkhave, parisā. Nippalāpāyaṃ bhikkhave, parisā suddhā sāre patiṭṭhitā.

Tathārūpo ayaṃ bhikkhave, bhikkhusaṅgho. Tathārūpāyaṃ bhikkhave, parisā. Yathārūpā

parisā āhuneyyā pāhuneyyā dakkhiṇeyyā añjalikaraṇīyā anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassa.

Tathārūpo ayaṃ bhikkhave, bhikkhusaṅgho. Tathārūpāyaṃ bhikkhave, parisā. Yathārūpāya

parisāya appaṃ dinnaṃ bahuṃ1 hoti, bahuṃ1 dinnaṃ bahutaraṃ. Tathārūpo ayaṃ bhikkhave,

bhikkhusaṅgho. Tathārūpāyaṃ bhikkhave, parisā. Yathārūpā parisā dullabhā dassanāya

lokassa. Tathārūpo ayaṃ bhikkhave, bhikkhusaṅgho. Tathārūpāyaṃ bhikkhave, parisā.

Yathārūpaṃ parisaṃ alaṃ yojanagaṇanāni dassanāya gantuṃ puṭosenāpi2.

Santi bhikkhave, bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe arahanto khīṇāsavā vusitavanto

katakaraṇīyā ohitabhārā anuppattasadatthā parikkhīṇabhavasaññojanā sammadaññā

vimuttā, evarūpāpi bhikkhave, santi bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe. Santi bhikkhave,

bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saññojanānaṃ parikkhayā

opapātikā tattha parinibbāyino anāvattidhammā tasmā lokā, evarūpāpi bhikkhave, santi

bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe. Santi bhikkhave, bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe tiṇṇaṃ

saññojanānaṃ parikkhayā rāgadosamohānaṃ tanuttā sakadāgāmino sakideva imaṃ lokaṃ

āganatvā [PTS Page 081] [\q 81/] dukkhassantaṃ karissanti. Evarūpāpi bhikkhave, santi

bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe. Santi bhikkhave, bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe tiṇṇaṃ

saññojanānaṃ parikkhayā sotāpannā avinipātadhammā niyatā sambodhiparāyaṇā, evarūpāpi

bhikkhave, santi bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe.

Santi bhikkhave, bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe catunnaṃ satipaṭṭhānānaṃ

bhāvanānuyogamanuyuttā viharanti, evarūpāpi bhikkhave, santi bhikkhū imasmiṃ bhikkhu

saṅghe. Santi bhikkhave, bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe catunnaṃ sammappadhānānaṃ

bhāvanānuyogamanuyuttā viharanti, evarūpāpi bhikkhave, santi bhikkhū imasmiṃ

bhikkhusaṅghe. Santi bhikkhave, bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe. Catunnaṃ iddhipādānaṃ

bhāvanānuyogamanuyuttā viharanti, evarūpāpi bhikkhave, santi bhikkhū imasmiṃ

bhikkhusaṅghe. Santi bhikkhave, bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe pañcannaṃ indriyānaṃ

bhāvanānuyogamanuyuttā viharanti, evarūpāpi bhikkhave, santi bhikkhū imasmiṃ

bhikkhusaṅghe pañcannaṃ balānaṃ bhāvanānuyogamanuyuttā viharanti, evarūpāpi

bhikkhave, santi bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe. Santi bhikkhave, bhikkhū imasmiṃ

bhikkhusaṅghe sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ bhāvanānuyegamayuttā viharanti. Evarūpāpi

bhikkhave, santi bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe. Santi bhikkhave, bhikkhū imasmiṃ

bhikkhusaṅghe ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassa bhāvanānuyogamanuyuttā viharanti.

Evarūpāpi bhikkhave, santi bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe.

--------------------------

1.Bahu-majasaṃ,syā.

2.Puṭaṃsenāpi-pu.Syā.

[BJT Page 226] [\x 226/]

Santi bhikkhave, bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe mettābhāvanānuyogamanuyuttā

viharanti. Evarūpāpi bhikkhave, santi bhikkhū [PTS Page 082] [\q 82/] imasmiṃ

bhikkhusaṅghe. Santi bhikkhave, bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe

karuṇābhāvanānuyogamanuyuttā viharanti. Evarūpāpi bhikkhave, santi bhikkhū imasmiṃ

bhikkhusaṅghe. Santi bhikkhave, bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe

muditābhāvanānuyogamanuyuttā viharanti. Evarūpāpi bhikkhave, santi bhikkhū imasmiṃ

bhikkhusaṅghe. Santi bhikkhave, bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe

upekkhābhāvanānuyogamanuyuttā viharanti. Evarūpāpi bhikkhave, santi bhikkhū imasmiṃ

bhikkhusaṅghe. Santi bhikkhave, bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe

asubhabhāvanānuyogamanuyuttā viharanti. Evarūpāpi bhikkhave, santi bhikkhū imasmiṃ

bhikkhusaṅghe. Santi bhikkhave, bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe

aniccasaññābhāvanānuyogamanuyuttā viharanti. Evarūpāpi bhikkhave, santi bhikkhū

imasmiṃ bhikkhusaṅghe.

Santi bhikkhave, bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe ānāpānasati1bhāvanānuyogamanuyuttā

viharanti. Ānāpānasati bhikkhave, bhāvitā bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṃsā.

Ānāpānasati bhikkhave bhāvitā bahulīkatā cattāro satipaṭṭhāne paripūreti2 cattāro

satipaṭṭhānā bhāvitā bahulīkatā satta bojjhaṅge paripūrenti satta bojjhaṅgā bhāvitā

bahulīkatā vijjāvimuttiṃ paripūrenti.

Kathaṃ bhāvitā ca bhikkhave, ānāpānasati kathaṃ bahulīkatā mahapphalā3 hoti

mahānisaṃsā. Idha bhikkhave, bhikkhū araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā

nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā so

satova assasati, sato4 passasati.

Dīghaṃ vā assasanto dīghaṃ assasāmīti pajānāti. Dīghaṃ vā passasanto dīghaṃ passasāmīti

pajānāti. Rassaṃ vā assasanto rassaṃ assasāmīti pajānāti. Rassaṃ vā passasanto rassaṃ

passasāmīti pajānāti. Sabbakāyapaṭisaṃvedī assasissāmīti sikkhati. Sabbakāyapaṭisaṃvedī

passasissāmīti sikkhati. Passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assasissāmīti sikkhati. Passambhayaṃ

kāyasaṅkhāraṃ passasissāmīti sikkhati.

Pītipaṭisaṃvedī assasissāmīti sikkhati. Pītipaṭisaṃvedī passasissāmīti sikkhati.

Sukhapaṭisaṃvedī assasissāmīti [PTS Page 083] [\q 83/] sikkhati. Sukhapaṭisaṃvedī

passasissāmīti sikkhati. Cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī assasissāmīti sikkhati.

Cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī passasissāmīti sikkhati. Passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ

assasissāmīti sikkhati. Passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ passasissāmīti sikkhati.

Cittapaṭisaṃvedi assasissāmīti sikkhati. Cittapaṭisaṃvedī passasissāmīti sikkhati.

Abhippamodayaṃ cittaṃ assasissāmīti sikkhati. Abhippamodayaṃ cittaṃ passasissāmīti

sikkhati. Samādahaṃ cittaṃ assasissāmīti sikkhati. Samādahaṃ cittaṃ passasissāmīti sikkhati.

Vimocayaṃ cittaṃ assasissāmīti sikkhati. Vimocayaṃ cittaṃ passasissāmīti sikkhati.

--------------------------

1.Ānāpānassati-majasaṃ. 3.Kathaṃ mahamphalā-[PTS.]

2.Paripūrenti-majasaṃ,sīmu. 4.Satova-sīmu,majasaṃ.

[BJT Page 230] [\x 230/]

Aniccānupassī assasissāmīti sikkhati. Aniccānupassī passasissāmīti sikkhati. Virāgānupassī

assasissāmīti sikkhati. Virāgānupassī passasissāmīti sikkhati. Nirodhānupassī assasissāmīti

sikkhati. Nirodhānupassī passasissāmīti sikkhati. Paṭinissaggānupassī assasissāmīti

sikkhati. Paṭinissaggānupassī passasissāmīti sikkhati. Evaṃ bhāvitā kho

bhikkhave,ānāpānasati1 evaṃ bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṃsā.

Kathaṃ bhāvitā ca bhikkhave, ānāpānasati1 kathaṃ bahulikatā cattāro satipaṭṭhāne

paripūreti: yasmiṃ samaye bhikkhave, bhikkhū dīghaṃ vā assasanto dīghaṃ assasāmīti

pajānāti, dīghaṃ vā passasanto dīghaṃ passasāmīti pajānāti, rassaṃ vā assasanto rassaṃ

assasāmīti pajānāti, rassaṃ vā passasanto rassaṃ passasāmīti pajānāti, sabbakāyapaṭisaṃvedī

assasissāmīti sikkhati. Sabbakāyapaṭisaṃvedī passasissāmīti sikkhati. Passambhayaṃ

kāyasaṅkhāraṃ assasissāmīti sikkhati, passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passasissāmīti sikkhati,

kāye kāyānupassī bhikkhave, tasmiṃ samaye bhikkhu viharati ātāpī sampajāno satimā

vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Kāyesu kāyaññatarāhaṃ bhikkhave, evaṃ vadāmī:

yadidaṃ assāsapassāsā. Tasmātiha bhikkhave, kāye kāyānupassī tasmiṃ samaye bhikkhu

viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ.

Yasmiṃ samaye bhikkhave, [PTS Page 084] [\q 84/] bhikkhu pītipaṭisaṃvedī

assasissāmīti sikkhati, pītipaṭisaṃvedī passasissāmīti sikkhati, sukhapaṭisaṃvedī

assasissāmīti sikkhati, sukhapaṭisaṃvedi passasissāmiti sikkhati, cittasaṅkhāra paṭisaṃvedī

assasissāmīti sikkhati, cittasaṅkhāra paṭisaṃvedī passasissāmīti sikkhati, passambhayaṃ

cittasaṅkhāraṃ assasissāmīti sikkhati, passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ passasissāmīti sikkhati,

vedanāsu vedanānupassī bhikkhave, tasmiṃ samaye bhikkhu viharati ātāpī sampajāno

satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Vedanāsu vedanaññatarāhaṃ bhikkhave, evaṃ

vadāmi: yadidaṃ assāsapassāsānaṃ sādhukaṃ manasikāraṃ. Tasmātiha bhikkhave, vedanāsu

vedanānupassī tasmiṃ samaye bhikkhu viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke

abhijjhādomanassaṃ.

Yasmiṃ samaye bhikkhave, bhikkhu cittapaṭisaṃvedī assasissāmīti sikkhati,

cittapaṭisaṃvedī passasissāmīti sikkhati, abhippamodayaṃ cittaṃ assasissāmīti sikkhati,

abhippamodayaṃ cittaṃ passasissāmīti sikkhati, samādahaṃ cittaṃ assasissāmīti sikkhati,

samādahaṃ cittaṃ passasissāmīti sikkhati, vimocayaṃ cittaṃ assasissāmīti sikkhati,

vimocayaṃ cittaṃ passasissāmīti sikkhati, citte cittānupassī bhikkhave, tasmiṃ samaye

bhikkhu viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Nāhaṃ

bhikkhave, muṭṭhassatissa asampajānassa ānāpānasatibhāvanaṃ vadāmi. Tasmātiha

bhikkhave, citte cittānupassī tasmiṃ samaye bhikkhu viharati ātāpi sampajāno satimā

vineyya loke abhijjhā domanassaṃ.

--------------------------

1.Ānāpānassati-majasaṃ.

[BJT Page 232] [\x 232/]

Yasmiṃ samaye bhikkhave, bhikkhu aniccānupassī assasissāmīti sikkhati, aniccānupassī

passasissāmīti sikkhati, virāgānupassī assasissāmīti sikkhati, virāgānupassī passasissāmīti

sikkhati, nirodhānupassī assasissāmīti sikkhati, nirodhānupassī passasissāmīti sikkhati,

paṭinissaggānupassi assasissāmīti sikkhati, paṭinissaggānupassī passasissāmīti sikkhati,

dhammesu dhammānupassī bhikkhave, tasmiṃ samaye bhikkhu viharati ātāpī sampajāno

satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. So yaṃ taṃ abhijjhādomanassānaṃ [PTS Page 085]

[\q 85/] pahānaṃ taṃ paññāya disvā sādhukaṃ ajjhupekkhitā hoti. Tasmātiha

bhikkhave, dhammesu dhammānupassī tasmiṃ samaye bhikkhu viharati ātāpī sampajāno

satimā vineyya loke abhijjhā domanassaṃ. Evaṃ bhāvitā kho bhikkhave, ānāpānasati evaṃ

bahulīkatā cattāro satipaṭṭhāne paripūreti.

Kathaṃ bhāvitā ca bhikkhave, cattāro satipaṭṭhānā kathaṃ bahulīkatā satta bojjhaṅge

paripūrenti: yasmiṃ samaye bhikkhave, bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno

satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ, upaṭṭhitassa1 tasmiṃ samaye sati hoti

asammuṭṭhā2. Yasmiṃ samaye bhikkhave, bhikkhuno upaṭṭhitā sati hoti asammuṭṭhā2,

satisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti. Satisambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye

bhikkhu bhāveti. Satisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati.

So tathā sato viharanto taṃ dhammaṃ paññāya pavicinati, pavicayati, parivīmaṃsaṃ āpajjati.

Yasmiṃ samaye bhikkhave, bhikkhu tathā sato viharanto taṃ dhammaṃ paññāya pavicinati,

pavicayati,3 parivīmaṃsaṃ āpajjati, dhammavicayasambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno

āraddho hoti. Dhammavicayasambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti.

Dhammavicayasambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanā pāripūriṃ gacchati.

Tassa taṃ dhammaṃ paññāya pavicinato pavicayato parivīmaṃsaṃ āpajjato āraddhaṃ hoti

viriyaṃ asallīnaṃ. Yasmiṃ samaye bhikkhave, bhikkhuno taṃ dhammaṃ paññāya pavicinato

pavicayato4 parivīmaṃsaṃ āpajjato āraddhaṃ hoti viriyaṃ asallīnaṃ, viriyasambojjhaṅgo

tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti. Viriyasambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu

bhāveti. Viriyasambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati.

Āraddhaviriyassa uppajjati pīti nirāmisā. Yasmiṃ samaye bhikkhave, bhikkhuno

araddhaviriyassa uppajjati [PTS Page 086] [\q 86/] pīti nirāmisā, pītisambojjhaṅgo

tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti. Pītisambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti.

Pitisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati.

--------------------------

1.Upaṭṭhitāssa-majasaṃ. 4.Pavicarato-syā,[PTS.]

2.Appammuṭṭhā-syā.

3.Pavicarati-syā,[PTS.]

[BJT Page 234] [\x 234/]

Pītimanassa kāyopi passambhati. Cittampi passambhati. Yasmiṃ samaye bhikkhave,

bhikkhuno pītimanassa kāyopi passambhati, cittampi passambhati, passaddhisambojjhaṅgo

tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti. Passaddhisambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu

bhāveti. Passaddhisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati.

Passaddhakāyassa sukhino cittaṃ samādhiyati. Yasmiṃ samaye bhikkhave, bhikkhuno

passaddhakāyassa sukhino cittaṃ samādhiyati, samādhisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye

bhikkhuno āraddho hoti. Samādhisambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti.

Samādhisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati.

So kathā samāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhitā hoti. Yasmiṃ samaye bhikkhave bhikkhu

tathā samāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhitā hoti, upekkhāsambojjhaṅgo tasmiṃ samaye

bhikkhuno āraddho hoti. Upekkhāsambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti.

Upekkhāsambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati.

Yasmiṃ samaye bhikkhave bhikkhu vedanāsu vedanānupassī viharati ātāpī sampajāno

satimā, vineyya loke abhijjhādomanassaṃ upaṭṭhitassa tasmiṃ samaye sati hoti asammuṭṭhā.

Yasmiṃ samaye bhikkhave, bhikkhuno upaṭṭhitā sati hoti asammuṭṭhā, satisambojjhaṅgo

tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti. Satisambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti.

Satisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati.

Citte cittānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā, vineyya loke abhijjhādomanassaṃ

upaṭṭhitassa tasmiṃ samaye sati hoti asammuṭṭhā. Yasmiṃ samaye bhikkhave, bhikkhuno

upaṭṭhitā sati hoti asammuṭṭhā, satisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti.

Satisambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti. Satisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye

bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati.

Dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā, vineyya loke

abhijjhādomanassaṃ upaṭṭhitassa tasmiṃ samaye sati hoti asammuṭṭhā. Yasmiṃ samaye

bhikkhave, bhikkhuno upaṭṭhitā sati hoti asammuṭṭhā, satisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye

bhikkhuno āraddho hoti.

Satisambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti. Satisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye

bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati.

So tathā sato viharanto taṃ dhammaṃ paññāya pavicinati, pavicayati, parivīmaṃsaṃ āpajjati.

Yasmiṃ samaye bhikkhave, bhikkhu tathā sato viharanto taṃ dhammaṃ paññāya pavicinati,

pavicayati, parivīmaṃsaṃ āpajjati, dhammavicayasambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno

āraddho hoti. Dhammavicayasambojjhaṅgaṃ [PTS Page 087] [\q 87/] tasmiṃ samaye

bhikkhu bhāveti. Dhammavicaya sambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ

gacchati.

Tassa taṃ dhammaṃ paññāya pavicinato pavicayato parivimaṃsaṃ āpajjato āraddhaṃ hoti

viriyaṃ asallīnaṃ. Yasmiṃ samaye bhikkhave, bhikkhuno taṃ dhammaṃ paññāya pavicinato

pavicayato parivimaṃsaṃ āpajjato āraddhaṃ hoti viriyaṃ asallīnaṃ, viriyasambojjhaṅgo

tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti. Viriyasambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno

bhāvanāpāripūriṃ gacchati.

Āraddhaviriyassa uppajjati piti nirāmisā. Yasmiṃ samaye bhikkhave bhikkhuno

āraddhaviriyassa uppajjati pīti nirāmisā, pītisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno

āraddho hoti. Pitisambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti. Pītisambojjhaṅgo tasmiṃ

samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati.

[BJT Page 236] [\x 236/]

Pītimanassa kāyopi passambhati cittampi passambhati. Yasmiṃ samaye bhikkhave,

bhikkhuno pītimanassa kāyopi passambhati, cittampi passambhati, passaddhisambojjhaṅgo

tasmiṃ samaye bhikkhave, bhikkhuno āraddho hoti. Passaddhisambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye

bhikkhu bhāveti. Pasmaddhisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ

gacchati.

Passaddhakāyassa sukhino cittaṃ samādhiyati. Yasmiṃ samaye bhikkhave, bhikkhuno

passaddhakāyassa sukhino cittaṃ samādhiyati, samādhisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye

bhikkhuno āraddho hoti. Samādhisambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti.

Samādhisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati.

So tathā samāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhitā hoti. Yasmiṃ samaye bhikkhave, bhikkhu

tathā samāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhitā hoti, upekkhāsambojjhaṅgo tasmiṃ samaye

bhikkhuno āraddho hoti. Upekkhāsambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti .

Upekkhāsambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati.

Evaṃ bhāvitā kho bhikkhave, cattāro satipaṭṭhānā evaṃ bahulīkatā satta sambojjhaṅge

paripūrenti.

[PTS Page 088] [\q 88/]

Kathaṃ bhāvitā ca bhikkhave, satta sambojjhaṅgā kathaṃ bahulīkatā vijjāvimuttiṃ

paripūrenti: idha bhikkhave, bhikkhu satisambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ

virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ. Dhammavijayasambojjhaṅgaṃ bhāveti

vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ. Viriyasambojjhaṅgaṃ

bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ. Pītisambojjhaṅgaṃ

bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ.

Passaddhisambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ

vossaggapariṇāmiṃ. Samādhisambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ

nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ. Upekkhāsambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ

virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ.

Evaṃ bhāvitā kho bhikkhave, satta bojjhaṅgā evaṃ bahulīkatā vijjāvimuttiṃ paripūrenti.

Idamavoca bhagavā attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.

Ānāpānasati suttaṃ aṭṭhamaṃ

[BJT Page 238] [\x 238/]

3.2.9

Kāyagatāsati suttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Atha kho sambahulānaṃ bhikkhūnaṃ pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkantānaṃ

upaṭṭhānasālāyaṃ sannisinnānaṃ sannipatitānaṃ ayamantarā kathā udapādi: acchariyaṃ

āvuso, abbhutaṃ āvuso, yāvañcidaṃ tena bhagavatā jānatā passatā arahatā

sammāsambuddhena kāyagatā sati bhāvitā bahulīkatā mahapphalā vuttā mahānisaṃsā'ti.

Ayaṃ ca hidaṃ1 tesaṃ bhikkhūnaṃ antarākathā vippakatā hoti.

Atha kho bhagavā sāyanhasamayaṃ patisallānā vuṭṭhito yena upaṭṭhānasālā,

tenupasaṅkami.Upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Nisajja kho bhagavā bhikkhū

āmantesi: kāyanuttha bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā kā ca pana vo antarā kathā

vippakatā'ti.

[PTS Page 089] [\q 89/]

Idha bhante amhākaṃ pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkantānaṃ upaṭṭhānasālāyaṃ

sannisinnānaṃ sannipatitānaṃ ayamattarākathā udapādi: acchariyaṃ āvuso, abbhutaṃ āvuso,

yāvañcidaṃ tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena kāyagatā sati bhāvitā

bahulīkatā mahapphalā vuttā mahānisaṃsā'ti. Ayaṃ no2 bhante antarākathā vippakatā. Atha

bhagavā anuppatto'ti.

Kathaṃ bhāvitā ca bhikkhave, kāyagatā sati kathaṃ bahulīkatā mahapphalā hoti

mahānisaṃsā: idha bhikkhave, bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā

nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā. So

satova assasati, sato3 passasati. Dīghaṃ vā assasanto dīghaṃ assasāmīti pajānāti. Dīghaṃ vā

passasanto dīghaṃ passasāmīti pajānāti. Rassaṃ vā assasanto rassaṃ assasāmīti pajānāti,

rassaṃ vā passasanto rassaṃ passasāmīti pajānāti. Sabbakāyapaṭisaṃvedī assasissāmīti

sikkhati, sabbakāyapaṭisaṃvedī passasissāmīti sikkhati. Passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ

assasissāmīti sikkhati, passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passasissāmīti sikkhati. Tassa evaṃ

appamattassa ātāpino pahitattassa viharato ye gehasitā sarasaṅkappā te pahīyanti. Tesaṃ

pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati, sannisīdati, ekodi hoti, samādhiyati. Evampi

bhikkhave, bhikkhu kāyagataṃ satiṃ4 bhāveti.

--------------------------

1.Ayañca kho hidaṃ-syā. 3.Satova-sīmu,majasaṃ.

2.Ayaṃ kho no-sīmu,majasaṃ. 4.Kāyagatā satiṃ-majasaṃ.

[BJT Page 240] [\x 240/]

Puna ca paraṃ bhikkhave, bhikkhu gacchanto vā gacchāmīti pajānāti. hito vā ṭhitomhīti

pajānāti. Nisinno vā nisinnomhīti pajānāti. Sayāno vā sayānomhīti pajānāti. Yathā yathā vā

panassa kāyo paṇihito hoti. Tathā tathā naṃ pajānāti. Tassa evaṃ appamattassa ātāpino

pahitattassa viharato ye gehasitā sarasaṅkappā, te pahīyanti. Tesaṃ pahānā ajjhattameva

cittaṃ santiṭṭhati, sannisīdati, ekodi hoti, samādhiyati. Evampi bhikkhave, bhikkhu

kāyagataṃ satiṃ bhāveti.

[PTS Page 090] [\q 90/]

Puna ca paraṃ bhikkhave, bhikkhu abhikkante paṭikkante sampajānakārī hoti. Ālokite

vilokite sampajānakārī hoti.Sammiñjite pasārite sampajānakārī hoti.

Saṅghāṭipattacīvaradhāraṇe sampajānakārī hoti. Asite pīte khāyite sāyite sampajānakārī

hoti. Uccārapassāvakamme sampajānakārī hoti. Gate ṭhite nisinne sutte jāgarite bhāsite

tuṇhibhāve sampajānakārī hoti. Tassa evaṃ appamattassa ātāpino pahitattassa viharato ye

gehasitā sarasaṅkappā te pahīyanti: tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati,

sannisīdati, ekodi hoti, samādhiyati. Evampi bhikkhave, bhikkhu kāyagataṃ satiṃ bhāvati.

Puna ca paraṃ bhikkhave, bhikkhu imameva kāyaṃ uddhaṃ pādatalā adho kesamatthakā

tacapariyantaṃ pūraṃ nānappakārassa asucino paccavekkhatī: atthi imasmiṃ kāye kesā lomā

nakhā dantā taco maṃsaṃ nahāru aṭṭhi aṭṭhimiñjā1 vakkaṃ hadayaṃ yakanaṃ kilomakaṃ

pihakaṃ papphāsaṃ antaṃ antaguṇaṃ udariyaṃ karīsaṃ pittaṃ semahaṃ pubbo lohitaṃ sedo

medo assu vasā kheḷo siṅghāṇikā lasikā mutta'nti.

Seyyathāpi bhikkhave, ubhato mukhā mūtoḷi2 pūrā nānāvihitassa dhaññassa. Seyyathīdaṃ:

sālīnaṃ vīhīnaṃ mūggānaṃ māsānaṃ tilānaṃ taṇḍulānaṃ, tamenaṃ cakkhumā puriso

muñcitvā paccavekkheyya: ime sālī, ime vihī, ime muggā, ime māsā, ime tilā, ime

taṇḍulā'ti. Evameva kho bhikkhave, bhikkhu imameva kāyaṃ uddhaṃ pādatalā adho

kesamatthakā tacapariyantaṃ pūraṃ nānappakārassa asucino paccavekkhati: atthi imasmiṃ

kāye kesā lomā nakhā dantā taco maṃsaṃ nahāru aṭṭhi aṭṭhamiñjā1 vakkaṃ hadayaṃ

yakanaṃ kilomakaṃ pihakaṃ papphāsaṃ antaṃ antaguṇaṃ udariyaṃ karīsaṃ pittaṃ semhaṃ

pubbo lohitaṃ sedo medo assu vasā kheḷo siṅghāṇikā lasikā mutta'nti. Tassa evaṃ

appamattassa ātāpino pahitattassa viharato ye gehasitā sarasaṅkappā, te pahīyanti. Tesaṃ

pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati, sannisīdati, ekodi hoti samādhiyati, evampi

bhikkhave, bhikkhu kāyagataṃ satiṃ bhāveti.

[PTS Page 091] [\q 91/]

Puna ca paraṃ bhikkhave, bhikkhu imameva kāyaṃ yathāṭhitaṃ yathāpaṇihitaṃ dhātuso

paccavekkhati: atthi imasmiṃ kāye paṭhavīdhātu āpodhātu tejodhātu vāyodhātuti.

-------------------------

1.Aṭṭhimiñjaṃ-majasaṃ.

2.Putoḷi-majasaṃ.

[BJT Page 242] [\x 242/]

Seyyathāpi bhikkhave, dakkho goghātako vā goghātakantevāsī vā gāviṃ vadhitvā

cātummahāpathe1 khilaso2 vibhajitvā3 nisinno assa, evameva kho bhikkhave, bhikkhu

imameva kāyaṃ yathāṭhitaṃ yathāpaṇihitaṃ dhātuso paccavekkhati: atthi imasmiṃ kāye

paṭhavīdhātu āpodhātu tejodhātu vāyodhātu'ti. Tassa evaṃ appamattassa ātāpino

pahitattassa viharato ye gehasitā sarasaṅkappā, te pahīyanti. Tesaṃ pahānā ajjhattameva

cittaṃ santiṭṭhati, sannisīdati, ekodi hoti, samādhiyati. Evampi bhikkhave, bhikkhu

kāyagataṃ satiṃ bhāveti.

Puna ca paraṃ bhikkhave, bhikkhu seyyathāpi passeyya sarīraṃ sīvathikāya chaḍaḍitaṃ

ekāhamataṃ vā dvīhamataṃ vā tīhamataṃ vā uddhumātakaṃ vinīlakaṃ vipubbakajātaṃ. So

imameva kāyaṃ upasaṃharati: 'ayampi kho kāyo evaṃdhammo evaṃbhāvī etaṃ anatīto'ti.4

Tassa evaṃ appamattassa ātāpino pahitattassa viharato ye gehasitā sarasaṅkappā, te

pahīyanti. Tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati, sannisīdati, ekodi hoti,

samādhiyati. Evampi bhikkhave, bhikkhu kāyagataṃ satiṃ bhāveti.

Puna ca paraṃ bhikkhave, bhikkhu seyyathāpi passeyya sarīraṃ sīvathikāya chaḍḍhataṃ

kākehi vā khajjamānaṃ kulalehi vā khajjamānaṃ gijjhehi vā khajjamānaṃ suvāṇehi5 vā

khajjamānaṃ sigālehi6 vā khajjamānaṃ vividhehi vā pāṇakajātehi khajjamānaṃ. So imameva

kāyaṃ upasaṃharati: 'ayampi kho kāyo evaṃ dhammo evaṃbhāvi etaṃ anatīto'ti. Tassa evaṃ

appamattassa ātāpito pahitatassa viharato ye gehasitā sarasaṃkappā, te pahīyanti. Tesaṃ

pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati, sannisīdati, ekodi hoti, samādhiyati. Evampi

bhikkhave, bhikkhu kāyagataṃ satiṃ bhāveti.

[PTS Page 092] [\q 92/]

Puna ca paraṃ bhikkhave, bhikkhu seyyathāpi passeyya sarīraṃ sīvathikāya chaḍḍhitaṃ

aṭṭhikasaṅkhalikaṃ samaṃsalohitaṃ nahārusambandhaṃ. So imameva kāyaṃ upasaṃharati:

'ayampi kho kāyo evaṃdhammo evaṃbhāvī etaṃ anatīto'ti. Tassa evaṃ appamattassa ātāpino

pahitattassa viharato ye gehasitā sarasaṃkappā, te pahīyanti. Tesaṃ pahānā ajjhattameva

cittaṃ santiṭṭhati, sannisīdati, ekodi hoti, samādhiyati. Evampi bhikkhave, bhikkhu

kāyagataṃ satiṃ bhāveti. Puna ca paraṃ bhikkhave, bhikkhu seyyathāpi passeyya sarīraṃ

sīvathikāya chaḍḍhitaṃ aṭṭhikasaṅkhalikaṃ nahārusambandhaṃ, so imameva kāyaṃ

upasaṃharati: 'ayampi kho kāyo evaṃdhammo evaṃbhāvī etaṃ anatīto'ti. Tassa evaṃ

appamattassa ātāpino pahitattassa viharato ye gehasitā sarasaṃkappā, te pahīyanti. Tesaṃ

pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati, sannisīdati, ekodi hoti, samādhiyati. Evampi

bhikkhave, bhikkhu kāyagataṃ satiṃ bhāveti. Puna ca paraṃ bhikkhave, bhikkhu seyyathāpi

passeyya sarīraṃ sīvathikāya chaḍḍhitaṃ aṭṭhikasaṅkhalikaṃ nimmaṃsalohitamakkhitaṃ

nahārusambandhaṃ, so imameva kāyaṃ upasaṃharati: 'ayampi kho kāyo

Evaṃdhammo evaṃbhāvī etaṃ anatīto'ti. Tassa evaṃ appamattassa ātāpino

Pahitattassa viharato ye gehasitā sarasaṃkappā, te pahīyanti. Tesaṃ pahānā ajjhattameva

cittaṃ santiṭṭhati, sannisīdati, ekodi hoti, samādhiyati. Evampi bhikkhave, bhikkhu

kāyagataṃ satiṃ bhāveti. Puna ca paraṃ bhikkhave, bhikkhu seyyathāpi passeyya sarīraṃ

sīvathikāya chaḍḍhitaṃ aṭṭhikasaṅkhalikaṃ apagatamaṃsalohitaṃ nahārusambandhaṃ, so

imameva kāyaṃ upasaṃharati: 'ayampi kho kāyo evaṃdhammo evaṃbhāvī etaṃ anatīto'ti.

Tassa evaṃ appamattassa ātāpino pahitattassa viharato ye gehasitā sarasaṃkappā, te

pahīyanti. Tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati, sannisīdati, ekodi hoti,

samādhiyati. Evampi bhikkhave, bhikkhu kāyagataṃ satiṃ bhāveti. Puna ca paraṃ

bhikkhave, bhikkhu seyyathāpi passeyya sarīraṃ sīvathikāya chaḍḍhitaṃ aṭṭhikāni

apagatasambandhāni disāvidisāsu vikkhittāni7 aññena hatthaṭṭhikaṃ aññena pādaṭṭhikaṃ

aññena jaṅghaṭṭhikaṃ aññena ūraṭṭhikaṃ.8 Aññena kaṭaṭṭhikaṃ aññena piṭṭhikaṇṭhakaṃ9

aññena sisakaṭāhaṃ10 so imameva kāyaṃ upasaṃharati: ayampi kho kāyo evaṃdhammo

evaṃbhāvī etaṃ anatītoti. Tassa evaṃ appamattassa ātāpino pahitattassa viharato ye gehasitā

sarasaṅkappā, te pahīyanti. Tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati, sannisīdati, ekodi

hoti, samādhiyati. Evampi bhikkhave, bhikkhu kāyagataṃ satiṃ bhāveti.

--------------------------

1.Catumahāpathe-majasaṃ. 4.Evaṃ anatītoti-sīmu,majasaṃ

2.Palaso-syā. 5.Sunakhehi-sīmu,majasaṃ.

3.Paṭivibhavijitvā-syā,[PTS. 6.]Siṅgālehi-majasaṃ,syā.

7.Disā vidisā vikkhitoti-syā.

8.Ūruṭṭhikaṃ-majasaṃ,syā.

9.Piṭṭhiṭṭhikaṃ-sīmu,majasaṃ.

10.Visadisapadāni majasaṃ potthake dissante.

[BJT Page 244] [\x 244/]

Puna ca paraṃ bhikkhave, bhikkhu seyyathāpi passeyya sarīraṃ sīvathikāya chaḍḍhitaṃ

aṭṭhikāni setāni saṅkhavaṇṇūpanibhāni1 so imeva kāyaṃ upasaṃharati: ayampi kho kāyo

evaṃdhammo evaṃbhāvī etaṃ anatītoti. Tassa evaṃ appamattassa ātāpino pahitattassa

viharato ye gehasitā sarasaṅkappā, te pahīyanti. Tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ

santiṭṭhati, sannisīdati, ekodi hoti, samādhiyati. Evampi bhikkhave, bhikkhu kāyagataṃ

satiṃ bhāveti.

Puna ca paraṃ bhikkhave, bhikkhu seyyathāpi passeyya sarīraṃ sīvathikāya chaḍḍhitaṃ

aṭṭhikāni puñjakitāni2, terovassikāni, so imeva kāyaṃ upasaṃharati: ayampi kho kāyo

evaṃdhammo evaṃbhāvī etaṃ anatītoti. Tassa evaṃ appamattassa

Ātāpino pahitattassa viharato ye gehasitā sarasaṅkappā, te pahīyanti. Tesaṃ pahānā

ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati, sannisīdati, ekodi hoti, samādhiyati. Evampi bhikkhave,

bhikkhu kāyagataṃ satiṃ bhāveti.

Puna ca paraṃ bhikkhave, bhikkhu seyyathāpi passeyya sarīraṃ sīvathikāya chaḍḍhitaṃ

aṭṭhikāni pūtīni cuṇṇakajātāni, so imeva kāyaṃ upasaṃharati: ayampi kho kāyo

evaṃdhammo evaṃbhāvī etaṃ anatītoti. Tassa evaṃ appamattassa ātāpino pahitattassa

viharato ye gehasitā sarasaṅkappā, te pahīyanti. Tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ

santiṭṭhati, sannisīdati, ekodi hoti, samādhiyati. Evampi bhikkhave, bhikkhu kāyagataṃ

satiṃ bhāveti.

Puna ca paraṃ bhikkhave, bhikkhu vivicce va kāmehi vivicca akusalehi dhammehi

savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. So

imameva kāyaṃ vivekajena pītisukhena abhisandeti parisandeti paripūreti parippharati.

Nāssa kiñci sabbāvato kāyassa vivekajena pitisukhena apphuṭaṃ hoti. Seyyathāpi bhikkhave,

dakkho nahāpako3 vā nahāpakantevāsī vā kaṃsathāle nahānīyacuṇṇāni ākiritvā udakena

paripphosakaṃ sanneyya. Sāssa4 nahānīyapiṇḍī snehānugatā snehaparetā santarabāhirā

phuṭṭhā snehena, na ca pagghariṇī. Evameva kho bhikkhave, bhikkhu imameva kāyaṃ

vivekajena pītisukhena [PTS Page 093] [\q 93/] abhisandeti, parisandeti, paripūreti,

parippharati. Nāssa kiñci sabbāvato kāyassa vivekajena pītisukhena apphuṭaṃ hoti. Tassa

evaṃ appamattassa ātāpino pahitattassa viharato ye gehasitā sarasaṅkappā, te pahiyantī.

Tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati, sannisīdati, ekodi hoti, samādhiyati evampi

bhikkhave, bhikkhu kāyagataṃ satiṃ bhāveti.

Puna ca paraṃ bhikkhave, bhikkhu vitakkavicāranaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ

cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja

viharati. So imeva kāyaṃ samādhijena pītisukhena abhisandeti, parisandeti, paripūreti,

parippharati, nāssa kiñci sabbāvato kāyassa samādhijena pitisukhena apphuṭaṃ hoti.

Seyyathāpi bhikkhave, udakarahado gambhīro ubabhidodako, tassa nevassa puratthimāya

disāya udakassāyamukhaṃ, na pacchimāya disāya udakassāyamukhaṃ5, na uttarāya disāya

udakassāyamukhaṃ, na dakkhiṇāya disāya udakassāyamukhaṃ, devo ca na kālena kālaṃ

sammā dhāraṃ anuppaveccheyya. Atha kho tamhāva udakarahadā sītā vāridhārā

ubabhijjitvā6 tameva udakarahadaṃ sītena vārinā abhisandeyya parisandeyya paripūreyya

paripphareyya, nāssa kiñci sabbāvato udakarahadassa sītena vārinā apphuṭaṃ assa.

Evameva kho bhikkhave, bhikkhu imameva kāyaṃ samādhijena pītisukhena abhisandeti

parisandeti paripūreti parippharati. Nāssa kiñci sabbāvato kāyassa samādhijena pītisukhena

apphuṭaṃ hoti. Tassa evaṃ appamattassa ātāpino pahitattassa virato ye gehasitā

sarasasaṅkappā te pahīyanti. Tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati, sannisīditi, ekodi

hoti, samādhiyati. Evampi bhikkhave, bhikkhu kāyagataṃ satiṃ bhāveti

------------------------

1.Saṅkhavaṇṇapaṭibhāgāni-majasaṃ. 3.Nahāpako-majasaṃ

2.Puñjakajātāni-syā. 4.Sāyaṃ-majasaṃ

5.Udakassāyumukhaṃ-[PTS. 6.]Ubbhijitvā-sīmu.

[BJT Page 246] [\x 246/]

Puna ca paraṃ bhikkhave, bhikkhu pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca

sampajāno, sukhañca kāyena paṭisaṃvedeti. Yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti: upekkhako satimā

sukhavihārīti, taṃ tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. So imameva kāyaṃ nippītikena

sukhena abhisandeti parisandeti paripūreti parippharati. Nāssa kiñci sabbāvato kāyassa

nippītikena sukhena apphuṭaṃ hoti, seyyathāpi bhikkhave, uppaliniyaṃ vā paduminiyaṃ vā

puṇḍarīkiniyaṃ vā appekaccāni uppalāni vā padumāni vā puṇḍarīkāni vā udake jātāni

udake saṃvaddhāni udakānuggatāni anto [PTS Page 094] [\q 94/] nimuggaposinī. Tāni

yāva ca aggā yāva ca mūlā sītena vārinā abhisannāni parisannāni paripūrāni paripphuṭāni.

Nāssa kiñci sabbāvataṃ uppalānaṃ vā padumānaṃ vā puṇḍarīkānaṃ vā sītena vārinā

apphuṭaṃ assa. Evameva kho bhikkhave, bhikkhu imameva kāyaṃ nippītikena sukhena

abhisandeti parisandeti paripūreti parippharati, nāssa kiñci sabbāvato kāyassa nippītikena

sukhena apphuṭaṃ hoti. Tassa evaṃ appamattassa ātāpino pahitattassa viharato ye gehasitā

sarasaṅkappā te pahīyanti. Tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati, sannisīdati, ekodi

hoti, samādhiyati. Evampi bhikkhave, bhikkhu kāyagataṃ satiṃ bhāveti.

Puna ca paraṃ bhikkhave, bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbe va

somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhaṃ asukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ

jhānaṃ upasampajja viharati. So imameva kāyaṃ parisuddhena cetasā pariyodātena pharitvā

nisinno hoti, nāssa kiñci sabbāvato kāyassa parisuddhena cetasā pariyodātena apphuṭaṃ

hoti. Seyyathāpi bhikkhave, puriso odātena vatthena sasīsaṃ pārupitvā nisinno assa, nāssa

kiñci sabbāvato kāyassa odātena vatthena apphuṭaṃ assa. Evameva kho bhikkhave, bhikkhu

imameva kāyaṃ parisuddhena cetasā pariyodātena pharitvā nisinno hoti. Nāssa tiñci

sabbāvato kāyassa parisuddhena cetasā pariyodātena apphuṭaṃ hoti. Tassa evaṃ

appamattassa ātāpito pahitattassa viharato ye gehasitā sarasaṅkappā te pahiyanti. Tesaṃ

pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati, sannisīdati, ekodi hoti, samādhiyati. Evampi kho

bhikkhave, bhikkhu kāyagataṃ satiṃ bhāveti.

Yassa kassaci bhikkhave, kāyagatā sati bhāvitā bahulīkatā antogadhā tassa1 kusalā dhammā

ye keci vijjābhāgiyā. Seyyathāpi bhikkhave, yassa kassaci mahāsamuddo cetasā phuṭo,

antogadhā .Tassa1 kunnadiyo yā kāci samuddaṅgamā. Evameva kho bhikkhave, yassa

kassaci kāyagatāsati bhāvitā bahulīkatā antogadhā tassa kusalā dhammā ye keci

vijjābhāgiyā.

Yassa kassaci bhikkhave, bhikkhuno kāyagatā sati abhāvitā abahulīkatā, labhati tassa māro

otāraṃ, labhati tassa māro ārammaṇaṃ.

-------------------------

1.Antogadhāvāssa-majasaṃ.

[BJT Page 248] [\x 248/]

Seyyathāpi bhikkhave, puriso garukaṃ silāgulaṃ allamattikāpuñje pakkhipeyya, taṃ

kimmaññatha bhikkhave, api nu taṃ garukaṃ silāgulaṃ allamattikāpuñje labhetha otāranti.

Evaṃ bhante.

[PTS Page 095] [\q 95/]

Evameva kho bhikkhave, yassa kassaci kāyagatā sati abhāvitā abahulīkatā, labhati tassa

māro otāraṃ labhati tassa māro ārammaṇaṃ.

Seyyathāpi bhikkhave, sukkhaṃ kaṭṭhaṃ koḷāpaṃ, atha puriso āgaccheyya uttarāraṇiṃ ādāya

aggiṃ abhinibbattessāmi1. Tejo pātukarissāmīti2. Taṃ kimmaññatha bhikkhave, api nu so

puriso amuṃ sukkhaṃ kaṭṭhaṃ koḷāpaṃ uttarāraṇiṃ adāya abhimatthento aggiṃ

abhinibbatteyya tejo pātukareyyāti.

Evaṃ bhante.

Evameva kho bhikkhave, yassa kassaci kāyagatā sati abhāvitā abahulīkatā, labhati tassa

māro otāraṃ labhati tassa māro ārammaṇaṃ.

Seyyathāpi bhikkhave, udakamaṇiko ritto tuccho ādhāre ṭhapito, atha puriso āgaccheyya

udakabhāraṃ ādāya. Taṃ kimmaññatha bhikkhave, api nu so puriso labhetha udakassa

nikkhepananti.

Evaṃ bhante.

Evameva kho bhikkhave, yassa kassaci kāyagatā sati abhāvitā abahulīkatā, labhati tassa

māro otāraṃ labhati tassa māro ārammaṇaṃ.

Yassa kassaci bhikkhave, kāyagatā sati bhāvitā bahulīkatā, na tassa labhati māro otāraṃ, na

tassa labhati māro ārammaṇaṃ. Seyyathāpi bhikkhave,puriso lahukaṃ suttaguḷaṃ

sabbasāramaye aggalaphalake pakkhipeyya. Taṃ kimmaññatha, bhikkhave, api nu so puriso

taṃ lahukaṃ suttaguḷaṃ sabbasāramaye aggalaphalake labhetha otāranti.

No hetaṃ bhante,

Evameva kho bhikkhave, yassa kassaci kāyagatā sati abhāvitā abahulīkatā, labhati tassa

māro otāraṃ labhati tassa māro ārammaṇaṃ.

Seyyathāpi bhikkhave, allaṃ kaṭṭhaṃ sasnehaṃ, atha puriso āgaccheyya uttarāṇi ādāya aggiṃ

abhinibbattesasāmi tejo pātukarissāmiti.Taṃ [PTS Page 096] [\q 96/] kimmaññatha,

bhikkhave, api nu so puriso amuṃ allaṃ kaṭṭhaṃ sasnehaṃ uttarāraṇiṃ ādāya

abhimanthento aggiṃ abhinibbatteyya tejo pātukareyyāti.

No hetaṃ bhante.

Evameva kho bhikkhave, yassa kassaci kāyagatā sati abhāvitā abahulīkatā, labhati tassa

māro otāraṃ labhati tassa māro ārammaṇaṃ.

--------------------------

1.Abhinibbattissāmi-syā.

2.Tejodhātuṃ karissāmīti-syā.

[BJT Page 250] [\x 250/]

Seyyathāpi bhikkhave, udakamaṇiko pūro udakassa samatittiko kākapeyyo ādhāre ṭhapito,

atha puriso āgaccheyya udakabhāraṃ ādāya. Taṃ kimmaññatha bhikkhave, api nu so puriso

labhetha udakassa nikkhepananti.

No hetaṃ bhante.

Evameva kho bhikkhave, yassa kassaci kāyagato sati bhāvitā bahulikatā, na tassa labhati

māro otāraṃ, na tassa labhati māro ārammaṇaṃ.

Yassa kassaci bhikkhave, kāyagatā sati bhāvitā bahulīkatā, so yassa yassa abhiññā

sacchikaraṇīyassa dhammassa cittaṃ abhininnāmeti abhiññā sacchikiriyāya. Tatra tatrave

sakkhibhabbataṃ1 pāpuṇāti sati sati āyatane.

Seyyathāpi bhikkhave, udakamaṇiko pūro udakassa samatittiko kākapeyyo ādhāre ṭhapito,

tamenaṃ balavā puriso yato yato āvajjeyya2, āgaccheyya udakanti. [PTS Page 097] [\q 97/]

Evaṃ bhante.

Evameva kho bhikkhave, yassa kassaci kāyagatā sati bhāvitā bahulīkatā, so yassa yassa

abhiññā sacchikaraṇīyassa dhammassa cittaṃ abhininnāmeni abhiññā sacchikiriyāya. Tatra

tatrava sakkhibhabbataṃ pāpuṇāti sati sati āyatane.

Seyyathāpi bhikkhave, same bhūmibhāge caturassā pokkharaṇi3 assa āḷibaddhā4 pūrā

udakassa samatittikā kākapeyyā. Tamenaṃ balavā puriso yato yato āḷiṃ muñceyya5,

āgaccheyya udakanti.

Evaṃ bhante.

Evameva kho bhikkhave, yassa kassaci kāyagatā sati bhāvitā bahulīkatā, so yassa yassa

abhiññā sacchikaraṇīyassa dhammassa cittaṃ abhininnāmeti abhiññā sacchikiriyāya. Tatra

tatreva sakkhibhabbataṃ pāpuṇāti sati sati āyatane.

Seyyathāpi bhikkhave, subhūmiyaṃ cātummahāpathe ājaññaratho yutto assa ṭhito

odhastapatodo6. Tamenaṃ dakkho yoggācariyo assadammasārathi abhiruhitvā vāmena

hatthena rasmiyo gahetvā dakkhiṇena hatthena patodaṃ7 gahetvā yenicchakaṃ yadicchakaṃ

sāreyyāpi paccāsāreyyāpi8 evameva kho bhikkhave, yassa kassaci kāyagatā sati bhāvitā

bahulīkatā, so yassa yassa abhiññā sacchikaraṇīyassa dhammassa cittaṃ abhininnāmeti

abhiññā sacchikiriyāya, tatra tatreva sakkhi bhabbataṃ pāpuṇāti sati sati ayatane.

--------------------------

1.Sakkhibyataṃ-syā. 5.Āḷiṃ paccheyya-syā.

Sakkhivyataṃ-[PTS. 6.]Ubhantarapaṭodo-syā.

2.Āpajjeyya-syā. 7.Paṭodaṃ-syā.

Āvijjheyya-[PTS 8.]Yadicchakaṃ yadicchakaṃ sāreyya-syā. 3.Pokkharaṇi-sīmu.

4.Āḷibandhā-majasaṃ

[BJT Page 252] [\x 252/]

Kāyagatāya bhikkhave, satiyā āsevitāya bhāvitāya bahulīkatāya yānikatāya vatthukatāya

anuṭṭhitāya parivītāya susamāraddhāya ime dasānisaṃsā pāṭikaṅkhā. Katame dasa:

Aratiratisaho hoti, na ca taṃ arati sahati, uppannaṃ aratiṃ abhibhuyya viharati,

bhayabheravasaho hoti, na ca taṃ bhayabheravaṃ sahati, uppannaṃ bhayabheravaṃ

ahibhuyya viharati, khamo hoti sītassa uṇhassa jighacchāya pipāsāya

ḍaṃsamakasavātātapasiriṃsapa samphassānaṃ duruttānaṃ durāgatānaṃ vacanapathānaṃ

uppannānaṃ sārīrikānaṃ vedanānaṃ dukkhānaṃ tippānaṃ kharānaṃ kaṭukānaṃ asātānaṃ

amanāpānaṃ pāṇaharānaṃ adhivāsakajātiko hoti. Catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ

diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ [PTS Page 098] [\q 98/] nikāmalābhī hoti akicchalābhī

akasiralābhī.

So anekavihitaṃ iddhividhaṃ1 paccanubhoti. Ekopi hutvā bahudhā hoti. Bahudhāpi hutvā

eko hoti. Āvībhāvaṃ tirokuḍḍaṃ tiropākāraṃ tiropabbataṃ asajjamāno gacchati seyyathāpi

ākāse. Paṭhaviyāpi ummujjanimmujjaṃ karoti seyyathāpi udake. Udakepi abhijjamāne2.

Gacchati seyyathāpi paṭhaviyaṃ. Ākāsepi pallaṅkena kamati seyyathāpi pakkhī sakuṇo.

Imepi candimasuriye evaṃmahiddhike evaṃmahānubhāve pāṇinā parimasati parimajjati.

Yāva brahmalokāpi kāyena vasaṃ vatteti.

Dibbāya sotadhātuyā visuddhāyā atikkantamānusikāya ubho sadde suṇāti: dibbe ca mānuse

ca ye dūre santike ca. Parasattānaṃ parapuggalānaṃ cetasā ceto paricca pajānāti: sarāgaṃ vā

cittaṃ sarāgaṃ cittanti pajānāti. Vītarāgaṃ vā cittaṃ vītarāgaṃ cittanti pajānāti. Sadosaṃ vā

cittaṃ sadosaṃ cittanti pajānāti. Vītadosaṃ vā vītadosaṃ cittanti pajānāti. Samohaṃ vā cittaṃ

samohaṃ cittanti pajānāti. Vītamohaṃ vā cittaṃ vitamohaṃ cittanti pajānāti. Saṅkhittaṃ vā

cittaṃ saṅkhittaṃ cittanti pajānāti. Vikkhittaṃ vā cittaṃ vikkhittaṃ cittanti pajānāti.

Mahaggataṃ vā cittaṃ mahaggataṃ cittanti pajānāti. Amahaggataṃ vā cittaṃ amahaggataṃ

cittanti pajānāti. Sauttaraṃ vā cittaṃ sauttaraṃ cittanti pajānāti. Anuttaraṃ vā cittaṃ anuttaraṃ

cittanti pajānāti. Samāhitaṃ vā cittaṃ samāhitaṃ cittanti pajānāti. Asamāhitaṃ vā cittaṃ

asamāhitaṃ cittanti pajānāti. Vimuttaṃ vā cittaṃ vimuttaṃ cittanti pajānāti. Avimuttaṃ vā

cittaṃ avimuttaṃ cittanti pajānāti.

--------------------------

1.Iddhividhiṃ-syā.

2.Abhijjamāno-sīmu.

[BJT Page 254] [\x 254/]

So anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati. Seyyathīdaṃ: [PTS Page 099] [\q 99/] ekampi

jātiṃ dvepi jātiyo tissopi jātiyo catassopi jātiyo pañcapi jātiyo dasapi jātiyo visampi jātiyo

tiṃsampi jātiyo cattārīsampi jātiyo paññāsampi jātiyo jātisatampi jātisahassampi

jātisatasahassampi anekepi saṃvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi

saṃvaṭṭavivaṭṭakappe, amutrāsiṃ evannāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamahāro

evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvedī evamāyupariyanto. So tato cuto amutra udapādī2, tatrāpāsiṃ

evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamahāro evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvedī

evamāyupariyanto. So tato cuto idhupapanno'ti, iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ

pubbenivāsaṃ anussarati. Dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati

cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage

satte pajānāti. Āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme

sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati.

Kāyagatāya bhikkhave, satiyā āsevitāya bhāvitāya bahulikatāya yānīkatāya vatthukatāya

anuṭṭhitāya paricitāya susamāraddhāya ime dasānisaṃsā pāṭikaṅkhāti.

Idamavoca bhagavā. Attamānā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.

Kāyagatāsati suttaṃ navamaṃ.

[BJT Page 256] [\x 256/]

3.2.10

Saṅkhāruppatti suttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi: bhikkhavoti. Bhadanteti te bhikkhū bhagavato

paccassosuṃ bhagavā etadavoca:

Saṅkhāruppattiṃ1 vo bhikkhave, desissāmi. Taṃ suṇātha. Sādhukaṃ manasikarotha,

bhāsissāmīti evaṃ bhanteti kho te bhikkhu bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca:

Idha bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti. Sīlena samannāgato hoti. Sutena

samannāgato hoti. Cāgena samannāgato hoti. Paññāya samannāgato hoti. Tassa evaṃ hoti:

aho vatāhaṃ kāyassa bhedā parammaraṇā khattiyamahāsālānaṃ sahavyataṃ upapajjeyyanti.

So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ [PTS Page 100] [\q 100/] bhāveti.

Tassa te saṅkhārā ca viharā ca evaṃ bhāvitā evaṃbahulīkatā tatrūpapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ

bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrūpapattiyā saṃvattati.

Puna ca paraṃ bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti. Sīlena samannāgato hoti.

Sutena samannāgato hoti. Cāgena samannāgato hoti. Paññāya samannāgato hoti. Tassa evaṃ

hoti: aho vatāhaṃ kāyassa bhedā parammaraṇā brāhmaṇamahāsālānaṃ vā sahavyataṃ

upapajjeyyanti. So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te

saṅkhārā ca vihārā ca evaṃbhāvitā evaṃbahulīkatā tatrūpapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ

bhikkhave maggo ayaṃ paṭipadā tatrūpapattiyā saṃvattati.

Puna ca paraṃ bhikkhave bhikkhu saddhāya samannāgato hoti. Sīlena samannāgato hoti.

Sutena samannāgato hoti. Cāgena samannāgato hoti.Paññāya samannāgato hoti. Tassa evaṃ

hoti: aho vatāhaṃ kāyassa bhedā parammaraṇā gahapatimahāsālānaṃ vā sahavyataṃ

upapajjeyyanti. So taṃ cittaṃ dahati, cittaṃ taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te

saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃbahulīkatā tatrūpapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ

bhikkhave maggo ayaṃ paṭipadā tatrūpapattiyā saṃvattati.

Puna ca paraṃ bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti. Sīlena samannāgato hoti.

Sutena samannāgato hoti. Cāgena samannāgato hoti. Paññāya samannāgato hoti. Tassa sutaṃ

hoti: cātummahārājikā2 devā dīghāyukā vaṇṇavanto sukhabāhulā'ti tassa evaṃ hoti: aho

vatāhaṃ kāyassa bhedā parammaraṇā cātummahārājikānaṃ devānaṃ sahavyataṃ

upapajjeyyanti. So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te

saṅkhārā ca vihārā ca evaṃbhāvitā evaṃbahulīkatā tatrūpapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ

bhikkhave maggo ayaṃ paṭipadā tatrūpapattiyā saṃvattati.

-------------------------

1.Saṅkhārūpapattiṃ-sīmu,majasaṃ,syā.

2.Cātumahārājikā-majasaṃ.

[BJT Page 258] [\x 258/]

Puna ca paraṃ bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti. Sīlena samannāgato hoti.

Sutena samannāgato hoti. Cāgena samannāgato hoti. Paññāya samannāgato hoti. Tassa sutaṃ

hoti: tāvatiṃsā devā dīghāyukā vaṇṇavanto sukhabahulāti. Tassa evaṃ hoti. Aho vatāhaṃ

kāyassa bhedā parammaraṇā tāvatiṃsānaṃ devānaṃ sahavyataṃ upapajjeyyanti. So taṃ cittaṃ

dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃbhāvitā

evaṃbahulīkatā tatrūpapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ kho bhikkhave maggo ayaṃ paṭipadā

tatrūpapattiyā saṃvattati.

Yāmā devā dīghāyukā vaṇṇavanto sukhabahulāti. Tassa evaṃ hoti. Aho vatāhaṃ kāyassa

bhedā parammaraṇā yāmānaṃ devānaṃ sahavyataṃ upapajjeyyanti. So taṃ cittaṃ dahati, taṃ

cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃbhāvitā

evaṃbahulīkatā tatrūpapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ kho bhikkhave maggo ayaṃ paṭipadā

tatrūpapattiyā saṃvattati.

Tusitā devā dīghāyukā vaṇṇavanto sukhabahulāti. Tassa evaṃ hoti. Aho vatāhaṃ kāyassa

bhedā parammaraṇā tusitānaṃ devānaṃ sahavyataṃ upapajjeyyanti. So taṃ cittaṃ dahati, taṃ

cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃbhāvitā

evaṃbahulīkatā tatrūpapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ kho bhikkhave maggo ayaṃ paṭipadā

tatrūpapattiyā saṃvattati.

Nimmāṇaratī devā dīghāyukā vaṇṇavanto sukhabahulāti. Tassa evaṃ hoti. Aho vatāhaṃ

kāyassa bhedā parammaraṇā nimmānaratīnaṃ devānaṃ sahavyataṃ upapajjeyyanti. So taṃ

cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca

evaṃbhāvitā evaṃbahulīkatā tatrūpapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ kho bhikkhave maggo ayaṃ

paṭipadā tatrūpapattiyā saṃvattati. Paranimmitavasavattino1 devā dīghāyukā vaṇṇavanto

sukhabahulāti. Tassa evaṃ hoti. Aho vatāhaṃ kāyassa bhedā parammaraṇā

paranimmikavasavattīnaṃ devānaṃ sahavyataṃ upapajjeyyanti. So taṃ cittaṃ dahati, taṃ

cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃbhāvitā

evaṃbahulīkatā tatrūpapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ kho bhikikhave maggo ayaṃ paṭipadā

tatrūpapattiyā saṃvattati.

Puna ca paraṃ bhikkhave, bhikkhu saddhāya [PTS Page 101] [\q 101/] samannāgato

hoti. Sīlena samannāgato hoti. Sutena samannāgato hoti. Cāgena samannāgato hoti. Paññāya

samannāgato hoti. Tassa sutaṃ hoti: 'sahasso brahmā dīghāyuko vaṇṇavā sukhabahulo'ti.

Sahasso bhikkhave, brahmā sahassiṃ lokadhātuṃ pharitvā adhimuccitvā viharati. Yepi tattha

sattā upapannā, tepi pharitvā adhimuccitvā viharati. Seyyathāpi bhikkhave, cakkhumā

puriso ekaṃ āmaṇḍaṃ hatthe karitvā paccavekkheyya. Evameva kho bhikkhave, sahasso

brahmā sahassiṃ lokadhātuṃ2 pharitvā adhimuccitvā viharati. Yepi tattha sattā upapannā,

tepi pharitvā adhimuccitvā viharati. Tassa evaṃ hoti: aho vatāhaṃ kāyassa bhedā

parammaraṇā sahassassa brahmuno sahavyataṃ upapajjeyyanti. So taṃ cittaṃ dahati, taṃ

cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃbhāvitā

evaṃbahulīkatā tatrūpapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ kho bhikkhave maggo ayaṃ paṭipadā

tatrūpapattiyā saṃvattati.

Puna ca paraṃ bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena samannāgato hoti,

sutena samannāgato hoti. Cāgena samannāgato hoti, paññāya samannāgato hoti, tassa sutaṃ

hoti:dvīsahasso brahmā dīghāyuko vaṇṇavā sukhabahuloti. Dvisahassopi bhikkhave,

brahmā dvīsahassiṃ lokadhātuṃ pharitvā adhimuccitvā viharati. Yepi tattha sattā upapannā,

tepi pharitvā adhimuccitvā viharati. Seyyathāpi bhikkhave, cakkhumā puriso pañca

āmaṇḍāni hatthe karitvā paccavekkheyya. Evameva kho bhikkhave, dvīsahasso brahmā

dvīsahassiṃ lokadhātuṃ. Pharitvā adhimuccitvā viharati. Yepi tattha sattā upapannā, tepi

pharitvā adhimuccitvā viharati. Tassa evaṃ hoti: aho vatāhaṃ kāyassa bhedā parammaraṇā

dvīsahassassa brahmuno sahavyataṃ

Upapajjeyyanti. So taṃ cittaṃ dahati. Taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti. Taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te

saṅkhārā ca vihārā ca evaṃbhāvitā evaṃbahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ

bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrūpapattiyā saṃvattati.

Tisahasso brahmā dīghāyuko vaṇṇavā sukhabahuloti.

Tisahassopi bhikkhave, brahmā tisahassiṃ lokadhātuṃ pharitvā adhimuccitvā viharati.

Yepi tattha sattā upapannā, tepi pharitvā adhimuccitvā viharati. Seyyathāpi bhikkhave,

cakkhumā purisopañca āmaṇḍāni hatthe karitvā paccavekkheyya. Evameva kho bhikkhave,

tisahasso brahmā tisahassiṃ lokadhātuṃ. Pharitvā adhimuccitvā viharati.

Yepi tattha sattā upapannā, tepi pharitvā adhimuccitvā viharati. Tassa evaṃ hoti: aho

vatāhaṃ kāyassa bhedā parammaraṇā tisahassassa brahmuno sahavyataṃ upapajjeyyanti. So

taṃ cittaṃ dahati. Taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti. Taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca

evaṃbhāvitā evaṃbahulīkatā tatrūpapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ bhikkhave, maggo ayaṃ

paṭipadā tatrūpapattiyā saṃvattati.

Catusahasso brahmā dīghāyuko vaṇṇavā sukhabahuloti.

Catusahassopi bhikkhave, brahmā catusahassiṃ lokadhātuṃ pharitvā adhimuccitvā viharati.

Yepi tattha sattā upapannā, tepi pharitvā adhimuccitvā viharati. Seyyathāpi bhikkhave,

cakkhumā purisopañca āmaṇḍāni hatthe karitvā paccavekkheyya. Evameva kho bhikkhave,

catusahasso brahmā catusahassiṃ lokadhātuṃ. Pharitvā adhimuccitvā viharati. Yepi tattha

sattā upapannā, tepi pharitvā adhimuccitvā viharati. Tassa evaṃ hoti: aho vatāhaṃ kāyassa

bhedā parammaraṇā catusahassassa brahmuno sahavyataṃ

Upapajjeyyanti. So taṃ cittaṃ dahati. Taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti. Taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te

saṅkhārā ca vihārā ca evaṃbhāvitā evaṃbahulīkatā tatrūpapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ

bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrūpapattiyā saṃvattati.

Pañcasahasso brahmā dīghāyuko vaṇṇavā sukhabahuloti.

Pañcasahassopi bhikkhave, brahmā pañcasahassiṃ lokadhātuṃ pharitvā adhimuccitvā

viharati. Yepi tattha sattā upapannā, tepi pharitvā adhimuccitvā viharati. Seyyathāpi

bhikkhave, cakkhumā purisopañca āmaṇḍāni hatthe karitvā paccavekkheyya. Evameva kho

bhikkhave, pañcasahasso brahmā pañcasahassiṃ lokadhātuṃ. Pharitvā adhimuccitvā viharati.

Yepi tattha sattā upapannā, tepi pharitvā adhimuccitvā viharati. Tassa evaṃ hoti: aho

vatāhaṃ kāyassa bhedā parammaraṇā pañcasahassassa brahmuno sahavyataṃ

Upapajjeyyanti. So taṃ cittaṃ dahati. Taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti. Taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te

saṅkhārā ca vihārā ca evaṃbhāvitā evaṃbahulīkatā tatrūpapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ

bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrūpapattiyā saṃvattati.

-------------------------

1.Paranimmitavasavattī-sīmu,majasaṃ.

2.Sahassī lokadhātuṃ-majasaṃ.

[BJT Page 260] [\x 260/]

Puna ca paraṃ bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti. Sīlena samannāgato hoti.

Sutena samannāgato hoti. Cāgena samannāgato hoti. Paññāya samannāgato hoti. Tassa sutaṃ

hoti: dasasahasso brahmā dīghāyuko vaṇṇavā sukhabahuloti. Dasasahasso bhikkhave,

brahmā dasasahassiṃ lokadhātuṃ pharitvā [PTS Page 102] [\q 102/] adhimuccitvā

viharati. Yepi tattha sattā upapannā, tepi pharitvā adhimuccitvā viharati. Seyyathāpi

bhikkhave, maṇi veluriyo subho jātimā aṭṭhaṃso suparikammakato paṇḍukambalo

nikkhitto bhāsate ca, tapate ca,1 virocati ca. Evāmava kho bhikkhave, dasasahasso brahmā

dasasahassiṃ lokadhātuṃ pharitvā adhimuccitvā viharati. Yepi tattha sattā upapannā tepi

pharitvā adhimuccitvā viharati. Tassa evaṃ hoti: aho vatāhaṃ kāyassa bhedā parammaraṇā

dasasahassassa brahmuno sahavyataṃ upapajjeyyanti. So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ

adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā

tatrūpapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrūpapattiyā saṃvattati.

Puna ca paraṃ bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti. Sīlena samannāgato hoti.

Sutena samannāgato hoti. Cāgena samannāgato hoti. Paññāya samannāgato hoti. Tassa sutaṃ

hoti: satasahasso brahmā dīghāyuko vaṇṇavā sukhabahuloti. Satasahasso bhikkhave,

brahmā satasahassiṃ lokadhātuṃ pharitvā adhimuccitvā viharati. Yepi tattha sattā upapannā

tepi pharitvā adhimuccitvā viharati. Seyyathāpi bhikkhave, nekkhaṃ jambonadaṃ dakkha

kammāraputta-ukkāmukhakusalasampahaṭṭhaṃ paṇḍukambale nikkhittaṃ bhāsate ca tapate

ca1 virocati ca. Evameva kho bhikkhave, satasahasso brahmā satasahassiṃ lokadhātuṃ

pharitvā adhimuccitvā viharati. Yepi tattha sattā upapannā, tepi pharitvā adhimuccitvā

viharati. Tassa evaṃ hoti: aho vatāhaṃ kāyassa bhedā parammaraṇā satasahassassa

brahmuno sahavyataṃ upapajjeyyanti. So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ

bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca virāgā ca evaṃbhāvitā evaṃbahulīkatā tatrūpapattiyā

saṃvattanti. Ayaṃ bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrūpapattiyā saṃvattati.

Puna ca paraṃ bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti. Sīlena samannāgato hoti.

Sutena samannāgato hoti. Cāgena samannāgato hoti. Paññāya samannāgato hoti. Tassa sutaṃ

hoti: ābhā devā dīghāyukā vaṇṇavanto sukhabahulāti. Tassa evaṃ hoti: aho vatāhaṃ

kāyassa bhedā parammaraṇā ābhānaṃ devānaṃ sahavyataṃ upapajjeyyanti. So taṃ cittaṃ

dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti, tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃbhāvitā

evaṃbahulīkatā tatrūpapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā

tatrūpapattiyā saṃvattati.

Parittābhā devā dīghāyukā vaṇṇavanto sukhabahulāti. Tassa evaṃ hoti: aho vatāhaṃ

kāyassa bhedā parammaraṇā parittābhānaṃ devānaṃ sahavyataṃ upapajjeyyanti. So taṃ

cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti, tassa te saṅkhārā ca vihārā ca

evaṃbhāvitā evaṃbahulīkatā tatrūpapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ bhikkhave, maggo ayaṃ

paṭipadā tatrūpapattiyā saṃvattati.

Appamāṇābhā devā dīghāyukā vaṇṇavanto sukhabahulāti. Tassa evaṃ hoti: aho vatāhaṃ

kāyassa bhedā parammaraṇā appamāṇābhānaṃ devānaṃ sahavyataṃ upapajjeyyanti. Sotaṃ

cittaṃ dahati, taṃcittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti, tassa te saṅkhārā ca vihārā ca

evaṃbhāvitā evaṃbahulīkatā tatrūpapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ bhikkhave, maggo ayaṃ

paṭipadā tatrūpapattiyā saṃvattati.

Ābhassarā devā dīghāyukā vaṇṇavanto sukhabahulāti. Tassa evaṃ hoti: aho vatāhaṃ

kāyassa bhedā parammaraṇā ābhassarānaṃ devānaṃ sahavyataṃ upapajjeyyanti. So taṃ

cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti, tassa te saṅkhārā ca vihārā ca

evaṃbhāvitā evaṃbahulīkatā tatrūpapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ bhikkhave, maggo ayaṃ

paṭipadā tatrūpapattiyā saṃvattati.

Puna ca paraṃ bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti. Sīlena samannāgato hoti.

Sutena samannāgato hoti. Cāgena samannāgato hoti. Paññāya samannāgato hoti. Tassa sutaṃ

hoti: parittasubhā devā dīghāyukā vaṇṇavanto sukhabahulāti. Tassa evaṃ hoti: aho vatāhaṃ

kāyassa bhedā parammaraṇā parittasubhānaṃ devānaṃ sahavyataṃ upapajjeyyanti. So taṃ

cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca

evaṃbhāvitā evaṃbahulīkatā tatrūpapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ bhikkhave, maggo ayaṃ

paṭipadā tatrūpapattiyā saṃvattati.

Appamāṇasubhā devā dīghāyukā vaṇṇavanto sukhabahulāti. Tassa evaṃ hoti: aho vatāhaṃ

kāyassa bhedā parammaraṇā appamāṇasubhānaṃ devānaṃ sahavyataṃ upapajjeyyanti. So

taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca

evaṃbhāvitā evaṃbahulīkatā tatrūpapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ bhikkhave, maggo ayaṃ

paṭipadā tatrūpapattiyā saṃvattati. Subhakiṇṇā devā dīghāyukā vaṇṇavanto sukhabahulāti.

Tassa evaṃ hoti: aho vatāhaṃ kāyassa bhedā parammaraṇā subhakiṇṇānaṃ devānaṃ

sahavyataṃ upapajjeyyanti. So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti.

Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃbhāvitā

Evaṃbahulīkatā tatrūpapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā

tatrūpapattiyā saṃvattati.

--------------------------

1.Bhāsati ca tapati ca-[PTS.]

[BJT Page 262] [\x 262/]

Puna ca paraṃ bhikkhave, bhikkhu saddhāya [PTS Page 103] [\q 103/] samannāgato

hoti. Sīlena samannāgato hoti. Sutena samannāgato hoti. Cāgena samannāgato hoti. Paññāya

samannāgato hoti. Tassa sutaṃ hoti: vehapphalā devā dighāyukā vaṇṇavanto sukhabahulāti.

Tassa evaṃ hoti: aho vatāhaṃ kāyassa bhedā parammaraṇā vehapphalānaṃ devānaṃ

sahavyataṃ upapajjeyyanti. So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti.

Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃbhāvitā evaṃbahulīkatā tatrūpapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ

bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrūpapattiyā saṃvattati.

Avihā devā dighāyukā vaṇṇavanto sukhabahulāti. Tassa evaṃ hoti: aho vatāhaṃ kāyassa

bhedā parammaraṇā avihānaṃ devānaṃ sahavyataṃ upapajjeyyanti. So taṃ cittaṃ dahati, taṃ

cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃbhāvitā

evaṃbahulīkatā tatrūpapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā

tatrūpapattiyā saṃvattati. Atappā devā dighāyukā vaṇṇavanto sukhabahulāti. Tassa evaṃ

hoti: aho vatāhaṃ kāyassa bhedā parammaraṇā atappānaṃ devānaṃ sahavyataṃ

upapajjeyyanti. So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te

saṅkhārā ca vihārā ca evaṃbhāvitā evaṃbahulīkatā tatrūpapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ

bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrūpapattiyā saṃvattati. Sudassā devā dighāyukā

vaṇṇavanto sukhabahulāti. Tassa evaṃ hoti: aho vatāhaṃ kāyassa bhedā parammaraṇā

sudassānaṃ devānaṃ sahavyataṃ upapajjeyyanti. So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti,

taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃbhāvitā evaṃbahulīkatā tatrūpapattiyā

saṃvattanti. Ayaṃ bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrūpapattiyā saṃvattati. Sudassī devā

dighāyukā vaṇṇavatto sukhabahulāti. Tassa evaṃ hoti: aho vatāhaṃ kāyassa bhedā

parammaraṇā sudassīnaṃ devānaṃ sahavyataṃ upapajjeyyanti. So taṃ cittaṃ dahati, taṃ

cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃbhāvitā

evaṃbahulīkatā tatrūpapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā

tatrūpapattiyā saṃvattati.

Akaṇiṭṭhā devā dighāyukā vaṇṇavanto sukhabahulāti. Tassa evaṃ hoti: aho vatāhaṃ

kāyassa bhedā parammaraṇā akaṇiṭṭhānaṃ devānaṃ sahavyataṃ upapajjeyyanti. So taṃ

cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca

evaṃbhāvitā evaṃbahulīkatā tatrūpapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ bhikkhave, maggo ayaṃ

paṭipadā tatrūpapattiyā saṃvattati.

Puna ca paraṃ bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti. Sīlena samannāgato hoti.

Sutena samannāgato hoti. Cāgena samannāgato hoti. Paññāya samannāgato hoti. Tassa sutaṃ

hoti: ākāsānañcāyatanūpagā devā dīghāyukā ciraṭṭhitikā sukhabahulāti. Tassa evaṃ hoti: aho

vātāhaṃ kāyassa bhedā parammaraṇā ākāsānañcāyatanūpagaṃ sahavyataṃ upapajjeyyanti.

So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ

Ākāsānañcāyatanūpagānaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca

evaṃbhāvitā evaṃbahulīkatā tatrūpapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ bhikkhave, maggo ayaṃ

paṭipadā tatrūpapattiyā saṃvattati.

Puna ca paraṃ bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti. Sīlena samannāgato hoti.

Sutena samannāgato hoti. Cāgena samannāgato hoti. Paññāya samannāgato hoti. Tassa sutaṃ

hoti: viññāṇañcāyatanūpagā devā dīghāyukā ciraṭṭhitikā

Sukhabahulāti. Tassa evaṃ hoti: aho vātāhaṃ kāyassa bhedā parammaraṇā

viññāṇañcāyatanūpagaṃ sahavyataṃ upapajjeyyanti. So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ

Viññāṇañcāyatanūpagānaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca

evaṃbhāvitā evaṃbahulīkatā tatrūpapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ bhikkhave, maggo ayaṃ

paṭipadā tatrūpapattiyā saṃvattati.

Puna ca paraṃ bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti. Sīlena samannāgato hoti.

Sutena samannāgato hoti. Cāgena samannāgato hoti. Paññāya samannāgato hoti. Tassa sutaṃ

hoti: ākiñcaññāyatanūpagā devā dīghāyukā ciraṭṭhitikā

Sukhabahulāti. Tassa evaṃ hoti: aho vātāhaṃ kāyassa bhedā parammaraṇā

ākiñcaññāyatanūpagaṃ sahavyataṃ upapajjeyyanti. So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ

Ākiñcaññāyatanūpagānaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca

evaṃbhāvitā evaṃbahulīkatā tatrūpapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ bhikkhave, maggo ayaṃ

paṭipadā tatrūpapattiyā saṃvattati.

Puna ca paraṃ bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti. Sīlena samannāgato hoti.

Sutena samannāgato hoti. Cāgena samannāgato hoti. Paññāya samannāgato hoti. Tassa sutaṃ

hoti: nevasaññānāsaññāyatanūpagā devā dīghāyukā ciraṭṭhitikā sukhabahulāti. Tassa evaṃ

hoti: aho vātāhaṃ kāyassa bhedā parammaraṇā nevasaññānāsaññāyatanūpagaṃ sahavyataṃ

upapajjeyyanti. So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ

Nevasaññānāsaññāyatanūpagānaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā

ca evaṃbhāvitā evaṃbahulīkatā tatrūpapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ bhikkhave, maggo ayaṃ

paṭipadā tatrūpapattiyā saṃvattati.

Puna ca paraṃ bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti. Sīlena samannāgato hoti.

Sutena samannāgato hoti. Cāgena samannāgato hoti. Paññāya samannāgato hoti. Tassa sutaṃ

hoti: aho vatāhaṃ āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme

sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyyanti. So āsavanaṃ khayā anāsavaṃ ceto

vimuttiṃ paññā vimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati.

Ayaṃ bhikkhave, bhikkhu na katthaci upapajjati, na kuhiñci upapajjatīti.

Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.

[PTS Page 104] [\q 104/]

Saṅkhāruppatti suttaṃ dasamaṃ.

Anupadavaggo dutiyo

Tassa vaggassa uddānaṃ.

Anupadasodhana porisa dhammā-sevitabba bahudhātu vibhatti.

Isigilikittitacattālīsaṃ-ānāpānasatī upapattiṃ.

[BJT Page 264] [\x 264/]

3 Suññatavaggo

3.3.1

Cūḷasuññata suttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati pubbārāme migāramātupāsāde.

Atha kho āyasmā ānando sāyanhasamayaṃ paṭisallānā1 vuṭṭhito yena bhagavā

tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ

nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca:

Ekamidaṃ bhante, samayaṃ bhagavā sakkesu viharati nāgarakaṃ2 nāma sakyānaṃ nigamo.

Tattha me bhante, bhagavatā sammukhā sutaṃ sammukhā paṭiggahitaṃ.

Suññatāvihārenāhaṃ ānanda, etarahi bahulaṃ viharāmīti. Kacci me taṃ bhante, sussutaṃ

suggahītaṃ3. Sumanasikataṃ sūpadhāritanti.

Taggha te etaṃ ānanda, sussutaṃ suggahītaṃ3. Sumanasikataṃ sūpadhāritaṃ. Pubbepāhaṃ4

ānanda, etarahi pi5 suññatāvihārena bahulaṃ viharāmi. Seyyathāpi ānanda, ayaṃ

migaramātupāsādo suñño hatthigavāssavaḷavena, suñño jātarūparajatena, suñño itthi

purisasannipātena, atthi cevidaṃ asuññataṃ yadidaṃ bhikkhusaṅghaṃ paṭicca ekattaṃ.

Evameva kho ānanda, bhikkhu amanasikaritvā gāmasaññaṃ,amanasikaritvā manussasaññaṃ,

araññasaññaṃ paṭicca manasikaroti ekattaṃ. Tassa araññasaññāya cittaṃ pakkhandati

pasīdati santiṭṭhati adhimuccati6. So evaṃ pajānāti: 'ye assu darathā gāmasaññaṃ paṭicca,

tedha na santi. Ye assu darathā manussasaññaṃ paṭicca tedha na santi. Atthi cevāyaṃ

darathamattā yadidaṃ araññasaññaṃ paṭicca ekattanti. So suññamidaṃ saññāgataṃ

gāmasaññāyāti pajānāti. Suññamidaṃ saññāgataṃ manussasaññāyāti pajānāti. Atthi cevidaṃ

asuññataṃ yadidaṃ araññasaññaṃ paṭicca ekattanti. Iti yaṃ hi kho tattha na hoti, tena taṃ

suññaṃ samanupassati. Yaṃ pana tattha [PTS Page 105] [\q 105/] avasiṭṭhaṃ hoti taṃ

santamidaṃ atthīti pajānāti. Evampissa esā ānanda, yathābhuccā avipallatthā parisuddhā

suññatāvakkanti bhavati.

---------------------------

1.Patisallānā-syā. 4.Pubbe cāhaṃ-[PTS,]syā.

2.Nagarakaṃ-majasaṃ. 5.Etarahi ca-[PTS,]syā.

3.Suggahitaṃ-sīmu,majasaṃ. 6.Vimuccati-[PTS.]

Sugahitaṃ-syā.

[BJT Page 266] [\x 266/]

Puna ca paraṃ ānanda, bhikkhu amasikaritvā manussasaññaṃ amanasikaritvā araññasaññaṃ

paṭhavisaññaṃ paṭicca manasikaroti ekattaṃ. Tassa paṭhavisaññāya cittaṃ pakkhandati

pasīdati santiṭṭhati adhimuccati. Seyyathāpi ānanda, āsabhacammaṃ1 saṅkusatena

suvihataṃ vigatavalikaṃ evameva kho ānanda, bhikkhu yaṃ imissā paṭhaviyā

ukkūlavikūlaṃ2 nadīviduggaṃ khāṇukaṇṭakadhānaṃ3 pabbatavisamaṃ, taṃ sabbaṃ

amanasikaritvā paṭhavisaññaṃ paṭicca manasikaroti ekattaṃ. Tassa paṭhavisaññāya cittaṃ

pakkhandati pasīdati santiṭṭhati adhimuccati. So evaṃ pajānāti: 'ye assu darathā

manussasaññaṃ paṭicca, tedha na santi. Ye assu darathā araññasaññaṃ paṭicca, tedha na

santi. Atthi cevāyaṃ darathamattā yadidaṃ paṭhavisaññaṃ paṭicca ekattanti. So puññamidaṃ

saññāgataṃ manussasaññāyāti pajānāti. Suññamidaṃ saññāgataṃ araññasaññāyāti pajānāti.

Atthi cevidaṃ asuññataṃ yadidaṃ paṭhavisaññaṃ paṭicca ekattanti. Iti yaṃ hi kho tattha na

hoti. Tena taṃ suññaṃ samanupassati. Yaṃ pana tattha avasiṭṭhaṃ hoti. Taṃ santamidaṃ

atthiti pajānāti. Evampissa esā ānanda, yathābhuccā avipallatthā parisuddhā suññatāvakkanti

bhavati.

Puna ca paraṃ ānanda, bhikkhu amanasikaritvā araññasaññaṃ amanasikaritvā

paṭhavisaññaṃ ākāsānañcāyatanasaññaṃ paṭicca manasikaroti ekattaṃ. Tassa

ākāsānañcāyatanasaññāya cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati adhimuccati. So evaṃ

pajānāti: 'ye assu darathā araññasaññaṃ paṭicca, tedha na santi. Ye assu darathā [PTS Page

106] [\q 106/] paṭhavisaññaṃ paṭacca tedha na santi. Atthi cevāyaṃ darathamattā

yadidaṃ ākāsānañcāyatanasaññaṃ paṭicca ekatta'nti. So suññamidaṃ saññāgataṃ arañña

saññāyāti pajānāti. Suññamidaṃ saññāgataṃ paṭhavisaññāyāti pajānāti. Atthi cevidaṃ

asuññataṃ yadidaṃ ākāsānañcāyatanasaññaṃ paṭicca ekattanti. Iti yaṃ hi kho tattha na hoti.

Tena taṃ suññaṃ samanupassati. Yaṃ pana tattha avasiṭṭhaṃ hoti, taṃ santamidaṃ atthiti

pajānāti. Evampissa esā ānanda, yathābhuccā avipallatthā parisuddhā suññatāvakkanti

bhavati.

Puna ca paraṃ ānanda, bhikkhu amanasikaritvā paṭhavisaññaṃ, amanasikaritvā

ākāsānañcāyatanasaññaṃ, viññāṇañcāyatanasaññaṃ paṭicca manasikaroti ekattaṃ. Tassa

viññāṇañcāyatanasaññāya cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati adhimuccati. So evaṃ

pajānāti: 'ye assu darathā paṭhavisaññaṃ paṭicca, tedha na santi. Ye assu darathā

ākāsānañcāyatanasaññaṃ paṭicca tedha na santi. Atthi cevāyaṃ darathamattā yadidaṃ

viññāṇañcāyatanasaññaṃ paṭicca ekatta'nti. So suññamidaṃ saññāgataṃ paṭhavisaññāyāti

pajānāti. Suññamidaṃ saññāgataṃ ākāsānañcāyatanasaññāyāti pajānāti. Atthi cevidaṃ

asuññataṃ yadidaṃ viññāṇañcāyatanasaññaṃ paṭicca ekattanti. Iti yaṃ hi kho tattha na hoti.

Tena taṃ suññaṃ samanupassati. Yaṃ pana tattha avasiṭṭhaṃ hoti. Taṃ santamidaṃ atthiti

pajānāti. Evampissa esā ānanda, yathābhuccā avipallatthā parisuddhā suññatāvakkanti

bhavati.

--------------------------

1.Usabhacammaṃ-[PTS,]

2.Ukkūlavikkūlaṃ-sīmu,majasaṃ.

3.Khānukaṇṭakaṭṭhānaṃ-majasaṃ. Khāṇukaṇṭakādhānaṃ-sīmu.

[BJT Page 268] [\x 268/]

Puna ca paraṃ ānanda, bhikkhu amanasikaritvā ākāsānañcāyatanasaññaṃ amanasikaritvā

viññāṇañcāyatanasaññaṃ ākiñcaññāyatanasaññaṃ paṭicca manasikaroti ekattaṃ. Tassa

ākiñcaññāyatanasaññāya cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati adhimuccati. So evaṃ

pajānāti: 'ye assu darathā ākāsānañcāyatanasaññaṃ paṭicca tedha na santi. Ye assu darathā

viññāṇañcāyatanasaññaṃ paṭicca, tedha na santi. Atthi cevāyaṃ darathamattā, yadidaṃ

ākiñcaññāyatanasaññaṃ paṭicca ekatta'nti. So suññamidaṃ saññāgataṃ

ākāsānañcāyatanasaññāyāti pajānāti. [PTS Page 107] [\q 107/] suññamidaṃ saññāgataṃ

viññāṇañcāyatanasaññāyāti pajānāti. Atthi cevidaṃ asuññataṃ yadidaṃ

ākiñcaññāyatanasaññaṃ paṭicca ekattanti. Iti yaṃ hi kho tattha na hoti. Tena taṃ suññaṃ

samanupassati. Yaṃ pana tattha avasiṭṭhaṃ hoti. Taṃ santamidaṃ atthiti pajānāti. Evampissa

esā ānanda, yathābhuccā avipallattā parisuddhā suññatāvakkanti bhavati.

Puna ca paraṃ ānanda, bhikkhu amanasikaritvā viññāṇañcāyatanasaññaṃ amanasikaritvā

ākiñcaññāyatanasaññaṃ nevasaññānāsaññāyatanasaññaṃ paṭicca manasikaroti ekattaṃ. Tassa

nevasaññānāsaññāyatanasaññāya cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati adhimuccati. So

evaṃ pajānāti: 'ye assu darathā viññāṇañcāyatanasaññaṃ paṭicca, tedha na santi. Ye assu

darathā ākiñcaññāyatanasaññaṃ paṭicca tedha na santi. Atthi cevāyaṃ darathamattā, yadidaṃ

nevasaññānāsaññāyatanasaññaṃ paṭicca ekatta'nti. So suññamidaṃ saññāgataṃ

viññāṇañcāyatanasaññāyāti pajānāti. Suññamidaṃ saññāgataṃ ākiñcaññāyatanasaññāyāti

pajānāti. Atthi cevidaṃ asuññataṃ yadidaṃ nevasaññānāsaññāyatanasaññaṃ paṭicca ekattanti.

Iti yaṃ hi kho tattha na hoti. Tena taṃ suññaṃ samanupassati. Yaṃ pana tattha avasiṭṭhaṃ

hoti. Taṃ santamidaṃ atthiti pajānāti. Evampissa esā ānanda, yathābhuccā avipallatthā

parisuddhā suññatāvakkanti bhavati.

Puna ca paraṃ ānanda, bhikkhu amanasikaritvā ākiñcaññāyatanasaññaṃ amanasikaritvā

nevasaññānāsaññāyatanasaññaṃ animittaṃ cetosamādhiṃ paṭicca manasikaroti ekattaṃ. Tassa

animittaṃ cetosamādhiṃ paṭicca manasikaroti ekattaṃ. Tassa animitte cetosamādhimhi cittaṃ

pakkhandati pasīdati santiṭṭhati adhimuccati. So evaṃ pajānāti: ye assu darathā

ākiñcakaññāyatanasaññaṃ paṭicca, tedha na santi. 'Ye assu darathā

nevasaññānāsaññāyatanasaññaṃ paṭicca, tedha na santi. Atthi cevāyaṃ darathamattā

yadidaṃ imameva kāyaṃ paṭicca saḷāyatanikaṃ [PTS Page 108] [\q 108/] jīvitapaccayā'ti.

So suññamidaṃ saññāgataṃ ākiñcaññāyatanasaññāyāti pajānāti. Suññamidaṃ saññāgataṃ

nevasaññānāsaññāyatanasaññāyāti pajānāti. Atthi cevidaṃ asuññataṃ yadidaṃ imameva

kāyaṃ paṭicca saḷāyatanikaṃ jīvitapaccayāti. Iti yaṃ hi kho tattha na hoti. Tena taṃ suññaṃ

samanupassati. Yaṃ pana tattha avasiṭṭhaṃ hoti. Taṃ santamidaṃ atthiti pajānāti. Evampissa

esā ānanda, yathābhuccā avipallatthā parisuddhā suññatāvakkanti bhavati.

[BJT Page 270] [\x 270/]

Puna ca paraṃ ānanda, bhikkhu amanasikaritvā ākiñcaññāyatanasaññaṃ amanasikaritvā

nevasaññānāsaññāyatanasaññaṃ animittaṃ cetosamādhiṃ paṭicca manasikaroti ekattaṃ. Tassa

animitte cetosamādhimhi cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati adhimuccati. So evaṃ

pajānāti: 'ayampi kho animitto cetosamādhi abhisaṅkhato ābhisañcetasiko yaṃ kho pana

kiñci abhisaṅkhataṃ ābhisañcetasikaṃ, tadaniccaṃ nirodhadhamma'nti pajānāti. Tassa evaṃ

jānato evaṃ passato kāmāsavāpi cittaṃ vimuccati. Bhavāsavāpi cittaṃ vimuccati. Avijjāsavāpi

cittaṃ vimuccati. Vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti. Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ,

kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānāti. So evaṃ pajānāti: 'ye assu darathā kāmāsavaṃ

paṭicca, tedha na santi. Ye assu darathā bhavāsavaṃ paṭicca tedha na santi. Ye assu darathā

avijjāsavaṃ paṭicca, tedha na santi. Atthi cevāyaṃ darathamatthā, yadidaṃ imameva kāyaṃ

paṭicca saḷāyatanikaṃ jīvitapaccayā'ti. So suññamidaṃ saññāgataṃ kāmāsavenāti pajānāti.

Suññamidaṃ saññāgataṃ bhavāsavenāti pajānāti. Suññamidaṃ saññāgataṃ avijjāsavenāti

pajānāti. Atthi cevidaṃ asuññataṃ yadidaṃ imameva kāyaṃ paṭicca saḷāyatanikaṃ

jīvitapaccayāti. Iti yaṃ hi kho tattha na hoti. Tena taṃ suññaṃ samanupassati yaṃ pana

tattha avasiṭṭhaṃ hoti, taṃ santamidaṃ atthiti pajānāti. Evamassa esā ānanda, yathābhuccā

[PTS Page 109] [\q 109/] avipallatthā parisuddhā paramānuttarā suññatāvakkanti

bhavati.

Yepi hi keci ānanda, atītamaddhānaṃ samaṇā vā brāhmaṇā vā parisuddhaṃ

paramānuttaraṃ suññataṃ upasampajja vihariṃsu. Sabbe te imaṃ yeva parisuddhaṃ

paramānuttaraṃ suññataṃ upasampajja vihariṃsu. Yepi hi keci ānanda, anāgatamaddhānaṃ

samaṇā vā brāhmaṇā vā parisuddhaṃ paramānuttaraṃ suññataṃ upasampajja viharisasanti.

Sabbe te imaṃyeva parisuddhaṃ paramānuttaraṃ suññataṃ upasampajja viharissanti. Yepi hi

keci ānanda, etarahi samaṇā vā brāhmaṇā vā parisuddhaṃ paramānuttaraṃ suññataṃ

upasampajajja viharanti. Sabbe te imaṃyeva parisuddhaṃ paramānuttaraṃ suññataṃ

upasampajja viharanti. Tasmātiha ānanda, parisuddhaṃ paramānuttaraṃ suññataṃ

upasampajja viharissāmāti. Evaṃ hi vo ānanda, sikkhitabbanti.

Idamavoca bhagavā attamano āyasmā ānando bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti.

Cūḷasuññatasuttaṃ paṭhamaṃ

[BJT Page 272] [\x 272/]

3.3.2

Mahāsuññata suttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sakkesu viharati kapilavatthusmiṃ nigrodhārāme.

Atha kho bhagavā pubbanhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaraṃ ādāya kapilavatthuṃ piṇḍāya

pāvisi. Kapilavatthusmiṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto yena

kāḷakhemakassa sakkassa vihāro, tenupasaṅkami divāvihārāya. Tena kho pana samayena

kāḷakhemakassa vihāre sambahulāni senāsanāni paññattāni honti. Addasā kho bhagavā

kāḷakhemakassa sakkassa vihāre sambahulāni [PTS Page 110] [\q 110/] senāsanāni

paññattāni. Disvāna bhagavato etadahosi: sambahulāni kho kāḷakhemakassa sakkassa vihāre

senāsanāni paññattāni sambahulā nu kho idha bhikkhu viharantīti.

Tena kho pana samayena āyasmā ānando sambahulehi bhikkhūhi saddhiṃ ghaṭāya sakkassa

vihāre civarakammaṃ karoti. Atha kho bhagavā sāyanhasamayaṃ patisallānā vuṭṭhito, yena

ghaṭāya sakkassa vihāro tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā paññatte āsane nisidi. Nisajja kho

bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi: sambahulāni kho ānanda kāḷakhemakassa sakkassa

vihāre senāsanāni paññattāni, samabahulā nu kho ettha bhikkhū viharantīti.

Sambahulāni bhante, kāḷakhemakassa sakkassa vihāre senāsanāni paññattāni, sambahulā

ettha bhikkhū viharanti. Cīvarakārasamayo no bhante, vattatīti.

Na kho ānanda, bhikkhu sobhani saṅgaṇikārāmo saṅgaṇikārato saṅgaṇikārāmataṃ anuyutto

gaṇārāmo gaṇarato gaṇasammudito. So vatānanda, bhikkhu saṅgaṇikārāmo saṅgaṇikārato

saṅgaṇikārāmataṃ anuyutto gaṇārāmo gaṇarato gaṇasammudito. Yaṃ taṃ

nekkhammasukhaṃ pavivekasukhaṃ upasamasukhaṃ sambodhasukhaṃ1 tassa sukhassa

nikāmalābhī bhavissati akicchalābhī akasiralābhīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Yo ca kho so

ānanda, bhikkhu eko gaṇasmā vūpakaṭṭho viharati. Tassetaṃ bhikkhuno pāṭikaṅkhaṃ: yaṃ

taṃ nekkhammasukhaṃ pavivekasukhaṃ upasamasukhaṃ sambodhasukhaṃ1 tassa sukhassa

nikāmalābhī bhavissati akicchalābhī akasiralābhīti ṭhānametaṃ vijjati.

So vatānanda, bhikkhu saṅgaṇikārāmo saṅgaṇikārāmataṃ anuyutto gaṇārāmo gaṇarato

gaṇasammudito sāmayikaṃ2 vā kantaṃ cetovimuttiṃ upasampajja viharissati, asāmayikaṃ2

vā akuppanti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Yo ca kho so ānanda, bhikkhu eko gaṇasmā vūpakaṭṭho

viharati. Tassetaṃ bhikkhuno pāṭikaṅkhaṃ: sāmayikaṃ2 vā kantaṃ [PTS Page 111] [\q 111/]

cetovimuttiṃ upasampajja viharissati, asāmayikaṃ3 vā akuppanti ṭhānametaṃ vijjati.

-------------------------

1.Sambodhisukhaṃ-syā,majasaṃ. 2.Sāmāyikaṃ-majasaṃ.

3.Asāmāyikaṃ-majasaṃ.

[BJT Page 274] [\x 274/]

Nāhaṃ ānanda, ekarūpampi samanupassāmi: yattha rattassa1 yatthābhirattassa2 rūpassa

viparināmaññathābhāvā na uppajjeyyuṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā.

Ayaṃ kho ānanda, vihāro tathāgatena3 abhisambuddho, yadidaṃ sabbanimittānaṃ

amanasikārā ajjhattaṃ suññataṃ upasampajja viharituṃ4 tatra ce ānanda, tathāgataṃ iminā

vihārena viharantaṃ bhavanti upasaṅkamitāro bhikkhū bhikkhuniyo upāsakā upāsikāyo

rājāno rājamahāmattā titthiyā titthiyasāvakā. Tatrānanda, tathāgato vivekaninneneva cittena

vivekapoṇena vivekapabbhārena vūpakaṭṭhena nekkhammābhirattena byantībhutena

sabbaso āsavaṭṭhāniyehi dhammehi aññadatthu uyyojanikapaṭisaṃyuttaṃyeva kathaṃ kattā

hoti. Tasmātiha ānanda, bhikkhu cepi ākaṅkheyya: ajjhattaṃ suññataṃ upasampajja

vihareyyanti. Tenānanda, bhikkhunā ajjhattameva cittaṃ saṇṭhapetabbaṃ, sannisādetabbaṃ,

ekodi kātabbaṃ, samādahātabbaṃ

Kathañca ānanda, bhikkhu ajjhattameva cittaṃ saṇṭhapeti sannisādeti ekodiṃ karoti

samādahati. Idhānanda, bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ

savicāraṃ vivekajaṃ pitisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati, vitakkavicāranaṃ

vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ

pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati, sukhañca kāyena paṭisaṃvedeti. Yaṃ taṃ

ariyā ācikkhanti: upekkhako satimā sukhavihārīti, catuttha jhānaṃ upasampajja viharati,

sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassaṃ atthaṅgamā

adukkhaṃ asukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Evaṃ

kho ānanda, bhikkhu ajjhattameva cittaṃ saṇṭhapeti, sannisādeti, ekodi karoti, samādahati.

[PTS Page 112] [\q 112/] so ajjhattaṃ suññataṃ manasikaroti. Tassa ajjhattaṃ suññataṃ

manasikaroto suññatāya cittaṃ na pakkhandati, nappasīdati, na santiṭṭhati, vimuccati. Evaṃ

santametaṃ ānanda, bhikkhu evaṃ pajānāti: ajjhattaṃ suññataṃ kho me manasikaroto

ajjhattaṃ suññatāya cittaṃ na pakkhandati, nappasidati, na santiṭṭhati, na vimuccatī'ti. Itiha

tattha sampajāno hoti. So bahiddhā suññataṃ manasikaroti. Tassa bahiddhā suññataṃ

manasikaroto suññatāya cittaṃ na pakkhandati, nappasidati, na santiṭṭhati, na vimuccati.

Evaṃ santametaṃ ānanda, bhikkhu evaṃ pajānāti: bahiddhā suññataṃ kho me manasikaroto

bahiddhā suññatāya cittaṃ na pakkhandati, nappasidati, na santiṭṭhati, na vimuccatī'ti. Itiha

tattha sampajāno hoti. So ajjhattabahiddhā suññataṃ manasikaroti. Tassa ajjhattabahiddhā

suññataṃ manasikaroto suññatāya cittaṃ na pakkhandati, nappasidati, na santiṭṭhati, na

vimuccati. Evaṃ santametaṃ ānanda, bhikkhu evaṃ pajānāti: ajjhattabahiddhā suññataṃ kho

me manasikaroto ajjhattabahiddhā suññatāya cittaṃ na pakkhandati, nappasidati, na

santiṭṭhati, na vimuccatī'ti. Itiha tattha sampajāno hoti.So āneñjaṃ manasikaroti.Tassa

āneñjaṃ manasikaroto āneñjāya cittaṃ na pakkhandati, nappasīdati, na santiṭṭhati, na

vimuccati. Evaṃ santametaṃ ānanda, bhikkhu evaṃ pajānāti: ānejjaṃ kho me manasikaroto

āneñjāya cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccatī'ti. Itiha tattha

sampajāno hoti.

Tenānanda, bhikkhunā tasmiṃyeva purimasmiṃ samādhinimittena ajjhattaṃ eva cittaṃ

saṇṭhapetabbaṃ, sannisādetabbaṃ, ekodikātabbaṃ, samādahātabbaṃ. So ajjhattaṃ suññataṃ

manasikaroti. Tassa ajjhattaṃ suññataṃ manasikaroto ajjhattaṃ suññatāya cittaṃ pakkhandati,

pasīdati, santiṭṭhati, vimuccati. Evaṃ santametaṃ ānanda, bhikkhu evaṃ pajānāti: ajjhattaṃ

suññataṃ kho me manasikaroto ajjhattaṃ suññatāya cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati

vimuccatīti.

--------------------------

1.Ratassa-sīmu,majasaṃ,[PTS. 3.]Tattha tathāgatena-syā.

2.Yatthābhiratassa-sīmu,majasaṃ,[PTS. 4.]Viharati-syā.

[BJT Page 276] [\x 276/]

Itiha tattha sampajāno hoti. So bahiddhā suññataṃ masikaroti. Tassa bahiddhā suññataṃ

manasikaroto suññatāya cittaṃ na pakkhandati, nappasīdati, na santiṭṭhati, na vimuccati.

Evaṃ santametaṃ pajānāti: bahiddhā suññataṃ kho me manasikaroto bahiddhā suññatāya

cittaṃ na pakkhanidati, nappasīdati, na santiṭṭhati, na vimuccatī'ti. Itiha tattha sampajāno

hoti. So ajjhattabahiddhā suññataṃ masikaroti. Tassa ajjhattabahiddhā suññataṃ

manasikaroto suññatāya cittaṃ na pakkhandati, nappasīdati, na santiṭṭhati, na vimuccati.

Evaṃ santametaṃ pajānāti: ajjhattabahiddhā suññataṃ kho me manasikaroto ajjhattabahiddhā

suññatāya cittaṃ na pakkhanidati, nappasīdati, na santiṭṭhati, na vimuccatī'ti. Itiha tattha

sampajāno hoti. So āneñjaṃ manasikaroti. Tassa āneñjaṃ

Manasikaroto āneñjāya cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati. Evaṃ santametaṃ

ānanda, bhikkhu evaṃ pajānāti: āneñjaṃ kho me manasikaroto āneñjāya cittaṃ pakkhandati

pasīdati santiṭṭhati vimuccatīti. Itiha tattha sampajāno hoti.

Tassa ce ānanda, bhikkhuno iminā vihārena viharato caṅkamāya cittaṃ namati. So caṅkamati

evaṃ maṃ caṅkamantaṃ nābhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā [PTS Page 113] [\q

113/] anvāssavissantīti. Itiha tattha sampajāno hoti. Tassa ce ānanda, bhikkhuno iminā

vihārena viharato ṭhānāya cittaṃ namati. So tiṭṭhati: evaṃ maṃ tiṭṭhantaṃ1 nābhijjhā

domanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssavissantīti. Itiha tattha sampajāno hoti.

Tassa ce ānanda, bhikkhuno iminā vihārena viharato kathāya3 cittaṃ namati. So yāyaṃ kathā

hīnā gammā pothujjanikā anariyā anatthasaṃhitā na nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na

upasamāya na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṃvattati. Seyyathīdaṃ: rājakathā

corakathā mahāmattakathā senākathā bhayakathā yuddhakathā annakathā pānakathā

vatthakathā sayanakathā mālākathā gandhakathā ñātikathā yānakathā gāmakathā

nigamakathā nagarakathā janapadakathā itthikathā purisakathā surākathā visikhākathā

kumbhaṭṭhānakathā pubbapetakathā nānatthakathā lokakkhāyikā samuddakkhāyikā

itibhavābhavakathā, iti vā iti evarūpiṃ kathaṃ na kathessāmiti. Itiha tattha sampajāno hoti.

Yā ca kho ayaṃ ānanda, kathā abhisallekhikā cetovinīvaraṇasappāyā ekantanibbidāya

virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati. Seyyathīdaṃ:

appicchakathā santuṭṭhikathā pavivekakathā, asaṃsaggakathā, viriyārambhakathā, sīlakathā,

samādhikathā, paññākathā, vimuttikathā vimuttiñāṇadassanakathā, iti evarūpiṃ kathaṃ

kathessāmīti. Itiha tattha sampajāno hoti.

-------------------------

1. hitaṃ-sīmu,majasaṃ,syā. 3.Bhāsāya-syā.

2.Nisinnaṃ-sīmu.

[BJT Page 278] [\x 278/]

Tassa ce ānanda, bhikkhuno iminā vihārena [PTS Page 114] [\q 114/] viharato vitakkāya

cittaṃ namatī. So ye te vitakkā hīnā gammā pothujjanikā anariyā anatthasaṃhitā na

nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya na abhiññāya na sambodhāya na

nibbānāya saṃvattanti. Seyyathīdaṃ: kāmavitakko vyāpādavitakko vihiṃsāvitakko, iti

evarūpe vitakke na1 vitakkessāmīti. Itiha tattha sampajāno hoti. Ye ca kho ime ānanda,

vitakkā ariyā niyyānikā niyyanti. Takkarassa sammā dukkhakkhayāya. Seyyathīdaṃ:

nekkhamma vitakko avyāpādavitakko avihiṃsāvitakko iti evarūpe vitakke vitakkessāmīti.

Itiha tattha sampajāno hoti.

Pañca kho ime ānanda, kāmaguṇā. Katame pañca: cakkhu viññeyyā rūpā iṭṭhā kantā

manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā, sotaviññeyyā saddhā iṭṭhā kantā manāpā

piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā, ghānaviññeyyā gandhā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā

kāmūpasaṃhitā rajanīyā, jivhāviññeyyā rasā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpaṃhitā

rajanīyā, kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.

Ime kho ānanda, pañcakāmaguṇā, yattha bhikkhunā abhikkhaṇaṃ sakaṃ cittaṃ

paccavekkhitabbaṃ. Atthi nu kho me imesu pañcasu kāmaguṇesu aññatarasmiṃ vā

aññatarasmiṃ vā āyatane uppajjati cetaso samudācāroti. Sace ānanda, bhikkhu

paccavekkhamāno evaṃ pajānāti: atthi kho me imesu pañcasu kāmaguṇesu aññatarasmiṃ vā

aññatarasmiṃ vā āyatane uppajjati cetaso samudācāroti. Evaṃ santametaṃ ānanda, bhikkhu

evaṃ pajānāti: yo kho imesu pañcasu kāmaguṇesu chandarāgo, so me appahīnoti.2 Itiha

tattha sampajāno hoti. Sace panānanda, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ pajānāti. Natthi

kho me imesu pañcasu kāmaguṇesu aññatarasmiṃ vā aññatarasmiṃ vā āyatane uppajjati

cetaso samudācāroti, evaṃ santametaṃ ānanda, bhikkhū evaṃ pajānāti: yo kho imesu pañcasu

kāmaguṇesu chandarāgo, so me pahīnoti. Itiha tattha sampajāno hoti.

Pañca kho ime ānanda, upādānakkhandhā, yattha bhikkhunā udayabbayānupassinā

vihātabbaṃ. Iti rūpaṃ iti rūpassa samudayo. Iti rūpassa atthaṅgamo. Iti vedanā [PTS Page

115] [\q 115/] iti vedanāya samudayo. Iti vedanāya atthaṅgamo, iti saññā iti saññāya

samudayo, iti saññāya atthaṅgamo, iti saṅkhārā iti saṅkhārassa samudayo. Iti saṅkhārassa

atthaṅgamo, iti viññāṇaṃ. Iti viññāṇassa samudayo, iti viññāṇassa atthaṅgamoti. Tassa

imesu pañcasupādānakkhandhesu udayabbayānupassino viharato, yo

pañcasupādānakkhandhesu asmimāno, so pahīyati. Evaṃ santametaṃ ānanda, bhikkhu evaṃ

pajānāti: yo kho imesu pañcasupādānakkhandhesu asmimāno, so me pahīnoti. Itiha tattha

sampajāno hoti. Ime kho te ānanda, dhammā ekantakusalāyatikā3 ariyā lokuttarā

anavakkantā pāpimatā.

Taṃ kiṃ maññasi ānanda, kaṃ atthavasaṃ sampassamāno arahati sāvako satthāraṃ

anubandhituṃ api panujjamānoti.

--------------------------

1.Evarūpena vitakkena-sīmu.Syā. 2.Nappahīṇo-sīmu.

3.Ekantakusalāyātikā-sīmu.

[BJT Page 280] [\x 280/]

Bhagavammūlakā no bhante, dhammā bhagavaṃnettikā bhagavampapaṭisaraṇā. Sādhu vata

bhante, bhagavantaṃyeva paṭibhātu etassa bhāsitassa attho, bhagavato sutvā bhikkhū

dhāressantītī.

Na kho ānanda, arahati sāvako satthāraṃ anubandhituṃ yadidaṃ suttaṃ geyyaṃ

veyyākaraṇaṃ tassa hetu1 taṃ kissa hetu: dīgharattassa hi vo2 ānanda, dhammā sutā dhatā

vacasā paricitā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā. Yā ca kho ānanda, kathā

abhisallekhikā ceto vinīvaraṇasappāyā ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya

abhiññāya sambhodhāya nibbānāya saṃvattati. Seyyathīdaṃ: appicchakathā santuṭṭhikathā

pavivekakathā asaṃsaggakathā viriyārambhakathā sīlakathā samādhikathā paññākathā

vimuttikathā vimuttiñāṇadassanakathā. Evarūpiyā kho ānanda kathāya hetu arahati sāvako

satthāraṃ anubandhituṃ api panujjamāno.

Evaṃ sante kho ānanda, ācariyūpaddavo hoti. Evaṃ sante antevāsūpaddavo hoti. Evaṃ sante

brahmacārūpaddavo hoti.

Kathaṃ cānanda, ācariyūpaddavo hoti: idhānanda, ekacco satthā vivittaṃ senāsanaṃ bhajati

araññaṃ rukkhamūlaṃ pabbataṃ kandaraṃ giriguhaṃ susānaṃ [PTS Page 116] [\q 116/]

vanapatthaṃ abbhokāsaṃ palālapuñjaṃ. Tassa tathā vūpakaṭṭhassa viharato anvāvaṭṭanti

brāhamaṇagahapatikā negamā ceva jānapadā ca. So anvāvaṭṭantesu3

brāhmaṇagahapatikesu negamesu ceva jānapadesu ca mucchati, nikāyamati, gedhaṃ āpajjati,

āvaṭṭati bāhullāya. Ayaṃ vuccatānanda, upaddavo ācariyo. Ācariyūpaddavena avadhiṃsu

naṃ pāpakā akusalā dhammā saṃkilesikā ponobhavikā4 sadarā dukkhavipākā āyatiṃ

jātijarāmaraṇiyā, evaṃ kho ānanda, ācariyūpaddavo hoti.

Kathaṃ cānanda, antevāsūpaddavo hoti. Tasseva kho panānanda, satthu sāvako tassa satthu

vivekamanubrūhayamāno vivittaṃ senāsanaṃ bhajati araññaṃ rukkhamūlaṃ pabbataṃ

kandaraṃ giriguhaṃ susānaṃ vanapatthaṃ abbhokāsaṃ palālapuñjaṃ, tassa tathā

vūpakaṭṭhassa viharato anvāvaṭṭanti brāhmaṇagahapatikā negamā ceva jānapadā ca. Yo

anvāvaṭṭantesu brāhmaṇagahapatikesu negamesu ceva jānapadesu ca mucchati, nikāyamati,

gedhaṃ āpajjati, āvaṭṭati bāhullāya. Ayaṃ vuccatānanda, upaddavo antevāsī.

Antevāsupaddavena avadhiṃsu naṃ pāpakā akusalā dhammā saṅkilesikā ponobhavikā

sadarā dukkhavipākā āyatiṃ jātijarāmaraṇiyā. Evaṃ kho ānanda, antevāsūpaddavo hoti.

---------------------------

1.Suttageyyaveyyākaraṇassa sotuṃ-syā.

Suttaṃ geyyaṃ veyyākaraṇassa hetu-[PTS.]

2.Te-sīmu,majasaṃ.

3.Anvāvattantesu-sīmu,majasaṃ.

Anvāvaṭṭesu-syā,[PTS.]

4.Ponobbhavikā-majasaṃ. 5.Kāmayati-[PTS.]

[BJT Page 282] [\x 282/]

Kathaṃ cānanda, brahmacārūpaddavo hoti: idhānanda tathāgato loke upapajjati arahaṃ

sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidu anuttaro purisadammasārathī

satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā. So vivittaṃ senāsanaṃ bhajati araññaṃ

rukkhamūlaṃ pabbataṃ kandaraṃ giriguhaṃ susānaṃ vanapatthaṃ abbhokāsaṃ palālapuñjaṃ,

tassa tathā vūpakaṭṭhassa viharato anvāvaṭṭanti brāhmaṇagahapatikā negamā ceva

jānapadā ca. So anvāvaṭṭantesu brāhmaṇagahapatikesu negamesu ceva jānapadesu ca na

mucchati, na nikāmayati, na gedhaṃ āpajjati. [PTS Page 117] [\q 117/] na āvaṭṭati

bāhullāya. Tasse kho panānanda, satthu sāvako tassa satthu vivekamanubrūhayamāno

vivittaṃ senāsanaṃ bhajati āraññaṃ rukkhamūlaṃ pabbataṃ kandaraṃ giriguhaṃ susānaṃ

vanapatthaṃ abbhokāsaṃ palālapuñjaṃ, tassa tathā vūpakaṭṭhassa viharato anvāvaṭṭanti

brāhmaṇagahapatikā negamā ceva jānapadā ca. So anvāvaṭṭantesu brāhmaṇagahapatikesu

negamesu ceva jānapadesu ca mucchati, nikāmayati, gedhaṃ āpajjati. Āvaṭṭati bāhullāya.

Ayaṃ vuccatānanda, upaddavo brahmacārī brahmacārūpaddavena avadhiṃsu naṃ pāpakā

akusalā dhammā saṅkilesikā ponobhavikā sadarā dukkhavipākā āyatiṃ jātijarāmaraṇiyā.

Evaṃ kho ānanda, brahmacārūpaddavo hoti.

Tatrānanda, yo cevāyaṃ ācariyūpaddavo yo ca antevāsūpaddavo, ayaṃ tehi

brahmacārūpaddavo dukkhavipākataro ceva kaṭukavipākataroca, api ca vinipātāya

saṃvattati.

Tasmātiha maṃ ānanda, mittavatāya samudācaratha, mā sapattavatāya. Taṃ vo bhavissati

dīgharattaṃ hitāya sukhāya.

Kathaṃ cānanda, satthāraṃ sāvakā sapattavatāya samudācaranti no mittavatāya: idhānanda,

satthā sāvakānaṃ dhammaṃ deseti anukampako hitesī anukampaṃ upādāya idaṃ vo hitāya

idaṃ vo sukhāyāti. Tassa sāvakā na sussūsanti, na sotaṃ odahanti na aññā cittaṃ

upaṭṭhapenti. Vokkamma ca satthusāsanā vattanti. Evaṃ kho ānanda satthāraṃ sāvakā

sapattavatāya samudācaranti no mittavatāya.

Kathañcānanda, satthāraṃ sāvakā mittavatāya samudācaranti no sapattavatāya: idhānanda,

satthā sāvakānaṃ dhammaṃ deseti anukampako hitesī anukampaṃ upādāya: idaṃ vo hitāya

idaṃ vo sukhāyāti. Tassa sāvakā sussūsanti, sotaṃ odahanti, aññā cittaṃ1 upaṭṭhapenti, na

ca vokkamma satthusāsanā2 vattanti. Evaṃ kho ānanda, satthāraṃ

---------------------------

1.Aññaṃ cittaṃ-[PTS. 2.]Sāsanaṃ-syā.

[BJT Page 284] [\x 284/]

Sāvakā mittavatāya samudācaranti no sapattavatāya. Tasmātīha [PTS Page 118] [\q 118/]

maṃ ānanda, mittavatāya samudācaratha, mā sapattavatāya taṃ vo bhavissati dīgharattaṃ

hitāya sukhāya. Na kho ahaṃ ānanda, tathā parakkamissāmi. Yathā kumbhakāro āmake

āmakamatte. Niggayha niggayhāhaṃ ānanda vakkhāmi. Pavayha ānanda pavayha vakkhāmi.

Yo sāro so ṭhassatīti.

Idamavoca bhagavā attamano āyasmā ānando bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti.

Mahāsuññata suttaṃ dutiyaṃ

[BJT Page 286] [\x 286/]

3.3.3

Acchariyabbhuta suttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Atha kho sambahulānaṃ bhikkhūnaṃ pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkantānaṃ

upaṭṭhānasālāyaṃ sannisinnānaṃ sannipatitānaṃ ayamantarā kathā udapādi: acchariyaṃ

āvuso abbhutaṃ āvuso, tathāgatassa mahiddhikatā mahānubhāvakatā1 yatra hī nāma

tathāgato atīte buddhe parinibbute chinnapapañce chinnavaṭume pariyādinnavaṭṭe

sabbadukkha vītivatte jānissati: evaṃjaccā te bhagavanto ahesuṃ itipi, evaṃnāmā te

bhagavanto ahesuṃ itipi, evaṃ gottā te bhagavanto ahesuṃ itipi, evaṃsīlā te bhagavanto

ahesuṃ itipi, evaṃdhammā te bhagavanto ahesuṃ itipi, evaṃ paññā te bhagavanto ahesuṃ

itipi, evaṃvihāri te bhagavanto ahesuṃ itipi, evaṃvimuttā te bhagavanto ahesuṃ itipiti.

Evaṃ vutte āyasmā ānando te bhikkhū etadavoca: acchariyā ceva āvuso, tathāgatā

acchariyadhammasamannāgatā ca abbhutā ceva āvuso, tathāgatā

abbhutadhammasamannāgatā cāti.

[PTS Page 119] [\q 119/]

Ayañca hidaṃ tesaṃ bhikkhūnaṃ antarā kathā vippakatā hoti. Atha kho bhagavā

sāyanhasamayaṃ patisallānā vuṭṭhito yenūpaṭṭhānasālā tenupasaṃkami. Upasaṅkamitvā

paññatte āsane nisīdi. Nissajja kho bhagavā bhikkhu āmantesi:

Kāyanuttha bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā, kā ca pana vo antarā kathā vippakatāti.

Idha bhante, amhākaṃ pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkantānaṃ upaṭṭhānasālāyaṃ

sannisinnānaṃ sannipatitānaṃ ayamantarā kathā udapādi: acchariyaṃ āvuso abbhutaṃ āvuso,

tathāgatassa mahiddhikatā mahānubhāvakatā1 yatra hī nāma tathāgato atīte buddhe

parinibbute chinnapapañce chinnavaṭume pariyādinnavaṭṭe sabbadukkha vītivatte jānissati:

evaṃjaccā te bhagavanto ahesuṃ itipi, evaṃnāmā te bhagavantato ahesuṃ itipi, evaṃ gottā te

bhagavanto ahesuṃ itipi, evaṃ sīlā te bhagavanto ahesuṃ itipi, evaṃdhammā te bhagavanto

ahesuṃ itipi, evaṃ paññā te bhagavanto ahesuṃ itipi, evaṃvihāri te bhagavanto ahesuṃ itipi,

evaṃvimuttā te bhagavanto ahesuṃ itipīti. Evaṃ vutte bhante, āyasmā ānando amhe

etadavoca: acchariyā ceva āvuso. Tathāgatā acchariyadhammasamannāgatā ca, abbhutā ceva

āvuso, tathāgatā abbhutadhammasamannāgatācāti. Ayaṃ kho no bhante, antarā kathā

vippakatā. Atha bhagavā anuppattoti.

Atha kho bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi: tasmātiha taṃ ānanda, bhiyyosomattāya

paṭibhantu tathāgatassa acchariyā abbhutadhammāti.

--------------------------

1.Mahānubhāvatā-sīmu,majasaṃ, [PTS.]

[BJT Page 288] [\x 288/]

Sammukhā metaṃ bhante, bhagavato sutaṃ, sammukhā paṭiggahitaṃ: sato sampajāno

ānanda1, bodhisatto tusitaṃ kāyaṃ upapajjīti yampi bhante, sato sampajāno bodhisatto

tusitaṃ kāyaṃ upapajji. Idamahaṃ bhante, bhagavato acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhāremi.

Sammukhā metaṃ bhante, bhagavato sutaṃ, sammukhā paṭiggahitaṃ: sato sampajāno

ānanda, bodhisatto tusite kāye aṭṭhāsīti. Yampi bhante sato sampajāno bodhisatto tusite

kāye aṭṭhāsi. Idampāhaṃ bhante, bhagavato acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhāremi.

Sammukhā metaṃ bhante, bhagavato sutaṃ, sammukhā paṭiggahitaṃ: yāvatāyukaṃ ānanda,

bodhisatto tusite kāye aṭṭhāsīti. Yampi bhante, yāvatāyukaṃ bodhisatto tusite kāye aṭṭhāsi.

Idampāhaṃ bhante, bhagavato acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhāremi.

Sammukhā metaṃ bhante, bhagavato sutaṃ. Sammukhā paṭiggahitaṃ: sato sampajāno

ānanda, bodhisatto tusitā kāyā cavitvā mātukucchiṃ okkamīti. Yampi [PTS Page 120] [\q

120/] bhante, sato sampajāno bodhisatto tusitā kāyā cavitvā mātukucchiṃ okkami,

idampāhaṃ bhante, bhagavato acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhāremi.

Sammukhā metaṃ bhante, bhagavato sutaṃ, sammukhā paṭiggahitaṃ: yadā ānanda,

bodhisatto tusitā kāyā cavitvā mātukucchiṃ okkami. Atha sadevake loke samārake

sabrahmake

Sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya appamāṇo uḷāro obhāso loke pātubhavati

atikkammeva devānaṃ devānubhāvaṃ. Yāpi tā lokantarikā aghā asaṃvutā andhakārā

andhakāratimisā, yatthapime candimasuriyā evaṃmahiddhikā evaṃmahānubhāvā ābhāya

nānubhonti tatthapi appamāṇo uḷāro obhāso loke pātubhavati atikkammeva devānaṃ

devānubhāvaṃ. Yepi tattha sattā upapannā, tepi tenobhāsena aññamaññaṃ sañjānanti: aññepi

kira bho santi sattā idhūpapannāti. Ayañca dasasahassī lokadhātu saṅkampati

sampakampati sampavedhati. Appamāṇo ca uḷāro obhāso loke pātubhavati atikkammeva

devānaṃ devānubhāvanti. Yampi bhante, sato sampajāno bodhisatto tusitaṃ kāyaṃ upapajjī.

Idampāhaṃ bhante, bhagavato acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhāremi.

Sammukhā metaṃ bhante, bhagavato sutaṃ, sammukhā paṭiggahitaṃ: yadā ānanda.

Bodhisatto mātukucchiṃ okkanto hoti. Cattāro naṃ devaputtā2 catuddisaṃ ārakkhāya

upagacchanti: mā naṃ kho bodhisattaṃ vā bodhisattamātaraṃ vā manusso vā amanusso vā

koci vā viheṭhesīti3. Yampi bhante, sato sampajāno bodhisatto tusite kāyaṃ upapajjī.

Idampāhaṃ bhante, bhagavato acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhāremi.

-------------------------

1.Upapajjamāno ānanda-[PTS.]

2.Cattāro devaputtā-majasaṃ,sīmu.

3.Vihesiti-syā

[BJT Page 290] [\x 290/]

Sammukhā metaṃ bhante, bhagavato sutaṃ sammukhā paṭiggahitaṃ: yadā ānanda,

bodhisatto mātukucchiṃ okkanto hoti. Pakatiyā sīlavatī bodhisattamātā hoti. Viratā

pāṇātipātā, viratā adinnādānā. Viratā kāmesu micchācārā, viratā musāvādā, viratā

surāmerayamajjapamādaṭṭhānāti. Yampi bhante, yāvatāyukaṃ bodhisatto tusite kāye

aṭṭhāsi. Idampāhaṃ bhante, bhagavato acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhāremi.

[PTS Page 121] [\q 121/]

Sammukhā metaṃ bhante, bhagavato sutaṃ, sammukhā paṭiggahitaṃ: yadā ānanda,

bodhisatto mātukucchiṃ okkanto hoti. Na bodhisattamātu purisesu mānasaṃ upapajjati

kāmaguṇūpasaṃhitaṃ. Anatikkamanīyā ca bodhisattamātā hoti kenaci purisena rattacittenāti.

Yampi bhante, sato sampajāno bodhisatto tusitā kāyā cavitvā mātukucchiṃ okkami,

idampāhaṃ bhante, bhagavato acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhāremi.

Sammukhā metaṃ bhante. Bhagavato sutaṃ, sammukhā paṭiggahitaṃ: yadā ānanda,

bodhisatto mātukucchiṃ okkanto hoti. Lābhinī bodhisattamātā hoti pañcannaṃ

kāmaguṇānaṃ. Sā pañcahi kāmaguṇehi samappitā samaṅgībhūtā paricāretī'ti. Yampi

bhante, sato sampajāno bodhisatto tusitā kāyā cavitvā mātukucchiṃ okkami, idampāhaṃ

bhante, bhagavato acchariyaṃ abbhūtadhammaṃ dhāremi.

Sammukhā metaṃ bhante, bhagavato sutaṃ, sammukhā paṭiggahitaṃ: yadā ānanda,

bodhisatto mātukucchiṃ okkanto hoti. Na bodhisattamātu kocideva ābādho upapajjati.

Sukhinī bodhisattamātā hoti akilantakāyā. Bodhisattañca bodhisattamātā tirokucchigataṃ

passati sabbaṅgapaccaṅgaṃ ahīnindriyaṃ. Seyyathāpi ānanda, maṇi veḷuriyo subho jātimā

aṭṭhaṃso suparikammakato. Tatrāssa suttaṃ āvutaṃ nīlaṃ vā pītaṃ vā lohitaṃ vā odātaṃ vā

paṇḍusuttaṃ vā. Tamenaṃ cakkhumā puriso hatthe karitvā paccavekkheyya: ayaṃ kho maṇi

veḷuriyo subho jātimā aṭṭhaṃso suparikammakato. Tatridaṃ suttaṃ āvutaṃ nīlaṃ vā pītaṃ

vā lohitaṃ vā odātaṃ vā paṇḍusuttaṃ vāti. Evameva kho ānanda, yadā bodhisatto

mātukucchiṃ okkanto hoti. Na

Bodhisattamātu kocideva ābādho upapajjati. Sukhīnī bodhisattamātā hoti

Akilantakāyā. Bodhisattañca bodhisattamātā tirokucchigataṃ passati sabbaṅgapaccaṅgaṃ

ahīnindriyanti. Yampi bhante, sato sampajāno ānanda, bodhisatto tusitā

Kāyā cavitvā mātukucchiṃ okkami, idampāhaṃ bhante, bhagavato acchariyaṃ

abbhutadhammaṃ dhāremi.

[PTS Page 122] [\q 122/]

Sammukhā metaṃ bhante. Bhagavato sutaṃ, sammukhā paṭaggahitaṃ: sattāhajāte ānanda,

bodhisatte bodhisattamātā kālaṃ karoti. Tusitaṃ kāyaṃ upapajjatī'ti. Yampi bhante, sato

sampajāno ānanda, bodhisatto tusitā kāyā cavitvā mātukucchiṃ okkami, idampāhaṃ bhante,

bhagavato acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhāremi.

Sammukhā metaṃ bhante, bhagavato sutaṃ, sammukhā paṭiggahitaṃ: yathā kho panānanda

aññā itthikā nava vā dasa vā māse gabbhaṃ kucchinā pariharitvā vijāyanti. Na hevaṃ

bodhisattaṃ bodhisattamātā vijāyati. Daseva māsāni bodhisattaṃ bodhisattamātā kucchinā

pariharitvā vijāyatī'ti. Yampi bhante, sato sampajāno ānanda, bodhisatto tusitā kāyā cavitvā

mātukucchiṃ okkami, idampāhaṃ bhante, bhagavato acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhāremi.

[BJT Page 292] [\x 292/]

Sammukhā metaṃ bhante, bhagavato sutaṃ, sammukhā paṭiggahitaṃ: yathā kho panānanda,

aññā itthikā nisinnā vā nipannā vā vijāyanti. Na hevaṃ bodhisattaṃ bodhisattamātā vijāyati.

hitāva kho bodhisattaṃ bodhisattamātā vijāyatīti. Yampi bhante, sato sampajāno ānanda,

bodhisatto tusitā kāyā cavitvā mātukucchiṃ okkami, idampāhaṃ bhante, bhagavato

acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhāremi.

Sammukhā metaṃ bhante, bhagavato sutaṃ. Sammukhā paṭiggahitaṃ: yadā ānanda,

bodhisatto mātukucchimhā nikkhamati, devā naṃ paṭhamaṃ paṭiggaṇhanti, pacchā

manussāti. Yampi bhante, sato sampajāno ānanda, bodhisatto tusitā kāyā cavitvā

mātukucchiṃ okkami, idampāhaṃ bhante, bhagavato acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhāremi.

Sammukhā metaṃ bhante, bhagavato sutaṃ, sammukhā paṭiggahitaṃ: yadā ānanda,

bodhisatto mātukucchimhā nikkhamati appattova bodhisatto paṭhaviṃ hoti. Cattāro naṃ

devaputtā paṭiggahetvā mātu purato ṭhapenti: 'attamanā devi hohi, mahesakkho te putto

uppanno'ti. Yampi bhante, sato sampajāno ānanda, bodhisatto tusitā kāyā cavitvā

mātukucchiṃ okkami, idampāhaṃ bhante, bhagavato acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhāremi.

Sammukhā metaṃ bhante, bhagavato sutaṃ, sammukhā paṭiggahitaṃ: yadā ānanda,

bodhisatto mātukucchimhā nikkhamati, visadova nikkhamati amakkhito uddena1 amakkhito

semhena, amakkhito ruhirena, amakkhito [PTS Page 123] [\q 123/] kenaci asucinā

suddho visado. Seyyathāpi ānanda, maṇiratanaṃ kāsike vatthe nikkhittaṃ, neva

maṇiratanaṃ kāsikaṃ vatthaṃ makkheti. Nāpi kāsikaṃ vatthaṃ maṇiratanaṃ makkheti. Taṃ

kissa hetu: ubhinnaṃ suddhattā. Evameva kho ānanda, yadā bodhisatto mātukucchimhā

nikkhamati, visadova nikkhamati amakkhito uddena amakkhito semhena amakkhito

ruhirena amakkhito kenaci asucīnā suddho visadoti. Yampi bhante, sato sampajāno ānanda,

bodhisatto tusitā kāyā cavitvā mātukucchiṃ okkami, idampāhaṃ bhante, bhagavato

acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhāremi.

Sammukhā metaṃ bhante, bhagavato sutaṃ, sammukhā paṭiggahitaṃ: yadā ānanda,

bodhisatto mātukucchimhā nikkhamati. Dve udakassa dhārā antalikkhā pātubhavanti ekā

sītassa ekā uṇhassa, yena bodhisattassa udakakiccaṃ karonti2 mātu cāti. Yampi bhante, sato

sampajāno ānanda, bodhisatto tusitā kāyā cavitvā mātukucchiṃ okkami, idampāhaṃ bhante,

bhagavato acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhāremi.

Sammukhā metaṃ bhante, bhagavato sutaṃ, sammukhā paṭiggahitaṃ: sampati jāto ānanda,

bodhisatto samehi pādehi paṭhaviyaṃ patiṭṭhahitvā uttarābhimukho sattapadavītihārena

gacchati. Setamhi chatte anuhīramāne3 sabbā ca disā viloketi āsabhiṃ ca vācaṃ bhāsati:

'aggohamasmi lokassa, seṭṭhohamasmi lokassa, jeṭṭhohamasmi lokassa, ayamantimājāti,

natthidāni punabbhavo'ti. Yampi bhante, sato sampajāno ānanda, bodhisatto tusitā kāyā

cavitvā mātukucchiṃ okkami, idampāhaṃ bhante, bhagavato acchariyaṃ abbhutadhammaṃ

dhāremi.

--------------------------

1.Udena-majasaṃ. 2.Karoti-syā.

3.Anubhīramāne-[PTS.]

Anudhāriyamāne-sīmu,majasaṃ.

[BJT Page 294] [\x 294/]

Sammukhā metaṃ bhante, bhagavato sutaṃ, sammukhā paṭiggahitaṃ: yadā ānanda,

bodhisatto mātukucchimhā nikkhamati. Atha sadevake loke samārake sabrahmake

sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya appamāṇo uḷāro obhāso loke pātubhavati

atikkammeva devānaṃ devānubhāvaṃ. Yāpi tā lokantarikā aghā asaṃvutā andhakārā

andhakāratimisā, yatthapime candimasuriyā evaṃ mahiddhikā evaṃ mahānubhāvā ābhāya

nānubhonti. Tatthapi [PTS Page 124] [\q 124/] appamāṇo uḷāro obhāso loke

pātubhavati atikkammeva devānaṃ devānubhāvaṃ, yepi tattha sattā upapannā, tepi

tenobhāsena aññamaññaṃ sañjānanti: aññepi kira bho santi sattā idhūpapannāti. Ayañca

dasasahassī lokadhātu saṅkampati, sampakampati, sampavedhati. Appamāṇo ca uḷāro

obhāso loke pātubhavati atikkamme va devānaṃ devānubhāvanti. Yampi bhante, sato

sampajāno ānanda, bodhisatto tusitā kāyā cavitvā mātukucchiṃ okkami, idampāhaṃ bhante,

bhagavato acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhāremīti.

Tasmātiha tvaṃ ānanda, idampi tathāgatassa acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhārehi.

Idhānanda, tathāgatassa viditā vedanā uppajjanti. Viditā upaṭṭhahanti. Viditā abbhatthaṃ

gacchanti. Viditā saññā uppajjanti viditā upaṭṭhahanti. Viditā abbhatthaṃ gacchanti. Viditā

vitakkā uppajjanti. Viditā upaṭṭhahanti. Viditā abbhatthaṃ gacchanti. Idampi kho tvaṃ

ānanda, tathāgatassa acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhāremi.

Yampi bhante, bhagavato viditā vedanā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhanthaṃ

gacchanti, viditā saññā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti. Viditā

vitakkā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti. Idampāhaṃ bhante

bhagavato acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhāremīti.

Idamavoca āyasmā ānando, samanuñño satthā ahosi. Attamanā ca te bhikkhu āyasmato

ānandassa bhāsitaṃ abhinandunti.

Acchariyabbhuta suttaṃ tatiyaṃ

[BJT Page 296] [\x 296/]

3.3.4

Bakkula suttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ āyasmā bakkulo1 rājagahe viharati veḷuvane

kalandakanivāpe. Atha kho acelakassapo2 āyasmato bakkulassa3 purāṇagihīsahāyo [PTS

Page 125] [\q 125/] yenāyasmā bakkulo1 tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā āyasmatā

bakkulena saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ

nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho acelakassapo2 āyasmantaṃ bakkulaṃ etadavoca:

Kīvaciraṃ pabbajitosi, āvuso bakkulāti:

Asīti me āvuso vassāni pabbajitassāti.

Imehi pana te āvuso bakkula, asītiyā vassehi katikkhattuṃ methuno dhammo patisevitoti:

Na kho maṃ āvuso kassapa, evaṃ pucchitabbaṃ: 'imehi pana te āvuso bakkula, asītiyā

vassehi katikkhattuṃ methuno dhammo patisevito'ti. Evañca kho maṃ āvuso kassapa,

pucchitabbaṃ: 'imehi pana te āvuso bakkula, asītiyā vassehi katikkhattuṃ kāmasaññā

uppannapubbā'ti.

Imehi pana te āvuso, bakkula. Asītiyā vassehi katikkhattuṃ kāmasaññā uppannapubbāti.

Asīti me āvuso kassapa, vassāni pabbajitassa, nābhijānāmi kāmasaññaṃ uppannapubbaṃ.

Yampāyasmā bakkulo asītiyā vassehi nābhijānāti kāmasaññaṃ uppannapubbaṃ, idampi

mayaṃ āyasmato bakkulassa acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhārema.

Asīti me āvuso, vassāni pabbajitassa, nābhijānāmi byāpādasaññaṃ uppannapubbaṃ, idampi

mayaṃ āyasmanto bakkulassa accariyaṃ abbhutadhammaṃ dhārema.Vihiṃsāsaññaṃ

uppannapubbaṃ.

Yampāyasmā bakkulo asītiyā vassehi nābhijānāti vihiṃsāsaññaṃ uppannapubbaṃ, idampi

mayaṃ āyasmanto bakkulassa acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhārema.

Asīti me āvuso, vassāni pabbajitassa, nābhijānāmi kāmavitakkaṃ uppannapubbaṃ,

yampāyasmā bakkulo asitiyā vassehi nābhijānāti byāpādavitakkaṃ uppannapubbaṃ, idampi

mayaṃ āyasmato bakkulassa acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhārema.

Asīti me āvuso, vassāni pabbajitassa nābhijānāmi byāpādavitakkaṃ uppannapubbaṃ,

yampāyasmā bakkulo asītiyā vassehi nābhijānāti vihiṃsāvitakkaṃ uppannapubbaṃ, idampi

mayaṃ āyasmato bakkulassa acchariyaṃ abbhūtadhammaṃ dhārema.

[PTS Page 126] [\q 126/]

--------------------------

1.Bākulo-majasaṃ. 2.Acelo kassapo-syā.

3.Bākulassa-majasaṃ.

[BJT Page 298] [\x 298/]

Asīti me āvuso, vassāni pabbajitassa, nābhijānāmi gahapati civaraṃ sāditā. Yampāyasmā

bakkulo asītiyā vassehi nābhijānāti cīvaraṃ sāditā idampi mayaṃ āyasmato bakkulassa

acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhārema.

Asīti me āvuso, vassāni pabbajitassa, nābhijānāmi satthena cīvaraṃ chinditā.

Yampāyasmā bakkulo asītiyā vassehi nābhijānāti cīvaraṃ chinditā idampi mayaṃ āyasmato

bakkulassa acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhārema.

Asīti me āvuso, vassāni pabbajitassa, nābhijānāmi sūciyā cīvaraṃ sibbitā. Yampāyasmā

bakkulo asītiyā vassehi nābhijānāti cīvaraṃ sibbitā idampi mayaṃ āyasmato bakkulassa

acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhārema.

Asīti me āvuso, vassāni pabbajitassa, nābhijānāmi rajanena cīvaraṃ rajitā. Yampāyasmā

bakkulo asitiyā vassehi nābhijānāti cīvaraṃ rajitā idampi mayaṃ āyasmato bakkulassa

acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhārema.

Asīti me āvuso, vassāni pabbajitassa, nābhijānāmi kaṭhine1 cīvaraṃ sibbitā.

Yampāyasmā bakkulo asītiyā vassehi nābhijānāti cīvaraṃ sibbitā idampi mayaṃ āyasmato

bakkulassa acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhārema.

Asīti me āvuso, vassāni pabbajitassa, nābhijānāmi sabrahmacārī cīvarakamme byāpāritā2

yampāyasmā bakkulo asītiyā vassehi nābhijānāti cīvaraṃ byāpāritā2 idampi mayaṃ

āyasmato bakkulassa acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhārema.

Asīti me āvuso, vassāni pabbajitassa, nābhijānāmi nimantanaṃ sāditā. Yampāyasmā bakkulo

asītiyā vassehi nābhijānāti nimantanaṃ sāditā idampi mayaṃ āyasmato bakkulassa

acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhārema.

Asīti me āvuso, vassāni pabbajitassa, nābhijānāmi evarūpaṃ cittaṃ uppannapubbaṃ: ahovata

maṃ koci nimanteyyāti. Yampāyasmā bakkulo asītiyā vassehi nābhijānāti cittaṃ

uppannapubbaṃ idampi mayaṃ āyasmato bakkulassa acchariyaṃ abbhutadhammaṃ

dhārema.

Asīti me āvuso, vassāni pabbajitassa, nābhijānāmi antaraghare nisīditā. Yampāyasmā

bakkulo asītiyā vassehi nābhijānāti antaraghare nisīditā. Idampi mayaṃ āyasmanto

bakkulassa acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhārema. Asīti me āvuso vassāni pabbajitassa

nābhijānāmi antaraghare bhuñjitā. Yampāyasmā bakkulo

Asītiyā vassehi nābhijānāti antaraghare bhuñjitā. Idampi mayaṃ āyasmato bakkulassa

acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhadhadada

Dhārema.

Asīti me āvuso vassāni pabbajitassa, nābhijānāmi mātugāmassa anubyañjenaso nimittaṃ

gahetā. Yampāyasmā bakkulo asītiyā vassehi nābhijānāti nimittaṃ gahetā idampi mayaṃ

āyasmato bakkulassa acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhārema. Asīti me āvuso vassāni

pabbajitassa nābhijānāmi mātugāmassa dhammaṃ desitā, antamaso

Catuppadampi gāthaṃ. Yampāyasmā bakkulo asītiyā vassehi nābhijānāti antamaso

catuppadampi gāthaṃ.

Idampi mayaṃ āyasmato bakkulassa acchariyaṃ abbhutaṃ dhammaṃ dhārema.

Asīti me āvuso vassāni pabbajitassa, nābhijānāmi bhikkhuṇūpassayaṃ upasaṅkamitā.

Yampāyasmā bakkulo asītiyā vassehi nābhijānāti bhikkhuṇūpassayaṃ upasaṅkamitā idampi

mayaṃ āyasmato bakkulassa acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhārema.

Asīti me āvuso vassāni pabbajitassa, nābhijānāmi bhikkhuṇīyā dhammaṃ desitā

yampāyasmā bakkulo asītiyā vassehi nābhijānāti bhikkhuṇīyā dhammaṃ desitā idampi

mayaṃ āyasmato bakkulassa acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhārema.

Asīti me āvuso vassāni pabbajitassa nābhijānāmi sikkhamānāya dhammaṃ desitā.

Yampāyasmā bakkulo asītiyā vassehi nābhijānāti sikkhamānāya dhammaṃ desitā idampi

mayaṃ āyasmato bakkulassa acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhammaṃ dhārema

Asīti me āvuso vassāni pabbajitassa, nābhijānāmi sāmaṇeriyā dhammaṃ desitā.

Yampāyasmā bakkulo asītiyā vassehi nābhijānāti sāmaṇeriyā dhammaṃ desitā. Idampi

mayaṃ āyasmato bakkulassa acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhārema.

Asīti me āvuso, vassāni pabbajitassa, nābhijānāmi pabbājetā yampāyasmā bakkulo asītiyā

vassehi nābhijānāti pabbājetā idampi mayaṃ āyasmato bakkulassa acchariyaṃ

abbhutadhammaṃ dhārema.

Asīti me āvuso, vassāni pabbajitassa, nābhijānāmi upasampādetā. Yampāyasmā bakkulo

asītiyā vassehi nābhijānāti upasampādetā idampi mayaṃ āyasmato bakkulassa acchariyaṃ

abbhutadhammaṃ dhārema.

Asīti me āvuso, vassāni pabbajitassa, nābhijānāmi nissayaṃ dātā. Yampāyasmā bakkulo

asītiyā vassehi nābhijānāti nissayaṃ dātā idampi mayaṃ āyasmato bakkulassa acchariyaṃ

abbhutadhammaṃ dhārema.

Asīti me āvuso, vassāni pabbajitassa, nābhijānāmi sāmaṇeraṃ upaṭṭhāpetā. Yampāyasmā

bakkulo asītiyā vassehi nābhijānāti sāmaṇeraṃ upaṭṭhāpetā idampi mayaṃ āyasmato

bakkulassa acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhārema.

--------------------------

1.Kathine-majasaṃ.

2.Sabrahmacārīnaṃ cīvarakamme vicāritā-majasaṃ,syā.

[BJT Page 300] [\x 300/]

Asīti me āvuso, vassāni pabbajitassa, nābhijānāmi jantāghare nahāyitā. Yampāyasmā

bakkulo asītiyā vassehi nābhijānāti jantāghare nahāyitā idampi mayaṃ āyasmato bakkulassa

acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhārema.

Asīti me āvuso, vassāni pabbajitassa, nābhijānāmi cuṇṇena nahāyitā. Yampāyasmā bakkulo

asītiyā vassehi nābhijānāti cuṇṇena nahāyitā idampi mayaṃ āyasmato bakkulassa

acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhārema.

Asīti me āvuso vassāni pabbajitassa, nābhijānāmi sabrahmacārī [PTS Page 127] [\q 127/]

gattaparikamme vyāpāritā1 yampāyasmā bakkulo asītiyā vassehi nābhijānāti

sabrahmacārī gattaparikamme vyāpāritā1 idampi mayaṃ āyasmato bakkulassa acchariyaṃ

abbhutadhammaṃ dhārema.

Asīti me āvuso vassāni pabbajitassa, nābhijānāmi ābādhaṃ uppannapubbaṃ antamaso

gaddūhanamattampi. Yampāyasmā bakkulo asītiyā vassehi nābhijānāti ābādhaṃ

uppannapubbaṃ antamaso gaddūhanamattampi idampi mayaṃ āyasmato bakkulassa

acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhārema.

Asīti me āvuso vassāni pabbajitassa, nābhijānāmi bhesajjaṃ pariharitā2 antamaso

harītakīkhaṇḍampi. Yampāyasmā bakkulo asītiyā vassehi nābhijānāti bhesajjaṃ pariharitā2

antamaso harītakīkhaṇḍampi idampi mayaṃ āyasmato bakkulassa acchariyaṃ

abbhutadhammaṃ dhārema.

Asīti me āvuso vassāni pabbajitassa, nābhijānāmi apassenakaṃ apassetā3 yampāyasmā

bakkulo asītiyā vassehi nābhijānāti apassenakaṃ apassetā3 idampi mayaṃ āyasmato

bakkulassa acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhārema.

Asīti me āvuso vassāni pabbajitassa, nābhijānāmi seyyaṃ kappetā. Yampāyasmā bakkulo

asītiyā vassehi nābhijānāti.

Seyyaṃ kappetā idampi mayaṃ āyasmato bakkulassa acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhārema.

Asīti me āvuso vassāni pabbajitassa, nābhijānāmi gāmantasenāsane vassaṃ upagantā.

Yampāyasmā bakkulo asītiyā vassehi nābhijānāti gāmantasenāsane vassaṃ upagantā. Idampi

mayaṃ ayasmato bakkulassa acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhārema.

Sattāhameva kho ahaṃ āvuso, saraṇo raṭṭhapiṇḍaṃ bhuñjiṃ. Atha aṭṭhamiyaṃ aññā

udapādi. Yampāyasmā bakkulo sattāhameva saraṇo raṭṭhapiṇḍaṃ bhuñji, atha aṭṭhamiyaṃ

aññā udapādi. Idampi mayaṃ āyasmato bakkulassa acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhārema.

Labheyyāhaṃ āvuso bakkula, imasmiṃ dhammavinaye pabbajjaṃ, labheyyaṃ upasampadanti.

Alattha kho acelakassapo imasmiṃ dhammavinaye pabbajjaṃ, alattha upasampadaṃ.

Acirūpasampanno kho panāyasmā kassapo eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto

viharanto na cirasseva yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti.

Tadanuttaraṃ brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭhevadhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā

upasampajja vihāsi. Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ

itthattāyāti abbhaññāsi. Aññataro kho panāyasmā kassapo arahataṃ ahosi.

-------------------------

1.Vicāritā-majasaṃ. 2.Upaharitā-majasaṃ.

3.Apassayitā-sīmu,majasaṃ.

[BJT Page 302] [\x 302/]

Atha kho āyasmā bakkulo aparena samayena apāpuraṇaṃ1 ādāya vihārena vihāraṃ

upasaṅkamitvā evamāha: abhikkamathāyasmanto, abhikkamathāyasmanto, ajja me

parinibbānaṃ bhavissatī'ti.

Yampāyasmā bakkulo apāpuraṇaṃ1 ādāya vihārena vihāraṃ upasaṅkamitvā evamāha:

'abhikkamathāyasmanto, abhikkamathāyasmanto, ajja me parinibbānaṃ bhavissatī'ti. Idampi

mayaṃ āyasmato bakkulassa acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhārema.

[PTS Page 128] [\q 128/]

Atha kho āyasmā bakkulo majjhe bhikkhusaṅghassa nisinnakova parinibbāyi.

Yampāyasmā bakkulo majjhe bhikkhusaṅghassa nisinnakova parinibbāyi. Idampi mayaṃ

āyasmato bakkulassa acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhāremāti.

Bakkulasuttaṃ catutthaṃ.

--------------------------

1.Avāpuraṇaṃ-majasaṃ.

[BJT Page 304] [\x 304/]

3.3.5

Dantabhūmi sutraya

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe. Tena

kho pana samayena aciravato samaṇuddeso araññakuṭikāyaṃ viharati. Atha kho jayaseno

rājakumāro jaṅghāvihāraṃ anucaṅkamamāno anuvicaramāno yena aciravato samaṇuddeso

tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā aciravatena samaṇuddesena saddhiṃ sammodi.

Sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho

jayaseno rājakumāro aciravataṃ samaṇuddesaṃ etadavoca: sutaṃ metaṃ bho aggivessana,

idha bhikkhu appamatto ātāpī pahitatto viharanto phuseyya cittassa ekaggata'nti.

Evametaṃ rājakumāra, evametaṃ rājakumāra, idha bhikkhu appamatto ātāpī pahitatto

viharanto phuseyya cittassa ekaggatanti.

Sādhu me bhavaṃ aggivessano yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ desetūti.

Na kho te ahaṃ rājakumāra, sakkomi yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ desetuṃ. Ahaṃ

carahi1 te rāja kumāra, yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ deseyyaṃ, tvañca me

bhāsitassa atthaṃ na ājāneyyāsi. So mamassa kilamatho, sā mamassa vihesāti.

[PTS Page 129] [\q 129/]

Desetu me bhavaṃ aggivessano yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ, appevanāmāhaṃ

bhoto aggivessanassa bhāsitassa atthaṃ ājāneyyanti.

Deseyyaṃ kho te ahaṃ rājakumāra, yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ, sace me tvaṃ

bhāsitassa atthaṃ ājāneyyāsi iccetaṃ kusalaṃ. No ce me tvaṃ bhāsitassa atthaṃ ājāneyyāsi.

Yathā sake tiṭṭheyyāsi na maṃ tattha uttariṃ paṭipuccheyyāsīti.

Desetu me bhavaṃ aggivessano yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ. Sace ahaṃ bhoto

aggivessanassa bhāsitassa atthaṃ ājānissāmi. Iccetaṃ kusalaṃ, no ce ahaṃ bhoto

aggivessanassa bhāsitassa atthaṃ ājānissāmi. Yathā sake tiṭṭhissāmi. Nāhaṃ tattha bhavantaṃ

aggivessanaṃ uttariṃ paṭipucchissāmīti.

Atha kho aciravato samaṇuddeso jayasenassa rājakumārassa yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ

dhammaṃ desesi. Evaṃ vutte jayaseno rājakumāro aciravataṃ samaṇuddesaṃ etadavoca:

'aṭṭhānametaṃ bho aggivessana, anavakāso yaṃ bhikkhu appamatto ātāpī pahitatto

viharanto phuseyya cittassa ekaggata'nti. Atha kho jayaseno rājakumāro aciravatassa

samaṇuddesassa aṭṭhānatañca anavakāsatañca pavedetvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi.

-------------------------

1.Ahañca hi-sīmu,majasaṃ.

[BJT Page 306] [\x 306/]

Atha kho aciravato samaṇuddeso acirapakkante jayasene rājakumāre yena bhagavā

tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ

nisinno kho aciravato samaṇuddeso yāvatako ahosi jayasenena rājakumārena saddhiṃ

kathāsallāpo, taṃ sabbaṃ bhagavato ārocesi.

Evaṃ vutte bhagavā aciravataṃ samaṇuddesaṃ etadavoca: 'taṃ kutettha aggivessana, labbhā

yaṃ taṃ nekkhammena ñātabbaṃ, nekkhammena daṭṭhabbaṃ, nekkhammena pattabbaṃ,

nekkhammena sacchikātabbaṃ, taṃ vata jayaseno rājakumāro kāmamajjhe vasanto kāme

paribhuñjanto kāmavitakkehi khajjamāno kāmapariḷāhena pariḍayhamāno [PTS Page 130]

[\q 130/] kāmapariyesanāya ussukko1 ñassati vā dakkhiti vā sacchī vā karissatī'ti netaṃ

ṭhānaṃ vijjati. Seyyathāpissu aggivessana, dve hatthidammā vā assadammā vā godammā vā

sudantā suvinītā, dve hatthidammā vā assadammā vā godammā vā adantā avinītā. Taṃ kiṃ

maññasi aggivessana, ye te dve hatthidammā vā assadammā vā godammā vā sudantā

suvinītā, api nu te dantāva dantakāraṇaṃ gaccheyyuṃ, dantāva dantabhūmiṃ

sampāpuṇeyyunti.

Evaṃ bhante.

Ye pana te dve hatthidammā vā assadammā vā godammā vā adantā avinītā, api nu te

adantāva dantakāraṇaṃ gaccheyyuṃ. Adantāva dantabhūmiṃ sampāpuṇeyyuṃ. Syethāpi te

dve hatthidammā vā assadammā vā godammā vā sudantā suvinītāti:

No hetaṃ bhante.

Evameva kho aggivessana, yaṃ taṃ nekkhammena ñātabbaṃ nekkhammena daṭṭhabbaṃ

nekkhammena pattabbaṃ nekkhammena sacchikātabbaṃ, taṃ vata jayaseno rājakumāro

kāmamajjhe vasanto kāme paribhuñjanto kāmavitakkehi khajjamāno kāmapariḷāhena

pariḍayhamāno kāmapariyesanāya ussukko ñassati vā dakkhiti vā sacchī vā karissatīti

netaṃ ṭhānaṃ vijjati.

Syethāpi aggivessana, gāmassa vā nigamassa vā avidūre mahāpabbato, tamenaṃ dve

sahāyakā tamhā gāmā vā nigamā vā nikkhamitvā hatthavilaṅghakena yena so pabbato,

tenupasaṅkameyyuṃ. Upasaṅkamitvā eko sahāyako heṭṭhā pabbatapāde tiṭṭheyya. Eko

sahāyako uparipabbataṃ āroheyya. Tamenaṃ heṭṭhā pabbatapāde ṭhito sahāyako

uparipabbate ṭhitaṃ sahāyakaṃ evaṃ vadeyya: 'yaṃ samma kiṃ tvaṃ passasi uparipabbate

ṭhito'ti: so evaṃ vadeyya: 'passāmi

-------------------------

1.Ussuko-majasaṃ.

[BJT Page 308] [\x 308/]

Kho ahaṃ samma, upari pabbate ṭhito ārāmarāmaṇeyyakaṃ vanarāmaṇeyyakaṃ

bhūmirāmaṇeyyakaṃ pokkharaṇīrāmaṇeyyanti. So evaṃ vadeyya: aṭṭhānaṃ kho etaṃ [PTS

Page 131] [\q 131/] samma, anavakāso yaṃ tvaṃ uparipabbate ṭhito pasesayyāsi

ārāmarāmaṇeyyakaṃ vanarāmaṇeyyakaṃ bhūmirāmaṇeyyakaṃ pokkharaṇī

rāmaṇeyyakanti. Tamenaṃ uparipabbate ṭhito sahāyako heṭṭhimapabbatapādaṃ orohitvā

taṃ sahāyakaṃ bāhāyaṃ gahetvā uparipabbataṃ āropetvā muhuttaṃ assāsetvā evaṃ vadeyya:

'yaṃ samma kiṃ tvaṃ passasi uparipabbate ṭhitoti. So evaṃ vadeya: 'passāmi kho ahaṃ

samma, uparipabbate ṭhito ārāmarāmaṇeyyakaṃ vanarāmaṇeyyakaṃ bhūmirāmaṇeyyakaṃ

pokkharaṇīrāmaṇeyyakanti. So evaṃ vadeyya: 'idāneva kho te samma, bhāsitaṃ: 'mayaṃ

evaṃ ājānāma: aṭṭhānaṃ kho etaṃ samma, anavakāso yaṃ tvaṃ uparipabbate ṭhito

passeyyāsi ārāmarāmaṇeyyakaṃ vanarāmaṇeyyakaṃ bhūmirāmaṇeyyakaṃ

pokkharaṇīrāmaṇeyyakanti. Idāneva ca pana te bhāsitaṃ: 'mayaṃ evaṃ ājānāma: passāmi

kho ahaṃ samma, uparipabbate ṭhito ārāmarāmaṇeyyakaṃ vanarāmaṇeyyakaṃ

bhūmirāmaṇeyyakaṃ pokkharaṇīrāmaṇeyyakanti. So evaṃ vadeyya: tathā hi panāhaṃ

samma, iminā mahatā pabbatena āvuto daṭṭheyyaṃ nāddasanti.

Evameva kho ato mahantatarena kho aggivessana, avijjā khandhena jayaseno rājakumaro

āvuto1 nivuto ovuto, pariyonaddho. So vata yaṃ taṃ nekkhammena ñātabbaṃ,

nekkhammena daṭṭhabbaṃ, nekkhammena pattabbaṃ, nekkhammena sacchikātabbaṃ, taṃ

vata jayaseno rājakumāro kāmamajjhe vasanto kāme paribhuñjanto kāmavitakkehi

khajjamāno kāmapariḷāhena pariḍayhamāno kāmapariyesanāya ussuko ñassati vā dakkhiti

vā sacchi vā karissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Sace kho taṃ aggivessana, jayasenassa

rājakumārassa imā dve upamā paṭibhāseyyuṃ anacchariyaṃ te jayaseno rājakumāro

pasīdeyya: pasanno ca te pasannākāraṃ kareyyāti.

Kuto pana maṃ bhante, jayasenassa rājakumārassa imā dve upamā paṭibhāsissanti

anacchariyā pubbe assutapubbā. Seyyathāpi bhagavantanti.

[PTS Page 132] [\q 132/]

Seyyathāpi aggivessana, rājā khattiyo muddhāvasitto nāgavanikaṃ āmanteti: tvaṃ samma

nāgavanika, rañño nāgaṃ abhiruhitvā nāgavanaṃ pavisitvā āraññakaṃ nāgaṃ atipassitvā

rañño nāgassa gīvāya2 upanibandhāhīti. Evaṃ devāti kho aggivessana, nāgavaniko rañño

khattiyassa muddhāvasittassa paṭissutvā rañño nāgaṃ abhiruhitvā nāgavanaṃ pavisitvā

āraññakaṃ nāgaṃ atipassitvā rañño nāgassa gīvāya2 upanibandhati. Tamenaṃ rañño nāgo

abbhokāsaṃ nīharati. Ettāvatā ca kho aggivessana, āraññako nāgo abbhokāsaṃ gato hoti.

Ettha gedhā hi aggivessana, āraññakā nāgā yadidaṃ nāgavanaṃ, tamenaṃ nāgavaniko rañño

khattiyassa muddhāvasittassa āroceti; abbhokāsagato kho deva, āraññako nāgoti.

--------------------------

1.Ovuṭo5majasaṃ. 2.Gīvāyaṃ-sīmu,majasaṃ.

[BJT Page 310] [\x 310/]

Atha kho aggivessana tamenaṃ rājā khattiyo muddhāvasitto hatthidamakaṃ āmantesi: ehi

tvaṃ samma hatthidamaka, āraññakaṃ nāgaṃ damayāhi āraññakānañceva sīlānaṃ

abhinimmadanāya, āraññakānañceva sarasaṅkappānaṃ abhinimmadanāya, āraññakānañceva

darathakilamathapariḷāhānaṃ abhinimmadanāya, gāmante abhiramāpanāya,

manussakantesu sīlesu samādapanāyāti. Evaṃ devāti kho aggivessana, hatthidamako rañño

khattiyassa muddhāvasittassa paṭissutvā mahantaṃ thamhaṃ paṭhaviyaṃ nikhaṇitvā

āraññakassa nāgassa gīvāyaṃ uparibandhati. Āraññakānañceva sīlānaṃ abhinimmadanāya,

āraññakānañceva sarasaṅkappānaṃ abhinimmadanāya, āraññakānañceva

darathakilamathapariḷāhānaṃ abhinimmadanāya, gāmante abhiramāpanāya manussa

kantesu sīlesu samādapanāya. Tamenaṃ hatthidamako yā sā vācā nelā kaṇṇasukhā

pemanīyā hadayaṅgamā pori bahujanakantā bahujanamanāpā, tathārūpāhi vācāhi

samudācarati. Yato kho aggivessana, āraññako nāgo hatthidamakassa yā sā vācā nelā

kaṇṇasukhā pemanīyā hadayaṅgamā porī bahujanakantā [PTS Page 133] [\q 133/]

bahujanamanāpā, tathārūpāhi vācāhi samudācariyamāno sussūsati. Sotaṃ odahati. Aññā

cittaṃ upaṭṭhapeti. Tamenaṃ hatthidamako uttariṃ tiṇaghāsodakaṃ anuppavecchati.

Yato kho aggivessana āraññako nāgo hatthidamakassa tiṇaghāsodakaṃ patigaṇhāti.1 Tatra

hatthidamakassa evaṃ hoti: jivissati khodāni2 āraññako3 nāgo'ti. Tamenaṃ hatthidamako

uttariṃ kāraṇaṃ kāreti. Ādiya bho, nikkhipa bhoti. Yato kho aggivessana, āraññako nāgo

hatthidamakassa ādānanikkhepe vacanakaro hoti ovādapatikaro.4 Tamenaṃ hatthidamako

uttariṃ kāraṇaṃ kāreti. Abhikkama bho, paṭikkama bhoti. Yato kho aggivessana, āraññako

nāgo hatthidamakassa abhikkamapaṭikkame vacanakaro5 hoti, ovāda patikaro. Tamenaṃ

hatthidamako uttariṃ kāraṇaṃ kāreti. Uṭṭhaha bho, nisīda bhoti.6 Yato kho aggivessana,

āraññako nāgo hatthidamakassa uṭṭhānanisajjāya7 vacanakaro hoti, ovādapatikaro.

Tamenaṃ hatthidamako uttariṃ āneñjaṃ nāma kāraṇaṃ kāreti. Mahanta'ssa phalakaṃ

soṇḍāya upanibandhati. Tomārahattho ca puriso upari gīvāya nisinno hoti. Samantato ca

tomarahatthā purisā parivāretvā ṭhitā honti. Hatthidamako ca dīgha tomarayaṭṭhiṃ gahetvā

purato ṭhito hoti. So āneñjakaraṇaṃ kāriyamāno neva purime pāde copeti, na pacchime

pāde copeti, na purimaṃ kāyaṃ copeti, na pacchimaṃ kāyaṃ copeti. Na sīsaṃ

-------------------------

1.Paṭiggaṇhāti-majasaṃ,syā. 6.Nisajja bhoti-syā.

2.Jīvissati nukho dāni-sīmu,[PTS. 7.]Uṭṭhānanipajjāya-syā.

3.Rañño-[PTS.]

4.Ovādappaṭikaro-majasaṃ.

5.Abhikkamapaṭikkama vacanakaro-sīmu,majasaṃ.

[BJT Page 312] [\x 312/]

Copeti. Na kaṇṇe copeti. Na dante copeti. Na naṅguṭṭhaṃ copeti. Na soṇḍaṃ copeti. So

hoti āraññako nāgo khamo sattippahārānaṃ asippahārānaṃ usuppahārānaṃ

parasatthappahārānaṃ1 bheripaṇava2 vaṃsasaṅkhadeṇḍima3ninnādasaddānaṃ

sabbavaṅkadosanihitaninnītakasāvo rājaraho rājabhoggo rañño aṅganteva saṅkhaṃ gacchati.

[PTS Page 134] [\q 134/]

Evameva kho aggivessana, idha tathāgato loke upapajjati arahaṃ sammāsambuddho

vijjācaraṇasampanno sugato lokavidu anuttaro purisadammasārathī satthā devamanussānaṃ

buddho bhagavā. So imaṃ lokaṃ sadevakaṃ samārakaṃ sabrahmakaṃ sassamaṇabrahmaṇiṃ

pajaṃ sadevamanussaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedeti. So dhammaṃ deseti

ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ

parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāseti.

Taṃ dhammaṃ suṇāti gahapati vā gahapatiputto vā aññatarasmiṃ vā kule paccājāto. So taṃ

dhammaṃ sutvā tathāgate saddhaṃ paṭilabhati. So tena saddhāpaṭilābhena samannāgato iti

paṭisañcikkhati: "sambādho gharāvāso rajāpatho, abbhākāso pabbajjā. Nayidaṃ sukaraṃ

agāraṃ ajjhāvasatā ekantaparipuṇṇaṃ ekantaparisuddhaṃ saṅkhalikhitaṃ brahmacariyaṃ

carituṃ. Yannūnāhaṃ kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā

anagāriyaṃ pabbajeyya"nti: so aparena samayena appaṃ vā bhogakkhandhaṃ pahāya

mahantaṃ vā bhogakkhandhaṃ pahāya appaṃ vā ñātiparivaṭṭaṃ pahāya mahantaṃ vā ñāti

parivaṭṭaṃ pahāya kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ

pabbajati.

Ettāvatā kho aggivessana, ariyasāvako abbhokāsagato hoti. Ettha gedhā hi aggivessana,

devamanussā, yadidaṃ pañcakāmaguṇā. Tamenaṃ tathāgato uttariṃ vineti: 'ehi tvaṃ bhikkhū

sīlavā hohi. Pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharāhi, ācāragocarasampanno, aṇumattesu vajjesu

bhayadassāvī samādāya sikkhassu sikkhāpadesū'ti.

Yato kho aggivessana, ariyasāvako sīlavā hoti. Pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati.

Ācāragocarasampanno, aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī, samādāya sikkhati sikkhāpadesu.

Tamenaṃ tathāgato uttariṃ vineti. 'Ehi tvaṃ bhikkhu indriyesu guttadvāro hohi. Cakkhunā

rūpaṃ disvā mā nimittaggāhī. Mānubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ

asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa

saṃvarāya paṭipajja. Rakkha cakkhundriyaṃ. Cakkhundriye saṃvaraṃ āpajja. Sotena saddaṃ

sutvā mā nimittaggāhī. Mānubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ sotindriyaṃ asaṃvutaṃ

viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya

paṭipajja. Rakkha sotindiyaṃ. Sotindriye saṃvaraṃ āpajja. Ghānena gandhaṃ ghāyitvā mā

nimittaggāhī. Mānubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ ghānindriyaṃ asaṃvutaṃ

viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya

paṭipajja. Rakkha ghānindriyaṃ. Ghānindriye saṃvaraṃ āpajja. Jivhāya rasaṃ sāyitvā mā

nimittaggāhī. Mānubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ jivhindriyaṃ asaṃvutaṃ

viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya

paṭipajja. Rakkha jivhindriyaṃ. Jivhindriye saṃvaraṃ āpajja. Kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā

mā nimittaggāhī. Mānubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ kāyindriyaṃ asaṃvutaṃ

viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya

paṭipajja. Rakkha kāyindriyaṃ. Kāyindriye saṃvaraṃ āpajja. Manasā dhammaṃ viññāya mā

nimittaggāhī. Mānubyañjanaggāhī, yatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ asaṃvutaṃ

viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya

paṭipajja. Rakkha manindriyaṃ. Manindriye

Saṃvaraṃ āpajjā'ti.

--------------------------

1.Parasattuppahārānaṃ-siyā,[PTS.]

Sarasattappahārānaṃ-sīmu,majasaṃ.

2.Tinava-[PTS,]paṇḍa-syā.

3.Diṇḍima-sīmu,syā,ḍiṇḍima-majasaṃ.

[BJT Page 314] [\x 314/]

Yato kho aggivessana, ariyasāvako indriyesu guttadvāro hoti. Tamenaṃ tathāgato uttariṃ

vineti. Ehi tvaṃ bhikkhu, bhojane mattaññu hohi. Paṭisaṅkhāyoniso āhāraṃ āhāreyyāsi. Neva

davāya na madāya na maṇḍanāya na vibhusanāya, yāvadeva imassa kāyassa ṭhitiyā

yāpanāya, vihiṃsūparatiyā brahmacariyānuggahāya. Iti purāṇañca vedanaṃ paṭihaṅkhāmi.

Navañca vedanaṃ na uppādessāmi. Yātrā ca me bhavissati anavajjatā ca phāsuvihāro cāti.

Yato [PTS Page 135] [\q 135/] kho aggivessana, ariyasāvako bhojane mattaññū hoti.

Tamenaṃ tathāgato uttariṃ vineti: ehi tvaṃ bhikkhu jāgariyaṃ anuyutto viharāhi. Divasaṃ

caṅkamena nisajjāya avaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodhehi. Rattiyā paṭhamaṃ yāmaṃ

caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodhehi. Rattiyā majjhimaṃ yāmaṃ

dakkhiṇena passena sīhaseyyaṃ kappeyyāsi pāde pādaṃ accādhāya sato sampajāno

uṭṭhānasaññaṃ manasi karitvā rattiyā pacchimaṃ yāmaṃ paccuṭṭhāya caṅkamena nisassāya

āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodhehī'ti.

Yato kho aggivessana, ariyasāvako jāgariyaṃ anuyutto hoti. Tamenaṃ tathāgato uttariṃ

vineti: 'ehi tvaṃ bhikkhu satisampajaññena samannāgato hohi. Abhikkante paṭikkante

sampajānakārī ālokite vilokite sampajānakārī sammiñjite pasārite sampajānakārī

saṅghāṭipattacīvaradhāraṇe sampajānakārī asite pīte khāyite sāyite sampajānakārī

uccārapassāvakamme sampajānakārī gate ṭhite nisinne sutte jāgarite bhāsite tuṇhībhāve

sampajānakārī hohī'ti.

Yato kho aggivessana, ariyasāvako satisampajaññena samannāgato hoti, tamenaṃ tathāgato

uttariṃ vineti: ehi tvaṃ bhikkhu vivittaṃ senāsanaṃ bhaja, araññaṃ rukkhamūlaṃ pabbataṃ

kandaraṃ giriguhaṃ susānaṃ vanapatthaṃ abbhokāsaṃ palālapuñjanti. So vivittaṃ senāsanaṃ

bhajati araññaṃ rukkhamūlaṃ pabbataṃ kandaraṃ giriguhaṃ susānaṃ vanapatthaṃ

abbhokāsaṃ palālapuñjaṃ. So pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto nisīdati pallaṅkaṃ

ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā. So abhijjhaṃ loke pahāya

vigatābhijjhena cetasā viharati. Abhijjhāya cittaṃ parisodheti. Byāpādapadosaṃ pahāya

avyāpannacitto viharati sabbapāṇabhūtahitānukampī. Byāpādapadosā cittaṃ parisodheti.

Thīnamiddhaṃ pahāya vigatathīnamiddho viharati ālokasaññī sato sampajāno,

thīnamiddhā cittaṃ parisodheti. Uddhaccakukkuccaṃ pahāya anuddhato viharati ajjhattaṃ

vupasantacitto. Uddhaccakukkuccā cittaṃ parisodheti. Vicikicchaṃ [PTS Page 136] [\q 136/]

pahāya tiṇṇavicikiccho viharati akathaṅkathī kusalesu dhammesu. Vicikicchāya cittaṃ

parisodheti.

[BJT Page 316] [\x 316/]

So ime pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalikaraṇe kāye kāyānupassī

viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Vedanāsu vedanānupassī

viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Citte cittānupassī

viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Dhammesu

dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ.

Seyyathāpi aggivessana, hatthidamako mahantaṃ thambhaṃ paṭhaviyaṃ nikhaṇitvā

āraññakassa nāgassa gīvāyaṃ upanibandhati. Āraññakānañceva sīlānaṃ abhinimmadanāya,

āraññakānañceva sarasaṅkappānaṃ abhinimmadanāya, āraññakānañceva

darathakilamathapariḷāhānaṃ abhinimmadanāya, gāmante abhiramāpanāya,

manussakantesu sīlesu sampādanāya1 evameva kho aggivessana, ariyasāvakassa ime cattāro

satipaṭṭhānā cetaso upanibandhanā honti. Gehasitānañceva sīlānaṃ abhinimmadanāya,

gehasitānañceva sarasaṅkappānaṃ abhinimmadanāya, gehasitānañceva

darathakilamathapariḷāhānaṃ abhinimmadanāya, ñāyassa adhigamāya nibbānassa

sacchikiriyāya.

Tamenaṃ tathāgato uttariṃ vineti: ehi tvaṃ bhikkhu, kāye kāyānupassī viharāhi. Mā ca

kāmūpasaṃhitaṃ1 vitakkaṃ vitakkesi. Vedanāsu vedanānupassī viharāhi. Mā ca

kāmūpasaṃhitaṃ1 vitakkaṃ vitakkesi. Citte cittānupassī viharāhi. Mā ca kāmūpasaṃhitaṃ1

vitakkaṃ vitakkesi. Dhammesu dhammānupassi viharāhi. Mā ca kāmūpasaṃhitaṃ2 vitakkaṃ

vitakkesī'ti. So vitakkavicāranaṃ vupasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ

avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Pītiyā ca

virāgā upekkhako ca viharati. Sato ca sampajāno sukhaṃ ca kāyena paṭisaṃvedeti. Yantaṃ

ariyā ācikkhanti upekkhako satimā sukhavihārīti tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati.

Sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassa domanassānaṃ atthaṅgamā

adukkhaṃ asukhaṃ upekkhā sati pārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasmapajja viharati.

So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese muhubhute

kammaṇiye ṭhite āneñjappatte pubbenivāsānussatiñāṇāya cittaṃ abhininnāmeti. So

anekavihitaṃ pubbe nivāsaṃ anussarati. Seyyathīdaṃ: ekampi jātiṃ dvepi jātiyo tissopi jātiyo

pañcapi jātiyo dasapi jātiyo vīsatimpi jātiyo tiṃsampi jātiyo cattārīsampi jātiyo paññāsampi

jātiyo jātisatampi jātiyo jātisahassampi jātisatasahassampi, anekepi saṃvaṭṭakappe anekepi

vivaṭṭakappe anekepi saṃvaṭṭavivaṭṭakappe; 'amutrāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo

evamāhāro evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato vuto amutra upapādī,

tatrāpāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamahāro evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvedī

evamāyupariyanto, so tato cuto idhūpapanno'ti. Iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ

pubbenivāsaṃ anussarati.

So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhute

kammaṇīye ṭhite āneñjappatte sattānaṃ cutūpapātañāṇāya cittaṃ abhininnāmeti. So dibbena

cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati vacamāne uppajjamāne hīne

paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti: ime vata

bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā ariyānaṃ upavādakā micchādiṭṭhikā

micchādiṭṭhikammasamādānā te kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ

nirayaṃ upapannā; ime vata pana bhonto sattā kāyasucaritena samannāgatā vacīsucaritena

samannāgatā manosucaritena samannāgatā ariyānaṃ anūpavādakā sammādiṭṭhikā

sammādiṭṭhikammasamādānā, te kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ

upapannā'ti. Iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne

upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate, yathākammūpage satte

pajānāti.

So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte

kammaṇīye ṭhite āneñjappatte āsavānaṃ khayañāṇāya cittaṃ abhininnāmeti. So idaṃ

dukkhanti yathābhūthaṃ pajānāti. Ayaṃ dukkhasamudayoti yathābhūtaṃ pajānāti. Ayaṃ

dukkhanirodhoti yathābhūtaṃ pajānāti. Ayaṃ dukkhanirodhagāminīpaṭipadāti yathābhūtaṃ

pajānāti. Ime āsavāti yathābhūtaṃ pajānāti. Ayaṃ āsavasamudayoti yathābhūtaṃ pajānāti.

Ayaṃ āsavanirodhoti yathābhūtaṃ pajānāti. Ayaṃ āsavanirodhagāminīpaṭipadāti

yathābhūtaṃ pajānāti. Tassa evaṃ jānato evaṃ passato kāmāsavāpi cittaṃ vimuccati.

Bhavāsavāpi cittaṃ vimuccati. Avijjāsavāpi cittaṃ vimuccati. Vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti. Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānāti.

--------------------------

1.Kāyūpasaṃhitaṃ-[PTS. 2.]Dhammūpasaṃhitaṃ-[PTS]

[BJT Page 318] [\x 318/]

So hoti, bhikkhu khamo sītassa uṇhassa jīghacchāya pipāsāya

ḍaṃsamakasavātātapasiriṃsapasamphassānaṃ duruttānaṃ durāgatānaṃ vacanapathānaṃ

uppannānaṃ sārīrikānaṃ [PTS Page 137] [\q 137/] vedanānaṃ dukkhānaṃ tippānaṃ

kharānaṃ kaṭukānaṃ asātānaṃ amanāpānaṃ pāṇaharānaṃ adhivāsakajātiko hoti.

Sabbarāgadosamohanihataninnītakasāvo āhuṇeyyo pāhuṇeyyo dakkhiṇeyyo

añjalikaraṇīyo anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassāti.

Mahallako cepi aggivessana, rañño nāgo adanto avinīto kālaṃkaroti. Adantamaraṇaṃ

mahallako rañño nāgo kālaṅkatotveva saṅkhaṃ gacchati. Majjhimo cepi aggivessana, rañño

nāgo adanto avinīto kālaṃkaroti. Adantamaraṇaṃ majjhimo rañño nāgo kālaṅkatotveva

saṅkhaṃ gacchati. Daharo cepi aggivessana, rañño nāgo adanto avinīto kālaṃkaroti.

Adantamaraṇaṃ daharo rañño nāgo kālaṅkakatotveva saṅkhaṃ gacchati. Evameva kho

aggivessana thero cepi bhikkhu akhīṇāsavo kālaṃkaroti. Adantamaraṇaṃ thero bhikkhu

kālaṅkakatotveva saṅkhaṃ gacchati. Majjhimo cepi aggivessana bhikkhu akhīṇāsavo

kālaṃkaroti. Adantamaraṇaṃ thero bhikkhu kālaṅkakatotveva saṅkhaṃ gacchati. Navo cepi

aggivessana, bhikkhu akhīṇāsavo kālaṃ karoti. Adantamaraṇaṃ navo bhikkhu

kālaṅkatotveva saṅkhaṃ gacchati.

Mahallako cepi aggivessana, rañño nāgo sudanto suvinīto kālaṃkaroti. Dantamaraṇaṃ

mahallako rañño nāgo kālaṅkatotveva saṅkhaṃ gacchati. Majjhimo cepi aggivessana, rañño

nāgo sudanto suvinīto kālaṃkaroti. Dantamaraṇaṃ majjhimo rañño nāgo kālaṅkatotveva

saṅkhaṃ gacchati.Daharo cepi aggivessana, rañño nāgo sudatto suvinīto kālaṃkaroti.

Dantamaraṇaṃ daharo rañño nāgo kālaṅkattotveva saṅkhaṃ gacchati. Evameva kho

aggivessana thero cepi bhikkhu khīṇāsavo kālaṃkaroti. Dantamaraṇaṃ thero bhikkhu

kālakaṅkatotveva saṅkhaṃ gacchati. Majjhimo cepi aggivessana, bhikkhu khīṇāsavo

kālaṃkaroti. Dantamaraṇaṃ thero bhikkhu kālaṅkakatotveva saṅkhaṃ gacchati. Navo cepi

aggivessana bhikkhu khīṇāsavo kālaṃ karoti. Dantamaraṇaṃ navo bhikkhu kālaṅkatotveva

saṅkhaṃ gacchati.

Idamavoca bhagavā attamano aciravato samaṇuddeso bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti.

[PTS Page 138] [\q 138/]

Dantabhūmi suttaṃ pañcamaṃ

[BJT Page 320] [\x 320/]

3.3.6

Bhūmija suttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe, atha

kho āyasmā bhūmijo pubbanhasamayaṃ nivāsetvā pattacivaramādāya yena jayasenassa

rājakumārassa nivesanaṃ, tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā paññattena āsane nisīdi.

Atha kho jayaseno rājakumāro yenāyasmā bhūmijo tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā āyasmatā

bhūmijena saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vitisāretvā ekamantaṃ

nisīdī. Ekamantaṃ nisinno kho jayaseno rājakumāro āyasmantaṃ bhūmijaṃ etadavoca: santi

bho bhūmija. Eke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: āsañcepi karitvā

brahmacariyaṃ caranti, abhabbā phalassa adhigamāya. Anāsañcepi karitvā brahmacariyaṃ

caranti, abhabbā phalassa adhigamāya. Āsañca anāsañcepi karitvā brahmacariyaṃ caranti,

abhabbā phalassa adhigamāya. Nevāsaṃ nānāsañcepi karitvā brahmacariyaṃ caranti, abhabbā

phalassa adhigamāyāti. Idha bhoto bhūmijassa satthā kiṃvādī kimakkhāyī'ti?

Na kho metaṃ rājakumāra, bhagavato sammukhā sutaṃ, sammukhā paṭiggahitaṃ. hānañca

kho etaṃ vijjati yaṃ bhagavā evaṃ vyākareyya: āsañcepi karitvā ayoniso brahmacariyaṃ

caranti, abhabbā phalassa adhigamāya anāsañcepi karitvā ayoniso brahmacariyaṃ caranti,

abhabbā phalassa adhigamāya. Āsañca anāsañcepi karitvā ayoniso brahmacariyaṃ caranti,

abhabbā phalassa adhigamāya. Nevāsaṃ nānāsañcepi karitvā ayoniso brahmacariyaṃ caranti,

abhabbā phalassa adhigamāya. Āsañcepi karitvā yoniso brahmacariyaṃ caranti, bhabbā

phalassa [PTS Page 139] [\q 139/] adhigamāya. Anāsañcepi karitvā yoniyo

brahmacariyaṃ caranti, bhabbā phalassa adhigamāya. Āsañca anāsañcepi karitvā yoniso

brahmacariyaṃ caranti, bhabbā phalassa adhigamāya. Nevāsaṃ nānāsañcepi karitvā yoniso

brahmacariyaṃ caranti, bhabbā phalassa adhigamāyāti. Na kho metaṃ rājakumāra, bhagavato

sammukhā sutaṃ, sammukhā paṭiggahitaṃ, ṭhānañca kho etaṃ vijjati, yaṃ bhagavā evaṃ

vyākareyyāti.

Sace kho bhoto bhūmijassa satthā evaṃvādī evamakkhāyī, addhā bhoto bhūmijassa satthā

sabbesaṃyeva puthusamaṇabrāhmaṇānaṃ muddhānaṃ maññe āhacca tiṭṭhatīti. Atha kho

jayaseno rājakumāro āyasmantaṃ bhūmijaṃ sakeneva thālipākena parivisi.

[BJT Page 322] [\x 322/]

Atha kho āyasmā bhūmijo pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto yena bhagavā

tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ

nisinno kho āyasmā bhūmijo bhagavantaṃ etadavoca: 'idhāhaṃ bhante pubbanhasamayaṃ

nivāsetvā pattacīvaramādāya yena jayasenassa rājakumārassa nivesanaṃ, tenupasaṅkamiṃ.

Upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdiṃ. Atha kho bhante jayaseno rājakumāro yenāhaṃ,

tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā mama saddhiṃ1 sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ

sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho bhante, jayaseno

rājakumāro maṃ etadavoca: 'santi bho bhūmija, eke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino

evaṃdiṭṭhino āsañcepi karitvā buhmacariyaṃ caranti, abhabbā phalassa adhigamāya.

Anāsañcepi karitvā brahmacariyaṃ caranti, abhabbā phalassa adhigamāya. Āsañca anāsañcepi

karitvā brahmacariyaṃ caranti, abhabbā phalassa adhigamāya. Nevāsaṃ nānāsañcepi karitvā

brahmacariyaṃ caranti, abhabbā phalassa adhigamāyāti. Idha bhoto bhūmijassa satthā

kiṃvādī kimakkhāyīti?

Evaṃ vutte ahaṃ bhante, jayasenaṃ rājakumāraṃ etadavocaṃ: 'na kho metaṃ rājakumāra,

bhagavato sammukhā sutaṃ sammukhā paṭiggahitaṃ. hānaṃ ca kho etaṃ vijjati, yaṃ

bhagavā evaṃ vyākareyya: 'āsañcepi karitvā ayoniso brahmacariyaṃ caranti, abhabbā

phalassa adhigamāya. Āsañca anāsañcepi karitvā ayoniso brahmacariyaṃ caranti, abhabbā

phalassa adhigamāya. Sañcepi karitvā ayoniso brahmacariyaṃ caranti, abhabbā phalassa

adhigamāya. Āsañcepi karitvā yoniso brahmacariyaṃ caranti, bhabbā phalassa adhigamāya,

anāsañcepi karitvā yoniyo brahmacariyaṃ caranti, bhabbā phalassa adhigamāya. Āsañca

anāsañcepi karitvā yoniyo brahmacariyaṃ caranti, bhabbā phalassa adhigamāya. Āsañca

anāsañcepi karitvā yoniso brahmacariyaṃ caranti, bhabbā phalassa adhigamāya. Nevāsaṃ

nānāsañcepi karitvā yoniso brahmacariyaṃ caranti, bhabbā phalassa adhigamāyā'ti. Na kho

metaṃ rājakumāra, bhagavato sammukhā sutaṃ sammukhā paṭiggahitaṃ. hānañca kho etaṃ

vijjati: yaṃ bhagavā evaṃ byākareyyāti. Sace bhoto bhūmijassa satthā evaṃvādī evaṃdiṭṭhi

addhā bhoto bhūmijassa satthā sabbesaṃ yeva puthusamaṇabrāhmaṇānaṃ muddhānaṃ

maññe āhacca tiṭṭhatīti.

Kacci2 bhante, evaṃ puṭṭho evaṃ vyākaramāno vuttavādī ceva bhagavato homi, na ca

bhagavantaṃ abhūtena abbhācikkhāmī. Dhammassa cānudhammaṃ vyākaromi. Na ca koci

sahadhammiko vādānuvādo gārayhaṃ ṭhānaṃ āgacchatīti.

[PTS Page 140] [\q 140/]

Taggha tvaṃ bhūmija, evaṃ puṭṭho evaṃ vyākaramāno vuttavādī ceva me hoyi, na ca maṃ

abhūtena abbhācikkhasi, dhammassa cānudhammaṃ vyākarosi. Na ca koci sahadhammiko

vādānuvādo gārayhaṃ ṭhānaṃ āgacchati.

Ye hi keci bhūmija, samaṇā vā brāhmaṇā vā micchādiṭṭhino micchāsaṅkappā micchāvācā

micchākammantā micchāājīvā micchāvāyāmā micchāsatī micchāsamādhino, te āsañcepi

karitvā brahmacariyaṃ caranti, abhabbā phalassa adhigamāya. Anāsañcepi karitvā

brahmacariyaṃ caranti, abhabbā phalassa adhigamāya. Āsañca anāsañcepi karitvā

brahmacariyaṃ caranti, abhabbā phalassa adhigamāya. Nevāsaṃ nānāsañcepi karitvā

brahmacariyaṃ caranti, abhabbā phalassa adhigamāya. Taṃ kissa hetu: ayoni hesā bhūmija,

phalassa adhigamāya.

--------------------------

1.Mayā saddhiṃ-majasaṃ,syā. 2.Kaccāhaṃ-sīmu,majasaṃ,syā

[BJT Page 324] [\x 324/]

Seyyathāpi bhūmija, puriso telatthiko telagavesī telapariyesanaṃ caramāno vālikaṃ doṇiyā

ākiritvā udakena paripphosakaṃ paripphosakaṃ pīḷeyya, āsañcepi karitvā vālikaṃ doṇiyā

ākiritvā udakena paripphosakaṃ pīḷeyya, abhabbo telassa adhigamāya. Anāsañcepi karitvā

vālikaṃ doṇiyā ākaritvā udakena paripphosakaṃ paripphosakaṃ pīḷeyya, abhabbo telassa

adhigamāya. Āsañca anāsañcepi karitvā vālikaṃ doṇiyā ākiritvā udakena paripphosakaṃ

paripphosakaṃ pīḷeyya, abhabbo telassa adhigamāya. Nevāsaṃ nānāsañcepi karitvā vālikaṃ

doṇiyā ākiritvā udakena paripphosakaṃ paripphosakaṃ pīḷeyya, abhabbo telassa

adhigamāya. Taṃ kissa hetu: ayoni hesā1 bhūmija, telassa adhigamāya. Evameva kho

bhūmija, ye hi keci samaṇā vā brāhmaṇā vā micchādiṭṭhino micchāsaṅkappā micchāvācā

micchākammantā micchāājīvā micchāvāyāmā micchāsatī micchāsamādhino, te āsañcepi

karitvā brahmacariyaṃ caranti, abhabbā phalassa adhigamāya. Anāsañcepi karitvā

brahmacariyaṃ caranti, abhabbā phalassa adhigamāya. Āsañca anāsañcepi karitvā

brahmacariyaṃ caranti, abhabbā phalassa adhigamāya. Nevāsaṃ nānāsañcepi karitvā

brahmacariyaṃ caranti, abhabbā phalassa adhigamāya. [PTS Page 141] [\q 141/] taṃ

kissa hetu: ayoni hesā1 bhūmija, phalassa adhigamāya.

Seyyathāpi bhūmija, puriso khīratthiko khīragavesī khīrapariyesanaṃ caramāno gāviṃ

taruṇavacchaṃ visāṇato āviñjeyya, āsañcepi karitvā gāviṃ taruṇavacchaṃ visāṇato

āviñjeyya, abhabbo khīrassa adhigamāya. Anāsañcepi karitvā vālikaṃ doṇiyā ākiritvā

udakena paripphosakaṃ paripphosakaṃ pīḷeyya, abhabbo khīrassa adhigamāya. Āsañca

anāsañcepi karitvā vālikaṃ doṇiyā ākiritvā udakena paripphosakaṃ paripphosakaṃ pīḷeyya,

abhabbo khīrassa adhigamāya. Nevāsaṃ nānāsañcepi karitvā gāviṃ taruṇavacchaṃ visāṇato

āviñjeyaya, abhabbo khīrassa adhigamāya. Taṃ kissa hetu: ayoni hesā bhūmija, khīrassa

adhigamāya. Evameva kho bhūmija, ye hi keci samaṇā vā brāhmaṇā vā micchādiṭṭhino

micchāsaṅkappā micchāvācā micchākammantā micchāājīvā micchāvāyāmā micchāsatī

micchāsamādhino te āsañcepi karitvā brahmacariyaṃ caranti. Abhabbā phalassa adhigamāya.

Āsañca anāsañcepi karitvā brahmacariyaṃ caranti, abhabbā phalassa adhigamāya. Āsañca

anāsañcepi karitvā brahmacariyaṃ caranti, abhabbā phalassa adhigamāya. Nevāsaṃ

nānāsañcepi karitvā brahmacariyaṃ caranti, abhabbā phalassa adhigamāya. Taṃ kissa hetu:

ayoni hesā1 bhūmija, phalassa adhigamāya.

Seyyathāpi bhūmija, puriso nonītatthiko nonīta2gavesī nonītapariyesanaṃ caramāno

udakaṃ kalase āsiñcitvā manthena3 āviñjeyya, āsañcepi karitvā udakaṃ kalase āsiñcitvā

matthena3 āviñjeyya, abhabbo nonītassa adhigamāya. Anāsañcepi karitvā vālikaṃ doṇiyā

ākiritvā udakena paripphosakaṃ paripphosakaṃ pīḷeyya, abhabbo nonītassa adhigamāya.

Āsañca anāsañcepi karitvā vālikaṃ doṇiyā ākiritvā udakena paripphosakaṃ paripphosakaṃ

pīḷeyya, abhabbo nonītassa adhigamāya. Nevāsaṃ nānāsañcepi karitvā udakaṃ kalase

āsiñcitvā manthena āviñjeyya, abhabbo nonītassa adhigamāya. Taṃ kissa hetu: ayoni hesā1

bhūmija, nonītassa adhigamāya. Evameva kho bhūmija, ye hi keci samaṇā vā brāhmaṇā vā

micchādiṭṭhino micchāsaṅkappā micchāvācā micchākammantā micchāājīvā micchāvāyāmā

micchāsatī micchāsamādhino. Te āsañcepi karitvā brahmacariyaṃ caranti, abhabbā phalassa

adhigamāya. Anāsañcepi karitvā brahmacariyaṃ caranti, abhabbā phalassa adhigamāya.

Āsañca anāsañcepi karitvā brahmacariyaṃ caranti, abhabbā phalassa adhigamāya. Nevāsaṃ

nānāsañcepi karitvā brahmacariyaṃ caranti, abhabbā phalassa adhigamāya, taṃ kissa hetu:

ayoni hesā bhūmija, phalassa adhigamāya.

---------------------------

1.Ayoniso hesā-majasaṃ,sīmu. 2.Navanīta-sīmu,majasaṃ.

3.Matthena-sīmu,majasaṃ,syā,[PTS.]

[BJT Page 326] [\x 326/]

Seyyathāpi bhūmija, puriso aggatthiko1 aggigavesī aggipariyesanaṃ caramāno allaṃ kaṭṭhaṃ

sasnehaṃ uttarāraṇiṃ [PTS Page 142] [\q 142/] ādāya abhimantheyya2, āsañcepi karitvā

allaṃ kaṭṭhaṃ sasnehaṃ uttarāraṇiṃ ādāya abhimantheyya, abhabbo aggissa adhigamāya.

Anāsañcepi karitvā vālikaṃ doṇiyā ākaritvā udakena paripphosakaṃ paripphosakaṃ

pīḷeyya, abhabbo aggissa adhigamāya. Āsañca anāsañcepi karitvā vālikaṃ doṇiyā ākiritvā

udakena paripphosakaṃ paripphosakaṃ pīḷeyya, abhabbo aggissa adhigamāya. Nevāsaṃ

nānāsañcepi karitvā allaṃ kaṭṭhaṃ sasnehaṃ uttarāraṇiṃ ādāya abhimantheyya, abhabbo

aggissa adhigamāya. Taṃ kissa hetu: ayoni hesā bhūmija, aggissa adhigamāya. Evameva kho

bhūmija, ye hi keci samaṇā vā brahmaṇā vā micchādiṭṭhino micchāsaṅkappā micchāvācā

micchākammantā micchāājīvā micchāvāyāmā micchāsatī micchāsamādhino, te āsañcepi

karitvā brahmacariyaṃ caranti, abhabbā phalassa adhigamāya. Anāsañcepi karitvā

brahmacariyaṃ caranti, abhabbā phalassa adhigamāya, āsañca anāsañcepi karitvā

brahmacariyaṃ caranti, abhabbā phalassa adhigamāya. Nevāsaṃ nānāsañcepi karitvā

brahmacariyaṃ caranti, abhabbā phalassa adhigamāya. Taṃ kissa hetu: ayoni hesā bhūmija,

phalassa adhigamāya.

Ye ca kho keci3 bhūmija, samaṇā vā brāhmaṇā vā sammādiṭṭhikā sammāsaṅkappā

sammāvācā sammākammantā sammāājīvā sammāvāyāmā sammāsati sammāsamādhino, te

āsañcepi karitvā brahmacariyaṃ caranti, bhabbā phalassa adhigamāya. Anāsañcepi karitvā

brahmacariyaṃ caranti, bhabbā phalassa adhigamāya. Āsañca anāsañcepi karitvā

brahmacariyaṃ caranti, bhabbā phalassa adhigamāya. Nevāsaṃ nānāsañcepi karitvā

brahmacariyaṃ caranti, bhabbā phalassa adhigamāya. Taṃ kissa hetu: yoni hesā bhūmija,

phalassa adhigamāya.

Seyyathāpi bhūmija, puriso telatthiko telagavesī telapariyesanaṃ caramāno tilapiṭṭhiṃ

doṇiyā ākiritvā udakena paripphosakaṃ paripphosakaṃ pīḷeyya, āsañcepi karitvā

tilapiṭṭhīṃ doṇiyā ākiritvā udakena paripphosakaṃ paripphosakaṃ pīḷeyya, bhabbo telassa

adhigamāya. Anāsañcepi karitvā vālikaṃ doṇiyā ākiritvā udakena paripphosakaṃ

paripphosakaṃ pīḷeyya, bhabbo telassa adhigamāya. Āsañca anāsañcepi karitvā vālikaṃ

doṇiyā ākiritvā udakena paripphosakaṃ paripphosakaṃ piḷeyya, bhabbo telassa

adhigamāya. Nevāsaṃ nānāsañcepi karitvā tilapiṭṭhiṃ doṇiyā ākiritvā udakena

paripphosakaṃ paripphosakaṃ pīḷeyya, bhabbo telassa adhigamāya. Taṃ kissa hetu: yoni

hesā bhūmija, telassa adhigamāya. Evameva kho bhūmija, ye hi keci samaṇā vā brāhmaṇā

vā sammādiṭṭhino sammāsaṅkappā sammāvācā sammākammantā sammāājīvā

sammāvāyāmā sammāsati sammāsamādhino, te āsañcepi karitvā brahmacariyaṃ caranti,

[PTS Page 143] [\q 143/] bhabbā phalassa adhigamāya. Anāsañcepi karitvā

brahmacariyaṃ caranti, bhabbā phalassa adhigamāya. Āsañca anāsañcepi karitvā

brahmacariyaṃ caranti, bhabbā phalassa adhigamāya. Nevāsaṃ nānāsañcepi karitvā

brahmacariyaṃ caranti, bhabbā phalassa adhigamāya. Taṃ kissa hetu: yoni hesā bhūmija,

phalassa adhigamāya.

--------------------------

1.Aggitthiko-sīmu,majasaṃ,syā,[PTS.]

2.Abhimattheyya-simu,syā,[PTS.]

3.Yehi keci-sīmu,majasaṃ,[PTS.]

[BJT Page 328] [\x 328/]

Seyyathāpi bhūmija, puriso khīratthiko khīragavesī khīrapariyesanaṃ caramāno gāviṃ

taruṇavacchaṃ thanato āviñjeyya, āsañcepi karitvā gāviṃ taruṇavacchaṃ thanato āviñjeyya,

bhabbo khīrassa adhigamāya. Anāsañcepi karitvā vālikaṃ doṇiyā

Ākiritvā udakena paripphosakaṃ paripphosakaṃ pīḷeyya, bhabbo khīrassa adhigamāya.

Āsañca anāsañcepi karitvā vālikaṃ doṇiyā ākiritvā udakena paripphosakaṃ paripphosakaṃ

piḷeyya, bhabbo khīrassa adhigamāya. Nevāsaṃ nānāsañcepi karitvā gāviṃ taruṇavacchaṃ

thanato āviñjeyya, bhabbo khīrassa adhigamāya. Taṃ kissa hetu: yoni hesā bhūmija,

khīrassa adhigamāya. Evameva kho bhūmija, ye hi keci samaṇā vā brāhmaṇā vā

sammādiṭṭhino sammāsaṅkappā sammāvācā sammākammantā sammāājīvā sammāvāyāmā

sammāsati sammāsamādhino, te āsañcepi karitvā brahmacariyaṃ caranti, bhabbā phalassa

adhigamāya. Anāsañcepi karitvā brahmacariyaṃ caranti, bhabbā phalassa adhigamāya.

Āsañca anāsañcepi karitvā brahmacariyaṃ caranti, bhabbā phalassa adhigamāya. Nevāsaṃ

nānāsañcepi karitvā brahmacariyaṃ caranti, bhabbā phalassa adhigamāya. Taṃ kissa hetu:

yoni hesā bhūmija, phalassa adhigamāya.

Seyyathāpi bhūmija, puriso nonītatthiko nonītagavesī nonītapariyesanaṃ caramāno dadhiṃ

kalase āsiñcitvā manthena āviñjeyya, āsañcepi karitvā dadhiṃ kalase āsiñcitvā matthena

āviñjeyya, bhabbo nonītassa adhigamāya. Anāsañcepi

Karitvā vālikaṃ doṇiyā ākiritvā udakena paripphosakaṃ paripphosakaṃ pīḷeyya, bhabbo

nonītassa adhigamāya. Āsañca anāsañcepi karitvā vālikaṃ doṇiyā ākiritvā udakena

paripphosakaṃ paripphosakaṃ pīḷeyya, bhabbo nonītassa adhigamāya. Nevāsaṃ

nānāsañcepi karitvā dadhiṃ kalase āsiñcitvā manthena āviñjeyya, bhabbo nonītassa

adhigamāya. Taṃ kissa hetu: yoni hesā bhūmija, nonītassa

Adhigamāya. Evameva kho bhūmija, ye hi keci samaṇā vā brahmaṇā vā sammādiṭṭhino

sammāsaṅkappā sammāvācā sammākammantā sammāājīvā sammāvāyāmā sammāsati

sammāsamādhino. Te āsañcepi karitvā brahmacariyaṃ caranti, bhabbā phalassa adhigamāya.

Anāsañcepi karitvā brahmacariyaṃ caranti, bhabbā phalassa adhigamāya. Āsañca anāsañcepi

karitvā brahmacariyaṃ caranti, bhabbā phalassa adhigamāya. Nevāsaṃ nānāsañcepi karitvā

brahmacariyaṃ caranti, bhabbā phalassa adhigamāya, taṃ kissa hetu: yoni hesā bhūmija,

phalassa adhigamāya.

Seyyathāpi bhūmija, puriso aggatthiko aggigavesī aggipariyesanaṃ caramāno sukkaṃ

kaṭṭhaṃ koḷāpaṃ uttarāraṇiṃ ādāya abhimantheyya, bhabbo aggissa āsañcepi karitvā

sukkaṃ kaṭṭhaṃ koḷāpaṃ uttarāraṇiṃ ādāya abhimantheyya, bhabbo aggissa adhigamāya.

Anāsañcepi karitvā sukkaṃ kaṭṭhaṃ koḷāpaṃ [PTS Page 144] [\q 144/] uttarāṇiṃ ādāya

abhimatteyya, bhabbo aggissa adhigamāya. Āsañca anāsañcepi karitvā sukkaṃ kaṭṭhaṃ

koḷāpaṃ uttarāraṇiṃ ādāya abhimantheyya, bhabbo aggissa adhigamāya. Taṃ kissa hetu:

yoni hesā bhūmija, aggissa adhigamāya. Evameva kho bhūmija, ye hi keci samaṇā vā

brahmaṇā vā sammādiṭṭhino sammāsaṅkappā sammāvācā sammākammantā sammāājīvā

sammāvāyāmā sammāsati sammāsamādhino, te āsañcepi karitvā brahmacariyaṃ caranti,

bhabbā phalassa adhigamāya. Anāsañcepi karitvā brahmacariyaṃ caranti, bhabbā phalassa

Adhigamāya. Āsañca anāsañcepi karitvā brahmacariyaṃ caranti, bhabbā phalassa

adhigamāya. Nevāsaṃ nānāsañcepi karitvā brahmacariyaṃ caranti, bhabbā phalassa

adhigamāya. Taṃ kissa hetu: yoni hesā bhūmija, phalassa adhigamāya.

[BJT Page 330] [\x 330/]

Sace kho taṃ bhūmija,1 jayasenassa rājakumārassa imā catasso upamā paṭibhāseyyuṃ,

anacchariyaṃ te jayaseno rājakumāro pasīdeyya. Pasanno ca te pasannākāraṃ kareyyāti.

Kuto pana maṃ bhante, jayasenassa rājakumārassa imā catasso upamā paṭibhāsissanti.

Anacchariyā pubbe assutapubbā, seyyathāpi bhagavantanti.

Idamavoca bhagavā. Attamano āyasmā bhūmijo bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti.

Bhūmijasuttaṃ jaṭṭhaṃ.

--------------------------

1.Sace kho bhūmija-syā,[PTS.]

[BJT Page 332] [\x 332/]

3.3.7

Anuruddha suttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Atha kho pañcakaṅgo thapati aññataraṃ purisaṃ āmantesi: 'ehi tvaṃ ambho purisa,

yenāyasmā anuruddho tenupasaṅkama. Upasaṅkamitvā mama vacanena āyasmato [PTS Page

145] [\q 145/] anuruddhassa pāde sirasā vandāhi. Pañcakaṅgo bhante, thapati

āyasmanto anuruddhassa pāde sirasā vandatī'ti. Evañca vadehi: adhivāsetu kira bhante,

āyasmā anuruddho pañcakaṅgassa thapatissa svātanāya attacatuttho bhattaṃ, yena ca kira

bhante, āyasmā anuruddho pagevataraṃ āgaccheyya, pañcaṅgo bhante, thapati bahukicco

bahukaraṇīyo rājakaraṇīyenā'ti.

Evaṃ bhanteti kho so puriso pañcaṅgassa thapatissa paṭissutvā yenāyasmā anuruddho

tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā āyasmantaṃ anuruddhaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.

Ekamantaṃ nisinno kho so puriso āyasmantaṃ anuruddhaṃ etadavoca: 'pañcaṅgo bhante,

thapati āyasmato anuruddhassa pāde sirasā vandati. Evaṃ ca vadeti: 'adhivāsetu kira bhante,

āyasmā anuruddho pañcakaṅgassa thapatissa svātanāya attacatuttho bhattaṃ. Yena ca kira

bhante, āyasmā anuruddho pagevataraṃ āgaccheyya. Pañcakaṅgo bhante, thapati bahukicco

bahukaraṇīyo rājakaraṇīyenā'ti. Adhivāsesi kho āyasmā anuruddho tuṇhībhāvena. Atha

kho āyasmā anuruddho tassā rattiyā accayena pubbanhasamayaṃ nivāsetvā

pattacīvaramādāya yena pañcakaṅgassa thapatissa nivesanaṃ tenupasaṅkami.

Upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Atha kho pañcakaṅgo thapati āyasmantaṃ

anuruddhaṃ paṇītena bhojanīyena sahatthā santappesi sampavāresi. Atha kho pañcakaṅgo

thapati āyasmantaṃ anuruddhaṃ bhuttāviṃ oṇītapattapāṇīṃ aññataraṃ nīcaṃ āsanaṃ

gahetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho pañcakaṅgo thapati āyasmantaṃ

anuruddhaṃ etadavoca:

Idha maṃ bhante1 therā bhikkhū upasaṅkamitvā evamāhaṃsu: 'appamāṇaṃ gahapati,

cetovimuttiṃ bhāvehī'ti. Ekacce therā evamāhaṃsu: 'mahaggataṃ gahapati, cetovimuttiṃ

bhāvehī'ti. Yā cāyaṃ bhante, appamāṇā cetovimutti, yā ca mahaggatā cetovimutti, ime

dhammā nānatthā ceva [PTS Page 146] [\q 146/] nānābyañjanā ca? Udāhu ekatthā

byañjanameva nānanti?

Tena hi gahapati, taññevettha paṭibhātu apannakaṃ te ito bhavissatīti.

-------------------------

1.Idha bhante-[PTS.]

[BJT Page 334] [\x 334/]

Mayhaṃ kho bhante, evaṃ hoti. Yā cāyaṃ appamāṇā ceto vimutti, yā ca mahaggatā

cetovimutti, ime dhammā ekatthā byañjanameva nānanti.

Yā cāyaṃ gahapati, appamāṇā cetovimutti, yā ca mahaggatā cetovimutti, ime dhammā

nānatthā ceva nānābyañjanā ca. Tadamināpetaṃ gahapati, pariyāyena veditabbaṃ, yathā ime

dhammā nānatthā ceva nānābyañjanā ca.

Katamā ca gahapati, appamāṇā cetovimutti? Idha gahapati bhikkhū mettāsahagatena cetasā

ekaṃ disaṃ pharitvā viharati. Tathā dutiyaṃ tathā tatiyaṃ tathā catutthiṃ. Iti uddhamadho

tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena

mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena pharitvā viharati. Karuṇāsahagatena cetasā

ekaṃ disaṃ pharitvā viharati. Tathā dutiyaṃ tathā tatiyaṃ tathā catutthiṃ. Iti

Uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ karuṇāsahagatena cetasā

vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena pharitvā viharati.

Muditāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati. Tathā dutiyaṃ tathā tatiyaṃ tathā

catutthiṃ. Iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ

muditāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena pharitvā

viharati. Upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati. Tathā dutiyaṃ tathā tatiyaṃ

tathā catutthiṃ. Iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ

upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena

pharitvā viharati. Tathā dutiyaṃ tathā tatiyaṃ tathā catutthiṃ. Iti uddhamadho tiriyaṃ

sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena

appamāṇena averena abyāpajjhena pharitvā viharati. Ayaṃ vuccati gahapati appamāṇā

cetovimutti.

Katamā ca gahapati mahaggatā cetovimutti? Idha gahapati bhikkhu yāvatā ekaṃ

rukkhamūlaṃ mahaggatanti pharitvā adhimuccitvā viharati. Ayaṃ vuccati gahapati,

mahaggatā cetovimutti. Idha pana gahapati bhikkhu yāvatā dve vā tīṇi vā rukkhamūlāni

mahaggatanti pharitvā adhimuccitvā viharati ayampi vuccati gahapati mahaggatā

cetovimutti. Idha pana gahapati, bhikkhu yāvatā ekaṃ gāmakkhettaṃ mahaggatanti pharitvā

adhimuccitvā viharati. Ayampi vuccati gahapati, mahaggatā ceto vimutti. Idha pana

gahapati, bhikkhu yāvatā dve vā tīṇi vā gāmakkhettāni pharitvā adhimuccitvā viharati.

Ayampi vuccati gahapati, mahaggatā ceto vimutti. Idha pana gahapati, bhikkhu yāvatā ekaṃ

mahārajjaṃ mahaggatanti pharitvā adhimuccitvā viharati. Ayampi vuccati gahapati,

mahaggatā cetovimutti. Idha [PTS Page 147] [\q 147/] pana gahapati, bhikkhu yāvatā

dve vā tīṇi vā mahārajjāni mahaggatanti pharitvā adhimuccitvā viharati, ayampi vuccati

gahapati, mahaggatā cetovimutti. Idha pana gahapati bhikkhu yāvatā samuddapariyantaṃ

paṭhaviṃ mahaggatanti pharitvā adhimuccitvā viharati. Ayampi vuccati gahapati,

mahaggatā cetovimutti. Iminā kho etaṃ gahapati pariyāyena veditabbaṃ yathā ime dhammā

nānatthā ceva nānābyañjenā ca.

Catasso kho imā gahapati, bhavūpapattiyo, katamā catasso? Idha gahapati ekacco

parittābhāti pharitvā adhimuccitvā viharati. So kāyassa bhedā parammaraṇā parittābhānaṃ

devānaṃ sahavyataṃ upapajjati. Idha pana gahapati, ekacco appamāṇābhāti pharitvā

adhimuccitvā viharati. So kāyassa bhedā parammaraṇā appamāṇā bhānaṃ devānaṃ

sahavyataṃ upapajjati. Idha pana gahapati, ekacco saṅkiliṭṭhābhāti pharitvā adhimuccitvā

viharati. So kāyassa bhedā parammaraṇā saṅkiliṭṭhābhānaṃ devānaṃ sahavyataṃ upapajjati.

Idha pana gahapati, ekacco parisuddhābhāti pharitvā adhimuccitvā viharati. So kāyassa

bhedā parammaraṇā parisuddhābhānaṃ devānaṃ sahavyataṃ upapajjati. Imā kho gahapati,

catasso bhavūpapattiyo.

[BJT Page 336] [\x 336/]

Hoti khe so gahapati, samayo, yā tā devatā ekajjhaṃ sannipatanti. Tāsaṃ ekajjhaṃ

sannipatitānaṃ vaṇṇanānattaṃ hi kho paññāyati. No ca ābhānānattaṃ. Seyyathāpi gahapati,

puriso sambahulāni telappadīpāni ekaṃ gharaṃ paveseyya, tesaṃ ekaṃ gharaṃ pavesitānaṃ

accinānattaṃ hi kho paññāyetha no ca ābhānānattaṃ. Evameva kho gahapati, hoti kho so

samayo, yā tā devatā ekajjhaṃ sannipatanti, [PTS Page 148] [\q 148/] tāsaṃ ekajjhaṃ

sannipatitānaṃ vaṇṇanānattaṃ hi kho paññāyati. No ca ābhānānattaṃ. Hoti kho so gahapati

samayo, yā tā devatā tato vipakkamanti, tāsaṃ tato vipakkamantīnaṃ vaṇṇanānattaṃ ceva

paññāyati, ābhānānantañca. Seyyathāpi gahapati, puriso tāni sambahulāni telappadipāni

tamhā gharā nīhareyya tesaṃ tato niharantānaṃ accinānattaṃ ceva paññāyetha

ābhānānattañca. Evameva kho gahapati, hoti kho so samayo, yā tā devatā tato vipakkamanti.

Tāsaṃ tato vipakkamantīnaṃ vaṇṇanānattaṃ ceva paññāyati ābhānānattañca. Na kho

gahapati, tāsaṃ devatānaṃ evaṃ hoti: idaṃ amhākaṃ niccanti vā dhuvanti vā sassatanti vā.

Api ca yattha yattheva tā devatā adhivasanti1 tattha tattheva tā devatā abhiramanti.

Seyyathāpi gahapati, makkhikānaṃ kājena vā piṭakena vā harīyamānānaṃ na evaṃ hoti: idaṃ

amhākaṃ niccanti vā dhuvanti vā sassatanti vā, api ca yattha yattheva tā makkhikā

abhinivisanti, tattha tattheva tā makkhikā abhiramanti. Evameva kho gahapati tāsaṃ devatāṃ

na evaṃ hoti: idaṃ amhākaṃ niccanti vā dhuvanti vā sassatanti vā, api ca yattha yattheva tā

devatā adhivasanti, tattha tattheva tā devatā abhiramantīti.

Evaṃ vutte āyasmā sabhiyo kaccāno āyasmantaṃ anuruddhaṃ etadavoca: sādhu bhante

anuruddha, atthi ca me phattha uttariṃ paṭipucchitabbaṃ. Yā tā bhante devatā ābhā, sabbā

tā parittābhā? Udāhu santettha ekaccā devatā appamāṇābhāti?

Tadaṅgena kho āvuso kaccāna, santi pana ettha2 ekaccā devatā parittābhā, santi

panetthekaccā devatā appamāṇābhāti.

Ko nu kho bhante anuruddha, hetu, ko paccayo. Yena tāsaṃ devatānaṃ ekaṃ devanikāyaṃ

upapannānaṃ santetthekaccā [PTS Page 149] [\q 149/] devatā parittābhā? Santi

panetthekaccā devatā appamāṇābhāti?

Tena hāvuso kaccāna, taṃyevettha paṭipucchissāmi yathā te khameyya, tathā naṃ

vyākareyyāsi. Taṃ kimmaññasi āvuso kaccāna, yvāyaṃ bhikkhu yāvatā ekaṃ rukkhamūlaṃ

mahaggatanti pharitvā adhimuccitvā viharati. Yo cāyaṃ bhikkhu yāvatā dve vā tīṇi vā

rukkhamūlāni mahaggatanti pharitvā adhimuccitvā viharati. Imāsaṃ ubhinnaṃ

cittabhāvanānaṃ katamā cittabhāvanā mahaggatatarāti?

--------------------------

1.Abhinivisanti-sīmu.[PTS]

2.Santettha-majasaṃ.

[BJT Page 338] [\x 338/]

Yvāyaṃ bhante bhikkhū yāvatā dve vā tīṇi vā rukkhamūlāni mahaggatanti pharitvā

adhimuccitvā viharati ayaṃ imāsaṃ ubhinnaṃ cittabhāvanānaṃ mahaggatatarāti.

Taṃ kimmaññasi āvuso kaccāna, yvāyaṃ bhikkhu yāvatā dve vā tiṇi vā rukkhamūlāni

mahaggatanti pharitvā adhimuccitvā viharati. Yo cāyaṃ bhikkhu yāvatā ekaṃ gāmakkhettaṃ

mahaggatanti pharitvā adhimuccitvā viharati. Imāsaṃ ubhinnaṃ cittabhāvanānaṃ katamā

cittabhāvanā mahaggatatarāti?

Yvāyaṃ bhante bhikkhu yāvatā ekaṃ gāmakkhettaṃ mahaggatanti pharitvā adhimuccitvā

viharati ayaṃ imāsaṃ ubhinnaṃ cittabhāvanānaṃ mahaggatatarāti.

Taṃ kimmaññasi āvuso kaccāna, yvāyaṃ bhikkhu yāvatā ekaṃ gāmakkhettaṃ mahaggatanti

pharitvā adhimuccitvā viharati. Yo cāyaṃ bhikkhu yāvatā dve vā tīṇi vā gāmakkhettāni

mahaggatanti pharitvā [PTS Page 150] [\q 150/] adhimuccitvā viharati. Imāsaṃ ubhinnaṃ

cittabhāvanānaṃ katamā cittabhāvanā mahaggatatarāti?

Yvāyaṃ bhante bhikkhu yāvatā dve vā tīṇi vā gāmakkhettāni mahaggatanti pharitvā

Adhimuccitvā viharati ayaṃ imāsaṃ ubhinnaṃ cittabhāvanānaṃ mahaggatatarāti.

Taṃ kimmaññasi āvuso kaccāna, yvāyaṃ bhikkhu yāvatā dve vā tiṇi vā gāmakkhettāni

mahaggatanti pharitvā adhimuccitvā viharati. Yo cāyaṃ bhikkhu yāvatā ekaṃ mahārajjaṃ

mahaggatanti pharitvā adhimuccitvā viharati. Imāsaṃ ubhinnaṃ cittabhāvanānaṃ katamā

cittabhāvanā mahaggatatarāti?

Yvāyaṃ bhante bhikkhu yāvatā ekaṃ mahārajjaṃ mahaggatanti pharitvā adhimuccitvā

viharati. Ayaṃ imāsaṃ ubhinnaṃ cittabhāvanānaṃ mahaggatatarāti.

Taṃ kimmaññasi āvuso kaccāna, yvāyaṃ bhikkhu yāvatā ekaṃ mahārajjaṃ mahaggatanti

pharitvā adhimuccitvā viharati. Yo cāyaṃ bhikkhu yāvatā dve vā tīṇi vā mahārajjāni

mahaggatanti pharitvā adhimuccitvā viharati. Imāsaṃ ubhinnaṃ cittabhāvanānaṃ katamā

cittabhāvanā mahaggatatarāti?

Yvāyaṃ bhante bhikkhu yāvatā dve vā tīṇi vā mahārajjāni mahaggatanti pharitvā

adhimuccitvā viharati. Ayaṃ imāsaṃ ubhinnaṃ cittabhāvanānaṃ mahaggatatarāti.

Taṃ kimmaññasi āvuso kaccāna, yvāyaṃ bhikkhu yāvatā dve vā tīṇi vā mahārajjāni

mahaggatanti pharitvā adhimuccitvā viharati. Yo cāyaṃ bhikkhu yāvatā samaddapariyantaṃ

paṭhaviṃ mahaggatanti pharitvā adhimuccitvā viharati. Imāsaṃ ubhinnaṃ cittabhāvanānaṃ

katamā cittabhāvanā mahaggatatarāti?

[BJT Page 340] [\x 340/]

Yvāyaṃ bhante, bhikkhu yāvatā samaddapariyantaṃ paṭhaviṃ mahaggatanti pharitvā

adhimuccitvā viharati. Ayaṃ imāsaṃ ubhinnaṃ cittabhāvanānaṃ mahaggatatarāti.

Ayaṃ kho āvuso kaccāna, hetu ayaṃ paccayo, yena tāsaṃ devatānaṃ ekaṃ devanikāyaṃ

upapannānaṃ santetthekaccā devatā parittābhā, santi panetthekaccā devatā appamāṇābhāti.

Sādhu bhante anuruddha, atthi ca me ettha uttariṃ paṭipucchitabbaṃ. Yāvatā bhante, devatā

ābhā, sabbā tā saṅkiliṭṭhābhā? Udāhu santetthekaccā devatā parisuddhābhāti?

[PTS Page 151] [\q 151/]

Tadaṅgena kho āvuso kaccāna, santetthekaccā devatā saṅkaliṭṭhābhā santi panetthekaccā

devatā parisuddhābhāti.

Ko nu kho bhante anuruddha, hetu ko paccayo, yena tāsaṃ devatānaṃ ekaṃ devanikāyaṃ

upapannānaṃ santetthekaccā devatā saṅkaliṭṭhābhā santi panetthekaccā devatā

parisuddhabhāti.

Tena hāvuso kaccāna, upamaṃ te karissāmi. Upamāyapidhekacce viññū purisā bhāsitassa

atthaṃ ājānanti. Seyyathāpi āvuso kaccāna, telappadīpassa jhāyato telampi aparisuddhaṃ,

vaṭṭipi aparisuddhā, so telassapi aparisuddhattā vaṭṭiyāpi aparisuddhattā andhandhaṃ viya

jhāyāti. Evameva kho āvuso kaccāna, idhekacco bhikkhu saṃkiliṭṭhābhāti pharitvā

adhimuccitvā viharati. Tassa kāyaduṭṭhullampi na suppaṭippassaddhaṃ hoti.

Thīnamiddhampi na susamūhataṃ hoti. Uddhaccakukkuccampi na suppaṭivinītaṃ hoti. So

kāyaduṭṭhullassapi na suppaṭippassaddhattā thīnamiddhassapi na susamūhattā

uddhaccakkuccassapi na suppaṭivinītattā andhandhaṃ viya jhāyati. So kāyassa bhedā

parammaraṇā saṃkiliṭṭhābhānaṃ devānaṃ sahavyataṃ upapajjati. Seyyathāpi āvuso kaccāna,

telappadīpassa jhāyato telampi parisuddhaṃ, vaṭṭipi parisuddhā, so telassapi parisuddhattā

vaṭṭiyāpi parisuddhattā na andhandhaṃ viya jhāyati. Evameva kho āvuso kaccāna,

idhekacco bhikkhu parisuddhābhāti pharitvā adhimuccitvā viharati. Tassa kāyaduṭṭhullampi

suppaṭippassaddhaṃ hoti. Thīnamiddhampi susamūhataṃ hoti. Uddhaccakukkuccampi

suppaṭivinītaṃ hoti. So kāyaduṭṭhullassapi suppaṭippassaddhattā thīnamiddhassapi

susamūhatattā uddhaccakukkuccassapi suppaṭivinītattā na andhandhaṃ viya jhāyati. So

kāyassa bhedā parammaraṇā parisuddhābhānaṃ devānaṃ sahavyataṃ upapajjati.

[PTS Page 152] [\q 152/]

Ayaṃ kho avuso kaccāna, hetu ayaṃ paccayo, yena tāsaṃ devatānaṃ ekaṃ devanikāyaṃ

upapannānaṃ santetthekaccā devatā saṅkiliṭṭhābhā, santi panetthekaccā devatā

parisuddhābhāti.

Evaṃ vutte āyasmā sabhiyo kaccāno āyasmantaṃ anuruddhaṃ etadavoca: 'sādhu bhante

anuruddha, na bhante, āyasmā anuruddho evamāha: evaṃ me sutanti vā, evaṃ arahati

bhavitunti vā.

[BJT Page 342] [\x 342/]

Atha ca pana bhante, āyasmā anuruddho 'evampi tā devatā itipi tā devatāttheva bhāsati.

Tassa mayhaṃ bhante, evaṃ hoti: addhāyasmatā anuruddhena tāhi devatāhi saddhiṃ

sannivutthapubbañceva sallapitapubbañca sākacchā ca samāpajjitapubbāti.

Addhā kho te ayaṃ āvuso kaccāna, āsajja upanīya vācā bhāsitā. Api ca te ahaṃ vyākarissāmi.

Dīgharattaṃ kho āvuso kaccāna, tāhi devatāhi saddhiṃ sannivutthapubbañceva

sallapitapubbañca sākacchā ca samāpajjitapubbāti.

Evaṃ vutte āyasmā sabhiyo kaccāno pañcakaṅgaṃ thapatiṃ etadavoca: 'lābhā te gahapati.

Suladdhaṃ te gahapati. Yaṃ tvaṃ ceva taṃ saṅkhādhammaṃ pahāsi. Mayañci'maṃ

dhammapariyāyaṃ alatthamhā savaṇāyā'ti.

Anuruddha suttaṃ sattamaṃ

[BJT Page 344] [\x 344/]

3.3.8

Upakkilesa suttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā kosambiyaṃ viharati ghositārāme. Tena kho pana

samayena kosambiyaṃ bhikkhū bhaṇḍanajātā kalahajātā vivādāpannā aññamaññaṃ

mukhasattīhi vitudantā viharanti. Atha kho aññataro bhikkhu yena bhagavā tenupasaṅkami.

[PTS Page 153] [\q 153/] upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi.

Ekamantaṃ ṭhito kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca: idha bhante, kosambiyaṃ bhikkhū

bhaṇḍanajātā kalahajātā vivādāpannā aññamaññaṃ mukhasattīhi vitudantā viharanti. Sādhu

bhante, bhagavā yena te bhikkhū tenupasaṅkamatu anukampaṃ upādāyāti. Adhivāsesi

bhagavā tuṇhībhāvena.

Atha kho bhagavā yena te bhikkhū tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā te bhikkhū etadavoca:

'alaṃ bhikkhave, mā bhaṇḍanaṃ, mā kalahaṃ, mā viggahaṃ, mā vivāda'nti.

Evaṃ vutte aññataro bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca. Āgametu bhante, bhagavā

dhammassāmi. Appossukko bhante, bhagavā diṭṭhadhammasukhavihāraṃ anuyutto

viharatu. Mayametena bhaṇḍanena kalahena viggahena vivādena paññāyissāmāti.

Dutiyampi kho bhagavā te bhikkhū etadavoca: 'alaṃ bhikkhave, mā bhaṇḍanaṃ, mā

kalahaṃ, mā viggahaṃ, mā vivāda'nti.

Dutiyampi kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca: āgametu bhante, bhagavā

dhammassāmi. Appossukko bhante, bhagavā diṭṭhadhammasukhavihāraṃ anuyutto

viharatu. Mayametena bhaṇḍanena kalahena viggahena vivādena paññāyissāmāti.

Tatiyampi kho bhagavā te bhikkhū etadavoca: alaṃ bhikkhave, mā bhaṇḍanaṃ, mā kalahaṃ,

mā viggahaṃ, mā vivāda'nti.

Tatiyampi kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca: 'āgametu bhante, bhagavā

dhammassāmi. Appossukkho bhante, bhagavā diṭṭhadhammasukhavihāraṃ anuyutto

viharatu mayametena bhaṇḍanena kalahena viggahena paññāyissāmāti.

[BJT Page 346] [\x 346/]

Atha kho bhagavā pubbanhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya kosambiṃ piṇḍāya

pāvisi. Kosambiyaṃ1 piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto senāsanaṃ

saṃsāmetvā pattacīvaramādāya ṭhitakova imā gāthā abhāsi:

[PTS Page 154] [\q 154/]

Puthu saddo samajano na bālo koci maññatha,

Saṅghasmiṃ bhijjamānasmiṃ nāññaṃ bhiyyo amaññatha2

Parimuṭṭhā paṇḍitā bhāsā vācā gocarabhāṇino,

Yāvicchanti mukhāyāmaṃ yena nītā na taṃ vidū.

Akkocchi maṃ avadhi maṃ ajini maṃ ahāsi me,

Ye ca taṃ3 upanayhanti veraṃ tesaṃ na sammati.

Akkocchi maṃ avadhi maṃ ajini maṃ āhāsi me,

Ye taṃ na upanayhanti veraṃ tesūpasammati.

Na hi verena verāni sammantīdha kudācanaṃ,

Averena ca sammanti esa dhammo sanantano.

Pare ca na vijānanti mayamettha yamāmase,

Ye ca tattha vijānanti tato sammanti medhagā.

Aṭṭhicchidā4 pāṇaharā gavāssadhanahārino,

Raṭṭhaṃ vilumpamānānaṃ tesampi hoti saṅgati kasmā tumhāka no siyā?

Sace labhetha nipakaṃ sahāyaṃ saddhiṃ caraṃ sādhuvihāri dhīraṃ,

Abhibhuyya sabbāni parissayāni careyya tenattamano satīmā.

No ce labhetha nipakaṃ sahāyaṃ saddhiṃ caraṃ sādhuvihāri dhīraṃ,

Rājāva raṭṭhaṃ vijitaṃ pahāya eko care mātaṅgaraññeva nāgo.

Ekassa caritaṃ seyyo natthi bāle sahāyatā,

Eko care na ca pāpāni kayirā appossukko mātaṅga

Raññeva nāgo'ti.

Atha kho bhagavā ṭhitakova imā gāthā bhāsitvā yena bālakaloṇakāragāmo tenupasaṅkami.

Tena kho pana [PTS Page 155] [\q 155/] samayena āyasmā bhagu bālakaloṇakāragāme

viharati. Addasā kho āyasmā bhagu bhagavantaṃ dūratova āgacchantaṃ. Disvāna āsanaṃ

paññāpesi udakañca pādānaṃ5. Nisīdi bhagavā paññatte āsane. Nisajja pāde pakkhālesi.

Āyasmāpi kho bhagu bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho

āyasmantaṃ bhaguṃ bhagavā etadavoca:

Kacci bhikkhu, khamanīyaṃ, kacci yāpanīyaṃ, kacci piṇḍakena na kilamasīti?

--------------------------

1.Kosambīṃ-[PTS. 2.]Amaññaṃ-sīmu. 3.Ye taṃ-[PTS.]

4.Aṭṭhicchinnā-sīmu,majasaṃ. 5.Pādānaṃ dhovanaṃ-sīmu,majasaṃ

[BJT Page 348] [\x 348/]

Khamanīyaṃ bhagavā, yāpanīyaṃ bhagavā, na cāhaṃ bhante piṇḍakena kilamāmī'ti.

Atha kho bhagavā āyasmantaṃ bhaguṃ dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā

samuttejetvā sampahaṃsetvā uṭṭhāyāsanā yena pācīnavaṃsadāyo tenupasaṅkami.

Tena kho pana samayena āyasmā ca anuruddho āyasmā ca nandiyo āyasmā ca kimbilo1

pācīnavaṃsadāye viharanti. Addasā kho dāyapālo bhagavantaṃ dūratova āgacchantaṃ.

Disvāna bhagavantaṃ: 'mā mahāsamaṇa etaṃ dāyaṃ pāvisi, santettha tayo kulaputtā

attakāmarūpā viharanti, mā tesaṃ aphāsuṃ akāsī'ti. Assosi kho āyasmā anuruddho

dāyapālassa bhagavatā saddhiṃ mantayamānassa. Sutvāna dāyapālaṃ etadavoca:

'Mā āvuso dāyapāla, bhagavantaṃ vāresi. Satthā no bhagavā anuppatto'ti.

Atha kho āyasmā anuruddho yenāyasmā ca nandiyo yenāyasmā ca kimbilo tenupasaṅkami.

Upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ca nandiyaṃ āyasmantaṃ ca kimbilaṃ etadavoca:

'abhikkamathāyasmanto, satthā no bhagavā anuppatto'ti. Atha kho āyasmā ca anuruddho

āyasmā ca nandiyo āyasmā ca kimbilo bhagavantaṃ paccuggantvā eko bhagavato

pattacivaraṃ paṭiggahesi, eko āsanaṃ paññāpesi, eko pādodakaṃ upaṭṭhapesi. Nisīdi

bhagavā paññatte āsane. Nisajja pāde pakkhālesi. Tepi kho āyasmanto bhagavantaṃ

abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho āyasmantaṃ anuruddhaṃ

bhagavā etadavoca:

Kacci vo anurudhā, khamanīyaṃ, kacci yāpanīyaṃ, kacci piṇḍakena na kilamathāti?

[PTS Page 156] [\q 156/]

'Khamanīyaṃ bhagavā, yāpanīyaṃ bhagavā. Na ca mayaṃ bhante, piṇḍakena kilamāmā'ti.

Kacci pana vo anuruddhā, samaggā sammodamānā avivadamānā khīrodakībhūtā

aññamaññaṃ piyacakkhūhi sampassantā viharathāti?

Taggha mayaṃ bhante, samaggā sammodamānā avivadamānā khīrodakībhūtā aññamaññaṃ

piyacakkhūhi sampassantā viharāmā'ti.

Yathā kathaṃ pana tumhe anuruddhā, samaggā sammodamānā avivadamānā

khīrodakībhūtā aññamaññaṃ piyacakkhūhi sampassantā viharathā'ti.

Idha mayhaṃ bhante, evaṃ hoti: 'lābhā vata me, suladdhaṃ vata me, yohaṃ evarūpehi

sabrahmacārīhi saddhiṃ viharāmī'ti. Tassa mayhaṃ bhante, imesu āyasmantesu mettaṃ

kāyakammaṃ paccupaṭṭhitaṃ āvī ceva raho ca. Mettaṃ vacīkammaṃ paccupaṭṭhitaṃ āvī

ceva raho ca. Mettaṃ manokammaṃ paccupaṭṭhitaṃ āvī ceva raho ca. Tassa mayhaṃ bhante,

evaṃ hoti: yannūnāhaṃ sakaṃ cittaṃ nikkhipitvā imesaṃyeva āyasmantānaṃ cittassa vasena

vatteyya'nti. So kho ahaṃ bhante, sakaṃ cittaṃ nikkhapitvā imesaṃ yeva āyasmantānaṃ

cittassa vasena vattāmi. Nānā hi kho no bhante, kāyā, ekaṃ ca pana maññe cittanti.

-------------------------

1.Kimilo-majasaṃ.

[BJT Page 350] [\x 350/]

Āyasmāpi kho nandiyo 'lābhā vata me, suladdhaṃ vata me, yohaṃ

Evarūpehi sabrahmacārīhi saddhiṃ viharāmī'ti. Tassa mayhaṃ bhante, imesu āyasmantesu

mettaṃ kāyakammaṃ paccupaṭṭhitaṃ āvī ceva raho ca. Mettaṃ vacīkammaṃ paccupaṭṭhitaṃ

āvī ceva raho ca. Mettaṃ manokammaṃ paccupaṭṭhitaṃ āvī ceva raho ca. Tassa mayhaṃ

bhante, evaṃ hoti: yannūnāhaṃ sakaṃ cittaṃ nikkhipitvā imesaṃyeva āyasmantānaṃ cittassa

vasena vatteyya'nti. So kho ahaṃ bhante, sakaṃ cittaṃ nikkhipitvā imesaṃ yeva

āyasmantānaṃ cittassa vasena vattāmi. Nānā hi kho no bhante, kāyā, ekaṃ ca pana maññe

cittanti.

Āyasmāpi kimbilo bhagavantaṃ etadavoca1. Mayhampi kho bhante, evaṃ hoti: 'lābhā vata

me, suladdhaṃ vata me, yohaṃ evarūpehi sabrahmacārīhi saddhiṃ viharāmī'ti tassa mayhaṃ

bhante imesu āyasmantesu mettaṃ kāyakammaṃ paccupaṭṭhitaṃ āvī veva raho ca. Mettaṃ

vavīkammaṃ paccupaṭṭhitaṃ āvī veva raho ca. Tassa mayhaṃ bhante evaṃ hoti:

'yannūnāhaṃ sakaṃ cittaṃ nīkkhipitvā imesaṃyeva āyasmantānaṃ cittassa vasena vatteyyanti.

So kho ahaṃ bhante sakaṃ cittaṃ nikkhipitvā imesaṃyeva āyasmantānaṃ cittassa vasena

vattāmi. Nānā hi kho no bhante kāyā. Ekañca pana maññe cittanti.

Evaṃ kho mayaṃ bhante, samaggā sammodamānā avivadamānā khīrodakībhūtā

aññamaññaṃ piyacakkhūhi sampassantā viharāmāti.

Sādhu sādhu anuruddhā, 'kacci pana vo anuruddhā, appamattā ātāpino pahitattā

viharathā'ti?

[PTS Page 157] [\q 157/]

'Taggha mayaṃ bhante, appamattā ātāpino pahitattā viharāmā'ti.

'Yathā kathaṃ pana tumhe anuruddhā, appamattā ātāpino pahitattā viharathā'ti?

Idha bhante, amhākaṃ yo paṭhamaṃ gāmato piṇḍāya paṭikkamati. So āsanāni paññāpeti,

pānīyaṃ paribhojanīyaṃ upaṭṭhapeti, avakkārapātiṃ upaṭṭhapeti. Yo pacchā gāmato

piṇḍāya paṭikkamati, sace hoti bhuttāvaseso, sace ākaṅkhati, bhuñjati. No ce ākaṅkhati

appaharite vā chaḍḍeti, appāṇake vā udake opilāpeti. So āsanāni paṭisāmeti, pānīyaṃ

paribhojanīyaṃ paṭisāmeti. Avakkārapātiṃ dhovitvā paṭisāmeti, bhattaggaṃ sammajjati. Yo

passati pānīyaghaṭaṃ vā paribhojanīyaghaṭaṃ vā vaccaghaṭaṃ vā rittaṃ tucchaṃ. So

upaṭṭhapeti. Sacassa hoti avisayhaṃ, hatthavikārena dutiyaṃ āmantetvā hatthavilaṅghakena

upaṭṭhapema. Natveva mayaṃ bhante tappaccayā vācaṃ bhindāma. Pañcāhikaṃ kho pana

mayaṃ bhante, sabbarattiyaṃ dhammiyā kathāya sannisīdāma. Evaṃ kho mayaṃ bhante,

appamattā ātāpino pahitattā viharāmā'ti.

Sādhu sādhu anuruddhā, atthi pana vo anuruddhā, evaṃ appamattānaṃ ātāpīnaṃ

pahitattānaṃ viharantānaṃ uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassanaviseso adhigato

phāsuviharo'ti.

Idha mayaṃ bhante, appamattā ātāpino pahitattā viharantā obhāsañceva sañjānāma

dassanañca rūpānaṃ. So kho pana no obhāso na cirasseva antaradhāyati dassanañca rūpānaṃ.

Tañca nimittaṃ na paṭivijjhamā''ti.

Taṃ kho pana vo anuruddhā, nimittaṃpaṭivijjhitabbaṃ. Ahampi sudaṃ anuruddhā pubbeva

sambodhā anabhisambuddho bodhisattova samāno obhāsañceva sañjānāmi dassanañca

rūpānaṃ. So kho pana me obhāso [PTS Page 158] [\q 158/] na cirasseva antaradhāyati

dassanañca rūpānaṃ. Tassa mayhaṃ anuruddhā etadahosi: 'ko nukho hetu ko paccayo, yena

me obhāso antaradhāyati dassanañca rūpāna'nti. Tassa mayhaṃ anuruddhāyati dassanañca

rūpāna'nti. Tassa mayhaṃ anuruddhā etadahosi: 'vicikicchā kho me udapādi. Vicikicchādhi

--------------------------

1.Etadavocuṃ-simū,[PTS.]

[BJT Page 352] [\x 352/]

Karaṇañca pana me samādhi cavi. Samādhimhi cute obhāso antaradhāyati dassanañca

rūpānaṃ. Sohaṃ tathā karissāmi, yathā me puna na vicikicchā uppajjissatīti. So kho ahaṃ

anuruddhā, appamatto ātāpī pahitatto viharanto obhāsañceva sañjānāmi dassanañca

rūpānaṃ. So kho pana me obhāso na virasseva antaradhāyati dassanañca rūpānaṃ. Tassa

mayhaṃ anuruddhā etadahosi: 'ko nu kho hetu ko paccayo, yena me obhāso antaradhāyāti

dassanañca rūpāna'nti. Tassa mayhaṃ anuruddhā etadahosi: 'amanasikāro kho me udapādi.

Amanasikārādhikaraṇañca pana me samādhi cavi. Samādhimhi cute obhāso antaradhāyati

dassanañca rūpānaṃ. Sohaṃ tathā karissāmi. Yathā me puna na vicikicchā uppajjissati. Na

amanasikaroti.

So kho ahaṃ anuruddhā, appamatto ātāpī pahitatto viharanto obhāsañceva sañjānāmi

dassanañca rūpānaṃ. So kho pana me obhāso na cirasseva antaradhāyati dassanañca

rūpānaṃ. Tassa mayhaṃ anuruddhā etadahosi: thīnamiddhaṃ kho me udapādi.

Thinamiddhādhikaraṇañca pana me samādhi cavi. Samādhimhi cute obhāso antaradhāyati

dassanañca rūpānaṃ. Sohaṃ tathā karissāmi [PTS Page 159] [\q 159/] yathā me puna na

vicikicchā uppajjissati, na amanasikāro, na thīnamiddhanti.

So kho ahaṃ anuruddhā, appamatto ātāpī pahitatto viharanto obhāsañceva sañjānāmi

dassanañca rūpānaṃ. So kho pana me obhāso na cirasseva antaradhāyati dassanañca

rūpānaṃ. Tassa mayhaṃ anuruddhā, etadahosi: chamhitattaṃ kho me udapādi.

Chambhitattādhikaraṇaṃ ca pana me samādhi cavi. Samādhimhi cute obhāso antaradhāyati

dassanañca rūpānaṃ. Seyyathāpi anuruddhā. Puriso addhānamaggapaṭipanno, tassa ubhato

passe vadhakā1 uppateyyuṃ2 tassa tato nidānaṃ chambhitattaṃ uppajjeyya. Evameva kho

me anuruddhā, chambhitattaṃ udapādi. Chambhitattādhikaraṇañca pana me samādhi cavi.

Samādhimhi cute obhāso antaradhāyati dassanañca rūpānaṃ. Sohaṃ tathā karissāmi, yathā

me puna na vicikicchā uppajjissati na amanasikāro na thīnamiddhaṃ na chambhitattanti.

So kho ahaṃ anuruddhā, appamatto ātāpī pahitatto viharanto obhāsañceva sañjānāmi

dassanañca rūpānaṃ. So kho pana me obhāso na virasseva antaradhāyati dassanañca

rūpānaṃ. Tassa mayhaṃ anuruddhā, etadahosi: ubbillaṃ3 kho me udapādi.

Ubbillā4dhikaraṇañca pana me samādhi cavi. Samādhimhi cute obhāso antaradhāyati

dassanañca rūpānaṃ. Seyyathāpi anuruddhā puriso ekaṃ nidhimukhaṃ gavesanto sakideva

pañcanidhimukhāni adhigaccheyya. Tassa tato nidānaṃ ubbillaṃ uppajjeyya. Evameva kho

anuruddhā ubbillaṃ kho me udapādi. Ubbillādhikaraṇañca pana me samādhi cavi.

Samādhimhi cute obhāso antaradhāyati dassanañca rūpānaṃ. Sohaṃ tathā karissāmi, yathā

me puna na vicikicchā uppajjissati na amanasikāro na thīmiddhaṃ na chambhitattaṃ na

ubbillanti.

So kho ahaṃ anuruddhā, appamatto ātāpī pahitatto viharanto obhāsañceva sañjānāmi

dassanañca rūpānaṃ. So kho pana me obhāso na cirasseva antaradhāyati dassanañca

rūpānaṃ. Tassa mayhaṃ anuruddhā, etadahosi: duṭṭhullaṃ kho me udapādi.

Duṭṭhullādhikaraṇañca pana me samādhi cavi. Samādhimhi cute obhāso antaradhāyati

dassanañca rūpānaṃ. Sohaṃ tathā karissāmi, yathā me puna na vicikicchā uppajjissati na

amanasikāro na thīnamiddhaṃ na chambhitattaṃ na ubbillaṃ na duṭṭhullanti.

--------------------------

1. Vaddhakā-majasaṃ. 3. Uppillaṃ-majasaṃ.

2. Uppajjeyyuṃ-syā. 4. Uppalla-na-ma.

[BJT Page 354] [\x 354/]

So kho ahaṃ anuruddhā, appamatto ātāpī pahitatto viharanto obhāsañceva sañjānāmi

dassanañca rūpānaṃ. So kho pana me obhāso na cirasseva antaradhāyati dassanañca

rūpānaṃ. Tassa mayhaṃ anuruddhā, etadahosi: accāraddhaviriyaṃ kho me udapādi.

Accāraddhaviriyādhikaraṇañca pana me samādhi cavi. Samādhimhi cute obhāso

antaradhāyati dassanañca rūpānaṃ. Seyyathāpi anuruddhā puriso ubhogi hatthehi vaṭṭakaṃ

gāḷhaṃ gaṇheyya. So tattheva patameyya1. Evameva kho anuruddhā, accāraddhaviriyaṃ

kho me udapādi. Accāraddhaviriyādhikaraṇañca pana me rūpānaṃ samādhi cavi.

Samādhimhi cute obhāso antaradhāyati dassanañca rūpānaṃ. Sohaṃ tathā karissāmi yathā

me puna na vicikicchā uppajjissati na amanasikāro na thīnamiddhaṃ na chambhitattaṃ, na

ubbillaṃ, na duṭṭhullaṃ, na accāraddhaviriyanti.

So kho ahaṃ anuruddhā, appamatto ātāpī pahitatto viharanto obhāsañceva sañjānāmi

dassanañca rūpānaṃ. So kho pana me obhāso na cirasseva antaradhāyati dassanañca

rūpānaṃ. Tassa mayhaṃ anuruddhā, etadahosi: atilīnaviriyaṃ kho me [PTS Page 160] [\q

160/] udapādi. Atilīnaviriyādhikaraṇañca pana me samādhi cavi. Samādhimhi cute

obhāso antaradhāyati dassanañca rūpānaṃ. Seyyathāpi anuruddhā puriso vaṭṭakaṃ sithilaṃ

gaṇheyya. So tattha hatthato uppateyya. Evameva kho me anuruddhā, atilīnaviriyaṃ

udapādi. Atilīnaviriyādhikaraṇañca pana me rūpānaṃ samādhi cavi. Samādhimhi cute

obhāso antaradhāyati dassanañca rūpānaṃ. Sohaṃ tathā karissāmi yathā me puna na

vicikicchā uppajjissati na amanasikāro na thīnamiddhaṃ na chambhitattaṃ na ubbillaṃ na

duṭṭhullaṃ na accāraddhaviriyaṃ na atilīnaviriyanti.

So kho ahaṃ anuruddhā, appamatto ātāpī pahitatto viharanto obhāsañceva sañjānāmi

dassanañca rūpānaṃ. So kho pana me obhāso na cirasseva antaradhāyati dassanañca

rūpānaṃ. Tassa mayhaṃ anuruddhā, etadahosi:'abhijappā kho me udapādi.

Abhijappādhikaraṇañca pana me samādhi cavi. Samādhimhi cute obhāso antaradhāyati

dassanañca rūpānaṃ. Seyyathāpi anuruddhā, puriso ubhogi hatthehi vaṭṭakaṃ gāḷhaṃ

gaṇheyya. So tatteva patameyya1. Evameva kho anuruddhā, abhijappāviriyaṃ udapādi.

Abhijappādhikaraṇañca pana me rūpānaṃ samādhi cavi. Samādhimhi cute obhāso

antaradhāyati dassanañca rūpānaṃ. Sohaṃ tathā karissāmi yathā me puna na vicikicchā

uppajjissati na amanasikāro na thīnamiddhaṃ na chambhitattaṃ na ubbillaṃ na duṭṭhullaṃ

na accāraddhaviriyaṃ na atilīnaviriyaṃ, na abhijappāti.

So kho ahaṃ anuruddhā, appamatto ātāpī pahitatto viharanto obhāsañceva sañjānāmi

dassanañca rūpānaṃ. So kho pana me obhāso na cirasseva antaradhāyati dassanañca

rūpānaṃ. Tassa mayhaṃ anuruddhā, etadahosi: nānattasaññā kho me udapādi.

Nānattasaññādhikaraṇañca pana me samādhi cavi. Samādhimhi cute obhāso antaradhāyati

dassanañca rūpānaṃ. Sohaṃ tathā karissāmi yathā me puna na vicikicchā uppajjissati na

amanasikāro, na thīnamiddhaṃ, na chambhitattaṃ, na ubbillaṃ, na duṭṭhullaṃ, na

accāraddhaviriyaṃ, na atilīnaviriyaṃ, na abhijappā, na nānattasaññā'ti.

So kho ahaṃ anuruddhā, appamatto ātāpī pahitatto viharanto obhāsañceva sañjānāmi

dassanañca rūpānaṃ, so kho pana me obhāso na cirasseva antaradhāyati dassanañca

rūpānaṃ. Tassa mayhaṃ anuruddhā, etadahosi: 'ko nu kho hetu, ko paccayo yena me obhāso

antaradhāyati dassanañca rūpāna'nti. Tassa mayhaṃ anuruddhā etadahosi: 'atinijjhāyitattaṃ

kho me rūpānaṃ udapādi. Atinijjhāyitattādhikaraṇañca pana me rūpānaṃ samādhi cavi.

Samādhimhi cute obhāso antaradhāyati dassanañca rūpānaṃ, sohaṃ tathā karissāmi, yathā

me puna na vicikicchā uppajjissati na amanasikāro na thīnamiddhaṃ na chambhitattaṃ na

ubbillaṃ na duṭṭhullaṃ na accāraddhaviriyaṃ na atilīnaviriyaṃ na abhijappā na

nānattasaññā na atinijjhāyitattaṃ rūpānanti.

-------------------------

1.Matameyya-sīmu.

[BJT Page 356] [\x 356/]

So kho ahaṃ anuruddhā, vicikicchā cittassa upakkilesoti iti viditvā vicikicchaṃ cittassa

upakkilesaṃ pajahiṃ. Amanasikāro cittassa upakkilesoti iti viditvā amanasikāraṃ cittassa

upakkilesaṃ pajahiṃ. Thīnamiddhaṃ cittassa upakkilesoti iti viditvā thīnamiddhaṃ cittassa

upakkilesaṃ pajahiṃ. Chambhitattaṃ cittassa upakkilesoti iti viditvā chambhitattaṃ cittassa

upakkilesaṃ pajahiṃ. Ubbillaṃ1 cittassa upakkilesoti iti viditvā ubbillaṃ1 cittassa upakkilesaṃ

pajahiṃ. Duṭṭhullaṃ cittassa upakkilesoti iti viditvā duṭṭhullaṃ cittassa upakkilesaṃ pajahiṃ.

Accāraddhaviriyaṃ cittassa upakkilesoti iti viditvā accāraddhaviriyaṃ cittassa upakkilesaṃ

pajahiṃ. Atilīnaviriyaṃ cittassa upakkilesoti iti viditvā atilīnaviriyaṃ cittassa upakkilesaṃ

pajahiṃ. Abhijappā cittassa upakkilesoti iti viditvā abhijappaṃ cittassa upakkilesaṃ pajahiṃ.

Nānattasaññaṃ cittassa upakkilosoti iti viditvā nānattasaññaṃ cittassa upakkilesaṃ pajahiṃ.

Atinijjhāyitattaṃ rūpānaṃ cittassa [PTS Page 161] [\q 161/] upakkilesoti iti viditvā

atinijjhāyitattaṃ rūpānaṃ cittassa upakkilesaṃ pajahiṃ.

So kho ahaṃ anuruddhā, appamatto ātāpī pahitatto viharanto obhāsampi hi kho sañjānāmi,

na ca rūpāni passāmi. Rūpāni hi kho passāmi, na ca obhāsaṃ sañjānāmi. Kevalampi rattiṃ

kevalampi divasaṃ2 kevalampi rattindivanti. Tassa mayhaṃ anuruddhā, etadahosi: ko nu

kho hetu, ko paccayo, sohaṃ3 obhāsampi kho sañjānāmi. Na ca rūpāni passāmi. Rūpāni hi

kho tasmiṃ samaye passāmi. Na ca obhāsaṃ sañjānāmi. Kevalampi rattiṃ kevalampi divasaṃ

kevalampi rattindivanti. Tassa mayhaṃ anuruddhā, etadahosi: yasmiṃ hi kho ahaṃ samaye

rūpanimittaṃ amanasikaritvā obhāsanimittaṃ manasikaromi. Obhāsaṃ hi kho tasmiṃ samaye

sañjānāmi na ca rūpāni passāmi. Yasmiṃ panāhaṃ samaye obhāsanimittaṃ amanasi karitvā

rūpanimittaṃ manasi karomi. Rūpāni hi kho tasmiṃ hi samaye passāmi. Na ca obhāsaṃ

sañjānāmi. Kevalampi rattiṃ kevalampi divasaṃ kevalampi rattindivanti

So kho ahaṃ anuruddhā appamatto ātāpī pahitatto viharanto parittaṃ ceva obhāsaṃ

sañjānāmi. Parittāni ca rūpāni passāmi. Appamānañceva obhāsaṃ sañjānāmi. Appamāṇāni

ca rūpāni passāmi, kevalampi rattiṃ kevalampi divasaṃ, kevalampi rattindiva'nti. Tassa

mayhaṃ anuruddhā, etadahosi: 'ko nu kho hetu, ko paccayo, sohaṃ3 parittaṃ ceva obhāsaṃ

sañjānāmi, parittāni ca rūpāni passāmi. Appamāṇañceva obhāsaṃ sañjānāmi, appamāṇi ca

rūpāni passāmi. Kevalampi rattiṃ kevalampi divasaṃ kevalampi rattindiva,nti. Tassa mayhaṃ

anuruddhā, etadahosi: yasmiṃ kho me samaye paritto, samādhi hoti, parittaṃ me tasmiṃ

samaye cakkhu hoti. Sohaṃ parittena cakkhunā parittañceva obhāsaṃ sañjānāmi. Parittāni ca

rūpāni passāmi. Yasmiṃ pana samaye appamāṇo4 me samādhi hoti. Appamāṇaṃ me tasmiṃ

samaye cakkhu hoti. Sohaṃ appamāṇena cakkhunā appamāṇañceva obhāsaṃ sañjānāmi,

appamāṇāni ca rūpāni passāmi kevalampi rattiṃ kevalampi divasaṃ kevalampi rattindiva,nti.

------------------------

1.Uppillaṃ-majasaṃ, 3.Yvāhaṃ-majasaṃ,

2.Divaṃ-majasaṃ, 4.Apparitto-[PTS.]

[BJT Page 358] [\x 358/]

Yato kho [PTS Page 162] [\q 162/] me anuruddhā, vicikicchā cittassa upakkilesoti iti

viditvā vicikicchā cittassa upakkileso pahīno ahosi. Amanasikāro cittassa upakkilesoti iti

viditvā amanasikāro cittassa upakkileso pahīno ahosi. Thīnamiddhaṃ cittassa upakkilesoti

iti viditvā thīnamiddhaṃ cittassa upakkileso pahīno ahosi. Chambhitattaṃ cittassa

upakkilesoti iti viditvā chambhitattaṃ cittassa upakkileso pahīno ahosi. Ubbillaṃ cittassa

upakkilesoti iti viditvā ubbillaṃ cittassa upakkileso pahīno ahosi. Duṭṭhullaṃ cittassa

upakkilesoti iti viditvā duṭṭhullaṃ cittassa upakkileso pahīno ahosi. Accāraddhaviriyaṃ

cittassa upakkilosoti iti viditvā accāraddhaviriyaṃ cittassa upakkileso pahīno ahosi.

Atilīnaviriyaṃ cittassa upakkilesoti iti viditvā atilīnaviriyaṃ cittassa upakkileso pahīno

ahosi. Abhijappā cittassa upakkilesoti iti viditvā abhijappā cittassa upakkileso pahīno ahosi.

Nānattasaññā cittassa upakkilesoti iti viditvā nānattasaññā cittassa upakkileso pahīno ahosi.

Atinijjhāyitattaṃ rūpānaṃ cittassa upakkilesoti iti viditvā atinijjhāyitattaṃ rūpānaṃ cittassa

upakkileso pahīno ahosi. Tassa mayhaṃ anuruddhā etadahosi. Ye kho me cittassa

upakkilesā, te me pahīnā handadānāhaṃ tividhena samādhiṃ bhāvemī'ti. So kho ahaṃ

anuruddhā savitakkampi savicāraṃ samādhiṃ bhāvesiṃ. Avitakkampi vicāramattaṃ

samādhiṃ bhāvesiṃ. Avitakkampi avicāraṃ samādhiṃ bhāvesiṃ. Sappītikampi samādhiṃ

bhāvesiṃ. Nippītikampi samādhiṃ bhāvesiṃ. Sātasahagatampi samādhiṃ bhāvesiṃ.

Upekkhāsahagatampi samādhiṃ bhāvesiṃ. Yato kho me anuruddhā, savitakkopi savicāro

samādhi bhāvito ahosi, avitakkopi vicāramanto samādhi bhāvito ahosi, avitakkopi avicāro

samādhi bhāvito ahosi, sappītikopi samādhi bhāvito ahosi. Nippītikopi samādhi bhāvito

ahosi, sātasahagatopi samādhi bhāvito ahosi. Upekkhāsahagatopi samādhi bhāvito ahosi.

Ñāṇañca pana me dassanaṃ udapādi: akuppā me ceto vimutti, ayamantimā jāti, natthidāni

punabbhavoti.

Idamavoca bhagavā, attamano āyasmā anuruddho bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti. [PTS

Page 163] [\q 163/]

Upakkilesasuttaṃ aṭṭhamaṃ

[BJT Page 360] [\x 360/]

3.3.9

Bālapaṇḍita suttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi bhikkhavoti. Bhadanteti te bhikkhu bhagavato

paccassosuṃ bhagavā etadavoca:

Tīṇimāni bhikkhave, bālassa bālalakkhaṇāni bālanimittāni bālāpadānāni. Katamāni tīṇi:

idha bhikkhave, bālo duccintitacintī ca hoti dubbhāsitabhāsī ca dukkatakammakārī ca. No

cetaṃ bhikkhave, bālo duccintitacintī ca abhavissa dubbhāsitabhāsī ca dukkatakammakārī

ca kena naṃ paṇḍitā jāneyyuṃ: bālo ayaṃ bhavaṃ asappuriso'ti yasmā ca kho

bhikkhave,bālo duccintitacintī ca hoti dubbhāsitabhāsī ca dukkatakammakārī ca, tasmā naṃ

paṇḍitā jānanti: bālo ayaṃ bhavaṃ asappurisoti.

Sa kho so bhikkhave, bālo tividhaṃ diṭṭheva dhamme dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti.

Sace bhikkhave, bālo sabhāyaṃ vā nisinno hoti. Rathiyāya1vā nisinno hoti. Siṅghāṭake vā

nisinno hoti. Tatra ce jano tajjaṃ tassāruppaṃ kathaṃ manteti sace bhikkhave, bālo

pāṇātipātī hoti. Adinnādāyī hoti kāmesu micchācārī hoti musāvādī hoti.

Surāmerayamajjapamādaṭṭhāyī hoti. Tatra bhikkhave bālassa evaṃ hoti: yaṃ kho jano tajjaṃ

tassāruppaṃ kathaṃ manteti. Saṃvijjante te ca dhammā mayi, ahañca tesu dhammesu

sandissāmīti. Idaṃ bhikkhave, bālo paṭhamaṃ diṭṭheva dhamme dukkhaṃ domanassaṃ

paṭisaṃvedeti.

Puna ca paraṃ bhikkhave, bālo passati rājāno coraṃ āgucāriṃ gahetvā vividhā kammakāraṇā

kārente: kasāhipi [PTS Page 164] [\q 164/] tāḷente, vettehipi tāḷente, addhadaṇḍakehepi

tāḷente, hatthampi chindante pādampi chindante, hatthapādampi chindante, kaṇṇampi

chindante, nāsampi chindante, kaṇṇanāsampi chindante, bilaṅgathālikampi karonte,

saṅkhamuṇḍikampi karonte, rāhumukhampi karonte, jotimālikampi karonte,

hatthapajjotikampi karonte, erakavattikampi karonte, cirakavāsikampi karonte, eṇeyyakampi

karonte, balisamaṃsikampi karonte, kahāpaṇakampi karonte, khārāpatacchikampi karonte,

palighaparivattikampi karonte, palālapīṭhakampi karonte, tattenapi telena osiñcante,

sunakhehipi khādāpente, jīvantampi sūle uttāsente, asināpi sīsaṃ chindante. Tatra

bhikkhave, bālassa evaṃ hoti: yathārūpānaṃ kho pāpakānaṃ kammānaṃ hetu rājāno coraṃ

āgucāriṃ

--------------------------

1.Rathikāya-majasaṃ,sīmu.

[BJT Page 362] [\x 362/]

Gahetvā vividhā kammakāraṇā karonti: kasāhipi tāḷenti. Vettehipi tāḷenti.

Addhadaṇḍakehipi tāḷenti. Hatthampi chindanti. Pādampi chindanti. Hatthapādampi

chindanti. Kaṇṇampi chindanti. Nāsampi chindanti. Kaṇṇanāsampi chindanti.

Bilaṅgathālikampi karonti. Saṅkhamuṇḍikampi karonti. Rāhumukhampi karonti.

Jotimālikampi karonti. Hatthapajjotikampi karonti. Cīrakavāsikampi karonti. Eṇeyyakampi

karonti. Balisamaṃsikampi karonti. Kahāpaṇakampi karonti. Khārāpatacchikampi karonti.

Palighaparivattikampi karonti. Palālapiṭṭhikampi karonti. Tattenapi telena osiñcanti.

Sunakhehipi khādāpenti. Jīvantampi sūle uttāsenti. Asināpi sīsaṃ chindanti. Saṃvijjante te

ca dhammā mayi, ahañca tesu dhammesu sandissāmi. Mañcepi rājāno ājāneyyuṃ mampi

rājāno gahetvā vividhā kammakāraṇā kāreyyuṃ: kasāhipi tāḷeyyuṃ. Vettehipi tāḷeyyuṃ.

Addhadaṇḍekehepi tāḷeyyuṃ hatthampi chindeyyuṃ. Pādampi chindeyyuṃ. Hatthapādampi

chindeyyuṃ. Kaṇṇampi chindeyyuṃ. Nāsampi chindeyyuṃ. Kaṇṇanāsampi chindeyyuṃ.

Bilaṅgathālikampi kareyyuṃ. Saṅkhamuṇḍikampi kareyyuṃ. Rāhumukhampi kareyyuṃ.

Jotimālikampi kareyyuṃ. Hatthapajjotikampi kareyyuṃ. Erakavattikampi

kareyyuṃ.Cīrakavāsikampi kareyyuṃ. Eṇeyyakampi kareyyuṃ. Balisamaṃsikampi kareyyuṃ.

Kahāpaṇakampi kareyyuṃ. Khārāpatacchikampi kareyyuṃ. Palighaparavattikampi kareyyuṃ.

Tattenapi telena osiñceyyuṃ. Sunakhehipi khādāpeyyuṃ. Jīvantampi sūle uttāseyyuṃ.

Asināpi sīsaṃ chindeyyunti. Idampi bhikkhave, bālo dutiyaṃ diṭṭheva dhamme dukkhaṃ

domanassaṃ paṭisaṃvedeti.

Puna ca paraṃ bhikkhave, bālaṃ pīṭhasamārūḷhaṃ vā mañcasamārūḷhaṃ vā chamāya1vā

semānaṃ yānissa pubbe pāpakāni kammāni katāni2 kāyena duccaritāni vācāya duccaritāni,

manasā duccaritāni, tānissa tamhi samaye olambanti, ajjholambanti, abhippalambanti.

Seyyathāpi bhikkhave, mahantānaṃ3 pabbatakuṭānaṃ chāyā sāyanahasamayaṃ paṭhaviyā

olambanti, ajjholambanti, abhippalambanti. Evameva kho bhikkhave, bālaṃ

pīṭhasamārūḷhaṃ vā mañcasamārūḷhaṃ vā chamāya1vā semānaṃ, yānissa pubbe pāpakāni

[PTS Page 165] [\q 165/] kammāni katāni kāyena duccaritāni vācāya duccaritāni manasā

duccaritāni, tānissa tamhi olambanti, ajjholambanti, abhippalambanti, tatra bhikkhave

bālassa evaṃ hoti: 'akataṃ vata me kalyāṇaṃ, akataṃ kusalaṃ, akataṃ bhīruttāṇaṃ. Kataṃ

pāpaṃ, kataṃ luddakaṃ, kataṃ kibbisaṃ. Yā ca hoti akatakalyāṇānaṃ akatakusalānaṃ

akatabhīruttāṇānaṃ katapāpānaṃ kataluddānaṃ katakibbisānaṃ gati. Taṃ gati pecca

gacchāmī'ti. So socati, kilamati, paridevati, urattāḷiṃ kandati, sammohaṃ āpajjati. Idampi

kho bhikkhave, bālo tatiyaṃ diṭṭheva dhamme dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti.

-------------------------

1.Chamāyaṃ-majasaṃ,sīmu,syā. 2.Pāpakāni kammāni-[PTS.]

3.Mahataṃ-majasaṃ.

[BJT Page 364] [\x 364/]

Sa kho so bhikkhave bālo kāyena duccaritaṃ caritvā vācāya duccaritaṃ caritvā manasā

duccaritaṃ caritvā kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ

upapajjati. Yaṃ kho taṃ bhikkhave sammā vadamāno vadeyya: 'ekantaṃ aniṭṭhaṃ ekantaṃ

akantaṃ ekantaṃ amanāpa'nti. Nirayamevetaṃ1 sammā vadamāno vadeyya: ekantaṃ

aniṭṭhaṃ ekantaṃ akantaṃ ekantaṃ amanāpanti. Yāvañcidaṃ bhikkhave, upamāpi na2 sukarā

yāva dukkhā nirayāti.

Evaṃ vutte aññataro bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca: sakkā pana me bhante,* upamaṃ

kātunti?

Sakkā bhikkhūti bhagavā avoca. 'Seyyathāpi bhikkhu, coraṃ āgucāriṃ gahetvā raññe

dasseyyuṃ: 'ayaṃ kho deva, coro āgucārī, imassa yaṃ icchasi, taṃ daṇḍaṃ paṇehī'ti.

Tamenaṃ rājā evaṃ vadeyya: 'gacchatha bho, imaṃ purisaṃ pubbanhasamayaṃ sattisatena

hanathā'ti. Tamenaṃ pubbanhasamayaṃ sattisatena haneyyuṃ. Atha rājā majjhantikasamayaṃ

evaṃ vadeyya: 'ambho, kathaṃ so puriso'ti? 'Tatheva deva jīvatī'ti. Tamenaṃ rājā evaṃ

vadeyya: 'gacchatha, bho, taṃ purisaṃ majjhantikasamayaṃ sattisatena hanathā'ti. Tamenaṃ

majjhantikasamayaṃ sattisatena haneyyuṃ. Atha rājā sāyanhasamayaṃ evaṃ vadeyya:

'ambho, kathaṃ so puriso'ti? 'Tatheva deva jīvatī'ti, tamenaṃ rājā evaṃ vadeyya: 'gacchatha

bho, taṃ purisaṃ sāyanhasamayaṃ sattisatena hanathā'ti. Tamenaṃ sāyanhasamayaṃ [PTS

Page 166] [\q 166/] sattisatena haneyyuṃ. Taṃ kimmaññatha bhikkhave, api nu so

puriso tīhi sattisatena haññamāno tato nidānaṃ dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvediyethā'ti?

Ekissāpi bhante, sattiyā haññamāno puriso tato nidānaṃ dukkhaṃ domanassaṃ

paṭisaṃvediyetha. Ko pana vādo tīhi sattisatehīti.

Atha kho bhagavā parittaṃ pāṇimattaṃ pāsāṇaṃ gahetvā bhikkhū āmantesi: 'taṃ kiṃ

maññatha bhikkhave, katamo nu kho mahantaro, yo cāyaṃ mayā paritto pāṇimatto pāsāṇo

gahito, yo ca himavā pabbatarājā'ti?

Appamatto kho ayaṃ bhante, bhagavatā paritto pāṇimatto pāsāṇo gahito, himavantaṃ

pabbatarājānaṃ upanidhāya saṅkhampi na upeti, kalabhāgampi na upeti, upanidhimpi3 na

upetī'ti.

Evameva kho bhikkhave, yaṃ so puriso tīhi sattisatehi haññamāno tato nidānaṃ dukkhaṃ

domanassaṃ paṭisaṃvedeti. Taṃ nerayikassa dukkhassa4 upanidhāya saṅkhampi na upeti.

Kalabhāgampi na upeti. Upanidhimpi na upeti.

-------------------------

1.Nirayameva taṃ-majasaṃ. 2.Upamāhipi-sīmu.

3.Upanidhampi-majasaṃ,syā. *"Sakkā pana bhante"aṭṭhakathāyaṃ.

4.Nirayakassa dukkhassa-majasaṃ.

Nerayikassa-[PTS.]

[BJT Page 366] [\x 366/]

Tamenaṃ bhikkhave, nirayapālā pañcavidhabandhanaṃ nāma kāraṇaṃ1 karonti: tattaṃ

ayokhīlaṃ hatthe gamenti. Tattaṃ ayokhīlaṃ dutiye hatthe gamenti. Tattaṃ ayokhīlaṃ pāde

gamenti. Tattaṃ ayokhīlaṃ dutiye pāde gamenti. Tattaṃ ayokhīlaṃ majjhe urasmiṃ gamenti.

So tattha dukkhā tippā kaṭukā vedanā vedeti. Na ca tāva kālaṃ karoti, yāva na taṃ pāpaṃ

kammaṃ byantīhoti.

Tamenaṃ bhikkhave, nirayapālā saṃvesetvā2 kuṭhārīhi tacchanti. So tattha dukkhā tippā

kaṭukā vedanā vedeti. Na ca tāva kālaṃ karoti, yāva na taṃ pāpaṃ kammaṃ byantīhoti.

Tamenaṃ bhikkhave, nirayapālā uddhapādaṃ3 adhosiraṃ gahetvā4 vāsīhi tacchanti so tattha

dukkhā tippā kaṭukā vedanā vedeti. Na ca tāva kālaṃ taroti, yāva na taṃ pāpaṃ kammaṃ

byantīhoti.

Tamenaṃ bhikkhave, nirayapālā rathe yojetvā ādittāya paṭhaviyā sampajjalitāya

sajotibhūtāya sārentipi [PTS Page 167] [\q 167/] paccāsārentipi. So tattha dukkhā tippā

kaṭukā vedanā vedeti. Na ca tāva kālaṃ yāva na taṃ pāpaṃ kammaṃ byantīhoti.

Tamenaṃ bhikkhave, nirayapālā mahattaṃ aṅgārapabbataṃ ādittaṃ sampajjalitaṃ sajotibhūtaṃ

āropentipi oropentipi. So tattha dukkhā tippā kaṭukā vedanā vedeti. Na ca tāva kālaṃ karoti.

Yāva na taṃ pāpaṃ kammaṃ byantīhoti.

Tamenaṃ bhikkhave, nirayapālā uddhapādaṃ adhosiraṃ gahetvā tattāya lohakumbhiyā

pakkhipanti ādittāya sampajjalitāya sajotibhūtāya. So tattha pheṇuddehakaṃ paccati. So

tattha pheṇuddehakaṃ paccamāno sakimpi uddhaṃ gacchati. Sakimpi adho gacchati.

Sakimpi tiriyaṃ gacchati. So tattha dukkhā tippā kaṭukā vedanā vedeti. Na ca tāva kālaṃ

karoti yāva na taṃ pāpaṃ kammaṃ byantīhoti.

Tamenaṃ bhikkhave, nirayapālā mahāniraye pakkhipanti. So kho pana bhikkhave,

mahānirayo.

Catukkaṇṇo catudvāro vibhatto bhāgaso mito,

Ayopākārapariyanto ayasā paṭikujjito.

Tassa ayomayā bhūmi jalitā tejasā yutā,

Samantā yojanasataṃ pharitvā tiṭṭhati sabbadā.

Anekapariyāyenapi kho ahaṃ bhikkhave, nirayakathaṃ katheyyaṃ, yāvañcidaṃ bhikkhave,

na sukaraṃ5 akkhānena pāpuṇituṃ yāva dukkhā nirayāti.

-------------------------

1.Kammakāraṇaṃ-majasaṃ,sīmu.

2.Saṃvedhetvā-syā. 4. hapetvā-[PTS.]

3.Uddhaṃ pādaṃ-syā 5.Sukarā-majasaṃ.Sīmu.

[BJT Page 368] [\x 368/]

Santi bhikkhave, tiracchānagatā pāṇā tiṇabhakkhā. Te allānipi tiṇāni sukkhānipi tiṇāni

dantullehakaṃ khādanti. Katame ca bhikkhave, tiracchānagatā pāṇā tiṇabhakkhā, assā goṇā

gadrabhā ajā migā, ye vā panaññepi keci tiracchānagatā pāṇā tiṇabhakkhā. Sa kho so

bhikkhave, bālo idha pubbe rasādo idha pāpāni kammāni karitvā kāyassa bhedā

parammaraṇā tesaṃ sattānaṃ sahavyataṃ upapajjati ye te sattā tiṇabhakkhā.

Santi bhikkhave, tiracchānagatā pāṇā gūthabhakkhā, te dūratova gūthagandhaṃ [PTS Page

168] [\q 168/] ghāyitvā dhāvanti: 'ettha bhuñjissāma, ettha bhuñjissāmā'ti. Seyyathāpi

nāma brāhmaṇā āhutigandhena dhāvanti: 'ettha bhuñjissāma, ettha bhuñjissāmā'ti. Evameva

kho bhikkhave, santi tiracchānagatā pāṇā gūthabhakkhā, te dūratova ghāyitvā dhāvanti:

ettha bhuñjissāma, ettha bhuñjissāmāti. Katame ca bhikkhave, tiracchānagatā pāṇā

gūthabhakkhā: kukkuṭā sukarā soṇā sigālā, ye vā panaññepi keci tiracchānagatā pāṇā

gūthabhakkhā. Sa kho so bhikkhave bālo idha pubbe rasādo idha pāpāni kammāni karitvā

kāyassa bhedā parammaraṇā tesaṃ sattānaṃ sahavyataṃ upapajjati ye te sattā gūthabhakkhā.

Santi bhikkhave, tiracchānagatā pāṇā andhakāre jāyanti andhakāre jīyanti andhakāre

mīyanti. Katame ca bhikkhave, tiracchānagatā pāṇā andhakāre jāyanti andhakāre jīyanti

andhakāre mīyanti: kīṭā pulavā gaṇḍuppādi, ye vā panaññepi keci tiracchānagatā pāṇā

andhakāre jāyanti andhakāre jīyanti andhakāre mīyanti. Sa kho so bhikkhave, bālo pubbe

rasādo idha pāpāni kammāni karitvā kāyassa bhedā parammaraṇā tesaṃ sattānaṃ

sahavyataṃ upapajjati, ye te sattā andhakāre jāyanti andhakāre jīyanti andhakāre mīyanti.

Santi bhikkhave, tiracchānagatā pāṇā udakasmiṃ jāyanti udakasmiṃ jīyanti udakasmiṃ

mīyanti. Katame ca bhikkhave, tiracchānagatā pāṇā udakasmiṃ jāyanti udakasmiṃ jīyanti

udakasmiṃ mīyanti: macchā kacchapā suṃsumārā2 ye vā panaññepi keci tiracchānagatā

pāṇā udakasmiṃ jāyanti udakasmiṃ jīyanti udakasmiṃ mīyanti. Sa kho so bhikkhave, bālo

idha pubbe rasādo idha pāpāni kammāni karitvā kāyassa bhedā parammaraṇā tesaṃ

sattānaṃ sahavyataṃ upapajjati, ye te sattā udakasmiṃ jāyanti udakasmiṃ jīyanti udakasmiṃ

mīyanti.

Santi bhikkhave, tiracchānagatā pāṇā asucismiṃ jāyanti asucismiṃ jīyanti asucismiṃ mīyanti

katame ca bhikkhave, tiracchānagatā pāṇā asucismiṃ jāyanti asucismiṃ jīyanti asucismiṃ

mīyanti: ye te bhikkhave sattā pūtimacche vā jāyanti pūtimacche vā jīyanti pūtimacche vā

mīyanti. Pūtikuṇape vā jāyanti pūtikuṇape jīyanti pūtikuṇape mīyanti. Pūtikummāse vā

jāyanti pūtikummāse jīyanti pūtikummāse mīyanti. Candanikāya vā jāyanti candanikāya

vājīyanti candanikāya vā mīyanti. Oligalle vā jāyanti oligalle vā jīyanti oligalle vā mīyanti.

Sa kho so bhikkhave, [PTS Page 169] [\q 169/] bālo idha pubbe rasādo idha pāpāni

kammāni karitvā kāyassa bhedā parammaraṇā tesaṃ sattānaṃ sahavyataṃ upapajjati ye te

sattā asucismiṃ jāyanti asucismiṃ jīyanti asucismiṃ mīyanti.

-------------------------

1.Hatthi assā-majasaṃ.

2.Susumārā-majasaṃ.

[BJT Page 370] [\x 370/]

Anekapariyāyenapi kho ahaṃ bhikkhave, tiracchānayonikathaṃ katheyyaṃ, yāvañcidaṃ

bhikkhave, na sukaraṃ akkhānena pāpuṇituṃ yāva dukkhā tiracchānayonīti.

Seyyathāpi bhikkhave, puriso ekacchiggalaṃ yugaṃ mahāsamudde pakkhipeyya, tamenaṃ

puratthimo vāto pacchimena saṃhareyya. Pacchimo vāto puratthimena saṃhareyya. Uttaro

vāto dakkhiṇena saṃhareyya dakkhiṇo vāto uttarena saṃhareyya. Tatrāssa kāṇakacchapo,

so vassasatassa vassasatassa accayena sakiṃ ummujjeyya. Taṃ kimmaññatha bhikkhave, api

nu so kāṇo kacchapo amusmiṃ ekacchiggale yuge gīvaṃ paveseyyāti?

Yadi nu na1 bhante, kadācī karahaci dighassa addhuno accayenāti.

Khippataraṃ kho so bhikkhave, kāṇo kacchapo amusmiṃ ekacchiggale yuge gīvaṃ

paveseyya. Ato dullabhatarāhaṃ bhikkhave manussattaṃ vadāmi sakiṃ vinipātagatena

bālena. Taṃ kissa hetu: na hetthe bhikkhave, atthi dhammacariyā samacariyā kusalakiriyā

puññakiriyā, aññamaññakhādikā ettha bhikkhave, vattati dubbalakhādikā.

Sa kho so bhikkhave, bālo sace kadāci karahaci dīghassa addhuno accayena manussattaṃ

āgacchati. Yāni tāni nīcakulāni: caṇḍālakulaṃ vā nesādakulaṃ vā veṇakulaṃ2 vā

rathakārakulaṃ vā pukkusakulaṃ vā tathārūpe kule paccājāyati daḷidde appannapānabhojane

kasiravuttike, yattha kasirena ghāsacchādo labbhati. So ca hoti dubbaṇṇo duddasiko

okoṭimako bavhābādho, kāṇo vā kuṇī vā khujjo vā pakkhahato vā, na lābhī annassa

pānassa vatthassa [PTS Page 170] [\q 170/] yānassa mālāgandhavilepanassa

seyyāvasathapadīpeyyassa. So kāyena duccaritaṃ carati vācāya duccaritaṃ carati manasā

duccaritaṃ carati. So kāyena duccaritaṃ caritvā vācāya duccaritaṃ caritvā manasā duccaritaṃ

caritvā kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati.

Seyyathāpi bhikkhave, akkhadhutto paṭhameneva kaliggahena puttampi jīyetha dārampi

jīyetha sabbaṃ sāpateyyampi jīyetha uttarimpi anubandhaṃ3 nigaccheyya. Appamattako so

bhikkhave, kaliggaho yaṃ so akkhadhutto paṭhameneva kaliggahena puttampi jīyetha

dārampi jīyetha sabbaṃ sāpateyyampi jīyetha uttarimpi anubandhaṃ nigaccheyya. Atha kho

ayameva tato mahantataro kaliggaho: yaṃ so bālo kāyena duccaritaṃ caritvā vācāya

duccaritaṃ caritvā manasā duccaritaṃ caritvā kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ

vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati. Ayampi bhikkhave kevalaparipūrā4 bālabhumīti.

------------------------

1.Yadi pana-majasaṃ,simu. 3.Andubandhaṃ-syā.

2.Venukulaṃ-syā 4.Kevalaṃ paripūrā-majasaṃ.

[BJT Page 372] [\x 372/]

Tīṇimāni bhikkhave, paṇḍitassa paṇḍitalakkhaṇāni paṇḍitanimittāni paṇḍitāpadānāni.

Katamāni tiṇi: idha bhikkhave, paṇḍito sucintitacintī ca hoti subhāsitabhāsī ca

sukatakammakārī ca. No ce taṃ bhikkhave, paṇḍito sucintitacintī ca abhavissa

subhāsitabhāsī ca sukatakammakārī ca. Kena naṃ paṇḍitā jāneyyuṃ paṇḍito ayaṃ bhavaṃ

sappuriso'ti. Yasmā ca kho bhikkhave, paṇḍito sucintitacintī ca hoti subhāsitabhāsī ca

sukatakammakārī ca tasmā naṃ paṇḍitā jānanti paṇḍito ayaṃ bhavaṃ sappuriso'ti.

Sa kho so bhikkhave, ayaṃ paṇḍito tividhaṃ diṭṭheva dhamme sukhaṃ somanassaṃ

paṭisaṃvedeti. Sace bhikkhave paṇḍito sabhāya1 vā nisinno hoti, rathiyāya vā nisinno hoti.

Siṃghāṭake vā nisinno hoti. Tatra ce jāno tajjaṃ tassāruppaṃ kathaṃ manteti. Sāca bhikkhave,

paṇḍito pāṇātipātā paṭivirato hoti adinnādānā paṭivirato hoti kāmesu micchācārā [PTS

Page 171] [\q 171/] paṭivirato hoti musāvādā paṭivirato hoti

surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭivirato hoti. Tatra bhikkhave, paṇḍitassa evaṃ hoti: yaṃ

kho jāno tajjaṃ tassāruppaṃ kathaṃ manteti. Saṃvijjanteva te dhammā mayi, ahañca tesu

dhammesu sandissāmī'ti. Idaṃ bhikkhave paṇḍito paṭhamaṃ diṭṭheva dhamme sukhaṃ

somanassaṃ paṭisaṃvedeti.

Puna ca paraṃ bhikkhave, paṇḍito passati rājāno coraṃ āgucāriṃ gahetvā vividhā

kammakāraṇā kārente. Kasāhipi tāḷente vettehipi tāḷente, addhadaṇḍakehipi tāḷente,

hatthampi chindante pādampi chindante, hatthapādampi chindante, kaṇṇampi chindante,

nāsampi chindante, kaṇṇanāsampi chindante, bilaṅgathālikampi karonte,

saṅkhamuṇḍikampi karonte, rāhumukhampi karonte, jotimālikampi karonte,

hatthapajjotikampi karonte, erakavattikampi karonte, cīrakavāsikampi karonte,

eṇeyyakampi karonte, balisamaṃsikampi karonte, kahāpaṇakampi karonte,

khārāpatacchikampi karonte, palighaparivattikampi karonte, palālapīṭhakampi karonte,

tattenapi telena osiñcante, sunakhehipi khādāpente, jīvantampi sūle uttāsente, asināpi sisaṃ

chindante. Tatra bhikkhave paṇḍitassa evaṃ hoti: yathārūpānaṃ kho pāpakānaṃ kammānaṃ

hetu rājāno coraṃ āgucāriṃ gahetvā vividhā kammakāraṇā kārenti kasāhipi tāḷenti. Vettehipi

tāḷenti addhadaṇḍakehipi

Tāḷente, hatthampi chindante pādampi chindante, hatthapādampi chindante, kaṇṇampi

chindante, nāsampi chindante, kaṇṇanāsampi chindante, bilaṅgathālikampi karonte,

saṅkhamuṇḍikampi karonte, rāhumukhampi karonte, jotimālikampi karonte,

hatthapajjotikampi karonte, erakavattikampi karonte, cīrakavāsikampi karonte,

eṇeyyakampi karonte, balisamaṃsikampi karonte, kahāpaṇakampi karonte,

khārāpatacchikampi karonte, palighaparivattikampi karonte, palālapīṭhakampi karonte,

tattenapi telena osiñcante, sunakhehipi khādāpente, jīvantampi sūle uttāsente, asināpi sīsaṃ

chindanti na te dhammā mayi saṃvijjanti, ahañca na tesu dhammesu sandissāmiti. Idampi

bhikkhave paṇḍito dutiyaṃ diṭṭheva dhamme sukhaṃ somanassaṃ paṭisaṃvedeti.

Punacaparaṃ bhikkhave, paṇḍitaṃ pīṭhasamārūḷhaṃ vā mañcasamārūḷhaṃ vā chamāya2vā

semānaṃ. Yānissa pubbe kalyāṇāni kammāni katāni kāyena sucaritāni vācāya sucaritāni

manasā sucaritāni, tānissa tamhi samaye olambanti ajjholambanti abhippalambhanti.

Seyyathāpi bhikkhave, mahantinaṃ3 pabbatakūṭānaṃ chāyā sāyanhasamayaṃ paṭhaviyā

olambanti, ajjholambanti, abhippalambanti. Evameva kho bhikkhave, paṇḍitaṃ

pīṭhasamārūḷhaṃ vā mañcasamārūḷhaṃ vā chamāya vā semānaṃ yānissa pubbe kalyāṇāni

kammāni katāni kāyena sucaritāni vācāya sucaritāni manasā sucaritāni, tānissa tamhi samaye

olambanti, ajjholambanti, abhippalambanti. Tatra bhikkhave, paṇḍitassa evaṃ hoti: 'akataṃ

vata me pāpaṃ akataṃ luddaṃ akataṃ kibbisaṃ, kataṃ kalyāṇaṃ kataṃ kusalaṃ kataṃ

bhīruttāṇaṃ. Yāvatā hoti2 akatapāpānaṃ akataluddānaṃ akatakibbisānaṃ, katakalyāṇānaṃ

katakusalānaṃ katabhīruttāṇānaṃ gati, taṃ gatiṃ pecca gacchāmi'ti. So na socati, na kilamati.

Na paridevati, na urattāḷiṃ kandati, na sammohaṃ āpajjati. Idampi bhikkhave, paṇḍito

tatiyaṃ diṭṭheva dhamme sukhaṃ somanassaṃ paṭisaṃvedeti.

-------------------------

1.Sabhāyaṃ-sīmu,majasaṃ. 3.Mahataṃ-majasaṃ.

2.Chamāyaṃ-sīmu,majasaṃ. 4.Yāvatā bho-majasaṃ.

[BJT Page 374] [\x 374/]

Sa kho so bhikkhave, paṇḍito kāyena sucaritaṃ caritvā vācāya sucaritaṃ caritvā manasā

sucaritaṃ caritvā kāyassa [PTS Page 172] [\q 172/] bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ

lokaṃ upapajjati. Yaṃ kho taṃ bhikkhave, sammā vadamāno vadeyya'ekantaṃ iṭṭhaṃ

ekantaṃ kantaṃ ekantaṃ manāpa'nti. Saggameva taṃ sammā vadamāno vadeyya 'ekantaṃ

iṭṭhaṃ ekantaṃ kantaṃ ekantaṃ manāpa'nti. Yāvañcidaṃ bhikkhave, upamāpi na sukarā

yāvasukhā saggāti.

Evaṃ vutte aññataro bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca: sakkā, pana bhante, upamaṃ kātu'nti?

'Sakkā bhikkhū'ti bhagavā avoca. "Seyyathāpi bhikkhu1, rājā cakkavattī satta hi ratanehi

samannāgato catuhi ca iddhihi, tato nidānaṃ sukhaṃ somanassaṃ paṭisaṃvedetī. Katamehi

sattahi:

Idha bhikkhu rañño khattiyassa muddhāvasittassa tadahuposathe paṇṇarase sīsaṃ

nahātassa uposathikassa uparipāsādavaragatassa dibbaṃ cakkaratanaṃ pātubhavati

sahassāraṃ sanemikaṃ sanābhikaṃ sabbākāraparipūraṃ. Taṃ disvāna rañño khattiyassa

muddhāvasittassa evaṃ hoti: 'sutaṃ kho pana metaṃ: yassa rañño khattiyassa

muddhāvasittassa tadahuposathe paṇṇarase sīsaṃ nahātassa uposathikassa

uparipāsādavaragatassa dibbaṃ cakkaratanaṃ pātubhavati sahassāraṃ sanemikaṃ sanābhikaṃ

sabbākāraparipūraṃ, so hoti rājā cakkavattī. Assaṃ nu kho ahaṃ rājā cakkavattī'ti.

Atha kho bhikkhave, rājā khattiyo muddhāvasitto uṭṭhāyāsanā2 vāmena hatthena

bhiṅkāraṃ3 gahetvā dakkhiṇena hatthena cakkaratanaṃ abbhukkirati4, 'pavattatu bhavaṃ

cakkaratanaṃ, abhivijinātu bhavaṃ cakkaratana'nti. Atha kho taṃ bhikkhave, cakkaratanaṃ

puratthimaṃ disaṃ pavattati, anvadeva rājā cakkavattī saddhiṃ caturaṅginiyā senāya.

Yasmiṃ kho pana bhikkhave, padese cakkaratanaṃ patiṭṭhāti. Tatra rājā cakkavattī vāsaṃ

upeti saddhiṃ caturaṅginiyā senāya.

Ye kho pana [PTS Page 173] [\q 173/] bhitakhave, puratthimāya disāya paṭirājāno, te

rājānaṃ cakkavattiṃ upasaṅkamitvā evamāhaṃsu: ehi kho mahārāja, svāgataṃ mahārājā,

sakante mahārāja, anusāsa mahārājā'ti.

Rājā cakkavatti evamāha: 'pāṇo na hantabbo, adinnaṃ nādātabbaṃ, kāmesu micchā na

caritabbā, musā na bhāsitabbā, majjaṃ na pātabbaṃ, yathābhuttañca bhuñjathā'ti. Ye kho

pana bhikkhave, puratthimāya disāya paṭirājāno, na te rañño cakkavattissa anuyuttā5

bhavanti atha kho taṃ bhikkhave cakkaratanaṃ puratthimasamuddaṃ ajjhogahetvā

paccuttaritvā dakkhiṇaṃ disaṃ pavattati. Ye kho pana bhikkhave,dakkhiṇāya disāya

paṭirājāno, te rañño cakkavattissa anuyuttā5 bhavanti atha kho taṃ bhikkhave cakkaratanaṃ

dakkhiṇaṃ samuddaṃ ajjhogahetvā paccuttaritvā pacchimaṃ disaṃ pavattati. Ye kho pana

bhikkhave, pacchimāya disāya paṭirājāno. Te rañño cakkavattissa anuyuttā5 bhavanti atha

kho taṃ bhikkhave cakkaratanaṃ pacchimaṃ samuddaṃ ajjhogahetvā, paccuttaritvā uttaraṃ

disaṃ pavattati. Anvadeva rājā cakkavattī saddhiṃ caturaṅginiyā senāya.

-------------------------

1.Bhikkhave-majasaṃ.

2.Uṭṭhāyāsanā-majasaṃ natthi. 3.Bhiṅgāraṃ-syā.

4.Abbhukirati-syā. 5.Anuyantā-majasaṃ,sīmu.

[BJT Page 376] [\x 376/]

Yasmiṃ kho pana bhikkhave, padese cakkaratanaṃ patiṭṭhāti. Tatra rājā cakkavattī vāsaṃ

upeti saddhiṃ caturaṅginiyā senāya. Ye kho pana bhikkhave, uttarāya disāya paṭirājāno te

rājānaṃ cakkavattiṃ upasaṅkamitvā evamāhaṃsu: 'ehi kho mahārāja, svāgataṃ mahārāja,

sakaṃ te mahārāja, anusāya mahārāja'ti.

Rājā cakkavantī evamāha: 'pāṇo na hantabbo, adinnaṃ nādātabbaṃ, kāmesu micchā na

caritabbā,musā na bhāsitabbā, majjaṃ na pātabbaṃ, yathābhuttañca bhuñjathā'ti. Ye kho pana

bhikkhave, uttarāya disāya paṭirājāno te rañño cakkavattissa anuyuttā bhavanti.

Atha kho taṃ bhikkhave, cakkaratanaṃ samuddapariyantaṃ paṭhaviṃ abhivijīnitvā tameva

rājadhāniṃ paccāgantvā rañño cakkavattissa ante puradvāre akkhāhataṃ maññe tiṭṭhati,

rañño cakkavattissa antepuradvāraṃ upasobhayamānaṃ. Rañño bhikkhave, cakkavattissa

evarūpaṃ cakkaratanaṃ pātubhavati.

Punacaparaṃ bhikkhave, rañño cakkavattissa hatthiratanaṃ pātubhavati sabbaseto

sattappatiṭṭho iddhimā vehāsaṅgamo uposatho1 nāgarājā. Taṃ disvāna rañño cakkavattissa

cittaṃ pasiditi. Bhaddakaṃ vata bho hatthiyānaṃ, sace damathaṃ upeyyā'ti. Atha kho taṃ

bhikkhave, [PTS Page 174] [\q 174/] hatthiratanaṃ seyyathāpi nāma bhaddo

hatthājānīyo dīgharattaṃ suparidanto, evameva damathaṃ upeti. Bhūtapubbaṃ bhikkhave,

rājā cakkavattī tameva hatthiratanaṃ vīmaṃsamāno pubbanhasamayaṃ abhiruhitvā

samuddapariyantaṃ paṭhaviṃ anusaṃyāyitvā tameva rājadhāniṃ paccāgantvā pātarāsaṃ

akāsi. Rañño bhikkhave, cakkavattissa evarūpaṃ hatthiratanaṃ pātubhavati.

Punacaparaṃ bhikkhave,rañño cakkavattissa assaratanaṃ pātubhavati sabbaseto kākasīso2

muñjakeso iddhimā vehāsaṅgamo valāhako3 assarājā. Disvāna rañño cakkavattissa cittaṃ

pasīditi: bhaddakaṃ vata bho assayānaṃ, sace damathaṃ upeyyā'ti. Atha kho taṃ bhikkhave,

assaratanaṃ seyyathāpi nāma bhaddo assājānīyo dīgharattaṃ suparidanto, evameva

damathaṃ upeti. Bhūtapubbaṃ bhikkhave, rājā cakkavattī tameva assaratanaṃ vīmaṃsamāno

pubbanhasamayaṃ abhiruhitvā samuddapariyantaṃ paṭhaviṃ anusaṃyāyitvā tameva

rājadhāniṃ paccāgantvā pātarāsaṃ akāsi. Rañño bhikkhave, cakkavattissa evarūpaṃ

assaratanaṃ pātubhavati.

Punacaparaṃ bhikkhave. Rañño cakkavattissa maṇiratanaṃ pātubhavati so hoti maṇi

veḷuriyo subho jātimā aṭṭhaṃso suparikammakato tassa kho pana bhikkhave, rājā cakkavatti

tameva maṇiratanaṃ vīmaṃsamāno caturaṅginiṃ senaṃ sannayhitvā maṇiṃ dhajaggaṃ

āropetvā rattandhakāratimisāyaṃ pāyāsi. Ye kho pana bhikkhave, samantā gāmā ahesuṃ, te

tenobhāsena kammante payojesuṃ divāti maññamānā. Rañño bhikkhave, cakkavattissa

evarūpaṃ maṇiratanaṃ pātubhavati.

--------------------------

1.Uposathonāma-sīmu.

2.Kāḷasīso-majasaṃ. 3.Valāhakānāma-sīmu.

[BJT Page 378] [\x 378/]

Punacaparaṃ bhikkhave, rañño cakkavattissa itthiratanaṃ pātubhavati abhirūpā dassanīyā

pāsādikā paramāya vaṇṇapokkharatāya samannāgatā nātidīghā nātirassā nātikisā [PTS Page

175] [\q 175/] nātithūlā nātikāḷī1 nāccodātā atikkantā mānusaṃ vaṇṇaṃ appattā dibbaṃ

vaṇṇaṃ. Tassa kho pana bhikkhave, itthiratanassa evarūpo kāyasamphasso hoti: seyyathāpi

nāma tūlapicuno vā kappāsapicuno vā tassa kho pana bhikkhave, itthiratanassa sīte uṇhāni

gattāni honti. Uṇhe sītāni gattāni honti. Tassa kho pana bhikkhave, itthiratanassa kāyato

candanagandho vāyati. Mukhato uppalagandho vāyati. Taṃ kho pana bhikkhave,

itthiratanaṃ rañño cakkavattissa pubbuṭṭhāyinī hoti pacchānipātinī kiṃkārapaṭissāvinī

manāpacārinī piyavādinī. Taṃ kho pana bhikkhave, itthiratanaṃ rājānaṃ cakkavattiṃ

manasāpi no aticarati, kuto pana kāyena. Rañño bhikkhave, cakkavattissa evarūpaṃ

itthiratanaṃ pātubhavati.

Punacaparaṃ bhikkhave, rañño cakkavattissa gahapatiratanaṃ pātubhavati. Tassa

kammavipākajaṃ dibbaṃ cakkhuṃ pātubhavati, yena nidhiṃ passati sassāmikampi

assāmikampi. So rājānaṃ cakkavattiṃ upasaṅkamitvā evamāha: appossukko tvaṃ deva hohi.

Ahaṃ te dhanena dhanakaraṇīyaṃ karissāmī'ti. Bhūtapubbaṃ bhikkhave, rājā cakkavattī

tameva gahapatiratanaṃ vīmaṃsamāno nāvaṃ abhiruhitvā majjhegaṅgāya nadiyā sotaṃ

ogahetvā gahapatiratanaṃ etadavoca: attho me gahapati hiraññasuvaṇṇenā'ti. Tena hi

mahārāja ekaṃ tīraṃ nāvā upetū'ti. Idheva me gahapati, attho hiraññasuvaṇṇenā'ti. Atha

kho taṃ bhikkhave, gahapatiratanaṃ ubhohi hatthehi udake omasitvā pūraṃ

hiraññasuvaṇṇassa kumbhiṃ uddharitvā rājānaṃ cakkavattiṃ evamāha2: alaṃ ettāvatā

mahārāja, kataṃ ettāvatā mahārāja, pūjitaṃ ettāvatā mahārājā'ti. Rājā cakkavattī evamāha:

alaṃ ettāvatā gahapati, kataṃ ettāvatā gahapati, pūjitaṃ ettāvatā gahapatī'ti. Rañño

bhikkhave, cakkavattissa evarūpaṃ gahapatiratanaṃ pātubhavati.

Punacaparaṃ bhikkhave, rañño cakkavattissa parināyakaratanaṃ [PTS Page 176] [\q 176/]

pātubhavati. Paṇḍito vyatto medhāvī paṭibalo rājānaṃ cakkavattiṃ upaṭṭhāpetabbaṃ3

upaṭṭhāpetuṃ4apayāpetabbaṃ apayāpetuṃ. hapetabbaṃ ṭhapetuṃ. So rājānaṃ cakkavattiṃ

upasaṅkamitvā evamāha: appossukko tvaṃ deva hohi, ahaṃ anusāsissāmī'ti. Rañño

bhikkhave, cakkavattissa evarūpaṃ parināyakaratanaṃ pātubhavati.

Rājā bhikkhave, cakkavattī imehi sattahi ratanehi samannāgato hoti.

Katamāhi catuhi iddhīhi:

Idha bhikkhave, rājā cakkavattī abhirūpo hoti dassanīyo pāsādiko paramāya

vaṇṇapokkharatāya samannāgato ativiya aññehi manussehi. Rājā bhikkhave, cakkavattī

imāya paṭhamāya iddhiyā samannāgato hoti.

-------------------------

1.Nātikāḷikā-majasaṃ,sayā. 3.Upayāpetabbaṃ-sīmu,majasaṃ.

2.Etadavoca-sīmu,majasaṃ. 4.Upayāpetuṃ-sīmu,majasaṃ.

[BJT Page 380] [\x 380/]

Punacaparaṃ bhikkhave, rājā cakkavattī dīghāyuko hoti ciraṭṭhitiko ativiya aññehi

manussehi. Rājā bhikkhave, cakkavattī imāya dutiyāya iddhiyā samannāgato hoti.

Punacaparaṃ bhikkhave, rājā cakkavattī appābādho hoti appātaṅko samavepākiniyā

gahaṇiyā samannāgato nātisītāya nāccuṇhāya ativiya aññehi manussehi. Rājā bhikkhave,

cakkavattī imāya tatiyāya iddhiyā samannāgato hoti.

Punacaparaṃ bhikkhave, rājā cakkavattī brāhmaṇagahapatikānaṃ piyo hoti manāpo.

Seyyathāpi bhikkhave, pitā puttānaṃ piyo hoti manāpo, evameva kho bhikkhave, rājā

cakkavattī, brāhmaṇagahapatikānaṃ piyo hoti manāpo. Raññopi bhikkhave, cakkavattissa

brāhmaṇagahapatikā piyā honti manāpā. Seyyathāpi bhikkhave, pituputtā piyā honti

manāpā. Evameva kho bhikkhave, raññopi cakkavattissa brāhmaṇagahapatikā piyā honti

manāpā. Bhūtapubbaṃ bhikkhave, rājā cakkavattī caturaṅginiyā senāya uyyānabhūmiṃ

niyyāsi. Atha kho bhikkhave, brāhmaṇagahapatikā rājānaṃ cakkavattiṃ upasaṅkamitvā

evamāhaṃsu: 'ataramāno deva, yāhi, yathā taṃ mayaṃ cirataraṃ passeyyāmā'ti. Rājāpi

bhikkhave, cakkavattī sārathiṃ āmantesi: [PTS Page 177 [\q 177/] ']ataramāno sārathi,

pesehi yathā maṃ brahmaṇagahapatikā cirataraṃ passeyya'nti. Rājā bhikkhave, cakkavattī

imāya catutthāya iddhiyā samannāgato hoti

Rājā bhikkhave, cakkavattī imāhi catuhi iddhīhi samannāgato hoti.

Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, api nu kho rājā cakkavattī imehi sattahi ratanehi

samannāgato imāhi catuhi ca iddhīhi, tato nidānaṃ sukhaṃ somanassaṃ paṭisaṃvediyethāti.

Ekamekenāpi tena bhante, ratanena samannāgato rājā cakkavattī tato nidānaṃ sukhaṃ

somanassaṃ paṭisaṃvediyetha. Ko pana vādo sattahi ratanehi catuhi ca iddhihīti.

Atha kho bhagavā parittaṃ pāṇimattaṃ pāsāṇaṃ gahetvā bhikkhū āmantesi: 'taṃ kiṃ

maññatha bhikkhave, katamo nu kho mahantataro: yo cāyaṃ mayā paritto pāṇimatto

pāsāṇo gahito, yo ca himavā pabbatarājāti.

Appamattako ayaṃ bhante, bhagavatā paritto pāṇimatto pāsāṇo gahito himavantaṃ

pabbatarājānaṃ upanidhāya saṅkhampi na upeti, kalahāgampi na upeti, upanidhimpi na

upeti.

Evameva kho bhikkhave, yaṃ rājā cakkavattī sattahi ratanehi catūhi ca iddhīhi samannāgato

tato nidānaṃ sukhaṃ somanassaṃ paṭisaṃvedeti. Taṃ dibbassa sukhassa upanidhāya

saṅkhampi na upeti, kalabhāgampi na upeti, upanidhimpi na upeti.

[BJT Page 382] [\x 382/]

Sa kho so bhikkhave, paṇḍito sace kadāci karahaci dīghassa addhuno accayena

manussattaṃ āgacchati. Yāni tāni uccākulāni khattiyamahāsālakulaṃ vā

brāhmaṇamahāsālakulaṃ vā gahapatimahāsālakulaṃ vā, tathārūpe kule paccājāyati aḍḍhe

mahaddhane mahābhoge pahūtajātarūparajate pahūtavittupakaraṇe pahūtadhanadhaññe. So

ca hoti abhirūpo dassanīyo pāsādiko paramāya vaṇṇapokkharatāya samannāgato. Lābhī

annassa pānassa vatthassa yānassa mālāgandha vilepanassa seyyāvasathapadīpeyyassa. So

kāyena sucaritaṃ carati, vācāya sucaritaṃ carati, manasā sucaritaṃ carati. So [PTS Page 178]

[\q 178/] kāyena sucaritaṃ caritvā vācāya sucaritaṃ caritvā manasā sucaritaṃ caritvā

kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati. Seyyathāpi bhikkhave,

akkhadhutto paṭhameneva kaṭaggahena mahantaṃ bhogakkhandhaṃ adhigaccheyya,

appamattako so bhikkhave, kaṭaggaho, yaṃ so akkhadhutto paṭhameneva kaṭaggahena

mahantaṃ bhogakkhandhaṃ adhigaccheyya. Atha kho ayameva tato mahantataro kaṭaggaho,

yaṃ so paṇḍito kāyena sucaritaṃ caritvā vācāya sucaritaṃ caritvā manasā sucaritaṃ caritvā

kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati. Ayaṃ bhikkhave,

kevalaparipūrā paṇḍitabhūmīti.

Idamavoca bhagavā attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.

Bālapaṇḍitasuttaṃ navamaṃ.

[BJT Page 384] [\x 384/]

3.3.10

Devadūta suttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi bhikkhavoti. Bhadanteti te bhikkhū bhagavato

paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca:

Seyyathāpi bhikkhave, dve agārā sadvārā, tattha cakkhumā puriso majjhe ṭhito passeyya

manusse gehaṃ pavisantepi nikkhamantepi, anusañcarantepi anuvicarantepi. Evameva kho

ahaṃ bhikkhave, dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passāmi

cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathā

kammūpage satte pajānāmi.

Ime vata bhonto sattā kāyasucaritena samannāgato vacīsucaritena samannāgatā

manosucaritena samannāgatā ariyānaṃ anupavādakā sammādiṭṭhikā

sammādiṭṭhikammasamādānā. Te kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ

upapannā. Ime vā pana bhonto sattā kāyasucaritena samannāgatā vacīsucaritena

samannāgatā manosucaritena samannāgatā ariyānaṃ [PTS Page 179] [\q 179/]

anupavādakā sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā, te kāyassa bhedā

parammaraṇā manussesu upapannā.

Ime vata bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā vacīduccaritena samannāgatā

manoduccaritena samannāgatā ariyānaṃ upavādakā micchādiṭṭhikā

micchādiṭṭhikammasamādānā, te kāyassa bhedā parammaraṇā pettivisayaṃ upapannā. Ime

vā pana bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā vacīduccaritena samannāgatā

manoduccaritena samannāgatā ariyānaṃ upavādakā micchādiṭṭhikā

micchādiṭṭhikammasamādānā, te kāyassa bhedā parammaraṇā tiracchānayoniṃ upapannā.

Ime vā pana bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā vacīduccaritena samannāgatā

manoduccaritena samannāgatā ariyānaṃ upavādakā micchādiṭṭhikā

micchādiṭṭhikammasamādānā, te kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ

nirayaṃ upapannāti.

Tamenaṃ bhikkhave, nirayapālā nānābāhāsu gahetvā yamassa rañño dassenti 'ayaṃ deva,

puriso amatteyyo apetteyyo asāmañño abrahmañño na kulejeṭṭhāpacāyī, imassa devo

daṇḍaṃ paṇetūti.

[BJT Page 386] [\x 386/]

Tamenaṃ bhikkhave, yamo rājā paṭhamaṃ devadūtaṃ samanuyuñjati samanugāhati

samanubhāsati: 'amho purisa, na tvaṃ addasa manussesu paṭhamaṃ devadūtaṃ

pātubhūta'nti? So evamāha: 'nāddasaṃ bhante'ti. Tamenaṃ bhikkhave, yamo rājā evamāha:

'amho purisa, na tvaṃ addasa manussesu daharaṃ kumāraṃ mandaṃ uttānaseyyakaṃ sake

muttakarīse palipannaṃ semāna'nti? So evamāha: 'addasaṃ bhante'ti. Tamenaṃ bhikkhave,

yamo rājā evamāha: 'amho purisa, tassa te viññūssa sato mahallakassa na etadahosi: 'ahampi

khomhi jātidhammo jātiṃ anatīto, handāhaṃ kalyāṇaṃ karomi kāyena vācāya manasā'ti? So

evamāha: 'nāsakkhissaṃ bhante, pamādassaṃ bhante'ti. Tamenaṃ bhikkhave, yamo rājā

evamāha: 'amho purisa pamādavatāya na kalyāṇamakāsi kāyena vācāya manasā. Taggha

tvaṃ amho purisa, tathā karissanti yathā taṃ pamattaṃ. Taṃ kho pana te etaṃ pāpaṃ

kammaṃ neva mātarā kataṃ, na pitarā kataṃ, na bhātarā kataṃ na bhaginiyā kataṃ, na

mittāmaccehi kataṃ, na ñātisālohitehi kataṃ, na samaṇabrāhmaṇehi kataṃ, na devatāhi

kataṃ. Tayāvetaṃ pāpaṃ kammaṃ kataṃ, tvaññevetassa vipākaṃ paṭisaṃvedissasī'ti.

Tamenaṃ bhikkhave, yamo rājā paṭhamaṃ devadūtaṃ samanuyuñjitvā samanugāhitvā

samanubhāsitvā dutiyaṃ devadūtaṃ samanuyuñjati samanugāhati samanubhāsati: 'amho

purisa, na tvaṃ addasa manussesu dutiyaṃ devadūtaṃ pātubhūtanti? So evamāha: 'nāddasaṃ

bhante'ti. Tamenaṃ bhikkhave, yamo rājā evamāha: 'amho purisa, na tvaṃ addasa

manussesu itthiṃ vā purisaṃ vā āsītikaṃ vā nāvutikaṃ vā vassasatikaṃ vā jātīyā jiṇṇaṃ

gopānasivaṅkaṃ bhoggaṃ daṇḍaparāyaṇaṃ pavedhamānaṃ gacchantaṃ āturaṃ

gatayobbanaṃ khaṇḍadantaṃ palitakesaṃ vilūnaṃ khalitasiraṃ valitaṃ tilakāhatagatta'nti? So

evamāha: 'addasaṃ bhante'ti. Tamenaṃ bhikkhave, yamo rājā evamāha: 'amho puriso, tassa

te viññūssa. Sato mahallakassa na etadahosi: 'ahampi khomhi jarā dhammo jaraṃ anatīto,

handāhaṃ kalyāṇaṃ karomi kāyena vācāya manasā'ti? So evamāha: 'nāsakkhissaṃ bhante,

pamādassaṃ bhante'ti. Tamenaṃ bhikkhave, yamo rājā evamāha: 'amho purisa,

pamādavatāya na kalyāṇamakāsi kāyena vācāya manasā. Taggha tvaṃ ambho purisa, tathā

karissanti yathā taṃ pamattaṃ. Taṃ kho pana te etaṃ pāpaṃ kammaṃ neva mātarā kataṃ, na

pitarā [PTS Page 180] [\q 180/] kataṃ, na bhātarā kataṃ, na bhaginiyā kataṃ, na

mittāmaccehi kataṃ, na ñātisālohitehi kataṃ, na samaṇabrāhmaṇehi kataṃ, na devatāhi

kataṃ, tayā vetaṃ pāpaṃ kammaṃ kataṃ, tvaññeva etassa vipākaṃ paṭisaṃvedissasī'ti.

[BJT Page 388] [\x 388/]

Tamenaṃ bhikkhave, yamo rājā dutiyaṃ devadūtaṃ samanuyuñjitvā samanugāhitvā

samanubhāsitvā tatiyaṃ devadūtaṃ samanuyuñjati, samanugāhati. Samanubhāsati: [PTS Page

181] [\q 181/] amho purisa, na tvaṃ addasa, manussesu tatiyaṃ devadūtaṃ pātubhūta'nti.

So evamāha: 'nāddasaṃ bhante'ti. Tamenaṃ bhikkhave, yamorājā evamāha: 'amho purisa, na

tvaṃ addasa manussesu itthiṃ vā purisaṃ vā ābādhikaṃ dukkhitaṃ bāḷhagilānaṃ sake

muttakarīse palipannaṃ semānaṃ aññehi vuṭṭhāpiyamānaṃ aññehi saṃvesiyamāna'nti. So

evamāha: 'addasaṃ bhante'ti. Tamenaṃ bhikkhave yamo rājā evamāha: 'amho purisa, tassa

te viññussa sato mahallakassa na etadahosi: 'ahampi khomhi vyādhidhammo vyādhiṃ

anatīto, handāhaṃ kalyāṇaṃ karomi kāyena vācāya manasā'ti. So evamāha: 'nāsakkhissaṃ

bhante, pamādassaṃ bhante'ti. Tamenaṃ bhikkhave, yamo rājā evamāha: 'amho purisa,

pamādavatāya na kalyāṇamakāsi kāyena vācāya manasā. Taggha tvaṃ amho purisa, tathā

karissanti yathā taṃ pamattaṃ. Taṃ kho pana te etaṃ pāpaṃ kammaṃ neva mātarā kataṃ, na

pitarā kataṃ, na bhātarā kataṃ, na bhaginiyā kataṃ, na mittāmaccehi kataṃ na ñātisālohitehi

kathaṃ, na samaṇabrāhmaṇehi kathaṃ, na devatāhi kataṃ. Tayā vetaṃ pāpaṃ kammaṃ

kataṃ. Tvaṃññevetassa vipākaṃ paṭisaṃvedissasī'ti.

Tamenaṃ bhikkhave, yamo rājā tatiyaṃ devadūtaṃ samanuyuñjitvā samanugāhitvā

samanubhāsitvā catutthaṃ devadūtaṃ samanuyuñjati, samanugāhati, samanubhāsati: 'amho

purisa, na tvaṃ addasa manussesu catutthaṃ devadūtaṃ pātubhūta'nti. So evamāha:

'nāddasaṃ bhante'ti. Tamenaṃ bhikkhave, yamo rājā evamāha: 'amho purisa, na tvaṃ addasa

manussesu rājāno coraṃ āgucariṃ gahetvā vividhā kammakāraṇā kārente, kasāhipi tāḷente

vettehipi tāḷente addhadaṇḍakehipi taḷente hatthampi chindante pādampi chindante

hatthapādampi chindante kaṇṇampi chindante nāsampi chindante kaṇṇanāsampi

chindante bilaṅgathālikampi karonte saṅkhamuṇḍikampi karonte rāhumukhampi karonte

jotimālikampi karonte hatthapajjotikampi karonte erakavattikampi karonte cīrakavāsikampi

karonte eṇeyyakampi karonte balisamaṃsikampi karonte kahāpaṇakampi karonte

kārāpatacchikampi karonte palighaparivattikampi karonte palālapīṭhakampi karonte

tattenapi telena osiñcante sunakhehipi khādāpente jīvantampi sūle uttāsente asināpi sīsaṃ

chindante'ti. So evamāha: 'addasaṃ bhante'ti. Tamenaṃ bhikkhave yamo rājā evamāha: 'amho

purisa, tassa te viññussa sato mahallakassa na etadahosi: 'ye kira bho pāpakāni kammāni

karonti. Te diṭṭheva dhamme evarūpā vividhā kammakāraṇā karīyanti. Kimaṅga pana [PTS

Page 182] [\q 182/] parattha handāhaṃ kalyāṇaṃ karomi kāyena vācāya manasā'ti. So

evamāha: 'nāsakkhissaṃ bhante, pamādassaṃ bhante'ti. Tamenaṃ bhikkhave, yamo rājā

evamāha: 'amho purisa pamādavatāya na kalyāṇamakāsi. Kāyena vācāya manasā, taggha

tvaṃ amho purisa, tathā karissanti yathā taṃ pamattaṃ. Taṃ kho pana te etaṃ pāpaṃ

kammaṃ neva mātarā kataṃ, na pitarā kataṃ, na bhātarā kataṃ, na bhaginiyā kataṃ, na

mittāmaccehi kataṃ, na ñātisālohitehi kataṃ, na samaṇabrāhmaṇehi kataṃ, na devatāhi

kataṃ. Tayāvetaṃ pāpaṃ kammaṃ kataṃ, tvaññevetassa vipākaṃ paṭisaṃvedissasī'ti.

[BJT Page 390] [\x 390/]

Tamenaṃ bhikkhave, yamo rājā catutthaṃ devadūtaṃ samanuyuñjitvā samanugāhitvā

samanubhāsitvā pañcamaṃ devadutaṃ samanuyuñjati samanugāhati samanubhāsati: 'amho

purisa, na tvaṃ addasa manussesu pañcamaṃ devadūtaṃ pātubhūta'nti.. So evamāha:

'nāddasaṃ bhante'ti. Tamenaṃ bhikkhave yamo rājā evamāha: 'amho purisa na tvaṃ addasa

manussesu itthiṃ vā purisaṃ vā ekāhamataṃ vā dvīhamataṃ vā tīhamataṃ vā

uddhumātakaṃ vinīlakaṃ vipubbakajāta'nti. So evamāha: 'addasaṃ bhante'ti. Tamenaṃ

bhikkhave, yamo rājā evamāha: 'amho purisa, tassa te viññussa sato mahallakassa na

etadahosi: 'ahampi khomhi maraṇadhammo maraṇaṃ anatīto, handāhaṃ kalyāṇaṃ karomi

kāyena vācāya manasā'ti. So evamāha: 'nāsakkhissaṃ bhante, pamādassaṃ bhante'ti.

Tamenaṃ bhikkhave, yamo rājā evamāha: 'amho purisa, pamādavatāya na kalyāṇamakāsi

kāyena vācāya manasā. Taggha tvaṃ amho purisa, tathā karissanti yathā taṃ pamattaṃ. Taṃ

kho na te etaṃ pāpaṃ kammaṃ neva mātarā kataṃ, na pitarā kataṃ, na bhātarā kataṃ, na

bhaginiyā kataṃ, na mittāmaccehi kataṃ, na ñātisālohitehi kataṃ, na samaṇabrāhmaṇehi

kataṃ, na devatāhi kataṃ, tayāvetaṃ pāpaṃ kammaṃ kataṃ, tvaññevetassa vipākaṃ

paṭisaṃvedissasī'ti.

Tamenaṃ bhikkhave, yamo rājā pañcamaṃ devadūtaṃ samanuyuñjitvā samanugāhitvā

samanubhāsitvā tuṇhi hoti.

Tamenaṃ bhikkhave nirayapālā pañcavidhabandhanaṃ [PTS Page 183] [\q 183/] nāma

kāraṇaṃ karonti. Tattaṃ ayokhīlaṃ hatthe gamenti, tattaṃ ayokhīlaṃ dutiye hatthe gamenti,

tattaṃ ayokhīlaṃ pāde gamenti. Tattaṃ ayokhīlaṃ dutiye pāde gamenti. Tattaṃ ayokhīlaṃ

majjhe urasmiṃ gamenti. So tattha dukkhā tippā kaṭukā vedanā vedeti. Na ca tāva kālaṃ

karoti, yāva na taṃ pāpaṃ kammaṃ byantīhoti. Tamenaṃ bhikkhave, nirayapālā saṃvesetvā

kuṭhārīhi tacchanti. So tattha dukkhā tippā kaṭukā vedanā vedeti. Na ca tāva kālaṃ karoti,

yāva na taṃ pāpaṃ kammaṃ byantīhoti. Tamenaṃ bhikkhave, nirayapālā

Saṃvesetvā kuṭhārīhi tacchanti. Tamenaṃ bhikkhave, nirayapālā uddhapādaṃ adhosiraṃ

gahetvā1 vāsīhi tacchanti2. So tattha dukkhā tippā kaṭukā vedanā vedeti. Na ca tāva kālaṃ

karoti, yāva na taṃ pāpaṃ kammaṃ byantīhoti. Tamenaṃ bhikkhave, nirayapālā saṃvesetvā

kuṭhārīhi tacchanti. Tamenaṃ bhikkhave, nirayapālā rathe yojetvā ādittāya paṭhaviyā

sampajjalitāya sajotibhūtāya sārentipi paccāsārentipi. So tattha dukkhā tippā kaṭukā vedanā

vedeti. Na ca tāva kālaṃ karoti, yāva na taṃ pāpaṃ kammaṃ byantīhoti. Tamenaṃ

bhikkhave, nirayapālā saṃvesetvā kuṭhārīhi tacchanti. Tamenaṃ bhikkhave, nirayapālā

mahantaṃ aṅgārapabbataṃ ādittaṃ sampajjalitaṃ sajotibhūtaṃ āropentipi oropentipi. So tattha

dukkhā tippā kaṭukā vedanā vedeti. Na ca tāva kālaṃ karoti, yāva na taṃ pāpaṃ kammaṃ

byantīhoti. Tamenaṃ bhikkhave, nirayapālā saṃvesetvā kuṭhārīhi tacchanti. Tamenaṃ

bhikkhave, nirayapālā uddhapādaṃ adhosiraṃ gahetvā tattāya lohakumbhiyā pakkhipanti

ādittāya sampajjalitāya sajotibhūtāya. So tattha pheṇuddehakaṃ paccati. So tattha

pheṇuddehakaṃ paccamāno sakimpi uddhaṃ gacchati, sakimpi adho gacchati, sakimpi

tiriyaṃ gacchati. So tattha dukkhā tippā kaṭukā3 vedanā vedeti. Na ca tāva kālaṃ karoti,

yāva na taṃ pāpaṃ kammaṃ byantīhoti.

--------------------------

1. hapetvā-sīmu,[PTS. 3.]Kharā kaṭukā-sīmu,majasaṃ

2.Tacchenti-sīmu,[PTS.]

[BJT Page 392] [\x 392/]

Tamenaṃ bhikkhave, nirayapālā mahāniraye pakkhipanti. So kho pana bhikkhave,

mahānirayo:

Catukkaṇṇo catudvāro vibhanto bhāgaso mito,

Ayopākārapariyanto ayasā paṭikujjito.

Tassa ayomayā bhūmi jalitā tejasā yutā,

Samantā yojanasataṃ pharitvā tiṭṭhati sabbadā

Tassa kho pana bhikkhave, mahānirayassa puratthimāya bhittiyā acci uṭṭhahitvā

pacchimāya bhittiyā, paṭihaññati.Pacchimāya bhittiyā acci uṭṭhahitvā puratthimāya [PTS

Page 184] [\q 184/] bhittiyā paṭihaññati. Uttarāya bhittiyā acci uṭṭhahitvā dakkhiṇāya

bhittiyā paṭihaññati. Dakkhiṇāya bhittiyā acci uṭṭhahitvā uttarāya bhittiyā paṭihaññati.

Heṭṭhā acci uṭṭhahitvā upari paṭihaññati. Uparito acci uṭṭhahitvā heṭṭhā paṭihaññati. So

tattha dukkhā tippā kaṭukā vedanā vedeti. Na ca tāva kālaṃ karoti. Yāva na taṃ

Pāpaṃ kammaṃ byantīhoti.

Hoti kho so bhikkhave, samayo yaṃ kadāci karahaci dīghassa addhuno accayena tassa

mahānirayassa puratthimaṃ dvāraṃ avāpurīyati1. So tattha sīghena javena dhāvati. Tassa

sīghena javena dhāvato chavimpi ḍayhati, cammampi ḍayhati, maṃsampi ḍayhati,

nahārumpi ḍayhati. Aṭṭhīnipi sampadhūpāyanti. Ubbhataṃ tādisameva hoti. Yato ca kho so

bhikkhave, bahusampatto hoti, atha taṃ dvāraṃ pithīyati2. So tattha dukkhā tippā kaṭukā

vedanā vedeti. Na ca tāva kālaṃ karoti. Yāva na taṃ pāpaṃ kammaṃ byantīhoti.

Hoti kho so bhikkhave, samayo yaṃ kadāci karahaci dīghassa addhuno accayena tassa

mahānirayassa pacchīmaṃ dvāraṃ avāpurīyati1. Hoti kho so bhikkhave, sāmayo yaṃ kadāci

karahaci dīghassa addhuno accayena tassa mahānirayassa uttaraṃ dvāraṃ avāpurīyati. Hoti

kho so bhikkhave, samayo yaṃ kadāci karahaci dīghassa addhuno accayena tassa

mahānirayassa dakkhiṇaṃ dvāraṃ avāpurīyati. So tattha sīghena javena dhāvati. Tassa

sīghena javena dhāvato chavimpi ḍayhati, cammampi ḍayhati, maṃsampi ḍayhati,

nahārumpi ḍayhati. Aṭṭhīnipi sampadhūpāyanti. Ubbataṃ tādisameva hoti. Yato ca kho so

bhikkhave, bahusampatto hoti. Atha naṃ dvāraṃ pithīyati2. So tattha dukkhā tippā kaṭukā

vedanā vedeti. Na ca tāva kālaṃ karoti, yāva na taṃ pāpaṃ kammaṃ

Byantīhoti.

Hoti kho so bhikkhave, samayo yaṃ kadāci karahaci dīghassa addhuno accayena tassa

mahānirayassa puratthimaṃ dvāraṃ avāpurīyati. So tattha sīghena javena dhāvati. Tassa

sīghena javena dhāvato chavimpi ḍayhati, cammampi ḍayhati, maṃsampi ḍayhati,

nahārumpi ḍayhati. Aṭṭhīnipi sampadhūpāyanti. Ubbhataṃ tādisameva hoti. So tena

dvārena nikkhamati.

-------------------------

1.Apāpurīyati-[PTS.]

2.Pathīyati-majasaṃ.

[BJT Page 394] [\x 394/]

Tassa kho pana bhikkhave, mahānirayassa samanantarā [PTS Page 185] [\q 185/]

sahitameva mahanto gūthanirayo. So tattha papatati1 tasmiṃ kho pana bhikkhave,

gūthaniraye sūcimukhā pāṇā chaciṃ chindanti. Chaviṃ chetvā cammaṃ chindanti cammaṃ

chetvā maṃsaṃ chindanti maṃsaṃ chetvā nahāruṃ chindanti. Nahāruṃ chetvā aṭṭhiṃ

chindanti. Aṭṭhiṃ chetvā aṭṭhimiñjaṃ khādanti. So tattha dukkhā tippā kaṭukā vedanā

vedeti. Na ca tāva kālaṃ karoti, yāva na taṃ pāpaṃ kammaṃ byantīhoti.

Tassa kho pana bhikkhave, gūthanirayassa samanantarā sahitameva mahanto kukkulanirayo.

So tattha papatati1 so tattha dukkhā tippā kaṭukā vedanā vedeti. Na ca tāva kālaṃ karoti,

yāva na taṃ pāpaṃ kammaṃ byantīhoti.

Tassa kho pana bhikkhave, kukkulanirayassa samanantarā sahitameva mahantaṃ

simbalīvanaṃ uddhaṃ2 yojanamuggataṃ soḷasaṅgulakaṇṭakaṃ ādittaṃ sampajjalitaṃ

sajotibhūtaṃ, tattha āropentipi oropentipi. So tattha dukkhā tippā kaṭukā vedanā

Vedeti. Na ca tāva kālaṃ karoti, yāva na taṃ pāpaṃ kammaṃ byantīhoti.

Tassa kho pana bhikkhave, simbalīvanassa samanantarā sahitameva mahantaṃ

asipattavanaṃ. So tattha pavisati tassa vāteritāni pattāni patitāni hatthampi chindanti,

pādampi chindanti, hatthapādampi chindanti. Kaṇṇampi chindanti, nāsampi chindanti,

kaṇṇanāsampi chindanti. So tattha dukkhā tippā kaṭukā vedanā vedeti. Na ca tāva kālaṃ

karoti, yāva na taṃ pāpaṃ kammaṃ byantīhoti.

Tassa kho pana bhikkhave, asipattavanassa samanantarā sahitameva mahatī khārodikā3

nadī. So tattha papatati. So tattha anusotampi vuyhati. Paṭisotampi vuyhati.

Anusotapaṭisotampi vuyhati. So tattha dukkhā tippā kaṭukā vedanā vedeti. Na ca tāva

kālaṃ karoti, yāva na taṃ pāpaṃ kammaṃ byantīhoti.

Tamenaṃ bhikkhave, nirayapālā baḷisena uddharitvā [PTS Page 186] [\q 186/] thale

patiṭṭhāpetvā evamāhaṃsu: 'amho purisa, kiṃ icchasī'ti. So evamāha: jighacchitosmī

bhante'ti. Tamenaṃ bhikkhave, nirayapālā tattena, ayosaṅkunā mukhaṃ vivaritvā ādittena

samapajjalitena sajotibhūtena tattaṃ lohaguḷaṃ mukhe pakkhipatanti ādittaṃ samapajjalitaṃ

sajotibhūtaṃ. So tassa4 oṭṭhampi ḍayhati,5 mukhampi ḍayhati, kaṇṭhampi ḍayhati,

urampi6 ḍayhati, antampi antaguṇampi ādāya adhobhāgā nikkhamati. So tattha dukkhā

tippā kaṭukā vedanā

Vedeti. Na ca tāva kālaṃ karoti, yāva na taṃ pāpaṃ kammaṃ byantīhoti.

-------------------------

1.Patati-simu,majasaṃ. 2.Uccaṃ-syā.

3.Khārodakā-[PTS,]majasaṃ,simu. 4.Tassa-sīmu,[PTS.]

5.Dahati-majasaṃ. 6.Udarampi-[PTS.]

[BJT Page 396] [\x 396/]

Tamenaṃ bhikkhave, nirayapālā evamāhaṃsu: 'amho purisa, kiṃ icchasī'ti. So evamāha:

'pipāsitosmi bhante'ti. Tamenaṃ bhikkhave, nirayapālā tattena ayosaṅkunā mukhaṃ vivaritvā

ādittena sampajjalitena sajotibhūtena tattaṃ tambalohaṃ mukhe āsiñcanti ādittaṃ

sampajjalitaṃ sajotibhūtaṃ. Taṃ tassa oṭṭhampi ḍayhati, mukhampi ḍayhati, kaṇṭhampi

ḍayhati, urampi ḍayhati. Antampi antaguṇampi ādāya adhobhāgā nikkhamati. So tattha

dukkhā tippā kaṭukā vedanā vedeti. Na ca tāva kālaṃ karoti, yāva na taṃ pāpaṃ kammaṃ

byantīhoti.

Tamenaṃ bhikkhave, nirayapālā puna mahāniraye pakkhipanti.

Bhūtapubbaṃ bhikkhave, yamassa rañño etadahosi: 'ye kira bho loke pāpakāni akusalāni

kammāni karonti, te evarūpā vividhā kammakāraṇā karīyanti. Ahovatāhaṃ manussattaṃ

labheyyaṃ. Tathāgato ca loke upapajjeyya arahaṃ sammāsambuddho. Tañcāhaṃ bhagavantaṃ

payirupāseyyaṃ, so ca me bhagavā dhammaṃ deseyya, tassa cāhaṃ bhagavato dhammaṃ

ājāneyya'nti.

Taṃ kho pana ahaṃ bhikkhave, nāññassa samaṇassa vā brāhmaṇassa vā sutvā vadāmi. Api

ca yadeva me sāmaṃ ñātaṃ, sāmaṃ diṭṭhaṃ, sāmaṃ viditaṃ tamevāhaṃ vadāmīti.

[PTS Page 187] [\q 187/]

Idamova bhagavā, idaṃ vatvā sugato athāparaṃ etadavoca satthā:

Coditā devadūtehi ye pamajjanti mānavā,

Te dīgharattaṃ socanti hinakāyūpagā narā.

Ye ca kho devadūtehi santo sappurisā idha,

Coditā nappamajjanti ariyadhamme kudācanaṃ.

Upādāne bhayaṃ disvā jātimaraṇa sambhave,

Anupādā vimuccanti jātimaraṇasaṅkhaye.

Te khemappattā1 sukhino diṭṭhadhammābhinibbutā,

Sabbaverabhayātītā sabbadukkhaṃ upaccagunti.

Devadūtasuttaṃ dasamaṃ.

Suññatavaggo tatiyo.

Tassa vaggassa udānaṃ.

Davidhā ca suññatā hoti-abbhutadhamma bāhulaṃ,

Aciravata bhūmija nāmo-anuruddhupakkilesaṃ

Bālapaṇḍito devadūtañca te dasāti.

-------------------------

1.Khemapattā-sīmu,[PTS.]

[BJT Page 398] [\x 398/]

4.Vibhaṅgavaggo

3.4.1

Bhaddekaratta suttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi 'bhikkhavo'ti. 'Bhadante'ti te bhikkhū bhagavato

paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca:

Bhaddekarattassa vo bhikkhave, uddesañca vibhaṅgañca desissāmi. Taṃ suṇātha, sādhukaṃ

manasi karotha. Bhāsissāmīti.

Evaṃ bhanteti kho bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca:

Atītaṃ nānvāgameyya nappaṭikaṅkhe anāgataṃ,

Yadatītaṃ pahīnaṃ taṃ appattañca anāgataṃ.

Paccuppannañca yo dhammaṃ tattha tattha vipassatī,

Asaṃhīraṃ asaṅkuppaṃ taṃ viditvā manubrūhaye.

Ajje va kiccaṃ ātappaṃ ko jaññā maraṇaṃ suve,

Na hi no saṅgaraṃ tena mahāsenena maccunā.

Evaṃ vihāriṃ ātāpiṃ ahorattamatanditaṃ,

Taṃ ve bhaddekarottoti santo ācikkhate munīti.

[PTS Page 188] [\q 188/]

Kathañca bhikkhave, atītaṃ anvāgameti: evaṃrūpo ahosiṃ atītamaddhānanti tattha nandiṃ

samanvāneti. Evaṃvedano ahosiṃ atītamaddhānanti tattha nandiṃ samanvāneti. Evaṃsañño

ahosiṃ atītamaddhānanti tattha nandiṃ samanvāneti. Evaṃsaṅkhāro ahosiṃ

atītamaddhānanti tattha nandiṃ samanvāneti. Evaṃviññāṇo ahosiṃ atītamaddhānanti tattha

nandiṃ samanvāneti. Evaṃ kho bhikkhave, atitaṃ anvāgameti.

Kathañca bhikkhave, atītaṃ nānvāgameti: evaṃrūpo ahosiṃ atītamaddhānanti tattha nandiṃ

na samanvāneti. Evaṃvedano ahosiṃ atītamaddhānanti tattha nandiṃ na samanvāneti.

Evaṃsañño ahosiṃ atītamaddhānanti tattha nandiṃ na samanvāneti. Evaṃsaṅkhāro ahosiṃ

atītamaddhānanti tattha nandiṃ na samanvāneti. Evaṃviññāṇo ahosiṃ

Atītamaddhānanti tattha nandiṃ na samanvāneti. Evaṃ kho bhikkhave, atītaṃ nānvāgameti.

[BJT Page 400] [\x 400/]

Kathañca bhikkhave, anāgataṃ paṭikaṅkhati: evaṃrūpo siyaṃ anāgatamaddhānanti tattha

nandiṃ samanvāneti. Evaṃvedano siyaṃ anāgatamaddhānanti tattha nandiṃ samanvāneti.

Evaṃsañño siyaṃ anāgatamaddhānanti tattha nandiṃ samanvāneti. Evaṃsaṅkhāro siyaṃ

anāgatamaddhānanti tattha nandiṃ samanvāneti. Evaṃviññāṇo siyaṃ

Anāgatamaddhānanti tattha nandiṃ samanvāneti. Evaṃ kho bhikkhave, anāgataṃ

paṭikaṅkhati.

Kathañca bhikkhave, anāgataṃ nappaṭikaṅkhati: evaṃrūpo siyaṃ anāgatamaddhānanti tattha

nandiṃ na samanvāneti. Evaṃvedano siyaṃ anāgatamaddhānanti tattha nandiṃ na

samanvāneti. Evaṃsañño siyaṃ anāgatamaddhānanti tattha nandiṃ na samanvāneti.

Evaṃsaṅkhāro

Siyaṃ anāgatamaddhānanti tattha nandiṃ na samanvāneti. Evaṃviññāṇo siyaṃ

Anāgatamaddhānanti tattha nandiṃ na samanvāneti. Evaṃ kho bhikkhave, anāgataṃ

nappaṭikaṅkhati.

Kathañca bhikkhave, paccuppannesu dhammesu saṃhīrati: idha bhikkhave assutavā

puthujjano ariyānaṃ adassāvī ariyadhammassa akovido ariyadhamme avinīto sappurisānaṃ

adassāvī sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinīto rūpaṃ attato

samanupassati, rūpavantaṃ vā attānaṃ, attani vā rūpaṃ, rūpasmiṃ vā attānaṃ. Vedanaṃ attato

samanupassati, vedanāvantaṃ vā attānaṃ, attani vā vedanaṃ, vedanāya vā attānaṃ. Saññaṃ

attato samanupassati, saññāvantaṃ vā attānaṃ, attani vā saññaṃ, saññāya vā attānaṃ.

Saṅkhāre attato samanupassati, [PTS Page 189] [\q 189/] saṅkhāravantaṃ vā attānaṃ,

attani vā saṅkhāre, saṅkhāresu vā attānaṃ. Viññāṇaṃ attato samanupassati viññāṇavantaṃ

vā attānaṃ,attani vā viññāṇaṃ, viññāṇasmiṃ vā attānaṃ. Evaṃ kho bhikkhave,

paccuppannesu dhammesu saṃhīrati.

Kathañca bhikkhave, paccuppannesu dhammesu na saṃhīrati: idha bhikkhave sutavā

ariyasāvako ariyānaṃ dassāvi ariyadhammassa kovido ariyadhamme suvinīto sappurisānaṃ

dassāvī sappurisadhammassa kovido sappurisadhamme suvinīto na rūpaṃ attato

samanupassati. Na rūpavantaṃ vā attānaṃ, na attani vā rūpaṃ, na rūpasmiṃ vā attānaṃ. Na

vedanaṃ attato samanupassati, vedanāvantaṃ vā attānaṃ, na attani vā vedanaṃ, na vedanāya

vā attānaṃ. Na saññaṃ attato samanupassati, na saññāvantaṃ vā attānaṃ, na attani vā

saññaṃ, na saññāya vā attānaṃ. Na saṅkhāre attato samanupassati, na saṅkhāravantaṃ vā

attānaṃ, na attani vā saṅkhāre, na saṅkhāresu vā attānaṃ. Na viññāṇaṃ attato samanupassati,

na viññāṇavantaṃ vā attānaṃ, na attati vā na viññāṇaṃ, na viññāṇasmiṃ vā attānaṃ. Evaṃ

kho bhikkhave, paccuppannesu dhammesu na saṃhīrati.

Atitaṃ nānvāgameyya nappaṭikaṅkhe anāgataṃ,

Yadatītaṃ pahīnaṃ taṃ appattañca anāgataṃ.

Paccuppannañca yo dhammaṃ tattha tattha vipassati,

Asaṃhīraṃ asaṅkuppaṃ taṃ vidvā manubrūhaye.

[BJT Page 402] [\x 402/]

Ajjeva kiccaṃ ātappaṃ ko jaññā maraṇaṃ suve,

Na hi no saṅgaraṃ tena mahāsenena maccunā.

Evaṃ vihāriṃ ātāpiṃ ahorattamatanditaṃ,

Taṃ ve bhaddekarattoti santo ācikkhate munīti.

Bhaddekarattassa vo bhikkhave, uddesañca vibhaṅgañca desissā miti iti yaṃ taṃ vuttaṃ

idametaṃ paṭicca vuttanti.

Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.

Bhaddekaratta suttaṃ paṭhamaṃ

[BJT Page 404] [\x 404/]

3.4.2

Ānanda bhaddekaratta suttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Tena kho pana samayena āyasmā ānando upaṭṭhānasālayaṃ bhikkhū1 dhammiyā

kathāya sandasseti. Samādapeti samuttejeti [PTS Page 190] [\q 190/] sampahaṃseti

bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca bhāsati.

Atha kho bhagavā sāyanhasamayaṃ patisallānaṃ vuṭṭhito yena upaṭṭhānasālā,

tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Nisajja kho bhagavā bhikkhū

āmantesi 'ko nu kho bhikkhave upaṭṭhānasālāyaṃ bhikkhū1 dhammiyā kathāya sandassesi

samādapesi samuttejesi sampahaṃsesi bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca abhāsī'ti.

Āyasmā bhante, ānando upāṭṭhānasālāyaṃ bhikkhū dhammiyā kathāya sandassesi

samādapesi samuttejesi sampahaṃsesi bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca abhāsī'ti.

Atha kho bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi 'yathā kathaṃ pana tvaṃ ānanda, bhikkhū

dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaṃsesi bhaddekarattassa

uddesañca vibhaṅgañca abhāsī'ti?

Evaṃ kho ahaṃ bhante, bhikkhū dhammiyā kathāya sandassesiṃ samādapesiṃ samuttejesiṃ

sampahaṃsesiṃ bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca abhāsiṃ:

Atītaṃ nānvāgameyya nappaṭikaṅkhe anāgataṃ,

Yadatītaṃ pahīnaṃ taṃ appattañca anāgataṃ.

Paccuppannañca yo dhammaṃ tattha tattha vipassati,

Asaṃhīraṃ asaṅkuppaṃ taṃ vidvā manubrūhaye.

Ajjeva kiccaṃ ātappaṃ ko jaññā maraṇaṃ suve,

Na hi no saṅgaraṃ tena mahāsenena maccunā.

Evaṃ vihāriṃ ātāpiṃ ahorattamatanditaṃ,

Taṃ ve bhaddekarattoti santo ācikkhate munīti.

Kathañcāvuso atītaṃ anvāgameti: evarūpo ahosiṃ atītamaddhānanti tattha nandiṃ

samanvāneti. Evaṃvedano ahosiṃ atītamaddhānanti tattha nandiṃ samanvāneti. Evaṃsañño

ahosiṃ atītamaddhānanti tattha nandiṃ samanvāneti. Evaṃsaṅkhāro ahosiṃ

atītamaddhānanti tattha nandiṃ samanvāneti. Evaṃviññāṇo ahosiṃ atītamaddhānanti tattha

nandiṃ samanvāneti. Evaṃ kho āvuso atītaṃ anvāgameti.

--------------------------

1.Bhikkhūnaṃ-sīmu.

[BJT Page 406] [\x 406/]

Kathañcāvuso atītaṃ nānvāgameti: evaṃrūpo ahosiṃ atītamaddhānanti tattha nandiṃ na

samanvāneti. Evaṃvedano ahosiṃ atītamaddhānanti tattha nandiṃ na samanvāneti.

Evaṃsañño ahosiṃ atītamaddhānanti tattha nandiṃ na samanvāneti. Evaṃsaṅkhāro ahosiṃ

atītamaddhānanti tattha nandiṃ na samanvāneti. Evaṃviññāṇo ahosiṃ atītamaddhānanti

tattha nandiṃ na samanvāneti. Evaṃ kho āvuso atītaṃ nānvāgameti.

Kathañcāvuso anāgataṃ paṭikaṅkhati: evarūpo siyaṃ anāgatamaddhānanti tattha nandiṃ

Samanvāneti. Evaṃvedano siyaṃ anāgatamaddhānanti tattha nandiṃ samanvāneti.

Evaṃsañño siyaṃ anāgatamaddhānanti tattha nandiṃ samanvāneti. Evaṃsaṅkhāro siyaṃ

anāgatamaddhānanti tattha nandiṃ samanvāneti. Evaṃviññāṇo siyaṃ anāgatamaddhānanti

tattha nandiṃ samanvāneti. Evaṃ kho āvuso anāgataṃ paṭikaṅkhati.

Kathañcāvuso anāgataṃ nappaṭikaṅkhati: evaṃrūpo siyaṃ anāgatamaddhānanti tattha nandiṃ

na samanvāneti. Evaṃvedano siyaṃ anāgatamaddhānanti tattha nandiṃ na samanvāneti.

Evaṃsañño siyaṃ anāgatamaddhānanti tattha nandiṃ na samanvāneti. Evaṃsaṅkhāro siyaṃ

anāgatamaddhānanti tattha nandiṃ na samanvāneti. Evaṃviññāṇo siyaṃ

anāgatamaddhānanti tattha nandiṃ na samanvāneti. Evaṃ kho āvuso anāgataṃ

nappaṭikaṅkhati1.

Kathañcāvuso paccuppannesu dhammesu saṃhīrati: idhāvuso assutavā puthujjano ariyānaṃ

adassāvī ariyadhammassa akovido ariyadhamme avinīto sappurisānaṃ adassāvī

sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinīto rūpaṃ attato samanupassati,

rūpavantaṃ vā attānaṃ, attani vā rūpaṃ, rūpasmiṃ vā attānaṃ. Vedanaṃ attato samanupassati,

vedanāvantaṃ vā attānaṃ, attani vā vedanaṃ, vedanāya vā attānaṃ. Saññaṃ attato

samanupassati, saññāvantaṃ vā attānaṃ, attani vā saññaṃ, saññāya vā attānaṃ. Saṅkhāre

attato samanupassati, saṅkāravantaṃ vā attānaṃ, attani vā saṅkhāre, saṅkhāresu vā attānaṃ.

Viññāṇaṃ attato samanupassati, viññāṇavantaṃ vā attānaṃ, attani vā viññāṇaṃ,

viññāṇasmiṃ vā attānaṃ. Evaṃ kho āvuso paccuppannesu dhammesu saṃhīrati.

Kathañcāvuso, paccuppannesu dhammesu na saṃhīrati: idhāvuso, sutavā ariyasāvako

ariyānaṃ dassāvi ariyadhammassa kovido ariyadhamme suvinīto2 sappurisānaṃ dassāvī

sappurisadhammassa kovido sappurisadhamme suvinīto2 na rūpaṃ attato samanupassati.

Na rūpavantaṃ vā attānaṃ, nāttani vā rūpaṃ na rūpasmiṃ vā attānaṃ. Na vedanaṃ attato

samanupassati, vedanāvantaṃ vā attānaṃ, na attani vā vedanaṃ, na vedanāya vā attānaṃ. Na

saññaṃ attato samanupassati, na saññāvantaṃ vā attānaṃ, na attani vā saññaṃ, na saññāya

vā attānaṃ. Na saṅkhāre attato samanupassati, na saṅkāravantaṃ vā attānaṃ, na attani vā

saṅkhāre, na saṅkhāresu vā attānaṃ. Na viññāṇaṃ attato samanupassati, na viññāṇavantaṃ

vā attānaṃ, na attani vā na viññāṇaṃ, na viññāṇasmiṃ vā attānaṃ. Evaṃ kho āvuso

paccuppannesu dhammesu na saṃhīrati. [PTS Page 191] [\q 191/] atītaṃ nānvāgameyya

nappaṭikaṅkhe anāgataṃ,

Yadatītaṃ pahīnaṃ taṃ appattañca anāgataṃ.

Paccuppannañca yo dhammaṃ tattha tattha vipassati,

Asaṃhīraṃ asaṅkuppaṃ taṃ vidvā manubrūhaye.

Ajjeva kiccaṃ ātappaṃ ko jaññā maraṇaṃ suve,

Na hi no saṅgaraṃ tena mahāsenena maccunā.

Evaṃ vihāriṃ ātāpiṃ ahorattamatanditaṃ,

Taṃ ve bhaddekarattoti santo ācikkhate munīti.

Evaṃ kho ahaṃ bhante, bhikkhū dhammiyā kathāya sandassesiṃ samādapesiṃ samuttejesiṃ

sampahaṃsesiṃ, bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca abhāsinti.

-------------------------

1.Na paṭikaṅkhati-sīmu. 2.Vinīto-[PTS.]

[BJT Page 408] [\x 408/]

Sādhu sādhu ānanda sādhu kho tvaṃ ānanda bhikkhū dhammiyā kathāya sandassesi

samādapesi samuttejesi sampahaṃsesi. Bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca abhāsi.

Atītaṃ nānvāgameyya nappaṭikaṅkhe anāgataṃ,

Yadatītaṃ pahīnaṃ taṃ appattañca anāgataṃ.

Paccuppannañca yo dhammaṃ tattha tattha vipassati,

Asaṃhīraṃ asaṅkuppaṃ taṃ vidvā manubrūhaye.

Ajjeva kiccaṃ ātappaṃ ko jaññā maraṇaṃ suve,

Na hi no saṅgaraṃ tena mahāsenena maccunā.

Evaṃ vihāriṃ ātāpiṃ ahorattamatanditaṃ,

Taṃ ve bhaddekarattoti santo ācikkhate munīti.

Kathañcānanda, atītaṃ anvāgameti? Evaṃ rūpo ahosiṃ atītamaddhānanti tattha nandiṃ

samanvāneti. Evaṃvedano ahosiṃ atītamaddhānanti tattha nandiṃ samanvāneti. Evaṃsañño

ahosiṃ atītamaddhānanti tattha nandiṃ samanvāneti. Evaṃsaṅkhāro ahosiṃ atitamaddhānanti

tattha nandiṃ samanvāneti. Evaṃviññāṇo ahosiṃ atītāmaddhānanti tattha nandiṃ

samanvāneti. Evaṃ kho ānanda atītaṃ anvāgameti.

Kathañcānanda, atītā nānvāgameti? Evaṃrūpo ahosiṃ atītamaddhānanti tattha nandiṃ na

samanvāneti. Evaṃvedano ahosiṃ atitamaddhānanti tattha nandiṃ na samanvāneti.

Evaṃsañño ahosiṃ atītamaddhānanti tattha nandiṃ na samanvāneti. Evaṃsaṅkhāro ahosiṃ

atītamaddhānanti tattha nandiṃ na samanvāneti. Evaṃviññāṇo ahosiṃ atītamaddhānanti

tattha nandiṃ na samanvāneti. Evaṃ kho ānanda, atitaṃ nānvāgameti.

Katañcānanda, anāgataṃ paṭikaṅkhati? Evaṃrūpo siyaṃ anāgatamaddhānanti tattha nandiṃ

samanvāneti. Evaṃvedano siyaṃ anāgatamaddhānanti tattha nandiṃ samanvāneti. Evaṃsañño

siyaṃ anāgatamaddhānanti tattha nandiṃ samanvāneti. Evaṃsaṅkhāro siyaṃ

anāgatamaddhānanti tattha nandiṃ samanvāneti. Evaṃviññāṇo siyaṃ anāgatamaddhānanti

tattha nandiṃ samanvāneti. Evaṃ kho ānanda, anāgataṃ paṭikaṅkhati.

Kathañcānanda, anāgataṃ nappaṭikaṅkhati? Evaṃrūpo siyaṃ anāgatamaddhānanti tattha

nandiṃ na samanvāneti. Evaṃvedano siyaṃ anāgatamaddhānanti tattha nandiṃ na

samanvāneti. Evaṃsañño siyaṃ anāgatamaddhānanti tattha nandiṃ na samanvāneti.

Evaṃsaṅkhāro siyaṃ anāgatamaddhānanti tattha nandiṃ na samanvāneti. Evaṃviññāṇo siyaṃ

anāgatamaddhānanti tattha nandiṃ na samanvāneti. Evaṃ kho ānanda, anāgataṃ

nappaṭikaṅkhati.

Kathañcānanda, paccuppannesu dhammesu saṃhīrati: idha bhikkhave assutavā puthujjano

ariyānaṃ adassāvī ariyadhammassa akovido ariyadhamme avinīto sappurisānaṃ adassāvī

sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinīto rūpaṃ attato samanupassati,

rūpavantaṃ vā attānaṃ, attani vā rūpaṃ, rūpasmiṃ vā attānaṃ.Vedanaṃ attato samanupassati,

vedanāvantaṃ vā attānaṃ, attani vā vedanaṃ. Vedanāya vā attānaṃ. Saññaṃ attato

samanupassati, saññavantaṃ vā attānaṃ, attani vā saññaṃ, saññāya vā attānaṃ. Saṅkhāre

attato samanupassati, saṅkhāravantaṃ vā attānaṃ, attani vā saṅkhāre, saṅkhāresu vā attānaṃ.

Viññāṇaṃ attato samanupassati viññāṇavantaṃ vā attānaṃ, attani vā viññāṇaṃ,

viññāṇasmiṃ vā attānaṃ. Evaṃ kho ānanda, paccuppannesu dhammesu saṃhīrati.

Kathañcānanda, paccuppannesu dhammesu na saṃhīrati: idha bhikkhave sutavā ariyasāvako

ariyānaṃ dassāvī ariyadhammassa kovido ariyadhamme suvinīto sappurisānaṃ dassāvī

sappurisadhammassa kovido sappurisadhamme suvinīto na rūpaṃ attato samanupassati. Na

rūpavantaṃ vā attānaṃ, na attanī vā rūpaṃ, na rūpasmiṃ vā attānaṃ, na vedanaṃ attato

samanupassati. Na vedavantaṃ vā attānaṃ, na attani vā vedanaṃ, na vedanāya vā attānaṃ.

Na saññaṃ attato samanupassati, na saññāvantaṃ vā attānaṃ, na attani vā saññaṃ, na

saññāya vā attānaṃ. Na saṅkhāre attato samanupassati, na saṅkhāravantaṃ vā attānaṃ, na

attani vā saṅkhāre, na saṅkhāresu vā attānaṃ. Na viññāṇaṃ attato samanupassati na

viññāṇavantaṃ vā attānaṃ, na attani vā viññāṇaṃ, na viññāṇasmiṃ vā attānaṃ.Evaṃ kho

ānanda, paccuppannesu dhammesu na saṃhīrati.

Atītaṃ nānvāgameyya nappaṭikaṅkhe anāgataṃ,

Yadatītaṃ pahīnaṃ taṃ appattañca anāgataṃ.

Paccuppannañca yo dhammaṃ tattha tattha vipassati,

Asaṃhīraṃ asaṅkuppaṃ taṃ vidvā manubrūhaye.

Ajjeva kiccaṃ ātappaṃ ko jaññā maraṇaṃ suve,

Na hi no saṅgaraṃ tena mahāsenena maccunā.

Evaṃ vihāriṃ ātāpiṃ ahorattamatanditaṃ,

Taṃ ve bhaddekarattoti santo ācikkhate munīti.

Idamavoca bhagavā, attamano āyasmā ānando bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti.

[PTS Page 192] [\q 192/]

Ānanda bhaddekaratta suttaṃ dutiyaṃ

[BJT Page 410] [\x 410/]

3.4.3

Mahakaccānabhaddekaratta suttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati tapodārāme. Atha kho āyasmā

samiddhi rattiyā paccūsasamayaṃ paccuṭṭhāya yena tapodo1 tenupasaṅkami. Gattāni

parisiñcituṃ. Tapode gattāni parisiñcitvā paccuttaritvā ekacīvaro aṭṭhāsi gattāni

pubbāpayamāno. Atha kho aññatarā devatā abhikkantāya rattiyā abhikkantavaṇṇā

kevalakappaṃ tapodaṃ obhāsetvā yenāyasmā samiddhi, tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā

ekamattaṃ aṭṭhāsi, ekamantaṃ ṭhitā kho sā devatā āyasmantaṃ samiddhiṃ etadavoca:

'Dhāresi tvaṃ bhikkhu, bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañcā'ti?

Na kho ahaṃ āvuso, dhāremi bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca.

Tvaṃ panāvuso, dhāresi bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañcāti?

Ahampi kho bhikkhu, na dhāremi bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca.

Dhāresi pana tvaṃ bhikkhu, bhaddekarattiyo gāthāti.

Na kho ahaṃ āvuso, dhāremi bhaddekarattiyo gāthāti.

Tvaṃ panāvuso, dhāresi bhaddekarattiyo gāthāti?

Ahampi kho bhikkhu, na dhāremi bhaddekarattiyo gāthā.

Uggaṇhāhi tvaṃ bhikkhu, bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca. Pariyāpuṇāhi tvaṃ

bhikkhu, bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca. Atthasaṃhito bhikkhu, bhaddekarattassa

uddeso ca vibhaṅgo ca ādibrahmacariyako'ti.

Idamavoca sā devatā, idaṃ vatvā tatthevantaradhāyi. Atha kho āyasmā samiddhi tassā

rattiyā accayena yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā

ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā samiddhi bhagavantaṃ etadavoca.

Idhāhaṃ bhante, rattiyā paccūsasamayaṃ paccuṭṭhāya yena tapodo1 tenupasaṅkami. Gattāni

parisiñcituṃ. [PTS Page 193] [\q 193/] tapode gattāni parisiñcitvā paccuttaritvā

ekacīvaro aṭṭhāsiṃ gattāni pubbāpayamāno. Atha kho bhante, aññatarā devatā abhikkantāya

rattiyā abhikkantavaṇṇo kevalakappaṃ tapodaṃ obhāsetvā yenāhaṃ tenupasaṅkami.

Upasaṅkamitvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhitā kho bhante, sā devatā maṃ etadavoca:

-------------------------

1.Tapodā-simu.

[BJT Page 412] [\x 412/]

Dharesi tvaṃ bhikkhu, bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañcāti?

Evaṃ vutte ahaṃ bhante, taṃ devataṃ etadavocaṃ2: na kho ahaṃ āvuso, dhāremi

bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca.

Tvaṃ pana āvuso, dhāresi bhaddekaratassa uddesañca vibhaṅgañcāti?

Ahampi kho bhikkhu na dhāremi bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅghañca.

Dhāresi pana tvaṃ bhikkhu, bhaddekarattiyo gāthāti?

Na kho ahaṃ āvuso, dhāremi bhaddekarattiyo gāthāti.

Tvaṃ panāvuso, dhāresi bhaddekaratti gāthāti?

Ahampi kho bhikkhu, na dhāremi bhaddekarattiyo gāthāti.

Uggaṇhāhi tvaṃ bhikkhu, bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca. Pariyāpuṇāhi tvaṃ

bhikkhu, bhaddekarattassa uddesañca, vibhaṅgañca. Dhārehi tvaṃ bhikkhu,

bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca, atthasaṃhito bhikkhu, bhaddekarattassa uddeso

ca vibhaṅgo ca ādibrahmacariyakoti.

Idamavoca bhante, sā devatā. Idaṃ vatvā tatthevantaradhāyi. Sādhu me bhante, bhagavā

bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca desetuti.

Tena hi bhikkhu, suṇāhi, sādhukaṃ manasikarohi, bhāsissāmīti.

Evaṃ bhanteti kho āyasmā samiddhi bhagavato paccassosi. Bhagavā etadavoca:

Atītaṃ nānvāgameyya nappaṭikaṅkhe anāgataṃ,

Yadatītaṃ pahīnaṃ taṃ appattañca anāgataṃ.

Paccuppannañca yo dhammaṃ tattha tattha vipassati,

Asaṃhīraṃ asaṅkuppaṃ taṃ vidvā manubrūhaye.

Ajjeva kiccaṃ ātappaṃ ko jaññā maraṇaṃ suve,

Na hi no saṅgaraṃ tena mahāsenena maccunā.

Evaṃ vihāriṃ ātāpiṃ ahorattamatanditaṃ,

Taṃ ve bhaddekarattoti santo ācikkhate munīti.

Idamavoca bhagavā. Idaṃ vatvā sugato uṭṭhāyāsanā vihāraṃ pāvisi.

Atha kho tesaṃ bhikkhūnaṃ acirapakkantassa bhagavato etadahosi: 'idaṃ kho no āvuso,

bhagavā saṅkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ

paviṭṭho.

------------------------

1.Etadavoca-sīmu.

[BJT Page 414] [\x 414/]

Atītaṃ nānvāgameyya nappaṭikaṅkhe anāgataṃ,

Yadatītaṃ pahīnaṃ taṃ appattañca anāgataṃ.

Paccuppannañca yo dhammaṃ tattha tattha vipassati,

Asaṃhīraṃ asaṅkuppaṃ taṃ vidvā manubrūhaye.

Ajjeva kiccaṃ ātappaṃ ko jaññā maraṇaṃ suve,

Na hi no saṅgaraṃ tena mahāsenena maccunā.

Evaṃ vihāriṃ ātāpiṃ ahorattamatanditaṃ,

Taṃ ve bhaddekarattoti santo ācikkhate munīti.

Ko nu kho imassa bhagavatā saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ

avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajeyyāti.

[PTS Page 194] [\q 194/]

Atha kho tesaṃ bhikkhūnaṃ etadahosi: 'ayaṃ kho āyasmā mahākaccāno satthu ceva

saṃvaṇṇito, sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ. Pahoti cāyasmā mahākaccāno

imassa bhagavatā saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa

vitthārena atthaṃ vibhajituṃ. Yannūna mayaṃ yenāyasmā mahākaccāno

tenupasaṅkameyyāma. Upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahākaccānaṃ etamatthaṃ

paṭipuccheyyāmā'ti.

Atha kho te bhikkhū yenāyasmā mahākaccāno tenupasaṅkamiṃsu. Upasaṅkamitvā āyasmatā

mahākaccānena saddhiṃ sammodiṃsu. Sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vitisāretvā

ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū āyasmantaṃ mahākaccānaṃ

etadavocuṃ: 'idaṃ kho no āvuso kaccāna, bhagavā saṅkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena

atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho:

Atītaṃ nānvāgameyya nappaṭikaṅkhe anāgataṃ,

Yadatītaṃ pahīnaṃ taṃ appattañca anāgataṃ.

Paccuppannañca yo dhammaṃ tattha tattha vipassati,

Asaṃhīraṃ asaṅkuppaṃ taṃ vidvā manubrūhaye.

Ajjeva kiccaṃ ātappaṃ ko jaññā maraṇaṃ suve,

Na hi no saṅgaraṃ tena mahāsenena maccunā.

Evaṃ vihāriṃ ātāpiṃ ahorattamatanditaṃ,

Taṃ ve bhaddekarattoti santo ācikkhate munīti.

Tesaṃ no āvuso kaccāna, amhākaṃ acirapakkantassa bhagavato etadahosi: 'idaṃ kho no

āvuso, bhagavā saṅkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā

vihāraṃ paviṭṭho.

Atītaṃ nānvāgameyya nappaṭikaṅkhe anāgataṃ,

Yadatītaṃ pahīnaṃ taṃ appattañca anāgataṃ.

Paccuppannañca yo dhammaṃ tattha tattha vipassati,

Asaṃhīraṃ asaṅkuppaṃ taṃ vidvā manubrūhaye.

Ajjeva kiccaṃ ātappaṃ ko jaññā maraṇaṃ suve,

Na hi no saṅgaraṃ tena mahāsenena maccunā.

Evaṃ vihāriṃ ātāpiṃ ahorattamatanditaṃ,

Taṃ ve bhaddekarattoti santo ācikkhate munīti.

Ko nu kho imassa bhagavatā saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ

avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajeyyā'ti. Tesaṃ no āvuso kaccāna, amhākaṃ etadahosi:

'ayaṃ kho āyasmā mahākaccāno satthu ceva saṃvaṇṇito, sambhāvito ca viññūnaṃ

sabrahmacārīnaṃ, pahoti cāyasmā mahākaccāno imassa bhagavatā saṅkhittena uddesassa

uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajituṃ. Yannūna mayaṃ

yenāyasmā mahākaccāno tenupasaṅkameyyāma. Upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahākaccānaṃ

etamatthaṃ paṭipuccheyyāmā'ti. Vibhajatāyasmā mahākaccānoti.

[BJT Page 416] [\x 416/]

Seyyathāpi āvuso, puriso sāratthiko sāgaravesī sārapariyesanaṃ caramāno mahato rukkhassa

tiṭṭhato sāravato [PTS Page 195] [\q 195/] atikkammeva mūlaṃ atikkamma khandhaṃ

sākhāpalāse sāraṃ pariyesitabbaṃ maññeyya. Evaṃ sampadamidaṃ, āyasmantānaṃ satthari

sammukhībhute taṃ bhagavantaṃ atisitvā amhe etamatthaṃ paṭipucchitabbaṃ maññatha. So

'hāvuso bhagavā jānaṃ jānāti, passaṃ passati, cakkhubhūto ñāṇabhūto dhammabhūto

brahmabhūto vattā pavattā atthassa ninnetā amatassa dātā dhammassāmi tathāgato. So ceva

panetassa kālo ahosi yaṃ bhagavantaṃ yeva etamatthaṃ paṭipuccheyyātha. Yathā vo

bhagavā vyākareyya, tathā naṃ dhāreyyāthāti.

Addhāvuso kaccāna, bhagavā jānaṃ jānāti, passaṃ passati cakkhubhūto ñāṇabhūto

dhammabhūto vattā pavattā atthassa ninnetā amatassa dātā dhammassāmi tathāgato. So

ceva panetassa kālo ahosi yaṃ bhagavantaṃ yeva etamatthaṃ paṭipuccheyya*ma. Yathā no

bhagavā vyākareyya, tathā naṃ dhāreyyāma. Apicāyasmā mahākaccāno satthuceva

saṃvaṇṇito. Sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ. Pahoti cāyasmā mahākaccāno

imassa bhagavatā saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa

vitthārena atthaṃ vibhajituṃ. Vibhajatāyasmā mahākaccāno agaruṃ karitvāti.

Tena āvuso, suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha, bhāsissāmīti.

Evamāvusoti kho te bhikkhū āyasmato mahākaccānassa paccassosuṃ. Āyasmā mahākaccāno

etadavoca:

Yaṃ kho no āvuso, bhagavā saṅkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā

uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho:

Atītaṃ nānvāgameyya nappaṭikaṅkhe anāgataṃ,

Yadatītaṃ pahīnaṃ taṃ appattañca anāgataṃ.

Paccuppannañca yo dhammaṃ tattha tattha vipassati,

Asaṃhīraṃ asaṅkuppaṃ taṃ vidvā manubrūhaye.

Ajjeva kiccaṃ ātappaṃ ko jaññā maraṇaṃ suve,

Na hi no saṅgaraṃ tena mahāsenena maccunā.

Evaṃ vihāriṃ ātāpiṃ ahorattamatanditaṃ,

Taṃ ve bhaddekarattoti santo ācikkhate munīti.

Imassa kho ahaṃ āvuso, bhagavatā saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ

avibhattassa, evaṃ vitthārena atthaṃ ājānāmi.

Kathañcāvuso, atītaṃ anvāgameti: iti me cakkhuṃ1 [PTS Page 196] [\q 196/] ahosi

atītamaddhānaṃ, iti rūpāti tattha chandarāgapaṭibaddhaṃ hoti viññāṇaṃ.

Chandarāgapaṭibaddhattā viññāṇassa tadabhinandati. Tadabhinandanto atītaṃ anvāgameti.

Iti me sotaṃ ahosi atītamaddānaṃ, iti saddāti tattha chandarāgapaṭibaddhaṃ hoti viññāṇaṃ.

Chandarāgapaṭibaddhattā viññāṇassa tadabhinandati. Tadabhinandanto atītaṃ anvāgameti.

Iti me ghānaṃ ahosi atītamaddhānaṃ, iti ghāndhāti tattha chandarāgapaṭibaddhaṃ hoti

viññāṇaṃ. Chandarāgapaṭibaddhattā viññāṇassa tadabhinandati. Tadabhinandanto atītaṃ

anvāgameti. Iti me jivhā ahosi atītamaddhānaṃ, iti rasāti tattha chandarāgapaṭibaddhaṃ hoti

viññāṇaṃ. Chandarāgapaṭibaddhattā viññāṇassa tadabhinandati. Tadabhinandanto atītaṃ

anvāgameti. Iti me kāyo ahosi atītamaddhānaṃ, iti me phoṭṭhabbāti tattha

chandarāgapaṭibaddhaṃ hoti viññāṇaṃ. Chandarāgapaṭibaddhattā viññāṇassa

tadabhinandati. Tadabhinandanto atītaṃ anvāgameti. Iti me mano ahosi atītamaddhānaṃ, iti

dhammāti tattha chandarāgapaṭibaddhaṃ hoti viññāṇaṃ. Chandarāgapaṭibaddhattā

viññāṇassa tadabhinandati. Tadabhinandato atītaṃ anvāgameti. Evaṃ kho āvuso atītaṃ

anvāgameti.

-------------------------

1.Cakkhū-sīmu,majasaṃ.

[BJT Page 418] [\x 418/]

Kathañcāvuso, atītaṃ nānvāgameti: iti me cakkhuṃ ahosi atitamaddhānaṃ, iti rūpāti na tattha

chandarāgapaṭibaddhaṃ hoti viññāṇaṃ. Na chandarāgapaṭibaddhattā viññāṇassa na

tadabhinandati. Na tadabhinandanto atītaṃ nānvāgameti. Iti me sotaṃ ahosi

Atītamaddhānaṃ, iti me saddāti na tattha chandarāgapaṭibaddhaṃ hoti viññāṇaṃ. Na

chandarāgapaṭibaddhattā viññāṇassa tadabhinandati. Na tadabhinandanto atītaṃ

nānvāgameti. Iti me ghānaṃ ahosi atītamaddhānaṃ, iti gandhāti na tattha

chandarāgapaṭibaddhaṃ hoti viññāṇaṃ. Na chandarāgapaṭibaddhattā viññāṇassa na

tadabhinandati. Na tadabhinandanto atītaṃ nānvāgameti. Iti me jivhā ahosi

atītamaddhānaṃ, iti rasāti tattha na chandarāgapaṭibaddhaṃ hoti viññāṇaṃ. Na

chandarāgapaṭibaddhattā viññāṇassa na tadabhinandati. Na tadabhinandanto atītaṃ

nānvāgameti. Iti me kāyo ahosi atītamaddhānaṃ, iti me phoṭṭhabbāti na tattha

chandarāgapaṭibaddhaṃ hoti viññāṇaṃ. Na chandarāgapaṭibaddhattā viññāṇassa na

Tadabhinandati. Na tadabhinandanto atītaṃ nānvāgameti. Iti me mano ahosi

atītamaddhānaṃ, iti dhammāti na tattha chandarāgapaṭibaddhaṃ hoti viññāṇaṃ. Na

chandarāgapaṭibaddhattā

Viññāṇassa na tadabhinandati. Na tadabhinandato atītaṃ nānvāgameti. Evaṃ kho āvuso

atītaṃ nānvāgameti.Iti me saddāti na tattha chandarāgapaṭibaddhaṃ hoti viññāṇaṃ. Na

chandarāgapaṭibaddhattā viññāṇassa tadabhinandati. Na tadabhinandanto atītaṃ

nānvāgameti. Iti me ghānaṃ ahosi atītamaddhānaṃ, iti gandhāti na tattha

chandarāgapaṭibaddhaṃ hoti viññāṇaṃ. Na chandarāgapaṭibaddhattā viññāṇassa na

tadabhinandati. Na tadabhinandanto atītaṃ nānvāgameti. Iti me jivhā ahosi

atītamaddhānaṃ, iti rasāti tattha na chandarāgapaṭibaddhaṃ hoti viññāṇaṃ. Na

chandarāgapaṭibaddhattā viññāṇassa na tadabhinandati. Na tadabhinandanto atītaṃ

nānvāgameti. Iti me kāyo ahosi atītamaddhānaṃ, iti me phoṭṭhabbāti na tattha

chandarāgapaṭibaddhaṃ hoti viññāṇaṃ. Na chandarāgapaṭibaddhattā viññāṇassa na

Tadabhinandati. Na tadabhinandanto atītaṃ nānvāgameti. Iti me mano ahosi

atītamaddhānaṃ, iti dhammāti na tattha chandarāgapaṭibaddhaṃ hoti viññāṇaṃ. Na

chandarāgapaṭibaddhattā

Viññāṇassa na tadabhinandati. Na tadabhinandato atītaṃ nānvāgameti. Evaṃ kho āvuso

atītaṃ nānvāgameti.

Kathañcāvuso, anāgataṃ paṭikaṅkhati: iti me cakkhuṃ siyā anāgatamaddhānaṃ, iti rūpāti

appaṭiladdhassa paṭilābhāya cittaṃ paṇidahati. Cetaso paṇidhānapaccayā tadabhinandati.

Tadabhinandanto anāgataṃ paṭikaṅkhati. Iti me sotaṃ siyā anāgatamaddhānaṃ, iti saddāti

appaṭiladdhassa paṭilābhāya cittaṃ paṇidahati. Cetaso paṇidhānapaccayā tadabhinandati.

Tadabhinandanto anāgataṃ paṭikaṅkhati. Iti me ghānaṃ siyā anāgatamaddhānaṃ. Iti

gandhāti appaṭiladdhassa paṭilābhāya cittaṃ paṇidahati. Cetaso paṇidhānapaccayā

tadabhinandanti. Tadabhinandanto anāgataṃ paṭikaṅkhati. Iti me jivhā siyā

anāgatamaddhānaṃ, iti rasāti appaṭiladdhassa paṭilābhāya cittaṃ paṇidahati. Cetaso

paṇidhānapaccayā tadabhinandati. Tadabhinandanto anāgataṃ paṭikaṅkhati. Iti me kāyo

siyā anāgatamaddhānaṃ, iti phoṭṭhabbāti appaṭiladdhassa paṭilābhāya cittaṃ paṇidahati.

Paṇidhānapaccayā tadabhinandati. Tadabhinandanto anāgataṃ paṭikaṅkhati. Iti me mano

siyā anāgatamaddhānaṃ, [PTS Page 197] [\q 197/] iti dhammāti appaṭiladdhassa

paṭilābhāya cittaṃ paṇidahati. Paṇidhānapaccayā tadabhinandati. Tadabhinandanto

anāgataṃ paṭikaṅkhati. Evaṃ kho āvuso anāgataṃ paṭikaṅkhati.

Kathañcāvuso, anāgataṃ na paṭikaṅkhati1: iti me cakkhuṃ siyā anāgatamaddhānaṃ, iti rūpāti

appaṭiladdhassa paṭilābhāya cittaṃ na paṇidahati2. Cetaso appaṇidhānapaccayā na

tadabhinandati. Na tadabhinandanto anāgataṃ na paṭikaṅkhati. Iti me sotaṃ siyā

anāgatamaddhānaṃ, itisaddāti appaṭiladdhassa paṭilābhāya cittaṃ na paṇidahati. Cetaso

appaṇidhānapaccayā na tadabhinandati. Na tadabhinandanto anāgataṃ na paṭikaṅkhati. Iti

me ghānaṃ siyā anāgatamaddhānaṃ. Iti gandhāti appaṭiladdhassa paṭilābhāya cittaṃ na

paṇidahati. Cetaso appaṇidhānapaccayā na tadabhinandanti. Na tadabhinandanto anāgataṃ

na paṭikaṅkhati. Iti me jivhā siyā anāgatamaddhānaṃ, iti rasāti appaṭiladdhassa paṭilābhāya

cittaṃ na paṇidahati. Cetaso appapaṇidhānapaccayā na tadabhinandati. Na tadabhinandanto

anāgataṃ na paṭikaṅkhati. Iti me kāyo siyā anāgatamaddhānaṃ, iti phoṭṭhabbāti

appaṭiladdhassa paṭilābhāya cittaṃ na paṇidahati. Appaṇidhānapaccayā na tadabhinandati.

Na tadabhinandanto anāgataṃ na paṭikaṅkhati. Iti me mano siyā anāgatamaddhānaṃ, iti

dhammāti appaṭiladdhassa paṭilābhāya cittaṃ na paṇidahati. Appaṇidhānapaccayā na

tadabhinandati. Na tadabhinandanto anāgataṃ na paṭikaṅkhati. Evaṃ kho āvuso anāgataṃ na

paṭikaṅkhati.

--------------------------

1.Nappaṭikaṅkhati-majasaṃ. 2.Nappaṇidahati-majasaṃ.

[BJT Page 420] [\x 420/]

Kathañcāvuso paccuppannesu dhammesu saṃhīrati: yañcāvuso cakkhuṃ ye ca rūpā,

ubhayametaṃ paccuppannānaṃ, tasmiṃ ce paccuppanne chandarāgapaṭibaddhaṃ hoti

viññāṇaṃ. Chandarāgapaṭibaddhattā viññāṇassa tadabhinandati. Tadabhinandanto

paccuppannesu dhammesu saṃhīrati. Yañcāvuso sotaṃ ye ca saddā, ubhayametaṃ

paccuppannānaṃ. Tasmiṃ ce paccuppanne chandarāgapaṭibaddhaṃ hoti viññāṇaṃ.

Chandarāgapaṭibaddhattā viññāṇassa tadabhinandanti. Tadabhinandanto paccuppannesu

dhammesu saṃhīrati. Yañcāvuso ghānaṃ ye ca gandhā, ubhayametaṃ paccuppannānaṃ,

tasmiṃ ce paccuppanne chandarāgapaṭibaddhaṃ hoti viññāṇaṃ. Chandarāgapaṭibaddhattā

viññāṇassa tadabhinandati. Tadabhinandanto paccuppannesu dhammesu saṃhīrati. Yā

cāvuso, jivhā ye ca rasā, ubhayametaṃ paccuppannaṃ,tasmiṃ ce paccuppanne

chandarāgapaṭibaddhaṃ hoti viññāṇaṃ. Chandarāgapaṭibaddhattā viññāṇassa

tadabhinandati. Tadabhinandanto paccuppannesu dhammesu saṃhīrati. Yo cāvuso, kāyo ye

ca phoṭṭhabbo, ubhayametaṃ paccuppannaṃ, tasmiṃ ce paccuppanne

chandarāgapaṭibaddhaṃ hoti viññāṇaṃ. Chandarāgapaṭibaddhattā viññāṇassa

tadabhinandati. Tadabhinandanto paccuppannesu dhammesu saṃhīrati. Yo cāvuso, mano ye

ca dhammā, ubhayametaṃ paccuppannaṃ, tasmiṃ ce paccuppanne chandarāgapaṭibaddhaṃ

hoti viññāṇaṃ. Chandarāgapaṭibaddhattā viññāṇassa tadabhinandati. Tadabhinandanto

paccuppannesu dhammesu saṃhīrati evaṃ kho āvuso, paccuppannesu dhammesu saṃhīrati.

Kathañcāvuso paccuppannesu dhammesu na saṃhīrati: yañcāvuso, cakkhuṃ, ye ca rūpā,

ubhayametaṃ paccuppannaṃ, tasmiṃ ce paccuppanne na chandarāgapaṭibaddhaṃ hoti

viññāṇaṃ. Na chandarāgapaṭibaddhattā viññāṇassa na tadabhinandati. Na tadabhinandanto

paccuppannesu dhammesu na saṃhīrati. Yañcāvuso, sotaṃ ye ca saddā, ubhayametaṃ

paccuppannaṃ, tasmiṃ [PTS Page 198] [\q 198/] ce paccuppanne na

chandarāgapaṭibaddhaṃ hoti viññāṇaṃ. Na chandarāgapaṭibaddhattā viññāṇassa na

tadabhinandanti. Na tadabhinandanto paccuppannesu dhammesu na saṃhīrati.Yañcāvuso

ghānaṃ, ye ca gandhā, ubhayametaṃ paccuppannaṃ, tasmiṃ ce paccuppanne na

chandarāgapaṭibaddhaṃ hoti viññāṇaṃ. Na chandarāgapaṭibaddhattā viññāṇassa na

tadabhinandati. Na tadabhinandanto paccuppannesu dhammesu na saṃhīrati. Yā cāvuso,

jivhā ye ca rasā, ubhayametaṃ paccuppannaṃ, tasmiṃ ce paccuppanne na

chandarāgapaṭibaddhaṃ hoti viññāṇaṃ. Na chandarāgapaṭibaddhattā viññāṇassa na

tadabhinandati. Na tadabhinandanto paccuppannesu dhammesu na saṃhīrati. Yo cāvuso,

kāyo ye ca phoṭṭhabbo, ubhayametaṃ paccuppannaṃ, tasmiṃ ce paccuppanne na

chandarāgapaṭibaddhaṃ hoti viññāṇaṃ. Na chandarāgapaṭibaddhattā viññāṇassa na

tadabhinandati. Na tadabhinandanto paccuppannesu dhammesu na saṃhīrati. Yo cāvuso,

mano ye ca dhammā, ubhayametaṃ paccuppannaṃ, tasmiṃ ce paccuppanne na

Chandarāgapaṭibaddhaṃ hoti viññāṇaṃ. Na chandarāgapaṭibaddhattā viññāṇassa na

tadabhinandati. Na tadabhinandanto paccuppannesu dhammesu na saṃhīrati evaṃ kho

āvuso, paccuppannesu dhammesu na saṃhīrati.

Yaṃ kho no āvuso, bhagavā saṅkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā

uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho.

Atītaṃ nānvāgameyya nappaṭikaṅkhe anāgataṃ,

Yadatītaṃ pahīnaṃ taṃ appattañca anāgataṃ.

Paccuppannañca yo dhammaṃ tattha tattha vipassati,

Asaṃhīraṃ asaṅkuppaṃ taṃ vidvā manubrūhaye.

Ajjeva kiccaṃ ātappaṃ ko jaññā maraṇaṃ suve,

Na hi no saṅgaraṃ tena mahāsenena maccunā.

Evaṃ vihāriṃ ātāpiṃ ahorattamatanditaṃ,

Taṃ ve bhaddekarattoti satto ācikkhate munīti.

Imassa kho ahaṃ āvuso, bhagavato saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ

avibhattassa evaṃ vitthārena atthaṃ ājānāmi. Ākaṅkhamānā ca pana tumhe, āyasmanto,

bhagavantaṃ yeva upasaṅkamitvā etamatthaṃ paṭipuccheyyātha. Yathā vo bhagavā

vyākaroti. Tathā naṃ dhāreyyātāti.

Atha kho te bhikkhū āyasmato mahākaccānassa bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā

uṭṭhāyāsanā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā

ekamantaṃ nisīdiṃsu, ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ: yaṃ kho

no bhante, bhagavā saṅkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā

uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho.

Atītaṃ nānvāgameyya nappaṭikaṅkhe anāgataṃ.

Yadatītaṃ pahīnaṃ taṃ appattañca anāgataṃ.

Paccuppannañca yo dhammaṃ tattha tattha vipassati,

Asaṃhīraṃ asaṅkuppaṃ taṃ vidvā manubrūhaye.

Ajjeva kiccaṃ ātappaṃ ko jaññā maraṇaṃ suve,

Na hi no saṅgaraṃ tena mahāsenena maccunā.

Evaṃ vihāriṃ ātāpiṃ ahorattamatanditaṃ,

Taṃ ve bhaddekarattoti santo ācikkhate munīti.

[BJT Page 422] [\x 422/]

Tesaṃ no bhante, amhākaṃ acirapakkantassa bhagavato etadahosi: 'idaṃ kho no āvuso,

bhagavā saṅkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ

paviṭṭho:

Atītaṃ nānvāgameyya nappaṭikaṅkhe anāgataṃ.

Yadatītaṃ pahīnaṃ taṃ appattañca anāgataṃ.

Paccuppannañca yo dhammaṃ tattha tattha vipassati,

Asaṃhīraṃ asaṅkuppaṃ taṃ vidvā manubrūhaye.

Ajjeva kiccaṃ ātappaṃ ko jaññā maraṇaṃ suve,

Na hi no saṅgaraṃ tena mahāsenena maccunā.

Evaṃ vihāriṃ ātāpiṃ ahorattamatanditaṃ,

Taṃ ve bhaddekarattoti santo ācikkhate munīti.

[PTS Page 199] [\q 199/]

Ko nu kho imassa bhagavatā saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ

avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajeyyāti. Tesaṃ no bhante amhākaṃ etadahosi: 'ayaṃ kho

āyasmā mahākaccāno satthu ceva saṃvaṇṇito, sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārinaṃ.

Pahoti cāyasmā mahākaccāno imassa bhagavatā saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa

vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajituṃ. Yannūna mayaṃ yenāyasmā

mahākaccāno tenupasaṅkameyyāma. Upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahākaccānaṃ etamatthaṃ

paṭipuccheyyāmā'ti. Atha kho mayaṃ bhante, yenāyasmā mahākaccāno tenupasaṅkamimha.

Upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahākaccānaṃ etamatthaṃ paṭipucchimha. Tesaṃ no bhante,

āyasmatā mahākaccānena imehi ākārehi imehi padehi imehi vyañjanehi attho vibhattoti.

Paṇḍito bhikkhave mahākaccāno. Mahāpañño bhikkhave mahākaccāno maṃ cepi tumhe

bhikkhave, etamatthaṃ paṭipuccheyyātha, ahampi taṃ evamevaṃ vyākareyyaṃ, yathā taṃ

mahākaccānena vyākataṃ. Eso ceva tassa attho evañca naṃ dhārethāti.

Idamavoca bhagavā, attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.

Mahākaccānabhaddekaratta suttaṃ tatiyaṃ.

[BJT Page 424] [\x 424/]

3.4.4

Lomasakaṅgiya bhaddekaratta suttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Tena kho pana samayena āyasmā lomasakaṅgiyo sakkesu viharati kapilavatthusmiṃ

nigrodhārāme. Atha kho candano devaputto abhikkantāya rattiyā abhikkantavaṇṇo

kevalakappaṃ nigrodhārāmaṃ obhāsetvā yenāyasmā lomasakaṅgiyo tenupasaṅkami.

Upasaṅkamitvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhito kho candano devaputto āyasmantaṃ

lomasakaṅgiyaṃ etadavoca:

Dhāresi tvaṃ bhikkhu, bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañcāti.

[PTS Page 200] [\q 200/]

Na kho ahaṃ āvuso, dhāremi bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca.

Tvaṃ panāvuso, dhāresi bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañcāti.

Ahampi kho bhikkhu, na dhāremi bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca.

Dhāresi pana tvaṃ bhikkhu, bhaddekarattiyo gāthāti

Na kho ahaṃ āvuso, dhāremi bhaddekarattiyo gāthā.

Tvaṃ panāvuso, dhāresi bhaddekarattiyo gāthāti.

Dhāremi khohaṃ bhikkhu, bhaddekarattiyo gāthāti.

Yathā kathaṃ pana tvaṃ āvuso, dhāresi bhaddekarattiyo gāthāti.

Ekamidāhaṃ bhikkhu samayaṃ bhagavā devesu tāvatiṃsesu viharati pāricchattakamūle

paṇḍukambalasilāyaṃ. Tatra bhagavā devānaṃ tāvatiṃsānaṃ bhaddekarattassa uddesañca

vibhaṅgañca ābhāsi:

Atītaṃ nānvāgameyya nappaṭikaṅkhe anāgataṃ.

Yadatītaṃ pahīnaṃ taṃ appattañca anāgataṃ.

Paccuppannañca yo dhammaṃ tattha tattha vipassati,

Asaṃhīraṃ asaṅkuppaṃ taṃ vidvā manubrūhaye.

Ajjeva kiccaṃ ātappaṃ ko jaññā maraṇaṃ suve,

Na hi no saṅgaraṃ tena mahāsenena maccunā.

Evaṃ vihāriṃ ātāpiṃ ahorattamatanditaṃ,

Taṃ ve bhaddekarattoti santo ācikkhate munīti.

[BJT Page 426] [\x 426/]

Evaṃ kho ahaṃ bhikkhu, dhāremi bhaddekarattiyo gāthā. Uggaṇhāhi tvaṃ bhikkhu,

bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca. Pariyāpuṇāhi tvaṃ bhikkhu, bhaddekarattassa

uddesañca vibhaṅgañca. Dhārehi tvaṃ bhikkhu, bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca.

Atthasaṃhito bhikkhu, bhaddekarattassa uddeso ca vibhaṅgo ca ādibrahmacariyakoti.

Idamavoca candano devaputto. Idaṃ vatvā tatthevantaradhāyi.

Atha kho āyasmā lomasakaṅgiyo tassā rattiyā accayena senāsanaṃ saṃsāmetvā pattacivaraṃ

ādāya yena sāvatthi [PTS Page 201] [\q 201/] tena cārikaṃ pakkāmi. Anupubbena

cārikaṃ caramāno yena sāvatthi jetavanaṃ anāthapiṇḍikassa ārāmo, yena bhagavā

tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ

nisinno kho āyasmā lomasakaṅgiyo bhagavantaṃ etadavoca:

'Ekamidāhaṃ bhante, samayaṃ sakkesu viharāmi kapilavatthusmiṃ nigrodhārāme. Atha kho

bhante, aññataro devaputto abhikkantāya rattiyā abhikkantavaṇṇo kevalakappaṃ

nigrodhārāmaṃ obhāsetvā yenāhaṃ tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā ekamantaṃ aṭṭhāsi.

Ekamantaṃ ṭhito kho bhante, so devaputto maṃ etadavoca: 'dhāresi tvaṃ bhikkhu,

bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañcā'ti. Evaṃ vutte ahaṃ bhante taṃ devaputtaṃ

etadavocaṃ: 'na kho ahaṃ āvuso, dhāremi bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca. Tvaṃ

panāvuso dhāresi bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañcā'ti ahampi kho bhikkhu, na

dhāremi bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca. Dhāresi pana tvaṃ bhikkhu,

bhaddekarattiyo gāthā'ti. Na kho ahaṃ āvuso, dhāremi bhaddekarattiyo gāthāti. Tvaṃ

panāvuso dhāresi bhaddekarattiyo gāthāti. Dhāremi kho ahaṃ bhikkhu, bhaddekarattiyo

gāthāti. Yathā kathaṃ pana tvaṃ āvuso, dhāresi bhaddekarattiyo gāthāti.

Ekamidāhaṃ bhikkhu, samayaṃ bhagavā devesu tāvatiṃsesu viharati pāricchattakamūle

paṇḍukambalasilāyaṃ. Tatra bhagavā devānaṃ tāvatiṃsānaṃ bhaddekarattassa uddesañca

vibhaṅgañca abhāsi:

Atītaṃ nānvāgameyya nappaṭikaṅkhe anāgataṃ.

Yadatītaṃ pahīnaṃ taṃ appattañca anāgataṃ.

Paccuppannañca yo dhammaṃ tattha tattha vipassati,

Asaṃhīraṃ asaṅkuppaṃ taṃ vidvā manubrūhaye.

Ajjeva kiccaṃ ātappaṃ ko jaññā maraṇaṃ suve,

Na hi no saṅgaraṃ tena mahāsenena maccunā.

Evaṃ vihāriṃ ātāpiṃ ahorattamatanditaṃ,

Taṃ ve bhaddekarattoti santo ācikkhate munīti.

'Evaṃ kho ahaṃ bhikkhu, dhāremi bhaddekarattiyo gāthā. Uggaṇhāhi tvaṃ bhikkhu,

bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca, pariyāpuṇāhi tvaṃ bhikkhu, bhaddekarattassa

uddesañca vibhaṅgañca. Dhārehi tvaṃ bhikkhu, bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca.

Atthasaṃhito bhikkhu, bhaddekarattassa uddeso ca vibhaṅgo ca ādibrahmacariyakoti.

Idamavoca so bhante, devaputto, idaṃ vatvā tatthevantaradhāyi. Sādhu me bhante, bhagavā

bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca desetu'ti.

Jānāsi pana tvaṃ bhikkhu, taṃ devaputta'nti.

Na kho ahaṃ bhante, jānāmi taṃ devaputtanti.

[BJT Page 428] [\x 428/]

Candano nāma so bhikkhu, devaputto. Candano bhikkhu, devaputto aṭṭhikatvā

manasikatvā sabbacetaso1 samannāharitvā ohitasoto dhammaṃ suṇāti. Tena hi bhikkhu,

suṇāhi. Sādhukaṃ manasikarohi. Bhāsissāmīti. Evaṃ bhanteti kho āyasmā lomasakaṅgiyo

bhagavato paccassosi. Bhagavā etadavoca:

Atītaṃ nānvāgameyya nappaṭikaṅkhe anāgataṃ.

Yadatītaṃ pahīnaṃ taṃ appattañca anāgataṃ.

Paccuppannañca yo dhammaṃ tattha tattha vipassati,

Asaṃhīraṃ asaṅkuppaṃ taṃ vidvā manubrūhaye.

Ajjeva kiccaṃ ātappaṃ ko jaññā maraṇaṃ suve,

Na hi no saṅgaraṃ tena mahāsenena maccunā.

Evaṃ vihāriṃ ātāpiṃ ahorattamatanditaṃ,

Taṃ ve bhaddekarattoti santo ācikkhate munīti.

Kathañca bhikkhu, atītaṃ anvāgameti: evaṃrūpo ahosiṃ atītamaddhānanti tattha nandiṃ

samanvāneti. Evaṃvedano ahosiṃ atītamaddhānanti tattha nandiṃ samanvāneti. Evaṃ sañño

ahosiṃ atītamaddhānanti tattha nandiṃ samanvāneti. Evaṃ saṅkhāro ahosiṃ

atītamaddhānanti tattha nandiṃ samanvāneti. Evaṃviññāṇo ahosiṃ atītamaddhānanti tattha

nandiṃ samanvāneti. Evaṃ kho bhikkhu atītaṃ anvāgameti.

[PTS Page 202] [\q 202/]

Kathañca bhikkhu, atītaṃ nānvāgameti: evaṃrūpo ahosiṃ atītamaddhānanti tattha nandiṃ na

samanvāneti. Evaṃvedano ahosiṃ atītamaddhānanti tattha nandiṃ na samanvāneti. Evaṃ

sañño ahosiṃ atītamaddhānanti tattha nandiṃ na samanvāneti. Evaṃ saṅkhāro ahosiṃ

atītamaddhānanti tattha nandiṃ na samanvāneti. Evaṃviññāṇo ahosiṃ atītamaddhānanti

tattha nandiṃ na samanvāneti. Evaṃ kho bhikkhu atītaṃ nānvāgameti.

Kathañca bhikkhu, anāgataṃ paṭikaṅkhati: evaṃrūpo siyaṃ anāgatamaddhānanti tattha

nandiṃ samanvāneti. Evaṃvedano siyaṃ anāgatamaddhānanti tattha nandiṃ samanvāneti.

Evaṃsañño siyaṃ anāgatamaddhānanti tattha nandiṃ samanvāneti. Evaṃsaṅkhāro siyaṃ

anāgatamaddhānanti tattha nandiṃ samanvāneti. Evaṃviññāṇo siyaṃ anāgatamaddhānanti

tattha nandiṃ samanvāneti. Evaṃ kho bhikkhu, anāgataṃ paṭikaṅkhati.

Kathañca bhikkhu, anāgataṃ na paṭikaṅkhati: evaṃrūpo siyaṃ anāgatamaddhānanti tattha

nandiṃ na samanvāneti. Evaṃvedano siyaṃ anāgatamaddhānanti tattha nandiṃ na

samanvāneti.

Evaṃsañño siyaṃ anāgatamaddhānanti tattha nandiṃ na samanvāneti. Evaṃsaṅkhāro siyaṃ

anāgatamaddhānanti tattha nandiṃ na samanvāneti. Evaṃviññāṇo siyaṃ

anāgatamaddhānanti tattha nandiṃ na samanvāneti. Evaṃ kho bhikkhu, anāgataṃ na

paṭikaṅkhati.

Kathañca bhikkhu, paccuppannesu dhammesu saṃhīrati: idha bhikkhu, assutavā puthujjano

ariyānaṃ adassāvī ariyadhammassa akovido ariyadhamme avinīto sappurisānaṃ adassāvī

sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinīto rūpaṃ attato samanupassati,

rūpavantaṃ vā attānaṃ, attani vā rūpaṃ, rūpasmiṃ vā attānaṃ. Vedanaṃ attato samanupassati,

vedanāvantaṃ vā attānaṃ, attani vā vedanaṃ, vedanāya

Vā attānaṃ. Saññaṃ attato samanupassati, saññāvantaṃ vā attānaṃ. Attani vā saññaṃ,

saññāya vā attānaṃ. Saṅkhāre attato samanupassati, saṅkhāravantaṃ vā

Attānaṃ, attani vā saṅkhāre, saṅkhāresu vā attānaṃ. Viññāṇaṃ attato

Samanupassati, viññāṇavantaṃ vā attānaṃ, attani vā viññāṇaṃ, viññāṇasmiṃ vā attānaṃ.

Evaṃ kho bhikkhu, paccuppannesu dhammesu saṃhīrati.

------------------------

1.Sabbaṃ cetaso-sīmu.

[BJT Page 430] [\x 430/]

Kathañca bhikkhu, paccuppannesu dhammesu na saṃhīrati: idha bhikkhu, sutavā

ariyasāvako. Ariyānaṃ dassāvī ariyadhammassa kovido ariyadhamme suvinīto

sappurisānaṃ dassāvī sappurisadhammassa kovido sappurisadhamme suvinīto. Na rūpaṃ

attato samanupassati, na rūpavantaṃ vā attānaṃ, na attani vā rūpaṃ, na rūpasmiṃ vā attānaṃ.

Na vedanaṃ attato samanupassati, na vedanāvantaṃ vā attānaṃ, na attani vā vedanaṃ, na

vedanāya vā attānaṃ. Na saññaṃ attato samanupassati, na saññāvantaṃ vā attānaṃ. Na attani

vā saññaṃ, na saññāya vā attānaṃ. Na saṅkhāre attato samanupassati, na saṅkhāravantaṃ vā

attānaṃ, na attani vā saṅkhāre, na saṅkhāresu vā attānaṃ. Na viññāṇaṃ attato samanupassati,

na viññāṇavantaṃ vā attānaṃ, na attani vā viññāṇaṃ, na viññāṇasmiṃ vā attānaṃ. Evaṃ kho

bhikkhu, paccuppannesu dhammesu na saṃhīrati.

Atītaṃ nānvāgameyya nappaṭikaṅkhe anāgataṃ.

Yadatītaṃ pahīnaṃ taṃ appattañca anāgataṃ.

Paccuppannañca yo dhammaṃ tattha tattha vipassati,

Asaṃhīraṃ asaṅkuppaṃ taṃ vidvā manubrūhaye.

Ajjeva kiccaṃ ātappaṃ ko jaññā maraṇaṃ suve,

Na hi no saṅgaraṃ tena mahāsenena maccunā.

Evaṃ vihāriṃ ātāpiṃ ahorattamatanditaṃ,

Taṃ ve bhaddekarattoti santo ācikkhate munīti.

Idamavoca bhagavā. Attamano āyasmā lomasakaṅgiyo bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti.

Lomasakaṅgiya bhaddekaratta suttaṃ catutthaṃ.

[BJT Page 432] [\x 432/]

3.4.5

Cūḷakammavibhaṅga suttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme, atha kho subho māṇavo todeyyaputto yena bhagavā,tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā

bhagavatā saddhiṃ sammodi, sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ

nisīdi ekamantaṃ nisinno kho subho māṇavo todeyyaputto bhagavantaṃ etadavoca:

Ko nu kho bho gotama, hetu ko paccayo, yena manussānaṃ yeva sataṃ manussabhūtānaṃ

dissanti hīnappaṇītatā. Dissanti hi bho gotama, manussā appāyukā, dissanti dīghāyukā.

Dissanti bavhābādhā, dissanti appābādhā. Dissanti dubbaṇṇā, dissanti vaṇṇavanto.

Dissanti appesakkhā, dissanti mahesakkhā. Dissanti appabhogā, dissanti mahābhogā,

dissanti nīcakulīnā, dissanti uccākulinā. Dissanti duppaññā, dissanti [PTS Page 203] [\q

203/] paññavanto. Ko nu kho gotama hetu ko paccayo, yena manussānaṃ yeva sataṃ

manussabhūtānaṃ dissanti hinappaṇītatāni.

Kammasakkā māṇava, sattā kammadāyādā kammayoni kammabandhu kammapaṭisaraṇā.

Kammaṃ satte vibhajati yadidaṃ hīnappaṇītatāyāti.

Na kho ahaṃ imassa bhoto gotamassa saṅkhittena bhāsitassa vitthārena atthaṃ avibhattassa

vitthārena atthaṃ ājānāmi, sādhu me bhavaṃ gotamo tathā dhammaṃ desetu, yathāhaṃ

imassa bhoto gotamassa saṅkhittena bhāsitassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena

atthaṃ ājāneyyanti.

Tena hi māṇava, suṇāhi sādhukaṃ manasikarohi, bhāsissāmīti.

Evaṃ hoti kho subho māṇavo todeyyaputto bhagavato paccassosi bhagavā etadavoca:

Idha māṇava, ekacco itthi vā puriso vā pāṇātipātī hoti luddo lohitapāṇi hatapahate

niviṭṭho adayāpanno sabbapāṇabhutesu1 so tena kammena evaṃ samantena evaṃ

samādinnena kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati.

No ce kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati, sace

manussattaṃ āgacchati, yattha yattha paccājāyati, appāyuko hoti. Appāyukasaṃvattanikā esā

mānava paṭipadā, yadidaṃ pāṇātipātī hoti luddo lohitapāṇī hatapahate niviṭṭho

adayāpanno sabbapāṇabhutesu.

--------------------------

1.Pāṇabhutesu-majasaṃ,[PTS.]

[BJT Page 434] [\x 434/]

Idha pana māṇava, ekacco itthi vā puriso vā pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭivirato hoti,

nihitadaṇḍo nihitasattho lajjī dayāpanno sabbapāṇabhūtahitānukampī viharati. So tena

kammena evaṃ samattena evaṃ samādinnena kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ

lokaṃ upapajjati. No ce kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati, sace

manussattaṃ āgacchati, yattha paccājāyati, dīghāyuko hoti. Dīghāyukasaṃvattanikā esā

māṇava paṭipadā yadidaṃ pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭivirato [PTS Page 204] [\q

204/] hoti nihitadaṇḍo nihitasattho lajjī dayāpanno sabbapāṇabhūtahitānukampī

viharati.

Idha māṇava, ekacco itthī vā puriso vā sattānaṃ viheṭhakajātiko hoti pāṇinā vā leḍḍunā vā

daṇḍena vā satthena vā. So tena kammena evaṃ samattena evaṃ samādinnena kāyassa

bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati. No ce kāyassa bhedā

parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati, sace manussattaṃ āgacchati,

yattha yattha paccājāyati, bavhābādho hoti. Bavhābādhasaṃvattanikā esā māṇava, paṭipadā

yadidaṃ sattānaṃ viheṭhakajātiko hoti pāṇinā vā leḍḍunā vā daṇḍena vā satthena vā.

Idha pana māṇava, ekacco itthī vā puriso vā sattānaṃ aviheṭhakajātiko hoti pāṇinā vā

leḍḍunā vā daṇḍena vā satthena vā. So tena kammena evaṃ samattena evaṃ samādinnena

kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati. No ce kāyassa bhedā

parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati, sace manussattaṃ āgacchati, yattha yattha

paccājāyati, appābādho hoti. Appābādhasaṃvattanikā esā māṇava, paṭipadā yadidaṃ

sattānaṃ aviheṭhakajātiko hoti pāṇinā vā leḍḍunā vā daṇḍena vā satthena vā.

Idha pana māṇava, ekacco itthi vā puriso vā kodhano hoti upāyāsabahulo, appampi vutto

samāno abhisajjati kuppati vyāpajjati patitthīyati kopañca dosañca appaccayañca pātukaroti.

So tena kammena evaṃ samattena evaṃ samādinnena kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ

duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati. No ce kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ

vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati, sace manussattaṃ āgacchati, yattha yattha paccājāyati

dubbaṇṇo hoti. Dubbaṇṇasaṃvattanikā esā māṇava, paṭipadā yadidaṃ kodhano hoti

upāyāsabahulo, appampi vutto samāno abhisajjati kuppati vyāpajjati patitthīyati kopañca

dosañca appaccayañca pātukareti.

[BJT Page 436] [\x 436/]

Idha pana māṇava, ekacco itthī vā puriso vā akkodhano hoti anupāyāsabahulo, bahumpi

vutto samāno nābhisajjati, na kuppati na vyāpajjati na patitthīyati na kopañca dosañca

appaccayañca pātukaroti. So tena kammena evaṃ samattena evaṃ samādinnena kāyassa

Bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati. No ce kāyassa bhedā parammaraṇā

sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati, sace manussattaṃ āgacchati, yattha yattha paccājāyati

pāsādiko hoti. Pāsādikasaṃvattanikā esā māṇava, paṭipadā yadidaṃ akkodhano hoti

anupāyāsabahulo, bahumpi vutto samāno nābhisajjati na vyāpajjati na patitthīyati na

kopañca dosañca appaccayañca pātukareti.

Idha pana māṇava, ekacco itthī vā puriso vā issāmanako hoti,

paralābhasakkāragarukāramānanavandanapūjanāsu issati, upadussati issaṃ bandhati. So tena

kammena evaṃ samattena evaṃ samādinnena kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ

vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati. No ce kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ

nirayaṃ upapajjati, sace manussattaṃ āgacchati, yattha yattha paccājāyati appesakkho hoti.

Appesakkhasaṃvattanikā esā māṇava, paṭipadā yadidaṃ issāmanako hoti,

paralābhasakkāragarukāramānanavandanapūjanāsu issati upadussati issaṃ bandhati.

[PTS Page 205] [\q 205/]

Idha pana māṇava, ekacco itthī vā puriso vā anissāmanako hoti,

Paralābhasakkāragarukāramānanavandanapūjanāsu na issati, na upadussati issaṃ bandhati.

So tena kammena evaṃ samattena evaṃ samādinnena kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ

lokaṃ upapajjati. No ce kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati, sace

manussattaṃ āgacchati, yattha yattha paccājāyati mahesakkho hoti. Mahesakkhasaṃvattanikā

esā māṇava, paṭipadā yadidaṃ anissāmanako hoti,

Paralābhasakkāragarukāramānanavandanapūjanāsu na issati na upadussati na issaṃ

bandhati.

Idha pana māṇava, ekacco itthī vā puriso vā na dātā hoti samaṇassa vā brāhmaṇassa vā

annaṃ pānaṃ vatthaṃ yānaṃ mālāgandhavilepanaṃ seyyāvasathapadīpeyyaṃ. So tena

kammena evaṃ samattena evaṃ samādinnena kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ

vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati. No ce kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ

nirayaṃ upapajjati, sace manussataṃ āgacchati, yattha yattha paccājāyati appabhogo hoti.

Appabhogasaṃvattanikā esā māṇava, paṭipadā yadidaṃ na dātā hoti samaṇassa vā

brāhmaṇassa vā annaṃ pānaṃ vatthaṃ yānaṃ mālāgandhavilepanaṃ

seyyāvasathapadīpeyyaṃ.

[BJT Page 438] [\x 438/]

Idha pana māṇava, ekacco itthī vā puriso vā dātā hoti samaṇassa vā brāhmaṇassa vā

annaṃ pānaṃ vatthaṃ yānaṃ mālāgandhavilepanaṃ seyyāvasathapadīpeyyaṃ. So tena

kammena evaṃ samattena evaṃ samādinnena kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ

lokaṃ upapajjati. No ce kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati, sace

manussattaṃ āgacchati, yattha yattha paccājāyati, mahābhogo hoti. Mahābhogasaṃvattanikā

esā māṇava, paṭipadā yadidaṃ dātā hoti samaṇassa vā brāhmaṇassa vā annaṃ pānaṃ

vatthaṃ yānaṃ mālāgandhavilepanaṃ seyyāvasathapadīpeyyaṃ.

Idha pana māṇava, ekacco itthī vā puriso vā thaddho hoti atimānī. Abhivādetabbaṃ na

abhivādeti. Paccuṭṭhātabbaṃ na paccuṭṭheti, āsanārahassa āsanaṃ na deti, maggārahassa

maggaṃ na deti, sakkātabbaṃ na sakkaroti, garukātabbaṃ na garukaroti. Mānetabbaṃ na

māneti, pūjetabbaṃ na pūjeti. So tena kammena evaṃ samattena evaṃ samādinnena kāyassa

bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati. No ce kāyassa bhedā

parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati, sace manussattaṃ āgacchati,

yattha yattha paccājāyati, nīcakulīno hoti. Nīcakulīnasaṃvattanikā esā māṇava, paṭipadā

yadidaṃ thaddho hoti atimānī, abhivādetabbaṃ na abhivādeti, paccuṭṭhātabbaṃ na

paccuṭṭheti, āsanārahassa na āsanaṃ deti, maggārahassa na maggaṃ deti, sakkātabbaṃ na

sakkaroti, garukātabbaṃ na garukaroti, mānetabbaṃ na māneti, pūjetabbaṃ na pūjeti.

Idha pana māṇava, ekacco itthī vā puriso vā atthaddho hoti anatimānī. Abhivādetabbaṃ

abhivādeti, paccuṭṭhātabbaṃ paccuṭṭheti, āsanārahassa āsanaṃ deti, maggārahassa maggaṃ

deti, sakkātabbaṃ sakkaroti, garukātabbaṃ garukāti.

Mānetabbaṃ māneti, pūjetabbaṃ pūjeti. So tena kammena evaṃ samattena evaṃ samādinnena

kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati. No ce kāyassa bhedā

parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati, sace manussattaṃ āgacchati, yattha yattha

paccājāyati, uccākulīno hoti. Uccākulīnasaṃvattanikā esā māṇava, paṭipadā yadidaṃ

atthaddho hoti anatimānī, abhivādetabbaṃ abhivādeti, paccuṭṭhātabbaṃ paccuṭṭheti,

āsanārahassa āsanaṃ deti, maggārahassa maggaṃ deti, sakkātabbaṃ sakkaroti, garukātabbaṃ

garukaroti, mānetabbaṃ māneti, pūjetabbaṃ pūjeti.

[BJT Page 440] [\x 440/]

Idha pana māṇava, ekacco itthī vā puriso vā samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā upasaṅkamitvā na

paripucchitā hoti: kiṃ bhante kusalaṃ, kiṃ akusalaṃ, kiṃ sāvajjaṃ, kiṃ anavajjaṃ, kiṃ

sevitabbaṃ, kiṃ na sevitabbaṃ, kiṃ me karīyamānaṃ dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya hoti, kiṃ

vā pana me karīyamānaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya hotīti. So tena kammena evaṃ

samattena evaṃ samādinnena kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ nirayaṃ

upapajjati. No ce kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ nirayaṃ upapajjati, sace

manussattaṃ āgacchati, yattha yattha paccājāyati, duppañño hoti. Duppaññasaṃvattatikā esā

māṇava, paṭipadā yadidaṃ samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā upasaṅkamitvā na paripucchitā hoti:

kiṃ bhante, kusalaṃ, kiṃ akusalaṃ, kiṃ sāvajjaṃ, kiṃ anavajjaṃ, kiṃ sevitabbaṃ, kiṃ na

sevitabbaṃ, kiṃ me karīyamānaṃ dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya hoti, kiṃ vā pana me

karīyamānaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya hotīti.

[PTS Page 206] [\q 206/]

Idha pana māṇava, ekacco itthī vā puriso vā samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā upasaṅkamitvā

paripucchitā hoti: kiṃ bhante, kusalaṃ kiṃ akusalaṃ kiṃ sāvajjaṃ kiṃ anavajjaṃ, kiṃ

sevitabbaṃ kiṃ na sevitabbaṃ kiṃ me karīyamānaṃ dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya hoti, kiṃ

vā pana me karīyamānaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya hotīti. So tena kammena evaṃ

samattena evaṃ samādinnena kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati.

No ce kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati, sace manussattaṃ

āgacchati, yattha yattha paccājāyati, mahāpañño hoti. Mahāpaññasaṃvattatikā esā māṇava,

paṭipadā yadidaṃ samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā upasaṅkamitvā paripucchitā hoti: kiṃ bhante

kusalaṃ, kiṃ akusalaṃ, kiṃ sāvajjaṃ, kiṃ anavajjaṃ, kiṃ sevitabbaṃ, kiṃ na sevitabbaṃ, kiṃ me

karīyamānaṃ dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya hoti, kiṃ vā pana me karīyamānaṃ dīgharattaṃ

hitāya sukhāya hotīti.

Iti kho māṇava, appāyukasaṃvattanikā paṭipadā appāyukattaṃ upaneti.

Dīghāyukasaṃvattanikā paṭipadā dīghāyukattaṃ upaneti. Bavhābādhasaṃvattanikā paṭipadā

bavhābādhattaṃ upaneti. Appābādhasaṃvattanikā paṭipadā appābādhattaṃ upaneti.

Dubbaṇṇasaṃvattanikā paṭipadā dubbaṇṇattaṃ upaneti. Pāsādikasaṃvattanikā paṭipadā

pāsādikattaṃ upaneti. Appesakkhasaṃvattanikā paṭipadā appesakkhattaṃ upaneti.

Mahesakkhasaṃvattanikā paṭipadā mahesakkhattaṃ upaneti. Appabhogasaṃvattanikā

paṭipadā appabhogattaṃ upaneti. Mahābhogasaṃvattanikā paṭipadā mahābhogattaṃ upaneti.

Nīcakulīnasaṃvattanikā paṭipadānīcakulīnattaṃ upaneti. Uccākulīnasaṃvattanikā paṭipadā

uccākulīnattaṃ upaneti. Duppaññasaṃvattanikā paṭipadā duppaññattaṃ upaneti.

Mahāpaññasaṃvattanikā paṭipadā mahāpaññattaṃ upaneti.

Kammassakā māṇava, sattā kammadāyādā kammayoni kammabandhu kammapaṭisaraṇā,

kammaṃ satte vibhajati yadidaṃ hinappaṇītatāyāti.

[BJT Page 442] [\x 442/]

Evaṃ vutte subho māṇavo todeyyaputto bhagavantaṃ etadavoca. Abhikkantaṃ bho gotama,

abhikkantaṃ bho gotama, seyyathāpi bho gotama, nikkujjiṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā

vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya

cakkhumanto rūpāni dakkhintīti. Evamevaṃ bhotā gotamena anekapariyāyena dhammo

pakāsito esāhaṃ bhavantaṃ gotamaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca.

Upāsakaṃ maṃ bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gatanti.

[PTS Page 207] [\q 207/]

Cūḷakammavibhaṅga suttaṃ pañcamaṃ.

[BJT Page 444] [\x 444/]

3.4.6

Mahākammavibhaṅga suttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe. Tena

kho pana samayena āyasmā samiddhi araññakuṭikāyaṃ viharati.

Atha kho potaliputto paribbājako jaṅghāvihāraṃ anucaṅkamamāno anuvicaramāno

yenāyasmā samiddhi tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā āyasmatā samiddhinā saddhiṃ

sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ

nisinno kho potaliputto paribbājako āyasmantaṃ samiddhiṃ etadavoca: 'sammukhā metaṃ

āvuso samiddhi, samaṇassa gotamassa sutaṃ, sammukhā paṭiggahitaṃ: moghaṃ

kāyakammaṃ, moghaṃ vacīkammaṃ, manokammameva sacca'nti. Atthi ca sā samāpatti yaṃ

samāpattiṃ samāpanno na kiñci vediyatīti.

Mā evaṃ āvuso potaliputta avaca, mā evaṃ āvuso potaliputta avaca, mā bhagavantaṃ

abbhācikkhi, na hi sādhu bhagavato abbhakkhānaṃ, na hi bhagavā evaṃ vadeyya: 'moghaṃ

kāyakammaṃ, moghaṃ vacīkammaṃ, manokammameva sacca'nti. Atthi ca kho sā āvuso,

samāpatti yaṃ samāpattiṃ samāpanno na kiñci vediyatīti.

Kiva ciraṃ pabbajitosi āvuso, samiddhīti.

Na ciraṃ āvuso, tīṇi vassāniti.

Etthadāni mayaṃ there bhikkhu kiṃ vakkhāma, yatra hi nāmevaṃ navo bhikkhu satthāraṃ

parirakkhitabbaṃ maññissati. Sañcetanikaṃ āvuso samiddhi, kammaṃ katvā kāyena vācāya

manasā, kiṃ so vediyatīti.

Sañcetanikaṃ āvuso potaliputta, kammaṃ katvā kāyena vācāya manasā, dukkhaṃ so

vediyatīti.

Atha kho potaliputto paribbājako āyasmato samiddhissa bhāsitaṃ neva abhinandi na

paṭikkosi. Anabhinanditvā appaṭikkositvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi.

Atha kho āyasmā samiddhi acirapakkante potaliputte paribbājake yenāyasmā ānando

tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā [PTS Page 208] [\q 208/] āyasmatā ānandena saddhiṃ

sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ

nisinno kho āyasmā samiddhi yāvatako ahosi potaliputtena paribbājakena saddhiṃ

kathāsallāpo, taṃ sabbaṃ āyasmato ānandassa ārocesi. Evaṃ vutte āyasmā ānando

āyasmantaṃ samiddhiṃ etadavoca: 'atthi kho idaṃ āvuso samiddhi, kathāpābhataṃ

bhagavantaṃ dassanāya. Āyāmāvuso samiddhi. Yena bhagavā tenupasaṅkameyyāma,

upasaṅkamitvā etamatthaṃ bhagavato āroceyyāma. Yathā no bhagavā vyākarissati, tathā naṃ

dhāreyyāmāti.

[BJT Page 446] [\x 446/]

Evamāvusoti kho āyasmā samiddhi āyasmato ānandassa paccassosi. Atha kho āyasmā ca

ānando āyasmā ca samiddhi yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ

abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando yāvatako ahosi

āyasmato samiddhissa potaliputtena paribbājakena saddhiṃ kathā sallāpo, taṃ sabbaṃ

bhagavato ārocesi.

Evaṃ vutte bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca: 'dassanampi kho ahaṃ ānanda,

potaliputtassa paribbājakassa nābhijānāmi. Kuto panevarūpaṃ kathāsallāpaṃ. Iminā ca

ānanda, samiddhinā moghapurisena potaliputtassa paribbājakassa vibhajja vayākaraṇīyo

pañho ekaṃsena vyākato'ti.

Evaṃ vutte āyasmā udāyī bhagavantaṃ etadavoca: 'sace pana bhante, āyasmatā samiddhinā

idaṃ sandhāya bhāsitaṃ,yaṃ kiñci vedayitaṃ taṃ dukkhasmi'nti.

Atha kho1 bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi: 'passa kho tvaṃ ānanda, imassa udāyissa

moghapurisassa ummaggaṃ2. Aññāsiṃ kho ahaṃ ānanda, idānevāyaṃ udāyī moghapuriso

ummujjamāno ayoniso ummujjissatī'ti. Ādiṃyeva ānanda, potaliputtena paribbājakena tisso

vedanā pucchitā. Sacāyaṃ ānanda, samiddhi moghapuriso [PTS Page 209] [\q 209/]

potaliputtassa paribbājakassa evaṃ puṭṭho evaṃ vyākareyya: 'sañcetanikaṃ āvuso

potaliputta, kammaṃ katvā kāyena vācāya manasā sukhavedaniyaṃ, sukhaṃ so vediyati.3

Sañcetanikaṃ āvuso potaliputta, kammaṃ katvā kāyena vācāya manasā dukkhavedaniyaṃ,

dukkhaṃ so vediyati3 sañcetanikaṃ āvuso potaliputta, kammaṃ katvā kāyena vācāya manasā

adukkhamasukhavedaniyaṃ, adukkhamasukhaṃ so vediyatiti. Evaṃ vyākaramāno kho

ānanda, samiddhi moghapuriso potaliputtassa paribbājakassa sammā vyākareyya.

Apicānanda, ke ca aññatitthiyā paribbājakā bālā avyattā, ke ca tathāgatassa

mahākammavibhaṅgaṃ jānissanti. Sace tumhe ānanda, suṇeyyātha tathāgatassa

mahākammavibhaṅgaṃ vibhajantassāti.

Etassa bhagavā kālo, etassa sugata kālo, yaṃ bhagavā mahākammavibhaṅgaṃ vibhajeyya.

Bhagavato sutvā bhikkhu dhāressantīti.

Tena hā'nanda, suṇāhi, sādhukaṃ manasi karohi, bhāsissāmīti.

Evaṃ bhanteti kho āyasmā ānando bhagavato paccassosi. Bhagavā etadavoca:

Cattāro me ānanda, puggalā santo saṃvijjamānā lokasmiṃ. Katame cattāro: idhānanda,

ekacco puggalo idha pāṇātipātī hoti, adinnādāyī hoti, kāmesu micchācārī hoti, musāvādī

hoti, pisunāvāco hoti, pharusāvāco hoti, samphappalāpī hoti, abhijjhālū hoti, vyāpannacitto

hoti, micchādiṭṭhi hoti, so kāyassa bedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ

upapajjati.

--------------------------

1.Evaṃ vutte-syā. 2.Ummaṅgaṃ-majasaṃ.

3.Vedayati-majasaṃ.Sīmu.

[BJT Page 448] [\x 448/]

Idha pana ānanda, ekacco puggalo idha pāṇātipātī hoti adinnādāyī hoti, kāmesu

micchācārī hoti, musāvādī hoti, pisunāvāco hoti, pharusāvāco hoti, samphappalāpī hoti,

abhijjhālū hoti, vyāpannacitto hoti, micchādiṭṭhī hoti. So kāyassa bhedā parammaraṇā

sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati.

Idhānanda ekacco puggalo idha pāṇātipātā paṭivirato hoti, adinnādānā paṭivirato hoti,

kāmesu micchācārā paṭivirato hoti, musāvādā paṭivirato hoti, pisunā vācā1 paṭivirato hoti,

[PTS Page 210] [\q 210/] pharusā vācā2 paṭivirato hoti, samphappalāpā paṭivirato hoti,

anabhijjhālū hoti, avyāpannacitto hoti, sammādiṭṭhi hoti, so kāyassa bhedā parammaraṇā

sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati.

Idhapanānanda, ekacco puggalo idha pāṇātipātā paṭivirato hoti, adinnādānā paṭivirato hoti,

kāmesu micchācārā paṭivirato hoti, musāvādā paṭivirato hoti, pisunā vācā paṭivirato hoti,

pharusā vācā paṭivirato hoti,

Samphappalāpā paṭivirato hoti, anabhijjhālū hoti, avyāpannacitto hoti, sammādiṭṭhi hoti, so

kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati.

Idhānanda, ekacco samaṇo vā brāhmaṇo vā ātappamanvāya padhānamanvāya

anuyogamanvāya appamādamanvāya sammā manasikāramanvāya tathārūpaṃ cetosamādhiṃ

phusati. Yathā samāhite citte dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena amuṃ

puggalaṃ passati: 'idha pāṇātipātiṃ adinnādāyiṃ kāmesu micchācāriṃ musāvādiṃ pisunā

vācaṃ pharusāvācaṃ samphappalāpiṃ anabhijjhāluṃ vyāpannacittaṃ micchādiṭṭhiṃ. Kāyassa

bhedā parammaraṇā passati apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ uppannaṃ. So evamāha:

'atthi kira bho, pāpakāni kammāni, atthi duccaritassa vipāko, apāhaṃ puggalaṃ addasaṃ idha

pāṇātipātiṃ adinnādāyiṃ kāmesu micchācāriṃ musāvādiṃ pisunāvācaṃ pharusāvācaṃ

samphappalāpiṃ anabhijjhāluṃ vyāpannacittaṃ micchādiṭṭhiṃ kāyassa bhedā parammaraṇā

passāmi apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ uppannanti. So evamāha: 'yo kira bho

pāṇātipātī adinnādāyī kāmesu micchācārī musāvādī pisunāvācī pharusāvācī

samphappalāpī anabhijjhālū hoti, avyāpannacitto hoti, micchādiṭṭhi, sabbo so kāyassa bhedā

parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati. Ye evaṃ jānanti, te sammā

jānanti, ye aññathā jānanti, micchā tesaṃ ñāṇanti. Iti so yadeva tassa sāmaṃ ñātaṃ sāmaṃ

diṭṭhaṃ sāmaṃ viditaṃ, tadeva tattha thāmasā parāmassa3 abhinivissa voharati: idameva

saccaṃ moghamañña'nti.

--------------------------

1.Pisuṇāya vācāya-majasaṃ,sīmu. 3.Paramāsā-majasaṃ

2.Pharusāya vācāya-majasaṃ,sīmu.

[BJT Page 450] [\x 450/]

Idha panānanda, ekacco samaṇo vā brāhmaṇo vā ātappamanvāya padhānamanvāya

anuyogamanvāya appamādamanvāya sammā manasikāramanvāya tathārūpaṃ cetosamādhiṃ

phusati yathā samāhite citte dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena amuṃ

puggalaṃ passati. Idha pāṇātipātiṃ adinnādāyiṃ kāmesu micchācāriṃ musāvādiṃ pisunā

vācaṃ pharusāvācaṃ samphappalāpiṃ anabhijjhāluṃ vyāpannacittaṃ micchādiṭṭhiṃ, kāyassa

bhedā parammaraṇā passati sugatiṃ saggaṃ lokaṃ uppannaṃ. So evamāha: 'natthi kira bho,

pāpakāni kammāni, natthi duccaritassa vipāko, apāhaṃ puggalaṃ addasaṃ idha pāṇātipātiṃ

adinnādāyiṃ kāmesu micchācāriṃ musāvādiṃ pisunāvācaṃ pharusāvācaṃ samphappalāpiṃ

anabhijjhāluṃ vyāpannacittaṃ micchādiṭṭhiṃ kāyassa bhedā parammaraṇā passāmi sugatiṃ

saggaṃ lokaṃ uppannanti. So evamāha: 'yo kira bho pāṇātipātī

Adinnādāyī kāmesu micchācārī musāvādī pisunāvācī pharusāvācī samphappalāpī

anabhijjhālū hoti, avyāpannacitto hoti, micchādiṭṭhi, sabbo so kāyassa bhedā parammaraṇā

sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati. Ye evaṃ jānanti, te sammā jānanti, ye aññathā jānanti,

micchā tesaṃ ñāṇanti. Iti so yadeva tassa sāmaṃ ñātaṃ sāmaṃ diṭṭhaṃ sāmaṃ viditaṃ, tadeva

tattha thāmasā parāmassa1 abhinivissa voharati: idameva saccaṃ

Moghamañña'nti.

Idhānanda, ekacco samaṇo vā brāhmaṇo [PTS Page 211] [\q 211/] vā ātappamanvāya

padhānamanvāya

Anuyogamanvāya appamādamanvāya sammā manasikāramanvāya tathārūpaṃ cetosamādhiṃ

phusati. Yathā samāhite citte dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena amuṃ

Puggalaṃ passati 'idha pāṇātipātā paṭivirataṃ adinnādānā paṭivirataṃ kāmesu micchācārā

paṭivirataṃ musāvādā paṭivirataṃ pisunā vācā2 paṭivirataṃ pharusā vācā3 paṭivirataṃ

samphappalāpā paṭivirataṃ anabhijjhāluṃ avyāpannacittaṃ sammādiṭṭhiṃ kāyassa bhedā

parammaraṇā passati sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapannaṃ. So evamāha: 'atthi kira bho

kalyāṇāni kammāni, atthi sucaritassa vipāko. Apāhaṃ puggalaṃ addasaṃ idha pāṇātipātā

paṭivirataṃ adinnādānā paṭivirataṃ kāmesu micchācārā paṭivirataṃ

Musāvādā paṭivirataṃ pisunāvācā paṭivirataṃ pharusāvācā paṭivirataṃ samphappalāpā

paṭivirataṃ anabhijjhāluṃ vyāpannacittaṃ sammādiṭṭhiṃ kāyassa bhedā parammaraṇā

passāmi sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapanna'nti. So evamāha: 'yo kira bho pāṇātipātā paṭivirato

adinnādānā paṭivirato kāmesu micchācārā paṭivirato musāvādā paṭivirato pisunāvācā

paṭivirato pharusāvācā paṭivirato samphappalāpā paṭivirato anabhijjhālū hoti,

avyāpannacitto hoti, sammādiṭṭhi sabbo so kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ

lokaṃ upapajjati ye

Evaṃ jānanti, te sammā jānanti, ye aññathā jānanti, micchā tesaṃ ñāṇanti. Iti so yadeva tassa

sāmaṃ ñātaṃ sāmaṃ diṭṭhaṃ sāmaṃ viditaṃ, tadeva tattha thāmasā parāmassa1 abhinivissa

voharati: 'idameva saccaṃ moghamañña'nti.

Idha panānanda, ekacco samaṇo vā brāhmaṇo vā ātappamanvāya padhānamanvāya

anuyogamanvāya appamādamanvāya sammā manasikāramanvāya tathārūpaṃ cetosamādhiṃ

phusati, yathā samāhite citte dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena amuṃ

puggalaṃ [PTS Page 212] [\q 212/] passati. Idha pāṇātipātā paṭivirataṃ adinnādānā

paṭivirataṃ kāmesu micchācārā paṭivirataṃ musāvādā paṭivirataṃ pisunā vācā paṭivirataṃ

pharusā vācā paṭivirataṃ

Samphappalāpā paṭivirataṃ anabhijjhāluṃ avyāpannacittaṃ sammādiṭṭhiṃ kāyassa bhedā

parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapannaṃ. So evamāha: 'natthi kira bho

kalyāṇāni kammāni,

--------------------------

1.Parāmāsā-majasaṃ.

2.Pisuṇāya vācāya-majasaṃ sīmu.

3.Pharusāya vācāya-majasaṃ,sīmu.

[BJT Page 452] [\x 452/]

Natthi sucaritassa vipāko. Apāhaṃ puggalaṃ addasaṃ idha pāṇātipātā paṭivirataṃ

adinnādānā paṭivirataṃ kāmesu micchācārā paṭivirataṃ musāvādā paṭivirataṃ pisunā vācā

paṭivirataṃ pharusāvācā paṭivirataṃ samphappalāpā paṭivirataṃ anabhijjhāluṃ

vyāpannacittaṃ sammādiṭṭhiṃ, kāyassa bhedā parammaraṇā passāmi apāyaṃ duggatiṃ

vinipātaṃ nirayaṃ upapanna'nti. So evamāha: 'yo kira bho pāṇātipātā paṭivirato adinnādānā

paṭivirato kāmesu micchācārā paṭivirato musāvādā paṭivirato

Pisunāvācā paṭivirato pharusāvācā paṭivirato samphappalāpā paṭivirato anabhijjhālu hoti,

avyāpannacitto hoti sammādiṭṭhi. Sabbo so kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ

vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati, ye evaṃ jānanti, te sammā jānanti, ye aññathā jānanti, micchā

tesaṃ ñāṇa'nti. Iti so yadeva tassa sāmaṃ ñātaṃ sāmaṃ diṭṭhaṃ sāmaṃ viditaṃ, tadeva tattha

thāmasā parāmassa abhinivissa voharati: 'idameva saccaṃ moghamañña'nti.

Tatrānanda, yvāyaṃ samaṇo vā brāhmaṇo vā evamāha: atthi kira bho, pāpakāni kammāni,

atthi duccaritassa vipākoti. Idamassa anujānāmi. Yampi so evamāha: apāhaṃ puggalaṃ

addasaṃ idha pāṇātipātiṃ adinnādāyiṃ kāmesu micchācāriṃ musāvādiṃ pisunāvāciṃ

pharusāvāciṃ samphappalāpiṃ anabhijjhāluṃ avyāpannacittaṃ

Sammādiṭṭhiṃ kāyassa bhedā parammaraṇā passāmi apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ

upapanna'nti. Idampissa anujānāmi. Yañca kho so evamāha: 'yo kira bho pāṇātipātī

adinnādāyī kāmesu micchācārī musāvādī pisunāvācī pharusāvācī samphappalāpī

anabhijjhālu hoti, avyāpannacitto hoti, sammādiṭṭhi, sabbo so kāyassa bhedā parammaraṇā

apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjatī'ti. Idamassa nānujānāmi. Yampi so evamāha:

ye evaṃ jānanti, te sammā jānanti, ye aññathā jānanti, micchā tesaṃ ñāṇanti. Idampissa

nānujānāmi. Yampi so yadeva tassa sāmaṃ ñātaṃ sāmaṃ diṭṭhaṃ sāmaṃ viditaṃ, tadeva

tattha thāmasā parāmassa abhinivissa voharati, 'idameva saccaṃ moghamañña'nti. Idampissa

nānujānāmi. Taṃ kissa hetu: aññathā hi ānanda, tathāgatassa mahākammavibhaṅge ñāṇaṃ

hoti.

Tatrānanda, yvāyaṃ samaṇo vā brāhmaṇo vā evamāha: natthi kira bho, pāpakāni kammāni

natthi duccaritassa vipākoti. Idamassa nānujānāmi. Yampi kho so evamāha: apāhaṃ

puggalaṃ addasaṃ idha pāṇātipātiṃ adinnādāyiṃ kāmesu micchācāriṃ musāvādiṃ

pisunāvāciṃ pharusāvāciṃ samphappalāpiṃ anabhijjhāluṃ avyāpannacittaṃ sammādiṭṭhiṃ

kāyassa bhedā parammaraṇā passāmi sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapanna'nti, idamassa

anujānāmi. Yañca kho so evamāha: 'yo kira bho pāṇātipātī adinnādāyī kāmesu micchācārī

musāvādī pisunāvācī pharusāvācī samphappalāpī anabhijjhālu hoti, avyāpannacitto hoti

sammādiṭṭhi, sabbo so kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjatī'ti.

[PTS Page 213] [\q 213/] idamassa nānujānāmi. Yampi so evamāha: ye evaṃ jānanti, te

sammā jānanti ye aññathā jānanti, micchā tesaṃ ñāṇanti. Idampissa nānujānāmi. Yampi so

yadeva tassa sāmaṃ ñātaṃ sāmaṃ diṭṭhaṃ sāmaṃ viditaṃ, tadeva tattha thāmasā parāmassa

abhinivissa voharati: 'idameva saccaṃ moghamañña'nti. Idampissa nānujānāmi. Taṃ kissa

hetu: aññathā hi ānanda, tathāgatassa mahākammavibhaṅge ñāṇaṃ hoti.

[BJT Page 454] [\x 454/]

Tatrānanda, yvāyaṃ samaṇo vā brāhmaṇo vā evamāha: atthi kira bho kalyāṇāni kammāni,

atthi sucaritassa vipākoti. Idamassa anujānāmi. Yampi kho so evamāha: apāhaṃ puggalaṃ

addasaṃ idha pāṇātipātā paṭivirataṃ adinnādānā paṭivirataṃ kāmesu micchācārā paṭivirataṃ

musāvādā paṭivirataṃ pisunā vācā paṭivirataṃ pharusā vācā paṭivirataṃ samphappalāpā

paṭivirataṃ anabhijjhāluṃ avyāpannacittaṃ sammādiṭṭhiṃ. Kāyassa bhedā parammaraṇā

passāmi sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapanna'nti. Idampissa anujānāmi. Yañca kho so evamāha:

yo kira bho pāṇātipātā paṭivirato adinnādānā paṭivirato kāmesu micchācārā paṭivirato

musāvādā paṭivirato pisunāvācā paṭivirato pharusāvācā paṭivirato anabhijjhāluṃ

avyapannacittaṃ sammādiṭṭhi, sabbo so kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ

upapajjatī'ti. Idamassa nānujānāmi yampi so evamāha: ye evaṃ jānanti te sammā jānanti, ye

aññathā jānanti micchā tesaṃ ñāṇanti. Idampissa nānujānāmi. Yampi so yadeva tassa sāmaṃ

ñātaṃ sāmaṃ diṭṭhaṃ sāmaṃ viditaṃ, tadeva tattha thāmasā parāmassa abhinivissa voharati:

idameva saccaṃ moghamañña'nti. Idampissa nānujānāmi. Taṃ kissa hetu: aññathā hi ānanda,

tathāgatassa mahākammavibhaṅge ñāṇaṃ hoti.

Tatrānanda, yvāyaṃ samaṇo vā brāhmaṇo vā evamāha: natthi kira bho kalyāṇāni kammāni,

natthi sucaritassa vipākoti. Idamassa nānujānāmi. Yañca kho so evamāha: apāhaṃ puggalaṃ

addasaṃ idha pāṇātipātā paṭivirataṃ adinnādānā paṭivirataṃ kāmesu micchācārā paṭivirataṃ

musāvādā paṭivirataṃ pisunā vācā paṭivirataṃ pharusā vācā paṭivirataṃ samphappalāpā

paṭivirataṃ anabhijjhāluṃ avyāpannacittaṃ sammādiṭṭhiṃ. Kāyassa bhedā parammaraṇā

passāmi apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapanna'nti. Idamassa anujānāmi. Yañca kho

so evamāha: yo kira bho pāṇātipātā paṭivirato adinnādānā paṭivirato kāmesu micchācārā

paṭivirato musāvādā paṭivirato pisunāvācā paṭivirato pharusāvācā paṭivirato anabhijjhāluṃ

avyapannacittaṃ sammādiṭṭhi, sabbo so kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ

vinipātaṃ nirayaṃ upapajjatī'ti. Idamassa nānujānāmi yañca so kho evamāha: [PTS Page 214]

[\q 214/] ye evaṃ jānanti, te sammā jānanti, ye aññathā jānanti, micchā tesaṃ ñāṇanti.

Idampissa nānujānāmi. Yampi so yadeva tassa sāmaṃ ñātaṃ sāmaṃ diṭṭhaṃ sāmaṃ viditaṃ,

tadeva tattha thāmasā parāmassa abhinivissa voharati: idameva saccaṃ moghamañña'nti.

Idampissa nānujānāmi. Taṃ kissa hetu: aññathā hi ānanda, tathāgatassa

mahākammavibhaṅge ñāṇaṃ hoti.

Tatrānanda, yvāyaṃ puggalo idha pāṇātipātī adinnādāyī kāmesu micchācārī musāvādī

pisunāvācī pharusāvācī anabhijjhālū avyapannacittaṃ micchādiṭṭhi, kāyassa bhedā

parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati. Pubbe vāssa taṃ kataṃ hoti

pāpakammaṃ dukkhavedaniyaṃ. Pacchā vāssataṃ kataṃ hoti pāpakammaṃ

dukkhavedaniyaṃ. Maraṇakāle vāssa hoti micchādiṭṭhi samattā samādinnā.1 Tena so

kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati. Yañca kho so

idha pāṇātipātī hoti adinnādāyī hoti kāmesu micchācārī hoti musāvādī hoti pisunāvācī

hoti pharusāvācī hoti anabhijjhālū hoti avyapannacittaṃ micchādiṭṭhi hoti tassa diṭṭheva

dhamme vipākaṃ paṭisaṃvedeti, upapajje2 vā, apare vā pariyāye.

-------------------------

1.Samādiṇṇā-[PTS.]

2.Upapajja-majasaṃ,sīmu.

Upapajjaṃ-[PTS.]

[BJT Page 456] [\x 456/]

Tatrānanda, yvāyaṃ puggalo idha pāṇātipātī adinnādāyī kāmesu micchācārī musāvādī

pisunāvācī pharusāvācī anabhijjhāluṃ avyapannacittaṃ micchādiṭṭhi, kāyassa bhedā

parammaraṇāsugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati. Pubbe vāssa taṃ kataṃ hoti kalyāṇakammaṃ

sukhavedaniyaṃ. Pacchā vāssa taṃ kataṃ hoti kalyāṇakammaṃ sukhavedaniyaṃ. Maraṇakāle

vāssa hoti sammādiṭṭhi samattā samādinnā, tena so kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ

saggaṃ lokaṃ upapajjati. Yañca kho so idha pāṇātipātī hoti adinnādāyī hoti kāmesu

micchācārī hoti musāvādī hoti pisunāvācī hoti pharusāvācī hoti

Anabhijjhāluṃ hoti avyapannacittaṃ micchādiṭṭhi hoti. Tassa diṭṭheva dhamme vipākaṃ

paṭisaṃvedeti, upapajje vā, apare vā, pariyāye.

Tatrānanda, yvāyaṃ puggalo idha pāṇātipātā paṭivirato adinnādānā paṭivirato kāmesu

micchācārā paṭivirato musāvādā paṭivirato pisunāvācā paṭivirato

Pharusāvācā paṭivirato anabhijjhāluṃ avyapannacittaṃ sammādiṭṭhi, kāyassa bhedā

parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati. Pubbe vāssa taṃ kataṃ hoti kalyāṇakammaṃ

sukhavedaniyaṃ. Pacchā vāssa taṃ kataṃ hoti kalyāṇakammaṃsukhavedaniyaṃ. Maraṇakāle

vāssa hoti sammādiṭṭhi samattā samādinnā. Tena so kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ

saggaṃ lokaṃ upapajjati. Yañca kho so idha pāṇātipātā paṭivirato [PTS Page 215] [\q 215/]

hoti adinnādānā paṭivirato hoti kāmesu micchācārā paṭivirato hoti musāvādā paṭivirato

hoti pisunāvācā paṭivirato hoti pharusāvācā paṭivirato hoti anabhijjhāluṃ hoti

avyapannacittaṃ sammādiṭṭhi hoti. Tassa diṭṭheva dhamme vipākaṃ paṭisaṃvedeti,

upapajje vā, apare vā pariyāye.

Tatrānanda, yvāyaṃ puggalo idha pāṇātipātā paṭivirato adinnādānā paṭivirato kāmesu

micchācārā paṭivirato musāvādā paṭivirato pisunāvācā paṭivirato

Pharusāvācā paṭivirato anabhijjhāluṃ avyapannacittaṃ sammādiṭṭhi, kāyassa bhedā

parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati. Pubbe vāssa taṃ kataṃ hoti

pāpakammaṃ dukkhavedanīyaṃ. Pacchā vāssa taṃ kataṃ hoti pāpakammaṃ

dukkhavedaniyaṃ. Maraṇa kāle vāssa hoti micchādiṭṭhi samattā samādinnā. Tena so

kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati. Yañca kho so

idha pāṇātipātā paṭivirato hoti adinnādānā paṭivirato hoti kāmesu micchācārā paṭivirato

hoti musāvādā paṭivirato hoti pisunāvācā paṭivirato hoti pharusāvācā

Paṭivirato hoti anabhijjhāluṃ hoti avyapannacittaṃ sammādiṭṭhi hoti, tassa diṭṭheva

dhamme vipākaṃ paṭisaṃvedeti, upapajje vā, apare vā, pariyāye.

Iti kho ānanda, atthi kammaṃ abhabbaṃ abhabbābhāsaṃ, atthi kammaṃ abhabbaṃ

bhabbābhāsaṃ. Atthi kammaṃ bhabbañceva bhabbābhāsañca, atthi kammaṃ bhabbaṃ

abhabbābhāsanti.

Idamoca: bhagavā. Attamano āyasmā ānando bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti.

Mahākammavibhaṅga suttaṃ jaṭṭhaṃ

[BJT Page 458] [\x 458/]

3.4.7

Saḷāyatanavibhaṅga suttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Tatra kho bhagavā bhikkhu āmantesi bhikkhavoti. Bhadanteti te bhikkhū bhagavato

paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca:

Saḷayatanavibhaṅgaṃ vo bhikkhave, desissāmi taṃ suṇātha sādhukaṃ manasi karotha

bhāsissāmīti.

Evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca:

[PTS Page 216] [\q 216/]

Cha ajjhattikāni āyatanāni veditabbāni. Cha bāhirāni āyatanāni veditabbāni. Cha

viññāṇakāyā veditabbā. Cha phassakāyā veditabbā. Aṭṭhārasa manopavicārā veditabbā.

Chattiṃsa sattapadā veditabbā. Tatridaṃ nissāya idaṃ pajahatha tayo satipaṭṭhānā yadiriyo

sevati, yadiriyo sevamāno satthā gaṇamanusāsitumarahati, so vuccati yoggācariyānaṃ

anuttaro purisadammasārathī'ti. Ayamuddeso salāyatanavibhaṅgassa.

Cha ajjhattikāni āyatanāni veditabbānīti iti kho panetaṃ vuttaṃ, kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ:

cakkhāyatanaṃ sotāyatanaṃ ghānāyatanaṃ jivhāyatanaṃ kāyāyatanaṃ manāyatanaṃ. Cha

ajjhattikāni āyatanāni veditabbānīti iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

Cha bāhirāni āyatanāni veditabbānīti iti kho panetaṃ vuttaṃ, kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ:

rūpāyatanaṃ saddāyatanaṃ gandhāyatanaṃ rasāyatanaṃ phoṭṭhabbāyatanaṃ

dhammāyatanaṃ. Cha bāhirāni āyatanāni veditabbānīti iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca

vuttaṃ.

Cha viññāṇakāyā veditabbānīti iti kho panetaṃ vuttaṃ, kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ:

cakkhuviññāṇaṃ sotaviññāṇaṃ ghānaviññāṇaṃ jivhāviññāṇaṃ kāyaviññāṇaṃ

manoviññāṇaṃ. Cha viññāṇakāyā veditabbānīti iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

Cha phassakāyā veditabbānīti iti kho panetaṃ vuttaṃ, kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ:

Cakkhusamphasso sotasamphasso ghānasamphasso jivhāsamphasso kāyasamphasso

manosamphasso. Cha phassakāyā veditabbānīti iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

[BJT Page 460] [\x 460/]

Aṭṭhārasa manopavīcārā veditabbāti iti kho panetaṃ vuttaṃ, kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ:

cakkhunā rūpaṃ disvā somanassaṭṭhāniyaṃrūpaṃ upavicarati. Domanassaṭṭhāniyaṃ rūpaṃ

upavicarati. Upekkhaṭṭhāniyaṃ rūpaṃ upavicarati. Sotena saddaṃ sutvā somanassaṭṭhāniyaṃ

saddaṃ upavicarati. Domanassaṭṭhāniyaṃ saddaṃ upavicarati. Upekkhaṭṭhāniyaṃ saddaṃ

upavicarati. Ghānena gandhaṃ ghāyitvā somanassaṭṭhāniyaṃ gandhaṃ upavicarati.

Domanassaṭṭhāniyaṃ gandhaṃ upavicarati. Upekkhaṭṭhāniyaṃ ghandhaṃ upavicarati.

Jivhāya rasaṃ sāyitvā somanassaṭṭhāniyaṃ rasaṃ upavicarati. Domanassaṭṭhāniyaṃ rasaṃ

upavicarati. Upekkhaṭṭhāniyaṃ rasaṃ upavicarati. Kāyena [PTS Page 217] [\q 217/]

phoṭṭhabbaṃ phusitvā somanassaṭṭhāniyaṃ phoṭṭhabbaṃ upavicarati. Domanassaṭṭhāniyaṃ

phoṭṭhabbaṃ upavicarati. Upekkhaṭṭhāniyaṃ phoṭṭhabbaṃ upavicarati.Manasā dhammaṃ

viññāya somanassaṭṭhānīyaṃ dhammaṃ upavicarati. Domanassaṭṭhāniyaṃ dhammaṃ

upavicarati. Upekkhaṭṭhāniyaṃ1 dhammaṃ upavicarati. Iti cha somanassūpavicārā, cha

domanassūpavicārā, cha upekkhūpavicārā. Aṭṭhārasa manopavicārā veditabbāti iti yaṃ taṃ

vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

Chattiṃsa sattapadā veditabbāti iti kho panetaṃ vuttaṃ, kiñce taṃ paṭicca vuttaṃ: cha

gehasitāni somanassāni, cha nekkhammasitāni somanassāni, cha gehasitāni domanassāni, cha

nekkhammasitāni domanassāni, cha gehasitā upekkhā, cha nekkhammasitā upekkhā

Tattha katamāni cha gehasitāni somanassāni: cakkhuviññeyyānaṃ rūpānaṃ iṭṭhānaṃ

kantānaṃ manāpānaṃ manoramānaṃ lokāmisapaṭisaṃyuttānaṃ paṭilābhaṃ vā paṭilābhato

samanupassato pubbe vā paṭiladdhapubbaṃ atītaṃ niruddhaṃ vipariṇataṃ samanussarato

uppajjati somanassaṃ, yaṃ evarūpaṃ somanassaṃ idaṃ vuccati gehasitaṃ somanassaṃ.

Sotaviññeyyānaṃ saddānaṃ iṭṭhānaṃ kantānaṃ manāpānaṃ manoramānaṃ

lokāmisapaṭisaṃyuttānaṃ paṭilābhaṃ vā paṭilābhato samanupassato pubbe vā

paṭiladdhapubbaṃ atītaṃ niruddhaṃ vipariṇataṃ samanussarato uppajjati somanassaṃ, yaṃ

rūpānaṃ somanassaṃ idaṃ vuccati gehasitaṃ somanassaṃ. Ghānaviññeyyānaṃ gandhānaṃ

iṭṭhānaṃ kantānaṃ manāpānaṃ manoramānaṃ lokāmisapaṭisaṃyuttānaṃ paṭilābhaṃ vā

paṭilābhato samanupassato pubbe vā paṭiladdhapubbaṃ atītaṃ niruddhaṃ vipariṇataṃ

samanussarato uppajjati somanassaṃ, yaṃ evarūpaṃ somanassaṃ idaṃ vuccati gehasitaṃ

somanassaṃ. Jivhāviññeyyānaṃ rasānaṃ iṭṭhānaṃ kantānaṃ manāpānaṃ manoramānaṃ

lokāmisapaṭisaṃyuttānaṃ paṭilābhaṃ vā paṭilābhato samanupassato pubbe vā

paṭiladdhapubbaṃ atītaṃ niruddhaṃ vipariṇataṃ samanussarato uppajjati somanassaṃ, yaṃ

evarūpaṃ somanassaṃ idaṃ vuccati gehasitaṃ somanassaṃ.

Kāyaviññeyyānaṃ phoṭṭhabbānaṃ iṭṭhānaṃ kantānaṃ manāpānaṃ manoramānaṃ

lokāmisapaṭisaṃyuttānaṃ paṭilābhaṃ vā paṭilābhato samanupassato pubbe vā

paṭiladdhapubbaṃ atītaṃ niruddhaṃ vipariṇataṃ samanussarato uppajjati somanassaṃ, yaṃ

evarūpaṃ somanassaṃ idaṃ vuccati gehasitaṃ somanassaṃ. Manoviññeyyānaṃ dhammānaṃ

iṭṭhānaṃ kantānaṃ manāpānaṃ manoramānaṃ lokāmisapaṭisaṃyuttānaṃ paṭilābhaṃ vā

paṭilābhato samanupassato pubbe vā paṭiladdhapubbaṃ atītaṃ niruddhaṃ vipariṇataṃ

samanussarato uppajjati somanassaṃ, yaṃ evarūpaṃ somanassaṃ idaṃ vuccati gehasitaṃ

somanassaṃ. Imāni cha gehasitāni somanassāni.

Tattha katamāni cha nekkhammasitāni somanassāni: rūpānaṃ tveva aniccataṃ viditvā

vipariṇāmavirāganirodhaṃ, pubbe ceva rūpā etarahi ca sabbe te rūpā aniccā dukkhā

vipariṇāmadhammā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passato uppajjati

somanassaṃ. Yaṃ evarūpaṃ somanassaṃ, idaṃ vuccati nekkhammasitaṃ

somanassaṃ.Saddānaṃ tveva aniccataṃ viditvā vipariṇāmavirāganirodhaṃ, pubbe ceva saddā

etarahi ca sabbe te saddā aniccā dukkhā vipariṇāmadhammā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ

sammappaññāya passato uppajjati somanassaṃ. Yaṃ evarūpaṃ somanassaṃ, idaṃ vuccati

nekkhammasitaṃ somanassaṃ. Gandhānaṃ tveva aniccataṃ viditvā

vipariṇāmavirāganirodhaṃ, pubbe ceva gandhā etarahi ca sabbe te saddā aniccā dukkhā

vipariṇāmadhammā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passato uppajjati

somanassaṃ. Yaṃ evarūpaṃ somanassaṃ, idaṃ vuccati nekkhammasitaṃ somanassaṃ.

Rasānaṃ tveva aniccataṃ viditvā vipariṇāmavirāganirodhaṃ, pubbe ceva rasā etarahi ca

sabbe te rasā aniccā dukkhā vipariṇāmadhammā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya

passato uppajjati somanassaṃ. Yaṃ evarūpaṃ somanassaṃ, idaṃ vuccati nekkhammasitaṃ

somanassaṃ. Phoṭṭhabbānaṃ tveva aniccataṃ viditvā

Vipariṇāmavirāganirodhaṃ, pubbe ceva phoṭṭhabbā etarahi ca sabbe te phoṭṭhabbā aniccā

dukkhā vipariṇāmadhammā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passato uppajjati

somanassaṃ. Yaṃ evarūpaṃ somanassaṃ, idaṃ vuccati nekkhammasitaṃ somanassaṃ.

Dhammānaṃ [PTS Page 218] [\q 218/] tveva aniccataṃ viditvā

vipariṇāmavirāganirodhaṃ, pubbe ceva dhammā, etarahi ca sabbe te dhammā aniccā

dukkhā vipariṇāmadhammā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passato uppajjati

somanassaṃ. Yaṃ evarūpā somanassaṃ, idaṃ vuccati nekkhammasitaṃ somanassaṃ. Imāni

cha nekkhammasitāni somanassāni.

--------------------------

1.Upekkhāṭhānīyaṃ-majasaṃ.

[BJT Page 462] [\x 462/]

Tattha katamāni cha gehasitāni domanassāni: cakkhuviññeyyānaṃ rūpānaṃ iṭṭhānaṃ

kantānaṃ manāpānaṃ manoramānaṃ lokāmisapaṭisaṃyuttānaṃ appaṭilābhaṃ vā

appaṭilābhato samanupassato pubbe vā appaṭiladdhapubbaṃ atītaṃ niruddhaṃ vipariṇataṃ

samanussarato uppajjati domanassaṃ. Yaṃ evarūpaṃ domanassaṃ. Idaṃ vuccati gehasitaṃ

domanassaṃ. Sotaviññeyyānaṃ saddānaṃ iṭṭhānaṃ kantānaṃ manāpānaṃ manoramānaṃ

lokāmisapaṭisaṃyuttānaṃ appaṭilābhaṃ vā appaṭilābhato samanupassato pubbe vā

appaṭiladdhapubbaṃ atītaṃ niruddhaṃ vipariṇataṃ samanussarato uppajjati domanassaṃ.

Yaṃ evarūpaṃ domanassaṃ. Idaṃ vuccati gehasitaṃ domanassaṃ. Ghānaviññeyyānaṃ

gandhānaṃ iṭṭhānaṃ kantānaṃ manāpānaṃ manoramānaṃ lokāmisapaṭisaṃyuttānaṃ

appaṭilābhaṃ vā appaṭilābhato samanupassato pubbe vā appaṭiladdhapubbaṃ atītaṃ

niruddhaṃ vipariṇataṃ samanussarato uppajjati domanassaṃ. Yaṃ evarūpaṃ domanassaṃ.

Idaṃ vuccati gehasitaṃ domanassaṃ. Jivhāviññeyyānaṃ rasānaṃ iṭṭhānaṃ kantānaṃ

manāpānaṃ manoramānaṃ lokāmisapaṭisaṃyuttānaṃ appaṭilābhaṃ vā appaṭilābhato

samanupassato pubbe vā appaṭiladdhapubbaṃ atītaṃ niruddhaṃ vipariṇataṃ samanussarato

uppajjati domanassaṃ. Yaṃ evarūpaṃ domanassaṃ. Idaṃ vuccati gehasitaṃ domanassaṃ.

Kāyaviññeyyānaṃ phoṭṭhabbānaṃ iṭṭhānaṃ kantānaṃ manāpānaṃ manoramānaṃ

lokāmisapaṭisaṃyuttānaṃ appaṭilābhaṃ vā appaṭilābhato samanupassato pubbe vā

appaṭiladdhapubbaṃ atītaṃ niruddhaṃ vipariṇataṃ samanussarato uppajjati domanassaṃ.

Yaṃ evarūpaṃ domanassaṃ. Idaṃ vuccati gehasitaṃ domanassaṃ. Manoviññeyyānaṃ

dhammānaṃ iṭṭhānaṃ kantānaṃ manāpānaṃ manoramānaṃ lokāmisapaṭisaṃyuttānaṃ

appaṭilābhaṃ vā appaṭilābhato samanupassato pubbe vā appaṭiladdhapubbaṃ atītaṃ

niruddhaṃ vipariṇataṃ samanussarato uppajjati

Domanassaṃ. Yaṃ evarūpaṃ domanassaṃ. Idaṃ vuccati gehasitaṃ domanassaṃ. Imāni cha

gehasitāni domanassāni.

Tattha katamāni cha nekkhammasitāni domanassāni: rūpānaṃ tveva aniccataṃ viditvā

vipariṇāmavirāganirodhaṃ, pubbe ceva rūpā etarahi ca sabbe te rūpā aniccā dukkhā

vipariṇāmadhammāti. Evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya disvā anuttaresu

vimokkhesu pihaṃ upaṭṭhāpeti: kudassu1 nāmāhaṃ tadāyatanaṃ upasampajja viharissāmi.

Yadariyā etarahi āyatanaṃ upasampajja viharantī'ti. Iti anuttaresu vimokkhesu pihaṃ

upaṭṭhāpayato upapajjati pihappaccayā domanassaṃ. Yaṃ evarūpaṃ domanassaṃ, idaṃ

vuccati nekkhammasitaṃ domanassaṃ. Saddānaṃ tveva aniccataṃ viditvā

vipariṇāmavirāganirodhaṃ, pubbe ceva saddā etarahi ca sabbe te saddā aniccā dukkhā

vipariṇāmadhammāti. Evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya disvā anuttaresu

vimokkhesu pihaṃ upaṭṭhāpeti: kudassu1 nāmāhaṃ tadāyatanaṃ upasampajja viharissāmi.

Yadariyā etarahi āyatanaṃ upasampajja viharantī'ti. Iti anuttaresu vimokkhesu pihaṃ

upaṭṭhāpayato upapajjati pihappaccayā domanassaṃ. Yaṃ evarūpaṃ domanassaṃ, idaṃ

vuccati nekkhammasitaṃ domanassaṃ. Gandhānaṃ tveva aniccataṃ viditvā

vipariṇāmavirāganirodhaṃ, pubbe ceva rūpā etarahi ca sabbe te rūpā aniccā dukkhā

vipariṇāmadhammāti. Evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya disvā anuttaresu

vimokkhesu pihaṃ upaṭṭhāpeti: kudassu1 nāmāhaṃ tadāyatanaṃ upasampajja viharissāmi.

Yadariyā etarahi āyatanaṃ upasampajja viharantī'ti. Iti anuttaresu vimokkhesu pihaṃ

upaṭṭhāpayato upapajjati pihappaccayā domanassaṃ. Yaṃ evarūpaṃ domanassaṃ, idaṃ

vuccati nekkhammasitaṃ domanassaṃ. Rasānaṃ tveva aniccataṃ viditvā

vipariṇāmavirāganirodhaṃ, pubbe ceva rasā etarahi ca sabbe te rasā aniccā dukkhā

vipariṇāmadhammāti. Evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya disvā anuttaresu

vimokkhesu pihaṃ upaṭṭhāpeti: kudassu1 nāmāhaṃ tadāyatanaṃ upasampajja viharissāmi.

Yadariyā etarahi āyatanaṃ upasampajja viharantī'ti. Iti anuttaresu vimokkhesu pihaṃ

upaṭṭhāpayato upapajjati pihappaccayā domanassaṃ. Yaṃ evarūpaṃ domanassaṃ, idaṃ

vuccati nekkhammasitaṃ domanassaṃ. Phoṭṭhabbānaṃ tveva aniccataṃ viditvā

vipariṇāmavirāganirodhaṃ, pubbe ceva phoṭṭhabbā etarahi ca sabbe te phoṭṭhabbā aniccā

dukkhā vipariṇāmadhammāti. Evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya disvā anuttaresu

vimokkhesu pihaṃ upaṭṭhāpeti: kudassu1 nāmāhaṃ tadāyatanaṃ upasampajja viharissāmi.

Yadariyā etarahi āyatanaṃ upasampajja viharantī'ti. Iti anuttaresu vimokkhesu pihaṃ

upaṭṭhāpayato upapajjati pihappaccayā domanassaṃ. Yaṃ evarūpaṃ domanassaṃ, idaṃ

vuccati nekkhammasitaṃ domanassaṃ. Dhammānaṃ tveva aniccataṃ viditvā

vipariṇāmavirāganirodhaṃ, pubbe ceva dhammā etarahi ca sabbe te dhammā aniccā dukkhā

vipariṇāmadhammāti. [PTS Page 219] [\q 219/] evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya

disvā anuttaresu vimokkhesu pihaṃ upaṭṭhāpeti: kudassu1 nāmāhaṃ tadāyatanaṃ

Upasampajja viharissāmi. Yadariyā etarahi āyatanaṃ upasampajja viharantī'ti. Iti anuttaresu

vimokkhesu pihaṃ upaṭṭhāpayato upapajjati pihappaccayā domanassaṃ. Yaṃ evarūpaṃ

domanassaṃ, idaṃ vuccati nekkhammasitaṃ domanassaṃ. Imāni cha nekkhammasitāni

domanassāni.

Tattha katamā cha gehasitā upekkhā: cakkhunā rūpaṃ disvā upapajjati upekkhā bālassa

mūḷhassa puthujjanassa anodhijinassa avipākajinassa anādīnavadassāvino assutavato

puthujjanassa. Yā evarūpā upekkhā, rūpaṃ sā nātivattati. Tasmā sā upekkhā gehasitāni

vuccati. Sotena saddaṃ sutvā upapajjati upekkhā bālassa mūḷhassa puthujjanassa

anodhijinassa avipākajinassa anādīnavadassāvino assutavato puthujjanassa. Yā evarūpā

upekkhā, saddā sā nātivattati. Tasmā sā upekkhā gehasitāni vuccati. Ghānena gandhaṃ

ghāyitvā upapajjati upekkhā bālassa mūḷhassa puthujjanassa anodhijinassa avipākajinassa

anādīnavadassāvino assutavato puthujjanassa. Yā evarūpaṃ upekkhā, gandhā sā nātivattati.

Tasmā sā upekkhā gehasitāni vuccati. Jivhāya rasaṃ sāyitvā upapajjati upekkhā bālassa

mūḷhassa puthujjanassa anodhijinassa avipākajinassa anādīnavadassāvino assutavato

puthujjanassa. Yā evarūpaṃ upekkhā, rasā sā nātivattati. Tasmā sā upekkhā gehasitāni

vuccati. Kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā upapajjati upekkhā bālassa mūḷhassa puthujjanassa

anodhijinassa avipākajinassa anādīnavadassāvino asutavato puthujjanassa. Yā evarūpaṃ

upekkhā, phoṭṭhabbaṃ sā nātivattati. Tasmā sā upekkhā gehasitāni vuccati. Manasā

dhammaṃ viññāya upapajjati upekkhā bālassa mūḷhassa puthujjanassa

Anodhijinassa avipākajinassa anādīnavadassāvino assutavato puthujjanassa. Yā evarūpā

upekkhā, dhammaṃ sā nātivattati. Tasmā sā upekkhā gehasitāni vuccati. Imā cha gehasitā

upekkhā.

--------------------------

1.Kudussu-majasaṃ.

[BJT Page 464] [\x 464/]

Tattha katamā cha nekkhammasitā upekkhā: rūpānaṃ tveva aniccataṃ viditvā

vipariṇāmavirāganirodhaṃ, pubbe ceva rūpā etarahi ca sabbe te rūpā aniccā dukkhā

vipariṇāmadhammā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passato upapajjati upekkhā

yā evarūpā upekkhā rūpaṃ sā ativattati. Tasmā sā upekkhā nekkhammasitāti vuccati.

Saddhānaṃ tveva aniccataṃ viditvā vipariṇāmavirāganirodhaṃ, pubbe ceva saddā etarahi ca

sabbe te saddā aniccā dukkhā vipariṇāmadhammā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ

sammappaññāya passato upapajjati upekkhā yā evarūpā upekkhā saddaṃ sā ativattati.

Tasmā sā upekkhā nekkhammasitāti vuccati. Gandhānaṃ tveva aniccataṃ viditvā

Vipariṇāmavirāganirodhaṃ, pubbe ceva gandhā etarahi ca sabbe te gandhā aniccā dukkhā

vipariṇāmadhammā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passato upapajjati upekkhā

yā evarūpā upekkhā gandhaṃ sā ativattati. Tasmā sā upekkhā nekkhammasitāti vuccati.

Rasānaṃ tveva aniccataṃ viditvā vipariṇāmavirāganirodhaṃ, pubbe ceva rasā etarahi ca

sabbe te rasā aniccā dukkhā vipariṇāmadhammā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya

passato upapajjati upekkhā yā evarūpā upekkhā rasaṃ sā ativattati. Tasmā sā upekkhā

nekkhammasitāti vuccati. Phoṭṭhabbānaṃ tveva aniccataṃ viditvā

Vipariṇāmavirāganirodhaṃ, pubbe ceva phoṭṭhabbā etarahi ca sabbe te phoṭṭhabbā aniccā

dukkhā vipariṇāmadhammā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passato upapajjati

upekkhā yā evarūpā upekkhā phoṭṭhabbaṃ sā ativattati. Tasmā sā upekkhā nekkhammasitāti

vuccati. Dhammā tveva aniccataṃ viditvā vipariṇāmavirāganirodhaṃ, pubbe ceva dhammā

etarahi ca sabbe te dhammā aniccā dukkhā vipariṇāmadhammā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ

sammappaññāya passato upapajjati upekkhā yā evarūpā upekkhā dhammaṃ sā ativattati.

Tasmā sā upekkhā nekkhammasitāti vuccati. Imā cha nekkhammasitā upekkhā. Chattiṃsa

sattapadā veditabbāti iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

[PTS Page 220] [\q 220/]

Tatridaṃ nissāya idaṃ pajahathāti iti kho panetaṃ vuttaṃ, kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ: tatra

bhikkhave, yāni cha nekkhammasitāni somanassāni, tāni nissāya tāni āgamma, yāni cha

gehasitāni somanassāni tāni pajahatha, tāni samatikkamatha. Evametesaṃ pahānaṃ hoti,

evametesaṃ samatikkamo hoti. Tatra bhikkhave yāni cha nekkhammasitāni domanassāni tāni

nissāya tāni āgamma yāni cha gehasitāni domanassāni, tāni pajahatha. Tāni samatikkamatha.

Evametesaṃ pahānaṃ hoti. Evametesaṃ samatikkamo hoti. Tatra bhikkhave yā cha

nekkhammasitā upekkhā, tā nissāya tā āgamma, yā cha gehasitā upekkhā tā pajahatha, tā

samatikkamatha evametāsaṃ pahānaṃ hoti, evametāsaṃ samatikkamo hoti. Tatra bhikkhave,

yāni cha nekkhammasitāni somanassāni, tāni nissāya tāni āgamma, yāni cha

nekkhammasitāni domanassāni. Tāni pajahatha, tāni samatikkamatha. Evametesaṃ pahānaṃ

hoti, evametesaṃ samatikkamo hoti. Tatra bhikkhave, yā cha nekkhammasitā upekkhā, tā

nissāya tā āgamma yāni cha nekkhammasitāni somanassāni tāni pajahatha, tāni

samatikkamatha. Evametesaṃ pahānaṃ hoti, evametesaṃ samatikkamo hoti.

Atthi bhikkhave, upekkhā nānattā nānattasitā. Atthi upekkhā ekattā ekattasitā. Katamā ca

bhikkhave, upekkhā nānattā nānattasitā: atthi bhikkhave, upekkhā rūpesu, atathi saddesu,

atathi gandhesu, atthi rasesu, atthi phoṭṭhabbesu. Ayaṃ bhikkhave upekkhā nānattā

nānattasitā.

[BJT Page 466] [\x 466/]

Katamā ca bhikkhave, upekkhā ekattā ekattasitā: atthi bhikkhave, upekkhā

ākāsānañcāyatananissitā,atthi viññāṇañcāyatananissitā, ākiñcaññāyatananissitā, atthi

nevasaññānāsaññāyatananissitā. Ayaṃ bhikkhave, upekkhā ekattā ekattasitā. Tatra

bhikkhave, yā'yaṃ upekkhā ekattā ekattasitā, taṃ nissāya taṃ āgamma, yā'yaṃ upekkhā

nānattā nānattasitā, taṃ pajahatha, taṃ samatikkamatha. Evametissā pahānaṃ hoti, evametissā

samatikkamo hoti. Atammayataṃ bhikkhave, nissāya atammayataṃ āgamma yā'yaṃ upekkhā

ekattā ekattasitā taṃ pajahatha. Taṃ samatikkamatha. Evametissā samatikkamo hoti. Tatridaṃ

[PTS Page 221] [\q 221/] nissāya idaṃ pajahathā'ti iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca

vuttaṃ.

'Tayo satipaṭṭhānā yadariyo sevati, yadariyo sevamāno satthā gaṇamanusāsitumarahati'ti iti

kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ: idha bhikkhave, satthā sāvakānaṃ dhammaṃ

deseti anukampako hitesī anukampaṃ upādāya: 'idaṃ vo hitāya idaṃ vo sukhāyā'ti. Tassa

sāvakā na sussūsanti. Na sotaṃ odahanti. Na aññā cittaṃ upaṭṭhapenti. Vokkamma ca

satthusāsanaṃ vattanti. Tatra bhikkhave, tathāgato na ceva attamato hoti. Na ca attamanataṃ

paṭisaṃvedeti. Anavassuto ca viharati sato sampajāno. Idaṃ bhikkhave, paṭhamaṃ

satipaṭṭhānaṃ, yadariyo sevati, yadariyo sevamāno satthā gaṇamanusāsitumarahati.

Puna ca paraṃ bhikkhave, satthā sāvakānaṃ dhammaṃ deseti anukampako hitesī

anukampaṃ upādāya: 'idaṃ vo hitāya, idaṃ vo sukhāyā'ti. Tassa ekacce sāvākā na sussūsanti,

na sotaṃ odahanti, na aññā cittaṃ upaṭṭhapenti. Vokkamma ca satthusāsanaṃ vattanti.

Ekacce sāvakā sussūsanti. Sotaṃ odahanti aññā cittaṃ upaṭṭhapenti. Na ca vokkamma

satthusāsanaṃ vattanti. Tatra bhikkhave, tathāgato na ceva attamato hoti, na ca attamanataṃ

paṭisaṃvedeti. Na ca anattamano hoti. Na ca anattamanataṃ paṭisaṃvedeti. Attamanatañca

anattamanatañca1 tadūbhayaṃ abhinivajjetvā so upekkhako viharati sato sampajāno. Idaṃ

vuccati bhikkhave, dutiyaṃ satipaṭṭhānaṃ yadariyo sevati, yadariyo sevamāno satthā

gaṇamanusāsitumarahati.

-------------------------

1.Attamanatā ca anattamanatā ca-majasaṃ.

[BJT Page 468] [\x 468/]

Puna ca paraṃ bhikkhave, satthā sāvakānaṃ dhammaṃ deseti anukampako hitesī

anukampaṃ upādāya: 'idaṃ vo hitāya, idaṃ vo sukhāyā'ti tassa sāvakā sussūsanti, sotaṃ

odahanti, aññā cittaṃ upaṭṭhapenti, na ca vokkamma satthusāsanaṃ vattanti. Tatra

bhikkhave, tathāgato attamano ceva hoti, attamanatañca paṭisaṃvedeti. Anavassuto ca

viharati sato sampajāno. Idaṃ vuccati bhikkhave, tatiyaṃ satipaṭṭhānaṃ yadariyo sevati

yadariyo sevamāno satthā gaṇamanusāsitumarahati.

[PTS Page 222] [\q 222/]

Tayo satipaṭṭhānā yadariyo sevati, yadariyo sevamāno satthā gaṇamanusāsitumarahatīti iti

yaṃ taṃ vuttaṃ idametaṃ, paṭicca vuttaṃ.

So vuccati yoggācariyānaṃ anuttaro purisadammasārathīti iti kho panetaṃ vuttaṃ, kiñcetaṃ

paṭicca vuttaṃ: hatthidamakena bhikkhave, hatthidammo sārito ekaṃyeva disaṃ dhāvati,

puratthimaṃ vā pacchimaṃ vā uttaraṃ vā dakkhiṇaṃ vā. Assadamakena bhikkhave,

assadammo sārito ekaṃyeva disaṃ dhāvati, puratthimaṃ vā pacchimaṃ vā uttaraṃ vā

dakkhiṇaṃ vā. Godamakena bhikkhave, godammo sārito ekaṃyeva disaṃ dhāvati

puratthimaṃ vā pacchimaṃ vā uttaraṃ vā dakkhiṇaṃ vā. Tathāgatena hi bhikkhave, arahatā

sammāsambuddhena purisadammo sārito aṭṭhadisā vidhāvati rūpī rūpāni passati. Ayaṃ

paṭhamā disā1 ajjhattaṃ arūpasaññī bahiddhā rūpāni passati. Ayaṃ dutiyā disā. Subhantveva

adhimutto hoti. Ayaṃ tatiyā disā. Sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ

atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā 'ananto ākāso'ti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja

viharati. Ayaṃ catutthī disā. Sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma anantaṃ viññāṇanti

viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharati ayaṃ pañcamī disā. Sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ

samatikkamma natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ chaṭṭhi disā.

Sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja viharati.

Ayaṃ sattamī disā. Sabbaso nevasaññā nāsaññāyatanaṃ samatikkamma

saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ aṭṭhamī disā. Tathāgatena bhikkhave,

arahatā sammāsambuddhena purisadammo sārito. Imā aṭṭha disā vidhāvati. So vuccati

yoggācariyānaṃ anuttaro purisadammasārathīti iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca

vuttanti.

Idamoca bhagavā attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.

[PTS Page 223] [\q 223/]

Saḷāyatanavibhaṅgasuttaṃ sattamaṃ.

-------------------------

1.Ayaṃ ekādisā-majasaṃ.

[BJT Page 470] [\x 470/]

3.4.8

Uddesavibhaṅga suttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi: bhikkhavoti. Bhadanteti te bhikkhū bhagavato

paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca:

Uddesavibhaṅgaṃ vo bhikkhave, desissāmi. Taṃ suṇātha. Sādhukaṃ manasikarotha,

bhāsissāmīti.

Evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca: tathā tathā

bhikkhave, bhikkhu upaparikkheyya, yathā yathāssu1 upaparikkhato bahiddhā cassa

viññāṇaṃ avikkhittaṃ avisaṭaṃ ajjhattaṃ asaṇṭhitaṃ anupādāya na paritasseyya. Bahiddhā

bhikkhave. Viññāṇe avikkhitte avisaṭe sati ajjhattaṃ asaṇṭhite, anupādāya aparitassato

āyatiṃ jātijarāmaraṇadukkhasamudayasambhavo na hotī'ti. Idamavoca bhagavā, idaṃ vatvā

sugato uṭṭhāyāsanā vihāraṃ pāvisi.

Atha kho tesaṃ bhikkhūnaṃ acirapakkantassa bhagavato etadahosi: 'idaṃ kho no āvuso,

bhagavā saṅkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ

paviṭṭho, tathā tathā bhikkhave bhikkhū upaparikkheyya, yathā yathāssu1 upaparikkhato

bahiddhā cassa viññāṇaṃ avikkhittaṃ avisaṭaṃ ajjhattaṃ asaṇṭhitaṃ anupādāya na

paritasseyya, bahiddhā bhikkhave viññāṇe avikkhitte avisaṭe sati ajjhattaṃ asaṇṭhite,

anupādāya aparitassato āyati jātijarāmaraṇadukkhasamudayasambhavo na hotī'ti. Ko nu

kho imassa bhagavatā saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa

vitthārena atthaṃ vibhajeyyā'ti.

Atha kho tesaṃ bhikkhūnaṃ etadahosi: 'ayaṃ kho āyasmā mahākaccāno satthu ceva

saṃvaṇṇito, sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ, pahoti cāyasmā mahākaccāno

imassa bhagavatā saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa

vitthārena atthaṃ vibhajituṃ. Yannūna mayaṃ yenāyasmā mahākaccāno [PTS Page 224] [\q

224/] tenupasaṅkameyyāma, upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahākaccānaṃ etamatthaṃ

paṭipuccheyyāmā'ti. Atha kho te bhikkhū yenāyasmā mahākaccāno, tenupasaṅkamiṃsu.

Upasaṅkamitvā āyasmatā mahā kaccānena saddhiṃ sammodiṃsu. Sammodanīyaṃ kathaṃ

sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhu āyasmantaṃ

mahākaccānaṃ etadavocuṃ:

--------------------------

1.Yathā yathāssa-syā,[PTS.]

Yathā yathā-majasaṃ,sīmu.

[BJT Page 472] [\x 472/]

Idaṃ kho no āvuso kaccāna, bhagavā saṅkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ

avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho. Tathā tathā bhikkhave, bhikkhu upaparikkheyya,

yathā yathāssu1 upaparikkhato bahiddhā tassa viññāṇaṃ avikkhittaṃ avisaṭaṃ ajjhattaṃ

asaṇṭhitaṃ anupādāya na paritasseyya, bahiddhā bhikkhave, viññāṇe avikkhitte avisaṭe sati

ajjhattaṃ asaṇṭhite, anupādāya aparitassato āyatiṃ

jātijarāmaraṇadukkhasamudayasambhavo na hotī'ti. Tesaṃ no āvuso kaccāna, amhākaṃ

acirapakkantassa bhagavato etadahosi:

Idaṃ kho no āvuso, bhagavā saṅkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā

uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho: tathā tathā bhikkhave, bhikkhu upaparikkheyya, yathā

yathāssu1 upaparikkhato bahiddhā cassa viññāṇaṃ avikkhittaṃ avisaṭaṃ ajjhattaṃ

asaṇṭhitaṃ anupādāya na paritasseyya, bahiddhā bhikkhave, viññāṇe avikkhitte avisaṭe sati

ajjhattaṃ asaṇṭhite, anupādāya aparitassato āyatiṃ

jātijarāmaraṇadukkhasamudayasambhavo na hotī'ti. Ko nu kho imassa bhagavatā

saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhatthassa vittharena atthaṃ

avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajeyyāti.

Tesaṃ no āvuso kaccāna, amhākaṃ etadahosi: ayaṃ kho āyasmā mahākaccāno satthu ceva

saṃvaṇṇito, sambhāvito ca viññūṇaṃ sabrahmacārīnaṃ. Pahoti cāyasmā mahākaccāno

imassa bhagavatā saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa

vitthārena atthaṃ vibhajituṃ. Yannūna mayaṃ yenāyasmā mahākaccāno,

tenupasaṅkameyyāma. Upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahākaccānaṃ etamatthaṃ

paṭipuccheyyāmāti. Vibhajatāyasmā mahākaccānoti.

Seyyathāpi āvuso puriso sāratthiko sāragavesī sārapariyesanaṃ caramāno mahato rukkhassa

tiṭṭhato sāravato atikkammeva mūlaṃ atikkamma khandhaṃ sākhāpalāse sāraṃ

pariyesitabbaṃ maññeyya,evaṃ sampadamidaṃ āyasmantānaṃ satthari sammukhībhute taṃ

bhagavantaṃ atisitvā amhe etamatthaṃ paṭipucchitabbaṃ maññatha. So hā'vuso. Bhagavā

jānaṃ jānāti, passaṃ pasasati, cakkhubhūto ñāṇabhūto dhammabhūto brahamabhūto vattā

pavattā atthassa ninnetā amatassa dātā dhammassāmī tathāgato, so ceva panetassa kālo

ahosi yaṃ bhagavantaṃ yeva etamatthaṃ paṭipuccheyyātha. Yathā no bhagavā vayākareyya,

tathā naṃ dhāreyyāthā'ti.

-------------------------

1.Yathāyathātassa-syā,[PTS.]

2.Yathā yathā-majasaṃ,sīmu.

[BJT Page 474] [\x 474/]

Addhāvuso kaccāna. Bhagavā jānaṃ jānāti, passaṃ passati, cakkhubhūto ñāṇabhūto

dhammabhūto vattā pavattā atthassa ninnetā amatassa dātā dhammassāmī tathāgato. So

ceva panetassa kālo ahosi, yaṃ bhagavantaṃ yeva etamatthaṃ paṭipuccheyyāma, yathā no

bhagavā [PTS Page 225] [\q 225/] vyākareyya, tathā naṃ dhāreyyāma. Api cāyasmā

mahākaccāno satthu ceva saṃvaṇṇito sambhāvito ca viññūṇaṃ sabrahmacārīnaṃ pahoti

cāyasmā mahākaccāno imassa bhagavatā saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena

atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajituṃ. Vibhajatāyasmā mahākaccāno agaruṃ

karitvāti.

Tena hā'vuso, suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti.

Evamāvusoti kho te bhikkhū āyasmato mahākaccānassa paccassosuṃ. Āyasmā mahākaccāno

etadavoca:

Yaṃ kho no āvuso bhagavā saṅkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā

uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho: tathā tathā bhikkhave, bhikkhu upaparikkheyya, yathā

yathāssu upaparikkhato bahiddhā cassa viññāṇaṃ avikkhittaṃ avisaṭaṃ ajjhattaṃ asaṇṭhitaṃ

anupādāya na paritasseyya. Bahiddhā bhikkhave, viññāṇe avikkhitte avisaṭe sati ajjhattaṃ

asaṇṭhite, anupādāya aparitassato āyatiṃ jātijarāmaraṇadukkhasamudayasambhavo na

hoti'ti. Imassa kho ahaṃ āvuso, bhagavatā saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena

atthaṃ avibhattassa evaṃ vitthārena atthaṃ ājānāmi.

Kathañcāvuso, bahiddhā viññāṇaṃ vikkhittaṃ visaṭanti vuccati: idhāvuso bhikkhuno

cakkhunā rūpaṃ disvā rūpanimittānusāri viññāṇaṃ hoti. Rūpanimittassādagathitaṃ1

rūpanimittassādavinibaddhaṃ2 rūpanimittassādasaññojanasaṃyuttaṃ bahiddhā viññāṇaṃ

vikkhittaṃ visaṭanti vuccati.

Sotena saddaṃ sutvā saddanimittānusārī viññāṇaṃ hoti. Saddanimittassādagathitaṃ

saddanimittassādavinibaddhaṃ saddanimittassādasaññojanasaṃyuttaṃ bahiddhā viññāṇaṃ

vikkhittaṃ visaṭanti vuccati.

Ghānena gandhaṃ ghāyitvā gandhanimittānusāri viññāṇaṃ hoti.

Gandhanimittassādagathitaṃ gandhanimittassādavinibaddhaṃ

gandhanimittassādasaññojanasaṃyuttaṃ bahiddhā viññāṇaṃ vikkhittaṃ visaṭanti vuccati.

Jivhāya rasaṃ sāyitvā rasanimittānusāri viññāṇaṃ hoti. Rasanimittassādagathitaṃ

rasanimittassādavinibaddhaṃ rasanimittassādasaññojanasaṃyuttaṃ bahiddhā viññāṇaṃ

vikkhittaṃ visaṭanti vuccati.

Kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā phoṭṭhabbanimittānusāri viññāṇaṃ hoti.

Phoṭṭhabbanimittassādagathitaṃ phoṭṭhabbanimittassādavinibaddhaṃ

phoṭṭhabbanimittassādasaññojanasaṃyuttaṃ bahiddhā viññāṇaṃ vikkhittaṃ visaṭanti

vuccati.

Manasā dhammaṃ viññāya dhammanimittānusāri viññāṇaṃ hoti.

Dhammanimittassādagathitaṃ dhammanimittassādavinibaddhaṃ

dhammanimittassādasaññojanasaṃyuttaṃ bahiddhā viññāṇaṃ vikkhittaṃ visaṭanti vuccati.

Evaṃ kho āvuso bahiddhā viññāṇaṃ vikkhattaṃ visaṭanti vuccati.

Kathañcāvuso, bahiddhā viññāṇaṃ avikkhittaṃ avisaṭanti vuccati: idhāvuso bhikkhuno

cakkhunā rūpaṃ disvā na rūpanimittānusāri viññāṇaṃ hoti. Na rūpanimittassādagathitaṃ na

rūpanimittassādavinibaddhaṃ na rūpanimittassādasaññojanasaṃyuttaṃ bahiddhā viññāṇaṃ

avikkhittaṃ avisaṭanti [PTS Page 226] [\q 226/] vuccati.

Sotena saddaṃ sutvā na saddanimittānusārī viññāṇaṃ hoti. Na saddanimittassādagathitaṃ

na saddanimittassādavinibaddhaṃ na Saddanimittassādasaññojanasaṃyuttaṃ bahiddhā

viññāṇaṃ avikkhittaṃ avisaṭanti vuccati.

Ghānena gandhaṃ ghāyitvā na gandhanimittānusāri viññāṇaṃ hoti. Na

gandhanimittassādagathitaṃ na gandhanimittassādavinibaddhaṃ na

gandhanimittassādasaññojanasaṃyuttaṃ bahiddhā viññāṇaṃ avikkhittaṃ avisaṭanti vuccati.

Jivhāya rasaṃ sāyitvā na rasanimittānusāri viññāṇaṃ hoti. Na rasanimittassādagathitaṃ na

rasanimittassādavinibaddhaṃ na rasanimittassādasaññojanasaṃyuttaṃ bahiddhā viññāṇaṃ

avikkhittaṃ avisaṭanti vuccati.

Kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā na phoṭṭhabbanimittānusāri viññāṇaṃ hoti. Na

phoṭṭhabbanimittassādagathitaṃ na phoṭṭhabbanimittassādavinibaddhaṃ na

phoṭṭhabbanimittassādasaññojanasaṃyuttaṃ bahiddhā viññāṇaṃ avikkhittaṃ avisaṭanti

vuccati.

Manasā dhammaṃ viññāya na dhammanimittānusāri viññāṇaṃ hoti. Na

dhammanimittassādagathitaṃ na dhammanimittassādavinibaddhaṃ na

dhammanimittassādasaññojanasaṃyuttaṃ bahiddhā viññāṇaṃ avikkhittaṃ avisaṭanti vuccati.

Evaṃ kho āvuso, bahiddhā viññāṇaṃ avikkhittaṃ avisaṭanti vuccati.

-------------------------

1.Rūpanimittassādagadhitaṃ-majasaṃ.

2.Vinibandhaṃ-majasaṃ,syā

[BJT Page 476] [\x 476/]

Kathañcāvuso ajjhattaṃ cittaṃ saṇṭhitanti1 vuccati: idhāvuso bhikkhu vivicceva kāmehi

vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ

upasampajja viharati. Tassa vivekajapītisukhānusāri viññāṇaṃ hoti.

Vivekajapītisukhassādagathitaṃ vivekajapītisukhassādavinibaddhaṃ

vivekajapītisukhassādasaññojanasaṃyuttaṃ ajjhattaṃ cittaṃ saṇṭhitanti vuccati.

Puna ca paraṃ āvuso, bhikkhū vitakkavicāranaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso

ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pitisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja

viharati. Tassa samādhijapītisukhānusāri viññāṇaṃ hoti samādhijapītisukhassādagathitaṃ

Samādhijapītisukhassādavinibaddhaṃ samādhijapītisukhassādasaññojanasaṃyuttaṃ ajjhattaṃ

cittaṃ saṇṭhitanti vuccati.

Puna ca paraṃ āvuso, bhikkhu pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno.

Sukhañca kāyena paṭisaṃvedeti yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti: upekkhako satimā sukhavihāriti.

Taṃ tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Tassa upekkhāsukhānusāri3 viññāṇaṃ hoti,

upekkhāsukhassādagathitaṃ upekkhāsukhassādavinibaddhaṃ

Upekkhāsukhassādasaññojanasaṃyuttaṃ ajjhattaṃ cittaṃ saṇṭhitanti vuccati.

Puna ca paraṃ āvuso, bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva

somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhaṃ asukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ

jhānaṃ upasampajja viharati. Tassa adukkhamasukhānusāri viññāṇaṃ hoti.

Adukkhamasukhassādagathitaṃ adukkhamasukhassādavinibaddhaṃ

adukkhamasukhassādasaññojanasaṃyuttaṃ ajjhattaṃ cittaṃ saṇṭhitanti1 vuccati.

[PTS Page 227] [\q 227/]

Kathañcāvuso, ajjhattaṃ cittaṃ asaṇṭhitanti2 vuccati: idhāvuso bhikkhu vivicceva kāmehi

vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ

upasampajja viharati tassa na vivekajapītisukhānusāri viññāṇaṃ hoti. Na

vivekajapītisukhassādagathitaṃ na vivekajapītisukhassādavinibaddhaṃ na

vivekajapītisukhassādasaññojanasaṃyuttaṃ ajjhattaṃ cittaṃ asaṇṭhitanti vuccati.

Puna ca paraṃ āvuso, bhikkhu vitakkavicāranaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso

ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pitisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja

viharati. Tassa na samādhijapītisukhānusāri viññāṇaṃ hoti. Na

samādhijapītisukhassādagathitaṃ na

Samādhijapītisukhassādavinibaddhaṃ na samādhijapītisukhassādasaññojanasaṃyuttaṃ

ajjhattaṃ cittaṃ asaṇṭhitanti vuccati.

Puna ca paraṃ āvuso, bhikkhu pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca

Sampajāno. Sukhañca kāyena paṭisaṃvedeti yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti: upekkhako satimā

sukhavihārīti. Taṃ tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Tassa na upekkhāsukhānusāri3

viññāṇaṃ hoti. Na upekkhāsukhassādagathitaṃ na upekkhāsukhassādavinibaddhaṃ na

Upekkhāsukhassādasaññojanasaṃyuttaṃ ajjhattaṃ cittaṃ asaṇṭhitanti vuccati.

-------------------------

1.Ajjhattaṃ saṇṭhitanti-majasaṃ.

2.Ajjhattaṃ asaṇṭhitanti-majasaṃ.

3.Upekkhā nusāri-sī.

[BJT Page 478] [\x 478/]

Puna ca paraṃ āvuso, bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva

somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhaṃ asukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ

jhānaṃ upasampajja viharati. Tassa na adukkhamasukhānusāri viññānaṃ hoti. Na

adukkhamasukhassādagathitaṃ na adukkhamasukhassādavinibaddhaṃ na

adukkhamasukhassādasaññojanasaṃyuttaṃ ajjhattaṃ cittaṃ asaṇṭhitanti vuccati evaṃ kho

āvuso, ajjhattaṃ cittaṃ asaṇṭhitanti1 vuccati.

Kathañcāvuso, anupādā paritassanā hoti: idhāvuso, assutavā puthujjano ariyānaṃ adassāvī

ariyadhammassa akovido ariyadhamme avinīto rūpaṃ attato samanupassati rūpavantaṃ vā

attānaṃ attani vā rūpaṃ rūpasmiṃ vā attānaṃ. Tassa taṃ rūpaṃ vipariṇamati. Aññathā hoti.

Tassa rūpavipariṇāmaññathābhāvā rūpavipariṇāmānuparivatti viññāṇaṃ hoti. Tassa

rūpavipariṇāmānuparivattajā paritassanā dhammasamuppādā cittaṃ pariyādāya tiṭṭhanti.

Cetaso pariyādānā uttāsavā ca hoti. Vighātavā ca apekkhavā2 ca anupādāya ca paritassati.

Vedanaṃ [PTS Page 228] [\q 228/] attato samanupassati vedanavantaṃ vā attānaṃ attani

vā vedanaṃ vedanasmiṃ vā attānaṃ. Tassa taṃ vedanaṃ

Vipariṇamati, aññathā hoti. Tassa vedanāvipariṇāmaññathābhāvā

vedanāvipariṇāmānuparivatti viññāṇaṃ hoti. Tassa vedanāvipariṇāmānuparivattajā

paritassanā dhammasamuppādā cittaṃ pariyādāya tiṭṭhanti. Cetaso pariyādānā uttāsavā ca

hoti. Vighātavā ca apekkhavā2 ca anupādāya ca paritassati. Saññaṃ attato samanupassati

saññāvantaṃ vā attānaṃ attani vā saññaṃ saññasmiṃ vā attānaṃ. Tassa taṃ saññaṃ

vipariṇamati. Aññathā hoti. Tassa saññavipariṇāmaññathābhāvā

saññavipariṇāmānuparivatti viññāṇaṃ hoti. Tassa saññavipariṇāmānuparivattajā

paritassanā dhammasamuppādā cittaṃ pariyādāya tiṭṭhanti. Cetaso pariyādānā uttāsavā ca

hoti. Vighātavā ca apekkhavā2 ca anupādāya ca paritassati. Saṅkhāraṃ attato samanupassati

saṅkhāravantaṃ vā attānaṃ attani vā saṅkhāraṃ saṅkhārasmiṃ vā attānaṃ. Tassa taṃ

saṅkhāraṃ vipariṇamati. Aññathā hoti. Tassa saṅkhāravipariṇāmaññathābhāvā

saṅkhāravipariṇāmānuparivatti viññāṇaṃ hoti. Tassa saṅkhāravipariṇāmānuparivattajā

paritassanā dhammasamuppādā cittaṃ pariyādāya tiṭṭhanti. Cetaso pariyādānā uttāsavā ca

hoti. Vighātavā ca apekkhavā2 ca anupādāya ca paritassati. Viññāṇaṃ attato samanupassati

viññaṇavantaṃ vā attānaṃ attani vā

Viññāṇaṃ, viññāṇasmiṃ vā attānaṃ. Tassa taṃ viññāṇaṃ vipariṇamati. Aññathā hoti. Tassa

viññāṇavipariṇāmaññathābhāvā viññāṇavipariṇāmānuparivatti viññāṇaṃ hoti. Tassa

viññāṇavipariṇāmānuparivattajā paritassanā dhammasamuppādā cittaṃ pariyādāya

tiṭṭhanti. Cetaso pariyādānā uttāsavā ca hoti. Vighātavā ca apekkhavā anupādāya ca

paritassati. Evaṃ kho āvuso, anupādā paritassanā hoti.

Kathañcāvuso, anupādā3 aparitassanā hoti: idhāvuso, sutavā ariyasāvako ariyānaṃ dassāvī

ariyadhammassa kovido ariyadhamme vinīto na rūpaṃ attato samanupassati, na rūpavantaṃ

vā attānaṃ na attani vā rūpaṃ na rūpasmiṃ vā attānaṃ. Tassa taṃ rūpaṃ vipariṇamati.

Aññathā hoti. Tassa rūpavipariṇāmaññathābhāvā na ca rūpavipariṇāmānuparivatti

viññāṇaṃ hoti. Tassa na rūpavipariṇāmānuparivattajā paritassanā dhammasamuppādā cittaṃ

na pariyādāya tiṭṭhanti. Cetaso pariyādānā na ceva uttāsavā4 hoti. Na ca vighātavā na ca

apekkhavā anupādāya ca na paritassati. Na vedanaṃ attato samanupassati, na vedanavantaṃ

vā attānaṃ na attani vā vedanaṃ, na vedanasmiṃ vā attānaṃ. Tassa taṃ vedanaṃ

vipariṇamati, aññathā hoti. Tassa vedanāvipariṇāmaññathābhāvā na ca

Vedanāvipariṇāmānuparivatti viññāṇaṃ hoti. Tassa na vedanāvipariṇāmānuparivattajā

paritassanā dhammasamuppādā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhanti. Cetaso pariyādānā uttāsavā4

hoti na ca vighātavā na ca apekkhavā anupādāya ca na paritassati. Na saññaṃ attato

samanupassati na saññāvantaṃ vā attānaṃ na attani vā saññaṃ, na saññasmiṃ vā attānaṃ.

Tassa taṃ saññaṃ vipariṇamati, aññathā hoti. Tassa saññavipariṇāmaññathābhāvā na ca

saññavipariṇāmānuparivatti viññāṇaṃ hoti. Tassa na saññavipariṇāmānuparivattajā

Paritassanā dhammasamuppādā cittaṃ pariyādāya tiṭṭhanti. Cetaso pariyādānā na ceva

uttāsavā4 hoti na ca vighātavā na ca apekkhavā anupādāya ca na paritassati. Na saṅkhāre

attato samanupassati, na saṅkhāravantaṃ vā attānaṃ, na attani vā saṅkhāraṃ na

saṅkhārasmiṃ vā attānaṃ. Tassa taṃ saṅkhāraṃ vipariṇamati, aññathā hoti. Tassa

saṅkhāravipariṇāmaññathābhāvā na ca saṅkhāravipariṇāmānuparivatti viññāṇaṃ hoti. Tassa

na saṅkhāravipariṇāmānuparivattajā paritassanā dhammasamuppādā cittaṃ na pariyādāya

tiṭṭhanti. Cetaso pariyādānā na ceva uttāsavā4 hoti na ca vighātavā na ca apekkha vā

anupādāya ca na paritassati. Na viññāṇaṃ attato samanupassati na viññaṇavantaṃ vā

attānaṃ, na attani vā viññāṇaṃ, na viññāṇasmiṃ vā attānaṃ. Tassa taṃ viññāṇaṃ

vipariṇamati aññathā hoti. Tassa viññāṇavipariṇāmaññathābhāvā na ca

viññāṇavipariṇāmānuparivatti viññāṇaṃ hoti. Tassa na viññāṇavipariṇāmānuparivattajā

paritassanā dhammasamuppādā cittaṃ pariyādāya tiṭṭhanti, cetaso pariyādānā na ceva

uttāsavā hoti. Na ca vighātavā na ca apekkhavā anupādāya ca na paritassati. Evaṃ kho

āvuso, anupādā aparitassanā hoti.

-------------------------

1.Ajjhattaṃ asaṇṭhitanti-majasaṃ. 3.Anupādānā-majasaṃ.

2.Upekkhavā-[PTS. 4.]Na cevuttasāvā-majasaṃ.

[BJT Page 480] [\x 480/]

Yaṃ kho no āvuso, bhagavā saṅkhittena uddesaṃ uddissitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā

uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho, tathā tathā bhikkhave, bhikkhu upaparikkheyya, yathā

yathāssu upaparikkhato bahiddhā cassa viññāṇaṃ avikkhittaṃ avisaṭaṃ ajjhattaṃ asaṇṭhitaṃ

anupādāya na paritasseyya, bahiddhā bhikkhave, viññāṇe avikkhitte avisaṭe sati ajjhattaṃ

asaṇṭhite anupādāya aparitassato āyatiṃ jātijarāmaraṇadukkhasamudayasambhavo na

hotīti. Imassa kho ahaṃ āvuso, bhagavatā saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena

atthaṃ avibhattassa evaṃ vitthārena [PTS Page 229] [\q 229/] atthaṃ ājānāmi.

Ākaṅkhamānā ca pana tumhe āyasmanto, bhagavantaṃyeva upasaṅkamitvā etamanthaṃ

paṭipuccheyyātha. Yathā vo bhagavā vyākaroti, tathā naṃ dhāreyyāthā'ti.

Atha kho te bhikkhū āyasmato mahākaccānassa bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā

uṭṭhāyāsanā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā

ekamantaṃ nisīdīṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ: yaṃ kho

no bhante, bhagavā saṅkhittena uddesaṃ uddissitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā

uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho. Tathā tathā bhikkhave bhikkhu upaparikkheyya yathā

yathāssu upaparikkhato bahiddhā cassa viññāṇaṃ avikkhittaṃ avisaṭaṃ ajjhattaṃ asaṇṭhitaṃ

anupādāya na paritasseyya. Bahiddhā bhikkhave, viññāṇe avikkhitte avisaṭe sati ajjhattaṃ

asaṇṭhite, anupādāya aparitassato āyatiṃ jātijarāmaraṇadukkhasamudayasambhavo na

hotī'ti. Tesaṃ no bhante, amhākaṃ acirapakkantassa bhagavato etadahosi:

'Idaṃ kho no āvuso, bhagavā saṅkhittena uddesaṃ uddissitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā

uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho. Tathā tathā bhikkhave bhikkhu upaparikkheyya, yathā

yathāssu upaparikkhato bahiddhā cassa viññāṇaṃ avikkhittaṃ avisaṭaṃ ajjhattaṃ asaṇṭhitaṃ

anupādāya na paritasseyya, bahiddhā bhikkhave, viññāṇe avikkhitte avisaṭe sati ajjhattaṃ

asaṇṭhite, anupādāya aparitassato āyatiṃ jātijarāmaraṇadukkhasamudayasambhavo na

hotī'ti.

Ko nu kho imassa bhagavatā saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ

avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajeyyāti: tesaṃ no bhante, amhākaṃ etadahosi: 'ayaṃ kho

āyasmā mahākaccāno satthu ceva saṃvaṇṇito, sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ,

pahoti cāyasmā mahākaccāno imassa bhagavatā saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa

vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajituṃ, yannūna mayaṃ yenāyasmā

mahākaccāno, tenupasaṅkameyyāma. Upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahākaccānaṃ etamatthaṃ

paṭipuccheyyāmā'ti.

[BJT Page 482] [\x 482/]

Atha kho mayaṃ bhante, yenāyasmā mahākaccāno, tenupasaṅkamimha. Upasaṅkamitvā

āyasmantaṃ mahākaccānaṃ etamatthaṃ paṭipucchimha. Tesaṃ no bhante āyasmatā

mahākaccānena imehi ākārehi imehi padehi imehi byañjanehi attho vibhatto'ti.

Paṇḍito bhikkhave, mahākaccāno, mahāpañño bhikkhave, mahā kaccāno, mañcepi tumhe

bhikkhave, etamatthaṃ paṭipuccheyyātha, ahampi taṃ evamevaṃ vyākareyyaṃ, yathā taṃ

mahākaccānena byākataṃ eso cevetassa attho. Evaṃ ca naṃ dhāreyyāthāti.

Idamoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.

[PTS Page 230] [\q 230/]

Uddesavibhaṅga suttaṃ aṭṭhamaṃ.

[BJT Page 484] [\x 484/]

3.4.9

Araṇavibhaṅga suttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi: bhikkhavoti. Bhadanteti te bhikkhū bhagavato

paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca:

Araṇavibhaṅgaṃ vo bhikkhave, desissāmi. Taṃ suṇātha sādhukaṃ manasi karotha.

Bhāsissāmīti.

Evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca:

Na kāmasukhamanuyuñjeyya hīnaṃ gammaṃ pothujjanikaṃ anariyaṃ ananthasaṃhitaṃ. Na

ca attakilamathānuyogaṃ anuyuñjeyya dukkhaṃ anariyaṃ anatthasaṃhitaṃ. Ete te1

bhikkhave ubho ante anupagamma majjhimā paṭipadā tathāgatena abhisambuddhā

cakkhukaraṇī ñāṇakaraṇī upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati.

Ussādanañca jaññā, apasādanañca jaññā. Ussādanañca ñatvā apasādanañca ñatvā

nevussādeyya nāpasādeyya dhammameva deseyya. Sukhavinicchayaṃ jaññā,

sukhavinicchayaṃ ñatvā ajjhattaṃ sukhamanuyuñjeyya, rahovādaṃ na bhāseyya, sammukhā

na khīṇaṃ2 bhaṇe, ataramāno ca bhāseyya, no taramāno. Janapadaniruttiṃ nābhiniveseyya,

samaññaṃ nāti dhāveyyāti. Ayamuddeso araṇavibhaṅgassa.

'Na kāmasukhamanuyuñjeyya hīnaṃ gammaṃ pothujjanikaṃ anariyaṃ anatthasaṃhitaṃ, na

ca attakilamathānuyogaṃ anuyuñjeyya dukkhaṃ anariyaṃ anatthasaṃhita'nti iti kho panetaṃ

vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ: yo kāmapaṭisandhisukhino somanassānuyogo hīno gammo

pothujjaniko anariyo anatthasaṃhito, sadukkho eso dhammo saupaghāto3 saupāyāso

sapariḷāho micchāpaṭipadā. Yo kāmapaṭisandhisukhino somanassānuyogaṃ [PTS Page 231]

[\q 231/] ananuyogo hīnaṃ gammaṃ pothujjanikaṃ anariyaṃ anatthasaṃhitaṃ, adukkho

eso dhammo anupaghāto anupāyāso apariḷāho sammāpaṭipadā. Yo attakilamathānuyogo

dukkho anariyo anatthasaṃhito, dukkho eso dhammo saupaghāto saupāyāso sapariḷāho

micchāpaṭipadā yo attakilamathānuyogaṃ ananuyogo dukkhaṃ anariyaṃ anatthasaṃhitaṃ,

adukkho eso dhammo anupaghāto dukkhaṃ anariyaṃ anatthasaṃhitaṃ, adukkho eso

dhammo anupaghāto anupāyāso apariḷāho sammāpaṭipadā 'na kāmasukhamanuyuñjeyya

hīnaṃ gammaṃ pothujjanikaṃ anariyaṃ anatthasaṃhitaṃ, na ca attakilamathānuyogaṃ

anuyuñjeyya dukkhaṃ anariyaṃ anatthasaṃhita'nti iti yaṃ taṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca

vuttaṃ.

-------------------------

1.Ete kho-majasaṃ,sīmū. 2.Nātikhīṇaṃ-syā.

Etetveva-katthaci. Sa vighāto-katthaci.

[BJT Page 486] [\x 486/]

'Ete te ubho ante anupagamma majjhimā paṭipadā tathāgatena abhisambuddhā

cakkhukaraṇi ñāṇakaraṇī upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattatī'ti iti ko

panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ: ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo. Seyyathīdaṃ:

sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo

sammāsati sammāsamādhi. Ete te ubho ante anupagamma majjhimā paṭipadā tathāgatena

abhisambuddhā cakkhukaraṇī ñāṇakaraṇī upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya

saṃvattatī'ti iti1 yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

'Ussādanañca jaññā apasādanañca jaññā, ussādanañca ñatvā apasādanañca ñatvā

nevussādeyya na apasādeyya dhammameva deseyyā'ti iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ

paṭicca vuttaṃ: kathaṃ ca bhikkhave, ussādanā ca hoti apasādanā ca, no ca dhammadesanā:

Ye kāmapaṭisandhisukhino somanassānuyogaṃ anuyuttā hinaṃ gammaṃ pothujjanikaṃ

anariyaṃ anatthasaṃhitaṃ, sabbe te sadukkhā saupaghātā saupāyāsā sapariḷāhā

micchāpaṭipannāti iti vadaṃ ittheke apasādeti. Ye kāmapaṭisandhisukhino

somanassānuyogaṃ ananuyuttā hīnaṃ gammaṃ pothujjanikaṃ anariyaṃ anatthasaṃhitaṃ,

sabbe te adukkhā anupaghātā anupāyāsā apariḷāhā sammāpaṭipannāti iti vadaṃ ittheke

ussādeti.

'Ye attakilamathānuyogaṃ anuyuttā dukkhaṃ anariyaṃ anatthasaṃhitaṃ, sabbe te sadukkhā

[PTS Page 232] [\q 232/] saupaghātā saupāyāsā sapariḷāhā micchāpaṭipannā'ti iti vadaṃ

ittheke apasādeti. 'Ye attakilamathānuyogaṃ ananuyuttā dukkhaṃ anariyaṃ anatthasaṃhitaṃ,

sabbe te adukkhā anupaghātā anupāyāsā apariḷāhā sammāpaṭipannā'ti iti vadaṃ ittheke

ussādeti.

'Yesaṃ kesañci bhavasaññojanaṃ appahīnaṃ, sabbe te sadukkhā saupaghātā saupāyāsā

sapariḷāhā micchāpaṭipannā'ti iti vadaṃ ittheke apasādeti. 'Yesaṃ kesañci vibhavasaññojanaṃ

pahīnaṃ, sabbe te adukkhā anupaghātā anupāyāsā apariḷāhā sammāpaṭipannā'ti iti vadaṃ

ittheke ussādeti. Evaṃ kho bhikkhave, ussādanā ca hoti apasādanā ca, no ca dhammadesanā.

Kathañca bhikkhave, neva ussādanā hoti na apasādanā, dhamma desanā ca: ye

kāmapaṭisandhisukhino somanassānuyogaṃ ananuyuttā hīnaṃ gammaṃ pothujjanikaṃ

anariyaṃ anatthasaṃhitaṃ, sabbe te sadukkhā saupaghātā saupāyāsā saparilāhā

micchāpaṭipannā'ti na evamāha: anuyogo ca kho sadukkho eso dhammo saupaghāto

saupāyāso sapariḷāho micchāpaṭipadā'ti iti vadaṃ dhammameva deseti.

-------------------------

1.Saṃvattati iti-sīmu.

[BJT Page 488] [\x 488/]

'Ye kāmapaṭisandhisukhino somanassānuyogaṃ anuyuttā hīnaṃ gammaṃ pothujjanikaṃ

anariyaṃ anatthasaṃhitaṃ, sabbe te adukkhā anupaghātā anupāyāsā apariḷāhā

sammāpaṭipannā'ti na evamāha. Ananuyogo ca kho adukkho eso dhammo anupaghāto

anupāyāso apariḷāho sammāpaṭipadā'ti iti vadaṃ dhammameva deseti.

Ye attakilamathānuyogaṃ anuyuttā dukkhaṃ anariyaṃ anatthasaṃhitaṃ, sabbe te sadukkhā

saupaghātā saupāyāsā sapariḷāhā micchāpaṭipannā'ti na evamāha: anuyogo ca kho

sadukkho eso dhammo saupaghāto saupāyāso sapariḷāho micchāpaṭipadāti iti vadaṃ

dhammameva deseti.

Ye attakilamathānuyogaṃ anuyuttā dukkhaṃ anariyaṃ anatthasaṃhitaṃ, sabbe te adukkhā

anupaghātā anupāyāsā apariḷāhā sammāpaṭipannāti na evamāha: ananuyogo ca kho

adukkho eso dhammo anupaghāto anupāyāso apariḷāho sammāpaṭipadā'ti iti vadaṃ

dhammameva deseti.

Yesaṃ kesañci bhavasaññojanaṃ appahīnaṃ, sabbe te sadukkhā saupaghātā saupāyāsā

sapariḷāhā micchāpaṭipannāti na [PTS Page 233] [\q 233/] evamāha. Bhavasaññojane ca

kho appahīne bhavopi appahīno hotī'ti iti vadaṃ dhammameva deseti.

Yesaṃ kesañci bhavasaññojanaṃ pahīnaṃ sabbe te adukkhā anupaghātā anupāyāsā

Apariḷāhā sammāpaṭipannāti na evamāha bhavasaññojane ca kho pahīne bhavopi

Pahīno hotīti iti vadaṃ dhammameva deseti. Evaṃ kho bhikkhave, nevussādanā hoti na

apasādanā dhammadesanā ca.

'Ussādanañca jaññā, apasādanañca jaññā, ussādanañca ñatvā apasādanañca ñatvā

nevussādeyya, na apasādeyya. Dhammameva deseyyā'ti iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca

vuttaṃ.

Sukhavinicchayaṃ jaññā, sukhavinicchayaṃ ñatvā ajjhattaṃ sukhamanuyuñjeyyā'ti iti kho

panetaṃ vuttaṃ kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ: pañcime bhikkhave, kāmaguṇā. Katame pañca:

cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kamūpasaṃhitā rajanīyā sotaviññeyyā

saddā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kamūpasaṃhitā rajanīyā

Ghānaviññeyyā gandhā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kamūpasaṃhitā rajanīyā jivhāviññeyyā

rasā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kamūpasaṃhitā rajanīyā kāyaviññeyyā poṭṭhabbā iṭṭhā

kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā. Ime kho bhikkhave, pañcakāmaguṇā. Yaṃ

kho bhikkhave ime pañca kāmaguṇe paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ idaṃ vuccati

kāmasukhaṃ mīḷhasukhaṃ puthujjanasukhaṃ anariyasukhaṃ. Na āsevitabbaṃ na

bhāvetabbaṃ na bahulīkātabbaṃ, bhāyitabbaṃ etassa sukhassāti vadāmi.

[BJT Page 490] [\x 490/]

Idha bhikkhave, bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ

savicāraṃ vivekajaṃ pitisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Vitakkavicāranaṃ

vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ

pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Vitakkavicāranaṃ vūpasamā ajjhattaṃ

sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pitisukhaṃ cakutthaṃ

jhānaṃ upasampajja viharati. Idaṃ vuccati nekkhammasukhaṃ pavivekasukhaṃ

upasamasukhaṃ sambodhisukhaṃ āsevitabbaṃ bhāvetabbaṃ bahulīkātabbaṃ. Na bhāyitabbaṃ

etassa sukhassāti [PTS Page 234] [\q 234/] vadāmi. 'Sukhavinicchayaṃ jaññā,

sukhavinicchayaṃ ñatvā ajjhattaṃ sukhamanuyuñjeyyā'ti iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca

vuttaṃ.

'Rahovādaṃ na bhāseyya, sammukhā na khīṇaṃ bhaṇe'ti iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ

paṭicca vuttaṃ: tatra bhikkhave, yaṃ jaññā rahovādaṃ abhūtaṃ atacchaṃ anatthasaṃhitaṃ,

sasakkaṃ taṃ rahovādaṃ na bhāseyya. Yampi jaññā rahovādaṃ bhūtaṃ tacchaṃ

anatthasaṃhitaṃ, tassapi sikkheyya avacanāya. Yañca kho jaññā rahovādaṃ bhūtaṃ tacchaṃ

atthasaṃhitaṃ, tatra kālaññū assa tassa rahovādassa vacanāya. Yatra bhikkhave, yaṃjaññā

sammukhā khīṇavādaṃ abhūtaṃ atacchaṃ anatthasaṃhitaṃ. Sasakkaṃ taṃ sammukhā

khīṇavādaṃ na bhāseyya. Yampi jaññā sammukhā khīṇavādaṃ bhūtaṃ tacchaṃ

anatthasaṃhitaṃ, tassapi sikkheyya avacanāya. Yañca kho jaññā sammukhā khīṇavādaṃ

bhūtaṃ tacchaṃ atthasaṃhitaṃ, tatra kālaññū assa tassa sammukhā khīṇavādassa vacanāya.

'Rahovādaṃ na bhāseyya, sammukhā na khīṇaṃ bhaṇe'ti iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ

paṭicca vuttaṃ.

'Ataramānova bhāseyya, no taramāno'ti iti kho panetaṃ vuttaṃ kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ: tatra

bhikkhave, taramānassa bhāsato kāyopi kilamati. Cittampi upahaññati. Saropi upahaññati.

Kaṇṭhopi āturīyati. Avissaṭṭhampi hoti aviññeyyaṃ taramānassa bhāsitaṃ, tatra bhikkhave,

ataramānassa bhāsato kāyopi na kilamati. Cittampi na upahaññati. Saropi na upahaññati.

Kaṇṭhopi na āturīyati. Vissaṭṭhampi hoti viññeyyaṃ ataramānassa bhāsitaṃ. 'Ataramāno va

bhāseyya, no taramāno'ti iti yaṃ taṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

'Janapadaniruttiṃ nābhiniveseyya, samaññaṃ nātidhāveyyā'ti iti kho panetaṃ vuttaṃ kiñcetaṃ

paṭicca vuttaṃ: kathañca bhikkhave, janapadaniruttiyā ca abhiniveso hoti samaññāya ca

atisāro: idha bhikkhave, tadavekaccesu janapadesu pātīti sañjānanti, [PTS Page 235] [\q

235/] pattanti sañjānanti, vitthanti1 sañjānanti. Sarāvanti sañjānanti, dhāropanti

sañjānanti,poṇanti sañjānanti. Pisīlavanti2 sañjānanti. Iti yathā yathā naṃ tesu tesu

janapadesu sañjānanti. Tathā tathā thāmasā parāmassa3 abhinivissa voharati: idameva

saccaṃ moghamaññanti. Evaṃ kho bhikkhave,

-------------------------

1.Vittanti-majasaṃ,sīmū. 3.Parāmāsa-majasaṃ,sīmū.

2.Pisīlanti-[PTS,]syā.

[BJT Page 492] [\x 492/]

Janapada niruttiyā ca abhiniveso hoti samaññāya ca atisāro. Katañca bhikkhave,

Janapadaniruttiyā ca anabhiniveso hoti, samaññāya ca atisāro: idha bhikkhave, tadeva

ekaccesu janapadesu pātīti sañjānanti. Pattanti sañjānanti, vitthanti sañjānanti. Sarāvanti

sañjānanti. Dhāropanti sañjānanti. Poṇanti sañjānanti. Pisīlavanti sañjānanti. Iti yathā yathā

naṃ tesu tesu janapadesu sañjānanti: idaṃ kira me āyasmanto sandhāya voharantīti. Tathā

tathā voharati aparāmasati1. Evaṃ kho bhikkhave janapadaniruttiyā ca anabhiniveso hoti.

Samaññāya ca anatisāro yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

Tatra bhikkhave, yo kāmapaṭisandhisukhino somanassānuyogo hīno gammo pothujjaniko

anariyo anatthasaṃhito, sadukkho eso dhammo saupaghāto saupāyāso sapariḷāho

micchāpaṭipadā. Tasmā eso dhammo saraṇo.

Tatra bhikkhave, yo kāmapaṭisandhisukhino somanassānuyogaṃ ananuyogo hīnaṃ gammaṃ

pothujjanikaṃ anariyaṃ anatthasaṃhitaṃ, adukkho eso dhammo anupaghāto

Anupāyāso apariḷāho sammāpaṭipadā. Tasmā eso dhammo araṇo.

Tatra bhikkhave, yo attakilamathānuyogo dukkho anariyo anatthasaṃhito, sadukkho eso

dhammo saupaghāto saupāyāso sapariḷāho micchāpaṭipadā. Tasmā eso dhammo saraṇo.

Tatra bhikkhave, yo attakilamathānuyogaṃ ananuyogo dukkhaṃ anariyaṃ anatthasaṃhitaṃ,

adukkho eso dhammo anupaghāto anupāyāso apariḷāho sammāpaṭipadā. [PTS Page 236]

[\q 236/] tasmā eso dhammo araṇo.

Tatra bhikkhave, yā'yaṃ majjhimā paṭipadā tathāgatena abhisambuddhā cakkhukaraṇī

ñāṇakaraṇī upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati. Adukkho eso

dhammo anupaghāto anupāyāso apariḷāho sammāpaṭipadā. Tasmā eso dhammo araṇo.

Tatra bhikkhave, yā'yaṃ ussādanā ca apasādanā ca no ca dhammadesanā, sadukkho eso

dhammo saupaghāto saupāyāso sapariḷāho micchāpaṭipadā. Tasmā eso dhammo saraṇo.

Tatra bhikkhave, yā'yaṃ nevussādanā na apasādanā dhammadesanā ca. Adukkho eso

dhammo anupaghāto anupāyāso apariḷāho sammāpaṭipadā. Tasmā eso dhammo araṇo.

Tatra bhikkhave, yamidaṃ kāmasukhaṃ mīḷhasukhaṃ pothujjanasukhaṃ anariyasukhaṃ,

sadukkho eso dhammo saupaghāto. Saupāyāso sapariḷāho micchāpaṭipadā. Tasmā eso

dhammo saraṇo.

Tatra bhikkhave, yamidaṃ nekkhammasukhaṃ pavivekasukhaṃ upasamasukhaṃ

sambodhisukhaṃ2 adukkho eso dhammo anupaghāto anupāyāso apariḷāho sammāpaṭipadā.

Tasmā eso dhammo araṇo.

--------------------------

1.Aparāmasaṃ majasaṃ. 2.Sambodhisukhaṃ-[PTS.](Ūnaṃ)

[BJT Page 494] [\x 494/]

Tatra bhikkhave, yvāyaṃ rahovādo abhūto ataccho anatthasaṃhito, sadukkho eso dhammo

saupaghāto sapariḷāho micchāpaṭipadā. Tasmā eso dhammo saraṇo.

Tatra bhikkhave, yvāyaṃ rahovādo bhūto taccho anatthasaṃhito sadukkho eso dhammo

saupaghāto saupāyāso sapariḷāho micchāpaṭipadā. Tasmā eso dhammo saraṇo.

Tatra bhikkhave, yvāyaṃ rahovādo bhūto taccho anatthasaṃhito, adukkho eso dhammo

anupaghāto anupāyāso apariḷāho sammāpaṭipadā. Tasmā eso dhammo araṇo.

Tatra bhikkhave, yvāyaṃ sammukhā khīṇavādo abhūto ataccho anatthasaṃhito, sadukkho

eso dhammo saupaghāto saupāyāso sapariḷāho micchāpaṭipadā. Tasmā eso dhammo

saraṇo.

Tatra bhikkhave, yvāyaṃ sammukhā khīṇavādo bhūto taccho anatthasaṃhito, sadukkho eso

dhammo saupaghāto saupāyāso sapariḷāho micchāpaṭipadā. Tasmā eso dhammo saraṇo.

Tatra bhikkhave, yvāyaṃ sammukhā [PTS Page 237] [\q 237/] khīṇavādo bhūto taccho

anatthasaṃhito, adukkho eso dhammo anupaghāto anupāyāso apariḷāho sammāpaṭipadā.

Tasmā eso dhammo araṇo.

Tatra bhikkhave, yamidaṃ taramānassa bhāsitaṃ, sadukkho eso dhammo saupaghāto

Saupāyāso sapariḷāho micchāpaṭipadā. Tasmā eso dhammo saraṇo.

Tatra bhikkhave, yamidaṃ ataramānassa bhāsitaṃ, adukkho eso dhammo anupaghāto

Anupāyāso apariḷāho sammāpaṭipadā. Tasmā eso dhammo araṇo.

Tatra bhikkhave, yvāyaṃ janapadaniruttiyā ca abhiniveso samaññāya ca atisāro, sadukkho

eso dhammo saupaghāto saupāyāso sapariḷāho micchāpaṭipadā. Tasmā eso dhammo

saraṇo.

Tatra bhikkhave, yvāyaṃ janapadaniruttiyā ca anabhiniveso samaññāya ca anatisāro,

adukkho eso dhammo anupaghāto anupāyāso apariḷāho sammāpaṭipadā. Tasmā eso

dhammo araṇo.

Tasmātiha bhikkhave, saraṇañca dhammaṃ jānissāma. Araṇañca dhammaṃ jānissāma

saraṇañca dhammaṃ ñatvā araṇañca dhammaṃ ñatvā araṇapaṭipadaṃ paṭipajjissāmāti.

Evaṃ hi vo bhikkhave, sikkhitabbaṃ. Subhūti ca pana bhikkhave, kulaputto araṇapaṭipadaṃ

paṭipannoti.

Idamavoca bhagavā, attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.

Araṇavibhaṅgasuttaṃ navamaṃ.

[BJT Page 496] [\x 496/]

3.4.10

Dhātuvibhaṅga suttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā magadhesu cārikaṃ caramāno yena rājagahaṃ

tadavasari. Yena bhaggavo kumbhakāro tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhaggavaṃ

kumbhakāraṃ etadavoca: 'sace te bhaggava agaru, viharema āvesane1 ekarattinti.

Na kho me bhante garu, atthi cettha pabbajito paṭhamaṃ vāsūpagato. Sace so anujānāti

viharatha2 bhante, yathāsukhanti.

[PTS Page 238] [\q 238/]

Tena kho pana samayena pukkusāti nāma kulaputto bhagavantaṃ uddissa saddhā3

agārasmā anagāriyaṃ pabbajito. So tasmiṃ kumbhakārāvesane paṭhamaṃ vāsūpagato hoti.

Atha kho bhagavā yenāyasmā pukkusāti tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā āyasmantaṃ

pukkusātiṃ etadavoca: 'sace te bhikkhū agaru, viharema āvesane ekarattinti. Ūrundaṃ āvuso,

kumbhakārāvesanaṃ. Viharatāyasmā yathāsukhanti.

Atha kho bhagavā kumbhakārāvesanaṃ pavisitvā ekamantaṃ tiṇasanthā rakaṃ paññāpetvā

nisīdi pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā. Atha kho

bhagavā bahudeva rattiṃ nisajjāya vītināmesi. Āyasmāpi kho pukkusāti bahudeva rattiṃ

nisajjāya vītināmesi. Atha kho bhagavato etadahosi: 'pāsādikaṃ nu kho ayaṃ kulaputto

irīyati, yannūnāhaṃ puccheyyanti. Atha kho bhagavā āyasmantaṃ pukkusātiṃ etadavoca:

'kaṃsi tvaṃ bhikkhu uddissa pabbajito, ko vā te satthā, kassa vā tvaṃ dhammaṃ rocesī'ti.

Atthāvuso, samaṇo gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito. Taṃ kho pana bhagavantaṃ

gotamaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato: 'itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho

vijjācaraṇasampanno sugato lokavidu anuttaro purisadammasārathī satthā devamanussānaṃ

buddho bhagavā'ti. Tā'haṃ bhagavantaṃ uddissa pabbajito. So ca me bhagavā satthā,

tassāhaṃ4 bhagavato dhammaṃ rocemī'ti.

Kahaṃ pana bhikkhu etarahi so bhagavā viharati arahaṃ sammāsambuddho'ti:

Atthāvuso uttaresu janapadesu sāvatthi nāma nagaraṃ, tattha so bhagavā etarahi viharati

arahaṃ sammāsambuddho'ti.

Diṭṭhapubbo pana te bhikkhu, so bhagavā. Disvā ca pana jāneyyāsī'ti.

[PTS Page 239] [\q 239/]

-------------------------

1.Viharemu āvesane - machasaṃ.

Viharāma nivesane-syā. 3.Saddhāya-sīmu,majasaṃ,[PTS.]

2.Vihara-[PTS. 4.]Tassa cāhaṃ-majasaṃ.

[BJT Page 498] [\x 498/]

Na kho me āvuso, diṭṭhapubbo so bhagavā. Disvā cāhaṃ na jāneyya'nti.

Atha kho bhagavato etadahosi: 'mamaṃ khvāyaṃ1 kulaputto uddissa pabbajito.

Yannūnassāhaṃ dhammaṃ deseyya'nti. Atha kho bhagavā āyasmantaṃ pukkusātiṃ āmantesi:

'dhammaṃ te bhikkhu, desissāmi. Taṃ suṇāhi, sādhukaṃ manasi karohi, bhāsissāmī'ti.

Evamāvusoti kho āyasmā pukkusāti bhagavato paccassosi. Bhagavā etadavoca:

'Chaddhāturo2 ayaṃ bhikkhu, puriso chaphassāyatano aṭṭhārasamanopavicāro

caturādhiṭṭhāno, yattha ṭhitaṃ maññussavā nappavattanti, maññussave kho pana

nappavattamāne muni santoti vuccati. Paññaṃ nappamajjeyya. Saccamanurakkheyya.

Cāgamanubrūheyya. Santimeva so sikkheyyā'ti. Ayamuddeso chadhātu vibhaṅgassa.

'Chaddhāturo2 ayaṃ bhikkhu, puriso'ti iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ.

Paṭhavīdhātu āpodhātu tejodhātu vāyodhātu ākāsadhātu viññāṇadhātu. 'Chaddhāturo2.

Ayaṃ bhikkhu, puriso'ti iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

'Chaphassāyatano ayaṃ bhikkhu, puriso'ti iti kho panetaṃ vuttaṃ, kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ:

cakkhusamphassāyatanaṃ sotasamphassāyatanaṃ ghānasamphassāyatanaṃ

jivhāsamphassāyatanaṃ kāyasamphassāyatanaṃ manosamphassāyatanaṃ. 'Chaphassāyatano

ayaṃ bhikkhu, puriso'ti iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

'Aṭṭhārasamanopavicāro ayaṃ bhikkhu, puriso'ti iti kho panetaṃ vuttaṃ, kiñcetaṃ paṭicca

vuttaṃ: cakkhunā rūpaṃ disvā somanassaṭṭhāniyaṃ rūpaṃ upavicarati. Domanassaṭṭhāniyaṃ

rūpaṃ upavicarati. Upekkhaṭṭhāniyaṃ rūpaṃ upavicarati. Sotena saddaṃ sutvā

somanassaṭṭhāniyaṃ saddaṃ upavicarati. Domanassaṭṭhāniyaṃ saddaṃ upavicarati.

Upekkhaṭṭhāniyaṃ saddaṃ upavicarati. Ghānena [PTS Page 240] [\q 240/] gandhaṃ

ghāyitvā somanassaṭṭhāniyaṃ gandhaṃ upavicarati. Domanassaṭṭhāniyaṃ gandhaṃ

upavicarati. Upekkhaṭṭhāniyaṃ gandhaṃ upavicarati. Jivhāya rasaṃ sāyitvā

somanassaṭṭhāniyaṃ rasaṃ upavicarati. Domanassaṭṭhāniyaṃ rasaṃ upavicarati.

Upekkhaṭṭhāniyaṃ rasaṃ upavicarati. Kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā

Somanassaṭṭhāniyaṃ phoṭṭhabbaṃ upavicarati. Domanassaṭṭhāniyaṃ phoṭṭhabbaṃ

upavicarati. Upekkhaṭṭhāniyaṃ phoṭṭhabbaṃ upavicarati. Manasā dhammaṃ viññāya

somanassaṭṭhāniyaṃ dhammaṃ upavicarati. Domanassaṭṭhāniyaṃ dhammaṃ upavicarati.

Upekkhaṭṭhāniyaṃ dhammaṃ upavicarati. Iti cha somanassūpavicārā cha domanassūpavicārā

cha upekkhūpavicārā. 'Aṭṭhārasamanopavicāro ayaṃ bhikkhu, puriso'ti iti yaṃ taṃ vuttaṃ,

idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

'Caturādhiṭṭhāno ayaṃ bhikkhu, puriso'ti iti kho panetaṃ vuttaṃ, kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ:

paññādhiṭṭhāno cāgādhiṭṭhāno upasamādhiṭṭhāno. 'Caturādhiṭṭhāno ayaṃ bhikkhu,

puriso'ti iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

-------------------------

1.Mamañca khvāyaṃ-majasaṃ,sīmu.

Maṃ khvāyaṃ-[PTS.]

2.Chadhāturo-majasaṃ,sīmū,[PTS.]

[BJT Page 500] [\x 500/]

'Paññaṃ nappamajjeyya saccamanurakkheyya cāgamanubrūheyya santimeva so sikkheyyā'ti

iti kho panetaṃ vuttaṃ: kathañca bhikkhu. Paññaṃ nappamajjati: cha imā bhikkhu, dhātuyo:

paṭhavidhātu āpodhātu tejodhātu vāyodhāto ākāsadhātu viññāṇadhātu.

Katamā ca bhikkhu, paṭhavidhātu: paṭhavidhātu siyā ajjhattikā siyā bāhirā. Katamā ca

bhikkhu, ajjhattikā paṭhavidhātu: yaṃ ajjhattaṃ paccattaṃ kakkhaḷaṃ kharigataṃ upādinnaṃ.

Seyyathīdaṃ: kesā lomā nakhā dattā taco maṃsaṃ nahārū aṭṭhi aṭṭhamiñjā1 vakkaṃ

hadayaṃ, yakanaṃ kilomakaṃ pihakaṃ pappāsaṃ antaṃ antaguṇaṃ udariyaṃ karīsaṃ yaṃ vā

panaññampi kiñci ajjhattaṃ paccattaṃ kakkhaḷaṃ kharigataṃ upādinnaṃ. Ayaṃ vuccati

bhikkhu, ajjhattikā paṭhavīdhātu. Yā ceva kho pana ajjhattikā paṭhavīdhātu yā ca bāhirā

paṭhavīdhātu, paṭhavīdhāturevesā. Taṃ netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā'ti

evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Evametaṃ yathābhūtaṃ

sammappaññāya disvā paṭhavīdhātuyā nibbindati, paṭhavīdhātuyā cittaṃ virājeti.

Katamā ca bhikkhu, āpodhātu: āpodhātu siyā ajjhattikā [PTS Page 241] [\q 241/] siyā

bāhirā. Katamā ca bhikkhu, ajjhattikā āpodhātu: yaṃ ajjhattaṃ paccattaṃ āpo āpogataṃ

upādinnaṃ. Seyyathīdaṃ: pittaṃ semhaṃ pubbo lohitaṃ sedo medo assu vasā kheḷo

siṅghānikā lasikāmuttaṃ. Yaṃ vā panaññampi kiñci ajjhattaṃ paccattaṃ āpo āpogataṃ

upādinnaṃ. Ayaṃ vuccati bhikkhu, ajjhattikā āpodhātu. Yā ceva kho pana ajjhattikā

āpodhātu yā ca bāhirā āpodhātu, āpodhāturevesā. Taṃ netaṃ mama, nesohamasmi, na meso

attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Evametaṃ yathābhūtaṃ

sammappaññāya disvā āpodhātuyā nibbindati, āpodhātuyā cittaṃ virājeti.

Katamā ca bhikkhu, tejodhātu: tejodhātu siyā ajjhattikā siyā bāhirā. Katamā ca bhikkhu,

ajjhattikā tejodhātu: yaṃ ajjhattaṃ paccattaṃ tejo tejogataṃ upādinnaṃ. Seyyathīdaṃ: yena ca

santappati2 yena ca jīrīyati3, yena ca pariḍayhati, yena ca asitapītakhāyitasāyitaṃ sammā

pariṇāmaṃ gacchati, yaṃ vā panaññampi kiñci ajjhattaṃ paccattaṃ tejo tejogataṃ upādinnaṃ.

Ayaṃ vuccati bhikkhu, ajjhattikā tejodhātu. Yā ceva kho pana ajjhattikā tejodhātu yā ca

bāhirā tejodhātu, tejodhāturevesā. Taṃ netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attāti evametaṃ

yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya disvā

tejodhātuyā nibbindati, tejodhātuyā cittaṃ virājeti.

--------------------------

1.Aṭṭhimiñjaṃ-majasaṃ.

2.Santapati-simū. 3.Jarīyati-sīmū,[PTS.]

[BJT Page 502] [\x 502/]

Katamā ca bhikkhu, vāyodhātu: vāyodhātu siyā ajjhattikā siyā bāhirā katamā ca bhikkhu,

ajjhattikā vāyodhātu: yaṃ ajjhattaṃ paccattaṃ vāyo vāyogataṃ upādinnaṃ. Seyyathīdaṃ:

uddhaṅgamā vātā adhogamā vātā kucchisayā vātā koṭṭhasayā1 vātā aṅgamaṅgānusārino

vātā assāso, passāso, iti yaṃ vā panaññampi kiñci ajjhattaṃ paccattaṃ vāyo vāyogataṃ

upādinnaṃ. Ayaṃ vuccati bhikkhu, ajjhattikā vāyodhātu. Yā ceva kho pana ajjhattikā

vāyodhātu yā ca bāhirā vāyodhātu, vāyodhāturevesā. Taṃ netaṃ mama, nesohamasmi, na

meso attāti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Evametaṃ yathābhūtaṃ

sammappaññāya disvā vāyodhātuyā nibbindati, vāyodhātuyā cittaṃ virājeti.

Katamā ca bhikkhu, ākāsadhātu: ākāsadhātu siyā ajjhattikā siyā bāhirā. Katamā ca bhikkhu,

ajjhattikā [PTS Page 242] [\q 242/] ākāsadhātu: yaṃ ajjhattaṃ paccattaṃ ākāsaṃ

ākāsagataṃ upādinnaṃ. Seyyathīdaṃ: kaṇṇacchiddaṃ nāsacchiddaṃ mukhadvāraṃ yena ca

asitapītakhāyitasāyitaṃ ajjhoharati, yattha ca asitapītakhāyitasāyitaṃ santiṭṭhati, yena ca

asitapītakhāyitasāyitaṃ adhobhāgā2 nikkhamati, yaṃ vā panaññampi kiñci ajjhattaṃ

paccattaṃ ākāsaṃ ākāsagataṃ aghaṃ aghagataṃ vivaraṃ vivaragataṃ asamphuṭṭhaṃ

maṃsalohitehi upādinnaṃ. Ayaṃ vuccati bhikkhu, ajjhattikā ākāsadhātu. Yā ceva kho pana

ajjhattikā ākāsadhātu, yā ca bāhirā ākāsadhātu, ākāsadhāturevesā. Taṃ netaṃ mama,

nesohamasmi, na meso attāti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

Evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya disvā ākāsadhātuyā nibbindati, ākāsadhātuyā cittaṃ

virājeti.

Athāparaṃ viññāṇaṃ yeva avasissati parisuddhaṃ pariyodātaṃ. Tena va viññāṇena kiṃ

jānāni: sukhantipi vijānāti, dukkhantipi vijānāti, adukkhamasukhantipi vijānāti.

Sukhavedaniyaṃ bhikkhu, phassaṃ paṭicca upapajjati sukhā vedanā, so sukhaṃ vedanaṃ

vediyamāno sukhaṃ vedanaṃ vediyāmīti pajānāti. Tasseva sukhavedanissa phassassa

nirodhā yaṃ tajjaṃ vedayitaṃ sukhavedaniyaṃ phassaṃ paṭicca uppannā sukhā vedanā sā

nirujjhanti, sā vūpasammatīti pajānāti.

Dukkhavedaniyaṃ bhikkhu. Phassaṃ paṭicca uppajjati dukkhā vedanā so dukkhā vedanaṃ

vediyamāno dukkhaṃ vedanaṃ vediyāmīti pajānāti. Tasseva dukkhavedaniyassa phassassa

nirodhā yaṃ tajjaṃ vedayitaṃ dukkhavedaniyaṃ phassaṃ paṭicca uppannā dukkhā vedanā sā

nirujjhati. Sā vūpasammatīti pajānāti.

Adukkhamasukhavedaniyaṃ bhikkhu, phassaṃ paṭicca uppajjati adukkhamasukhā vedanā.

So adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vediyamāno adukkhamasukhaṃ vediyāmīti pajānāti.

Tasseva adukkhamasukhavedaniyassa phassassa nirodhā yaṃ tajjaṃ vedayitaṃ

adukkhamasukhavedaniyaṃ phassaṃ paṭicca uppannā adukkhamasukhā vedanā sā

nirujjhati, sā vūpasammatīti pajānāti.

-------------------------

1.Koṭṭhāsayā-majasaṃ,simu

2.Adhobhāgaṃ-majasaṃ.

[BJT Page 504] [\x 504/]

Seyyathāpi bhikkhu dvinnaṃ kaṭṭhānaṃ samphassasamodhānā1 usmā jāyati, tejo

abhinibbattati. Tesaṃ yeva dvinnaṃ kaṭṭhānaṃ nānābhāvā vīnikkhepā yā tajjā usmā, sā

nirujjhati sā vūpasammati. Evameva kho bhikkhu, sukhavedanīyaṃ [PTS Page 243] [\q

243/] phassaṃ paṭicca uppajjati sukhā vedanā. So sukhaṃ vedanaṃ vediyamāno sukhaṃ

vedanaṃ vediyāmītipajānāti. Tasseva sukhavedaniyassa phassassa nirodhā yaṃ tajjaṃ

vedayitaṃ sukhavedaniyaṃ phassaṃ paṭicca uppannā sukhā vedanā sā nirujjhati, sā

vūpasammatīti pajānāti.

Dukkhavedaniyaṃ bhikkhu, phassaṃ paṭicca uppajjati dukkhā vedanā. So dukkhaṃ vedanaṃ

vediyamāno dukkhaṃ vedanaṃ vediyāmīti pajānāti. Tasseva dukkhavedaniyassa phassassa

nirodhā yaṃ tajjaṃ vedayitaṃ dukkhavedaniyaṃ phassaṃ paṭicca uppannā dukkhā vedanā sā

nirujjhati sā vūpasammatīti pajānāti.

Adukkhamasukhavedaniyaṃ bhikkhu, phassaṃ paṭicca uppajjati adukkhamasukhā vedanā.

So adukkhasukhaṃ vedanaṃ vediyamāno adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vediyāmīti pajānāti.

Tasseva

Adukkhamasukhavedaniyassa phassassa nirodhā yaṃ tajjaṃ vedayitaṃ

adukkhamasukhavedaniyaṃ phassaṃ paṭicca uppannā adukkhamasukhā vedanā sā nirujjhati

sā vūpasammatīti pajānāti.

Athāparaṃ upekkhāyeva avasissati parisuddhā pariyodātā mudu ca kammaññā ca

pabhassarā ca. Seyyathāpi bhikkhu, dakkho suvaṇṇakāro vā suvaṇṇakārantevāsī vā ukkaṃ

bandheyya, ukkaṃ bandhitvā ukkāmukhaṃ ālimpeyya, ukkāmukhaṃ ālimpetvā saṇḍāsena

jātarūpaṃ gahetvā ukkāmukhe pakkhipeyya. Tamenaṃ kālena kālaṃ abhidhameyya. Kālena

kālaṃ udakena paripphoseyya. Kālena kālaṃ ajjhupekkheyya. Taṃ hoti jātarūpaṃ dhantaṃ2

sudhantaṃ niddhantaṃ nīhaṭaṃ3 nīhaṭakasāvaṃ4 mudu ca kammaññaṃ ca pabhassarañca.

Yassā yassā ca piḷandhanavikatiyā ākaṅkhati, yadi pavaddhikāya yadi kuṇḍalāya yadi

gīveyyakāya yadi suvaṇṇamālāya, tañcassa atthaṃ anubhoti.

Evameva kho bhikkhu, athāparaṃ upekkhāyeva avasissati parisuddhā pariyodhātā mudu ca

kammaññā ca pabhassarā ca. So evaṃ pajānāti: 'imaṃ ce ahaṃ upekkhaṃ evaṃparisuddhaṃ

evaṃpariyodātaṃ ākāsānañcāyatanaṃ upasaṃhareyyaṃ, tadanudhammañca cittaṃ bhāveyyaṃ.

Evaṃ ayaṃ upekkhā tannissitā tadupādānā ciraṃ dīghamaddhānaṃ tiṭṭheyya. Imaṃ ce ahaṃ

upekkhaṃ evaṃparisuddhaṃ evaṃpariyodātaṃ viññāṇañcāyatanaṃ upasaṃhareyyaṃ,

tadanudhammañca cittaṃ bhāveyyaṃ. Evaṃ me ayaṃ upekkhā tannissitā tadupādānā ciraṃ

dīghamaddhānaṃ tiṭṭheyya. Imaṃ ce [PTS Page 244] [\q 244/] ahaṃ upekkhaṃ

evaṃparisuddhaṃ evaṃpariyodātaṃ ākiñcaññāyatanaṃ upasaṃhareyaṃ, tadanudhammañca

cittaṃ bhāveyyaṃ. Evaṃ me ayaṃ upekkhā tannissitā tadupādānā ciraṃ dīghamaddhānaṃ

tiṭṭheyya. Imaṃ ce ahaṃ upekkhaṃ evaṃparisuddhaṃ evaṃpariyodātaṃ

nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasaṃhareyyaṃ. Tadanudhammañca cittaṃ bhāveyyaṃ, evaṃ me

ayaṃ upekkhā tannissitā tadūpādānā ciraṃ dīghamaddhānaṃ tiṭṭheyyā'ti.

-------------------------

1.Saṅghaṭṭā samodhānā-majasaṃ,sīmu. 3.Nihataṃ-sīmu.

2.Dhantaṃ-majasaṃ ūnaṃ. 4.Ninnitakasāvaṃ-sīmu,majasaṃ,[PTS.]

[BJT Page 506] [\x 506/]

So evaṃ pajānāti: 'imaṃ ce ahaṃ upekkhaṃ evaṃparisuddhaṃ evaṃpariyodātaṃ

ākāsānañcāyatanaṃ upasaṃhareyyaṃ, tadanudhammañca cittaṃ bhāveyyaṃ, saṅkhatametaṃ.

Imañce ahaṃ upekkhaṃ evaṃparisuddhaṃ evaṃpariyodātaṃ viññāṇañcāyatanaṃ

upasaṃhareyyaṃ, kadanudhammañca cittaṃ bhāveyyaṃ, saṅkhatametaṃ. Imaṃ ce ahaṃ

upekkhaṃ evaṃparisuddhaṃ evaṃpariyodātaṃ ākiñcaññāyatanaṃ upasaṃhareyyaṃ,

tadanudhammañca cittaṃ bhāveyyaṃ, saṅkhatametaṃ. Imañce ahaṃ upekkhaṃ evaṃ

parisuddhaṃ evaṃpariyodātaṃ nevasaññānāsañcāyatanaṃ upasaṃhareyyaṃ,

tadanudhammañca cittaṃ bhāveyyaṃ, saṅkhatametanti. So neva taṃ abhisaṅkharoti,

nābhisañcetayati bhavāya vā vibhavāya vā. So anabhisaṅkharonto anabhisañcetayanto

bhavāya vā vibhavāya vā na kiñci loke upādiyati. Anupādiyaṃ na paritassati, aparitassaṃ

paccattaṃyeva parinibbāyati. 'Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ

itthattāyā'ti pajānāti.

So sukhaṃ ce vedanaṃ vedeti. Sā aniccāti pajānāti, anajjhositāti pajānāti, anabhinanditāti

pajānāti. Dukkhaṃ ce vedanaṃ vedeti. Sā aniccāti pajānāti. Anajjhositāti pajānāti.

Abhinanditāti pajānāti, adukkhamasukhañce vedanaṃ vedeti, sā aniccāti pajānāti,

anajjhositāni pajānāti, anabhinanditāti pajānāti.

So sukhaṃ ce vedanaṃ vedeti, visaṃyutto taṃ na vedeti. So dukkhaṃ ce vedanaṃ vedeti,

visaṃyutto taṃ na vedeti.1 Adukkhamasukhaṃ ce vedanaṃ vedeti, visaṃyutto taṃ na vedeti.1

So kāyapariyantikaṃ vedanaṃ vediyamāno kāyapariyantikaṃ vedanaṃ vediyāmīti pajānāti.

Jīvitapariyantikaṃ [PTS Page 245] [\q 245/] vedanaṃ vediyamāno jīvitapariyantikaṃ

vedanaṃ vediyāmīti pajānāti. Kāyassa bhedā parammaraṇā uddhaṃ jīvitapariyādānā ideva

sabbavedayitāni anabhinanditāni sītībhavissantī'ti pajānāti.

Seyyathāpi bhikkhu, telañca paṭicca vaṭṭiñca paṭicca telappadīpo jhāyati, tasseva telassa ca

vaṭṭiyā ca pariyādānā aññassa ca anupāhārā2 anāhāro nibbāyati. Evameva kho bhikkhu.

Kāyapariyantikaṃ vedanaṃ vediyamāno kāyapariyantikaṃ vedanaṃ vediyāmīti pajānāti.

Jīvitapariyantikaṃ vedanaṃ vediyamāno jīvitapariyantikaṃ vedanaṃ vediyāmiti pajānāti.

Kāyassa bhedā parammaraṇā uddhaṃ jīvitapariyādānā idheva sabbavedayitāni

anababhinanditāni sītībhavissatī'ti pajānāti. Tasmā evaṃ samannāgato bhikkhu iminā

paramena paññādhiṭṭhānena samannāgato hoti. Esā hi bhikkhu, paramā ariyā paññā

yadidaṃ sabbadukkhakkhaye ñāṇaṃ.

Tassa sā vimutti sacce ṭhitā akuppā hoti. Taṃ hi bhikkhu musā, yaṃ mosadhammaṃ. Taṃ

saccaṃ, yaṃ amosadhammaṃ nibbānaṃ. Tasmā evaṃ samannāgato bhikkhu iminā paramena

saccādhiṭṭhānena samannāgato hoti. Etaṃ hi bhikkhu, paramaṃ ariyasaccaṃ yadidaṃ

amosadhammaṃ nibbānaṃ.

-------------------------

1.Visaṃyutto naṃ vedeti-majasaṃ,[PTS.]

2.Anupādānā-majasaṃ simu.

Anupahārā-syā.

[BJT Page 508] [\x 508/]

Tasseva kho pana pubbe aviddasuno upadhī honti samattā samādinnā. Tyāssa pahīnā honti

ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvakatā1 āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā evaṃ

samannāgato bhikkhu iminā paramena cāgādhiṭṭhānena samannāgato hoti. Eso hi bhikkhu,

paramo ariyo cāgo yadidaṃ sabbūpadhipaṭinissaggo. Tasseva kho pana pubbe aviddasuno

abhijjhā hoti chando sārāgo. Svāssa pahīno hoti ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvakato

āyatiṃ anuppādadhammo.

Tasseva kho pana pubbe aviddasuno āghāto hoti byāpādo sampadoso, svāssa pahīno hoti

ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvakato āyatiṃ anuppādadhammo.

Tasseva kho pana pubbe aviddasuno avijjā hoti sammoho sampadoso, svāssa pahīno hoti

ucchinnamūlo [PTS Page 246] [\q 246/] tālāvatthukato anabhāvakato āyatiṃ

anuppādadhammo. Tasmā evaṃ samannāgato bhikkhu iminā paramena

upasamādhiṭṭhānena samannāgato hoti eso hi bhikkhu, paramo ariyo upasamo yadidaṃ

rāgadosamohānaṃ upasamo.

'Paññaṃ nappamajjeyya. Saccamanurakkheyya, cāgamanubrūheyya, santimeva so

sikkheyyā'ti iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

Yattha ṭhitaṃ maññussavā nappavattanti. Maññussave kho pana appavattamāne muni

santoti vuccatī'ti iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ: asmīti bhikkhu

maññitametaṃ. Ayamahamasmīti. Maññitametaṃ. Bhavissanti maññitametaṃ. Na bhavissanti

maññitametaṃ. Rūpī bhavissanti maññitametaṃ. Arūpī bhavissanti maññitametaṃ. Saññī

bhavissanti maññitametaṃ. Asaññī bhavissanti maññitametaṃ. Nevasaññīnāsaññī

bhavissanti maññitametaṃ. Maññitaṃ bhikkhu rogo, maññitaṃ gaṇḍo, maññitaṃ sallaṃ.

Sabbamaññitānaṃ tveva bhikkhu, samatikkamā muni santoti vuccati. Muni kho pana

bhikkhu, santo na jāyati na jīyati na mīyati na kuppati na vihesati. Tampissa bhikkhu

natthi. Yena jāyetha, ajāyamāno kiṃ jīyissati, ajīyamāno kiṃ mīyissati, amīyamāno kiṃ

kuppissati. Akuppamāno kissa vihessati. 'Yattha ṭhītaṃ maññussavā nappavattanti.

Maññussave kho pana nappavattamāne muni santoti vuccatī'ti iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ

paṭicca vuttaṃ. Imaṃ kho me tvaṃ bhikkhu, saṅkhittena cha dhātuvibhaṅgaṃ dhārehīti.

--------------------------

1.Anabhāvaṃ katā-majasaṃ.

[BJT Page 510] [\x 510/]

Atha kho āyasmā pukkusāti 'satthā kira me anuppatto, sugato kira me anuppatto,

sammāsambuddho kira me anuppatto'ti uṭṭhāyāsanā ekaṃsā civaraṃ katvā bhagavato

pādesu sirasā nipatitvā bhagavantaṃ etadavoca: 'accayo maṃ bhante, accagamā yathābālaṃ

yathāmūḷhaṃ [PTS Page 247] [\q 247/] yathāakusalaṃ, yohaṃ bhagavantaṃ āvusovādena

samudācaritabbaṃ amaññissaṃ. Tassa me bhante, bhagavā accayaṃ accayato patigaṇhātu

āyatiṃ saṃvarāyā'ti.

Taggha tvaṃ bhikkhu, accayo accagamā yathābālaṃ yathāmūḷhaṃ yathāakusalaṃ, yaṃ maṃ

tvaṃ āvusovādena samudācaritabbaṃ amaññittha. Yato ca kho tvaṃ bhikkhu, accayaṃ

accayato disvā yathā dhammaṃ paṭikarosi. Taṃ te mayaṃ patigaṇhāma. Vuddhi hesā

bhikkhu. Ariyassa vinaye yo accayaṃ accayato disvā yathā dhammaṃ paṭikaroti, āyatiṃ

saṃvaraṃ āpajjatī'ti.

Labheyyāhaṃ bhante, bhagavato santike upasampadanti.

Paripuṇṇaṃ pana te bhikkhu, pattacīvaranti:

Na kho me bhante, paripuṇṇaṃ pattacīvaranti.

Na kho bhikkhu, tathāgatā aparipuṇṇapattacīvaraṃ upasampādentīti.

Atha kho āyasmā pukkusāti bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā

bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pattacīvarapariyesanaṃ pakkāmi.

Atha kho āyasmantaṃ pukkusātiṃ pattacīvarapariyesanaṃ carantaṃ bhantagāvī1 jīvitā

voropesi.

Atha kho sambahulā bhikkhu yena bhagavā, tenupasaṅkamiṃsu, upasaṅkamitvā

bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū

bhagavantaṃ etadavocuṃ: 'yo so bhante, pukkusāti nāma kulaputto bhagavatā saṅkhittena

ovādena ovadito, so kālaṅkato. Tassa kā gati, ko abhisamparāyo'ti.

Paṇḍito bhikkhave, pukkusāti kulaputto,paccapādi dhammassānudhammaṃ. Na ca maṃ

dhammādhikaraṇaṃ viheṭhesi. Pukkusāti bhikkhave, kulaputto pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ

saññojanānaṃ parikkhayā opapātiko tattha parinibbāyī anāvattidhammo tasmā lokāti.

Idamavoca bhagavā, attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.

[PTS Page 248] [\q 248/]

Dhātuvibhaṅgasuttaṃ dasamaṃ.

--------------------------

1.Vibhantagāvī-sīmu.

Vibhantā gāvī-majasaṃ.

[BJT Page 512] [\x 512/]

3.4.11

Saccavibhaṅga suttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā bārāṇasiyaṃ viharati isipatane migadāye. Tatra kho

bhagavā bhikkhū āmantesi bhikkhavoti. Bhadanteti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ.

Bhagavā etadavoca:

Tathāgatena bhikkhave, arahatā sammāsambuddhena bārāṇasiyaṃ isipatane migadāye

anuttaraṃ dhammacakkaṃ pavattitaṃ appavattiyaṃ samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā

mārena vā brahmunā vā kenaci vā lokasmiṃ, yadidaṃ catunnaṃ ariyasaccānaṃ ācikkhanā

desanā paññapanā paṭṭhapanā vivaraṇā vibhajanā uttānīkammaṃ. Katamesaṃ catunnaṃ:

dukkhassa ariyasaccassa ācikkhanā desanā paññapanā paṭṭhapanā vivaraṇā vibhajanā

uttānīkammaṃ, dukkhasamudayassa ariyasaccassa ācikkhanā desanā paññapanā paṭṭhapanā

vivaraṇā vibhajanā uttānīkammaṃ. Dukkhanirodhassa ariyasaccassa ācikkhanā desanā

paññapanā paṭṭhapanā vivaraṇā vibhajanā uttānīkammaṃ. Dukkhanirodhagāmiyā

paṭipadāya1 ariyasaccassa ācikkhanā desanā paññapanā paṭṭhapanā vivaraṇā vibhajanā

uttānīkammaṃ. Tathāgatena bhikkhave, arahatā sammāsambuddhena bārāṇasiyaṃ isipatane

migadāye anuttaraṃ dhammacakkaṃ pavattitaṃ appavattiyaṃ samaṇena vā brāhmaṇena vā

devena vā mārena vā brahmunā vā kenaci vā lokasmiṃ, yadidaṃ imesaṃ catunnaṃ

ariyasaccānaṃ ācikkhanā desanā paññapanā paṭṭhapanā vivaraṇā vibhajanā uttānīkammaṃ.

Sevetha bhikkhave, sāriputtamoggallāne. Bhajatha bhikkhave, sāriputtamoggallāne. Paṇḍitā

bhikkhū anuggāhakā sabrahmacārīnaṃ. Seyyathāpī bhikkhave, janetti2 evaṃ sāriputto.

Seyyathāpi jātassa āpādetā evaṃ kho moggallāno. Sāriputto bhikkhave, sotāpattiphale vineti.

Moggallāno uttamatthe. Sāriputto bhikkhave, pahoti cattāri ariyasaccāni vitthārena

ācikkhituṃ desetuṃ paññāpetuṃ paṭṭhapetuṃ vivarituṃ vibhajituṃ uttānīkātunti.

Idamavoca bhagavā, idaṃ vatvā sugato uṭṭhāyāsanā vihāraṃ pāvisi.

[PTS Page 249] [\q 249/]

Tatra kho āyasmā sāriputto acirapakkantassa bhagavato bhikkhū āmantesi: āvuso

bhikkhavoti. Āvusoti kho te bhikkhū āyasmato sāriputtassa paccassosuṃ. Āyasmā sāriputto

etadavoca:

--------------------------

1. ...Gāminī paṭipadā-simū.

2. Janetā5majasaṃ,sīmū.

[BJT Page 514] [\x 514/]

Tathāgatena āvuso, arahatā sammāsambuddhena bārāṇasiyaṃ isipatane migadāye anuttaraṃ

dhammacakkaṃ pavattitaṃ appavattiyaṃ samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā mārena vā

brahmunā vā kenaci vā lokasmiṃ, yadidaṃ catunnaṃ ariyasaccānaṃ ācikkhanā desanā

paññapanā paṭṭhapanā vivaraṇā vibhajanā uttānīkammaṃ. Katamesaṃ catunnaṃ: dukkhassa

ariyasaccassa ācikkhanā desanā paññapanā paṭṭhapanā vivaraṇā vibhajanā uttānīkammaṃ.

Dukkhasamudayassa ariyasaccassa ācikkhanā desanā paññapanā paṭṭhapanā vivaraṇā

vibhajanā uttānīkammaṃ. Dukkhanirodhassa ariyasaccassa ācikkhanā desanā paññapanā

paṭṭhapanā vivaraṇā vibhajanā uttānīkammaṃ. Dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya

ariyasaccassa ācikkhanā desanā paññapanā paṭṭhapanā vivaraṇā vibhajanā uttānīkammaṃ.

Katamañcāvuso dukkhaṃ ariyasaccaṃ: jātipi dukkhā, jarāpi dukkhā, maraṇampi dukkhaṃ,

sokaparidevadukkhadomanassupāyāsāpi dukkhā, yampicchaṃ na labhati tampi dukkhaṃ,

saṅkhittena pañcupādānakkhandhā dukkhā.

Katamācāvuso jāti: yā tesaṃ tesaṃ sattānaṃ tamhi tamhi sattanikāye jāti sañjāti okkanti

abhinibbatti1 khandhānaṃ pātubhāvo āyatanānaṃ paṭilābho, ayaṃ vuccatāvuso jāti.

Katamācāvuso jarā: yā tesaṃ tesaṃ sattānaṃ tamhi tamhi sattanikāye jarā jīraṇatā

khaṇḍiccaṃ pāliccaṃ valittacatā āyuno saṃhāni indriyānaṃ paripāko, ayaṃ vuccatāvuso jarā.

Katamañcāvuso2 maraṇaṃ: yaṃ tesaṃ tesaṃ3 sattānaṃ tamhā tamhā sattanikāyā cuti cavanatā

bhedo antaradhānaṃ maccu maraṇaṃ kālakiriyā khandhānaṃ bhedo kalebarassa nikkhepo,

jīvitindriyassa upacchedo idaṃ vuccatāvuso maraṇaṃ.

Katamo cāvuso soko: yo kho āvuso aññataraññatarena vyasanena samannāgatassa

aññataraññatarena dukkhadhammena phuṭṭhassa soko socanā socittaṃ anto soko anto

parisoko, ayaṃ vuttāvuso soko.

Katamo cāvuso paridevo: yo kho āvuso aññataraññatarena byasanena samannāgatassa

aññataraññatarena dukkhadhammena phuṭṭhassa ādevo paridevo [PTS Page 250] [\q 250/]

ādevanā paridevanā ādevitattaṃ paridevitattaṃ, ayaṃ vuccatāvuso paridevo.

Katamaṃ cāvuso dukkhaṃ: yaṃ kho āvuso kāyikaṃ dukkhaṃ kāyikaṃ asātaṃ

kāyasamphassajaṃ dukkhaṃ asātaṃ vedayitaṃ, idaṃ vuccatāvuso dukkhaṃ.

Katamaṃ cāvuso domanassaṃ: yaṃ kho āvuso cetasikaṃ dukkhaṃ cetasikaṃ asātaṃ vedayitaṃ

manosamphassajaṃ dukkhaṃ asātaṃ vedayitaṃ, idaṃ vuccatāvuso domanassaṃ.

-------------------------

1.Nibbanti abhinibbatti-[PTS. 2.]Katamā cāvuso-sīmū.

3.Yā tesaṃ-majasaṃ.

[BJT Page 516] [\x 516/]

Katamo cāvuso upāyāso: yo kho āvuso aññataraññatarena byasanena samannāgatassa

aññataraññatarena dukkhadhammena phuṭṭhassa āyāso upāyāso āyāsitattaṃ upāyāsitattaṃ,

ayaṃ vuccatāvuso upāyāso.

Katamaṃ cāvuso yampicchaṃ na labhati tampi dukkhaṃ: jātidhammānaṃ āvuso, sattānaṃ

evaṃ icchā uppajjati: aho vata mayaṃ na jātidhammā assāma, na ca vata no jāti āgaccheyyāti.

Na kho panetaṃ icchāya pattabbaṃ idampi yampicchaṃ na labhati tampi dukkhaṃ.

Jarādhammānaṃ āvuso sattānaṃ evaṃ icchā uppajjati: aho vata mayaṃ na jarādhammā

assāma, na ca vata no jarā āgaccheyyāti. Na kho panetaṃ icchāya pattabbaṃ idampi

yampicchaṃ na labhati tampi dukkhaṃ. Byādhidhammānaṃ āvuso, sattānaṃ evaṃ icchā

uppajjati: aho vata mayaṃ na byādhidhammā assāma, na ca vata no byādhi āgaccheyyāti. Na

kho panetaṃ icchāya pattabbaṃ idampi yampicchaṃ na labhati tampi dukkhaṃ.

Maraṇadhammānaṃ āvuso, sattānaṃ evaṃ icchā uppajjati: aho vata mayaṃ na

maraṇadhammā assāma, na ca vata no maraṇaṃ āgaccheyyāti. Na kho panetaṃ icchāya

pattabbaṃ idampi yampicchaṃ na labhati tampi dukkhaṃ.

Sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadhammānaṃ āvuso, sattānaṃ evaṃ icchā uppajjati: aho

vata mayaṃ na sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadhammā assāma, na ca vata no

sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā āgaccheyyunti. Na kho panetaṃ icchāya pattabbaṃ,

idampi yampicchaṃ na labhati tampi dukkhaṃ.

Katame cāvuso saṅkhittena pañcupādānakkhandhā dukkhā: seyyathīdaṃ:

rūpūpādānakkhandho vedanūpādānakkhandho saññūpādānakkhandho

saṅkhārūpādānakkhandho viññāṇūpādānakkhandho. Ime vuccantāvuso saṅkhittena

pañcūpādānakkhandhā dukkhā. Idaṃ vuccatāvuso dukkhaṃ ariyasaccaṃ.

Katamañcāvuso, dukkhasamudayo1 ariyasaccaṃ: yā'yaṃ taṇhā ponobhavikā2

nandirāgasahagatā tatra tatrābhinandinī, seyyathīdaṃ: kāmataṇhā bhavataṇhā [PTS Page

251] [\q 251/] vibhavataṇhā. Idaṃ vuccatāvuso dukkhasamudayo ariyasaccaṃ.

Katamañcāvuso dukkhanirodho3 ariyasaccaṃ: yo tassāyeva taṇhāya asesavirāganirodho cāgo

paṭinissaggo mutti anālayo. Idaṃ vuccatāvuso dukkhanirodho ariyasaccaṃ.

Katamañcāvuso dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasaccaṃ: ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko

maggo, seyyathīdaṃ: sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto

sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi.

Katamā cāvuso sammādiṭṭhi: yaṃ kho āvuso dukkhe ñāṇaṃ dukkhasamudaye ñāṇaṃ

dukkhanirodhe ñāṇaṃ dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya ñāṇaṃ. Ayaṃ vuccatāvuso

sammādiṭṭhi.

Katamo cāvuso sammāsaṅkappo: nekkhammasaṅkappo avyāpādasaṅkappo

avihiṃsāsaṅkappo. Ayaṃ vuccatāvuso sammāsaṅkappo.

Katamā cāvuso samāvācā: musāvādā veramaṇī, pisunāya vācāya veramaṇī, pharusāya

vācāya veramaṇī, samphappalāpā veramaṇī. Ayaṃ vuccatāvuso sammāvācā.

-------------------------

1.Dukkhasamudayaṃ-sīmū,majasaṃ.[PTS.]

2.Ponobbhavikā-majasaṃ.

3.Dukkhanirodhaṃ-sīmū,majasaṃ,[PTS.]

[BJT Page 518] [\x 518/]

Katamo cāvuso sammākammanto: pāṇātipātā veramaṇī, adinnādānā veramaṇī kāmesu

micchācārā veramaṇī. Ayaṃ vuttāvuso sammākammanto.

Katamo cāvuso sammā ājīvo: idhāvuso ariyasāvako micchāājīvaṃ pahāya sammā ājīvena

jīvikaṃ kappeti. Ayaṃ vuccatāvuso sammāājīvo.

Katamo cāvuso sammāvāyāmo: idhāvuso, bhikkhu anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ

dhammānaṃ anuppādāya chandaṃ janeti vāyāmati viriyaṃ arabhati vittaṃ paggaṇhāti

padahati. Uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya chandaṃ janeti

vāyamati viriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati. Anuppannānaṃ kusalānaṃ

dhammānaṃ [PTS Page 252] [\q 252/] uppādāya chandaṃ janeti vāyamati viriyaṃ

ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati. Uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā

asammosāya1 bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandaṃ janeti vāyamati

viriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati. Ayaṃ vuccatāvuso sammāvāyāmo.

Katamā cāvuso sammāsati: idhāvuso bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno

satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Vedanāsu vedanānupassī viharati ātāpī sampajāno

satimā vineyya loke abhijjhā domanassaṃ. Citte cittānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā

vineyya loke abhijjhā domanassaṃ. Dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno

satimā vineyya loke abhijjhā domanassaṃ. Ayaṃ vuccatāvuso sammāsati.

Katamo cāvuso, sammāsamādhi: idhāvuso, bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi

dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pitisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja

viharati.

Vitakkavicāranaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ

samādhijaṃ pitisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Pītiyā ca virāgā upekkhako ca

viharati. Sato ca sampajāno sukhaṃ ca kāyena paṭisaṃvesedeti. Yantaṃ ariyā ācikkhanti

upekkhako satimā sukhavihārīti tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Sukhassa ca pahānā

dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassa domanassānaṃ atthaṃgamā adukkhaṃ asukhaṃ

upekkhā sati pārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ vuccatāvuso

sammāsamādhi. Idaṃ vuccatāvuso dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasaccaṃ.

Tathāgatenāvuso, arahatā sammāsambuddhena bārāṇasiyaṃ isipatane migadāye anuttaraṃ

dhammacakkaṃ pavattitaṃ appavattiyaṃ samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā mārena vā

brahmunā vā kenaci vā lokasmiṃ, yadidaṃ imesaṃ catunnaṃ ariyasaccānaṃ ācikkhanā desanā

paññapanā paṭṭhapanā vivaraṇā vibhajanā uttānīkammanti.

Idamavocāyasmā sāriputto, attamanā te bhikkhu āyasmato sāriputtassa bhāsitaṃ

abhinandunti.

[PTS Page 253] [\q 253/]

Saccavibhaṅga suttaṃ ekādasamaṃ

-------------------------

1.Asammohāya-[PTS.]

[BJT Page 520] [\x 520/]

3.4.12

Dakkhiṇāvibhaṅga suttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sakkesu viharati kapilavatthusmiṃ nigrodhārāme.

Atha kho mahāpajāpatī gotamī navaṃ dussayugaṃ ādāya yena bhagavā tenupasaṅkami.

Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnā kho

mahāpajāpatī gotamī bhagavantaṃ etadavoca:

Idaṃ me bhante, navaṃ dussayugaṃ bhagavantaṃ uddissa sāmaṃ kantaṃ sāmaṃ vāyitaṃ. Taṃ

me bhante, bhagavā patigaṇhātu anukampaṃ upādāyā'ti. Evaṃ vutte bhagavā mahāpajāpatiṃ

gotamiṃ etadavoca: saṅge gotamī dehi, saṅghe te dinnaṃ ahaṃ ceva pūjito bhavissāmi

saṅgho cā'ti. Dutiyampi kho mahāpajāpatī gotamī bhagavantaṃ etadavoca: idaṃ me bhante,

navaṃ dussayugaṃ bhagavantaṃ uddissa sāmaṃ kantaṃ sāmaṃ vāyitaṃ. Taṃ me bhante,

bhagavā patigaṇhātu anukampaṃ upādāyā'ti. Dutiyampi kho bhagavā mahāpajāpatiṃ

gotamiṃ etadavoca: saṅghe gotamī dehi, saṅghe te dinne ahañceva pūjito bhavissāmi saṅgho

cā'ti. Tatiyampi kho mahāpajāpatī gotamī bhagavantaṃ etadavoca: idaṃ me bhante, navaṃ

dussayugaṃ bhagavantaṃ uddissa sāmaṃ kantaṃ sāmaṃ vāyitaṃ. Taṃ me bhante, bhagavā

patigaṇhātu anukampaṃ upādāyā'ti. Tatiyampi kho bhagavā mahāpajāpatiṃ gotamiṃ

etadavoca: saṅghe gotamī dehi saṅghe te dinne ahañceva pūjito bhavissāmi saṅgho cā'ti.

Evaṃ vutte āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca: 'patigaṇhātu bhante, bhagavā

mahāpajāpatiyā gotamiyā navaṃ dussayugaṃ, bahūpakārā1 bhante, mahāpajāpatī gotamī

bhagavato mātucchā āpādikā posikā khīrassa dāyikā, bhagavantaṃ janettiyā kālakatāya2

thaññaṃ pāyesi. Bhagavāpi bhante, bahūpakāro mahāpajāpatiyā gotamiyā. Bhagavantaṃ

bhante, āgamma mahāpajāpatī gotamī buddhaṃ saraṇaṃ gatā, dhammaṃ saraṇaṃ gatā,

saṅghaṃ saraṇaṃ gatā. Bhagavantaṃ bhante. Āgamma mahāpajāpatī gotamī pāṇātipātā

paṭiviratā, adinnādānā paṭiviratā, kāmesumicchācārā paṭiviratā, musāvādā paṭiviratā,

surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭiviratā. Bhagavantaṃ bhante, āgamma mahāpajāpatī

gotamī buddhe aveccappasādena samannāgatā, dhamme aveccappasādena samannāgatā,

saṅghe aveccappasādena samannāgatā, ariyakantehi [PTS Page 254] [\q 254/] sīlehi

samannāgatā. Bhagavantaṃ bhante, āgamma mahāpajāpatī gotamī dukkhe nikkaṅkhā,

dukkhasamudaye nikkaṅkhā, dukkhanirodhe nikkaṅkhā, dukkhanirodhagāminiyā

paṭipadāya nikkaṅkhā. Bhagavāpi bhante bahūpakāro mahāpajāpatiyā gotamiyāti.

------------------------

1.Bahukārā-syā.

2.Kālaṅkatāya-majasaṃ,sīmū.

[BJT Page 522] [\x 522/]

Evametaṃ ānanda, evametaṃ ānanda, yaṃ hi ānanda, puggalo puggalaṃ āgamma buddhaṃ

saraṇaṃ gato hoti, dhammaṃ saraṇaṃ gato hoti, saṅghaṃ saraṇaṃ gato hoti.Imassānanda,

puggalassa iminā puggalena na suppatikāraṃ vadāmi, yadidaṃ

abhivādanapaccuṭṭhānaañjalikammasāmīcikammacīvarapiṇḍapātasenāsanagilāna-

paccayabhesajjaparikkhārānuppadānena.

Yaṃ hānanda, puggalo puggalaṃ āgamma. Pāṇātipātā paṭivirato hoti, adinnādānā paṭivirato

hoti, kāmesu micchācārā paṭivirato hoti, musāvādā paṭivirato hoti,

surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭivirato hoti. Imassānanda, puggalassa iminā puggalena

na suppatikāraṃ vadāmi. Yadidaṃ

abhivādanapaccuṭṭhānaañjalikammasāmīcikammacīvarapiṇḍapātasenāsanagilāna-

paccayabhesajjaparikkhārānuppadānena.

Yaṃ hānanda, puggalo puggalaṃ āgamma buddhe aveccappasādena samannāgato hoti,

dhamme aveccappasādena samannāgato hoti, saṅghe aveccappasādena samannāgato hoti,

ariyakantehi sīlehi samannāgato hoti. Imassānanda, puggalassa iminā puggalena na

suppatikāraṃ vadāmi. Yadidaṃ

abhivādanapaccuṭṭhānaañjalikammasāmīcikammacīvarapiṇḍapātasenāsanagilāna-

paccayabhesajjaparikkhārānuppadānena.

Yaṃ hānanda, puggalo puggalaṃ āgamma dukkhe nikkaṅkho hoti, dukkhasamudaye

nikkaṅkho hoti, dukkhanirodhe nikkaṅkho hoti, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya

nikkaṅkho hoti. Imassānanda, puggalassa iminā puggalena na suppatikāraṃ vadāmi.

Yadidaṃ abhivādanapaccuṭṭhānaañjalikammasāmīcikammacīvarapiṇḍapātasenāsanagilāna-

paccayabhesajjaparikkhārānuppadānena.

Cuddasa kho panimānanda, pāṭipuggalikā dakkhiṇā. Katamā cuddasa: tathāgate arahante

sammāsambuddhe dānaṃ deti, ayaṃ paṭhamā pāṭipuggalikā dakkhiṇā. Paccekabuddhe1

dānaṃ deti, ayaṃ dutiyā pāṭipuggalikā dakkhiṇā. Tathāgatasāvake arahante dānaṃ deti,

ayaṃtatiyā pāṭipuggalikā dakkhiṇā. Arahattaphalasacchikiriyāya paṭipanne dānaṃ deti, ayaṃ

catutthī pāṭipuggalikā dakkhiṇā. Anāgāmissa dānaṃ deti, ayaṃ pañcamī pāṭipuggalikā

dakkhiṇā. [PTS Page 255] [\q 255/] anāgāmiphalasacchakiriyāya paṭipanne dānaṃ deti,

ayaṃ chaṭṭhi pāṭipuggalikā dakkhiṇā. Sakadāgāmissa dānaṃ deti, ayaṃ sattamī

pāṭipuggalikā dakkhiṇā. Sakadāgāmiphalasacchakiriyāya paṭipanne dānaṃ deti, ayaṃ

aṭṭhamī pāṭipuggalikā dakkhiṇā. Sotāpanne dānaṃ deti, ayaṃ navamī pāṭipuggalikā

dakkhiṇā. Sotāpattiphalasacchakiriyāya paṭipanne dānaṃ deti, ayaṃdasamī pāṭipuggalikā

dakkhiṇā. Bāhirake kāmesu vītarāge dānaṃ deti, ayaṃ ekādasamī pāṭipuggalikā dakkhiṇā.

Puthujjanasīlavante dānaṃ deti, ayaṃ dvādasamī pāṭipuggalikā dakkhiṇā.

Puthujjanadussīle dānaṃ deti, ayaṃ terasamī pāṭipuggalikā dakkhiṇā. Tiracchānagate dānaṃ

deti, ayaṃ cuddasamī pāṭipuggalikā dakkhiṇāti.

-------------------------

1.Paccekasambuddhe-majasaṃ,sīmū.

[BJT Page 524] [\x 524/]

Tatrānanda, tiracchānagate dānaṃ datvā sataguṇā dakkhiṇā pāṭikaṅkhitabbā.

Puthujjanadussīle dānaṃ datvā sahassaguṇā dakkhiṇā pāṭikaṅkhitabbā. Puthujjanasīlavante

dānaṃ datvā satasahassaguṇā dakkhiṇā pāṭikaṅkhitabbā. Bāhirake kāmesu vītarāge dānaṃ

datvā koṭisatasahassaguṇā dakkhiṇā pāṭikaṅkhitabbā. Sotāpattiphalasacchikiriyāya

paṭipanne dānaṃ datvā asaṅkheyyā appameyyā dakkhiṇā pāṭikaṅkhitabbā. Ko pana vādo

sotāpanne, ko pana vādo sakadāgāmiphalasacchikiriyāya paṭipanne, ko pana vādo

sakadāgāmissa, ko pana vādo anāgāmiphalasacchikiriyāya paṭipanne, ko pana vādo

anāgāmissa, ko pana vādo arahattaphalasacchikiriyāya paṭipanne, ko pana vādo

tathāgatasāvake arahante, ko pana vādo paccekabuddhe, ko pana vādo tathāgate arahante

sammāsambuddheti.

Satta kho panimānanada, saṅghagatā dakkhiṇā. Katamā satta: buddhapamukhe ubhato

saṅghe dānaṃ deti, ayaṃ paṭhamā saṅghagatā dakkhiṇā. Tathāgate parinibbute ubhato

saṅghe dānaṃ deti, ayaṃ dutiyā saṅghagatā dakkhiṇā. Bhikkhusaṅghe dānaṃ deti, ayaṃ

tatiyā saṅghagatā dakkhiṇā. Bhikkhunīsaṅghe dānaṃ deti, ayaṃ catutthī saṅghagatā

dakkhiṇā. 'Ettakā me bhikkhū ca bhikkhuniyo [PTS Page 256] [\q 256/] ca saṅghato

uddissathā'ti dānaṃ deti. Ayaṃ pañcamī saṅghagatā dakkhiṇā. 'Ettakā me bhikkhū saṅghato

uddissathā'ti dānaṃ deti, ayaṃ chaṭṭhī saṅghagatā dakkhiṇā. 'Ettikā me bhikkhuniyo

saṅghato uddissathā'ti dānaṃ deti. Ayaṃ sattamī saṅghagatā dakkhiṇā.

Bhavissanti kho panānanda, anāgatamaddhānaṃ gotrabhuno kāsāvakaṇṭhā dussīlā

pāpadhammā, tesu dussīlesu saṅghaṃ uddissa dānaṃ dassanti. Tadāpahaṃ1 ānanda

saṅghagataṃ dakkhiṇaṃ asaṅkheyyaṃ appameyyaṃ vadāmi. Natvevāhaṃ ānanda, kenacī

pariyāyena saṅghagatāya dakkhiṇāya pāṭipuggalikaṃ dānaṃ mahapphalataraṃ vadāmi.

Catasso kho imā ānanda, dakkhiṇāvisuddhiyo. Katamā catasso: atthānanda, dakkhiṇā

dāyakato visujjhati no paṭiggāhakato. Atthānanda, dakkhiṇā paṭiggāhakato visujjhati. No

dāyakato. Atthānanda, dakkhīṇā neva dāyakato visujjhati nopaṭiggāhakato. Atthānanda,

dakkhiṇā dāyakato ceva visujjhati paṭiggāhakato ca.

Kathañcānanda, dakkhiṇā dāyakato visujjhati no paṭiggāhakato: idhānanda, dāyako hoti

silavā kalyāṇadhammo, paṭiggāhakā honti dussīlā pāpadhammā. Evaṃ kho ānanda,

dakkhiṇā dāyakato visujjhati no paṭiggāhakato.

Kathañcānanda, dakkhiṇā paṭiggāhakato visujjhati no dāyakato: idhānanda dāyako hoti

dussīlo pāpadhammo, paṭiggāhakā honti sīlavanto2 kalyāṇadhammā. Evaṃ kho ānanda,

dakkhiṇā paṭiggāhakato visujjhati no dāyakato.

Kathañcānanda, dakkhiṇā neva dāyakato visujjhati no paṭiggāhakato. Idhānanda, dāyako ca

hoti dussīlo pāpadhammo, paṭiggāhakā ca honti dussīlā pāpadhammā. Evaṃ kho ānanda,

dakkhiṇā neva dāyakato visujjhati no paṭiggāhakato.

-------------------------

1.Tadāpāhaṃ-majasaṃ. 2.Sīlavantā-sīmū.

[BJT Page 526] [\x 526/]

Kathañcānanda, dakkhiṇā dāyakatoceva visujjhati paṭiggāhakato ca: idhānanda, dāyako ca

hoti silavā kalyāṇadhammo, paṭiggāhakā ca honti silavanto kalyāṇadhammā. [PTS Page

257] [\q 257/] evaṃ kho ānanda, dakkhiṇā dāyakato ceva visujjhati paṭiggāhakato ca.

Imā kho ānanda, catasso dakkhiṇāvisuddhiyoti.

Idamavoca bhagavā idaṃ vatvā sugato athāparaṃ etadavoca satthā:

Yo sīlavā dussīlesu dadāti dānaṃ

Dhammena laddhā1 supasannacinto,

Abhisaddahaṃ kammaphalaṃ uḷāraṃ

Sā dakkhiṇā dāyakato visujjhati.

Yo dussīlo silavantesu dadāti dānaṃ

Adhammena laddhā1 appasannacītto,

Anabhisaddahaṃ kammaphalaṃ uḷāraṃ

Sā dakkhiṇā paṭiggāhakato visujjhati.

Yo dussīlo dadāti dānaṃ

Adhammena laddhā1 appasannacitto

Anabhisaddahaṃ kammaphalaṃ uḷāraṃ

Na taṃ dānaṃ vipulaphalanti2 brūmi.

Yo sīlavā silavantesu dadāti dānaṃ

Dhammena laddhā1 supasannacitto,

Abhisaddahaṃ kammaphalaṃ uḷāraṃ

Taṃ ve dānaṃ vipulaphalanti2 brūmi.

Yo vītarāgo vītarāgesu dadāti dānaṃ

Dhammena laddhā1 supasannacitto

Abhisaddahaṃ kammaphalaṃ uḷāraṃ

Taṃ ve dānaṃ āmisadānānamagganti3

[PTS Page 258] [\q 258/]

Dakkhiṇāvibhaṅga suttaṃ dvādasamaṃ

Vibhaṅgavaggo catuttho.

Tassa vaggassa uddānaṃ

Bhaddekānanda kaccāna lomasaṅgiyā subho,

Mahākamma saḷāyatana vibhaṅgā,

Uddesa araṇā dhātu saccaṃ

Dakkhiṇā vibhaṅga suttanti4.

-------------------------

1.Laddhaṃ-sīmū. 2.Vipulapphalanti-majasaṃ,

3.Cipulantibrūmi-sīmū.

[BJT Page 528] [\x 528/]

5.Saḷāyatanavaggo

3.5.1

Anāthapiṇḍikovāda suttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Tena kho pana samayena anāthapiṇḍiko gahapati ābādhiko hoti dukkhito

bāḷhagilāno. Atha kho anāthapiṇḍiko gahapati aññataraṃ purisaṃ āmantesi: 'ehi tvaṃ amho

purisa, yena bhagavā tenupasaṅkama, upasaṅkamitvā mama vacanena bhagavato pāde sirasā

vandāhi. 'Anāthapiṇḍiko bhante, gahapati ābādhiko dukkhito bāḷhagilāno. 'So bhagavato

pāde sirasā vandatī'ti. Yena cāyasmā sāriputto tenupasaṅkama, upasaṅkamitvā mama

vacanena āyasmato sāriputtassa pāde sirasā vandāhi 'anāthapiṇḍiko bhante, gahapati

ābādhiko dukkhito bāḷhagilāno. So āyasmato sāriputtassa pāde sirasā vandatī'ti. Evañca

vadehi: 'sādhu kira bhante, āyasmā sāriputto yena anāthapiṇḍikassa gahapatissa nivesanaṃ

tenupasaṅkamatu anukampaṃ upādāyā'ti.

'Evaṃ bhante'ti kho so puriso anāthapiṇḍikassa gahapatissa paṭissutvā yena bhagavā

tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ

nisinno kho so puriso bhagavantaṃ etadavoca: 'anāthapiṇḍiko bhante, gahapati ābādhiko

dukkhito bāḷhagilāno, so bhagavato pāde sirasā vandatī'ti. Yena cāyasmā sāriputto

tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā āyasmantaṃ sāriputtaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.

Ekamantaṃ nisinno kho so puriso āyasmantaṃ sāriputtaṃ etadavoca: 'anāthapiṇḍiko bhante,

gahapati ābādhiko dukkhito bāḷhagilāno, so āyasmato sāriputtassa pāde sirasā vandati.

Evañca vadeti: sādhu kira bhante, āyasmā sāriputto yena anāthapiṇḍikassa gahapatissa

nivesanaṃ tenupasaṅkamatu anukampaṃ upādāyā'ti.

Adhivāsesi kho āyasmā sāriputto tuṇhībhāvena. Atha kho āyasmā sāriputto nivāsetvā

pattacīvaramādāya āyasmatā ānandena pacchāsamaṇena yena anāthapiṇḍikassa

gahapatissa nivesanaṃ tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā [PTS Page 259] [\q 259/]

paññatte āsane nisīdi. Nisajja kho āyasmā sāriputto anāthapiṇḍikaṃ gahapatiṃ etadavoca:

'kacci te gahapati, khamanīyaṃ kacci te dukkhā vedanā paṭikkamanti, no abhikkamanti,

paṭikkamosānaṃ paññāyanti no abhikkamo'ti.

[BJT Page 530] [\x 530/]

Na me bhante sāriputta khamanīyaṃ, na yāpanīyaṃ,bāḷhā me dukkhā vedanā.

Abhikkhamanti no paṭikkamanti. Abhikkamosānaṃ paññāyati no paṭikkamo'ti.

Seyyathāpi bhante sāriputta, balavā puriso tiṇhena sikharena muddhani abhimantheyya,

evameva kho bhante sāriputta, adhimattā vātā muddhani ūhananti. Na me bhante sāriputta,

khamanīyaṃ, na yāpanīyaṃ, bāḷhā me dukkhā vedanā abhikkamanti no paṭikkamanti.

Abhikkamosānaṃ paññāyati no paṭikkamoti.

Seyyathāpi bhante sāriputta, balavā puriso daḷhena varattabandhena1 sīse sīsaveṭhanaṃ2

dadeyya, evameva kho me bhante sāriputta, adhimattā vātā sīsaṃ parikantanti3. Na me

bhante sāriputta, khamanīyaṃ na yāpanīyaṃ, baḷhā me dukkhā vedanā abhikkamanti no

paṭikkamanti. Abhikkamosānaṃ paññāyati, no paṭikkamoti.

Seyyathāpi bhante sāriputta, dakkho goghātako vā goghātakantevāsī vā tiṇhena

govikantanena kucchiṃ parikanteyya, evameva kho me bhante sāriputta, adhimattā vātā

kucchiṃ parikantanti. Na me bhante sāriputta, khamanīyaṃ na yāpanīyaṃ, baḷhā me

dukkhā vedanā abhikkamanti no paṭikkamanti. Abhikkamosānaṃ paññāyati no paṭikkamoti.

Seyyathāpi bhante sāriputta, dve balavanto purisā dubbalataraṃ purisaṃ nānābāhāsu gahetvā

aṅgārakāsuyā santāpeyyuṃ samparitāpyeṃ, evameva kho me bhante sāriputta, adhimatto

kāyasmiṃ ḍāho. Na me bhante sāriputta, khamanīyaṃ na yāpanīyaṃ bāḷhā me dukkhā

vedanā abhikkamanti no paṭikkamanti, abhikkamosānaṃ paññāyati no paṭikkamoti.

Tasmātiha te gahapati, evaṃ sikkhitabbaṃ: 'na cakkhuṃ upādiyissāmī. Na ca me

cakkhunissitaṃ viññāṇaṃ bhavissatī'ti. Evaṃ hi te gahapati, sikkhitabbaṃ. Tasmātiha te

gahapati, evaṃ sikkhitabbaṃ: 'na sotaṃ upādiyissāmi. Na ca me sotanissitaṃ viññāṇaṃ

bhavissatī'ti. Evaṃ hi te gahapati, sikkhitabbaṃ. Tasmātiha te gahapati, evaṃ sikkhitabbaṃ:

'na ghānaṃ upādiyissāmī. Na ca me ghānanissitaṃ viññāṇaṃ bhavissatī'ti. Evaṃ hi te

gahapati, sikkhitabbaṃ. Tasmātiha te gahapati, evaṃ sikkhitabbaṃ: 'na jivhaṃ upādiyissāmi.

Na ca me jivhanissitaṃ viññāṇaṃ bhavissatī'ti. Evaṃ hi te gahapati, sikkhitabbaṃ.

Tasmātiha te gahapati, evaṃ sikkhitabbaṃ: 'na kāyaṃ upādiyissāmi. Na ca me kāyanissitaṃ

viññāṇaṃ bhavissatī'ti. Evaṃ hi te gahapati, sikkhitabbaṃ. Tasmātiha te gahapati, evaṃ

sikkhitabbaṃ: 'na manaṃ upādiyissāmī. Na ca me manonissitaṃ viññāṇaṃ bhavissatī'ti. Evaṃ

hi te gahapati, sikkhītabbaṃ.

Tasmātiha te gahapati, evaṃ sikkhitabba: 'na rūpaṃ upādiyissāmi. Na ca me rūpanissitaṃ

viññāṇaṃ bhavissatī'ti. Evaṃ hi te gahapati, sikkhitabbaṃ. Tasmātiha te gahapati, evaṃ

sikkhitabbaṃ: 'na saddaṃ upādiyissāmī. Na ca me saddanissitaṃ viññāṇaṃ bhavissatī'ti.

Evaṃ hi te gahapati, sikkhītabbaṃ. Tasmātiha te gahapati, evaṃ sikkhitabba: 'na gandhaṃ

upādiyissāmi. Na ca me gandhanissitaṃ viññāṇaṃ bhavissatī'ti. Evaṃ hi te gahapati,

sikkhitabbaṃ. Tasmātiha te gahapati, evaṃ sikkhitabbaṃ: 'na rasaṃ upādiyissāmī. Na ca me

rasanissitaṃ viññāṇaṃ bhavissatī'ti. Evaṃ hi te gahapati, sikkhītabbaṃ. Tasmātiha te

gahapati, evaṃ sikkhitabba: 'na phoṭṭhabbaṃ upādiyissāmi. Na ca me phoṭṭhabbanissitaṃ

viññāṇaṃ bhavissatī'ti. Evaṃ hi te gahapati, sikkhitabbaṃ. Tasmātiha te gahapati, evaṃ

sikkhitabbaṃ: 'na dhammaṃ upādiyissāmī. Na ca me dhammanissitaṃ viññāṇaṃ

bhavissatī'ti. Evaṃ hi te gahapati, sikkhītabbaṃ.

-------------------------

1.Varattakhaṇḍena-sīmū.Majasaṃ.

2.Sīsaveṭhaṃ-majasaṃ.

3.Adhimattā sīse sīsavedanā-majasaṃ.

[BJT Page 532] [\x 532/]

Tasmātiha te gahapati, evaṃ sikkhitabba: 'na cakkhu viññāṇaṃ upādiyissāmi. Na ca me

cakkhuviññāṇanissitaṃ viññāṇaṃ bhavissatī'ti evaṃ hi te gahapati, sikkhitabbaṃ. Tasmātiha

te gahapati, evaṃ sikkhitabbaṃ: 'na sotaviññāṇaṃ upādiyissāmī. Na ca me

Sotaviññāṇanissitaṃ viññāṇaṃ bhavissatī'ti. Evaṃ hi te gahapati, sikkhitabbaṃ. Tasmātiha te

gahapati, evaṃ sikkhitabba: 'na ghānaviññāṇaṃ upādiyissāmi. Na ca me

ghānaviññāṇanissitaṃ viññāṇaṃ bhavissatī'ti. Evaṃ hi te gahapati, sikkhitabbaṃ. Tasmātiha

te gahapati, evaṃ sikkhitabbaṃ: 'na jivhāviññāṇaṃ upādiyissāmī. Na ca me

jivhāviññāṇanissitaṃ viññāṇaṃ bhavissatī'ti. Evaṃ hi te gahapati, sikkhitabbaṃ. Tasmātiha

te gahapati, evaṃ sikkhitabba: 'na kāyaviññāṇaṃ upādiyissāmi. Na ca me

kāyaviññāṇanissitaṃ viññāṇaṃ bhavissatī'ti. Evaṃ hi te gahapati, sikkhitabbaṃ. Tasmātiha

te gahapati, evaṃ sikkhitabbaṃ: 'na manoviññāṇaṃ upādiyissāmī. Na ca me mano

viññāṇanissitaṃ viññāṇaṃ bhavissatī'ti. Evaṃ hi te gahapati, sikkhitabbaṃ.

Tasmātiha te gahapati, evaṃ sikkhitabbaṃ: 'na cakkhusamphassaṃ upādiyissāmi. Na ca me

cakkhusamphassanissitaṃ [PTS Page 260] [\q 260/] viññāṇaṃ bhavissatī'ti. Evaṃ hi te

gahapati, sikkhitabbaṃ. Tasmātiha te gahapati, evaṃ sikkhitabbaṃ: 'na sotasamphassaṃ

upādiyissāmī. Na ca me

Sotasamphassanissitaṃ viññāṇaṃ bhavissatī'ti. Evaṃ hi te gahapati, sikkhītabbaṃ. Tasmātiha

te gahapati, evaṃ sikkhitabbaṃ: 'na ghānasamphassaṃ upādiyissāmi. Na ca me

ghānasamphassanissitaṃ viññāṇaṃ bhavissatī'ti. Evaṃ hi te gahapati, sikkhitabbaṃ.

Tasmātiha te gahapati, evaṃ sikkhitabbaṃ: 'na jivhāsamphassaṃ upādiyissāmi. Na ca me

jivhāsamphassanissitaṃ viññāṇaṃ bhavissatī'ti. Evaṃ hi te gahapati, sikkhitabbaṃ. Tasmātiha

te gahapati, evaṃ sikkhitabbaṃ: 'na kāyasamphassaṃ upādiyissāmi. Na ca me

kāyasamphassanissitaṃ viññāṇaṃ bhavissatī'ti. Evaṃ hi te gahapati, sikkhitabbaṃ. Tasmātiha

te gahapati, evaṃ sikkhitabbaṃ: 'na manosamphassaṃ upādiyissāmi. Na ca me

manosamphassanissitaṃ viññāṇaṃ bhavissatī'ti. Evaṃ hi te gahapati, sikkhitabbaṃ.

Tasmātiha te gahapati, evaṃ sikkhitabbaṃ: 'na cakkhusamphassajaṃ vedanaṃ upādiyissāmi.

Na ca me cakkhusamphassajavedanānissitaṃ1 viññāṇaṃ bhavissatī'ti. Evaṃ hi te gahapati,

sikkhitabbaṃ. Tasmātiha te gahapati, evaṃ sikkhitabbaṃ: 'na sotasamphassajaṃvedanaṃ

upādiyissāmī. Na ca me sotasamphassajavedanānissitaṃ viññāṇaṃ bhavissatī'ti. Evaṃ hi te

gahapati, sikkhītabbaṃ. Tasmātiha te gahapati, evaṃ sikkhitabba: 'na ghānasamphassajaṃ

vedanaṃ upādiyissāmi. Na ca me ghānasamphassajavedanānissitaṃ viññāṇaṃ bhavissatī'ti.

Evaṃ hi te gahapati, sikkhitabbaṃ. Tasmātiha te gahapati, evaṃ sikkhitabba: 'na

jivhāsamphassajaṃ vedanaṃ upādiyissāmi.Na ca me jivhāsamphassajavedanānissitaṃ

viññāṇaṃ bhavissatī'ti.Evaṃ hi te gahapati sikkhitabbaṃ.Tasmātiha te gahapati, evaṃ

sikkhitabbaṃ: na kāyasamphassajaṃ vedanaṃ upādiyissāmi.Na ca me

kāyasamphassajavedanānissitaṃ viññāṇaṃ bhavissatī'ti. Evaṃ hi te gahapati, sikkhitabbaṃ.

Tasmātiha te gahapati, evaṃ sikkhitabbaṃ: 'na manosamphassajaṃ vedanaṃ upādiyissāmi. Na

ca me manosamphassajavedanānissitaṃ viññāṇaṃ bhavissatī'ti. Evaṃ hi te gahapati,

sikkhitabbaṃ.

Tasmātiha te gahapati, evaṃ sikkhitabbaṃ: na paṭhavīdhātuṃ upādiyissāmi. Na ca me

paṭhavīdhātunissitaṃ viññāṇaṃ bhavissatī'ti. Evaṃ hi te gahapati, sikkhitabbaṃ. Tasmātiha

te gahapati, evaṃ sikkhitabbaṃ: na āpodhātuṃ upādiyissāmi. Na ca me āpodhātunissitaṃ

viññāṇaṃ bhavissatī'ti. Evaṃ hi te gahapati, sikkhitabbaṃ. Tasmātiha te gahapati, evaṃ

sikkhitabbaṃ: na tejodhātuṃ upādiyissāmi. Na ca me tejodhātunissitaṃ viññāṇaṃ

bhavissatī'ti. Evaṃ hi te gahapati, sikkhitabbaṃ. Tasmātiha te gahapati, evaṃ sikkhitabbaṃ:

na vāyedhātuṃ upādiyissāmi. Na ca me vayodhātunissitaṃ viññāṇaṃ bhavissatī'ti. Evaṃ hi

te gahapati, sikkhitabbaṃ. Tasmātiha te gahapati, evaṃ sikkhitabbaṃ: na ākāsadhātuṃ

Upādiyissāmi. Na ca me ākāsadhātunissitaṃ viññāṇaṃ bhavissatī'ti. Evaṃ hi te gahapati,

sikkhitabbaṃ. Tasmātiha te gahapati, evaṃ sikkhitabbaṃ: na viññāṇadhātuṃ upādiyissāmi.

Na ca me viññāṇadhātunissitaṃ viññāṇaṃ bhavissatī'ti. Evaṃ hi te gahapati, sikkhitabbaṃ.

Tasmātiha te gahapati, evaṃ sikkhitabbaṃ na rūpaṃ upādiyissāmi. Na ca me rūpanissitaṃ

viññāṇaṃ bhavissatī'ti. Evaṃ hi te gahapati, sikkhitabbaṃ. Tasmātiha te gahapati, evaṃ

sikkhitabbaṃ: na vedanaṃ upādiyissāmi. Na ca me vedanānissitaṃ viññāṇaṃ bhavissatī'ti.

Evaṃ hi te gahapati, sikkhitabbaṃ. Tasmātiha te gahapati, evaṃ sikkhitabbaṃ: na saññaṃ

upādiyissāmi. Na ca me saññānissitaṃ viññāṇaṃ bhavissatī'ti. Evaṃ hi te gahapati,

sikkhitabbaṃ. Tasmātiha te gahapati, evaṃ sikkhitabbaṃ: na saṅkhāre upādiyissāmi. Na ca

me saṅkhāranissitaṃ viññāṇaṃ bhavissatī'ti. Evaṃ hi te gahapati, sikkhitabbaṃ. Tasmātiha te

gahapati, evaṃ sikkhitabbaṃ: na viññāṇaṃ upādiyissāmi. Na ca me viññāṇanissitaṃ

viññāṇaṃ bhavissatī'ti. Evaṃ hi te gahapati, sikkhitabbaṃ.

Tasmātiha te gahapati, evaṃ sikkhitabbaṃ: na ākāsānañcāyatanaṃ upādiyissāmi. Na ca me

ākāsānañcāyatananissitaṃ viññāṇaṃ bhavissatī'ti. Evaṃ hi te gahapati, sikkhitabbaṃ.

Tasmātiha te gahapati, evaṃ sikkhitabbaṃ: na viññāṇañcāyatanaṃ upādiyissāmi, na ca me

viññāṇañcāyatananissitaṃ viññāṇaṃ bhavissatī'ti. Evaṃ hi te gahapati, sikkhitabbaṃ.

Tasmātiha te gahapati, evaṃ sikkhitabbaṃ: na ākiñcaññāyatanaṃ [PTS Page 261] [\q 261/]

upādiyissāmi. Na ca me

Ākiñcaññāyatananissitaṃ viññāṇaṃ bhavissatī'ti. Evaṃ hi te gahapati, sikkhitabbaṃ.

Tasmātiha te gahapati, evaṃ sikkhitabbaṃ: na nevasaññānāsaññāyatanaṃ upādiyissāmi. Na

ca me nevasaññānāsaññāyatananissitaṃ viññāṇaṃ bhavissatī'ti. Evaṃ hi te gahapati,

sikkhitabbaṃ.

-------------------------

1.Cakkhusamphassajāvedanānissitaṃ-majasaṃ,sīmū.

[BJT Page 534] [\x 534/]

Tasmātiha te gahapati, evaṃ sikkhitabbaṃ: na idha lokaṃ upādiyissāmi. Na ca me idha

lokanissitaṃ viññāṇaṃ bhavissatī'ti. Evaṃ hi te gahapati, sikkhitabbaṃ. Tasmātiha te

gahapati, evaṃ sikkhitabbaṃ: na paralokaṃ upādiyissāmi. Na ca me paralokanissitaṃ

viññāṇaṃ bhavissatī'ti. Evaṃ hi te gahapati, sikkhitabbaṃ.

Tasmātiha gahapati, evaṃ sikkhitabbaṃ: yampidaṃ1 diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ

pariyesitaṃ2 anuvicaritaṃ3 manasā. Tampi na upadiyissāmi. Na ca me tannissitaṃ viññāṇaṃ

bhavissatī'ti. Evaṃ hi te gahapati, sikkhitabbanti.

Evaṃ vutte anāthapiṇḍiko gahapati parodi, assūni pavattesi. Atha kho āyasmā ānando,

anāthapiṇḍikaṃ gahapatiṃ etadavoca: olīyasi kho tvaṃ gahapati, saṃsīdasi4. Kho tvaṃ

gahapatī'ti.

Nāhaṃ bhante ānanda, oliyyāmi, napi saṃsīdāmi. Api ca me dīgharattaṃ satthā

payirupāsito, manobhāvanīyā ca bhikkhu na ca me evarūpī dhammī kathā sutapubbā'ti.

Na kho gahapati, gihīnaṃ odātavasanānaṃ evarūpī dhammī kathā paṭibhāti. Pabbajitānaṃ

kho gahapati, evarūpī dhammī kathā paṭibhātī'ti.

Tena hi bhante sāriputta,gihīnaṃ odātavasanānaṃ evarūpī dhammī kathā paṭibhātu. Santi

hi bhante sāriputta, kulaputtā apparajakkhajātikā, assavaṇatā dhammassa parihāyanti.

Bhavissanti dhammassa aññātāro'ti.

Atha kho āyasmā ca sāriputto āyasmā ca ānando, anāthapiṇḍikaṃ gahapatiṃ iminā ovādena

ovaditvā uṭṭhāyāsanā pakkamiṃsu.

Atha kho anāthapiṇḍiko gahapati, acirapakkante āyasmante ca sāriputte āyasmante ca [PTS

Page 262] [\q 262/] ānande kāyassa bhedā parammaraṇā5 tusitaṃ kāyaṃ upapajji6.

Atha kho anāthapiṇḍiko devaputto abhikkantāya rattiyā abhikkantavaṇṇo kevalakappaṃ

jetavanaṃ obhāsetvā yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā

ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhito kho anāthapiṇḍiko devaputto bhagavantaṃ gāthāhi

ajjhabhāsi:

"Idaṃ hi taṃ jetavanaṃ isisaṅghanisevitaṃ,

Āvutthaṃ dhammarājena pītisañjananaṃ mama.

Kammaṃ vijjā ca dhammo ca silaṃ jīvitamuttamaṃ,

Etena maccā sujjhanti na gottena dhanena vā.

---------------------------

1.Yampi me-majasaṃ. 5.Kālamakāsi-majasaṃ,sīmu.

2.Viññātaṃ pariyesitaṃ-[PTS. 6.]Uppajjī-[PTS.]

3.Anupariyesitaṃ anuvicaritaṃ-majasaṃ,sīmu.

4.Saṃsīdati-sīmu.

[BJT Page 536] [\x 536/]

Tasmā hi paṇḍito poso sampassaṃ atthamattano,

Yoniso vicine dhammaṃ evaṃ tattha visujjhati.

Sāriputtova paññāya sīlena upasamena ca,

Yo hi1 pāragato bhikkhu etāva paramo siyā''ti.

Idamavoca anāthapiṇḍiko devaputto, samanuñño satthā ahosi. Atha kho anāthapiṇḍiko

devaputto samanuñño me satthāti bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā

tatthevantaradhāyi.

Atha kho bhagavā tassā rattiyā accayena bhikkhu āmantesi: imaṃ bhikkhave rattiṃ aññataro

devaputto abhikkantāya rattiyā abhikkantavaṇṇo kevalakappaṃ jetavanaṃ obhāsetvā

yenāhaṃ tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā maṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ

ṭhito kho bhikkhave, so devaputto maṃ gāthāhi ajjhabhāsi:

"Idaṃ hi taṃ jetavanaṃ isisaṅghanisevitaṃ,

Āvutthaṃ dhammarājena pītisañjananaṃ mama.

Kammaṃ vijjā ca dhammo ca silaṃ jīvitamuttamaṃ,

Etena maccā sujjhanti na gottena dhanena vā.

Tasmā hi paṇḍito poso sampassaṃ atthamattano,

Yoniso vicine dhammaṃ evaṃ tattha visujjhati.

Sāriputtova paññāya sīlena upasamena ca,

Yo hi1 pāragato bhikkhu etāva paramo siyāti.

[PTS Page 263] [\q 263/]

Idamavoca bhikkhave, so devaputto. Samanuñño me satthāti maṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ

katvā tatthevantaradhāyī'ti.

Evaṃ vutte āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca: 'so hi nūna so bhante, anāthapiṇḍiko

devaputto bhavissati, anāthapiṇḍiko bhante, gahapati āyasmante sāriputte abhippasanno2

ahosīti.

Sādhu sādhu, ānanda, yāvatakaṃ kho ānanda, takkāya pattabbaṃ, anuppattaṃ tayā.

Anāthapiṇḍiko so ānanda, devaputto nāññoti3.

Idamavoca bhagavā. Attamano āyasmā ānando bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti.

Anāthapiṇḍikovāda suttaṃ paṭhamaṃ

--------------------------

1.Yo pi-majasaṃ.

2.Aveccappasanno-majasaṃ,sīmū,[PTS.]

3.Nāññoti-majasaṃ,ūnaṃ.

[BJT Page 538] [\x 538/]

3.5.2

Channovāda suttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe. Tena

kho pana samayena āyasmā ca sāriputto āyasmā ca mahācundo āyasmā ca channo gijjhakūṭe

pabbate viharanti. Tena kho pana samayena āyasmā channo ābādhiko hoti dukkhito

bāḷhagilāno. Atha kho āyasmā sāriputto sāyanhasamayaṃ patisallānā vuṭṭhito yenāyasmā

mahācundo,tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahācundaṃ etadavoca: 'āyāma

āvuso cunda, yenāyasmā channo, tenupasaṅkameyyāma gilānapucchakā'ti. Evamāvusoti kho

āyasmā mahācundo āyasmato sāriputtassa paccassosi.

Atha kho āyasmā ca sāriputto āyasmā ca mahācundo yenāyasmā channo, tenupasaṅkamiṃsu,

upasaṅkamitvā āyasmatā channena saddhiṃ sammodiṃsu. Sammodanīyaṃ [PTS Page 264]

[\q 264/] kathaṃ sārāṇīyaṃ vitisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinno kho

āyasmā sāriputto āyasmantaṃ channaṃ etadavoca: 'kacci te āvuso channa, khamanīyaṃ kacci

yāpanīyaṃ kacci te dukkhā vedanā, paṭikkamanti no abhikkamanti. Paṭikkamosānaṃ

paññāyati no abhikkamo'ti.

Na me āvuso sāriputta, khamanīyaṃ na yāpanīyaṃ, bāḷhā me dukkhā vedanā.

Abhikkamanti, no paṭikkamanti. Abhikkamosānaṃ paññāyati, no paṭikkamo'ti. Seyyathāpi

āvuso sāriputta. Balavā puriso tiṇhena sikharena muddhani abhimantheyya, evameva kho

me āvuso sāriputta adhimattā vātā muddhani ūhananti. Na me āvuso sāriputta,

khamanīyaṃ, yāpanīyaṃ, bāḷhā me dukkhā vedanā, abhikkamanti no paṭikkamanti,

abhikkamosānaṃ paññāyati no paṭikkamoti.

Seyyathāpi āvuso sāriputta. Balavā puriso daḷhena varatta bandhena sīse sīsaveṭhanaṃ

dadeyya. Evameva kho me āvuso sāriputta, adhimattā vātā sīsaṃ parikantanti1 na me āvuso

sāriputta, khamanīyaṃ na yāpanīyaṃ, baḷhā me dukkhā vedanā. Abhikkamanti no

paṭikkamanti, abhikkamosānaṃ paññāyati no paṭikkamoti.

Seyyathāpi āvuso sāriputta, dakkho goghātako vā goghātakantevāsī vā tiṇhena

govikantanena kucchiṃ parikanteyya. Evameva kho me āvuso sāriputta, adhimattā vātā

kucchiṃ parikantanti. Na me āvuso sāriputta, khamanīyaṃ, na yāpanīyaṃ bāḷhā me dukkhā

vedanā abhikkamanti no paṭikkamanti. Abhikkamosānaṃ paññāyati no paṭikkamo'ti.

-------------------------

1.Sīse sīsavedanā-majasaṃ.

[BJT Page 540] [\x 540/]

Seyyathāpi āvuso sāriputta, dve balavanto purisā dubbalataraṃ purisaṃ nānābāhāsu gahetvā

aṅgārakāsuyā santāpeyyuṃ, samparitāpeyyuṃ. Evameva kho me āvuso sāriputta, adhimatto

kāyasmiṃ ḍāho. Na me āvuso sāriputta, khamanīyaṃ, na yāpanīyaṃ. Bāḷhā me dukkhā

vedanā abhikkamanti no paṭikkamanti, abhikkamosānaṃ paññāyati no paṭikkamo'ti. Satthaṃ

āvuso sāriputta, āharissāmi, nāvakaṅkhāmi jīvitanti.

'Māyasmā channo satthaṃ āharesi. Yāpetāyasmā channo, yāpentaṃ mayaṃ āyasmantaṃ

channaṃ icchāma. Sace āyasmato channassa natthi sappāyāni bhojanāni, ahaṃ āyasmato

channassa sappāyāni bhojanāni pariyesissāmi. Sace āyasmato channassa natthi sappāyāni

bhesajjāni, ahaṃ āyasmato channassa sappāyāni bhesajjāni pariyesissāmi. Sace āyasmato

channassa natthi patirūpo upaṭṭhāko, ahaṃ āyasmantaṃ channaṃ upaṭṭhahissāmi. Māyasmā

channo satthaṃ āharesi. Yāpetāyasmā channo, yāpentaṃ mayaṃ āyasmantaṃ channaṃ

icchāmā'ti.

Napi me āvuso sāriputta, natthi sappāyāni bhojanāni. Napi me natthi sappāyani bhesajjāni

napi me natthi patirūpā upaṭṭhākā. Api cāvuso sāriputta, pariciṇṇo me satthā dīgharattaṃ

manāpeneva no amanāpena. Etaṃ hi āvuso sāriputta, sāvakassa patirūpaṃ: yaṃ satthāraṃ

paricareyya manāpeneva no amanāpena, anupavajjaṃ channo bhikkhu satthaṃ āharissatī'ti.

Evametaṃ āvuso sāriputta, dhārehīti.

Puccheyyāma mayaṃ āyasmantaṃ channaṃ kañcideva desaṃ, sace āyasmā channo okāsaṃ

karoti pañhassa veyyākaraṇayā'ti. Pucchāvuso sāriputta, sutvā vedissāmāti.

Cakkhuṃ āvuso channa, cakkhuviññāṇaṃ cakkhuviññāṇaviññātabbe dhamme etaṃ mama,

esohamasmi, [PTS Page 265] [\q 265/] eso me attā'ti samanupassasi. Sotaṃ āvuso

channa, sotaviññāṇaṃ sotaviññāṇaviññātabbe dhamme etaṃ mama, esohamasmi, eso me

attā'ti samanupassasi. Ghānaṃ āvuso channa, ghānaviññāṇaṃ ghānaviññāṇaviññātabbe

dhamme etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā'ti samanupassasi. Jivhaṃ āvuso channa,

jivhāviññāṇaṃ jivhāviññāṇaviññātabbe dhamme etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā'ti

samanupassasi. Kāyaṃ āvuso channa, kāyaviññāṇaṃ kāyaviññāṇaviññātabbe dhamme etaṃ

mama,

Esohamasmi, eso me attā'ti samanupassasi. Manaṃ āvuso channa, manoviññāṇaṃ

manoviññāṇaviññātabbe dhamme etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā'ti samanupassasīti.

Cakkhuṃ āvuso sāriputta, cakkhuviññāṇaṃ cakkhuviññāṇaviññātabbe dhamme netaṃ

mama, nesohamasmi, na meso attā'ti samanupassāmi. Sotaṃ āvuso sāriputta, sotaviññāṇaṃ

sotaviññāṇaviññātabbe dhamme netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā'ti

samanupassāmi. Ghānaṃ āvuso sāriputta, ghānaviññāṇaṃ ghānaviññāṇaviññātabbe

dhamme netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā'ti samanupassāmi. Jivhaṃ āvuso sāriputta,

jivhāviññāṇaṃ jivhāviññāṇaviññātabbe dhamme netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā'ti

samanupassāmi. Kāyaṃ āvuso sāriputta, kāyaviññāṇaṃ

Kāyaviññāṇaviññātabbe dhamme netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā'ti

samanupassāmi. Manaṃ āvuso sāriputta, manoviññāṇaṃ manoviññāṇaviññātabbe dhamme

netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā'ti samanupassāmīti.

--------------------------

1.Vedissāmīti-keci.

[BJT Page 542] [\x 542/]

Cakkhusmiṃ āvuso channa, cakkhuviññāṇe cakkhuviññāṇaviññātabbesu dhammesu kiṃ

disvā kiṃ abhiññāya cakkhuṃ cakkhuviññāṇaṃ cakkhuviññāṇaviññātabbe dhamme netaṃ

mama,

Nesohamasmi, na meso attā'ti samanupassasi. Sotasmiṃ āvuso channa, sotaviññāṇe

sotaviññāṇaviññātabbesu dhammesu kiṃ disvā kiṃ abhiññāya sotaṃ sotaviññāṇaṃ

sotaviññāṇaviññātabbe dhamme netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā'ti samanupassasi.

Ghānasmiṃ āvuso channa, ghānaviññāṇe ghānaviññāṇaviññātabbesu dhammesu kiṃ disvā

kiṃ abhiññāya ghānaṃ ghānaviññāṇaṃ ghānaviññāṇaviññātabbe dhamme netaṃ mama,

nesohamasmi, na meso attā'ti samanupassasi. Jivhāya āvuso channa, jivhāviññāṇe

jivhāviññāṇaviññātabbesu dhammesu kiṃ disvā kiṃ abhiññāya jivhaṃ jivhāviññāṇaṃ

jivhāviññāṇaviññātabbe dhamme netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā'ti samanupassasi.

Kāyasmiṃ āvuso channa, kāyaviññāṇe kāyaviññāṇaviññātabbesu dhammesu kiṃ disvā kiṃ

abhiññāya kāyaṃ kāyaviññāṇaṃ kāyaviññāṇaviññātabbe dhamme netaṃ mama,

nesohamasmi, na meso attā'ti samanupassasi. Manasmiṃ āvuso channa, manoviññāṇe

manoviññāṇaviññātabbesu dhammesu kiṃ disvā kiṃ abhiññāya manaṃ manoviññāṇaṃ

manoviññāṇaviññātabbe dhamme netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā'ti

samanupassasīti.

Cakkhusmiṃ āvuso sāriputta, cakkhuviññāṇe cakkhuviññāṇaviññātabbesu dhammesu

nirodhaṃ disvā nirodhaṃ abhiññāya cakkhuṃ cakkhuviññāṇaṃ cakkhuviññāṇaviññātabbe

dhamme netaṃ mama, nesohasmi, na meso attā'ti samanupassāmi. Sotasmiṃ āvuso sāriputta,

sotaviññāṇe sotaviññāṇaviññātabbesu dhammesu nirodhaṃ disvā nirodhaṃ abhiññāya sotaṃ

sotaviññāṇaṃ sotaviññāṇaviññātabbe dhamme netaṃ mama, nesohasmi, na meso attā'ti

samanupassāmi. Ghānasmiṃ āvuso sāriputta, ghānaviññāṇe

Ghānaviññāṇaviññātabbesu dhammesu nirodhaṃ disvā nirodhaṃ abhiññāya ghānaṃ

Ghānaviññāṇaṃ ghānaviññāṇaviññātabbe dhamme netaṃ mama, nesohasmi, na meso attā'ti

samanupassāmi. Jivhāya āvuso sāriputta, jivhā viññāṇe jivhāviññāṇaviññātabbesu

dhammesu nirodhaṃ disvā nirodhaṃ abhiññāya jivhaṃ jivhāviññāṇaṃ

jivhāviññāṇaviññātabbe dhamme netaṃ mama, nesohasmi, na meso attā'ti samanupassāmi.

Kāyasmiṃ āvuso sāriputta, kāyaviññāṇe kāyaviññāṇaviññātabbesu dhammesu nirodhaṃ

disvā nirodhaṃ abhiññāya kāyaṃ kāyaviññāṇaṃ kāyaviññāṇaviññātabbe dhamme netaṃ

mama, nesohasmi, na meso attā'ti

Samanupassāmi. Manasmiṃ āvuso sāriputta, manoviññāṇe manoviññāṇaviññātabbesu

dhammesu nirodhaṃ disvā nirodhaṃ abhiññāya manaṃ manoviññāṇaṃ [PTS Page 266] [\q

266/] manoviññāṇaviññātabbe dhamme netaṃ mama, nesohasmi, na meso attā'ti

samanupassāmīti.

Evaṃ vutte āyasmā mahācundo, āyasmantaṃ channaṃ etadavoca: tasmātiha āvuso channa,

idampi tassa bhagavato sāsanaṃ niccakappaṃ manasi kātabbaṃ: nissitassa calitaṃ. Anissitassa

calitaṃ natthi. Calite asati passaddhi. Passaddhiyā sati nati na hoti. Natiyā asati āgatigati na

hoti. Āgatigatiyā asati cutūpapāto na hoti. Cutupapāte asati neva idha na huraṃ na

ubhayamantarena esevanto dukkhassā'ti.

Atha kho āyasmā sāriputto āyasmā ca mahācundo āyasmantaṃ channaṃ iminā ovādena

ovaditvā uṭṭhāyāsanā pakkamiṃsu. Atha kho āyasmā channo, acirapakkante āyasmante ca

sāriputte āyasmante ca mahācunde satthaṃ āharesi. Atha kho āyasmā sāriputto yena

bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.

Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā sāriputto bhagavantaṃ etadavoca: āyasmatā bhante,

channena satthaṃ āharitaṃ, tassa kā gati no abhisamparāyoti:

[BJT Page 544] [\x 544/]

Nanu te sāriputta, channena bhikkhunā sammukhāyeva anupavajjatā byākatāti:

Atthi bhante, pubbajiraṃ nāma vajjigāmo. Tatrāyasmato1 channassa mittakulāni

suhajjakulāni upavajjakulānī'ti. Honti hete sāriputta, channassa bhikkhuno mittakulāni

sahajjakulāni upavajjakulāni. Nāhaṃ sāriputta, ettāvatā saupavajjoti vadāmi. Yo kho

sāriputta,imañca kāyaṃ nikkhipati. Aññaṃ ca kāyaṃ upādiyati, tamahaṃ saupavajjo'ti

vadāmi. Taṃ channassa bhikkhuno natthi. Anupavajjo, channo bhikkhu satthaṃ āharesīti2.

Idamavoca bhagavā. Attamano āyasmā sāriputto bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti.

[PTS Page 267] [\q 267/]

Channovāda suttaṃ dutiyaṃ

--------------------------

1.Tatthāyasmato-majasaṃ.

2.Evametaṃ sāriputta dhārehiti-majasaṃ, adhikaṃ.

[BJT Page 546] [\x 546/]

3.5.3

Puṇṇovāda suttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Atha kho āyasmā puṇṇo sāyanhasamayaṃ patisallānā vuṭṭhito yena bhagavā,

tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ

nisinno kho āyasmā puṇṇo bhagavantaṃ etadavoca:

Sādhu maṃ bhante, bhagavā saṅkhittena ovādena ovadatu, 'yamahaṃ bhagavato dhammaṃ

sutvā eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto vihareyya'nti.

Tena hi puṇṇa, suṇohi, sādhukaṃ manasi karohi, bhāsissāmīti.

Evaṃ bhantehi kho āyasmā puṇṇo bhagavato paccassosi. Bhagavā etadavoca:

Santi kho puṇṇa, cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā. Tañce bhikkhu abhinandati, abhivadati, ajjhosāya tiṭṭhati. Tassa taṃ abhinandato

abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato uppajjati nandi, nandi samudayā dukkhasamudayo puṇṇāti

vadāmi.

Santi kho puṇṇa, sotaviññeyyā saddā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā. Tañce bhikkhu abhinandati, abhivadati, ajjhosāya tiṭṭhati. Tassa taṃ abhinandato

abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato uppajjati nandi, nandi samudayā dukkhasamudayo puṇṇāti

vadāmi. Santi kho puṇṇa, ghānaviññeyyā gandhā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā

Kāmūpasaṃhitā rajanīyā. Tañce bhikkhu abhinandati, abhivadati, ajjhosāya tiṭṭhati. Tassa

taṃ abhinandato abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato uppajjati nandi, nandi samudayā

dukkhasamudayo puṇṇāti vadāmi. Santi kho puṇṇa, jivhāviññeyyā rasā iṭṭhā kantā

manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā. Tañce bhikkhu abhinandati, abhivadati, ajjhosāya

tiṭṭhati. Tassa taṃ abhinandato abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato uppajjati nandi, nandi

samudayā dukkhasamudayo puṇṇāti vadāmi. Santi kho puṇṇa, kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā

iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā. Tañce bhikkhu abhinandati,

abhivadati, ajjhosāya tiṭṭhati. Tassa taṃ abhinandato abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato uppajjati

nandi, nandi samudayā dukkhasamudayo puṇṇāti vadāmi. Santi kho puṇṇa,

manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā. Tañce

bhikkhu abhinandati, abhivadati, ajjhosāya tiṭṭhati. Tassa taṃ abhinandato abhivadato

ajjhosāya tiṭṭhato uppajjati nandi, nandi samudayā dukkhasamudayo puṇṇāti vadāmi.

Santi kho puṇṇa, cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā. Tañce bhikkhu nābhinandati. Nābhivadati, nājjhosāya tiṭṭhati. Tassa taṃ

Anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato nandinirujjhati. Nandi nirodhā

dukkhanirodho puṇṇāti vadāmi.

Santi kho puṇṇa, sotaviññeyyā saddā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā. Tañce bhikkhu nābhinandati, nābhivadati, nājjhosāya tiṭṭhati. Tassa taṃ

Anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato nandi nirujjhati, nandi nirodhā

dukkhanirodho puṇṇāti vadāmi. Santi kho puṇṇa, ghānaviññeyyā gandhā iṭṭhā kantā

manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā. Tañce bhikkhu nābhinandati, nābhivadati,

nājjhosāya tiṭṭhati. Tassa taṃ anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato nandi

nirujjhati, nandi nirodhā dukkhanirodho puṇṇāti vadāmi. Santi kho puṇṇa,

Jivhāviññeyyā rasā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā. Tañce bhikkhu

nābhinandati, nābhivadati, nājjhosāya tiṭṭhati. Tassa taṃ anabhinandato anabhivadato

anajjhosāya tiṭṭhato nandi nirujjhati, nandi nirodhā dukkhanirodho puṇṇāti vadāmi. Santi

kho puṇṇa, kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā

Kāmūpasaṃhitā rajanīyā. Tañce bhikkhu nābhinandati, nābhivadati, nājjhosāya tiṭṭhati.

Tassa taṃ anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato nandi nirujjhati, nandi nirodhā

dukkhanirodho puṇṇāti vadāmi. Santi kho puṇṇa, manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā

manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā [PTS Page 268] [\q 268/] rajanīyā. Tañce bhikkhu

nābhinandati, nābhivadati, nājjhosāya tiṭṭhati. Tassa taṃ anabhinandato anabhivadato

anajjhosāya tiṭṭhato nandi nirujjhati, nandinirodhā dukkhanirodho puṇṇāti vadāmi.

[BJT Page 548] [\x 548/]

Iminā ca tvaṃ puṇṇa, mayā saṅkhittena ovādena ovadito katarasmiṃ janapade viharissasīti.

Imināhaṃ bhante, bhagavatā saṅkhittena ovādena ovadito atthi suṇāparanno nāma janapado

tatthāhaṃ viharissāmi.

Caṇḍā kho puṇṇa, suṇāparantakā manussā. Pharusā kho puṇṇa, suṇāparantakā manussā.

Sace taṃ puṇṇa, suṇāparantakā manussā akkosissanti paribhāsissanti, tattha te puṇṇa kinti

bhavissatī'ti,

Sace maṃ bhante, suṇāparantakā manussā akkosissanti. Paribhāsissanti, tattha me evaṃ

bhavissati: 'bhaddakā vatime suṇāparantakā manussā, subhaddakā vatime suṇāparantakā

manussā, subhaddakā vatime suṇāparantakā manussā. Yaṃ me nayime pāṇinā pahāraṃ

dentī'ti. Evamettha bhagavā, bhavissati. Evamettha sugata, bhavissatī'ti.

Sace pana te puṇṇa, suṇāparantakā manussā pāṇinā pahāraṃ dassanti, tattha pana te

puṇṇa, kinti bhavissatī'ti.

Sace me1 bhante, suṇāparantakā manussā pāṇinā pahāraṃ dassanti. Tattha me evaṃ

bhavissati: 'bhaddakā vatime suṇāparantakā manussā, subhaddakā vatime suṇāparantakā

manussā, yaṃ me nayime leḍḍunā pahāraṃ dentī'ti. Evamettha bhagavā, bhavissati.

Evamettha sugata, bhavissatī'ti.

Sace pana te puṇṇa, suṇāparantakā manussā leḍḍunā pahāraṃ dassanti. Tattha pana te

puṇṇa, kinti bhavissatī'ti. Sace me bhante, suṇāparantakā manussā leḍḍunā pahāraṃ

dassanti, tattha me evaṃ bhavissati: 'bhaddakā vatime suṇāparantakā manussā, subhaddakā

vatime suṇāparantakā manussā, yaṃ me nayime daṇḍena pahāraṃ dentī'ti. Evamettha

bhagavā, bhavissati. Evamettha sugata, bhavissatī'ti.

[PTS Page 269] [\q 269/]

Sace pana te puṇṇa, suṇāparantakā manussā daṇḍena pahāraṃ dassanti. Tattha pana te

puṇṇa, kinti bhavissatī'ti. 'Sace pana me bhante suṇāparantakā manussā daṇḍena pahāraṃ

dassanti. Tattha me evaṃ bhavissati: bhaddakā vatime suṇāparantakā manussā, subhaddakā

vatime suṇāpantakā manussā, yaṃ me nayime satthena pahāraṃ dentī'ti. Evamettha

bhagavā, bhavissati evamettha sugata, bhavissatī'ti.

Sace pana te puṇṇa, suṇāparantakā manussā satthena pahāraṃ dassanti. Tattha pana te

puṇṇa kinti bhavissatī'ti. 'Sace me bhante suṇāparantakā manussā satthena pahāraṃ

dassanti. Tattha me evaṃ bhavissati: 'bhaddakā vatime suṇāparantakā manussā, subhaddakā

vatime suṇāparantakā manussā, yaṃ maṃ2 nayime tiṇhena satthena jīvitā voropenti.

Evamettha bhagavā, bhavissati. Evamettha sugata, bhavissatī'ti.

-------------------------

1.Sace maṃ-sīmu. 2.Yaṃ me-sīmu.

[BJT Page 550] [\x 550/]

Sace pana taṃ puṇṇa1, suṇāparantakā manussā tiṇhena satthena jīvitā voropessanti. Tattha

pana te puṇṇa, kinti bhavissatī'ti. Sace maṃ bhante, suṇāparantakā manussā tiṇhena

satthena jīvitā voropenti. Tattha pana me evaṃ bhavissati: santi kho bhagavato sāvakā

kāyena ca jīvitena ca aṭṭiyamānā harāyamānā jigucchamānā satthahārakaṃ pariyesanti, taṃ

me idaṃ apariyiṭṭhaṃyeva satthahārakaṃ laddhanti. Evamettha bhagavā, bhavissati.

Evamettha sugata, bhavissatī'ti.

Sādhu sādhu puṇṇa, sakkhissasi kho tvaṃ puṇṇa, iminā damūpasamena samannāgato

suṇāparantasmiṃ janapade viharituṃ. Yassadāni tvaṃ puṇṇa, kālaṃ maññasiti.

Atha kho āyasmā puṇṇo bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā

bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā senāsanaṃ saṃsāmetvā pattacīvaraṃ ādāya

yena suṇāparanto janapado, tena cārikaṃ pakkāmi. Anupubbena cārikaṃ caramāno yena

suṇāparanto janapado, tadavasari. Tatra sudaṃ āyasmā puṇṇo suṇāparantasmiṃ janapade

viharati.

Atha kho āyasmā puṇṇo tenevantaravassena pañcamattāni upāsakatāni paṭipādesi.2

Tenevantara vassena pañcamattāni upāsikāsatāni paṭipādesi. Tenevantaravassena tisso vijjā

sacchākāsi. Atha kho āyasmā puṇṇo aparena samayena parinibbāyi. Atha kho sambahulā

bhikkhū yena bhagavā, tenupasaṅkamiṃsu. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā

ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ: yo so

bhante, puṇṇo [PTS Page 270] [\q 270/] nāma kulaputto bhagavatā saṅkhittena ovādena

ovadito, so kālaṅkato. Tassa kā gati, ko abhisamparāyo'ti

Paṇḍito bhikkhave, puṇṇo kulaputto, paccapādī dhammassānudhammaṃ, na ca maṃ

dhammādhikaraṇaṃ viheṭhesi. Parinibbuto bhikkhave, puṇṇo kulaputtoti.

Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.

Puṇṇovāda suttaṃ tatiyaṃ

-------------------------

1.Sace pana te puṇṇa-majasaṃ.

2.Upāsakasatāni paṭivedesi-majasaṃ.

[BJT Page 552] [\x 552/]

3.5.4

Nandakovāda suttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Atha kho mahāpajāpatī gotamī pañcamattehi bhikkhunīsatehi saddhiṃ yena

bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi.

Ekamantaṃ ṭhitā kho mahāpajāpatī gotamī bhagavantaṃ etadavoca: 'ovadatu bhante,

bhagavā bhikkhuniyo, anusāsatu bhante, bhagavā bhikkhuniyo, karotu bhante, bhagavā

bhikkhunīnaṃ dhammiṃ katha'nti.

Tena kho pana samayena therā bhikkhū bhikkhuniyo ovadanti pariyāyena. Āyasmā pana

nandako na icchati bhikkhuniyo ovadituṃ pariyāyena. Atha kho bhagavā āyasmantaṃ

ānandaṃ āmantesi: 'kassa nu kho ānanda, ajja pariyāyo bhikkhuniyo ovadituṃ pariyāyenā'ti

Nandakassa bhante. Pariyāyo bhikkhuniyo ovadituṃ pariyāyena1, ayaṃ bhante, āyasmā

nandako na icchati bhikkhuniyo ovadituṃ pariyāyenā'ti.

Atha kho bhagavā āyasamantaṃ nandakaṃ āmantesi: 'ovada nandaka, bhikkhuniyo. Anusāsa

nandaka, bhikkhuniyo, karohi tvaṃ brāhmaṇa. Bhikkhunīnaṃ dhammiṃ katha'nti.

Evaṃ bhantehi kho so [PTS Page 271] [\q 271/] āyasmā nandako bhagavato paṭissutvā

pubbanhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaraṃ ādāya sāvatthiṃ piṇḍāya pāvisi, sāvatthiyaṃ

piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto attadutiyo yena rājakārāmo

tenupasaṅkami. Addasaṃsu2 kho tā bhikkhuniyo āyasmantaṃ nandakaṃ dūratova

āgacchantaṃ. Disvāna āsanaṃ paññāpesuṃ, udakañca pādānaṃ upaṭṭhapesuṃ. Nisidi kho

āyasmā nandako paññatte āsane, nisajja pāde pakkhālesi. Tāpi kho bhikkhuniyo āyasmantaṃ

nandakaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu, ekamantaṃ nisinnā kho tā bhikkhuniyo āyasmā

nandako etadavoca: paṭipucchakathā kho bhaginiyo, bhavissati. Tattha ājānantīhi

ājānāmātissa vacanīyaṃ, na ājānantīhi na ājānāmātissa vacaniyaṃ. Yassā vā panassa kaṅkhā

vā vimati vā, ahameva tattha paṭipucchitabbo: 'idaṃ bhante, kathaṃ imassa kvattho'ti.

Ettakenapi mayaṃ bhante, ayyassa nandakassa attamanā abhiraddhā. Yaṃ no ayyo nandako

pavāretī'ti.

Taṃ kiṃ maññatha bhaginiyo, cakkhuṃ3 niccaṃ vā aniccaṃ vāti? Aniccaṃ bhante.

------------------------

1.Sabbeheva bhante, kato pariyāyo bhikkhuniyo ovadituṃ-majasaṃ,sīmu.

2.Addasāsuṃ-[PTS. 3.]Cakkhu-majasaṃ,sīmu.

[BJT Page 554] [\x 554/]

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ viparināmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ. Etaṃ mama,

esohamasmi, eso me attā'ti.

No hetaṃ bhante.

Taṃ kiṃ maññatha bhaginiyo, sotaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti. Aniccaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ viparināmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ. Etaṃ mama,

esohamasmi, eso me attā'ti.

No hetaṃ bhante.

Taṃ kiṃ maññatha bhaginiyo, ghānaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā'ti aniccaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ viparināmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ. Etaṃ mama,

esohamasmi, eso me attā'ti.

No hetaṃ bhante.

[PTS Page 272] [\q 272/]

Taṃ kiṃ maññatha bhaginiyo, jihvā niccaṃ vā aniccaṃ vā'ti.

Aniccaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ viparināmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ. Etaṃ mama,

esohamasmi, eso me attā'ti.

No hetaṃ bhante.

Taṃ kiṃ maññatha bhaginiyo, kāyo nicco vā anicco vā'ti.

Anicco bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ viparināmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ. Etaṃ mama,

esohamasmi, eso me attā'ti.

No hetaṃ bhante.

Taṃ kiṃ maññatha bhaginiyo, mano nicco vā anicco vā,ti.

Anicco bhante.

Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā'ti.

Dukkhaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ. Etaṃ mama,

Esohamasmi, eso me attā'ti.

No hetaṃ bhante. Taṃ kissa hetu: pubbeva no hetaṃ bhante. Yathābhūtaṃ sammappaññāya

sudiṭṭhaṃ: 'itipime cha ajjhattikā āyatanā aniccā'ti.

Sādhu sādhu bhaginiyo, evaṃ hetaṃ bhaginiyo. Hoti ariyasāvakassa yathābhūtaṃ

sammappaññāya passato. Taṃ kiṃ maññatha bhaginiyo. Rūpā niccā vā aniccā vā'ti.

Aniccā bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā'ti.

Dukkhaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ. Etaṃ mama,

Esohamasmi, eso me attā'ti.

No hetaṃ bhante.

Taṃ kiṃ maññatha bhaginiyo. Saddā niccā vā aniccā vā'ti.

Aniccā bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā'ti.

Dukkhaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ. Etaṃ mama,

Esohamasmi, eso me attā'ti.

No hetaṃ bhante.

Taṃ kiṃ maññatha bhaginiyo.

[BJT Page 556] [\x 556/]

Gandhā niccā vā aniccā vā'ti.

Aniccā bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā'ti.

Dukkhaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ. Etaṃ mama,

Esohamasmi, eso me attā'ti.

No hetaṃ bhante.

Taṃ kiṃ maññatha bhaginiyo. Rasā niccā vā aniccā vā'ti.

Aniccā bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā'ti.

Dukkhaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ. Etaṃ mama,

Esohamasmi, eso me attā'ti.

No hetaṃ bhante.

Taṃ kiṃ maññatha bhaginiyo. Phoṭṭhabbā niccā vā aniccā vā'ti.

Aniccā bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā'ti.

Dukkhaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ. Etaṃ mama,

Esohamasmi, eso me attā'ti.

No hetaṃ bhante.

Taṃ kiṃ maññatha bhaginiyo. Dhammā niccā vā aniccā vā'ti.

Aniccā bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā'ti.

Dukkhaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ. Etaṃ mama,

Esohamasmi, eso me attā'ti.

No hetaṃ bhante. Taṃ kissa hotu: pubbeva no hetaṃ bhante, yathābhūtaṃ sammappaññāya

sudiṭṭhaṃ: itipi me cha bāhirā āyatanā aniccā'ti.

Sādhu sādhu bhaginiyo, evaṃ hetaṃ bhaginiyo. Hoti ariyasāvakassa yathābhūtaṃ

sammappaññāya passato. Taṃ kiṃ maññatha bhaginiyo, cakkhuviññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ

vāti.

Aniccaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ. Etaṃ mama,

Esohamasmi, eso me attā'ti.

No hetaṃ bhante.

[PTS Page 273] [\q 273/]

Taṃ kiṃ maññatha bhaginiyo, sotaviññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ

Vāti.

Aniccaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ. Etaṃ mama,

Esohamasmi, eso me attā'ti.

No hetaṃ bhante.

Taṃ kiṃ maññatha bhaginiyo, ghānaviññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ

Vāti.

Aniccaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ. Etaṃ mama,

Esohamasmi, eso me attā'ti.

No hetaṃ bhante.

Taṃ kiṃ maññatha bhaginiyo, jihvāviññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ

Vāti.

Aniccaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ. Etaṃ mama,

Esohamasmi, eso me attā'ti.

No hetaṃ bhante.

Taṃ kiṃ maññatha bhaginiyo, kāyaviññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ

Vāti.

Aniccaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ. Etaṃ mama,

Esohamasmi, eso me attā'ti.

No hetaṃ bhante.

Taṃ kiṃ maññatha bhaginiyo, manoviññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti.

Aniccaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vātī.

Dukkhaṃ bhante.

[BJT Page 558] [\x 558/]

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ. Etaṃ mama,

Esohamasmi, eso me attā'ti.

No hetaṃ bhante. Taṃ kissa hetu: pubbeva no hetaṃ bhante, yathābhūtaṃ sammappaññāya

sudiṭṭhaṃ: itipi me cha viññāṇakāyā aniccā'ti.

Sādhu sādhu bhaginiyo, evaṃ hetaṃ bhaginiyo, hoti ariyasāvakassa yathābhūtaṃ

sammappaññāya passato.

Seyyathāpī bhaginiyo. Telappadīpassa jhāyato telampi aniccaṃ vipariṇāmadhammaṃ,

vaṭṭipi aniccā vipariṇāmadhammā, accipi aniccā vipariṇāmadhammā, ābhāpi aniccā

vipariṇāmadhammā. Yo nu kho bhaginiyo evaṃ vadeyya. 'Amussa telappadīpassa jhāyato

telampi aniccaṃ vipariṇāmadhammaṃ, vaṭṭipi aniccā vipariṇāmadhammā. Accipi aniccā

vipariṇāmadhammā, yā khvāssa ābhā, sā niccā dhuvā sassatā avipariṇāmadhammā'ti.

Sammā nu kho so bhaginiyo, vadamāno vadeyyāti.

Nesā hetaṃ bhante. Taṃ kissa hetu: amussa hi bhante, telappadīpassa jhāyato telampi

aniccaṃ vipariṇāmadhammaṃ, vaṭṭipi aniccā vipariṇāmadhammā, accipi aniccā

vipariṇāmadhammā, pagevassa ābhā aniccā vipariṇāmadhammā'ti.

Evameva kho bhaginiyo, yo nu kho evaṃ vadeyya, cha hi kho imā ajjhattikā āyatanā aniccā,

yañca kho cha ajjhattike āyatane paṭicca paṭisaṃvedeti sukhaṃ vā dukakhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā, taṃ niccaṃ dhuvaṃ sassataṃ avipariṇāmadhammanti. Sammā1 nu

kho so bhaginiyo, vadamāno vadeyyā'ti.

No hetaṃ bhante. Taṃ kissa hetu, 'tajjaṃ tajjaṃ bhante. Paccayā paṭicca tajjā tajjā vedanā

uppajjanti. [PTS Page 274] [\q 274/] tajjassa tajjassa paccayassa nirodhā tajjā tajjā vedanā

nirujjhantī'ti.

Sādhu sādhu bhaginiyo, evaṃ hetaṃ bhaginiyo, hoti ariyasāvakassa yathābhūtaṃ

sammappaññāya passato.

Seyyathāpī bhaginiyo, mahato rukkhassa tiṭṭhato sāravato mūlampi aniccaṃ

vipariṇāmadhammaṃ, khandhopi anicco vipariṇāmadhammo, sākhāpalāsampi aniccaṃ

vipariṇāmadhammaṃ, chāyāpi aniccā vipariṇāmadhammā. Yo nu kho bhaginiyo, evaṃ

vadeyya: 'amussa mahato rukkhassa tiṭṭhato sāravato mūlampi aniccaṃ

vipariṇāmadhammaṃ, khandhopi anicco vipariṇāmadhammo, sākhāpalāsampi aniccaṃ

vipariṇāmadhammaṃ, yā ca khvāssa chāyā sā niccā dhuvā sassatā avipariṇāmadhammā'ti.

Sammā nu kho so bhaginiyo, vadamāno vadeyyā'ti.

No hetaṃ bhante. Taṃ kissa hetu: 'amussa hi bhante, mahato rukkhassa tiṭṭhato sāravato

mūlampi aniccaṃ vipariṇāmadhammaṃ, khandhopi anicco vipariṇāmadhammo,

sākhāpalāsampi aniccaṃ vipariṇāmadhammaṃ, pagevassa chāyā aniccā

vipariṇāmadhammā'ti.

-------------------------

1.Yaṃ sammā-sīmu.

[BJT Page 560] [\x 560/]

Evameva kho bhaginiyo, yo nu kho evaṃ vadeyya: cha kho me bāhirā āyatanā aniccā

vipariṇāmadhammā. Yañca kho cha bāhire āyatane paṭicca paṭisaṃvedemi sukhaṃ vā

dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā, taṃ niccaṃ dhuvaṃ sassataṃ avipariṇāmadhammanti,

sammā nu kho so bhaginiye, vadamāno vadeyyā'ti.

No hetaṃ bhante. Taṃ kissa hetu: tajjaṃ tajjaṃ bhante. Paccayaṃ paṭicca tajjā tajjā vedanā

nirujjhantī'ti.

Sādhu sādhu bhaginiyo, evaṃ hetaṃ bhaginiyo, hoti ariyasāvakassa yathābhūtaṃ

sammappaññāya passato.

Seyyathāpi bhaginiyo, dakkho goghātako vā goghātakantevāsī vā gāviṃ vadhitvā tiṇhena.

Govikantanena gāviṃ vikanteyya,1 anupahacca antaraṃ maṃsakāya, anupahacca bāhiraṃ

cammakāyaṃ, yaṃ yadeva tattha antarā vilīmaṃsaṃ, antarā nahārū, antarā bandhanaṃ, taṃ

tadeva tiṇhena [PTS Page 275] [\q 275/] govikantanena sañchindeyya saṅkanteyya

sampakanteyya. Samparikanteyya. Sañchinditvā, saṅkantitvā samparikantitvā vidhunitvā

bāhiraṃ cammakāyaṃ teneva cammena taṃ gāviṃ paṭicchādetvā evaṃ vadeyya: 'tathevāyaṃ

gāvī saṃyuttā imināva cammenā'ti. Sammā nu kho so bhaginiyo, vadamāno vadeyyā'ti.

No hetaṃ bhante. Taṃ kissa hetu: amu hi bhante, dakkho goghātako vā goghātakantevāsī vā

gāviṃ vadhitvā tiṇhena govikantanena gāviṃ saṅkanteyya anupahacca antaraṃ maṃsakāyaṃ.

Anupahacca bāhiraṃ cammakāyaṃ, yaṃ yadeva tattha antarā vilīmaṃsaṃ, antarā nahārū,

antarā bandhanaṃ, taṃ tadeva tiṇhena govikantanena sañchindeyya, saṅkanteyya,

sampakanteyya, samparikanteyya. Sañchinditvā saṅkantitvā samparikantitvā vidhunitvā

bāhiraṃ cammakāyaṃ teneva cammena taṃ gāviṃ paṭicchādetvā kiñcāpi so evaṃ vadeyya:

'tathevāyaṃ gāvī saṃyuttā imināva cammenā'ti. Atha kho sā gāvī visaṃyuttā teneva

cammenā'ti.

Upamā kho me ayaṃ bhaginiyo, katā atthassa viññāpanāya. Ayamevettha attho: 'antarā

maṃsakāyoti kho bhaginiyo channetaṃ ajjhattikānaṃ āyatanānaṃ adhivacanaṃ. Bāhiro

cammakāyoti kho bhaginiyo, channetaṃ bāhirānaṃ āyatanānaṃ adhivacanaṃ. Antarā

vilīmaṃsaṃ antarā nahārū antarā bandhananti kho bhaginiyo, nandirāgassetaṃ adhivacanaṃ.

Tiṇhaṃ govikantananti kho bhaginiyo, ariyāyetaṃ paññāya adhivacanaṃ yā'yaṃ ariyā paññā

antarā kilesaṃ antarā saññojanaṃ antarā bandhanaṃ sañchindati saṅkantati sampakantati

samparikantati.

------------------------

1.Saṅkanteyya-majasaṃ,sīmu.

[BJT Page 562] [\x 562/]

Satta kho ime bhaginiyo, bojjhaṅgā yesaṃ bhāvitattā bahulīkatattā bhikkhu āsavanaṃ khayā

anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭhevadhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā

upasampajja viharati. Katame satta: idha bhaginiyo, bhikkhu satisambojjhaṅgaṃ bhāveti

vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ,

dhammavicayasambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ

vossaggapariṇāmiṃ,

Viriyasambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ

vossaggapariṇāmiṃ, pītisambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ

vossaggapariṇāmiṃ, passaddhisambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ

Nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ, samādhisambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ

virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ, upekkhāsambojjhaṅgaṃ bhāveti

vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ. Ime kho bhaginiyo, satta

bojjhaṅgā: yesaṃ bhāvitattā bahulīkatattā bhikkhu āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ

paññāvimuttiṃ diṭṭhevadhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharatī'ti

[PTS Page 276] [\q 276/]

Atha kho āyasmā nandako tā bhikkhuniyo iminā ovādena ovaditvā uyyojesi: 'gacchatha

bhaginiyo, kālo'ti

Atha kho tā bhikkhuniyo āyasmato nandakassa bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā

uṭṭhāyāsanā āyasmantaṃ nandakaṃ abhivādetvā padakkhīṇaṃ katvā yena bhagavā,

tenupasaṅkamiṃsu. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhaṃsu.

Ekamantaṃ ṭhitā kho tā bhikkhuniyo bhagavā etadavoca: 'gacchatha bhikkhuniyo kālo'ti.

Atha kho tā bhikkhuniyo bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhīṇaṃ katvā pakkamiṃsu.

Atha kho bhagavā acirapakkantīsu tāsu bhikkhunīsu bhikkhū āmantesi: 'seyyathāpi

bhikkhave, tadahuposathe cātuddase na hoti bahuno janassa kaṅkhā vā vimati vā: 'ūno nu

kho cando, puṇṇo nu kho cando'ti. Atha kho ūno cando tveva hoti. Evameva kho

bhikkhave, tā bhikkhuniyo nandakassa dhammadesanāya attamanā ceva honti, no ca kho

paripuṇṇa saṅkappā'ti.

Atha kho bhagavā āyasmantaṃ nandakaṃ āmantesi: 'tena hi tvaṃ nandaka, svepi tā

bhikkhuniyo tenevovādena ovadeyyāsīti. Evaṃ bhanteti kho āyasmā nandako bhagavato

paccassosi.

Atha kho āyasmā nandako tassā rattiyā accayena pubbanha samayaṃ nivāsetvā pattacīvaraṃ

ādāya sāvatthiṃ piṇḍāya pāvisi. Sāvatthiyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ

piṇḍapātapaṭikkanto attadutiyo yena rājakārāmo tenupasaṅkami. Addasaṃsu kho tā

bhikkhuniyo āyasmantaṃ nandakaṃ dūratoca āgacchantaṃ, disvāna āsanaṃ paññāpesuṃ

udakañca pādānaṃ upaṭṭhapesuṃ. Nisīdi kho āyasmā nandako paññatte āsane, nisajja pāde

pakkhālesi. Tāpi kho bhikkhuniyo āyasmantaṃ nandakaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu.

Ekamantaṃ nisinnā kho tā bhikkhuniyo āyasmā nandako etadavoca: 'paṭipucchakathā kho

bhaginiyo, bhavissati. Tattha ājānantīhi ājānāmātissa vacanīyaṃ. Na ājānantīhi na

ājānāmātissa vacanīyaṃ. Yassā vā panassa kaṅkhā vā vimati vā, ahameva tattha [PTS Page

277] [\q 277/] paṭipucchitabbo: 'idaṃ bhante kathaṃ imassa kvattho'ti.

[BJT Page 564] [\x 564/]

Ettakenapi mayaṃ bhante, ayyassa nandakassa attamanā abhiraddhā, yaṃ no ayyo nandako

pavāretī'ti.

Taṃ kiṃ maññatha bhaginiyo, cakkhuṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti.

Aniccaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ, dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ: 'etaṃ mama,

esohamasmi, eso me attā'ti.

No hetaṃ bhante.

Taṃ kiṃ maññatha bhaginiyo, sotaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti.

Aniccaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ, dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ: 'etaṃ mama,

esohamasmi, eso me attā'ti.

No hetaṃ bhante.

Taṃ kiṃ maññatha bhaginiyo, ghānaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti.

Aniccaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ, dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ: 'etaṃ mama,

esohamasmi, eso me attā'ti.

No hetaṃ bhante.

Taṃ kiṃ maññatha bhaginiyo, jivhā niccaṃ vā aniccaṃ vāti.

Aniccaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ, dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ: 'etaṃ mama,

esohamasmi, eso me attā'ti.

No hetaṃ bhante.

Taṃ kiṃ maññatha bhaginiyo, kāyo nicco vā anicco vāti.

Anicco bhante.

Yaṃ panāniccaṃ, dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ: 'etaṃ mama,

esohamasmi, eso me attā'ti.

No hetaṃ bhante.

Taṃ kiṃ maññatha bhaginiyo, mano nicco vā anicco vāti.

Anicco bhante.

Yaṃ panāniccaṃ, dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ: 'etaṃ mama,

esohamasmi, eso me attā'ti.

No hetaṃ bhante. Taṃ kissa hetu: pubbeva no hetaṃ bhante, yathābhūtaṃ sammappaññāya

sudiṭṭhaṃ: 'itipi me cha ajjhattikā āyatanā aniccā'ti.

Sādhu sādhu bhaginiyo, evaṃ hetaṃ bhaginiyo, hoti ariyasāvakassa yathābhūtaṃ

sammappaññāya passato. Taṃ kiṃ maññatha bhaginiyo, rūpā niccā vā aniccā vāti.

Aniccā bhante.

Yaṃ panāniccaṃ, dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ: 'etaṃ mama.

Esohamasmi, eso me attāti.

No hetaṃ bhante.

[BJT Page 566] [\x 566/]

Taṃ kiṃ maññatha bhaginiyo, saddā niccā vā aniccā vāti.

Aniccā bhante.

Yaṃ panāniccaṃ, dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ: 'etaṃ mama.

Esohamasmi, eso me attāti.

No hetaṃ bhante.

Taṃ kiṃ maññatha bhaginiyo, gandhā niccā vā aniccā vāti.

Aniccā bhante.

Yaṃ panāniccaṃ, dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ: 'etaṃ mama.

Esohamasmi, eso me attāti.

No hetaṃ bhante.

Taṃ kiṃ maññatha bhaginiyo, rasā niccā vā aniccā vāti.

Aniccā bhante.

Yaṃ panāniccaṃ, dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ: 'etaṃ mama.

Esohamasmi, eso me attāti.

No hetaṃ bhante.

Taṃ kiṃ maññatha bhaginiyo, phoṭṭhabbā niccā vā aniccā vāti.

Aniccā bhante.

Yaṃ panāniccaṃ, dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ: 'etaṃ mama.

Esohamasmi, eso me attāti.

No hetaṃ bhante.

Taṃ kiṃ maññatha bhaginiyo, dhammā niccā vā aniccā vāti.

Aniccā bhante.

Yaṃ panāniccaṃ, dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ: 'etaṃ mama,

esohamasmi, eso me attā'ti.

No hetaṃ bhante. Taṃ kissa hetu: pubbeva no hetaṃ bhante, yathābhūtaṃ sammappaññāya

sudiṭṭhaṃ: 'itipime cha bāhirā āyatanā aniccā'ti.

Sādhu sādhu bhaginiyo, evaṃ hetaṃ bhaginiyo, hoti ariyasāvakassa yathābhūtaṃ

sammappaññāya passato.

Taṃ kiṃ maññatha bhaginiyo, cakkhu viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti.

Aniccaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ, dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ: 'etaṃ mama.

Esohamasmi, eso me attāti?

No hetaṃ bhante.

Taṃ kiṃ maññatha bhaginiyo. Sotaviññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti.

Aniccaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ: 'etaṃ mama,

esohamasmi, eso me attā'ti?

No hetaṃ bhante.

Taṃ kiṃ maññatha bhaginiyo. Ghānaviññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti.

Aniccaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ: 'etaṃ mama,

esohamasmi, eso me attā'ti?

No hetaṃ bhante.

Taṃ kiṃ maññatha bhaginiyo. Jivhāviññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti.

Aniccaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ: 'etaṃ mama,

esohamasmi, eso me attā'ti?

No hetaṃ bhante.

Taṃ kiṃ maññatha bhaginiyo. Kāyaviññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti.

Aniccaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ: 'etaṃ mama,

esohamasmi, eso me attā'ti?

No hetaṃ bhante.

Taṃ kiṃ maññatha bhaginiyo. Manoviññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti.

Aniccaṃ bhante.

[BJT Page 568] [\x 568/]

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ: 'etaṃ mama,

esohamasmi, eso me attā'ti.

No hetaṃ bhante, taṃ kissa hetu: pubbeva no hetaṃ bhante. Yathābhūtaṃ sammappaññāya

sudiṭṭhaṃ: 'itipi me cha viññāṇakāyā aniccā'ti.

Sādhu sādhu bhaginiyo, evaṃ hetaṃ bhaginiyo hoti ariyasāvakassa yathābhūtaṃ

sammappaññāya passato.

Seyyathāpi bhaginiyo, telappadīpassa jhāyato telampi aniccaṃ vipariṇāmadhammaṃ, vaṭṭipi

aniccā vipariṇāmadhammā, accipi aniccā vipariṇāmadhammā, ābhāpi aniccā

vipariṇāmadhammā. Yo nu kho, bhaginiyo, evaṃ vadeyya: 'amussa telappadīpassa jhāyato

telampi aniccaṃ vipariṇāmadhammaṃ, vaṭṭipi aniccā vipariṇāmadhammā, accipi aniccā

vipariṇāmadhammā, yā ca khvāssa ābhā sā niccā dhuvā sassatā avipariṇāmadhammā'ti.

Sammā nu kho so bhaginiyo, vadamāno vadeyyāti.

No hetaṃ bhante, taṃ kissa hetu: 'amussa hi bhante, telappadīpassa jhāyato telampi aniccaṃ

vipariṇāmadhammaṃ, vaṭṭipi aniccā vipariṇāmadhammā, accipi aniccā

vipariṇāmadhammā, pagevassa ābhā aniccā vipariṇāmadhammā'tī.

Eva meva kho bhaginiyo, yo nu kho evaṃ vadeyya: 'cha kho me ajjhattikā āyatanā aniccā,

yañca kho cha ajjhattike āyatane paṭicca paṭisaṃvedemi sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā. Taṃ niccaṃ dhuvaṃ sassataṃ avipariṇāmadhamma'nti. Sammā nu

kho so bhaginiyo, vadamāno vadeyyā'ti.

No hetaṃ bhante. Taṃ kissa hetu: 'tajjaṃ tajjaṃ bhante, paccayaṃ paṭicca tajjā tajjā vedanā

uppajjanti. Tajjassa tajjassa paccayassa nirodhā tajjā tajjā vedanā nirujjhantī'ti

Sādhu sādhu bhaginiyo, evaṃ hetaṃ bhaginiyo, hoti ariyasāvakassa yathābhūtaṃ

sammappaññāya passato.

Seyyathāpi bhaginiyo, mahato rukkhassa tiṭṭhato sāravato mūlampi aniccaṃ

vipariṇāmadhammaṃ, khandhopi anicco vipariṇāmadhammo, sākhāpalāsampi aniccaṃ

vipariṇāmadhammaṃ, chāyāpi aniccā vipariṇāmadhammā. Yo nu kho bhaginiyo, evaṃ

vadeyya: 'amussa mahato rukkhassa tiṭṭhato sāravato mūlampi aniccaṃ

vipariṇāmadhammaṃ, khandhopi anicco vipariṇāmadhammo, sākhāpalāsampi aniccaṃ

vipariṇāmadhammaṃ, yā ca khvāssa chāyā sā niccā dhuvā sassatā avipariṇāmadhammo'ti.

'Sammā nu kho so bhaginiyo, vadamāno vadeyyā'ti.

[BJT Page 570] [\x 570/]

No hetaṃ bhante. Taṃ kissa hetu: 'amussa hi bhante mahato rukkhassa tiṭṭhato sāravato

mūlampi aniccaṃ vipariṇāmadhammaṃ, khandhopi anicco vipariṇāmadhammo,

sākhāpalāsampi aniccaṃ vipariṇāmadhammaṃ, pagevassa chāyā aniccā

vipariṇāmadhammā'ti.

Evameva kho bhaginiyo, yo nu kho evaṃ vadeyya: 'cha kho me bāhirā āyatanā aniccā

vipariṇāmadhammā, yañca kho cha bāhire āyatane paṭicca paṭisaṃvedeti sukhaṃ vā

dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā, taṃ niccaṃ dhuvaṃ sassataṃ avipariṇāmadhamma'nti.

Sammā nu kho so bhaginiyo, vadamāno vadeyyā'ti.

No hetaṃ bhante. Taṃ kissa hetu 'tajjaṃ tajjaṃ bhante, paccayaṃ paṭicca tajjā tajjā vedanā

uppajjanti. Tajjassa tajjassa paccayassa nirodhā tajjā tajjā vedanā nirujjhantī'ti.

Sādu sādhu bhaginiyo, evaṃ hetaṃ bhaginiyo, hoti ariyasāvakassa yathābhūtaṃ

sammappaññāya passato.

Seyyathāpi bhaginiyo, dakkho goghātako vā goghātakantevāsī vā gāviṃ vadhitvā tiṇhena

govikantanena gāviṃ vikanteyya, anupahacca antaraṃ maṃsakāyaṃ, anupahacca bāhiraṃ

cammakāyaṃ, yaṃ yadeva tattha antarā vilīmaṃsaṃ, antarā nahārū, antarā bandhanaṃ, taṃ

tadeva tiṇhena govikantanena sañchindeyya saṅkanteyya sampakanteyya samparikanteyya,

sañchinditvā saṅkantitvā sampakantitvā samparikantitvā vidhunitvā bāhiraṃ cammakāyaṃ,

teneva cammena taṃ gāviṃ paṭicchādetvā evaṃ vadeyya: 'tathevāyaṃ gāvī saṃyuttā iminā

cammenā'ti. 'Sammā nu kho so bhaginiyo, vadamāno vadeyyā'ti.

No hetaṃ bhante, taṃ kissa hetu. 'Asu hi bhante dakkho goghātako vā goghātakantevāsī vā

gāviṃ vadhitvā tiṇhena govikantanena gāviṃ vikanteyya, anupahacca antaraṃ maṃsakāyaṃ,

anupahacca bāhiraṃ cammakāyaṃ, yaṃ yadeva tattha antarā vilīmaṃsaṃ, antarā nahārū,

antarā bandhanaṃ, taṃ tadeva tiṇhena govikantanena sañchindeyya saṅkanteyya

sampakanteyya samparikanteyya, sañchinditvā saṅkantitvā sampakantitvā samparikantitvā

vidhunitvā bāhiraṃ cammakāyaṃ teneva cammena taṃ gāviṃ paṭicchādetvā kiñcāpi so evaṃ

vadeyya: 'tathevāyaṃ gāvī saṃyuttā iminā cammenā'ti. Atha kho sā gāvī visaṃyuttā teneva

cammenā'ti.

Upamā kho me ayaṃ bhaginiyo, katā atthassa viññāpanāya. Ayamevettha attho: 'antarā

maṃsakāyoti kho bhaginiyo, channetaṃ ajjhattikānaṃ āyatanānaṃ adhivacanaṃ. Bāhiro

cammakāyoti kho bhaginiyo, channetaṃ bāhirānaṃ āyatanānaṃ adhivacanaṃ. Antarā

vilīmaṃsaṃ antarā nahārū antarā bandhananti kho bhaginiyo, nandirāgassetaṃ adhivacanaṃ.

Tiṇhaṃ govikantanti kho bhaginiyo, ariyāyetaṃ paññāya adhivacanaṃ, yāyaṃ ariyā paññā

antarā kilesaṃ antarā saññojanaṃ antarā bandhanaṃ sañchindati saṅkantati sampakantati

samparikantati.

[BJT Page 572] [\x 572/]

Satta kho panime bhaginiyo, bojjhaṅgā yesaṃ bhāvitattā bahulīkatattā bhikkhu āsavānaṃ

khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭhevadhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā

upasampajja viharati katame satta: idha bhaginiyo, bhikkhu satisambojjhaṅgaṃ bhāveti

vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ.

Dhammavijayasambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ

vossaggapariṇāmiṃ. Viriyasambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ

nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ. Pītisambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ

nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ. Passaddhisambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ

Virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ. Samādhisambojjhaṅgaṃ bhāveti

vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ. Upekkhāsambojjhaṅgaṃ

bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ. Ime kho

bhaginiyo satta bojjhaṅgo yesaṃ bhāvitattā bahulīkatattā bhikkhū āsavānaṃ khayā anāsavaṃ

ceto vimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭhevadhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja

viharatī'ti.

Atha kho āyasmā nandako tā bhikkhuniyo iminā ovādena ovaditvā uyyojesi: 'gacchatha

bhaginiyo, kālo'ti.

Atha kho tā bhikkhuniyo āyasmato nandakassa bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā

uṭṭhāyāsanā āyasmantaṃ nandakaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā yena bhagavā.

Tenupasaṅkamiṃsu. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhaṃsu.

Ekamantaṃ ṭhitā kho tā bhikkhuniyo bhagavā etadavoca: 'gacchatha bhikkhuniyo, kālo'ti.

Atha kho tā bhikkhuniyo bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkamiṃsu. Atha

kho bhagavā acirapakkantīsu tāsu bhikkhunīsu bhikkhū āmantesi: 'seyyathāpi bhikkhave,

tadahuposathe paṇṇarase na hoti bahuno janassa kaṅkhā vā vimati vā: ūno nu kho cando

puṇṇo nu kho cando'ti, atha kho puṇṇo candotveva hoti. Evameva kho bhikkhave, tā

bhikkhuniyo nandakassa dhammadesanāya attamanā ceva paripuṇṇasaṅkappā ca. Tāsaṃ

bhikkhave, pañcannaṃ bhikkhunīsatānaṃ yā pacchimā1 bhikkhunī, sā sotāpannā2

avinipātadhammā niyatā sambodhiparāyaṇāti.

Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.

Nandakovādasuttaṃ catutthaṃ.

--------------------------

1.Pacchimikā-majasaṃ. 2.Tā bhikkhūniyo sotāpannā-majasaṃ

[BJT Page 574] [\x 574/]

3.5.5

Cūḷarāhulovāda suttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Atha kho bhagavato rahogatassa patisallīnassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi.

Paripakkā kho rāhulassa vimuttiparipācanīyā dhammā. Yannūnāhaṃ rāhulaṃ uttariṃ

āsavānaṃ khaye vineyyanti.

Atha kho bhagavā pubbanhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaraṃ ādāya sāvatthiṃ piṇḍāya

pāvisi. Sāvatthiyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto āyasmantaṃ

rāhulaṃ āmantesi: 'gaṇhāhi rāhula nisīdanaṃ, yena andhavanaṃ tenupasaṅkamissāma [PTS

Page 278] [\q 278/] divāvihārāyā'ti.

Evaṃ bhanteti kho āyasmā rāhulo bhagavato paṭissutvā nisīdanaṃ ādāya bhagavantaṃ1

piṭṭhato anubandhi.

Tena kho pana samayena anekāni devatāsahassāni bhagavantaṃ anubandhāni honti. 'Ajja

bhagavā āyasmantaṃ rāhulaṃ uttariṃ āsavānaṃ khaye vinessatī'ti.

Atha kho bhagavā andhavanaṃ ajjhogahetvā aññatarasmiṃ rukkhamūle paññatte āsane

nisīdi. Āyasmāpi kho rāhulo bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ

nisinnaṃ kho āyasmantaṃ rāhulaṃ bhagavā etadavoca:

'Taṃ kiṃ maññasi rāhula, cakkhuṃ niccaṃ2vā aniccaṃ vāti.

Aniccaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ, dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ: 'etaṃ mama,

esohamasmi, eso me attā'ti.

No hetaṃ bhante.

Taṃ kiṃ maññasi rāhula. Rūpā niccā vā aniccā vāti.

Aniccā bhante.

Yaṃ panāniccaṃ, dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ: 'etaṃ mama,

eso hamasmi, eso me attā'ti.

No hetaṃ bhante.

----------------------------

1.Bhagavato-sīmū. 2.Cakkhu niccaṃ-majasaṃ,sīmū.

[BJT Page 576] [\x 576/]

Taṃ kiṃ maññasi rāhula, cakkhuviññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ cāti.

Aniccaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ, dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ: 'etaṃ mama,

eso hamasmi. Eso me attā'ti.

[PTS Page 279] [\q 279/]

No etaṃ bhante.

Taṃ kiṃ maññasi rāhula, cakkhusamphasso nicco vā anicco vāti.

Anicco bhante.

'Yaṃ panāniccaṃ, dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā'ti.

Dukkhaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ, vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ: 'etaṃ

mama, eso hamasmi, eso me attā'ti.

No hetaṃ bhante.

Taṃ kiṃ maññasi rāhula, yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedanāgataṃ

saññāgataṃ saṅkhāragataṃ viññāṇagataṃ. Tampi niccaṃ vā aniccaṃ vā'ti.

Aniccaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ. Dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ: 'etaṃ mama,

eso hamasmi, eso me attā'ti.

No hetaṃ bhante.

Taṃ kiṃ maññasi rāhula, sotaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti.

Aniccaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ. Dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ: 'etaṃ mama,

eso hamasmi, eso me attā'ti.

No hetaṃ bhante.

Taṃ kiṃ maññasi rāhula, ghānaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā'ti.

Aniccaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ. Dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ: 'etaṃ mama,

eso hamasmi, eso me attā'ti.

No hetaṃ bhante.

Taṃ kiṃ maññasi rāhula, jivhā niccā vā aniccā vā'ti.

Aniccā bhante.

Yaṃ panāniccaṃ. Dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ: 'etaṃ mama,

eso hamasmi, eso me attā'ti.

No hetaṃ bhante.

Taṃ kiṃ maññasi rāhula, kāyo nicco vā anicco vā'ti.

Anicco bhante.

Yaṃ panāniccaṃ. Dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ: 'etaṃ mama,

eso hamasmi, eso me attā'ti.

No hetaṃ bhante.

Taṃ kiṃ maññasi rāhula, mano nicco vā anicco vāti.

Anicco bhante.

Yaṃ panāniccaṃ. Dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante.

[BJT Page 578] [\x 578/]

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ: 'etaṃ mama,

eso hamasmi, eso me attā'ti.

No hetaṃ bhante.

Taṃ kiṃ maññasi rāhula, dhammā niccā vā aniccā vāti.

Aniccā bhante.

Yaṃ panāniccaṃ. Dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ: 'etaṃ mama,

esohamasmi, eso me attā'ti.

No hetaṃ bhante.

Taṃ kiṃ maññasi rāhula, manoviññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti.

Aniccaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ, dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ: 'etaṃ mama,

eso hamasmi, eso me attā'ti.

No hetaṃ bhante.

Taṃ kiṃ maññasi rāhula, manosamphasso nicco vā anicco vāti.

Anicco bhante.

Yaṃ panāniccaṃ, dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ: 'etaṃ mama,

esohamasmi, eso me attā'ti.

No hetaṃ bhante.

Taṃ kiṃ maññasi rāhula, yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedanāgataṃ

saññāgataṃ saṅkhāragataṃ viññāṇagataṃ. Tampi niccaṃ vā aniccaṃ vāti.

Aniccaṃ bhante.

Yampanāniccaṃ, dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante.

Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ: 'etaṃ mama,

esohamasmi, eso me attā'ti.

No hetaṃ bhante.

[BJT Page 580] [\x 580/]

Evaṃ passaṃ rāhula, sutavā ariyasāvako cakkhusmiṃ nibbindati, rūpesu nibbindati,

cakkhuviññāṇe nibbindati. Cakkhusamphasse nibbindati, yampidaṃ1

cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedanāgataṃ saññāgataṃ saṅkhāragataṃ viññāṇagataṃ,

tasmimpi nibbindati. Sotasmiṃ nibbindati, saddesu nibbindati, sotaviññāṇe nibbindati.

Sotasamphasse nibbindati, yampidaṃ1 sotasamphassapaccayā uppajjati vedanāgataṃ

saññāgataṃ saṅkhāragataṃ viññāṇagataṃ, tasmimpi nibbindati. Ghānasmiṃ nibbindati,

gandhesu nibbindati, ghānaviññāṇe nibbindati. Ghānasamphasse nibbindati, yampidaṃ1

ghānasamphassapaccayā uppajjati vedanāgataṃ saññāgataṃ saṅkhāragataṃ viññāṇagataṃ,

tasmimpi nibbindati. Jivhāya nibbindati, rasesu nibbindati, rasaviññāṇe nibbindati.

Rasasamphasse nibbindati, yampidaṃ1 rasasamphassapaccayā uppajjati vedanāgataṃ

saññāgataṃ saṅkhāragataṃ viññāṇagataṃ, tasmimpi nibbindati. Kāyasmīṃ nibbindati,

poṭṭhabbesu nibbindati, poṭṭhabbaviññāṇe nibbindati.

Phoṭṭhabbasamphasse nibbindati, yampidaṃ1 phoṭṭhabbasamphassapaccayā uppajjati

vedanāgataṃ saññāgataṃ saṅkhāragataṃ viññāṇagataṃ, tasmimpi nibbindati. Manasmiṃ

nibbindati, dhammesu nibbindati, manoviññāṇe nibbindati. Manosamphasse nibbindati,

yampidaṃ1

Manosamphassapaccayā [PTS Page 280] [\q 280/] uppajjati vedanāgataṃ saññāgataṃ

saṅkhāragataṃ viññāṇagataṃ, tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati.

Vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti: khīṇā jāti. Vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ,

nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

Idamavoca bhagavā, attamano āyasmā rāhulo bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti.

Imasmiṃ ca pana veyyākaraṇasmiṃ bhaññamāne āyasmato rāhulassa anupādāya āsavehi

cittaṃ vimucci. Tāsañca anekānaṃ devatāsahassānaṃ virajaṃ vītamalaṃ dhammacakkhuṃ

udapādi: 'yaṃ kiñci samudayadhammaṃ, sabbaṃ taṃ nirodhadhamma'nti.

Cūḷarāhulovāda suttaṃ pañcamaṃ.

-------------------------

1.Yamidaṃ-sīmu,majasaṃ.

[BJT Page 582] [\x 582/]

3.5.6

Cha chakka suttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Tatra kho bhagavā bhikkhu āmantesi: 'bhikkhavo'ti. Bhadanteti te bhikkhu bhagavato

paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca:

Dhammaṃ vo bhikkhave, desissāmi ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ

sātthaṃ savyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāsissāmi. Yadidaṃ

cha chakkāni. Taṃ suṇātha, sādhukaṃ manasikarotha. Bhāsissāmī'ti.

Evaṃ bhantehi kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca:

Cha ajjhattikāni āyatanāni veditabbāni. Cha bāhirāni āyatanāni vedinabbāni. Cha

viññāṇakāyā veditabbā. Cha phassakāyā veditabbā. Cha vedanākāyā veditabbā. Cha

taṇhākāyā veditabbā.

Cha ajjhattikāni āyatanāni veditabbānī'ti iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ.

Cakkhāyatanaṃ sotāyatanaṃ ghānāyatanaṃ jivhāyatanaṃ kāyāyatanaṃ manāyatanaṃ. 'Cha

ajjhattikāni āyatanāni veditabbānī'ti iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ. Idaṃ

paṭhamaṃ chakkaṃ.

[PTS Page 281] [\q 281/]

'Cha bāhirāni āyatanāni veditabbānī'ti iti kho panetaṃ vuttaṃ, kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ.

Rūpāyatanaṃ saddāyatanaṃ gandhāyatanaṃ rasāyatanaṃ phoṭṭhabbāyatanaṃ

dhammāyatanaṃ. Cha bāhirāni āyatanāni veditabbānī'ti. Iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca

vuttaṃ. Idaṃ dutiyaṃ chakkaṃ.

'Cha viññāṇakāyā veditabbā'ti iti kho panetaṃ vuttaṃ, kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ. Cakkhuñca

paṭicca rūpe ca uppajjati cakkhuviññāṇaṃ. Sotañca paṭicca sadde ca uppajjati sotaviññāṇaṃ

ghānañca paṭicca gandhe ca uppajjati ghānaviññāṇaṃ. Jivhañca paṭicca rase ca uppajjati

jivhāviññāṇaṃ. Kāyañca paṭicca phoṭṭhabbe ca uppajjati kāyaviññāṇaṃ. Manañca paṭicca

dhamme ca uppajjati manoviññāṇaṃ. 'Cha viññāṇakāyā veditabbā'ti iti yaṃ taṃ vuttaṃ,

idametaṃ paṭicca vuttaṃ. Idaṃ tatiyaṃ chakkaṃ

[BJT Page 584] [\x 584/]

'Cha phassakāyā veditabbā'ti iti kho panetaṃ vuttaṃ, kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ. Cakkhuñca

paṭicca rūpe ca uppajjati cakkhuviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso. Sotañca paṭicca sadde ca

uppajjati sotaviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso. Ghānañca paṭicca gandhe ca uppajjati

ghānaviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso. Jivhañca paṭicca rase ca uppajjati jivhāviññāṇaṃ,

tiṇṇaṃ saṅgati phasso. Kāyañca paṭicca phoṭṭhabbe ca uppajjati kāyaviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ

saṅgati phasso. Manañca paṭicca dhamme ca uppajjati manoviññāṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso.

'Cha phassakāyā veditabbā'ti iti yaṃ taṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ. Idaṃ catutthaṃ

chakkaṃ.

'Cha vedanākāyā veditabbā'ti iti kho panetaṃ vuttaṃ, kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ. Cakkhuñca

paṭicca rūpe ca uppajjati cakkhuviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassa paccayā vedanā.

Sotañca paṭicca sadde ca uppajjati sotaviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassa paccayā

vedanā ghānañca paṭicca gandhe ca uppajjati ghānaviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso,

phassa paccayā vedanā. Jivhañca paṭicca rase ca uppajjati jivhāviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati

phasso, phassa paccayā vedanā. Kāyañca paṭicca phoṭṭhabbe ca uppajjati kāyaviññāṇaṃ,

tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassa paccayā vedanā. Manañca paṭicca dhamme ca uppajjati

manoviññāṇaṃ. Tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassa paccayā vedanā. 'Cha vedanākāyā

veditabbā'ti iti yaṃ [PTS Page 282] [\q 282/] taṃ vuttaṃ. Idametaṃ paṭicca vuttaṃ. Idaṃ

pañcamaṃ chakkaṃ.

'Cha taṇhākāyā veditabbā'ti iti kho panetaṃ vuttaṃ, kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ. Cakkhuñca

paṭicca rūpe ca uppajjati cakkhuviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassapaccayā vedanā,

vedanāpaccayā taṇhā. Sotañca paṭicca sadde ca uppajjati sotaviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati

phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā taṇhā. Ghānañca paṭicca gandhe ca uppajjati

ghānaviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā taṇhā.

Jivhañca paṭicca rase ca uppajjati jivhāviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassapaccayā

vedanā, vedanāpaccayā taṇhā. Kāyañca paṭicca phoṭṭhabbe ca uppajjati kāyaviññāṇaṃ,

tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā taṇhā. Manañca paṭicca

dhamme ca uppajjati manoviññāṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassapaccayā vedanā,

vedanāpaccayā taṇhā. 'Cha taṇhākāyā veditabbā'ti iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca

vuttaṃ. Idaṃ chaṭṭhaṃ chakkaṃ.

Cakkhuṃ1 attāti yo vadeyya taṃ na upapajjati.2 Cakkhussa uppādopi vayopi paññāyati.

Yassa kho pana uppādopi vayopi paññāyati, 'attā me uppajjati ca veti cā'ti iccassa

evamāgataṃ hoti. Tasmā taṃ na upapajjati, cakkhuṃ attāti yo vadeyya. Iti cakkhuṃ anattā.

'Rūpā attā'ti yo vadeyya taṃ na upapajjati. Rūpānaṃ uppādopi vayopi paññāyati. Yassa kho

pana uppādopi vayopi paññāyati, 'attā me uppajjati ca veti cā'ti iccassa evamāgataṃ hoti.

Tasmā taṃ na upapajjati rūpā attāti yo vadeyya. Iti cakkhuṃ anattā. Rūpā anattā.

-------------------------

1.Cakkhu-majasaṃ,sīmu.

2.Uppajjati-[PTS.]

[BJT Page 586] [\x 586/]

Cakkhuviññāṇaṃ attā'ti yo vadeyya taṃ na upapajjati. Cakkhuviññāṇassa uppādopi vayopi

paññāyati. Yassa kho pana uppādopi vayopi paññāyati, 'attā me uppajjati ca veti cā'ti iccassa

evamāgataṃ hoti. Tasmā taṃ na upapajjati 'cakkhuviññāṇaṃ attā'ti yo vadeyya. Iti cakkhuṃ

anattā rūpā anattā cakkhuviññāṇaṃ anattā.

Cakkhusamphasso attā'ti yo vadeyya taṃ na upapajjati. Cakkhusamphassassa uppādopi

vayopi paññāyati. Yassa kho pana uppādopi vayopi paññāyati. 'Attā me uppajjati ca veti

cā'ti iccassa evamāgataṃ hoti. Tasmā taṃ na upapajjati cakkhusamphasso attā'ti yo vadeyya.

Iti cakkhuṃ anattā, rūpā anattā, cakkhuviññāṇaṃ anattā, cakkhusamphasso anattā.

'Vedanā attā'ti yo vadeyya [PTS Page 283] [\q 283/] taṃ na upapajjati. Vedanāya

uppādopi vayopi paññāyati. Yassa kho pana uppādopi vayopi paññāyati, 'attā me uppajjati

ca veti cā'ti iccassa evamāgataṃ hoti. Tasmā taṃ na upapajjati, vedanā attāti yo vadeyya. Iti

cakkhuṃ anattā rūpā anattā cakkhuviññāṇaṃ anattā cakkhusamphasso anattā. Vedanā anattā.

'Taṇhā attā'ti yo vadeyya taṃ na upapajjati. Taṇhāya uppādopi vayopi paññāyati. Yassa kho

pana uppādopi vayopi paññāyati, 'attā me uppajjati ca veti cā'ti iccassa evamāgataṃ hoti.

Tasmā taṃ na upapajjati, 'taṇhā attā'ti yo vadeyya. Iti cakkhuṃ anattā rūpā anattā

cakkhuviññāṇaṃ anattā cakkhusamphasso anattā, vedanā anattā. Taṇhā anattā.

Sotaṃ attāti yo vadeyya taṃ na upapajjati. Sotassa uppādopi vayopi paññāyati. Yassa kho

pana uppādopi vayopi paññāyati, 'attā me uppajjati ca veti cā'ti iccassa evamāgataṃ hoti.

Tasmā taṃ na upapajjati, sotaṃ attāti yo vadeyya. Iti sotaṃ anattā.

Ghānaṃ attāti yo vadeyya taṃ na upapajjati. Ghānassa uppādopi vayopi paññāyati. Yassa

kho pana uppādopi vayopi paññāyati, 'attā me uppajjati ca veti cā'ti iccassa evamāgataṃ

hoti. Tasmā taṃ na upapajjati, ghānaṃ attāti yo vadeyya. Iti ghānaṃ anattā.

Jivhā attāti yo vadeyya taṃ na upapajjati. Jivhassa uppādopi vayopi paññāyati. Yassa kho

pana uppādopi vayopi paññāyati, 'attā me uppajjati ca veti cā'ti iccassa evamāgataṃ hoti.

Tasmā taṃ na upapajjati, jivhā attāti yo vadeyya. Iti jivhā anattā.

Kāyo attāti yo vadeyya taṃ na upapajjati. Kāyassa uppādopi vayopi paññāyati. Yassa kho

pana uppādopi vayopi paññāyati, 'attā me uppajjati ca veti cā'ti iccassa evamāgataṃ hoti.

Tasmā taṃ na upapajjati, kāyaṃ attāti yo vadeyya. Iti kāyaṃ anattā.

Mano attāti yo vadeyya. Taṃ na upapajjati. Manassa uppādopi vayopi paññāyati. Yassa kho

pana uppādopi vāyopi paññāyati. 'Attā me uppajjati ca ceti cāti iccassa evamāgataṃ hoti.

Tasmā taṃ na upapajjati mano attāti yo vadeyya. Iti mano anattā.

'Dhammā attā'ti yo vadeyya. Taṃ na upapajjati. Dhammānaṃ uppādopi vayopi paññāyati.

Yassa kho pana uppādopi vayopi paññāyati, 'attā me uppajjati ca veti cā'ti iccassa

evamāgataṃ hoti. Tasmā taṃ na upapajjati. 'Dhammā attā'ti yo vadeyya. Iti mano anattā

dhammā anattā.

'Manoviññāṇaṃ attā'ti yo vadeyya. Taṃ na upapajjati. Manoviññāṇassa uppādopi vayopi

paññāyati. Yassa kho pana uppādopi vayopi paññāyati, 'attā me uppajjati ca veti cā'ti iccassa

evamāgataṃ hoti. Tasmā taṃ na upapajjati. 'Dhammā attā'ti yo vadeyya. Iti mano anattā

dhammā anattā, mano viññāṇaṃ anattā.

[BJT Page 588] [\x 588/]

'Manosamphasso attā'ti yo vadeyya. Taṃ na upapajjati. Manosamphassassa uppādopi vayopi

paññāyati. Yassa kho pana uppādopi vayopi paññāyati, 'attā me uppajjati ca veti cā'ti iccassa

evamāgataṃ hoti. Tasmā taṃ na upapajjati. 'Manosamphasso attā'ti yo vadeyya. Iti mano

anattā, dhammā anattā, manoviññāṇaṃ anattā, manosamphasso anattā.

'Vedanā attā'ti yo vadeyya. Taṃ na upapajjati. Vedanāya uppādopi vayopi paññāyati. Yassa

kho pana [PTS Page 284] [\q 284/] uppādopi vayopi paññāyati, 'attā me uppajjati ca veti

cā'ti iccassa evamāgataṃ hoti. Tasmā taṃ na upapajjati. 'Vedanā attā'ti yo vadeyya. Iti mano

anattā, dhammā anattā, manoviññāṇaṃ anattā, manosamphasso anattā, vedanā anattā.

'Taṇhā attā'ti yo vadeyya. Taṃ na upapajjati. Taṇhāya uppādopi vayopi paññāyati. Yassa

kho pana uppādopi vayopi paññāyati, 'attā me uppajjati ca veti cā'ti iccassa evamāgataṃ

hoti. Tasmā taṃ na upapajjati. 'Taṇhā attā'ti yo vadeyya. Iti mano anattā, dhammā anattā,

manoviññāṇaṃ anattā, manosamphasso anattā, vedanā anattā, taṇhā anattā.

Ayaṃ kho pana bhikkhave, sakkāya samudayagāminī paṭipadā: cakkhuṃ 'etaṃ mama,

esohamasmi, eso me attā'ti samanupassati. Rūpe 'etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā'ti

samanupassati. Cakkhuviññāṇaṃ 'etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā'ti samanupassati.

Cakkhusamphassaṃ etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā'ti samanupassati. Vedanaṃ 'etaṃ

mama, esohamasmi, eso me attā'ti samanupassati. Taṇhaṃ 'etaṃ mama, esohamasmi, eso me

attā'ti samanupassati. Sotaṃ 'etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā'ti samanupassati. Ghānaṃ

'etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā'ti samanupassati. Jivhaṃ 'etaṃ mama, esohamasmi, eso

me attā'ti samanupassati. Kāyaṃ 'etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā'ti samanupassati.

Manaṃ 'etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā'ti samanupassati. Dhamme 'etaṃ mama,

esohamasmi, eso me attā'ti samanupassati. Manoviññāṇaṃ 'etaṃ mama, esohamasmi, eso me

attā'ti samanupassati. Manosamphassaṃ etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā'ti

samanupassati. Vedanaṃ 'etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā'ti samanupassati. Taṇhaṃ

'etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā'ti samanupassati.

Ayaṃ kho pana bhikkhave, sakkāya nirodhagāminīpaṭipadā: cakkhuṃ 'netaṃ mama,

nesohamasmi, na meso attā'ti samanupassati. Rūpe 'netaṃ mama, nesohamasmi, na meso

attā'ti samanupassati. Cakkhuviññāṇaṃ 'netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā'ti

samanupassati. Cakkhusamphassaṃ 'netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā'ti

samanupassati. Vedanaṃ 'netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā'ti samanupassati.

Taṇhaṃ 'netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā'ti samanupassati. Sotaṃ 'netaṃ mama,

nesohamasmi, na meso attā'ti samanupassati. Ghānaṃ 'netaṃ mama, nesohamasmi, na meso

attā'ti samanupassati. Jivhaṃ 'netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā'ti samanupassati.

Kāyaṃ 'netaṃ mama, nesohamasmi, na neso attā'ti samanupassati. Manaṃ 'netaṃ mama,

nesohamasmi, na meso attā'ti samanupassati. Dhamme 'netaṃ mama,

[BJT Page 590] [\x 590/]

Nesohamasmi, na meso attā'ti samanupassati. Manoviññāṇaṃ 'netaṃ mama, nesohamasmi,

na meso attā'ti samanupassati. Manosamphassaṃ netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā'ti

samanupassati. Vedanaṃ [PTS Page 285 [\q 285/] '@]nataṃ mama, nesohamasmi, na

meso attā'ti samanupassati. Taṇhaṃ 'netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā'ti

samanupassati.

Cakkhuñca bhikkhave, paṭicca rūpe ca uppajjati cakkhuviññāṇaṃ. Tiṇṇaṃ saṅgati phasso.

Phassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā. So

sukhāya vedanāya phuṭṭho samāno abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati. Tassa

rāgānusayo anuseti. Dukkhāya vedanāya phuṭṭho samāno socati kilamati paridevati

urattāḷiṃkandati sammohaṃ āpajjati. Tassa paṭighānusayo anuseti. Adukkhamasukhāya

vedanāya phuṭṭho samāno tassā vedanāya samudayañca atthaṅgamañca assādañca

ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ nappajānāti. Tassa avijjānusayo anuseti. So vata

bhikkhave, sukhāya vedanāya rāgānusayaṃ appahāya dukkhāya vedanāya paṭighānusayaṃ

appaṭivinodetvā adukkhamasukhāya vedanāya avijjānusayaṃ asamūhanitvā avijjaṃ

appahāya vijjaṃ anuppādetvā diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro bhavissatīti netaṃ

ṭhānaṃ vijjati.

Sotañca bhikkhave paṭicca sadde ca uppajjati sotaviññāṇaṃ. Tiṇṇaṃ saṅgati phasso.

Phassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā. So

sukhāya vedanāya phuṭṭho samāno abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati. Tassa

rāgānusayo anuseti. Dukkhāya vedanāya phuṭṭho samāno socati kilamati paridevati

urattāḷiṃkandati sammohaṃ āpajjati. Tassa paṭighānusayo anuseti. Adukkhamasukhāya

vedanāya phuṭṭho samāno tassā vedanāya samudayañca atthaṅgamañca assādañca

ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ nappajānāti. Tassa avijjānusayo anuseti. So vata

bhikkhave, sukhāya vedanāya rāgānusayaṃ appahāya dukkhāya vedanāya paṭighānusayaṃ

appaṭivinodetvā adukkhamasukhāya vedanāya avijjānusayaṃ asamūhanitvā avijjaṃ

appahāya vijjaṃ anuppādetvā diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro bhavissatīti netaṃ

ṭhānaṃ vijjati.

Ghānañca bhikkhave, paṭicca gandhe ca uppajjati ghānaviññāṇaṃ. Tiṇṇaṃ saṅgati phasso.

Phassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā. So

sukhāya vedanāya phuṭṭho samāno abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati. Tassa

rāgānusayo anuseti. Dukkhāya vedanāya phuṭṭho samāno socati kilamati paridevati

urattāḷiṃkandati sammohaṃ āpajjati. Tassa paṭighānusayo anuseti. Adukkhamasukhāya

vedanāya phuṭṭho samāno tassā vedanāya samudayañca atthaṅgamañca assādañca

ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ nappajānāti. Tassa avijjānusayo anuseti. So vata

bhikkhave, sukhāya vedanāya rāgānusayaṃ appahāya dukkhāya vedanāya paṭighānusayaṃ

appaṭivinodetvā adukkhamasukhāya vedanāya avijjānusayaṃ asamūhanitvā avijjaṃ

appahāya vijjaṃ anuppādetvā diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro bhavissatīti netaṃ

ṭhānaṃ vijjati.

Jivhañca bhikkhave, paṭicca rase ca uppajjati jivhāviññāṇaṃ. Tiṇṇaṃ saṅgati phasso.

Phassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā. So

sukhāya vedanāya phuṭṭho samāno abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati. Tassa

rāgānusayo anuseti. Dukkhāya vedanāya phuṭṭho samāno socati kilamati paridevati

urattāḷiṃkandati sammohaṃ āpajjati. Tassa paṭighānusayo anuseti. Adukkhamasukhāya

vedanāya phuṭṭho samāno tassā vedanāya samudayañca atthaṅgamañca assādañca

ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ nappajānāti. Tassa avijjānusayo anuseti. So vata

bhikkhave, sukhāya vedanāya rāgānusayaṃ appahāya dukkhāya vedanāya paṭighānusayaṃ

appaṭivinodetvā adukkhamasukhāya vedanāya avijjānusayaṃ asamūhanitvā avijjaṃ

appahāya vijjaṃ anuppādetvā diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro bhavissatīti netaṃ

ṭhānaṃ vijjati.

Kāyañca bhikkhave, paṭicca phoṭṭhabbe ca uppajjati kāyaviññāṇaṃ. Tiṇṇaṃ saṅgati phasso.

Phassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā. So

sukhāya vedanāya phuṭṭho samāno abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati. Tassa

rāgānusayo anuseti. Dukkhāya vedanāya phuṭṭho samāno socati kilamati paridevati

urattāḷiṃkandati sammohaṃ āpajjati. Tassa paṭighānusayo anuseti. Adukkhamasukhāya

vedanāya phuṭṭho samāno tassā vedanāya samudayañca atthaṅgamañca assādañca

ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ nappajānāti. Tassa avijjānusayo anuseti. So vata

bhikkhave, sukhāya vedanāya rāgānusayaṃ appahāya dukkhāya vedanāya paṭighānusayaṃ

appaṭivinodetvā adukkhamasukhāya vedanāya avijjānusayaṃ asamūhanitvā avijjaṃ

appahāya vijjaṃ anuppādetvā diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro bhavissatīti netaṃ

ṭhānaṃ vijjati.

Manañca bhikkhave, paṭicca dhamme ca uppajjati manoviññāṇaṃ. Tiṇṇaṃ saṅgati phasso.

Phassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā. So

sukhāya vedanāya phuṭṭho samāno abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati. Tassa

rāgānusayo anuseti. Dukkhāya vedanāya phuṭṭho samāno socati kilamati paridevati

urattāḷiṃkandati sammohaṃ āpajjati, tassa paṭighānusayo anuseti. Adukkhamasukhāya

vedanāya phuṭṭho samāno tassā vedanāya samudayañca atthaṅgamañca assādañca

ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ nappajānāti. Tassa avijjānusayo anuseti. So vata

bhikkhave, sukhāya vedanāya rāgānusayaṃ appahāya dukkhāya vedanāya paṭighānusayaṃ

appaṭivinodetvā adukkhamasukhāya vedanāya avijjānusayaṃ asamūhanitvā avijjaṃ

appahāya vijjaṃ anuppādetvā diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro bhavissatīti netaṃ

ṭhānaṃ vijjati.

[PTS Page 286] [\q 286/]

Cakkhuñca kho bhikkhave, paṭicca rūpe ca uppajjati cakkhuviññāṇaṃ. Tiṇṇaṃ saṅgati

phasso. Phassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā. So

sukhāya vedanāya phuṭṭho samāno nābhinandati, nābhivadati, nājjhosāya tiṭṭhati. Tassa

Rāgānusayo nānuseti. Dukkhāya vedanāya phuṭṭho samāno na socati, na kilamati, na

paridevati, na urattāḷiṃkandati, na sammohaṃ āpajjati, tassa paṭighānusayo nānuseti.

Adukkhamasukhāya vedanāya phuṭṭho samāno tassā vedanāya samudayañca

atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ pajānāti. Tassa avijjānusayo

nānuseti. So vata bhikkhave, sukhāya vedanāya rāgānusayaṃ pahāya dukkhāya vedanāya

paṭighānusayaṃ paṭivinodetvā adukkhamasukhāya vedanāya avijjānusayaṃ samūhanitvā

avijjaṃ pahāya vijjaṃ uppādetvā diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro bhavissatīti

ṭhānametaṃ vijjati.

[BJT Page 592] [\x 592/]

Sotañca bhikkhave, paṭicca sadde ca uppajjati sotaviññāṇaṃ. Tiṇṇaṃ saṅgati phasso,

phassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā. So

sukhāya vedanāya phuṭṭho samāno nābhinandati, nābhivadati, nājjhosāya tiṭṭhati. Tassa

Rāgānusayo nānuseti. Dukkhāya vedanāya phuṭṭho samāno na socati, na kilamati, na

paridevati, na urattāḷiṃkandati, na sammohaṃ āpajjati. Tassa paṭighānusayo nānuseti.

Adukkhamasukhāya vedanāya phuṭṭho samāno tassā vedanāya samudayañca

atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ pajānāti. Tassa avijjānusayo

nānuseti. So vata bhikkhave, sukhāya vedanāya rāgānusayaṃ pahāya dukkhāya vedanāya

paṭighānusayaṃ paṭivinodetvā adukkhamasukhāya vedanāya avijjānusayaṃ samūhanitvā

avijjaṃ pahāya vijjaṃ uppādetvā diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro bhavissatīti

ṭhānametaṃ vijjati.

Ghānañca bhikkhave, paṭicca gandhe ca uppajjati ghānaviññāṇaṃ. Tiṇṇaṃ saṅgati phasso,

phassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā. So

sukhāya vedanāya phuṭṭho samāno nābhinandati, nābhivadati, nājjhosāya tiṭṭhati. Tassa

Rāgānusayo nānuseti. Dukkhāya vedanāya phuṭṭho samāno na socati, na kilamati, na

paridevati, na urattāḷiṃkandati, na sammohaṃ āpajjati. Tassa paṭighānusayo nānuseti.

Adukkhamasukhāya vedanāya phuṭṭho samāno tassā vedanāya samudayañca

atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ pajānāti. Tassa avijjānusayo

nānuseti. So vata bhikkhave, sukhāya vedanāya rāgānusayaṃ pahāya dukkhāya vedanāya

paṭighānusayaṃ paṭivinodetvā adukkhamasukhāya vedanāya avijjānusayaṃ samūhanitvā

avijjaṃ pahāya vijjaṃ uppādetvā diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro bhavissatīti

ṭhānametaṃ vijjati.

Jivhañca bhikkhave, paṭicca rase ca uppajjati jivhāviññāṇaṃ. Tiṇṇaṃ saṅgati phasso,

phassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā. So

sukhāya vedanāya phuṭṭho samāno nābhinandati, nābhivadati, nājjhosāya tiṭṭhati. Tassa

Rāgānusayo nānuseti. Dukkhāya vedanāya phuṭṭho samāno na socati, na kilamati, na

paridevati, na urattāḷiṃkandati, na sammohaṃ āpajjati. Tassa paṭighānusayo nānuseti.

Adukkhamasukhāya vedanāya phuṭṭho samāno tassā vedanāya samudayañca

atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ pajānāti. Tassa avijjānusayo

nānuseti. So vata bhikkhave, sukhāya vedanāya rāgānusayaṃ pahāya dukkhāya vedanāya

paṭighānusayaṃ paṭivinodetvā adukkhamasukhāya vedanāya avijjānusayaṃ samūhanitvā

avijjaṃ pahāya vijjaṃ uppādetvā diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro bhavissatīti

ṭhānametaṃ vijjati.

Kāyañca bhikkhave, paṭicca phoṭṭhabbe ca uppajjati kāyaviññāṇaṃ. Tiṇṇaṃ saṅgati phasso,

phassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā. So

sukhāya vedanāya phuṭṭho samāno nābhinandati, nābhivadati, nājjhosāya tiṭṭhati. Tassa

Rāgānusayo nānuseti. Dukkhāya vedanāya phuṭṭho samāno na socati, na kilamati, na

paridevati, na urattāḷiṃkandati, na sammohaṃ āpajjati. Tassa paṭighānusayo nānuseti.

Adukkhamasukhāya vedanāya phuṭṭho samāno tassā vedanāya samudayañca

atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ pajānāti. Tassa avijjānusayo

nānuseti. So vata bhikkhave, sukhāya vedanāya rāgānusayaṃ pahāya dukkhāya vedanāya

paṭighānusayaṃ paṭivinodetvā adukkhamasukhāya vedanāya avijjānusayaṃ samūhanitvā

avijjaṃ pahāya vijjaṃ uppādetvā diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro bhavissatīti

ṭhānametaṃ vijjati.

Manañca bhikkhave, paṭicca dhamme ca uppajjati manoviññāṇaṃ. Tiṇṇaṃ saṅgati phasso,

phassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā. So

sukhāya vedanāya phuṭṭho samāno nābhinandati, nābhivadati, nājjhosāya tiṭṭhati. Tassa

Rāgānusayo nānuseti. Dukkhāya vedanāya phuṭṭho samāno na socati, na kilamati, na

paridevati, na urattāḷiṃkandati, na sammohaṃ āpajjati. Tassa paṭighānusayo nānuseti.

Adukkhamasukhāya vedanāya phuṭṭho samāno tassā vedanāya samudayañca

atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ pajānāti. Tassa avijjānusayo

nānuseti. So vata bhikkhave, sukhāya vedanāya rāgānusayaṃ pahāya dukkhāya vedanāya

paṭighānusayaṃ paṭivinodetvā adukkhamasukhāya vedanāya avijjānusayaṃ samūhanitvā

avijjaṃ pahāya vijjaṃ uppādetvā diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro bhavissatīti

ṭhānametaṃ vijjati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave, sutavā ariyasāvako cakkhusmiṃ nibbindati. Rūpesu nibbindati.

Cakkhuviññāṇe nibbindati. Cakkhusamphasse nibbindati. Vedanāya nibbindati taṇhāya

nibbindati. Sotasmiṃ nibbindati. Saddesu nibbindati. Sotaviññāṇe nibbindati. Sotasamphasse

nibbindati. Vedanāya nibbindati taṇhāya nibbindati. Ghānasmiṃ nibbindati. Gandhesu

nibbindati. Ghānaviññāṇe nibbindati. Ghānasamphasse nibbindati. Vedanāya nibbindati

taṇhāya nibbindati. Jivhāya nibbindati. Rasesu nibbindati. Jivhāviññāṇe nibbindati.

Jivhāsamphasse nibbindati. Vedanāya nibbindati taṇhāya nibbindati. Kāyasmiṃ nibbindati.

Phoṭṭhabbesu nibbindati. Kāyaviññāṇe nibbindati. Kāyasamphasse nibbindati. Vedanāya

nibbindati taṇhāya nibbindati. Manasmiṃ nibbindati. Dhammesu nibbindati. Manoviññāṇe

nibbindati. Manosamphasse nibbindati. Vedanāya nibbindati taṇhāya nibbindati. Nibbindaṃ

[PTS Page 287] [\q 287/] virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti: 'khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā'ti pajānātīti.

Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhu bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti. Imasmiñca kho

pana veyyākaraṇasmiṃ bhaññamāne saṭṭhimattānaṃ bhikkhūnaṃ anupādāya āsavehi cittāni

vimucciṃsūti.

Cha chakka suttaṃ chaṭṭhaṃ.

[BJT Page 594] [\x 594/]

3.5.7

Mahāsaḷāyatanika suttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi bhikkhavo'ti. 'Bhadante'ti te bhikkhū bhagavato

paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca:

Mahāsaḷāyatanikaṃ vo bhikkhave, desissāmi. Taṃ suṇātha sādhukaṃ manasi karotha

bhāsissāmīti.

Evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca:

Cakkhuṃ bhikkhave, ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ, rūpe ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ,

cakkhuviññāṇaṃ ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ, cakkhusamphassaṃ ajānaṃ apassaṃ

yathābhūtaṃ, yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ

vā adukkhamasukhaṃ vā, tampi ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ, cakkhusmiṃ sārajjati, rūpesu

sārajjati, cakkhuviññāṇe sārajjati, cakkhusamphasse sārajjati, yampidaṃ1

cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā,

tasmimpi sārajjati.

Tassa sārattassa saṃyuttassa sammūḷhassa assādānupassino viharato āyatiṃ

pañcupādānakkhandhā upacayaṃ gacchanti. Taṇhā cassa ponobhavikā nandirāgasahagatā

tatra tatrābhinandinī, sā cassa pavaḍḍhati. Tassa kāyikāpi darathā pavaḍḍhanti, [PTS Page

288] [\q 288/] cetasikāpi darathā pavaḍḍhanti, kayikāpi santāpā pavaḍḍhanti,

cetasikāpi santāpā pavaḍḍhanti, kāyikāpi pariḷāhā pavaḍḍhanti, cetasikāpi pariḷāhā

pavaḍḍhanti, so kāyadukkhampi cetodukkhampi paṭisaṃvedeti.

Sotaṃ bhikkhave, ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ, sadde ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ,

sotaviññāṇaṃ ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ, sotasamphassaṃ ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ,

yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā, tampi ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ, sotasmiṃ sārajjati, saddesu

sārajjati, sotaviññāṇe sārajjati, sotasamphasse sārajjati, yampidaṃ sotasamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā, tasmimpi sārajjati.

Ghānaṃ bhikkhave, ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ, gandhe ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ,

ghānaviññāṇaṃ ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ, ghānasamphassaṃ ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ,

yampidaṃ gandhasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā, tampi ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ, ghānasmiṃ sārajjati, gandhesu

sārajjati, ghānaviññāṇe sārajjati, ghānasamphasse sārajjati, yampidaṃ

ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā,

tasmimpi sārajjati.

Jivhaṃ bhikkhave, ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ, rasā ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ,

jivhāviññāṇaṃ ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ, jivhāsamphassaṃ ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ,

yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā, tampi ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ, jivhasmiṃ sārajjati, rasesu

sārajjati, jivhāviññāṇe sārajjati, jivhāsamphasse sārajjati, yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā, tasmimpi sārajjati.

Kāyaṃ bhikkhave, ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ, phoṭṭhabbe ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ,

kāyaviññāṇaṃ ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ, kāyasamphassaṃ ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ,

yampidaṃ kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā, tampi ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ, kāyasmiṃ sārajjati, phoṭṭhabbesu

sārajjati, kāyaviññāṇe sārajjati, kāyasamphasse sārajjati, yampidaṃ kāyasamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā, tasmimpi sārajjati. Manaṃ

bhikkhave, ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ, dhamme ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ,

manoviññāṇaṃ ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ, manosamphassaṃ ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ,

yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

Adukkhamasukhaṃ vā, tampi ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ, manasmiṃ sārajjati, dhammesu

sārajjati, manoviññāṇe sārajjati, manosamphasse sārajjati, yampidaṃ manosamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā, tasmimpi sārajjati.

-------------------------

1.Yamidaṃ-majasaṃ,sīmu.

[BJT Page 596] [\x 596/]

Tassa sārattassa saṃyuttassa sammūḷhassa assādānupassino viharato āyatiṃ

pañcupādānakkhandhā upacayaṃ gacchanti. Taṇhā cassa ponobhavikā nandirāgasahagatā

tatratatrābhinandinī, sā cassa pavaḍḍhati. Tassa kāyikāpi darathā pavaḍḍhanti, cetasikāpi

darathā pavaḍḍhanti, kāyikāpi santāpā pavaḍḍhanti, cetasikāpi santāpā pavaḍḍhanti,

kāyikāpi pariḷāhā pavaḍḍhanti, cetasikāpi pariḷāhā pavaḍḍhanti, so kāyadukkhampi

cetodukkhampi paṭisaṃvedeti.

Cakkhuñca kho bhikkhave, jānaṃ passaṃ yathābhūtaṃ, rūpe jānaṃ passaṃ yathābhūtaṃ,

cakkhuviññāṇaṃ jānaṃ passaṃ yathābhūtaṃ, cakkhusamphassaṃ jānaṃ passaṃ yathābhūtaṃ,

yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā, tampi jānaṃ passaṃ yathābhūtaṃ, cakkhusmiṃ na sārajjati, rūpesu na

sārajjati, cakkhuviññāṇe na sārajjati, cakkhusamphasse na sārajjati, yampidaṃ

cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā,

tasmimpi na sārajjati.

Tassa asārattassa asaṃyuttassa asammūḷhassa ādīnavānupassino viharato āyatiṃ

pañcupādānakkhandhā apacayaṃ gacchanti. Taṇhā cassa ponobhavikā nandirāgasahagatā

tatratatrābhinandinī, sā cassa pahīyati. Tassa kāyikāpi darathā pahīyanti, cetasikāpi darathā

pahīyanti, kāyikāpi santāpā pahīyanti, cetasikāpi santāpā pahīyanti, kāyikāpi pariḷāhā [PTS

Page 289] [\q 289/] pahīyanti, cetasikāpi pariḷāhā pahīyanti, so kāyadukkhampi

cetodukkhampi paṭisaṃvedeti.

Yā yathābhūtassa diṭṭhi, sāssa hoti sammādiṭṭhi. Yo tathābhūtassa saṅkappo, svāssa hoti

sammāsaṅkappo. Yo tathābhūtassa vāyāmo, svāssa hoti sammāvāyāmo. Yā tathābhūtassa

sati, sāssa hoti sammāsati. Yo tathābhūtassa samādhi, svāssa hoti sammāsamādhi. Pubbeva

kho panassa kāyakammaṃ vacīkammaṃ ājīvo suparisuddho hoti. Evamassāyaṃ ariyo

aṭṭhaṅgiko maggo bhāvanāparipūriṃ gacchati.

Tassa evaṃ imaṃ ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ bhāvayato cattāropi satipaṭṭhānā bhāvanā

pāripūriṃ gacchanti. Cattāropi sammappadhānā bhāvanā pāripūriṃ gacchanti. Cattāropi

iddhipādā bhāvanā pāripūriṃ gacchanti. Pañcapi indriyāni bhāvanā pāripūriṃ gacchanti

pañcapi balāni bhāvanā pāripūriṃ gacchanti. Sattapi bojjhaṅgā bhāvanā pāripūriṃ gacchanti.

Tassime dve dhammā yuganaddhā1 vattanti samatho ca vipassanā ca. So ye dhammā

abhiññā pariññeyyā, te dhamme abhiññā parijānāti. Ye dhammā abhiññā pahātabbā, te

dhamme abhiññā pajahatī. Ye dhammā abhiññā bhāvetabbā, te dhamme abhiññā bhāveti.

Ye dhammā abhiññā sacchikātabbā, te dhamme abhiññā sacchikaroti.

Katame ca bhikkhave, dhammā abhiññā pariññeyyā: pañcupādānakkhandhātissa vacanīyaṃ.

Seyyathīdaṃ: rūpūpādānakkhandho vedanūpādānakkhandho saññūpādānakkhandho

saṅkhārūpādānakkhandho viññāṇūpādānakkhandho. Ime dhammā abhiññā pariññeyyā.

------------------------

1.Yuganandhā-majasaṃ.

[BJT Page 598] [\x 598/]

Katame ca bhikkhave, dhammā abhiññā pahātabbā: avijjā ca bhavataṇhā ca. Ime dhammā

abhiññā pahātabbā.

Katame ca bhikkhave, dhammā abhiññā bhāvetabbā: samatho ca vipassanā ca. Ime dhammā

abhiññā bhāvetabbā.

Katame [PTS Page 290] [\q 290/] ca bhikkhave, dhammā abhiññā sacchikātabbā: vijjā ca

vimutti ca. Ime dhammā abhiññā sacchikātabbā.

Sotaṃ bhikkhave, jānaṃ passaṃ yathābhūtaṃ, sadde jānaṃ passaṃ yathābhūtaṃ, sotaviññāṇaṃ

jānaṃ passaṃ yathābhūtaṃ, sotasamphassaṃ jānaṃ passaṃ yathābhūtaṃ, yampidaṃ

Sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā,

tampi jānaṃ passaṃ yathābhūtaṃ, sotasmiṃ na sārajjati. Saddesu na sājjati. Sotaviññāṇe na

sārajjati. Sotasamphasse na sārajjati. Yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā. Tasmimpi na sārajjati. Ghānaṃ bhikkhave,

jānaṃ passaṃ yathābhūtaṃ, gandhe jānaṃ passaṃ yathābhūtaṃ, ghānaviññāṇaṃ jānaṃ passaṃ

yathābhūtaṃ, ghānasamphassaṃ jānaṃ passaṃ yathābhūtaṃ, yampidaṃ

ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā,

tampi jānaṃ passaṃ yathābhūtaṃ, ghānasmiṃ na sārajjati. Gandhesu na sājjati.

Ghānaviññāṇena sārajjati. Ghānasamphasse na sārajjati. Yampidaṃ ghānasamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

Adukkhamasukhaṃ vā. Tasmimpi na sārajjati. Jivhaṃ bhikkhave, jānaṃ passaṃ yathābhūtaṃ,

rasā jānaṃ passaṃ yathābhūtaṃ, jivhāviññāṇaṃ jānaṃ passaṃ yathābhūtaṃ, jivhāsamphassaṃ

jānaṃ passaṃ yathābhūtaṃ, yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā

dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā, tampi jānaṃ passaṃ yathābhūtaṃ, jivhasmiṃ na sārajjati.

Rasesu na sārajjati. Jivhāviññāṇe na sārajjati. Jivhāsamphasse na sārajjati. Yampidaṃ

jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā.

Tasmimpi na sārajjati. Kāyaṃ bhikkhave, jānaṃ passaṃ yathābhūtaṃ, poṭṭhabbe jānaṃ passaṃ

yathābhūtaṃ, kāyaviññāṇaṃ jānaṃ passaṃ yathābhūtaṃ, kāyasamphassaṃ jānaṃ passaṃ

yathābhūtaṃ, yampidaṃ kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā, tampi jānaṃ passaṃ yathābhūtaṃ, kāyasmiṃ na sārajjati. Poṭṭhabbesu

na sājjati. Kāyaviññāṇe na sārajjati. Kāyasamphasse na sārajjati. Yampidaṃ

kayesamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā.

Tasmimpi na sārajjati. Manaṃ bhikkhave, jānaṃ passaṃ yathābhūtaṃ, dhamme jānaṃ passaṃ

yathābhūtaṃ, manoviññāṇaṃ jānaṃ passaṃ yathābhūtaṃ, manosamphassaṃ jānaṃ passaṃ

yathābhūtaṃ, yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā, tampi jānaṃ passaṃ yathābhūtaṃ, manasmiṃ na

Sārajjati. Dhammesu na sājjati. Manoviññāṇe na sārajjati. Manosamphasse na sārajjati.

Yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā. Tasmimpi na sārajjati.

Tassa asāratassa asaṃyuttassa asammūḷhassa ādīnavānupassino viharato āyatiṃ

pañcupādānakkhandhā apacayaṃ gacchanti. Taṇhā cassa ponobhavikā nandirāgasahagatā

tatra tatrābhinandīnī, sā cassa pahīyati. Tassa kāyikāpi darathā pahīyanti kāyikāpi santāpā

pahīyanti. Cetasikāpi santāpā pahīyanti. Kāyikāpi pariḷāhā pahīyanti. Cetasikāpi pariḷāhā

pahīyanti. So kāyasukhampi cetosukhampi paṭisaṃvedeti.

Yā tathābhūtassa diṭṭhi, sāssa hoti sammādiṭṭhi. Yo tathābhūtassa saṅkappo, svāssa hoti

sammāsaṅkappo. Yo tathābhūtassa vāyāmo, svāssa hoti sammāvāyāmo. Yā tathābhūtassa

sati, sāssa hoti sammāsati. Yo tathābhūtassa samādhi. Svāssa hoti sammāsamādhi. Pubbeva

kho panassa kāyakammaṃ vacikammaṃ ājīvo suparisuddho hoti. Evamassāyaṃ ariyo

aṭṭhaṅgiko maggo bhāvanāpāripūriṃ gacchati.

Tassa evaṃ imaṃ ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ bhāvayato cattāropi satipaṭṭhānā

bhāvanāpāripūriṃ gacchanti. Cattāropi sammappadhānā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti.

Cattāropi iddhipādā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti. Pañcapi indriyāni bhāvanāpāripūriṃ

gacchanti. Pañcapi balāni bhāvanāpāripūriṃ gacchanti. Sattapi bojjhaṅgā bhāvanā pāripūriṃ

gacchanti.

Tassime dve dhammā yuganaddhā vattanti samatho ca vipassanā ca. So ye dhammā

abhiññā pariññeyyā, te dhamme abhiññā parijānāti. Ye dhammā abhiññā pahātabbā. Te

dhammā abhiññā pajahati. Ye dhammā abhiññā bhāvetabbā, te dhamme abhiññā bhāveti. Ye

dhammā abhiññā sacchikātabbā, te dhamme abhiññā sacchikaroti.

[BJT Page 600] [\x 600/]

Katame ca bhikkhave, dhammā abhiññā pariññeyyā: pañcupādānakkhandho'tissa vacanīyaṃ

seyyathīdaṃ: rūpūpādānakkhandho vedanūpādānakkhandho saññūpādānakkhandho

saṅkhārūpādānakkhandho viññāṇūpādānakkhandho. Ime dhammā abhiññā pariññeyyā.

Katame ca bhikkhave, dhammā abhiññā pahātabbā: avijjā ca bhavataṇhā ca. Ime dhammā

abhiññā pahātabbā.

Katame ca bhikkhave, dhammā abhiññā bhāvetabbā: samatho ca vipassanā ca. Ime dhammā

abhiññā bhāvetabbā.

Katame ca bhikkhave, dhammā abhiññā sacchikātabbā: vijjā ca vimutti ca. Ime dhammā

abhiññā sacchikātabbāti.

Idamo ca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.

Mahāsaḷāyatanika suttaṃ sattamaṃ.

[BJT Page 602] [\x 602/]

3.5.8

Nagaravindeyya suttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā kosalesu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena

saddhiṃ yena nagaravindaṃ nāma kosalānaṃ brāhmaṇagāmo, tadavasari. Assosuṃ kho

nagaravindeyyakā brāhmaṇagahapatikā: 'samaṇo khalu bho gotamo sakyaputto sakyakulā

pabbajito kosalesu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena [PTS Page 291] [\q 291/]

saddhiṃ nagaravindaṃ anuppatto. Taṃ kho pana bhagavantaṃ gotamaṃ evaṃ kalyāṇo

kittisaddo abbhuggato: 'itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddo vijjācaraṇasampanno

sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathī satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā'ti.

So imaṃ lokaṃ sadevakaṃ samārakaṃ sabrahmakaṃ sassamaṇabrāhmaṇiṃ pajaṃ

sadevamanussaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedeti. So dhammaṃ deseti ādikalyāṇaṃ

majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañchanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ

brahmacariyaṃ pakāseti. Sādhu kho pana tathārūpānaṃ arahataṃ dassanaṃ hotī'ti.

Atha kho nagaravindeyyakā brāhmaṇagahapatikā yena bhagavā, tenupasaṅkamiṃsu.

Upasaṅkamitvā appekacce bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu, appekacce

bhagavatā saddhiṃ sammodiṃsu. Sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ

nisīdiṃsu. Appekacce yena bhagavā, tenañjaliṃ paṇāmetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Appekacce

bhagavato santike nāmagottaṃ sāvetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Appekacce tuṇhībhūtā

ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinne kho nagaravindeyyake brāhmaṇagahapatike

bhagavā etadavoca:

Sace vo gahapatayo, aññatitthiyā paribbājakā evaṃ puccheyyuṃ: kathaṃrūpā gahapatayo,

samaṇabrāhmaṇā na sakkātabbā na garukātabbā na mānetabbā na pūjetabbāti. Evaṃ puṭṭhā

tumhe gahapatayo, tesaṃ aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ evaṃ byākareyyātha: ye te

samaṇabrāhmaṇā cakkhuviññeyyesu rūpesu avītarāgā avitadosā avitamohā ajjhattaṃ

avupasantacittā samavisamaṃ caranti kāyena vācāya manasā, evarūpā samaṇabrāhmaṇā na

sakkātabbā, na garukātabbā, na mānetabbā, na pūjetabbā. Taṃ kissa hetu: mayampihi

cakkhuviññeyyesu rūpesu avītarāgā avitadosā avitamohā ajjhattaṃ avupasantacittā

samavisamaṃ carāma kāyena vācāya manasā. Tesaṃ no samacariyampi hetaṃ uttariṃ

apassataṃ. Tasmā te bhonto samaṇabrāhmaṇā na sakkātabbā na garukātabbā na mānetabbā

na pūjetabbā. Ye te samaṇabrāhmaṇā

[BJT Page 604] [\x 604/]

Sotaviññeyyesu saddesu, avītarāgā avītadosā avītamohā ajjhattaṃ avupasantacittā

samavisamaṃ caranti kāyena vācāya manasā. Ghānaviññeyyesu gandhesu, avītarāgā

avītadosā avītamohā ajjhattaṃ avupasantacittā samavisamaṃ caranti kāyena vācāya manasā.

Jivhāviññeyyesu rasesu, avītarāgā avītadosā avītamohā ajjhattaṃ

Avupasantacittā samavisamaṃ caranti kāyena vācāya manasā. Kāyaviññeyyesu poṭṭhabbesu,

avītarāgā avītadosā avītamohā ajjhattaṃ avupasantacittā samavisamaṃ caranti kāyena

vācāya manasā. Manoviññeyyesu dhammesu, avītarāgā avītadosā avītamohā ajjhattaṃ

avupasantacittā samavisamaṃ caranti kāyena vācāya manasā. Evarūpā samaṇabrāhmaṇā na

sakkātabbā na garukātabbā na mānetabbā. Na pūjetabbā. Taṃ kissa hetu: mayampi hi

manoviññeyyesu dhammesu avītarāgā avītadosā avītamohā [PTS Page 292] [\q 292/]

ajjhattaṃ avupasantacittā samavisamaṃ carāma kāyena vācāya manasā. Tesaṃ no

samacariyampi hetaṃ uttariṃ apassataṃ. Tasmā te bhonto samaṇabrāhmaṇā na sakkātabbā

na garukātabbā na manetabbā na pūjetabbāti. Evaṃ puṭṭhā tumhe gahapatayo, tesaṃ

aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ evaṃ vyākareyyātha.

Sace pana vo gahapatayo aññatitthiyā paribbājakā evaṃ puccheyyuṃ: kathaṃrūpā1

gahapatayo samaṇabrāhmaṇā sakkātabbā, garukātabbā, mānetabbā, pūjetabbā'ti. Evaṃ

puṭṭhā tumhe gahapatayo tesaṃ aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ evaṃ vyākareyayātha: ye te

samaṇabrāhmaṇā cakkhuviññeyyesu rūpesu vītarāgā vītadosā vītamohā ajjhattaṃ

vūpasantacittā samacariyaṃ caranti kāyena vācāya manasā. Evarūpā samaṇabrāhmaṇā

sakkātabbā garukātabbā mānetabbā pūjetabbā. Taṃ kissa hetu: mayampi hi

cakkhuviññeyyesu rūpesu avītarāgā avītadosā avītamohā ajjhattaṃ avupasantacittā

samavisamaṃ carāma kāyena vācāya manasā. Tesaṃ no samacariyampi hetaṃ uttariṃ

passataṃ. Tasmā te bhonto samaṇabrāhmaṇā sakkātabbā garukātabbā mānetabbā pūjetabbā.

Ye te samaṇabrāhmaṇā sotaviññeyyesu saddesu vītarāgā vītadosā vītamohā ajjhattaṃ

vupasantacittā samacariyaṃ caranti kāyena vācāya manasā. Ghānaviññeyyesu gandhesu

vītarāgā vītadosā vītamohā ajjhattaṃ vupasantacittā samacariyaṃ caranti kāyena vācāya

manasā. Jivhāviññeyyesu rasesu vītarāgā vītadosā vītamohā ajjhattaṃ vupasantacittā

samacariyaṃ caranti kāyena vācāya manasā. Kāyaviññeyyesu poṭṭhabbesu vītarāgā vītadosā

vītamohā ajjhattaṃ vupasantacittā samacariyaṃ caranti kāyena vācāya manasā.

Manoviññeyyesu dhammesu vītarāgā vītadosā vītamohā ajjhattaṃ vupasantacittā

samacariyaṃ caranti kāyena vācāya manasā. Evarūpā samaṇabrāhmaṇā sakkātabbā

garukātabbā mānetabbā pūjetabbā. Taṃ kissa hetu: mayampi hi mano viññeyyesu dhammesu

avītarāgā avītadosā avītamohā ajjhattaṃ avupasantacittā samavisamaṃ carāma kāyena

vācāya manasā. Tesaṃ no samacariyampi hetaṃ uttariṃ passataṃ. Tasmā te bhonto

samaṇabrāhmaṇā sakkātabbā garukātabbā mānetabbā pūjetabbā'ti. Evaṃ puṭṭhā tumhe

gahapatayo, tesaṃ aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ evaṃ vyākareyyātha.

-------------------------

1.Kathaṃbhūtā-majasaṃ.

[BJT Page 606] [\x 606/]

Sace pana vo gahapatayo, aññatitthiyā paribbājakā evaṃ puccheyyuṃ: ke panāyasmantānaṃ

ākārā ke anvayā, yena tumhe āyasmanto evaṃ vadetha: addhā te āyasmanto [PTS Page 293]

[\q 293/] vītarāgā rāgavinayāya vā paṭipannā, vītadosā vā dosavinayāya vā paṭipannā

vītamohā vā mohavinayāya vā paṭipannā'ti. Evaṃ puṭṭhā tumhe gahapatayo, tesaṃ

aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ evaṃ vyākareyyātha: tathā hi te āyasmanto araññe

vanapatthāni1 pantāni senāsanāni paṭisevanti. Natthi kho pana tattha tathā rūpā

cakkhuviññeyyā rūpā, ye disvā disvā abhirameyyuṃ. Natthi kho pana tattha tathārūpā

sotaviññeyyā saddā, ye sutvā sutvā abhirameyyuṃ. Natthi kho pana tattha tathārūpā

ghānaviññeyyā gandhā, ye ghāyitvā ghāyitvā abhirameyyuṃ. Natthi kho pana tattha tathā

rūpā jivhāviññeyyā rasā, ye sāyitvā sāyitvā abhirameyyuṃ. Natthi kho pana tattha tathārūpā

kāyaviññeyyā poṭṭhabbā, ye phusitvā phusitvā abhirameyyuṃ. Ime kho no āvuso, ākārā ime

anvayā, yena mayaṃ āyasmanto evaṃ vadema. Addhā te āyasmanto vītarāgā vā

rāgavinayāya vā paṭipannā, vītadosā vā dosavinayāya vā paṭipannā, vītamohā vā

mohavinayāya vā paṭipannāti. Evaṃ puṭṭhā tumhe gahapatayo, tesaṃ aññatitthiyānaṃ

paribbājakānaṃ evaṃ vyākareyyāthā'ti.

Evaṃ vutte nagaravindeyyakā brāhmaṇagahapatikā bhagavantaṃ etadavocuṃ: 'abhikkantaṃ

bho gotama, abhikkantaṃ bho gotama, seyyathāpi bho gotama, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya,

paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ

dhāreyya cakkhumanto rūpāni dakkhintī'ti. Evamevaṃ bhotā gotamena anekapariyāyena

dhammo pakāsito. Ete mayaṃ bhagavantaṃ gotamaṃ saraṇaṃ gacchāma dhammañca

bhikkhusaṅghañca. Upāsake no bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupete saraṇaṃ gate'ti.

Nagaravindeyya suttaṃ aṭṭhamaṃ.

-------------------------

1.Araññavanapatthāni-majasaṃ.

[BJT Page 608] [\x 608/]

3.5.9

Piṇḍapātapārisuddhi suttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe. Atha

kho āyasmā sāriputto sāyanhasamayaṃ patisallānā vuṭṭhito yena bhagavā tenupasaṅkami.

Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho

āyasmantaṃ sāriputtaṃ bhagavā etadavoca:

[PTS Page 294] [\q 294/]

Vippasannāni kho te sāriputta, indriyāni parisuddho chavivaṇṇo pariyodāto. Katamena kho

tvaṃ sāriputta, vihārena etarahi bahulaṃ viharasīti:

Suññatā vihārena kho ahaṃ bhante, etarahi bahulaṃ viharāmī'ti.

Sādhu sādhu sāriputta, mahāpurisavihārena kira tvaṃ sāriputta, ekarahi bahulaṃ viharasi.

'Mahāpurisavihāro hesa sāriputta, yadidaṃ suññatā. Tasmātiha sāriputta, bhikkhu sace

ākaṅkheyya, suññatā vihārena etarahi bahulaṃ vihareyya'nti. Tena sāriputta, bhikkhunā iti

paṭisañcikkhitabbaṃ: 'yena cāhaṃ maggena gāmaṃ piṇḍāya pāvisiṃ, yasmiñca padese

piṇḍāya avariṃ, yena ca maggena gāmato piṇḍāya paṭikkamiṃ atthi nu kho me tattha

cakkhuviññeyyesu rūpesu chando vā rāgo vā doso vā moho vā paṭighaṃ vāpi cetaso'ti.

Sace sāriputta, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti: 'yena cāhaṃ maggena gāmaṃ

piṇḍāya pāvisiṃ. Yasmiñca padese piṇḍāya acariṃ, yena ca maggena gāmato piṇḍāya

paṭikkamiṃ. Atthi me tattha cakkhuviññeyyesu rūpesu chando vā rāgo vā doso vā moho vā

paṭighaṃ vāpi cetaso'ti. Tena sāriputta, bhikkhunā tesaṃyeva pāpakānaṃ akusalānaṃ

dhammānaṃ pahānāya vāyamitabbaṃ.

Sace pana sāriputta, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti: yena cāhaṃ maggena gāmaṃ

piṇḍāya pāvisiṃ, yasmañca padese piṇḍāya acariṃ, yena ca maggena gāmato piṇḍāya

paṭikkamiṃ. Natthi me tattha cakkhuviññeyyesu rūpesu chando vā rāgo vā doso vā moho

vā paṭighaṃ vāpi cetaso'ti. Tena sāriputta, bhikkhunā teneva pitipāmojjena vihātabbaṃ

ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu.

[BJT Page 610] [\x 610/]

Puna ca paraṃ sāriputta, bhikkhunā iti paṭisañcikkhitabbaṃ: 'yena cāhaṃ maggena gāmaṃ

piṇḍāya pāvisiṃ, yasmiñca padese piṇḍāya acariṃ, yena ca maggena gāmato piṇḍāya

paṭikkamiṃ. Atthi nu kho me tattha sotaviññeyyesu saddesu chando vā rāgo vā doso vā

moho vā paṭighaṃ vāpi cetaso'ti.

Sace sāriputta, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti: 'yena cāhaṃ maggena gāmaṃ

piṇḍāya pāvisiṃ. Yasmiñca padese piṇḍāya acariṃ, yena ca maggena gāmato piṇḍāya

paṭikkamiṃ. Atthi me tattha sotaviññeyyesu saddesu chando vā rāgo vā doso vā moho vā

paṭighaṃ vāpi cetaso'ti. Tena sāriputta, bhikkhunā tesaṃyeva pāpakānaṃ akusalānaṃ

dhammānaṃ pahānāya vāyamitabbaṃ.

Sace pana sāriputta, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti: yena cāhaṃ maggena gāmaṃ

piṇḍāya pāvisiṃ, yasmiñca padese piṇḍāya acariṃ, yena ca maggena gāmato piṇḍāya

paṭikkamiṃ. Natthi me tattha sotaviññeyyesu saddesu chando vā rāgo vā doso vā moho vā

paṭighaṃ vāpi cetaso'ti. Tena sāriputta, bhikkhunā teneva pitipāmojjena vihātabbaṃ

ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu.

Puna ca paraṃ sāriputta, bhikkhunā iti paṭisañcikkhitabbaṃ: 'yena cāhaṃ maggena gāmaṃ

piṇḍāya pāvisiṃ, yasmiṃ ca padese piṇḍāya acariṃ, yena ca maggena gāmato piṇḍāya

paṭikkamiṃ. Atthi nu kho me tattha ghānaviññeyyesu gandhesu chando vā rāgo vā doso vā

moho vā paṭighaṃ vāpi cetaso'ti. Sace sāriputta, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti:

'yena cāhaṃ maggena gāmaṃ piṇḍāya pāvisiṃ. Yasmiñca padese piṇḍāya acariṃ, yena ca

maggena gāmato piṇḍāya paṭikkamiṃ. Atthi me tattha ghānaviññeyyesu gandhesu chando

vā rāgo vā doso vā moho vā paṭighaṃ vāpi cetaso'ti. Tena sāriputta, bhikkhunā tesaṃyeva

pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya vāyamitabbaṃ. Sace pana sāriputta, bhikkhu

paccavekkhamāno evaṃ jānāti: yena cāhaṃ maggena gāmaṃ piṇḍāya pāvisiṃ, yasmiṃ ca

padese piṇḍāya acariṃ, yena ca maggena gāmato piṇḍāya paṭikkamiṃ. Natthi me tattha

ghānaviññeyyesu gandhesu chando vā rāgo vā doso vā moho vā paṭighaṃ vāpi cetaso'ti.

Tena sāriputta, bhikkhunā teneva pitipāmojjena vihātabbaṃ ahorattānusikkhinā kusalesu

dhammesu.

Puna ca paraṃ sāriputta, bhikkhunā iti paṭisañcikkhitabbaṃ: 'yena cāhaṃ maggena gāmaṃ

piṇḍāya pāvisiṃ, yasmiñca padese piṇḍāya acariṃ, yena ca maggena gāmato piṇḍāya

paṭikkamiṃ. Atthi nu kho me tattha jivhāviññeyyesu rasesu chando vā rāgo vā doso vā

moho vā paṭighaṃ vāpi cetaso'ti. Sace sāriputta, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti:

'yena cāhaṃ maggena gāmaṃ piṇḍāya pāvisiṃ. Yasmiñca padese piṇḍāya acariṃ, yena ca

maggena gāmato piṇḍāya paṭikkamiṃ. Atthi me tattha jivhāviññeyyesu rasesu chando vā

rāgo vā doso vā moho vā paṭighaṃ vāpi cetaso'ti. Tena sāriputta, bhikkhunā tesaṃyeva

pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya vāyamitabbaṃ. Sace pana sāriputta, bhikkhu

paccavekkhamāno evaṃ jānāti: yena cāhaṃ maggena gāmaṃ piṇḍāya pāvisiṃ, yasmiñca

padese piṇḍāya acariṃ, yena ca maggena gāmato piṇḍāya paṭikkamiṃ. Natthi me tattha

jivhāviññeyyesu rasesu chando vā rāgo vā doso vā moho vā paṭighaṃ vāpi cetaso'ti. Tena

sāriputta, bhikkhunā teneva pitipāmojjena vihātabbaṃ ahorattānusikkhinā kusalesu

dhammesu.

Puna ca paraṃ sāriputta, bhikkhunā iti paṭisañcikkhitabbaṃ: 'yena cāhaṃ maggena gāmaṃ

piṇḍāya pāvisiṃ, yasmiñca padese piṇḍāya acariṃ, yena ca maggena gāmato piṇḍāya

paṭikkamiṃ. Atthi nu kho me tattha kāyaviññeyyesu phoṭṭhabbesu chando vā rāgo vā doso

vā moho vā paṭighaṃ vāpi cetaso'ti. [PTS Page 295] [\q 295/] sace sāriputta, bhikkhu

paccavekkhamāno evaṃ jānāti: 'yena cāhaṃ maggena gāmaṃ piṇḍāya pāvisiṃ. Yasmiñca

padese piṇḍāya acariṃ, yena ca maggena gāmato piṇḍāya paṭikkamiṃ. Atthi me tattha

kāyaviññeyyesu phoṭṭhabbesu chando vā rāgo vā doso vā moho vā paṭighaṃ vāpi cetaso'ti.

Tena sāriputta, bhikkhunā tesaṃyeva pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya

vāyamitabbaṃ. Sace pana sāriputta, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti: yena cāhaṃ

maggena gāmaṃ piṇḍāya pāvisiṃ, yasmiñca padese piṇḍāya acariṃ, yena ca maggena

gāmato piṇḍāya paṭikkamiṃ. Natthi me tattha kāyaviññeyyesu phoṭṭhabbesu chando vā

rāgo vā doso vā moho vā paṭighaṃ vāpi cetaso'ti. Tena sāriputta, bhikkhunā teneva

pitipāmojjena vihātabbaṃ ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu. Puna ca paraṃ sāriputta,

bhikkhunā iti paṭisañcikkhitabbaṃ: 'yena cāhaṃ maggena gāmaṃ piṇḍāya pāvisiṃ, yasmiñca

padese piṇḍāya acariṃ, yena ca maggena gāmato piṇḍāya paṭikkamiṃ. Atthi nu kho me

tattha manoviññeyyesu dhammesu chando vā rāgo vā doso vā moho vā paṭighaṃ vāpi

cetaso'ti. Sace sāriputta, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti: 'yena cāhaṃ maggena gāmaṃ

piṇḍāya pāvisiṃ, yasmiñca padese piṇḍāya acariṃ, yena ca maggena gāmato piṇḍāya

paṭikkamiṃ. Atthi me tattha manoviññeyyesu dhammesu chando vā rāgo vā doso vā moho

vā paṭighaṃ vāpi cetaso'ti. Tena sāriputta, bhikkhunā tesaṃyeva pāpakānaṃ akusalānaṃ

dhammānaṃ pahānāya vāyamitabbaṃ.

Sace pana sāriputta, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti: yena cāhaṃ maggena gāmaṃ

piṇḍāya pāvisiṃ, yasmiñca padese piṇḍāya acariṃ, yena maggena gāmato piṇḍāya

paṭikkamiṃ. Natthi me tattha manoviññeyyesu dhammesu chando vā rāgo vā doso vā moho

vā paṭighaṃ vāpi cetaso'ti. Yena sāriputta, bhikkhunā teneva pītipāmojjena vihātabbaṃ

ahorattānusikkhinā kulesu dhammesu.

Puna ca paraṃ sāriputta, bhikkhunā iti paṭisañcikkhitabbaṃ: pahīnā nu kho me pañca

kāmaguṇā'ti, sace sāriputta, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti: appahīnā kho me pañca

kāmaguṇā'ti. Tena sāriputta, bhikkhunā pañcannaṃ kāmaguṇānaṃ pahānāya vāyamitabbaṃ.

Sace pana sāriputta, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti: pahīnā kho me pañca

kāmaguṇā'ti. Tena sāriputta, bhikkhunā teneva pītipāmojjena vihātabbaṃ

ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu.

Puna ca paraṃ sāriputta, bhikkhunā iti paṭisañcikkhitabbaṃ: 'pahīnā nu kho me pañca

nīvaraṇā'ti. Sace sāriputta, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti: appahīnā kho me pañca

nīvaraṇā'ti. Tena sāriputta, bhikkhunā pañcannaṃ nivaraṇānaṃ pahānāya vāyamitabbaṃ.

Sace pana sāriputta, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti: pahīnā kho me pañca

nīvaraṇā'ti. Tena sāriputta, bhikkhunā teneva pītipāmojjena vihātabbaṃ ahorattānusikkhinā

kusalesu dhammesu.

Puna ca paraṃ sāriputta, bhikkhunā iti paṭisañcikkhitabbaṃ: pariññātā nu kho me

pañcupādānakkhandhā'ti, sace sāriputta, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti: apariññātā

kho me pañcupādānakkhandhā'ti. Tena sāriputta, bhikkhunā pañcannaṃ

upādānakkhandhānaṃ pariññāya vāyamitabbaṃ. Sace pana sāriputta, bhikkhu [PTS Page

296] [\q 296/] paccavekkhamāno evaṃ jānāti: pariññātā kho me

pañcupādānakkhandhā'ti. Tena sāriputta, bhikkhunā teneva pītipāmojjena vihātabbaṃ

ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu.

[BJT Page 612] [\x 612/]

Puna ca paraṃ sāriputta, bhikkhunā iti paṭisañcikkhitabbaṃ: bhāvitā nu kho me cattāro

satipaṭṭhānā'ti. Sace sāriputta, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti: abhāvitā kho me

cattāro satipaṭṭhānā'ti. Tena sāriputta, bhikkhunā catunnaṃ satipaṭṭhānānaṃ bhāvanāya

vāyamitabbaṃ. Sace pana sāriputta, bhikkhunā paccavekkhamāno evaṃ jānāti: bhavitā kho

me cattāro satipaṭṭhānā'ti. Tena sāriputta, bhikkhunā teneva pītipāmojjena vihātabbaṃ

ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu.

Puna ca paraṃ sāriputta, bhikkhunā iti paṭisañcikkhitabbaṃ: bhāvitā nu kho me cattāro

sammappadhānā'ti. Sace sāriputta, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti: abhāvitā kho me

cattāro sammappadhānā'ti. Tena sāriputta, bhikkhunā catunnaṃ sammappadhānānaṃ

bhāvanāya vāyamitabbaṃ. Sace pana sāriputta, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti:

bhāvitā kho me cattāro sammappadhānā'ti. Tena sāriputta, bhikkhunā teneva

Pītipāmojjena vihātabbaṃ ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu.

Puna ca paraṃ sāriputta, bhikkhunā iti paṭisañcikkhitabbaṃ: bhāvitā nu kho me cattāro

iddhipādā'ti. Sace sāriputta, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti: abhāvitā kho me cattāro

iddhipādā'ti. Tena sāriputta, bhikkhunā catunnaṃ iddhipādānaṃ bhāvanāya vāyamitabbaṃ.

Sace pana sāriputta, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti: bhāvitā kho me cattāro

iddhipādā'ti. Tena sāriputta, bhikkhunā teneva pītipāmojjena vihātabbaṃ ahorattānusikkhinā

kusalesu dhammesu.

Puna ca paraṃ sāriputta, bhikkhunā iti paṭisañcikkhitabbaṃ: bhāvitā nu kho me

pañcindriyānī'ti. Sace sāriputta, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti: abhāvitā kho me

Pañcindriyānī'ti. Tena sāriputta, bhikkhunā pañcannaṃ indriyānaṃ bhāvanāya

vāyamitabbaṃ. Sace pana sāriputta, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti: bhāvitā kho me

Pañcindriyānī'ti. Tena sāriputta, bhikkhunā teneva pītipāmojjena vihātabbaṃ

Ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu.

Puna ca paraṃ sāriputta, bhikkhunā iti paṭisañcikkhitabbaṃ: bhāvitā nu kho me

pañcabalānī'ti. Sace sāriputta, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti: abhāvitā kho me

pañcabalānī'ti. Tena sāriputta, bhikkhunā pañcannaṃ balānaṃ bhāvanāya vāyamitabbaṃ.

Sace pana sāriputta, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti: bhāvitā kho me pañcabalānī'ti.

Tena sāriputta, bhikkhunā teneva pītipāmojjena vihātabbaṃ ahorattānusikkhinā kusalesu

dhammesu.

Puna ca paraṃ sāriputta, bhikkhunā iti paṭisañcikkhitabbaṃ: bhāvitā nu kho me

sattabojjhaṅgā'ti. Sace sāriputta, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti: abhāvitā kho me

sattabojjhaṅgā'ti. Tena sāriputta, bhikkhunā sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ bhāvanāya

vāyamitabbaṃ. Sace pana sāriputta, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti: bhāvitā kho me

sattabojjhaṅgā'ti. Tena sāriputta, bhikkhunā teneva pītipāmojjena vihātabbaṃ,

ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu.

[BJT Page 614] [\x 614/]

Puna ca paraṃ sāriputta, bhikkhunā iti paṭisañcikkhitabbaṃ: 'bhāvito nu kho me ariyo

aṭṭhaṅgiko maggo'ti. Sace sāriputta, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti: 'abhāvito kho

me ariyo aṭṭhaṅgiko maggo'ti. Tena sāriputta, bhikkhunā ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassa

bhāvanāya vāyamitabbaṃ. Sace pana sāriputta, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti:

'bhāvito kho me ariyo aṭṭhaṅgiko [PTS Page 297] [\q 297/] maggo'ti. Tena sāriputta,

bhikkhunā teneva pītipāmojjena vihātabbaṃ ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu.

Puna ca paraṃ sāriputta, bhikkhunā iti paṭisañcikkhitabbaṃ: 'bhāvitā nu kho me samatho ca

vipassanā cā'ti. Sace sāriputta, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti: 'abhāvitā kho me

samatho ca vipassanā cā'ti. Tena sāriputta, bhikkhunā samathavipassanānaṃ bhāvanāya

vāyamitabbaṃ. Sace pana sāriputta, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti: 'bhāvitā kho me

samatho ca vipassanā cā'ti. Tena sāriputta, bhikkhunā teneva pītipāmojjena vihātabbaṃ

ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu.

Puna ca paraṃ sāriputta, bhikkhunā iti paṭisañcikkhitabbaṃ: 'sacchikatā nu kho me vijjā ca

vimutti1 cā'ti. Sace sāriputta, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti: 'asacchikatā kho me

vijjā ca vimutti cā'ti. Tena sāriputta, bhikkhunā vijjāya ca vimuttiyā ca sacchikiriyāya

vāyamitabbaṃ. Sace pana sāriputta, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti: 'sacchikatā kho

me vijjā ca vimutti cā'ti. Tena sāriputta, bhikkhunā teneva

Pītipāmojjena vihātabbaṃ ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu.

Ye hi keci sāriputta, atītamaddhānaṃ samaṇā vā brāhmaṇā vā piṇḍapātaṃ parisodhesuṃ.

Sabbe te evameva paccavekkhitvā paccavekkhitvā piṇḍapātaṃ parisodhesuṃ. Yepi hi keci

sāriputta, anāgatamaddhānaṃ samaṇā vā brāhmaṇā vā piṇḍapātaṃ parisodhessanti, sabbe

te evameva paccavekkhitvā paccavekkhitvā piṇḍapātaṃ parisodhessanti. Yepi hi keci

sāriputta, etarahi samaṇā vā brāhmaṇā vā piṇḍapātaṃ parisodhenti, sabbe te evameva

paccavekkhitvā paccavekkhitvā piṇḍapātaṃ parisodhenti. Tena hi vo2 sāriputta, evaṃ

sikkhitabbaṃ: 'paccavekkhitvā paccavekkhitvā piṇḍapātaṃ parisodhessāmā'ti. Evaṃ hi vo

sāriputta. Sikkhitabbanti.

Idamavoca: bhagavā. Attamano āyasmā sāriputto bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti.

Piṇḍapātapārisuddhi suttaṃ navamaṃ.

--------------------------

1.Vipassanā-sīmu.

2.Tasmātiha sāriputta-sīmu,majasaṃ.

[PTS Page 298] [\q 298/]

[BJT Page 616] [\x 616/]

3.5.10

Indriyabhāvanā suttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā kajaṅgalāyaṃ1 viharati mūkheluvane2. Atha kho

uttaro māṇavo pārāsariyantevāsī3 yena bhagavā, tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavatā

saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi.

Ekamantaṃ nisinnaṃ kho uttaraṃ māṇavaṃ pārāsariyantevāsiṃ bhagavā etadavoca:

Deseti uttara, pārāsariyo4 brāhmaṇo sāvakānaṃ indriyabhāvananti.

Deseti bho gotama, pārāsariyo4 brāhmaṇo sāvakānaṃ indriyabhāvananti.

Yathā kathaṃ pana uttara, deseti pārāsariyo brāhmaṇo sāvakānaṃ indriyabhāvananti.

Idha bho gotama, cakkhunā rūpaṃ na passati, sotena saddaṃ na suṇāti. Evaṃ bho gotama,

deseti pārāsariyo4 brāhmaṇo sāvakānaṃ indriyabhāvananti.

Evaṃ sante kho uttara, andho bhāvitindriyo bhavissati, badhiro bhāvitindriyo bhavissati.

Yathā pārāsariyassa brāhmaṇassa vacanaṃ. Andho hi uttara, cakkhunā rūpaṃ na passati.

Badhiro sotena saddaṃ na suṇātī'ti.

Evaṃ vutte uttaro māṇavo pārāsariyantevāsī tuṇhībhuto maṅkubhuto pattakkhandho

adhomukho pajjhāyanto appaṭibhāno nisīdi.

Atha kho bhagavā uttaraṃ māṇavaṃ pārāsariyantevāsiṃ tuṇhībhūtaṃ maṅkubhūtaṃ

pattakkhandhaṃ adhomukhaṃ pajjhāyantaṃ appaṭibhānaṃ viditvā āyasmantaṃ ānandaṃ

āmantesi: 'aññathā kho ānanda, deseti pārāsariyo brāhmaṇo sāvakānaṃ indriyabhāvanaṃ,

aññathā ca panānanda ariyassa vinaye anuttarā indriyabhāvanā hotī'ti.

Etassa bhagavā kālo, etassa sugata kālo, yaṃ bhagavā [PTS Page 299] [\q 299/] ariyassa

vinaye anuttaraṃ indriyabhāvanaṃ deseyya, bhagavato sutvā bhikkhū dhāressantī'ti.

Tena'hānanda, suṇāhi sādhukaṃ manasikarohi bhāsissāmī'ti.

Evaṃ bhanteti kho āyasmā ānando bhagavato paccassosi. Bhagavā etadavoca:

------------------------

1.Gajaṅgalāyaṃ-majasaṃ

2.Sukheluvane-sīmu. Sukheḷuvane-machasaṃ 3.Pārāsiviyantevāsī-majasaṃ.

4.Pārāsiviyo-majasaṃ.

[BJT Page 618] [\x 618/]

Kathañcānanda, ariyassa vinaye anuttarā indriyabhāvanā hoti: idhānanda, bhikkhuno

cakkhunā rūpaṃ disvā uppajjati manāpaṃ, uppajjati amanāpaṃ, uppajjati manāpāmanāpaṃ.

So evaṃ pajānāti: 'uppannaṃ kho me idaṃ manāpaṃ uppannaṃ amanāpaṃ uppannaṃ

manāpāmanāpaṃ. Tañca kho saṅkhataṃ oḷārikaṃ paṭiccasamuppannaṃ, etaṃ santaṃ etaṃ

paṇītaṃ yadidaṃ upekkhā'ti. Tassa taṃ uppannaṃ manāpaṃ uppannaṃ amanāpaṃ uppannaṃ

manāpāmanāpaṃ nirujjhati, upekkhā saṇṭhāti. Seyyathāpi ānanda, cakkhumā puriso

ummīletvā vā nimīleyya nimīletvā vā ummīleyya. Evameva kho ānanda, yassa kassaci

evaṃ sīghaṃ evaṃ tuvaṭaṃ evaṃ appakasirena uppannaṃ manāpaṃ uppannaṃ amanāpaṃ

uppannaṃ manāpāmanāpaṃ nirujjhati, upekkhā saṇṭhāti. Ayaṃ vuccatānanda, ariyassa

vinaye anuttarā indriyabhāvanā cakkhuviññeyyesu rūpesu.

Puna ca paraṃ ānanda, bhikkhuno sotena saddaṃ sutvā uppajjati manāpaṃ, uppajjati

amanāpaṃ, uppajjati manāpāmanāpaṃ. So evaṃ pajānāti: uppannaṃ kho me idaṃ manāpaṃ,

uppannaṃ amanāpaṃ, uppannaṃ manāpāmanāpaṃ. Tañca kho saṅkhataṃ oḷārikaṃ

paṭiccasamuppannaṃ. Etaṃ santaṃ etaṃ paṇītaṃ yadidaṃ upekkhā'ti. Tassa taṃ uppannaṃ

manāpaṃ uppannaṃ amanāpaṃ uppannaṃ manāpāmanāpaṃ nirujjhati, upekkhā saṇṭhāti

seyyathāpi ānanda, balavā puriso appakasireneva accharaṃ pahareyya. Evameva kho

ānanda, yassa kassaci evaṃ sīghaṃ evaṃ tuvaṭaṃ evaṃ appakasirena uppannaṃ manāpaṃ

uppannaṃ amanāpaṃ uppannaṃ manāpāmanāpaṃ nirujjhati, upekkhā saṇṭhāti. Ayaṃ

vuccatānanda, ariyassa vinaye anuttarā indriyabhāvanā sotaviññeyyesu saddesu.

Puna ca paraṃ ānanda, bhikkhuno ghānena gandhaṃ ghāyitvā uppajjati manāpaṃ, uppajjati

amanāpaṃ, uppajjati manāpāmanāpaṃ. So evaṃ pajānāti: 'uppannaṃ kho me idaṃ manāpaṃ

uppannaṃ amanāpaṃ uppannaṃ manāpāmanāpaṃ. Tañca kho saṅkhataṃ oḷārikaṃ

paṭiccasamuppannaṃ. Etaṃ santaṃ etaṃ paṇītaṃ yadidaṃ upekkhā'ti. Tassa taṃ uppannaṃ

manāpaṃ uppannaṃ amanāpaṃ uppannaṃ manāpāmanāpaṃ nirujjhati, upekkhā saṇṭhāti.

Seyyathāpi [PTS Page 300] [\q 300/] ānanda, īsakapoṇe1, paduminīpatte2

udakaphusitāni pavattanti, na saṇṭhahanti.3 Evameva kho ānanda, yassa kassaci evaṃ

sīghaṃ evaṃ tuvaṭaṃ evaṃ appakasirena uppannaṃ manāpaṃ uppannaṃ amanāpaṃ

uppannaṃ manāpāmanāpaṃ nirujjhati, upekkhā saṇṭhāti. Ayaṃ vuccatānanda, ariyassa

vinaye anuttarā indriyabhāvanā ghānaviññeyyesu gandhesu.

--------------------------

1.Īsakaṃ poṇe-sīmū,majasaṃ. 2.Padumapalāse-majasaṃ.

3.Saṇṭhanti-majasaṃ.

[BJT Page 620] [\x 620/]

Puna ca paraṃ ānanda, bhikkhuno jivhāya rasaṃ sāyitvā uppajjati manāpaṃ, uppajjati

amanāpaṃ, uppajjati manāpāmanāpaṃ. So evaṃ pajānāti: 'uppannaṃ kho me idaṃ manāpaṃ

uppannaṃ amanāpaṃ uppannaṃ manāpāmanāpaṃ. Tañca kho saṅkhataṃ oḷārikaṃ

paṭiccasamuppannaṃ. Etaṃ santaṃ etaṃ paṇītaṃ yadidaṃ upekkhā'ti. Tassa taṃ uppannaṃ

manāpaṃ uppannaṃ amanāpaṃ uppannaṃ manāpāmanāpaṃ nirujjhati, upekkhā saṇṭhāti.

Seyyathāpi ānanda, balavā puriso jivhagge kheḷapiṇḍaṃ saṃyuhitvā appakasirena vameyya.

Evameva kho ānanda, yassa kassaci evaṃ sīghaṃ evaṃ tuvaṭaṃ evaṃ appakasirena

uppannaṃ manāpaṃ uppannaṃ amanāpaṃ uppannaṃ manāpāmanāpaṃ nirujjhati, upekkhā

saṇṭhāti. Ayaṃ vuccatānanda, ariyassa vinaye anuttarā indriyabhāvanā jivhāviññeyyesu

rasesu.

Puna ca paraṃ ānanda, bhikkhuno kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā uppajjati manāpaṃ,

uppajjati amanāpaṃ, uppajjati manāpāmanāpaṃ. So evaṃ pajānāti: 'uppannaṃ kho me idaṃ

manāpaṃ uppannaṃ amanāpaṃ uppannaṃ manāpāmanāpaṃ. Tañca kho saṅkhataṃ oḷārikaṃ

paṭiccasamuppannaṃ. Etaṃ santaṃ etaṃ paṇītaṃ yadidaṃ upekkhā'ti. Tassa taṃ uppannaṃ

manāpaṃ uppannaṃ amanāpaṃ uppannaṃ manāpāmanāpaṃ nirujjhati, upekkhā saṇṭhāti.

Seyyathāpi ānanda, balavā puriso sammiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya, pasāritaṃ vā bāhaṃ

sammiñjeyya1. Evameva kho ānanda, yassa kassaci evaṃ sīghaṃ evaṃ tuvaṭaṃ evaṃ

appakasirena uppannaṃ manāpaṃ uppannaṃ amanāpaṃ uppannaṃ manāpāmanāpaṃ

nirujjhati, upekkhā saṇṭhāti. Ayaṃ vuccatānanda, ariyassa vinaye anuttarā indriyabhāvanā

kāyaviññeyyesu phoṭṭhabbesu.

Puna ca paraṃ ānanda, bhikkhuno manasā dhammaṃ viññāya uppajjati manāpaṃ, uppajjati

amanāpaṃ, uppajjati manāpāmanāpaṃ. So evaṃ pajānāti: 'uppannaṃ kho me idaṃ manāpaṃ

uppannaṃ amanāpaṃ uppannaṃ manāpāmanāpaṃ. Tañca kho saṅkhataṃ oḷārikaṃ

paṭiccasamūppannaṃ. Etaṃ santaṃ etaṃ paṇītaṃ yadidaṃ upekkhā'ti. Tassa taṃ uppannaṃ

manāpaṃ uppannaṃ amanāpaṃ uppannaṃ manāpāmanāpaṃ nirujjhati, upekkhā saṇṭhāti.

Seyyathāpi ānanda, balavā puriso divasasantatte2 ayokaṭāhe dve vā tīṇī vā udakaphusitāni

nipāteyya. Dandho ānanda, udakaphusitānaṃ nipāto, atha kho naṃ khippameva parikkhayaṃ

pariyādānaṃ gaccheyya. Evameva kho ānanda, yassa kassaci evaṃ sīghaṃ evaṃ tuvaṭaṃ

evaṃ appakasirena uppannaṃ manāpaṃ uppannaṃ amanāpaṃ uppannaṃ manāpāmanāpaṃ

nirujjhati, upekkhā saṇṭhāti. Ayaṃ vuccatānanda, ariyassa vinaye anuttarā indriyabhāvanā

manoviññeyyesu dhammesu. Evaṃ kho ānanda, ariyassa vinaye anuttarā indriyabhāvanā

hoti.

-------------------------

1.Samiñjeyya-majasaṃ.

2.Divasaṃ santatte-majasaṃ.

[BJT Page 622] [\x 622/]

Kathañcānanda, sekho hoti pāṭipado. Idānanda, bhikkhuno cakkhunā rūpaṃ disvā uppajjati

manāpaṃ, uppajjati amanāpaṃ, uppajjati manāpāmanāpaṃ. So tena uppannena manāpena

uppannena amanāpena uppannena manāpāmanāpena aṭṭīyati harāyati jīgucchati. Sotena

[PTS Page 301] [\q 301/] saddaṃ sutvā uppajjati manāpaṃ, uppajjati amanāpaṃ, uppajjati

manāpāmanāpaṃ. So tena uppannena manāpena uppannena amanāpena uppannena

manāpāmanāpena aṭṭīyati harāyati jīgucchati. Ghānena gandhaṃ ghāyitvā uppajjati

manāpaṃ, uppajjati amanāpaṃ, uppajjati manāpāmanāpaṃ. So tena uppannena manāpena

uppannena amanāpena uppannena manāpāmanāpena aṭṭīyati harāyati jīgucchati. Jivhāya

rasaṃ sāyitvā uppajjati manāpaṃ, uppajjati amanāpaṃ, uppajjati manāpāmanāpaṃ. So tena

uppannena manāpena uppannena amanāpena uppannena manāpāmanāpena aṭṭīyati

harāyati jīgucchati. Kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā uppajjati manāpaṃ, uppajjati amanāpaṃ,

uppajjati manāpāmanāpaṃ. So tena uppannena manāpena uppannena amanāpena

uppannena manāpāmanāpena aṭṭīyati harāyati jīgucchati. Manasā dhammaṃ viññāya

uppajjati manāpaṃ, uppajjati amanāpaṃ, uppajjati manāpāmanāpaṃ. So tena uppannena

manāpena uppannena amanāpena uppannena manāpāmanāpena aṭṭīyati harāyati jigucchati.

Evaṃ kho ānanda, sekho hoti pāṭipado.

Kathañcānanda, ariyo hoti bhāvitindriyo. Idhānanda, bhikkhuno cakkhunā rūpaṃ disvā

uppajjati manāpaṃ. Uppajjati amanāpaṃ. Uppajjati manāpāmanāpaṃ. So sace ākaṅkhati:

'paṭikkūle1 appaṭikkūlasaññī vihareyya'nti. Appaṭikkūlasaññī tattha viharati. Sace

ākaṅkhati: appaṭikkule paṭikkulasaññī vihareyya'nti. Paṭikkūlasaññī tattha viharati. Sace

ākaṅkhati: 'paṭikkūle ca appaṭikkūle ca appaṭikkūlasaññī vihareyya'nti. Appaṭikkūlasaññī

tattha viharati. Sace ākaṅkhati: appaṭikkūle ca paṭikkūle ca paṭikkūlasaññī vihareyya'nti.

Paṭikkūlasaññī tattha viharati. Sace ākaṅkhati: 'paṭikkūlaṃ ca appaṭikkūlaṃ ca tadūbhayaṃ

abhinivajjetvā upekkhako vihareyyaṃ sato sampajāno'ti. Upekkhako tattha viharati sato

sampajāno.

Puna ca paraṃ ānanda, bhikkhuno sotena saddaṃ sutvā uppajjati manāpaṃ. Uppajjati

amanāpaṃ. Uppajjati manāpāmanāpaṃ. So sace ākaṅkhati: 'paṭikkūle appaṭikkūlasaññī

vihareyya'nti. Appaṭikkūlasaññī tattha viharati. Sace ākaṅkhati: appaṭikkule paṭikkulasaññī

vihareyya'nti. Paṭikkūlasaññī tattha viharati. Sace ākaṅkhati: 'paṭikkūle ca appaṭikkūle ca

appaṭikkūlasaññī vihareyya'nti. Appaṭikkūlasaññī tattha viharati. Sace ākaṅkhati:

appaṭikkūle ca paṭikkūle ca paṭikkūlasaññī vihareyya'nti. Paṭikkūlasaññī tattha viharati.

Sace ākaṅkhati: 'paṭikkūlaṃ ca appaṭikkūlaṃ ca tadūbhayaṃ abhinivajjetvā upekkhako

vihareyyaṃ sato sampajāno'ti. Upekkhako tattha viharati sato sampajāno.

Puna ca paraṃ ānanda, bhikkhuno ghānena gandhaṃ ghāyitvā uppajjati manāpaṃ. Uppajjati

amanāpaṃ. Uppajjati manāpāmanāpaṃ. So sace ākaṅkhati: 'paṭikkūle appaṭikkūlasaññī

vihareyya'nti. Appaṭikkūlasaññī tattha viharati. Sace ākaṅkhati: appaṭikkule paṭikkulasaññī

vihareyya'nti. Paṭikkūlasaññī tattha viharati. Sace ākaṅkhati: 'paṭikkūle ca appaṭikkūle ca

appaṭikkūlasaññī vihareyya'nti. Appaṭikkūlasaññī tattha viharati. Sace ākaṅkhati:

appaṭikkūle ca paṭikkūle ca paṭikkūlasaññī vihareyya'nti. Paṭikkūlasaññī tattha viharati.

Sace ākaṅkhati: 'paṭikkūlaṃ ca appaṭikkūlaṃ ca tadūbhayaṃ abhinivajjetvā upekkhako

vihareyyaṃ sato sampajāno'ti. Upekkhako tattha viharati sato sampajāno.

Puna ca paraṃ ānanda, bhikkhuno jivhāya rasaṃ sāyitvā uppajjati manāpaṃ. Uppajjati

amanāpaṃ. Uppajjati manāpāmanāpaṃ. So sace ākaṅkhati: 'paṭikkūle appaṭikkūlasaññī

vihareyya'nti. Appaṭikkūlasaññī tattha viharati. Sace ākaṅkhati: appaṭikkule paṭikkulasaññī

vihareyya'nti. Paṭikkūlasaññī tattha viharati. Sace

Ākaṅkhati: 'paṭikkūle ca appaṭikkūle ca appaṭikkūlasaññī vihareyya'nti. Appaṭikkūlasaññī

tattha viharati. Sace ākaṅkhati: appaṭikkūle ca paṭikkūle ca paṭikkūlasaññī vihareyya'nti.

Paṭikkūlasaññī tattha viharati. Sace ākaṅkhati: 'paṭikkūlaṃ ca appaṭikkūlaṃ ca tadūbhayaṃ

abhinivajjetvā upekkhako vihareyyaṃ sato sampajāno'ti. Upekkhako tattha viharati sato

sampajāno.

Puna ca paraṃ ānanda, bhikkhuno kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā uppajjati manāpaṃ.

Uppajjati amanāpaṃ. Uppajjati manāpāmanāpaṃ. So sace ākaṅkhati: 'paṭikkūle

appaṭikkūlasaññī vihareyya'nti. Appaṭikkūlasaññī tattha viharati. Sace ākaṅkhati:

appaṭikkule paṭikkulasaññī vihareyya'nti. Paṭikkūlasaññī tattha viharati. Sace ākaṅkhati:

'paṭikkūle ca appaṭikkūle ca appaṭikkūlasaññī vihareyya'nti. Appaṭikkūlasaññī tattha

viharati. Sace ākaṅkhati: appaṭikkūle ca paṭikkūle ca paṭikkūlasaññī vihareyya'nti.

Paṭikkūlasaññī tattha viharati. Sace ākaṅkhati: 'paṭikkūlaṃ ca appaṭikkūlaṃ ca tadūbhayaṃ

abhinivajjetvā upekkhako vihareyyaṃ sato sampajāno'ti. Upekkhako tattha viharati sato

sampajāno.

Puna ca paraṃ ānanda, bhikkhuno manasā dhammaṃ viññāya uppajjati manāpaṃ. Uppajjati

amanāpaṃ uppajjati manāpāmanāpaṃ. So sace ākaṅkhati: paṭikkūle appaṭikkūlasaññī

vihareyya'nti. Appaṭikkūlasaññī tattha viharati. Sace ākaṅkhati: 'appaṭikkule paṭikkulasaññī

vihareyya'nti. Paṭikkūlasaññī tattha viharati. Sace ākaṅkhati: 'paṭikkūle ca appaṭikkūle ca

appaṭikkūlasaññī vihareyya'nti. Appaṭikkūlasaññī tattha viharati. Sace ākaṅkhati:

'appaṭikkūle ca paṭikkūle ca paṭikkūlasaññī vihareyya'nti. Paṭikkūlasaññī tattha viharati.

Sace ākaṅkhati: paṭikkūlaṃ ca appaṭikkūlaṃ [PTS Page 302] [\q 302/] ca tadūbhayaṃ2

abhinivajjetvā upekkhako vihareyyaṃ sato sampajāno'ti. Upekkhako tattha viharati sato

sampajāno. Evaṃ kho ānanda, ariyo hoti bhāvitindriyo.

-----------------------

1.Paṭikūle-majasaṃ

2.Tadubhayampi-majasaṃ.

[BJT Page 624] [\x 624/]

Iti kho ānanda, desitā mayā ariyassa vinaye anuttarā indriyabhāvanā. Desitā sekho

paṭipado. Desito ariyo bhāvitindriyo. Yaṃ kho ānanda, satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ

hitesinā anukampakena anukampaṃ upādāya, kataṃ vo taṃ mayā. Etāni ānanda,

rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni, jhāyathānanda, mā pamādattha. Mā pacchā vippaṭisārino

ahuvattha. Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanīti.

Idamavoca bhagavā, attamano āyasmā ānando bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti.

Indriyabhāvanā suttaṃ dasamaṃ.

Saḷāyatana vaggo pañcamo

Uparipaṇṇāsakaṃ samattaṃ.

Tassa vaggassa uddānaṃ.

Anāthapiṇḍiko channo puṇṇo nandaka rāhulā,

Cha chakkaṃ saḷāyatanikaṃ nagaravindeyya suddhikā,

Indriyabhāvanā cāpi vaggo ovāda pañcamoti.1

Idaṃ vaggānamuddānaṃ.

Devadaho'nupado ca suññato ca vibhaṅgako,

Saḷāyatanoti vaggā uparipaṇṇāsake ṭhitā'ti.

Tīhi paṇṇāsakehi patimaṇḍito sakalo

Majjhamanikāyo samatto.

----------------------------

1.Anātha piṇḍiko channo

Puṇṇo nanda rāhula chakkañca saḷāyatanikaṃ nagaravindeyyaṃ suddhike

indriyabhāvanañcāpi

Vaggo ovādapañcamoti-majasaṃ.

*******************************


Holder of rights
GRETIL project

Citation Suggestion for this Object
TextGrid Repository (2025). Pali Collection. Majjhimanikaya 3. Majjhimanikaya 3. GRETIL. GRETIL project. https://hdl.handle.net/21.11113/0000-0016-D319-E