Patisambhidamagga 1

Header

Data entry: Sri Lanka Tripitaka Project

Date of this version: 2025-05-28

Source:

  • .

Publisher: Göttingen Register of Electronic Texts in Indian Languages (GRETIL), SUB Göttingen

Licence:

Distributed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.

Interpretive markup: none

Notes:

Due to the heterogeneity of the sources the header markup might be suboptimal. For the sake of transparency the header of the legacy file is documented below.



Patisambhidamagga 1

Input by the Sri Lanka Tripitaka Project

[CPD Classification 2.5.12]
[PTS Vol Ps 1 ] [\z Paṭis /] [\f I /]
[PTS Page 001] [\q 1/]
[BJT Vol Ps 1 ] [\z Paṭis /] [\w I /]
[BJT Page 002] [\x 2/]

Suttantapiṭake

Khuddakanikāyo

Paṭisambhidāmaggo

1. Paṭhamo paṇṇāsako

1. Mahāvaggo

Revisions:

  • 2025-04-02: TEI encoding by mass conversion
  • 2025-04-22: metadata structuring
  • 2025-05-28: Added several metadata fields.

Text

Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa.

Mātikā

1. Sotāvadhāne paññā sutamaye ñāṇaṃ.

2. Sutvāna saṃvare paññā sīlamaye ñāṇaṃ.

3. Saṃvaritvā samādahane paññā samādhibhāvanāmaye ñāṇaṃ.

4. Paccayapariggahe paññā samādhibhāvanāmaye ñāṇaṃ.

5. Atītānāgatapaccuppannaṃ dhammānaṃ saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ.

6. Paccuppannānaṃ dhammānaṃ viparināmānupassane paññā udayabbāyānupassane ñāṇaṃ.

7. Ārammaṇaṃ paṭisaṅkhā bhaṅgānupassane paññā vipassane ñāṇaṃ.

8. Bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ.

9. Muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ.

10. Bahiddhā vuṭṭhānavivaṭṭena paññā gotrabhu ñāṇaṃ.

11. Dubhato vuṭṭhānavivaṭṭena paññā magge ñānaṃ.

12. Payogapaṭippassaddhi paññā phale ñāṇaṃ.

13. Chinnavaṭṭamanupassane1 paññā vimutti ñāṇaṃ.

Chinnavaṭṭamānupassane-machasaṃ chinnamanupassane-syā [PTS]

[BJT Page 4] [\x 4/]

14. Tadā samudāgate1 dhamme passane2 paññā paccavekkhane ñāṇaṃ.

15. Ajjhattavavatthāne paññā vatthunānatte ñāṇaṃ.

16. Bahiddhāvavatthāne paññā gocaranānatte ñāṇaṃ.

17. Cariyāvavatthāne3 cariyānānatte ñāṇaṃ.

18. Catudhammavavatthāne paññā bhuminānatte ñāṇaṃ.

19. Navadhammavavatthāne paññā dhammanānatte ñāṇaṃ.

20. Abhiññāpaññā ñātaṭṭhe ñāṇaṃ.

21. Pariññāpaññā tīraṇaṭṭhe ñāṇaṃ.

22. Pahāne paññā pariccāgaṭṭhe ñāṇaṃ.

23. Bhāvanāpaññā ekarasaṭṭhe ñāṇaṃ.

24. Sacchikiriyāpaññā phusanaṭṭhe4 ñāṇaṃ.

25. Atthanānatte paññā atthapaṭisamhide ñāṇaṃ.

26. Dhammanānatte paññā dhammapaṭisamhide ñāṇaṃ.

27. Niruttinānatte paññā niruttipaṭisamhide ñāṇaṃ.

28. Paṭibhāna5 nānatte paññā paṭibhānapaṭisamhide ñāṇaṃ.

29. Vihāranānatte paññā vihāraṭṭhe ñāṇaṃ.

30. Samāpattinānatte paññā samāpattaṭṭhe ñāṇaṃ.

31. Vihārasamāttinānatte paññā vihārasamāpattaṭṭhe ñāṇaṃ.

32. Avikkhepaparisuddhattā āsavasamucchede paññā ānattarikasamādhismiṃ6 ñāṇaṃ.

33. Dassanādhipateyyaṃ santo ca vihārādhigamo paṇītādhimuttatā paññā araṇavihāre

ñāṇaṃ.

34. Dvīhi balehi samannāgatattā tayo ca saṅkhārānaṃ paṭappassaddhiyā soḷasahi

ñāṇacariyāhi navahi samādhicariyāhi vasibhāvatā7 paññā nirodhasamāpattiyā ñāṇaṃ.

35. Sampajānassa pavattapariyādāne paññā parinibbāne ñāṇaṃ.

36. Sabbadhammānaṃ sammā samucchede nirodhe ca anupaṭṭhāntā paññā samasīsaṭṭhe

ñāṇaṃ.

37. Puthunānattatejapariyodāne8 paññā sallekhaṭṭhe ñāṇaṃ.

1. Samūpāgate-syā.

2. Vipassane-[PTS. 3.] Carayavavatthāne-pu.

4. Phassanaṭṭhe-machasaṃ, syā. 5. Paṭibhāṇa-syā. 6. Samādhamhi-machasaṃ, syā.

7. Vasībhāvatā-pu 8. Nānattepariyādāṇe-sī1, nānattejapariyādāte-sī2.

[BJT Page 6] [\x 6/]

38. Asallīnatta pahitatta-paggahaṭṭhe paññā viriyāramahe ñāṇaṃ.

39. Nānādhammapakāsantā1 paññā atthasandassane ñāṇaṃ.

40. Sabbadhammānaṃ ekasaṅgahatānānattekattapaṭivede paññā dassanavisuddhiñāṇaṃ.

41. Viditattā paññā khanti ñāṇaṃ.

42. Phuṭṭhattā paññā pariyogāhane2 ñāṇaṃ.

43. Samodahane3 paññā padesavihāre ñāṇaṃ.

44. Adhipatattā paññā saññāvivaṭṭe ñāṇaṃ.

45. Nānatte paññā cetovivaṭṭe ñāṇaṃ.

46. Adhiṭṭhāne paññā cittavivaṭṭe ñāṇaṃ.

47. Suññate paññā ñāṇavivaṭṭe %ñāṇaṃ.

48. Vossagge paññā vimokkhavivaṭṭe ñāṇaṃ.

49. Tathaṭṭhe paññā saccavivaṭṭe ñāṇaṃ.

50. Kāyampi cittampi ekavavatthānatā sukhasaññañca lahusaññañca adhiṭṭhānavasena

ijjhanaṭṭhe paññā iddhividhe ñāṇaṃ.

51. Vipakkavipphāravasena nānattekatta saddanimittānaṃ pariyogāhane2 paññā

sotadhātuvisuddhiñāṇaṃ.

52. Tiṇṇaṃ4 cittānaṃ vipphārattā indriyānaṃ pasādavasena

nānattekattaviññācariyāpariyogāhane paññā cetopariyañāṇaṃ.

53. Paccayappavattānaṃ dhammānaṃ nānattekattakammavipphāravasena pariyogāhane2

paññā pubbenivāsānussati ñāṇaṃ.

54. Obhāsavasena nānattekattarūpanimittānaṃ dassanaṭṭhe paññā dibbacakkhuñāṇaṃ.

55. Catusaṭṭhiyā ākārehi tiṇṇaṃ indriyānaṃ vasibhāvatā paññā āsavānaṃ khaye ñāṇaṃ.

56. Pariññaṭṭhe paññā dukkhe ñāṇaṃ.

57. Pahānaṭṭhe paññā samudaye ñāṇaṃ.

1. Dhammappakāsanatā-syā, machasaṃ. 2. Pariyogāhaṇe5machasaṃ.

3. Samodhāne-pu 4. Tiṇṇannaṃ-machasaṃ.

[BJT Page 8] [\x 8/]

58. Sacchikiriyaṭṭhe paññā nirodhe ñāṇaṃ.

59. Bhāvanaṭṭhe paññā magge ñāṇaṃ.

60. Dukkhe ñāṇaṃ.

61. Dukkhasamudaye ñāṇaṃ.

62. Dukkhanirodhe ñāṇaṃ.

63. Dukkhanirodagāminiyā paṭipadāya ñāṇaṃ.

64. Atthapaṭisamhide ñāṇaṃ.

65. Dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ.

66. Niruttipaṭisambhide ñāṇaṃ,

67. Paṭibhānapaṭisambhide ñāṇaṃ.

68. Indriyaparopariyattañāṇaṃ.

69. Sattānaṃ āsayānusaye ñāṇaṃ.

70. Yamakapāṭihīre ñāṇaṃ.

71. Mahākaruṇāsamāpattiyā ñāṇaṃ.

72. Sabbaññutañāṇaṃ.

73. Anāvaraṇañāṇaṃ.

Imāni tesattati ñāṇāni. Imesaṃ tesattatiyā2 ñāṇānaṃ sattasaṭṭhi ñāṇāni sāvakasādhāraṇāni.

Cha ñāṇāni asādhāraṇāni sāvekehi. 3

Mātikā niṭṭhitā.

1. Indriyavarovariyattañāṇaṃ-pu. Indriyaparopariyanetañāṇaṃ-pū, machasaṃ. Syā, [PTS,]

sī1, 2, 3.

2. Tesattatīnā-[PTS.]

3. Sāvakehīti-syā.

[BJT Page 10] [\x 10/]

Ñāṇakathā.

1. Sutamayañāṇaṃ.

1. Kathaṃ sotavadhāne paññā sutamaye ñāṇaṃ:

'Ime dhammā abhiññeyyā'ti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ.

'Ime dhammā pariññeyyā'ti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ.

'Ime dhammā pahatabbā'ti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ.

'Ime dhammā bhāvetabbā'ti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ.

'Ime dhammā sacchikātabbā'ti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ.

'Ime dhammā hānabhāgiyā'ti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ.

'Ime dhammā ṭhītibhāgiyā'ti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ.

'Ime dhammā visesabhāgiyā'ti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ.

'Ime dhammā nibbedhabhāgiyā'ti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ.

'Sabbe saṅkhārā aniccā'ti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ.

'Sabbe saṅkhārā dukkhā'ti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ.

'Sabbe saṅkhārā anattā'ti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ.

'Idaṃ dukkhaṃ ariyacca'nti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ.

'Idaṃ dukkhasamudayo1 ariyasacca'nti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ.

1. Dukkhasamudayaṃ-machasaṃ

[BJT Page 12] [\x 12/]

'Idaṃ dukkhanirodho ariyasacca'nti sotāvadhānaṃ, taṃjānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ.

'Idaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasacca'nti [PTS Page 005] [\q 5/]

sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ.

(2)

Kathaṃ 'ime dhammā abhiññeyyā'ti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ:

Eko dhammo abhiññeyyo: sabbe sattā āhāraṭṭhitikā

Dve dhammā abhiññeyyā: dve dhātuyo.

Tayo dhammā abhiññeyyā: tisso dhātuyo.

Cattāro dhammā abhiññeyyā: cattāri ariyasaccāni.

Pañca dhammā abhiññeyyā: pañca vimuttāyatanāni.

Cha dhammā abhiññeyyā: cha anuttariyāni.

Satta dhammā abhiññeyyā: satta niddasavatthuni.

Aṭṭha dhammā abhiññeyyā: aṭṭha abhibāyatanāni.

Nava dhammā abhiññeyyā: nava anupubbavihārā.

Dasa dhammā abhiññeyyā: dasa nijjaravatthuni.

(3)

"Sabbaṃ bhikkhave, abhiññeyyāṃ. Kiñca bhikkhave, sabbaṃ abhiññeyyaṃ:

Cakkhuṃ2 bhikkhave, abhiññeyyaṃ, rūpāabhiññeyyā, cakkhuviññāṇā abhiññeyyaṃ,

cakkhusamphasso abhiññeyyo, yampidaṃ3 cakkhusamphassapaccayā uppajajati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi abhiññeyyaṃ.

Sotaṃ abhiññeyyaṃ, saddā abhiññeyyā, sotaviññāṇā abhiññeyyaṃ, sotasamphasso

abhiññeyyo, yampidaṃ sotasamphassapaccayā uppajajati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi abhiññeyyaṃ. Ghānaṃ abhiññeyyaṃ, gandhā abhiññeyyā, ghāna

viññāṇā abhiññeyyaṃ, ghānasamphasso abhiññeyyo, yampidaṃ ghānasamphassapaccayā

uppajajati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi abhiññeyyaṃ.

Jivhā abhiññeyyā, rasāabhiññeyyā, jivhaviññāṇā abhiññeyyaṃ, jivhāsamphasso abhiññeyyo,

yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajajati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi abhiññeyyaṃ. Kāyo abhiññeyyeṃ, phoṭṭhabbā abhiññeyyā,

kāyaviññāṇā abhiññeyyaṃ, kāyasamphasso abhiññeyyo, yampidaṃ kāyasamphassapaccayā

uppajajati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi abhiññeyyaṃ.

Manoabhiññeyyaṃ, dhammā abhiññeyyā, manoviññāṇaṃ abhiññeyyaṃ,

Manosamphasso abhiññeyyo, yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajajati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā, tampi abhiññeyyaṃ. [A]

Rūpaṃ abhiññeyyaṃ, vedanā abhiññeyyā, saññā abhiññeyyā, saṅkhārā abhiññeyyā, viññāṇaṃ

abhiññeyyaṃ.

1. Dukkhanirodhaṃ-machasaṃ. 2. Cakkhu-machasaṃ 3. Yadidaṃ-[PTS]

4. Vedanāsaṃyutta-aniccavagge catutthaṃ

[BJT Page 14] [\x 14/]

Cakkhuṃ abhiññeyyaṃ, sotaṃ abhiññeyyaṃ, ghānaṃ1 abhiññeyyaṃ, jivhā abhiññeyyā, kāyo

abhiññeyyo, mano abhiññeyyo.

Rūpā abhiññeyyā, saddā abhiññeyyā, gandhā abhiññeyyā, rasā abhiññeyyā,

Phoṭṭhabbā abhiññeyyā, dhammā abhiññeyyo.

Cakkhuviññāṇaṃ abhiññeyyaṃ, sotaviññāṇaṃ abhiññeyyaṃ, ghānaviññāṇaṃ abhiññeyyaṃ,

jivhāviññāṇaṃ abhiññeyyā, kāyaviññāṇaṃ abhiññeyyaṃ, manoviññāṇaṃ abhiññeyyaṃ.

Cakkhusamphasso abhiññeyyo, [PTS Page 006] [\q 6/] sotasamphasso abhiññeyyo,

ghānasamphasso

Abhiññeyyo, jivhāsamphasso abhiññeyyo, kāyasamphasso abhiññeyyo, manosamphasso

abhiññeyyo.

Cakkhusamphassajā vedanā abhiññeyyā, sotasamphassajā vedanā abhiññeyyā,

ghānasamphassajā vedanā abhiññeyyo, jivhāsamphassajā vedanā abhiññeyyā,

kāyasamphassajā vedanā abhiññeyyā, manosamphassajā vedanā abhiññeyyā.

Rūpasaññā abhiññeyya, saddāsaññā abhiññeyyā, gandhasaññā abhiññeyyā, rasasaññā

abhiññeyyā, phoṭṭhabbasaññā abhiññeyya, dhammasaññā abhiññeyyo.

Rūpasañcetanā abhiññeyyā, saddañcetanā abhiññeyyā, gandhasañcetanā abhiññeyyā,

rasasañcetanā abhiññeyyā, phoṭṭhabbasañcetanā abhiññeyyā, dhammasañcetanā

Abhiññeyyā.

Rupataṇhā abhiññeyyā, saddataṇhā abhiññeyyā, gandhataṇhā abhiññeyyā, rasataṇhā

abhiññeyyā, phoṭṭabbataṇhā abhiññeyyā, dhammataṇhā abhiññeyyo.

Rūpavitakko abhiññeyyā, saddavitakko abhiññeyyo, gandhavitakko abhiññeyyo, rasavitakko

abhiññeyyo, phoṭṭhabbavitakko abhiññeyyo, dhammavitakko

Abhiññeyyo.

Rūpavicaro abhiññeyyo, saddavicāro abhiññeyyo, gandhavicāro abhiññeyyo, rasavicāro

abhiññeyyo, phoṭṭhabbavicāro abhiññeyyo, dhammavicāro

Abhiññeyyo.

Paṭhavīdhātu2 abhiññeyyā, āpodhātu abhiññeyyā, tojodhātu abhiññeyyā, vāyodhātu

abhiññeyyā, ākāsadhātu abhiññeyyā, viññāṇadhātu abhiññeyyā.

Paṭhavīkasiṇaṃ3 abhiññeyyaṃ, āpokasiṇaṃ abhiññeyyaṃ, tejosikanaṃ abhiññeyyaṃ,

vāyokasikaṃ abhiññeyyaṃ, nīlakasinaṃ abhiññeyyaṃ, pītakasiṇaṃ abhiññeyyaṃ.

Lohitakasiṇaṃ abhiññeyyaṃ, odātakasiṇaṃ abhiññeṃ, ākāsakasiṇaṃ abhiññeyyaṃ

viññāṇakasiṇaṃ abhiññeyyaṃ.

1. Ghāṇaṃ-machasaṃ 2. Paṭavīdhātu-machasaṃ 3. Paṭhavīkasīṇaṃ-machasaṃ

[BJT Page 16.] [\x 16/]

Kesā abhiññeyyā, lomā abhiññeyyā, nakhā abhiññeyyā, dantā abhiññeyyā, taco abhiññeyyā,

maṃsaṃ abhiññeyyaṃ, nahārū1 abhiññeyyā, aṭṭhi abhiññeyyā, aṭṭhimiñjaṃ2 abhiññeyyaṃ,

vakkaṃ abhiññeyyaṃ, hadayaṃ abhiññeyyaṃ, yakanaṃ abhiññeyyaṃ, kilomakaṃ

abhiññeyyaṃ, pihakaṃ abhiññeyyaṃ, papphāsaṃ abhiññeyyaṃ, [PTS Page 007] [\q 7/]

antaṃ abhiññeyyaṃ, antaguṇaṃ abhiññeyyaṃ, udariyaṃ abhiññeyyaṃ, karīsaṃ abhiññeyyaṃ,

pittaṃ abhiññeyyaṃ, semhaṃ abhiññeyyaṃ, pubbo abhiññeyyaṃ, lohitaṃ abhiññeyyaṃ, sodo

abhiññeyyaṃ, medo abhiññeyyeṃ, assu abhiññeyyaṃ, vasā abhiññeyyo, kheḷo abhiññeyyo,

siṅghāṇikā abhiññeyyā, lasikā abhiññeyyā, muttaṃ abhiññeyyaṃ, matthaluṅgaṃ

abhiññeyyaṃ.

Cakkhāyatanaṃ abhiññeyyaṃ, rūpāyatanaṃ abhiññeyyaṃ, sotāyatanaṃ abhiññeyyaṃ,

saddāyatanaṃ abhiññeyyaṃ, saddāyatanaṃ abhiññeyyaṃ, ghānāyatanaṃ abhiññeyyaṃ,

gandhāyatanaṃ abhiññeyyaṃ, jivhāyatanaṃ abhiññeyyaṃ, rasāyatanaṃ abhiññeyyaṃ,

kāyāyatanaṃ abhiññeyyaṃ, phoṭṭhabbāyatanaṃ abhiññeyyaṃ, manāyatanaṃ abhiññeyyaṃ,

dhammāyatanaṃ abhiññeyyaṃ.

Cakkhudhātu abhiññeyyā, rūpādhātu abhiññeyyā, cakkhuviññāṇadhātu abhiññeyyā,

sotadhātu abhiññeyyā, saddadhātu abhiññeyyā, sotaviññāṇadhātu abhiññeyyā, ghānadhātu

abhiññeyyā, gandhadhātu abhiññeyyā, ghānaviññāṇadhātu abhiññeyyā, jivhādhātu

abhiññeyyā, rasadhātu abhiññeyyā, jivhādhātu abhiññeyayā, kāyādhātu abhiññeyayā,

phoṭṭhabbadhātu abhiññeyyā, kāyaviññāṇadhātu abhiññeyyā, manodhātu abhiññeyyā,

dhammadhātu abhiññeyyā, manoviññāṇadhātu abhiññeyyā.

Cakkhundriyaṃ abhiññeyyaṃ, sotindriyaṃ abhiññeyyaṃ, ghānindriyaṃ abhiññeyyaṃ,

jivhindriyaṃ abhiññeyaṃ, kāyindriyaṃ abhiññeyyaṃ, manindriyaṃ abhiññeyyaṃ, jīvitindriyaṃ

abhiññeyyaṃ, itthindriyaṃ abhiññeyyaṃ, purisindriyaṃ abhiññeyyaṃ, sukhindriyaṃ

abhiññeyyaṃ, dukkhindriyaṃ abhiññeyyaṃ, somanassindriyaṃ abhiññeyyaṃ,

domanassindriyaṃ abhiññeyyaṃ, upekkhindriyaṃ abhiññeyyaṃ, saddhindriyaṃ abhiññeyyaṃ,

viriyindriyaṃ3 abhiññeyyaṃ, satindriyaṃ abhiññeyyaṃ, samādhindriyaṃ abhiññeyyaṃ,

paññindriyaṃ abhiññeyyaṃ. Anaññātaññassāmītindriyaṃ abhiññeyyaṃ, aññindriyaṃ

abhiññeyyaṃ, aññātāvindriyaṃ abiññeyyaṃ.

Kāmadhātu abhiññeyyā, rūpadhātu abhiññeyyā, arūpadhātu abhiññeyyā, kāmabhavo

abhiññeyyo, rūpabhavo [PTS Page 008] [\q 8/] abhiññeyyo, arūpabhavo abhiññeyyo,

saññābhavo abhiññeyyo, asaññābhavo abhiññeyyo, nevasaññānāsaññābhavo abhiññeyyo,

ekavokārabhavo abhiññeyyo, catuvokārabhavo abhiññeyyo, pañcavokārabhavo abhiññeyyo.

Paṭhamaṃ jhānaṃ4 abhiññeyyaṃ, dutiyaṃ jhānaṃ abhiññeyyaṃ, tatiyaṃ jhānaṃ abhiññeyyaṃ,

catutthaṃ jhānaṃ abhiññeyyaṃ, mettā cetovimutti abhiññeyyā, karuṇācetovimutti

abhiññeyyā, muditācetovimutti abhiññeyayā, upekkhācetovimutti abhiññeyyā,

ākāsānañcāyatanasamāpatti abhiññeyyā, viññānañcāyatanasamāpatti abhiññeyyā,

ākiñcaññāyatanasamāpatti abhiññeyayā, nevasaññānāsaññāyatanasamāpatti abhiññeyyā.

1. Nahārū5machasaṃ 2. Aṭṭhimiñjaṃ abhiññeyyaṃ-syā, [PTS]

Vīriyindriyaṃ-machasaṃ 4. Paṭhamajjhānaṃ-syā

[BJT Page 18] [\x 18/]

Avijjā abhiññeyyā, saṅkhārā abhiññeyyā, viññāṇaṃ abhiññeyyaṃ, nāmarūpaṃ abhiññeyyaṃ,

saḷāyatanaṃ abhiññeyyaṃ, phasso abhiññeyyo, vedanā abhiññeyyā, taṇhā abhiññeyyā,

upādānaṃ abhiññeyyaṃ, bhavo abhiññeyyo, jāti abhiññeyayā, jarāmaraṇaṃ abhiññeyyaṃ.

Dukkhaṃ abhiññeyyaṃ, dukkhasamudayo abhiññeyyo, dukkhanirodho abhiññeyyo,

dukkhanirodhagāminī paṭipadā abhiññeyayā.

Rūpaṃ abhiññeyyaṃ, rūpasamudayo abhiññeyyo, rūpanirodho abhiññeyyo,

rūpanirodhagāminī paṭipadā abhiññeyyā.

Vedanā abhiññeyyā, vedanāsamudayo abhiññeyyo, vedanānirodho abhiññeyyo,

vedanānirodhagāminī paṭipadā abhiññeyyā. Saññā abhiññeyyā, saññāsamudayo

Abhiññeyyo, saññānirodho abhiññeyyo, saññānirodhagāminī paṭipadā abhiññeyyā.

Saṅkhārā abhiññeyyā, saṅkhārāsamudayo abhiññeyyo, saṅkhārānirodho

Abhiññeyyo, saṅkhārānirodhagāminī paṭipadā abhiññeyyā. Viññāṇaṃ abhiññeyyaṃ,

viññāṇasamudayo abhiññeyyo, viññāṇanirodho abhiññeyyo, viññāṇanirodhagāminī

paṭipadā abhiññeyyā.

Cakkhuṃ1 abhiññeyyaṃ, cakkhusamudayo abhiññeyyeṃ, cakkhunirodho abhiññeyyeṃ,

Cakkhunirodhagāminī paṭipadā abhiññeyyaṃ. Jarāmaraṇaṃ abhiññeyyaṃ,

jarāmaraṇaṃsamudayo abhiññeyyo, jarāmaraṇaṃnirodho abhiññeyyo,

jarāmaraṇaṃnirodhagāminī paṭipadā abhiññeyyā.

Dukkhassa pariññaṭṭho abhiññeyyo, dukkhasamudayassa pahānaṭṭho abhiññeyyo,

Dukkhanirodhassa sacchikiriyaṭṭho abhiññeyyo, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya

bhāvanaṭṭho abhiññeyyo.

Rūpassa pariññaṭṭho abhiññeyyo, rūpasamudayassa pahānaṭṭho abhiññeyyo,

Rūpanirodhassa sacchikiriyaṭṭho abhiññeyyo, rūpanirodhagāminiyā paṭipadāya

bhāvanaṭṭho abhiññeyyo.

Vedanāya pariññaṭṭho abhiññeyyo, vedanāsamudayassa pahānaṭṭho abhiññeyyo,

vedanānirodhassa sacchikiriyaṭṭho abhiññeyyo, vedanānirodhagāminiyā paṭipadāya

bhāvanaṭṭho abhiññeyyā. Saññāya pariññaṭṭho abhiññeyyā, saññāyasamudayassa

Pahānaṭṭho abhiññeyyo, saññāyanirodhassa sacchikiriyaṭṭho abhiññeyyo,

Saññāyanirodhagāminiyā paṭipadāya bhāvanaṭṭho abhiññeyyā. Saṅkhārānaṃ pariññaṭṭho

abhiññeyyo, saṅkhārānaṃsamudayassa pahānaṭṭho abhiññeyyo, saṅkhārānaṃnirodhassa

sacchikiriyaṭṭho abhiññeyyo, saṅkhārānaṃnirodhagāminiyā paṭipādāya bhāvanaṭṭho

abhiññeyyo. Viññāṇassa pariññaṭṭho abhiññeyyo, viññāṇassasamudayassa pahānaṭṭho

abhiññeyyo, viññāṇassanirodhassa sacchikiriyaṭṭho abhiññeyyo.

Viññāṇassanirodhagāminiyā paṭipādāya bhāvanaṭṭho abhiññeyyo. Cakkhussa pariññaṭṭho

abhiññeyyo, cakkhussanirodhassa sacchikiriyaṭṭho abhiññeyyo, cakkhussanirodhagāminiyā

paṭipādāya bhāvanaṭṭho abhiññeyyo. Jarāmaraṇassa [PTS Page 009] [\q 9/]

pariññaṭṭho abhiññeyyo, jarāmaraṇasamudayassa pahānaṭṭho abhiññeyyo,

jarāmaraṇanirodhassa sacchikiriyaṭṭho abhiññeyyo, jarāmaraṇanirodhagāminiyā paṭipādāya

bhāvanaṭṭho abhiññeyyo.

Dukkhassa pariññāpaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo, dukkhasamudayassa pahānapaṭivedhaṭṭho

abhiññeyyo, dukkhanirodhassa sacchikiriyāpaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo,

dukkhanirodagāminiyā paṭipādāya bhāvanāpaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo.

Rūpassa pariññāpaṭivedaṭṭho abhiññeyyo, rūpasamudayassa pahānapaṭivedhaṭṭho

abhiññeyyo, rūpanirodhassa sacchikiriyāpaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo, rūpanirodhagāminiyā

paṭipādāya bhāvanāpaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo.

Vedanāya pariññāpaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo, vedanāsamudayassa pahānapaṭivedhaṭṭho

Abhiññeyyo, vedanāyanirodhassa sacchikiriyāpaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo,

Vedanānirodhagāminiyā paṭipādāya bhāvanāpaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo. Saññāya

Pariññāpaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo, saññāyasamudayassa pahānapaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo,

Saññāyanirodhassa sacchikiriyāpaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo, saññāyanirodhagāminiyā

Paṭipādāya bhāvanāpaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo. Saṅkhārānaṃ pariññāpaṭivedhaṭṭho

Abhiññeyyo, saṅkhārānaṃsamudayassa pahānapaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo,

Saṅkhārānaṃnirodhassa sacchikiriyāpaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo,

saṅkhārānaṃnirodhagāminiyā

Paṭipādāya bhāvanāpaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo. Viññāṇassa pariññāpaṭivedhaṭṭho

Abhiññeyyo, viññāṇassasamudayassa pahānapaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo,

viññāṇassanirodhassa sacchikiriyāpaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo, viññāṇassanirodhagāminiyā

paṭipādāya

Bhāvanāpaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo. Cakkhussa pariññāpaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo,

Cakkhussasamudayassa pahānapaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo, cakkhussanirodhassa

Sacchikiriyāpaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo, cakkhussanirodhagāminiyā paṭipādāya

Bhāvanāpaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo. Jarāmaraṇassa pariññāpaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo,

Jarāmaraṇasamudayassa pahānapaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo, jarāmaraṇanirodhassa

Sacchikiriyāpaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo, jarāmaraṇanirodhagāminiyā paṭipādāya

Bhāvanāpaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo.

1. Cakkhu-machasaṃ.

[BJT Page 20] [\x 20/]

Dukkhaṃ abhiññeyyaṃ, dukkhasamudayo abhiññeyyo, dukkhanirodho abhiññeyyo,

Dukkhassa samudayanirodho abhiññeyyo, dukkhassa chandarāganirodho abhiññeyyo,

Dukkhassa assādo abhiññeyyo, dukkhassa ādīnavo abhiññeyyo, dukkhassa nissaraṇaṃ

Abhiññeyyaṃ.

Rūpaṃ abhiññeyyaṃ, rūpasamudayo abhiññeyyo, rūpanirodho abhiññeyyo, rūpassa

Samudayanirodho abhiññeyyo, rūpassa chandarāganirodho abhiññeyyo, rūpassa

Assādo abhiññeyyo, rūpassa ādīnavo abhiññeyyo, rūpassa nissaraṇaṃ

Abhiññeyyaṃ.

Vedanā abhiññeyyā, vedanāsamudayo abhiññeyyo, vedanānirodho abhiññeyyo,

Vedanāssa samudayanirodho abhiññeyyo, vedanāssa chandarāganirodho abhiññeyyo,

Vedanāssa assādo abhiññeyyo, vedanāssa ādīnavo abhiññeyyo, vedanāssa

Nissaraṇaṃ abhiññeyyaṃ. Saññā abhiññeyyā, saññāsamudayo abhiññeyyo,

Saññānirodho abhiññeyyo, saññāssa samudayanirodho abhiññeyyo, saññāssa

Chandarāganirodho abhiññeyyo, saññāssa assādo abhiññeyyo, saññāssa

Ādīnavo abhiññeyyo, saññāssa nissaraṇaṃ abhiññeyyaṃ. Saṅkhārā abhiññeyyā,

Saṅkhārāsamudayo abhiññeyyo, saṅkhārānirodho abhiññeyyo, saṅkhārāssa

Samudayanirodho abhiññeyyo, saṅkhārāssa chandarāganirodho abhiññeyyo,

Saṅkhārāssa assādo abhiññeyyo, saṅkhārāssa ādīnavo abhiññeyyo, saṅkhārāssa nissaraṇaṃ

abhiññeyyaṃ. Viññāṇaṃ abhiññeyyā, viññāṇaṃsamudayo abhiññeyyo,

Viññāṇanirodho abhiññeyyo, viññāṇassa samudayanirodho abhiññeyyo, viññāṇassa

Chandarāganirodho abhiññeyyo, viññāṇassa assādo abhiññeyyo, vaññāṇassa

Ādīnavo abhiññeyyo, viññāṇassa nissaraṇaṃ abhiññeyyaṃ. Cakkhuṃ abhiññeyyaṃ,

Cakkhuṃsamudayo abhiññeyyo. Cakkhuṃnirodho abhiññeyyo, cakkhuṇassa

samudayanirodho

Abhiññeyyo, cakkhuṇassa chandarāganirodho abhiññeyyo, cakkhuṇassa assādo

Abhiññeyyo, cakkhuṇassa ādīnavo abhiññeyyo, cakkhuṇassa nissaraṇaṃ abhiññeyyaṃ.

Jarāmaraṇaṃ abhiññeyyaṃ, jarāmaraṇasamudayo abhiññeyyo. Jarāmaraṇanirodho

Abhiññeyyo, jarāmaraṇassa samudayanirodho abhiññeyyo, jarāmaraṇassa

Chandarāganirodho abhiññeyyo, jarāmaraṇassa assādo abhiññeyyo, jarāmaraṇassa

Ādīnavo abhiññeyyo, jarāmaraṇassa nissaraṇaṃ abhiññeyyaṃ.

Dukkhaṃ abhiññeyyaṃ, dukkhasamudayo abhiññeyyo, [PTS Page 010] [\q 10/]

dukkhanirodho abhiññeyyo,

Dukkhanirodhagāminī paṭipadā abhiññeyyo, dukkhassa assādo abhiññeyyo, dukkhassa

Ādīnavo abhiññeyyo, dukkhassa nissaraṇaṃ abhiññeyyaṃ.

Rūpaṃ abhiññeyyaṃ, rūpasamudayo abhiññeyyo, rūpanirodho abhiññeyyo,

Rūpanirodhagāminī paṭipadā abhiññeyyo, rūpassa assādo abhiññeyyo, rūpassa

Ādīnavo abhiññeyyo, rūpassa nissaraṇaṃ abhiññeyyaṃ.

Vedanā abhiññeyyā, vedanāsamudayo abhiññeyyo, vedanānirodho abhiññeyyo,

Vedanānirodhagāminī paṭipadā abhiññeyyo, vedanāssa assādo abhiññeyyo,

Vedanāssa ādīnavo abhiññeyyo, vedanāssa nissaraṇaṃ abhiññeyyaṃ. Saññā

Abhiññeyyaṃ, saññāsamudayo abhiññeyyo, saññānirodho abhiññeyyo,

Saññānirodhagāminī paṭipadā abhiññeyyo, saññassa assādo abhiññeyyo, saññassa

Ādīnavo abhiññeyyo, saññassa nissaraṇaṃ abhiññeyyaṃ. Saṅkhārā abhiññeyyā,

Saṅkhārasamudayo abhiññeyyo, saṅkāranirodho abhiññeyyo, saṅkhāranirodhagāminī

Paṭipadā abhiññeyyo, saṅkhārassa assādo abhiññeyyo, saṅkhārassa ādīnavo

Abhiññeyyo, saṅkhārassa nissaraṇaṃ abhiññeyyaṃ. Viññāṇaṃ abhiññeyyaṃ,

viññāṇasamudayo abhiññeyyo, viññāṇanirodho abhiññeyyo, viññāṇanirodhagāminī

paṭipadā

Abhiññeyyo, viññāṇassa assādo abhiññeyyo, viññāṇassa ādīnavo abhiññeyyo, viññāṇassa

nissaraṇaṃ abhiññeyyaṃ. Jarāmaraṇaṃ abhiññeyyaṃ, jarāmaraṇasamudayo

Abhiññeyyo, jarāmaraṇanirodho abhiññeyyo, jarāmaraṇanirodhagāminī paṭipadā

Abhiññeyyā, jarāmaraṇassa assādo abhiññeyyo. Jarāmaraṇassa ādīnavo

Abhiññeyyo. Jarāmaraṇassa nissaraṇaṃ abhiññeyyaṃ.

Aniccānupassanā abhiññeyyā, dukkhānupassanā abhiññeyyā, anattānupassanā

Abhiññeyyā, nibbidānupassanā abhiññeyyā, virāgānupassanā abhiññeyyā,

Nirodhānupassanā abhiññeyyā, paṭinissaggānupassanā abhiññeyyā.

Rūpe aniccānupassanā abhiññeyyā, rūpe dukkhānupassanā abhiññeyyā, rūpe

Anattānupassanā abhiññeyyā, rūpe nibbidānupassanā1 abhiññeyyā, rūpe

Virāgānupassanā abhiññeyyā, rūpe nirodhānupassanā abhiññeyyā, rūpe

Paṭinissaggānupassanā abhiññeyyā.

1. Nibbānupassanā-[PTS.]

[BJT Page 22] [\x 22/]

Vedanāya aniccānupassanā abhiññeyyā, vedanāya dukkhānupassanā abhiññeyyā,

Vedanāya anattānupassanā abhiññeyyā, vedanāya nibbidānupassanā abhiññeyyā,

Vedanāya virāgānupassanā abhiññeyyā, vedanāya nirodhānupassanā abhiññeyyā,

Vedanāya paṭinissaggānupassanā abhiññeyyā. Saññāya aniccānupassanā abhiññeyyā,

Saññāya dukkhānupassanā abhiññeyyā, saññāya anattānupassanā abhiññeyyā, saññāya

Nibbidānupassanā abhiññeyyā, saññāya virāgānupassanā abhiññeyyā, saññāya

Nirodhānupassanā abhiññeyyā, saññāya paṭinissaggānupassanā abhiññeyyā. Saṅkhāresu

Aniccānupassanā abhiññeyyā, saṅkhāresu dukkhānupassanā abhiññeyyā, saṅkhāresu

Anattānupassanā abhiññeyyā, saṅkāresu nibbidānupassanā abhiññeyyā, saṅkhāresu

Virāgānupassanā abhiññeyyā, saṅkhāresu nirodhānupassanā abhiññeyyā, saṅkhāresu

Paṭinissaggānupassanā abhiññeyyā. Viññāṇe aniccānupassanā abhiññeyyā, viññāṇe

Dukkhānupassanā abhiññeyyā, viññāṇe anattānupassanā abhiññeyyā, viññāṇe

Nibbidānupassanā abhiññeyyā, viññāṇe virāgānupassanā abhiññeyyā, viññāṇe

Nirodhānupassanā abhiññeyyā, viññāṇe paṭinissaggānupassanā abhiññeyyā. Cakkhusmiṃ

Aniccānupassanā abhiññeyyā, cakkhusmiṃ dukkhānupassanā abhiññeyyā, cakkhusmiṃ

Anattānupassanā abhiññeyyā, cakkhusmiṃ nibbidānupassanā abhiññeyyā, cakkhusmiṃ

Virāgānupassanā abhiññeyyā, cakkhusmiṃ nirodhānupassanā abhiññeyyā, cakkhusmiṃ

Paṭinissaggānupassanā abhiññeyyā. Jarāmaraṇe aniccānupassanā abhiññeyyā, jarāmaraṇe

Dukkhānupassanā abhiññeyyā, jarāmaraṇe anattānupassanā abhiññeyyā, jarāmaraṇe

Nibbidānupassanā abhiññeyyā, jarāmaraṇe virāgānupassanā abhiññeyyā, jarāmaraṇe

Nirodhānupassanā abhiññeyyā, jarāmaraṇe paṭinissaggānupassanā abhiññeyyā.

Uppādo abhiññeyyo. Pavattaṃ1 abhiññeyyaṃ, nimittaṃ abhiññeyyaṃ, āyūhanā2

Abhiññeyyā, paṭisandhi abhiññeyyā, gati abhiññeyyā, nibbanti abhiññeyyā, upapatti

Abhiññeyyā, jāti abhiññeyyā, jarā abhiññeyyā, vyādhi [PTS Page 011] [\q 11/]

abhiññeyyo, maraṇaṃ

Abhiññeyyaṃ, soko abhiññeyyo, paridevo abhiññeyyo, upāyāso

Abhiññeyayo.

Anuppādo abhiññeyyo. Appavattaṃ abhiññeyyaṃ, animittaṃ abhiññeyyaṃ, anāyūhanā

Abhiññeyyā, appaṭisandhi abhiññeyyā, agati abhiññeyyā, anibbanti abhiññeyyā,

Anupapatti abhiññeyyā, ajāti abhiññeyyā, ajarā abhiññeyyā, avyādhi abhiññeyyo,

Amaraṇaṃ abhiññeyyaṃ, asoko abhiññeyyo, aparidevo abhiññeyyo, anupāyāso abhiññeyayo.

Uppādo abhiññeyyo, anuppādo abhiññeyyo, pavattaṃ abhiññeyyaṃ, appavattaṃ

Abhiññeyyaṃ, nimittaṃ abhiññeyyaṃ, animittaṃ abhiññeyyaṃ, āyūhanā abhiññeyyā,

Anāyūhanā abhiññeyyā, paṭisandhi abhiññeyyā, appaṭisandhi abhiññeyyā, gati

Abhiññeyyā, agati abhiññeyyā, nibbanti abhiññeyyā, anibbanti abhiññeyyā, upapatti

Abhiññeyyā, anuppatti abhiññeyyā, jāti abhiññeyyā, ajāti abhiññeyyā, jarā

Abhiññeyyā, ajarā abhiññeyyā, vyādhi abhiññeyyā, avyādhi abhiññeyyo, maraṇaṃ

Abhiññeyyaṃ, amaraṇaṃ abhiññeyyaṃ, soko abhiññeyyo, asoko abhiññeyyo,

Paridevo abhiññeyyo, aparidevo abhiññeyyo, upāyāso abhiññeyyo,

Anupāyāso abhiññeyyo.

Uppādo dukkhanti abhiññeyyaṃ, pavattaṃ dukkhanti abhiññeyyaṃ, nimittaṃ dukkhanti

Abhiññeyyaṃ, āyūhanā2 dukkhanti abhiññeyyaṃ, paṭisandhi dukkhanti abhiññeyyaṃ, gati

Dukkhanti abhiññeyyaṃ, nibbanti dukkhanti abhiññeyyaṃ. Upapatti dukkhanti abhiññeyyaṃ,

Jāti dukkhanti abhiññeyyaṃ, jarā dukkhanti abhiññeyyaṃ, vyādhi dukkhanti abhiññeyyaṃ,

Maraṇaṃ dukkhanti abhiññeyyaṃ, soko dukkhanti abhiññeyyaṃ, paridevo dukkhanti

Abhiññeyyaṃ, upāyāso dukkhanti abhiññeyyaṃ.

Anuppādo sukhanti abhiññeyyaṃ, appavatti sukhanti abiññeyyaṃ, animittaṃ sukhanti

Abhiññeyyaṃ, anāyūhanā sukhanti abhiññeyyaṃ, appaṭisandhi sukhanti abhiññeyyaṃ, agati

Sukhanti abhiññeyyaṃ, anibbatti sukhanti abhiññeyyaṃ. Anuppatti sukhanti abhiññeyyaṃ,

Ajāti sukhanti abhiññeyyaṃ, [PTS Page 012] [\q 12/] ajarā sukhanti abhiññeyyaṃ,

avyādhi sukhanti abhiññeyyaṃ,

Amaraṇaṃ sukhanti abhiññeyyaṃ, asoko sukhanti abhiññeyyaṃ, aparidevo sukhanti

Abhiññeyyaṃ, anupāyāso sukhanti abhiññeyyaṃ.

1. Pavatti-syā. 2. Āyuhanā-syā.

[BJT Page 24] [\x 24/]

Uppādo dukkhaṃ, anuppādo sukhanti abhiññeyyaṃ, pavattaṃ dukkhaṃ, appavattaṃ sukhanti

Abhiññeyaṃ, nimittaṃ dukkhaṃ, animittaṃ sukhanti abhiññeyyaṃ, āyuhanā dukkhaṃ,

Anāyuhanā1 sukhanti abhiññeyyaṃ, paṭisandhi dukkhaṃ, appaṭisandhi sukhanti

abhiññeyyaṃ, gati

Dukkhaṃ, agati sukhanti abhiññeyyaṃ, nibbanti dukkhaṃ, anibbatti sukhanti abhiññeyyaṃ,

Uppatti dukkhaṃ, anuppatti sukhanti abhiññeyyaṃ, jāti dukkhaṃ, ajāti sukhanti

Abhiññeyyaṃ, jarā dukkhaṃ, ajarā sukhanti abhiññeyyaṃ, vyādhi dukkhaṃ, avyādhi sukhanti

Abhiññeyyaṃ, maraṇaṃ dukkhaṃ, amaraṇaṃ2 sukhanti abhiññeyyaṃ, soko dukkhaṃ,

Asoko sukhanti abhiññeyyaṃ, paridevo dukkhaṃ, aparidevo sukhanti abhiññeyyaṃ,

Upāyāso dukkhaṃ anupāyāso sukhanti abhiññeyyaṃ.

Uppādo bhayanti abhiññeyyaṃ, pavattaṃ bhayanti abhiññeyyaṃ, nimittaṃ bhayanti

Abhiññeyyaṃ, āyūhanā bhayanti abhiññeyyaṃ, paṭisandhi bhayanti abhiññeyyaṃ, gati

bhayanti

Abhiññeyyaṃ, nibbatti bhayanti abhiññeyyaṃ, upapatti bhayanti abhiññeyyaṃ, jāti bhayanti

Abhiññeyyaṃ, jarā bhayanti abhiññeyyaṃ, vyādhi bhayanti abhiññeyayaṃ, maraṇaṃ bhayanti

Abhiññeyyaṃ, soko bhayanti abhiññeyyaṃ, paridevo bhayanti abhiññeyyaṃ,

Upāsāyo bhayanti abhiññeyyaṃ.

Anuppādo khemanti abhiññeyyaṃ, appavattaṃ khemanti abhiññeyyaṃ. Animittaṃ khemanti

Abhiññeyyaṃ, anāyūhanā khemanti abhiññeyyaṃ, appaṭisandhi khemanti abhiññeyyaṃ, agati

Khemanti abhiññeyyaṃ, anibbatti khematti abhiññeyyaṃ, anupapatti khematti abhiññeyyaṃ,

Ajāti khemanti abhiññeyyaṃ, [PTS Page 013] [\q 13/] ajarā khemanti abhiññeyyaṃ,

avyādhi khemanti

Abhiññeyyaṃ, amaraṇaṃ2 khemanti abhiññeyyaṃ, asoko khemanti abhiññeyyaṃ,

Aparidevo khemanti abhiññeyyaṃ, anupāyāso khemanti abhiññeyyaṃ.

Uppādo bhayaṃ, anuppādo khemanti abhiññeyyaṃ, pavattaṃ bhayaṃ, appavattaṃ khemanti

Abhiññeyaṃ, nimittaṃ bhayaṃ, animittaṃ khemanti abhiññeyyaṃ, āyuhanā bhayaṃ,

Anāyuhanā1, khemanti abhiññeyyaṃ, paṭisandhi bhayaṃ, appaṭisandhi khemanti

abhiññeyyaṃ, gati

Bhayaṃ, agati khemanti abhiññeyyaṃ, nibbanti bhayaṃ, anibbatti khemanti abhiññeyyaṃ,

Uppatti bhayaṃ, anuppatti khemanti abhiññeyyaṃ, jāti bhayaṃ, ajāti khemanti abhiññeyyaṃ,

Jarā bhayaṃ, ajarā khemanti abhiññeyyaṃ, vyādhi bhayaṃ, avyādhi khemanti abhiññeyyaṃ,

Maraṇaṃ bhayaṃ, amaraṇaṃ, 2 khemanti abhiññeyyaṃ, soko bhayaṃ, asoko khemanti

Abhiññeyyaṃ, paridevo bhayaṃ, aparidevo khemanti abhiññeyyaṃ, upāyāso bhayaṃ

Anupāyāso khemanti abhiññeyyaṃ.

1. Āyūhanā-anāyūhanā-syā.

2. Amataṃ-machasaṃ syā, [PTS.]

[BJT Page 26] [\x 26/]

Uppādo sāmisanti abhiññeyyaṃ, pavattaṃ sāmisanti abhiññeyyaṃ, nimittaṃ sāmisanti

Abhiññeyyaṃ, āyūhanā1, sāmisanti abhiññeyyaṃ, paṭisandhi sāminti abhiññeyyaṃ, gati

Sāmisanti abhiññeyyaṃ, nibbatti sāminti abhiññeyyaṃ, upapatti sāmisanti abhiññeyyaṃ,

Jāti sāmisanti abhiññeyyaṃ, jarā sāmisanti abhiññeyyaṃ, vyādhi sāmisanti abhiññeyayaṃ,

Maraṇaṃ sāmisanti abhiññeyyaṃ, soko sāmisanti abhiññeyyaṃ, paridevo sāmisanti

Abhiññeyyaṃ, upāsāyo sāmisanti abhiññeyyaṃ.

Anuppādo nirāmisanti abhiññeyyaṃ, appavattaṃ nirāminti abhiññeyyaṃ. Animittaṃ

Nirāminti abhiññeyyaṃ, anāyūhanā nirāmisanti abhiññeyyaṃ, appaṭisandhi nirāmisanti

Abhiññeyyaṃ, agati nirāmisanti abhiññeyyaṃ, anibbatti nirāmisanti abhiññeyyaṃ, anupapatti

nirāmisanti abhiññeyyaṃ, ajāti nirāmisanti abhiññeyyaṃ, ajarā nirāmisanti abhiññeyyaṃ,

Avyādhi nirāmisanti abhiññeyyaṃ, amaraṇaṃ2 [PTS Page 014] [\q 14/] nirāmisanti

abhiññeyyaṃ, asoko nirāmisanti abhiññeyyaṃ, aparidevo nirāmisanti abhiññeyyaṃ,

anupāyāso nirāmisanti abhiññeyyaṃ.

Uppādo sāmisaṃ, anuppādo nirāmisanti abhiññeyyaṃ. Pavattaṃ sāmisaṃ, appavattaṃ

Nirāmisanti abhiññeyyaṃ, nimittaṃ sāmisaṃ, animittaṃ nirāmisanti abhiññeyyaṃ, āyūhanā

Sāmisaṃ, anāyūhanā nirāmisanti abhiññeyyaṃ, paṭisandhi sāmisaṃ, appaṭisandhi nirāmisanti

Abhiññeyyaṃ, gati sāmisaṃ, agati nirāmisanti abhiññeyyaṃ. Nibbatti sāmisaṃ, anibbatti

Nirāmisanti abhiññeyyaṃ, upapatti sāmisaṃ, anupapatti nirāmisanti abhiññeyyaṃ, jāti

Sāmisaṃ, ajāti nirāmisanti abhiññeyyaṃ, jarā sāmisaṃ, ajarā nirāmisanti

Abhiññeyyaṃ, vyādhi sāmisaṃ, avyādhi nirāmisanti abhiññeyyaṃ, maraṇaṃ sāmisaṃ,

Amaraṇaṃ2 nirāmisanti abhiññayyaṃ, soko sāmisaṃ, asoko nirāmisanti

Abhiññeyyaṃ, paridevo sāmisaṃ, aparidevo nirāmisanti abhiññeyyaṃ, upāyāso

Sāmisaṃ, anupāyāso nirāmisanti abhiññeyyaṃ.

Uppādo saṅkhārāti abhiññeyyaṃ. Pavattaṃ saṅkhārāti abhiññeyyaṃ, nimittaṃ

Saṅkhārāti abhiññeyyaṃ, āyuhanā saṅkhārāti abhiññeyyaṃ, paṭisandhi saṅkhārāti

Abhiññeyyaṃ, gati saṅkhārāti abhiññeyyaṃ, nibbatti saṅkhārāti abhiññeyyaṃ, upapatti

Saṅkhārāti abhiññeyyaṃ, jāti saṅkhārāti abhiññeyyaṃ, jarā saṅkhārāti abhiññeyyaṃ,

Vyādhi saṅkhārāti abhiññeyyaṃ, maraṇaṃ saṅkhārāti abhiññeyyaṃ, soko saṅkhārāti

Abhiññeyyaṃ, paridevo saṅkhārāti abhiññeyyaṃ, upāyāso saṅkhārāti abhiññeyyaṃ.

Anuppādo nibbānanti abhiññeyyaṃ, appavattaṃ nibbānanti abhiññeyyaṃ, animittaṃ

Nibbānanti abhiññeyyaṃ, anāyūhanā nibbānanti abhiññeyyaṃ, appaṭisandhi nibbānanti

Abhiññeyyaṃ, agati nibbānanti abhiññeyyaṃ, anibbatti nibbānatti abhiññeyyaṃ, anupapatti

Nibbānanti abhiññeyyaṃ, ajāti nibbānanti abhiññeyyaṃ, ajarā nibbānanti abhiññeyyaṃ,

Avyādhi nibbānanti abhiññeyyaṃ, amaraṇaṃ nibbānanti abhiññeyyaṃ, [PTS Page 015] [\q

15/] asoko nibbānanti

Abhiññeyyaṃ, aparidevo nibbānanti abhiññeyyaṃ, anupāyāso nibbānanti abhiññeyyaṃ.

1. Āyūhanā-syā 2. Amataṃ-machasaṃ, syā, [PTS.]

[BJT Page 28] [\x 28/]

Uppādo saṅkhārā, anuppādo nibbānanti abhiññeyyaṃ, pavattaṃ saṅkhārā,

Appavattaṃ nibbānanti abhiññeyyaṃ, nimittaṃ saṅkhārā, animittaṃ nibbānanti

Abhiññeyyaṃ, āyūhanā saṅkhārā, anāyūhanā nibbānanti abhiññeyyaṃ, paṭisnidhi

Saṅkhārā, appaṭisandhi nibbānanti abhiññeyyaṃ, gati saṅkhārā, agati nibbānanti

Abhiññeyyaṃ, nibbatti saṅkhārā, anibbatti nibbānanti abhiññeyyaṃ, upapatti saṅkhārā,

Anupapatti nibbānanti abhiññeyyaṃ, jāti saṅkhārā, ajāti nibbānanti abhiññeyyaṃ,

Jarā saṅkhārā, ajarā nibbānanti abhiññeyyaṃ, vyādhi saṅkhārā, avyādhi nibbānanti

Abhiññeyyaṃ, maraṇaṃ saṅkhārā, amaraṇaṃ nibbānanti abhiññeyyaṃ, soko saṅkhārā,

Asoko nibbānanti abhiññeyyaṃ. Paradevo saṅkhārā, aparidevo nibbānanti

Abhiññeyyaṃ, upāyāso saṅkhārā, anupāyāso nibbānanti abhiññeyyaṃ.

Paṭhamakabhāṇavāraṃ.

Pariggahaṭṭho abhiññeyyo, parivāraṭṭho abhiññeyyo, paripūraṭṭho1 abhiññeyyo,

Ekaggaṭṭho abhiññeyyo, avikkhepaṭṭho abhiññeyyo, paggahaṭṭho abhiññeyyo,

Avisāraṭṭho abhiññeyyo, anāvilaṭṭho abhiññeyyo, aniñjanaṭṭho abhiññeyyo,

Ekattupaṭṭhānavasena2 cittassa ṭhitaṭṭho abhiññeyyo, ārammaṇaṭṭho abhiññeyyo,

Gocaraṭṭho abhiññeyyo, pahānaṭṭho abhiññeyyo, pariccāgaṭṭho abhiññeyyo,

Vuṭṭhānaṭṭho abhiññeyyo, nivattanaṭṭho abhiññeyyo, santaṭṭho abhiññeyyo,

Paṇītaṭṭho abhiññeyyo, vimuttaṭṭho abhiññeyyo, anāsavaṭṭho abhiññeyyo,

Taraṇaṭṭho abhiññeyyo, animittaṭṭho abhiññeyyo, appaṇihitaṭṭho abhiññeyyo,

Suññataṭṭho abhiññeyyo, ekarasaṭṭho abhiññeyyo, [PTS Page 016] [\q 16/]

anativattanaṭṭho abhiññeyyo,

Yuganandhaṭṭho, 3 abhiññeyyo, niyyānaṭṭho abhiññeyyo, hetuṭṭho abhiññeyyo,

Dassanaṭṭho abhiññeyyo, ādhipateyyaṭṭho abhiññeyyo.

Samathassa avikkhepaṭṭho abhiññeyyo, vipassanāya anupassanaṭṭho abhiññeyyo,

Samathavipassanānaṃ ekarasaṭṭho abhiññeyyo, yuganandhassa4 anativattanaṭṭho

abhiññeyye.

Sikkhāya samādānaṭṭho abhiññeyyo, ārammaṇassa gocaraṭṭho abhiññeyyo, līnassa

Cittassa paggahaṭṭho abhiññeyyo, uddhatassa cittassa niggahaṭṭho5 abhiññeyyo,

Ubhovisuddhānā ajjhapekkhanaṭṭho abhiññeyyo, bhāvanā visesādhigamaṭṭho6

Abhiññeyyo, uttari paṭivedhaṭṭho abhiññeyyo, saccābhisamayaṭṭho abhiññeyyo,

Nirodhe patiṭṭhānaṭṭho abhiññeyyo.

1. Paripūraṭṭho-sa, 2. Ekatta paṭṭhānavasena-[PTS]

3. Yuganadadhaṭṭho-machasaṃ, 4. Yuganadadhassa-machasaṃ 5. Viniggahaṭṭho-[PTS]

6. Visesādhigamaṭṭho-machasaṃ, syā,

[BJT Page 30] [\x 30/]

Saddhindriyassa adhimokkhaṭṭho abhiññeyeyā, viriyindriyassa paggahaṭṭho abhiññeyyo,

Satindriyassa upaṭṭhānaṭṭho abhiññeyyo, samādhindriyassa avikkhepaṭṭho abhiññeyyo,

Paññīndriyassa dassanaṭṭho abhiññeyyo.

Saddhābalassa assaddhiye akampiyaṭṭho abhiññeyyo, viriyabalassa kosajje

Akampayaṭṭho abhiññeyyo, satibalassa pamāde akampiyaṭṭho abhiññeyyo,

Paññābalassa avajjāya akampiyaṭṭho abhiññeyyo.

Satisambojjhaṅgassa upaṭṭhānaṭṭho abhiññeyeyā, dhammavicasambojjhaṅgassa

pavicayaṭṭho

Abhiññeyyo, viriyasambojjhaṅgassa paggahaṭṭho abhiññeyyo, pitisambojjhaṅgassa

Upasamaṭṭho abhiññeyyo, samādhisambojjhaṅgassa avikkhepaṭṭho abhiññeyeyā,

Upekkhāsambojjhaṅgassa paṭisaṅkhānaṭṭho abhiññeyyo.

Sammādiṭṭhiyā dassanaṭṭho abhiññeyyo, sammāsaṅkappassa abhiniropanaṭṭho

Abhiññeyeyā, sammāvācāya pariggahaṭṭho abhiññeyeyā, sammākammantassa

Samūṭṭhānaṭṭho abhiññeyyo, sammāājīvassa vodākaṭṭho abhiññeyyo, [PTS Page 017] [\q

17/]

Sammāvāyāmassa paggahaṭṭho abhiññeyyo, sammāsatiyā upaṭṭhānaṭṭho abhiññeyeyā,

Sammāsamādhissa avikkhepaṭṭho abhiññeyyo.

Indriyānaṃ ādhipateyyaṭṭho1 abhiññeyyo, balānaṃ akampiyaṭṭho abhiññeyyo,

Bojjhaṅgānaṃ niyyānaṭṭho abhiññeyyo, maggassa hetuṭṭho abhiññeyeyā,

Satipaṭṭhānānaṃ upaṭṭhānaṭṭho abhiññeyyo, sammappadhānānaṃ padahanaṭṭho2

Abhiññeyeyā, iddipādānaṃ ijjhanaṭṭho abhiññeyyo, saccāna-tathaṭṭho

Abhiññeyyo, payogānaṃ3 paṭappassadadhaṭṭho abhiññeyyo, phalānaṃ sacchikiriyaṭṭo

Abhiññeyyo.

Vitakkassa abhiniropanaṭṭho abhiññeyyo, vicārassa upavicāraṭṭho abhiññeyyo,

Pītiyā pharaṇaṭṭho abhiññeyyo, sukhassa abhisandanaṭṭho abhiññeyyo, cittassa

Ekaggaṭṭho abhiññeyyo.

Āvajjanaṭṭho abhiññeyyo, vijānanaṭṭho4 abhiññeyyo, pajānanaṭṭho abhiññeyyo,

sañjānanaṭṭho abhiññeyyo, (ekārammaṇaṭṭho abhiññeyyo, ) ekodaṭṭho5 abhiññeyyo,

abhiññāya ñātaṭṭho abhiññeyyo, pariññāya tīraṇaṭṭho abhiññeyeyā, pahānassa

pariccāgaṭṭho abhiññeyyo, bhāvanāya ekarasaṭṭho abhiññeyyo, sacchikiriyāya phassanaṭṭho

abhiññeyyo, khandhānaṃ khandhaṭṭho abhiññeyyo, dhātunaṃ dhātuṭṭho6 abhiññeyyo,

āyatānānaṃ āyatanaṭṭho abhiññeyyo, saṅkhatānaṃ saṅkhataṭṭho abhiññeyeyā, asaṅkhatassa

asaṅkhataṭṭho abhiññeyeyā.

1. Adhipateyyaṭṭho-[PTS, 2.] Padhānaṭṭho-pu.

3. Maggānaṃ-machasaṃ, yoganaṃ-sā, 4. Vijānaṭṭho-syā.

5. Ekarasaṭṭho-machasaṃ, ekārammaṇaṭṭho-sā. 6. Dhātaṭṭho(syā.

[BJT Page 32] [\x 32/]

Cittaṭṭho abhiññeyyo, cittānantariyaṭṭho1 abhiññeyyo, cittassa vuṭṭhānaṭṭho abhiññeyyo,

cittassa vivaṭṭanaṭṭho abhiññeyyo, cittassa hetuṭṭho2 abhiññeyyo, cittassa paccayaṭṭho

abhiññeyyo, cittassa vatthuṭṭho abhiññeyyo, cittassa bhummaṭṭho. 3 Abhiññeyyo, cittassa

ārammaṇaṭṭho abhiññeyyo, cittassa gocaraṭṭho abhiññeyyo, cittassa cariyaṭṭho abhiññeyyo,

cittassa gataṭṭho abhiññeyyo, cittassa abhinīhāraṭṭho abhiññeyyo, cittassa niyyānaṭṭho

abhiññeyyo, cittassa nissaraṇaṭṭho abhiññeyyo.

Ekatte āvajjanaṭṭho abhiññeyyo, ekatte vijānanaṭṭho [PTS Page 018] [\q 18/]

abhiññeyyo, ekatte pajānanaṭṭho abhiññeyyo, ekatte sañjānanaṭṭho abhiññeyyo, ekatte

ekodaṭṭho abhiññeyyo, ekatte upatibandhanaṭṭho4 abhiññeyyo, ekatte pakkhandanaṭṭho5

Abhiññeyyo, ekatte pasīdanaṭṭho abhiññeyyo, ekatte santiṭṭhanaṭṭho abhiññeyyo, ekatte

vimuccanaṭṭho6 abhiññeyyo, ekatte 'etaṃ santa'nti passanaṭṭho

Abhiññeyyo, ekatte yānīkataṭṭho abhiññeyyo, ekatte vatthukataṭṭho abhiññeyyo, ekatte

anuṭṭhitaṭṭho abhiññeyyo, ekatte paricitaṭṭho abhiññeyyo, ekatte susamāraddhaṭṭho

abhiññeyyo, ekatte pariggahaṭṭho abhiññeyyo, ekatte

Parivāraṭṭho abhiññeyyo, ekatte paripūraṭṭho abhiññeyyo, ekatte samodhānaṭṭho

abhiññeyyo, ekatte adhiṭṭhānaṭṭho abhiññeyyo, ekatte āsevanaṭṭho

Abhiññeyyo, ekatte bhāvanaṭṭho abhiññeyyo, ekatte bahulīkammaṭṭho abhiññeyyo, ekatte

susamuggataṭṭho abhiññeyyo, ekatte suvimuttaṭṭho abhiññeyyo, ekatte pujjhanaṭṭho

abhiññeyyo, ekatte anubujjhanaṭṭho abhiññeyyo, ekatte paṭibujjhanaṭṭho abhiññeyyo,

ekatte sambujjhanaṭṭho abhiññeyyo, ekatte bodhanaṭṭho

Abhiññeyyo, ekatte anubodhanaṭṭho abhiññeyyo, ekatte paṭibodhanaṭṭho abhiññeyyo,

ekatte samibodhanaṭṭho abhiññeyyo, ekatte bodhapakkhiyaṭṭho: 7 abhiññeyyo, ekatte

anubodhapakkhiyaṭṭho abhiññeyyo, ekatte paṭibodhapakkhiyaṭṭho abhiññeyyo, ekatte

sambodhapakkhiyaṭṭho abhiññeyyo, ekatte jotanaṭṭho

Abhiññeyyo, ekatte ujjotanaṭṭho abhiññeyyo, ekatte anujotanaṭṭho

Abhiññeyyo, ekatte paṭijānanaṭṭho abhiññeyyo, ekatte sañjotanaṭṭho

Abhiññeyyo.

1. Cittānattaritaṭṭho-[PTS: 2.] Hetaṭṭho-syā.

3. Bhumaṭṭho-machasaṃ. 4. Upanibandhaṭṭho-syā 5. Pakkhandhanaṭṭho-sa 6.

Muccanaṭṭho-sa, 7. Bodhipakkhiyaṭṭho-machasaṃ, sayā, [PTS]

[BJT Page 34] [\x 34/]

Pakāsanaṭṭho1 abhiññeyyo, virocanaṭṭho abhiññeyyo, kilesānaṃ santāpanaṭṭho abhiññeyyo,

amalaṭṭho abhiññeyyo, vimalaṭṭho abhiññeyyo, nimmalaṭṭho

Abhiññeyyo, samaṭṭho abhiññeyyo, samayaṭṭho abhiññeyyo, vivekaṭṭho

Abhiññeyyo, vivekacariyaṭṭho abhiññeyyo, virāgaṭṭho abhiññeyyo,

Virāgacariyaṭṭho abhiññeyyo, [PTS Page 019] [\q 19/] nirodhaṭṭho abhiññeyyo,

nirodhacariyaṭṭho

Abhiññeyyo, vossaggaṭṭho2 abhiññeyyo, vossaggacariyaṭṭho abhiññeyyo, vimuttaṭṭho

abhiññeyyo, vimutticariyaṭṭho abhiññeyyo.

Chandaṭṭho abhiññeyyo, chandassa mūlaṭṭho abhiññeyyo, chandassa pādaṭṭho abhiññeyyo,

chandassa padhānaṭṭho abhiññeyyo, chandassa ijjhanaṭṭho abhiññeyyo, chandassa

adhimokkhaṭṭho abhiññeyyo, chandassa paggahaṭṭho abhiññeyyo, chandassa

upaṭṭhānaṭṭho abhiññeyyo, chandassa avikkhepaṭṭho abhaññeyyo, chandassa dassanaṭṭho

abhiññeyyo.

Viriyaṭṭho3 abhiññeyyo, viriyassa4 mūlaṭṭho abhiññeyyo, viriyassa pādaṭṭho abhiññeyyo,

viriyassa padhānaṭṭho abhiññeyyo, viriyassa ijjhanaṭṭho abhiññeyyo, viriyassa

adhimokkhaṭṭho abhiññeyyo, viriyassa paggahaṭṭho abhiññeyyo, viriyassa upaṭṭhānaṭṭho

abhiññeyeyā, viriyassa avikkhepaṭṭho abhiññeyyo, viriyassa dassanaṭṭho abhiññeyyo.

Cittaṭṭho abhiññeyyo, cittassa mūlaṭṭho abhiññeyyo, cittassa pādaṭṭho

Abhiññeyyo, cittassa padhānaṭṭho abhiññeyyo, cittassa ijjhanaṭṭho abhiññeyyo, cittassa

adhimokkhaṭṭho abhiññeyyo, cittassa paggahaṭṭho abhiññeyyo, cittassa upaṭṭhānaṭṭho

abhiññeyeyā, cittassa avikkhepaṭṭho abhiññeyyo, cittassa dassanaṭṭho abhiññeyyo.

Vīmaṃsaṭṭho abhiññeyyo, vīmaṃsāya mūlaṭṭho abhiññeyyo, vīmaṃsāya pādaṭṭho

abhiññeyyo, vimaṃsāya padhānaṭṭho abhiññeyyo, vīmaṃsāya ijjhanaṭṭho abhiññeyyo,

vīmaṃsāya adhimokkhaṭṭho abhiññeyyo, vimaṃsāya paggahaṭṭho abhiññeyyo, vīmaṃsāya

upaṭṭhānaṭṭho abhiññeyeyā, vimaṃsāya avikkhepaṭṭho abhiññeyyo, vimaṃsāya

dassanaṭṭho abhiññeyyo.

*Dukkhassa piḷanaṭṭho abhiññeyyo, dukkhassa saṅkhataṭṭho abhiññeyyo, dukkhassa

santāpaṭṭho abhiññeyyo, dukkhassa vipariṇāmaṭṭho abhiññeyyo, .

Samudayassa āyūhanaṭṭho5, abhiññeyyo, samudayassa nidānaṭṭho abhiññeyyo,

samudayassa saññegaṭṭho abhiññeyyo, samudayassa paḷibodhaṭṭho6 abhiññeyyo. [PTS

Page 020] [\q 20/]

1. Patāpanaṭṭho-machasaṃ. Syā, [PTS, 2.] Vosaggaṭṭho-machasaṃ,

3. Vīriyaṭṭho-machasaṃ, 4. Vīriyassa-machasaṃ,

5. Āyuhanaṭṭho-syā 6. Palibodhanaṭṭho-[PTS,]

* Dukkhaṭṭhoti ādīti mūlapadānī maramama chaṭṭhasaṅgītipotthakādīsu adhikāni.

[BJT Page 36] [\x 36/]

Nirodhassa nissaraṇaṭṭho abhiññeyyo, nirodhassa vivekaṭṭho abhiññeyyo, nirodhassa

asaṅkhataṭṭho abhiññeyyo, nirodhassa amataṭṭho abhiññeyyo.

Maggassa niyyānaṭṭho abhiññeyyo, maggassa hetuṭṭho1 abhiññeyyo, maggassa

dassanaṭṭho abhiññeyyo, maggassa ādhipateyyaṭṭho abhiññeyyo.

Tathaṭṭho abhiññeyyo, anattaṭṭho abhiññeyyo, saccaṭṭho abhiññeyyo, paṭivedhaṭṭho

abhiññeyyo, abhijānanaṭṭho abhiññeyyo, parijānaṭṭho abhiññeyeyā, dhammaṭṭho

abhiññeyyo, dhātuṭṭho2 abhiññeyyo, ñātaṭṭho abhiññeyyo, sacchikiriyaṭṭho abhiññeyyo,

phassanaṭṭho abhiññeyyo, abhisamayaṭṭho abhiññeyyo.

Nekkhammaṃ abhiññeyyeṃ, avyāpādo abhiññeyyo, ālokasaññā abhiññeyyo, avikkhepo

abhiññeyyo, dhammavavatthānaṃ abhiññeyyeṃ, ñāṇaṃ abhiññeyyaṃ, pāmojjaṃ. 3

Abhiññeyyaṃ.

Paṭhamaṃ jhānaṃ4 abhiññeyyeṃ, dutiyaṃ jhānaṃ abhiññeyyeṃ, tatiyaṃ jhānaṃ abhiññeyyeṃ,

catutthaṃ jhānaṃ abhiññeyyeṃ, ākāsānañcāyatanasamāpatti abhiññeyyā,

viññāṇañcāyatanasamāpatti abhiññeyyā, ākiñcaññāyatanasamāpatti abhiññeyyā,

nevasaññānāsaññāyatanasamāpatti abhiññeyyā.

Aniccānupassanā abhiññeyyā, dukkhānupassanā abhiññeyyā, anattānupassanā abhiññeyyā,

nibbidānupassanā abhiññeyyā, virāgānupassanā abhiññeyyā, nirodhānupassanā

Abhiññeyyā, paṭinissaggānupassanā abhiññeyyā, khayānupassanā abhiññeyyā,

vayānupassanā abhiññeyyā, vipariṇāmānupassanā abhiññeyyā, animittānupassanā

abhiññeyyā,

Appaṇihitānupassanā abhiññeyyā, suññatānupassanā abhiññeyyā,

adhipaññādhammavipassanā abhiññeyyā, yathābhūtañāṇadassanaṃ abhiññeyyā,

ādīnavānupassanā abhiññeyyā,

Paṭisaṅkhānupassanā abhiññeyyā, vivaṭṭānupassanā abhiññeyyā.

Sotāpattimaggo abhiññeyyā, sotāpattiphalasamāpatti abhiññeyyā, sakadāgāmimaggo

abhiññeyyā, sakadāgāmiphalasamāpatti abhiññeyyā, anāgāmimaggo abhiññeyyā, [PTS Page

021] [\q 21/] anāgāmiphalasamāpatti abhiññeyyā, arahattamaggo abhiññeyyo,

arahattaphalasamāpatti abhiññeyyā.

Adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ abhiññeyyaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ5

abhiññeyyaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ abhiññeyyaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ

abhiññeyyaṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ abhiññeyyaṃ.

Assaddhiye akampiyaṭṭhena saddhābalaṃ abhiññeyyaṃ, kosajje akampiyaṭṭhena viriyabalaṃ

abhiññeyyaṃ, pamāde akampiyaṭṭhena satibalaṃ abhiññeyyaṃ, uddhacce akampiyaṭṭhena

samādhibalaṃ abhiññeyyaṃ, avijjāya akampiyaṭṭhena paññābalaṃ abhiññeyyaṃ.

1. Hetaṭṭho-syā. 2. Dhātaṭṭho-syā, 3. Pāmujjaṃ-syā,

4. Paṭhamajjhānaṃ (ādi) syā, [PTS, .] Vīriyindriyaṃ-machasaṃ

[BJT Page 38] [\x 38/]

Upaṭṭhānaṭṭhena satisambojjhaṅgo abhiññeyyo, pavicayaṭṭhena

dhammavicayasambojjhaṅgo abhiññeyyo, paggahaṭṭhena viriyasambojjhaṅgo abhiññeyyo,

pharaṇaṭṭhena pītisambojjhaṅgo abhiññeyyo, upasamaṭṭhena passaddhisambojjhaṅgo

abhiññeyyo, avikkhepaṭṭhena samādhisambojjhaṅgo abhiññeyyo, paṭisaṅkhānaṭṭhena

upekkhāsambojjhaṅgo abhiññeyyo.

Dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi abhiññeyyā, abhiniropanaṭṭhena sammāsaṅkappo abhiññeyyo,

pariggahaṭṭhena sammāvācā abhiññeyyā, samuṭṭhānaṭṭhena sammākammanto abhiññeyyo,

vodānaṭṭhena sammāājīvo abhiññeyyo, paggahaṭṭhena sammāvāyāmo abhiññeyyo,

upaṭṭhānaṭṭhena sammāsati abhiññeyyā. Avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi abhiññeyyo.

Ādhipateyyaṭṭhena indriyā abhiññeyyā, akampiyaṭṭhena balā abhiññeyayā, niyyānaṭṭhena

bojjhaṅgā abhiññeyayā, hetuṭṭhena maggo abhiññeyyo, upaṭṭhānaṭṭhena satipaṭṭhānā

abhiññeyyā, padahanaṭṭhena sammappadhānā abhiññeyyā, ijjhanaṭṭhena iddhipādā

abhiaññeyyā, tathaṭṭena saccā abhiññeyyā.

Avikkhepaṭṭhena samatho abhiññeyeyā, anupassanaṭṭhena vipassanā abhiññeyyā,

ekarasaṭṭhena samathavipassanā abhiññeyayā, anativattanaṭṭhena yugandhaṃ1

abhiññeyyaṃ.

Saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi abhiññeyyā, avikkhepaṭṭhena cittavisuddhi abhiññeyyā,

dassanaṭṭhena diṭṭhivisuddhi [PTS Page 022] [\q 22/] abhiññeyyā, muttaṭṭhena

vimokkho abhiññeyyo, paṭivedhaṭṭhena vijjā abhiññeyayā, pariccāgaṭṭhena vimutti

abhiññeyyā, samucchedaṭṭhena khaye ñāṇaṃ abhiññeyyaṃ, paṭappassaddhaṭṭhena

anuppāde ñāṇaṃ abhiññeyyaṃ.

Chando mūlaṭṭhena abhiññeyyo, manasikāro samuṭṭhānaṭṭhena abhiññeyyo, phasso

samodhānaṭṭhena abhiññeyyo, vedanā samosaraṇaṭṭhena abhiññeyyā, samādhi

pamukhaṭṭhena abhiññeyyo, sati ādhipateyaṭṭhena abhiññeyyā, paññā taduttaraṭṭhena2

abhiññeyyā, vimutti sāraṭṭhena abhiññeyyā, amatogadhaṃ nibbānaṃ pariyosānaṭṭhena

abhiññeyyaṃ.

Ye ye dhammā abhiññatā honti, te te dhammā ñātā honti, taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ,

pajānanaṭṭhena paññā tena vuccati: "ime dhammā abhiññeyyā'ti sotāvadānaṃ, taṃpajānanā

paññā sutamaye ñāṇaṃ"nti.

Abhiññeyyaniddeso.

Dutiyaka bhāṇavāraṃ.

1. Yuganaddhaṃ-machasaṃ. 2. Tatuttaraṭṭhena-machasaṃ.

[BJT Page 40] [\x 40/]

(1)

Kathaṃ 'ime dhammā pariññeyyā'ti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ:

Eko dhammā pariññeyyo: phasso upādāniyo.

Dve dhammā pariññeyyā: nāmañca rūpañca.

Tayo dhammā pariññeyyā: tisso vedanā

Cattāro dhammā pariññeyyā: cattāro āhārā

Pañca dhammā pariññeyyā: pañcupādānakkhandhā.

Cha dhammā pariññeyyā: cha ajjhattikāni āyatanāni.

Satta dhammā pariññeyyā: satta viññāṇaṭṭhitiyo.

Aṭṭha dhammā pariññeyayā: aṭṭha loka dhammā.

Nava dhammā pariññeyyā: nava sattāvāsā.

Dasa dhammā pariññeyyā: dasayatanāni.

(2)

Sabbaṃ bhikkhave, pariññeyyaṃ, kiñca bhikkhave, sabbaṃ pariññeyyaṃ.

Cakkhuṃ1 bhikkhave, pariññeyyaṃ, rūpā pariññeyyā, cakkhuviññāṇaṃ pariññeyyaṃ,

cakkhusampasso pariññeyyo, yampidaṃ2 cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ [PTS Page 023] [\q 23/] vā, tampi

pariññeyyaṃ.

Sotaṃ pariññeyyaṃ, saddā pariññeyyā, sotaviññāṇaṃ pariññeyyaṃ, sotasampasso

pariññeyyo, yampidaṃ2 sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā, tampi pariññeyyaṃ. Ghānaṃ pariññeyyaṃ, gandhā pariññeyyā,

Ghānaviññāṇaṃ pariññeyyaṃ, ghānasampasso pariññeyyo, yampidaṃ2

ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā,

tampi pariññeyyaṃ. Jivhā pariññeyyaṃ, rasā pariññeyyā, jivhaviññāṇaṃ pariññeyyaṃ,

jivhasampasso

Pariññeyyo, yampidaṃ2 jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā, tampi pariññeyyaṃ. Kāyo pariññeyyeṃ, phoṭṭhabbo pariññeyyā,

kāyaviññāṇaṃ pariññeyyaṃ, kāyasampasso pariññeyyo, yampidaṃ2 kāyasamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā, tampi pariññeyyaṃ. Mano

pariññeyyaṃ, dhammā pariññeyyā, manoviññāṇaṃ pariññeyyaṃ, manosampasso pariññeyyo,

yampidaṃ2 manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā, tampi pariññeyyaṃ. [A]

Rūpaṃ pariññeyyaṃ, vedanā pariññeyyā, saññā pariññeyyā, saṅkhārā pariññeyyā, viññāṇaṃ

pariññeyyaṃ, cakkhuṃ1 pariññeyyaṃ, -pe-jarāmaraṇaṃ pariññeyyaṃ, -peamatogadhaṃ

nibbānaṃ pariyosānaṭṭhena pariññeyyaṃ-pe-

Yesaṃ yesaṃ dhammānaṃ paṭilābhātthāya vāyamantassa te te dhammā paṭiladdhā honti.

Evaṃ te dhammā pariññatā ceva honti tīritā ca.

Nekkhammaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa nekkhammaṃ paṭiladdhaṃ hoti. Evaṃ so

dhammo pariññato ceva hoti tīrito ca.

Abyāpādaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa abyāpādo paṭiladdho hoti evaṃ so dhammo

pariññato ceva hoti tīrito ca.

1. Cakkhu-machasaṃ. 2. Yadidaṃ5[PTS.]

[A.] Vedanāsaṃyutta-aniccavagge pañcamaṃ,

[BJT Page 42] [\x 42/]

Ālokasaññaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa ālokasaññā paṭiladdhā hoti, evaṃ so dhammo

pariññato ceva hoti tīrito ca.

Avikkhepaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa avikkhepo paṭiladdhā hoti, evaṃ so

Dhammo pariññato ceva hoti tīrito ca.

Dhammavavatthānaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa dhammavavatthānaṃ paṭiladdhaṃ hoti,

evaṃ so dhammo pariññato ceva hoti tīrito ca.

Ñāṇaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa ñāṇaṃ paṭiladdhaṃ hoti, evaṃ so dhammo pariññato

ceva hoti tīrito ca.

Pāmojjaṃ1, paṭilābhatthāya vāyamantassa pāmojjaṃ paṭiladdhaṃ hoti, evaṃ so dhammo

pariññato ceva hoti tīrito ca. [PTS Page 025] [\q 25/]

Paṭhamaṃ jhānaṃ2 paṭilābhatthāya vāyamantassa paṭhamaṃjhānaṃ paṭiladdhaṃ hoti, evaṃ

so dhammo pariññato ceva hoti tīrito ca.

Dutiyaṃ jhānaṃ2 paṭilābhatthāya vāyamantassa dutiyaṃjhānaṃ paṭiladdhaṃ hoti, evaṃ so

dhammo pariññato ceva hoti tīrito ca.

Tatiyaṃ jhānaṃ2 paṭilābhatthāya vāyamantassa tatiyaṃjhānaṃ paṭiladdhaṃ hoti, evaṃ so

dhammo pariññato ceva hoti tīrito ca.

Catutthaṃ jhānaṃ2 paṭilābhatthāya vāyamantassa catutthaṃjhānaṃ paṭiladdhaṃ hoti, evaṃ so

dhammo pariññato ceva hoti tīrito ca.

Ākāsānañcāyatanasamāpattiṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa ākāsānañcāyatanasamāpatti

paṭiladdhā hoti, evaṃ so dhammo pariññato ceva hoti tīrito ca.

Viññāṇañcāyatanasamāpattiṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa viññāṇañcāyatanasamāpatti

Paṭiladdhā hoti, evaṃ so dhammo pariññato ceva hoti tīrito ca.

Ākiñcaññāyatanasamāpattiṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa ākiñcañcāyatanasamāpatti

Paṭiladdhā hoti, evaṃ so dhammo pariññato ceva hoti tīrito ca.

Nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa

nevasaññānāññāyatanasamāpatti paṭiladdhā hoti, evaṃ so dhammo pariññato ceva hoti

tīrito ca.

Aniccānupassanaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa aniccānupassanā paṭiladdhā hoti, evaṃ so

dhammo pariññato ceva hoti tīrito ca.

Dukkhānupassanaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa dukkhānupassanā paṭiladdhā hoti, evaṃ

so dhammo pariññato ceva hoti tīrito ca.

Anattānupassanaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa anattānupassanā paṭiladdhā hoti, evaṃ so

dhammo pariññato ceva hoti tīrito ca.

Nibbidānupassanaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa nibbidānupassanā paṭiladdhā hoti, evaṃ

so dhammo pariññato ceva hoti tīrito ca.

1. Pāmujjaṃ-syā, 2. Paṭhamajjhānaṃ-[PTS.]

[BJT Page 44] [\x 44/]

Virāgānupassanaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa virāgānupassanā paṭiladdhā hoti, evaṃ so

dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.

Nirodhānupassanaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa nirodhānupassanā paṭiladdhā hoti, evaṃ

so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.

Paṭinissaggānupassanaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa [PTS Page 025] [\q 25/]

paṭinissaggānupassanā paṭiladdhā hoti, evaṃ so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.

Khayānupassanaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa khayānupassanā paṭiladdhā hoti, evaṃ so

dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.

Vayānupassanaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa vayānupassanā paṭiladdhā hoti, evaṃ so

dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.

Vipariṇāmānupassanaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa vipariṇāmānupassanā paṭiladdhā

hoti, evaṃ so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.

Animittānupassanaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa animittānupassanā paṭiladdhā hoti, evaṃ

so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.

Appaṇihitānupassanaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa appaṇihitānupassanā paṭiladdhā

hoti, evaṃ so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.

Suññatānupassanaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa suññatānupassanā paṭiladdhā hoti, evaṃ

so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.

Adhipaññādhammavipassanaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa adhipaññādhammavipassanā

paṭiladdhā hoti, evaṃ so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.

Yathābhūtañāṇadassanaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa yathābhūtañāṇadassanaṃ

paṭiladdhā hoti, evaṃ so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.

Ādīnavānupassanaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa ādīnavānupassanā paṭiladdhā hoti, evaṃ

so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.

Paṭisaṅkhānupassanaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa paṭisaṅkhānupassanā paṭiladdhā hoti,

evaṃ so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.

[BJT Page 46] [\x 46/]

Vivaṭṭānupassanaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa vivaṭṭānupassanā paṭiladdhā hoti, evaṃ

so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.

Sotāpattimaggaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa sotāpattimaggo paṭiladdhā hoti, evaṃ so

dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca. [PTS Page 026] [\q 26/]

Sakadāgāmimaggaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa sakadāgāmimaggo paṭiladdhā hoti, evaṃ

so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.

Anāgāmimaggaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa anāgāmimaggo paṭiladdhā hoti, evaṃ so

dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.

Arahattamaggaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa arahattamaggo paṭiladdhā hoti, evaṃ so

dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.

Yesaṃ yesaṃ dhammānaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa te te dhammā paṭiladdhā honti,

evaṃ te dhammā paraññatā ceva honti tīrinā ca. Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena

paññā tena vuccati "ime dhammā pariññeyyā'ti sotāvadānaṃ, taṃ pajānanā paññā sutamaye

ñāṇa"nti.

Pariññeyyaniddeso.

(3)

Kathaṃ 'ime dhammā pahātabbā'ti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ:

Eko dhammo pahātabbo: asmimāno.

Dve dhammo pahātabbo: avijjā ca bhavataṇhā ca

Tayo dhammā pahātabbā: tisso taṇhā.

Cattāro dhammā pahātabbā: cattāro ogā.

Pañca dhammā pahātabbā: pañca nivaraṇāni.

Cha dhammā pahātabbā: cha taṇhākāya.

Sattadhammā pahātabbā: sattānusayā,

Aṭṭha dhammā pahātabbā: aṭṭha micchattā.

Nava dhammā pahātabbā: nava taṇhā mūlakā

Dasa dhammā pahātabbā: dasa micchattā

[BJT Page 48] [\x 48/]

Dve pahānāni: samucchedappahānaṃ paṭippassaddhippahānaṃ. Samucchedappahānañca

lokuttaraṃ khayagāmimaggaṃ bhāvayato paṭippassaddhipupahānañca phalakkhaṇe.

Tīṇi pahānāni: kāmānametaṃ nissaraṇaṃ yadidaṃ nekkhammaṃ, rūpānametaṃ nissaraṇaṃ

yadidaṃ āruppaṃ, yaṃ kho pana kiñci bhūtaṃ saṅkhataṃ paṭiccasamuppannaṃ nirodho.

Tassa nissaraṇaṃ nekkhammaṃ paṭiladdhassa kāmā pahīnā veva honti pariccattā ca,

āruppaṃ paṭiladdhassa saṅkhārā pahinā ceva honti pariccattā ca.

Cattāri pahānāni: dukkhasaccaṃ pariññā paṭivedhaṃ paṭivijjhanto pajahāti, 1

samudayasaccaṃ [PTS Page 027] [\q 27/] pahānapaṭivedhaṃ paṭivijjhanto pajahāti, 1

nirodhasaccaṃ sacchikiriyāpaṭivedhaṃ paṭivijjhanto pajahāti, 1 maggasaccaṃ

bhāvanāpaṭivedhaṃ paṭivijjhanto pajahāti. 1

Pañca pahānāni: vikkhambhanappahānaṃ tadaṅgappahānaṃ samucchedappahānaṃ

paṭippassaddhippahānaṃ nissaraṇapahānaṃ. Vikkhambhanappahānañca nīvaraṇānaṃ

paṭhamaṃ jhānaṃ bhāvayato, tadaṅgappahānañca diṭṭhigatānaṃ nibbedhabhāgiyaṃ

samādhiṃ bhāvayato, samucchedappahānañca lokuttaraṃ khayagāmimaggaṃ bhāvayato,

paṭippassaddhippahānañca phalakkhaṇe, nissaraṇappahānañca nirodho nibbānaṃ.

(6)

"Sabbaṃ bhikkhave, pahātabbaṃ, kiñca bhikkhave, sabbaṃ pahātabbaṃ:

Cakkhuṃ2, bhikkhave, pahātabbaṃ, rūpā pahātabbā, cakkhuviññāṇaṃ pahātabbaṃ,

cakkhusamphasso pahātabbo, yampidaṃ3, cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi pahātabbaṃ.

Sotaṃ pahātabbaṃ, saddā pahātabbā, sotaviññāṇaṃ pahātabbaṃ, sotasamphasso pahātabbo,

yampidaṃ3, sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi pahātabbaṃ. Ghānaṃ pahātabbaṃ, gandhā pahātabbā,

ghānaviññāṇaṃ pahātabbaṃ, ghānasamphasso pahātabbo, yampidaṃ3,

ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi pahātabbaṃ. Jivhā pahātabbaṃ, rasā pahātabbā, jivhāviññāṇaṃ pahātabbaṃ,

jivhāsamphasso pahātabbo, yampidaṃ3, jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ

vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi pahātabbaṃ. Kāyo pahātabbaṃ, poṭṭhabbā

pahātabbā, kāyaviññāṇaṃ pahātabbaṃ, kāyasamphasso pahātabbo, yampidaṃ3,

kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi pahātabbaṃ. Mano pahātabbo, dhammā pahātabbā, manoviññāṇaṃ pahātabbaṃ,

manosamphasso pahātabbo, yampidaṃ manomphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā

dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi pahātabbaṃ. [A.]

1. Pajahati-pu, machasaṃ, syā. 2. Cakkhu-machasaṃ.

3. Yadidaṃ-[PTS.]

[A.] Vedanāsaṃyutta-aniccavagge chaṭṭhaṃ.

[BJT Page 50] [\x 50/]

Rūpaṃ passanto pajahāti, vedanaṃ passanto pajahāti, saññaṃ passanto pajahāti, saṅkhāre

passanto pajahāti, viññāṇaṃ passanto pajahāti, cakkhuṃ passanto pajahāti, jarāmaraṇaṃ

passanto pajāhāti, amatogadhaṃ nibbānaṃ pariyosānaṭṭhena passanto pajahāti.

Ye ye dhammā pahīnā honti, te te dhammā pariccattā honti. Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ,

pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati. "Ime dhammā pahātabbāti sotāvadhānaṃ, taṃpajātanā

paññā sutamaye ñāṇa"nti.

Pahātabbaniddeso

Tatiyo bhāṇavāro. [PTS Page 028] [\q 28/]

(5)

Kathaṃ ime dhammā bāvetabbā'ti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye kāṇaṃ:

Eko dhammo bhāvetabbo: kāyagatā sati sātasahabatā.

Dve dhammā bhāvetabbā: samatho va vipassanā ca.

Tayo dhammā bhāvetabbā: tayo samādhī.

Cattāro dhammā bhāvetabbā: cattāro satipaṭṭhānā.

Pañca dhammā bhāvetabbā: pañcaṅgiko samādhi. 1

Cha dhammā bhāvetabbā: cha anussatiṭṭhānāni.

Satta dhammā bhāvatabbā: satta bojjhaṅgā.

Aṭṭha dhammā bhavetabbā: ariyo aṭṭhaṅgiko maggo.

Nava dhammā bhāvetabbā: nava pārisuddhipadhāniyaṅgāni. 2

Dasa dhamimā bhāvetabbā: dasa kasiṇāyatanāni.

1. Sammā samādhi-syā, 2. Pārisuddhippadhāniyaṅgāni-syā,

[BJT Page 52] [\x 52/]

Dve bhāvanā: lokiyā ca bhāvanā, lokuttarā bhāvanā.

Tisso bhāvanā: rūpāvacarakusalānaṃ dhammānaṃ bhāvanā, arūpāvacarakusalānaṃ

dhammānaṃ bhāvanā, apariyāpanna1. Kusalānaṃ dhammānaṃ bhāvanā.

Rūpāvacarakusalānaṃ bhāvanā atthi hīnā, atthi majjhimā atthi paṇitaṃ.

Arūpāvacarakusalānaṃ dhammānaṃ bhāvanā atthi hīnā, atthi majjhimā, atthi paṇitā.

Apariyāpanna kusalānaṃ dhammānaṃ bhāvanā paṇitaṃ.

Catasesā bhāvanā: dukkhasaccaṃ pariññāpaṭivedhaṃ paṭivijjhanetā bhāveti, samudayasaccaṃ

pahānapaṭivedhaṃ. 2 Paṭivijjhanetā bhāveti, maggasaccaṃ bhāvanā paṭivedhaṃ

paṭivijjhanetā bhāveti. Imā catasso bhāvanā.

Aparāpi catasesā bhāvanā. Phassanā bhāvanā, paṭilābhā bhāvanā, ekarasā bhāvanā, āsevanā

bhāvanā.

Katamā phasanā bhāvanā. Sabbesaṃ samādhiṃ samāpajjāntānaṃ tattha jātā dhammā ekārasā

honti ayaṃ phasanā bhāvanā.

Katamā paṭilābhā bhāvanā: sabbesaṃ samādhiṃ samāpannānaṃ tattha jātā dhammā

aññamaññaṃ nātivatatantīti ayaṃ paṭilābhā bhāvanā.

Katamā ekarasā bhāvanā: adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ bhāvayato saddhindriyassa

vasena cattari indriyāni ekarasā hontīti indriyānaṃ ekarasaṭṭhena [PTS Page 029] [\q 29/]

bhāvanā, paggahaṭeṭhana viriyindriyaṃ3 bhavavayato viriyindriyassa vasena cattāri

indriyāni ekarasā hontīti indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyāni

bhāvayato satindriyassa vasena cattāri indriyāni ekarasā hontīti indriyānaṃ ekarasaṭṭhena

bhāvanā, upaṭṭhākaṭṭhena samādhindriyaṃ bhavayato samādhindriyassa vasena cattāri

indriyāni ekarasā honnatīti indriyā naṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, avikkhepaṭṭhena

samādhindriyaṃ bhāvayato samādhindriyassa vasena cattāri indriyāni ekarasā hontitīti

indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, dassanaṭṭhena paññindriyassa yameva cattari indriyāni

ekarasā hontīti indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā

Assaddhiye akampiyaṭṭhena saddhābalaṃ bhāvayato saddhābalassa vasena cattāri balāni

ekarasā hontīti balānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, todajje akampiyaṭṭhena viribalaṃ

bhāvayato viriyabalassa vasena cattāri ba lāni ekarasā hontīti bālānaṃ ekarasaṭṭhena

bhāvanā, pamāde akampiyaṭṭhena satibalaṃ bhāvayato satibalassa vasena cattari balāni

ekarasā hontīti balānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, uddhace akampiyaṭṭhenā samādhibalaṃ

bhāvayato samādhibalassa vasena cattāri balāni ekarasā hontīti balānaṃ ekarasaṭṭhena

bhāvanā, avijjāya akampiyaṭṭhena paññabalaṃ bhāvayato paññabalassa vasena cattāri balāni

ekarasā hontīti balānaṃ ekarasaṭṭhena bhavenā.

1. Apariyāpannānaṃ - syā 2. Pahānappaṭivedhaṃ-machasaṃ, syā 3. Viriyindiyaṃ - machasaṃ.

[BJT Page 54] [\x 54/]

Upaṭṭhānaṭṭhena mbājjhaṅgaṃ bhāvayato satisambojjhaṅgassa vasena cha bojjhaṅgā ekarasā

hontīti bojjhaṅgānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, pavicayaṭṭhena dhammavicayasambojjhaṅgaṃ

bhāvayato dhammavicayasambojjhaṅgassa vasena cha bojjhaṅgāekarasā hontīti bojjhaṅgānaṃ

ekarasaṭṭhena bhāvanā, paggahaṭṭheṇa viriyasambojjhaṅgaṃ bhāvayato viriya

sambojjhaṅgassa vasena cha bojjhaṅgā ekarasā honīti bojjhaṅgānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā,

pharaṇaṭṭhena pītisambojjhaṅgaṃ bhāvayato pītimbojjhaṅgassa vasena cha bojjhaṅgā

ekarasā hontīti bojjhaṅganaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, upasamaṭṭhena

passaddhisambojjhaṅgaṃ bhāvayato passaddhisambojjhaṅgassa vasena cha bojjhaṅgā ekarasā

hontīti bojjhaṅgānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, avikkhepaṭṭhena samādhi sambājjhaṅgaṃ

bhāvayato samādhi samebājjhaṅgassa vasena chabojjhaṅgā ekarasā hontīti [PTS Page 030]

[\q 30/] bojjhaṅgānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, paṭisaṅkhānaṭṭhena

upekakhasambojjhaṅgaṃ bhāvayato upekkhāsambojjhaṅgaṃ bhāvayato

upekkhāsambojjhaṅgassa vasena cha bojjhaṅgā ekarasā hontīti bojjhaṅgānaṃ ekarasaṭṭhena

bhāvanā

Dassanaṭṭhena sammādiṭṭhiṃ bhāvayato sammādiṭṭhiyā vasena sattamaggaṅgā ekarasā

hontiti maggaṅganaṃ eka rasaṭṭhena bhāvanā, abhiniropanaṭṭhena sammāsaṅkappaṃ

bhāvayato sammāsaṅkappassa vasena satta maggaṅgā ekarasā hontiti maggaṅgānaṃ

ekarasaṭṭhena bhāvanā, pariggahaṭṭhena sammāvācaṃ bhāvayato sammāvācāyaṃ vasena

satta maggaṅgā ekarasā hontiti maggaṅgānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, samuṭṭhānaṭṭhena

sammākammantaṃ bhāvayato sammākammantassa vasena sattamaggaṅgāṅgā ekarasā hontīti

maggaṅgānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, vodānaṭṭhena sammāājīvaṃ bhāvayato

sammāājīvassa vasena satta maggaṅgā ekarasā hontīti maggaṅgānaṃ ekarasaṭṭhena

bhāvanā, paggahaṭṭhena sammāvāyāmaṃ bhāvayato sammāvāyāmassa vasona

sattamaggaṅgā ekarasā hontīti maggaṅgānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, upaṭṭhānaṭṭhena

sammāsatiṃ bhāvayato sammāsatiyā vasena satta maggaṅgā ekarakasā hontīti maggaṅgānaṃ

ekarasaṭṭhena bhāvanā, avikkhepaṭṭhena sammāsamādhiṃ bhāvayato sammāsamādhissa

vasena satta maggaṅgā ekarasā hontīti maggaṅgānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā. Ayaṃ ekarasā

bhāvanā.

Katamā āsevanā bhāvanā "idha bhikkhu pabbanhasamayampi 1 āsevati,

majjhantikasamayampi 2 āsevati, majjhatti kasamayampi2 āsevati, sāyanhasamayampi

āsevati, purebhattampi āsevati, pacchābhattampi āsevati, purimepi yāme āsevati, majjhimepi

yāme āsevati, pacchimepi yāme āsevati, rattimpi āsevati, divāpi āsevati, rattindivāpi āsevati,

kālepi āsevati, chuṇhopi āsevati, vassepi āsevati, hemantepi āsevati, gimhepi āsevati,

purimepi vayokhandhe āsevati, majjhimepi vayokhandhe āsevati, pacchimepivayokhandhe

āsevati. Ayaṃ āsevanā bhāvanā.

Imā catasso bhāvanā.

1. Pubbaṇhasamayaṃ - machasaṃ. 2. Majjhaṇhikasamayampi - machasaṃ.

[BJT Page 56] [\x 56/]

Aparāpi catassi bhāvanā. Tattha jātānaṃ dhammānaṃ [PTS Page 031] [\q 31/]

anativattanaṭṭhena bhāvanā, induyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā,

tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, asevanaṭṭhena bhāvanā.

Kathaṃ tattha jātānaṃ dhammānaṃ ananivattanaṭṭhena bhāvanā.

Kāmacchandaṃ pajahato nekkhammavasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti tattha

jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā, byāpādaṃ pajahato abyāpādavasena jātā

dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā, thinamiddhaṃ1- pajahato ālokasaññāvasena jātā

dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā,

vicikicchaṃ pajahato dhammavatthānavasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti tattha

jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā, avijjaṃ pajahato ñāṇavasena jātādhammā

aññamaññaṃ nātivattantīti tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhona bhāvanā, aratiṃ

pajahato pāmojjavasena2- jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti tattha jātānaṃ

dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā.

Nīvaraṇe3- pajahato paṭhamajjhānavasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti tattha

jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā, vitakkavicāre pajahato dutiyajjhānavasena

jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti tattha jatānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena

bhāvanā, pītiṃ pajahato tatiyajjhānavasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti tattha

jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā, sukhadukkhe pajahato

catutthajjhānavasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti tattha jātānaṃ dhammānaṃ

anativattanaṭṭhena bhāvanā.

1. Thinamiddhaṃ - machasaṃ. 2. Pāmujjavasena - syā 3. Nīvaraṇaṃ - [PTS]

[BJT Page 58] [\x 58/]

Rūpasaññaṃ paṭighasaññaṃ nānattasaññaṃ pajahato ākiñcaññāyatanasamāpattivasena jātā

dhammā aññamaññaṃ [PTS Page 032] [\q 32/] nātivattantīti tattha jātānaṃ dhammānaṃ

anativattanaṭṭhena bhāvanā, ākāsanañcāyatanasaññaṃ pajahato

viññāṇañcāyatanasamāpattivasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti tattha jātānaṃ

dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā, viññāṇañcāyatanasaññaṃpajahato

ākiñcaññāyatanasamāpattivasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti tattha jātānaṃ

dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā, ākiñcaññāyanatasaññaṃ pajahato

nevasaññānāsaññāyatanasamāpattivasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti tattha

jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā.

Niccasaññaṃ pajahato aniccānupassanāvasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattanti tattha

jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā, sukhasaññaṃ pajahato

dukkhānupassanāvasenajātā dhammā aññamaññaṃ nātivattanti tattha jātānaṃ dhammānaṃ

anativattanaṭṭhena bhāvanā, attasaññaṃ pajahato anattānupassanāvasena jātā dhammā

aññamaññaṃ nātivattanti tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā, nandiṃ

pajahato nibbidānupassanāvasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti tattha jātānaṃ

Dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā, rāgaṃ pajahato cirāgānupassanāvasena jātā

dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti tatthā jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā,

samudayaṃ pajahato nirodhānupassanāvasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti

tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā, ādānaṃ pajahato

paṭitisassaggānupassanāvasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti tattha jātānaṃ

dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā, ghanasaññaṃ1pajahato khayānupassanāvaseta jātā

dhammā aññamañña nātivattantīti tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā,

āyuhataṃ2pajahato cayānupassanāvasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti tattha

jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā, dhuvasaññaṃ pajahato

viparimānupassanāvasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti tattha jātānaṃ

dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā, nimittaṃ pajahato animittānu

1. Ghānasaññaṃ - [PTS 2.] Āyuhanaṃ - syā [PTS]

[BJT Page 60] [\x 60/]

Passanāvasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti tattha jātānaṃ [PTS Page 033] [\q

33/] dhammānaṃ anattivattanaṭṭhena bhāvanā, paṇidhiṃ pajahato

appaṇihitānupassanāvasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti tattha jātānaṃ

dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā, abhinavesaṃ pajahato suññatānupassanāvasena

jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena

bhāvanā, sārādānābhinivesaṃ pajahato adhipaññādhammavipassanāvasena jātā dhammā

aññamaññaṃ nātivattantīti tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā,

sammohābhinivesaṃ pajahato yathābhūtañāṇadassanavasena jātā dhammā aññamaññaṃ

nātivattantīti tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā, ālayābhinivesaṃ

pajahato ādinuvānupassanāvasena jātā dhammā aññamaññaṃ nāti vattantiti tattha jātānaṃ

dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā, appaṭisaṅkhaṃ pajahato paṭisaṅkhānupassāvasena

jātā dhammā aññamaññaṃ nāti vattantiti tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena jātā

dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti tattha jānānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena

bhāvanā.

Diṭṭhekaṭṭhe kilese pajahato sotāpattimaggavasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti

tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā, oḷārike kilese pajahato

sakadāgāmimaggavasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti tattha jātānaṃ

dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā, aṇusahagate kilese pajahato

anāgāmimaggavasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti tattha jātānaṃ dhammānaṃ

anativattanaṭṭhena bhāvanā, sabbakilese pajahato arahattamaggavasena jātā dhammā

aññamaññaṃ nātivattantīti tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā.

Evaṃ tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā.

[BJT Page 62] [\x 62/]

Kathaṃ indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā.

Kāmacchandaṃ pajahato nekkhammavasena pañcindriyāni ekarasā hontīti indriyānaṃ

ekarasaṭṭhena bhāvanā, byāpādaṃ pajahato abyāpādavasena pañcindriyāni ekarasā hontiti

indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, [PTS Page 034 [\q 34/] BJT Page 62-5 [\x 62/]

6-@]pliya 5

Kāmacchandaṃ pajahato nekkhammavasena pañcindriyāni ekarasā hontīti indriyānaṃ

ekarasaṭṭhena bhāvanā, thīnamiddhaṃ pajahato ālokasaññāvasena pañcindriyāni ekarasā

hontīti indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, uddhaccaṃ pajahato avikkhepavasena

pañcindriyāni ekarasā pañcindriyāni ekarasā hontīti indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā,

avijjaṃ pajahato ñāṇavasena pañcindriyāni ekarasā hontīti indriyānaṃ ekarasaṭṭhena

bhāvanā, aratiṃ pajahato pāmojja vasena pañcindriyāni ekarasā hontīti indriyānaṃ

ekarasaṭṭhena bhāvanā,

Nīvaraṇe3. Pajahato paṭhamajjhānavasena pañcindriyāni ekarasā hontīti indriyānaṃ

ekarasaṭṭhena bhāvanā, vitakkavicāre pajahato dutiyajjhānavasena pañcindriyāni ekarasā

hontīti ekarasaṭṭhena bhāvanā, pītiṃ pajahato tatiyajjhānavasena pañcindriyāni ekarasā

hontiti indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, sukhadukkhe pajahato catutthajjhānavasena

pañcindriyāni ekarasā hontīti indriyānaṃ ekarasaṭṭhe bhāvanā,

1. Thīnamiddhaṃ-machasaṃ. 2. Pāmujjavasena-syā 3. Nivaraṇaṃ-[PTS] sī.

[BJT Page 62-5 [\x 62/] 8]

Rūpasaññaṃ paṭighasaññaṃ nānattasaññaṃ pajahato ākiñcaññāyatanasamāpattivasena

pañcindriyāni ekarasā hontīti indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, ākāsānañcāyatanasaññaṃ

pajahato viññāṇañcāyatanasamāpattivasena pañcindriyāni ekarasā hontīti indriyānaṃ

ekarasaṭṭhena bhāvanā, viññāṇañcāyatanasaññaṃ pajahato ākiñcaññāyatanasamāpattivasena

pañcindriyāni ekarasā hontīti ekarasaṭṭhena bhāvanā, ākiñcaññāyatanasaññaṃ pajahato

nevasaññānāsaññāyatanasamāpattivasena pañcindriyāni ekarasā hontīti indriyānaṃ

ekarasaṭṭhena bhāvanā.

Niccasaññaṃ pajahato aniccānupassanāvasena pañcindriyāni ekarasā hontīti indriyānaṃ

ekarasaṭṭhena bhāvanā, sukhasaññaṃ pajahato dukkhānupassanāvasena pañcindriyāni

ekarasā hontīti ekarasaṭṭhena bhāvanā, attasaññaṃ pajahato anattānupassanāvasena

pañcindriyāni ekarasā hontīti indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, nandiṃ pajahato

nibbidānupassanāvasena pañcindriyāni ekarasā hontīti indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā,

rāgaṃ pajahato virāgānupassanāvasena pañcindriyāni ekarasā hontīti indriyānaṃ ekarasa

ṭṭhana bhāvanā, samudayaṃ pajahato nirodhānupassanāvasena pañcindriyāni ekarasā

hontīti indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, ādānaṃ pajahato paṭinissaggānupassanāvasena

pañcindriyāni ekarasā hontīti indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, ghanasaññaṃ1 pajahato

khayānupassanāvasena pañcindriyāni ekarasā hontīti indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā,

āyuhanaṃ2 pajahato vayānupassanāvasena pañcindriyāni ekarasā hontīti indriyānaṃ

ekarasaṭṭhena bhāvanā, dhuvasaññaṃ pajahato vipariṇāmānupassanāvasena pañcindriyāni

ekarasā hontīti indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, nimittaṃ pajahato animittānu-

1. Ghānasaññaṃ-[PTS 2.] Āyūhanaṃ-syā[PTS BJT Page 62-6 [\x 62/] 0]

Passanāvasena pañcindriyāni ekarasā hontiti indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, paṇidhiṃ

pajahato appaṇihitānupassanāvasena pañcindriyāni ekarasā hontīti indriyānaṃ

ekarasaṭṭhena bhāvanā, abhinivesaṃ pajahato suññatānupassanāvasena pañcindriyāni

ekarasā hontīti indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, sārādānābhinivesaṃ pajahato

adhipaññādhammavipassanāvasena pañcindriyāni ekarasā hontīti indriyānaṃ ekarasaṭṭhena

bhāvanā, sammohābhinivesaṃ pajahato yathābhūtañāṇadassaṇavasena pañcindriyāni

ekarasā hontīti indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, ālayābhinivesaṃ pajahato

ādīnuvānupassanāvasena pañcindriyāni ekarasā hontīti indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā,

appaṭisaṅkhaṃ pajahato paṭisaṅkhānupassanāvasena pañcindriyāni ekarasā hontīti

indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, saññogābhinivesaṃ pajahato vivaṭṭānupassanāvasena

pañcindriyāni ekarasā hontīti indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā,

Diṭṭhekaṭṭhe kilese pajahato sotāpattimaggavasena pañcindriye ekarasā hontīti indriyānaṃ

ekarasaṭṭhena bhāvanā, oḷārike kilese pajahato sakadāgāmimaggavasena pañcindriye

ekarasā hontīti indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, aṇusahagate kilese pajahato

anagāmimaggavasena pañcindriyāni ekarasā hontīti induyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā,

sabbakilese pajahato arahattamaggavasena pañcindriyāni ekarasā hontīti. Indriyānaṃ

ekarasaṭṭhena bhāvanā,

Evaṃ indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā

Kathaṃ tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā,

Kāmachandaṃ pajahanto1 nekkhammavasena viriyaṃ2 vāhetīti tadupagaviriyavāhanaṭṭhena

bhāvanā, byāpādaṃ pajahanato1 abyāpādavasena viriyaṃ2 vāhetīti

tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā,

1. Pajahato-machasaṃ syā. 2 Vīriyaṃ-machasaṃ.

[BJT Page 62-5 [\x 62/] 6-@]pliya 8

Thīnamiddhaṃ pajahato ālokasaññāvasena viriyaṃ2 vāhetīti tadupagaviriyavāhanaṭṭhena

bhāvanā, uddhaccaṃ pajahato avikkhepavasena viriyaṃ2 vāhetīti

tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, vicikicchaṃ pajahato dhammavavatthāvasena

viriyaṃ2 vāhetīti tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, avijjaṃ pajahato ñāṇavasena

viriyaṃ2 vāhetīti tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, aratiṃ pajahato pāmojjavasena

viriyaṃ2 vāhetīti tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā.

Nīvaraṇe3. Pajahato paṭhamajjhānavasena viriyaṃ2 vāhetīti tadupagaviriyavāhanaṭṭhena

bhāvanā, vitakkavicāre pajahato dutiyajjhānavasena viriyaṃ2 vāhetīti

tadupagaviriyavāhanaṭhena bhāvanā, pītiṃ pajahato tatiyajjhānavasena viriyaṃ2 vāhetīti

tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, sukhadukkhe pajahato catutthajjhānavasena viriyaṃ2

vāhetīti tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā.

3. Nivaraṇaṃ-[PTS] sī.

[BJT Page 62-5 [\x 62/] 8]

Rūpasaññaṃ paṭighasaññaṃ nānattasaññaṃ pajahato ākiñcaññāyatanasamāpattivasena

viriyaṃ2vāhetīti tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, ākāsānañcāyatanasaññaṃ pajahato

Viññāṇañcāyatanasamāpattivasena viriyaṃ2 vāhetīti tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā,

viññāṇañcāyatanasaññaṃ pajahato ākiñcaññāyatanasamāpattivasena viriyaṃ2 vāhetiti

Tadupagaviriyavāhanaṭṭena bhāvanā, ākiñcaññāyatanasaññaṃ pajahato

nevasaññānāsaññāyatanasamāpattivasena viriyaṃ2 vāhetīti tadupagaviriyavāhanaṭṭhena

bhāvanā.

Niccasaññaṃ pajahato aniccānupassanāvasena viriyaṃ2 vāhetīti

tadupagavirayavāhanaṭṭhena bhāvanā, sukhasaññaṃ pajahato dukkhānupassanāvasena

viriyaṃ2 vāhetīti tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, attasaññaṃ pajahato

anattānupassanāvasena viriyaṃ2 vāhetīti tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, nandiṃ

pajahato nibbidānupassanāvasena

Viriyaṃ2 vāhetīti tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, rāgaṃ pajahato

virāgānupassanāvasena viriyaṃ2 vāhetīti tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, samudayaṃ

pajahato nirodhānupassanāvasena viriyaṃ2 vāhetīti tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā,

ādānaṃ pajahatopaṭanissaggānupassanāvasena viriyaṃ2 vāhetīti

tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, ghanasaññaṃ*1 pajahato khayānupassanāvasena

viriyaṃ2 vāhetīti tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, āyuhanaṃ*2 pajahato

vayānupassanāvasena viriyaṃ2 vāhetīti tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, dhuvasaññaṃ

pajahato vipariṇāmānupassanāvasena viriyaṃ2 vāhetīti tadupagaviriyavāhanaṭṭhena

bhāvanā, nimittaṃ pajahato animittānu

*1. Ghānasaññaṃ-[PTS 2.] Āyūhanaṃ-syā [PTS]

[BJT Page 62-6 [\x 62/] 0]

Passanāvasena viriyaṃ2 vāhetīti tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, paṇidhiṃ pajahato

appaṇihitānupassanāvasena viriyaṃ2 vāhetīti tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā,

abhinivesaṃ pajahato suññatānupassanāvasena viriyaṃ2 vāhetīti

tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, sārādānābhinivesaṃ pajahato

adhipaññādhammavipassanāvasena viriyaṃ2 vāhetīti tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā,

sammohābhinivesaṃ pajahato yathābhūtañāṇadassanavasena viriyaṃ2 vāhetīti

tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, ālayābhinivesaṃ pajahato ādīnuvānupassanāvasena

viriyaṃ2 vāhetīti tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, appaṭisaṅkhaṃ pajahato

paṭisaṅkhānupassanāvasena viriyaṃ2 vāhetīti tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā,

saññogābhinivesaṃ pajahato vivaṭṭanānupassanāvasena viriyaṃ2 vāhetīti

tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā.

Diṭṭhekaṭṭhe kilese pajahato sotāpattimaggavasena viriyaṃ2 vāhetīti

tadupagaviriyavāhanaṭenaṭhana bhāvanā, oḷārike kilese pajahato sakadāgāmimaggavasena

viriyaṃ2 vāhetīti tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, aṇusahagate kilese pajahato

anagāmāmaggavasena viriyaṃ2 vāhetīti tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, sabbakilese

pajahato arahattamaggavasena viriyaṃ2 vāhetīti tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā.

[BJT Page 62-6 [\x 62/] 2]

Evaṃ tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā.

Kathaṃ āsevanaṭṭhena bhāvanā:

Kāmacchandaṃ pajahanato1 nekkhammaṃ āsevatīti āsevanaṭṭhena bhāvanā, byāpādaṃ

pajahanato abyāpādaṃ āsevatīti āsevanaṭṭhena bhāvanā,

[BJT Page 62-5 [\x 62/] 6 line 8]

Thīnamiddhaṃ pajahato ālokasaññāvasena āsevatīti āsevanaṭṭhena bhāvanā, uddhaccaṃ

pajahato avikkhepavasena āsevatīti āsavanaṭṭhena bhāvanā, vicikicchaṃ pajahato

dhammavavatthānavasena āsevatiti āsevanaṭiṭhe bhāvānā, avijjaṃ pajahato ñāṇavasena

āsevatīti āsavanaṭṭhena bhāvanā, aratiṃ pajahato pāmojjavane āsevatīti āsevaṭṭhena

bhavanā.

Nīvaraṇe3. Pajahato paṭhamajjhānavasena āsevatīti āsevanaṭṭhena bhāvanā, vitakkavicāre

pajahato dutiyajjhānanasena āsevatīti āsevanaṭṭhena bhāvanā, pītiṃ pajahato

tatiyajjhānavasena āsevatīti āsevanaṭṭhena bhāvanā, sukhadukkhe pajahato

catutthajjhānasena āsevatiti āsevanaṭṭhena bhāvanā,

3. Nīvaraṇaṃ-[PTS] sī.

[BJT Page 62-5 [\x 62/] 8]

Rūpasaññaṃ paṭighasaññaṃ nānattasaññaṃ pajahato ākiñcaññāyatanasamāpattivasena

āsevatīti āsevanaṭṭhena bhāvanā, ākāsānañcāyatanasaññaṃ pajahato

viññāṇañcāyatanasamāpattivasena āsevatiti āsevanaṭṭhena bhāvanā,

viññāṇañcāyatanasaññaṃ pajahato ākiñcaññāyatanasamāpattivasena āsevatīti āsevanaṭṭhena

bhāvanā, ākiñcaññāyatanasaññaṃ pajahato nevasaññāyatanasamāpattivasena āsevatīti

āsevanaṭṭhena bhāvanā.

Niccasaññaṃ pajahato aniccānupassanāvasena āsevatīti āsevanaṭṭhena bhāvanā,

sukhasaññaṃ pajahato dukkhānupassanāvasena āsevatīti āsevanaṭṭhena bhāvanā,

attasaññaṃ pajahato anattānupassanāvasena āsevatīti āsevanaṭṭhena bhāvanā, nandiṃ

pajahato nibbidānupassanāvasena āsevatīti āsevanaṭṭhena bhāvanā, rāgaṃ pajahato

virāgānupassanāvasena āsevatīti āsevanaṭṭhena bhāvanā, samudayaṃ pajahato

nirodhānupassanāvasena āsevatīti āsevanaṭṭhena bhāvanā, ādānaṃ pajahato

paṭinissaggānupassanāvasena āsevatīti āsevanaṭṭhena bhāvanā, ghanasaññaṃ*1 pajahato

khayānupassanāvasena āsevatīti āsevanaṭṭhena bhāvanā, āyuhanaṃ*2 pajahato

vayānupassanāvasena āsevatīti āsevanaṭṭhena bhāvanā, dhuvasaññaṃ pajahato

vipariṇāmānupassanāvasena āsevatīti āsevanaṭṭhena bhāvanā, nimittaṃ pajahato animittānu

*1. Ghānasaññaṃ-[PTS 2.] Āyūhanaṃ-syā[PTS]

[BJT Page 62-6 [\x 62/] 0]

Passanāvasena āsevatīti āsevanaṭṭena bhāvanā, paṇidhiṃ pajahato

appaṇihitānupassanāvasena āsevatīti āsevanaṭṭhena bhāvanā, abhinivesaṃ pajahato

suññatānupassanāvasena āsevatīti asevanaṭṭhena bhāvanā, sārādānābhinivesaṃ pajahato

adhipaññādhammāvipassanāvasena āsevatīti āsevanaṭṭhena bhāvanā, samamohābhinivesaṃ

pajahato āsevatīti āsevanaṭṭhena bhāvanā, ālayābhinivesaṃ pajahato

ādinuvānupassanāvasena āsevatīti āsevanaṭṭhena bhāvanā, appaṭisaṅkhaṃ pajahato

paṭisaṅkhānupassanāvasena āsevatīti āsevanaṭṭhena bhāvanā, saññogābhinivesaṃ pajahato

vivaṭṭanānupassanāvasena āsevatīti āsevanaṭṭhena bhāvanā.

Diṭṭhekaṭṭhe kilese pajahato sotāpattimaggavasena āsevatīti āsevanaṭṭhena bhāvanā,

oḷārike kilese pajahato sakadāgāmimaggavasena āsevatīti āsevanaṭṭhena bhāvanā,

aṇusahagate kilese pajahato anagāmimaggavasena āsevatīti āsevanaṭṭhena bhāvanā,

sabbakilese pajahanato arahattamaggaṃ āsevatīti āsevanaṭṭhena bhāvanā.

Evaṃ āsevanaṭṭhena bhāvanā. Imā catasso bhāvanā.

Rūpaṃ passanto bhāveti, vedanaṃ passanto bhāveti, saññaṃ passanto bhāveti, saṅkhāre

passanto bhāveti, viññāṇaṃ passanto bhāveti. Cakkhuṃ passanto bhāveti, ghānaṃ passanto

bhāveti, jivhā passanto bhāveti, kayo passanto bhāveti, mano passanto bhāveti

[BJT Page 62-1 [\x 62/] 4]

Cakkhuṃ passanto bhāveti, sotaṃ passanto bhāveti, ghānaṃ1 passanto bhāveti, jivhā passanto

bhāveti, kāyo passanto bhāveti, mano passanto bhāveti.

Rūpā passanto bhāveti, saddā passanto bhāveti, gandhā passanto bhāveti, rasā passanto

bhāveti, pheṭṭhebbā passanto bhāveti, dhammā passanto bhāveti.

Cakkhuviññāṇaṃ passanto bhāveti, sotaviññāṇaṃ passanto bhāveti, ghānaviññāṇaṃ

passanto bhāveti, jivhāviññāṇaṃ passanto bhāveti, kāyaviññāṇaṃ passanto bhāveti,

manoviññāṇaṃ passanto bhāveti.

Cakkhusamphasso passanto bhāveti, sotasamphasso passanto bhāveti, gānasamphasaso

passanato bhāveti, jivhāsampasaso passanto bhāveti, kāyasamphasso passanto bhāveti,

manoviññāṇaṃ passanto bhāveti.

Cakkhusamphassajā passanto bhāveti, sotasamphassajā passanto bhāveti, ghānasamphassajā

passanto bhāveti, jivhāsamphassajā passanto bhāveti, kāyasampassajā phassanto bhāveti,

manosamphassajā passanto bhāveti.

Rūpasaññā passanto bhāveti, saddasaññā passanto bhāveti, gandhasaññā passanto bhāveti,

rasasaññā passanto bhāveti, bhoṭṭhabbasaññā passanto bhāveti, dhammasaññā passanto

bhāveti.

Rūpasañcetanā passanto bhāveti, saddasañcetanā passanto bhāveti, gandhasañcetanā

passanto bhāveti, rasasañcetanā passanto bhāveti, phoṭṭhabbasañcenā passanto bhāveti,

dhammasañcetanā passanto bhāveti.

Rūpataṇhā passanto bhāveti, saddataṇhā phassanto bhāveti, gandhataṇhā passanto bhāveti,

rasataṇhā passanto bhāveti, phoṭṭhabbataṇhā passanto bhāveti, dhammataṇhā passanto

bhāveti.

Rūpavitakko passanto bhāveti, saddavitakko passanto bhāveti, gandhavitakko passanto

bhāveti, rasavitakko passanto bhāveti, phoṭṭhabbavitakko passanto bhāveti, dhammavitakko

passanto bhāveti.

Rūpavicāro passanto bhāveti, saddavicāro passanto bhāveti, gandhavicāro pasasanto bhāveti,

rasavicāro passanto bhāveti, phoṭṭhabbavicāro passanto bhāveti, dhammavicāro passanto

bhāveti.

Paṭhavidhātu2 passanto bhāveti, āpodhātu passanto bhāveti, tejodhātu passanto bhāveti,

vāyodhātu passanto bhāveti, ākāsadhātu passanto bhāveti, viññāṇadhātu passanto bhāveti.

Paṭhavīkasiṇaṃ3 passanto bhāveti, āpokasiṇaṃ passanto bhāveti, tejākasiṇaṃ passanto

bhāveti, vāyokasiṇaṃ passanto bhāveti, nīlakasiṇaṃ passanto bhāveti, pītakasiṇaṃ passanto

bhāveti, lohitakasiṇaṃ passanto bhāveti, odātakasiṇaṃ passanto bhāveti, ākāsakasiṇaṃ

passanto bhaveti, viññāṇakasiṇaṃ passanto bhaveti.

1. Ghāṇaṃ-machasaṃ 2. Pathavīdhātu-machasaṃ. 3. Pathavīkasiṇaṃ-machasaṃ.

[BJT Page 62-1 [\x 62/] 6] kesā passanto bhāveti, lomā passanto bhāveti, nakhā passanto

bhāveti, dantā passanto bhāveti, taco passanto bhāveti, maṃsaṃ passanto bhāveti, nahārū1

passanto bhāveti, aṭṭhi passanto bhaveti, aṭṭhimiñjaṃ2 passanto bhāveti, vakkaṃ passanto

bhāveti, hadayaṃ passanto bhāveti, yakanaṃ passanto bhāveti, kilomakaṃ passanto bhāveti,

pihakaṃ passanto bhāveti, papphāsaṃ passanto bhāveti, antaṃ passanto bhāveti, antaguṇaṃ

passanto bhāveti, udariyaṃ passanto bhāveti, karīsaṃ passanto bhāveti, pittaṃ passanto

bhāveti, semhaṃ passanto bhāveti, pubbo passanto bhāveti, lohitaṃ passanto bhāveti, sedo

passanto bhāveti, medo passanto bhāveti, assu passanto bhāveti, vasā passanto bhāveti,

kheḷo passanto bhāveti, siṅghāṇitā passanto bhāveti, lasikā passanto bhāveti, muttaṃ

passanto bhāveti, matthaluṅgaṃ passanto bhāveti.

Cakkhāyatanaṃ passanto bhāveti, rūpāyatanaṃ passanto bhāveti, sotāyatanaṃ passanto

bhāveti, saddāyatanaṃ passanto bhāveti, ghānāyatanaṃ passanto bhāveti, gandhāyatanaṃ

passanto bhāveti, jivhāyatanaṃ passanto bhāveti, rasāyatanaṃ passanto bhāveti, kāyāyatanaṃ

passanto bhāveti, phoṭṭhabbāyatanaṃ passanto bhāveti, manāyatanaṃ passanto bhāveti,

dhammāyatanaṃ phassanto bhāveti.

Cakkhudhātu passanto bhāveti, rūpadhātu passanto bhāveti, cakkhuviññāṇadhātu passanto

bhāveti, sotadhātu passanto bhāveti, saddadhātu passanto bhāveti, sotaviññāṇadhātu

passanto bhāveti, ghānadhātu passanto bhāveti, gandhadhātu passanto bhāveti,

ghānaviññāṇadhātu passanto bhāveti, jivhādhātu passanto bhāveti, rasadhātu passanto

bhāveti, jivhaviññāṇadhātu passanto bhāveti, kāyadhātu passanto bhāveti, phoṭṭhabbadhātu

passanto bhāveti, kāyaviññāṇadhātu passanto bhāveti, manodhātu passanto bhāveti,

dhammadhātu passanto bhāveti, manoviññāṇadhātu passanto bhāveti.

Cakkhundriyaṃ passanto bhāveti, sotindriyaṃ passanto bhāveti, ghānindriyaṃ passanto

bhāveti, jivhindriyaṃ passanetā bhāveti, kāyindriyaṃ passanto bhāveti, manindriyaṃ passanto

bhāveti, jīvitindriyaṃ passanto bhāveti, itthindriyaṃ passanto bhāveti, purisindriyaṃ

passanto bhāveti, sukhindriyaṃ passanto bhāveti, dukkhinduriyaṃ bhāveti,

semanassindriyaṃ passanto bhāveti, domanassindriyaṃ passanto bhāveti, upekkhindriyaṃ

passanto bhāveti, saddhindriyaṃ passanto bhāveti, viriyindriyaṃ3 passanto bhāveti,

satindriyaṃ passanto bhāveti, samādhindriyaṃ passanto bhāveti, paññindriyaṃ passanto

bhāveti, anaññātaññāssāmītindriyaṃ passanto bhāveti, aññindriyaṃ passanto bhāveti,

aññātāvindriyaṃ passanto bhāveti.

Kāmadhātu passanto bhāveti, rūpadhātu passanto bhāveti, arūpadhātu passanto bhāveti,

kāmabhavo passanto bhāveti, rūpabhavo passanto bhāveti, arūpabhavo passanto bhāveti,

saññābhavo passanto bhāveti, asaññābhavo passanto bhāveti, nevasaññānāsaññābhavo

passanto bhāveti, ekavokārabhavo passanto bhāveti, catuvokārabhavo passanto bhāveti,

pañcavokārabhavo passanto bhāveti.

Paṭhamaṃ4 jhānaṃ passanto bhāveti, dutiyaṃ jhānaṃ passanto bhāveki. Tatiyaṃjhānaṃ

passanto bhāveti, catutthaṃ jhānaṃ passanto bhāveti, mettā cetovimutta passanto bhāveti,

karuṇācetovimutti passanto bhāveti, muditā cetovimutti passanto bhāveti,

upekkhocetovimutti passanto bhāveti, ākāsānañcāyatanasamāpatti passanto bhāveti,

viññānañcāyatanasamāpatti passanto bhāveti, ākiñcaññāyatanasamāpatti passanto bhāveti,

nevasaññānāsaññāyatanasamāpatti passanto bhāveti.

1. Nahārū-machasaṃ 2. Aṭaṭhimiñjaṃ passanto-syā, [PTS.]

Vīriyindriyaṃ-machasaṃ. 4. Paṭhamajjhānaṃ-syā.

[BJT Page 62: [\x 62/] 18]

Avijjā passanto bhāveti, saṅkhārā passanto bhāveti, viññāṇaṃ passanto bhāveti, nāmarūpaṃ

passanto bhāveti, saḷāyatanaṃ passanto bhāveti, phasso passanto bhāveti, vedanā passanto

bhāveti, taṇhā passanto bhāveti, upādānaṃ passanto bhāveti, bhavo passanto bhāveti, jāti

passanto bhāveti, jarāmaraṇaṃ passanto bhāveti.

Dukkhaṃ passanto bhāveti, dukkhasamudayo passanto bhāveti, dukkhanirodho passanto

bhāveti, dukkhanirodhagiminī paṭipadā passanto bhāveti.

Rūpaṃ passanto bhāveti, rūpasamudayo passanto bhāveti, rupanirodho passanto bhāveti,

rūpanirodhogāminī paṭipadā passanto bhāveti.

Vedanā passanto bhāveti, vedanā samudayo passaneto bhāveti, vedanānirodho passaneto

bhāveti, vedanānirodhagāmīni paṭipadā passaneto bhāveti. Saññā passanto bhāveti,

saññāsamudayo passanto bhāveti, saññānirodho passanto bhāveti, saññānirodhagāmīni

paṭipadā passanto bhāveti, saṅkhārā passanto bhāveti, saṅkhārāsamudayo passanto bhāveti,

saṅkhāranirodho passanto bhāveti, saṅkhāranirodhagāmīni paṭipadā passanto bhāveti.

Viññāṇaṃ passanto bhāveti, viññāṇasamudayo passanto bhāveti, viññāṇanirodho passanetā

bhāveti, viññāṇanirodhagāmīni paṭipadā passanto bhāveti.

Cakkhuṃ1 passanto bhāveti, cakkhusamudayophassanto bhāveti, cakkhunirodho passanto

bhāveti, cakkhunirodagāmīni paṭipadā passanto bhāveti, jarāmaraṇaṃ passanto bhāveti,

jarāmaraṇasamudayo passanto bhāveti, jarāmaraṇanirodho passanto bhāveti,

jarāmaraṇanirodhagāmīni paṭipadā passanto bhāveti.

Dukkhassa pariññaṭṭho passanto bhāveti, dukkhasamudayassa pahānaṭṭho passanto

bhāveti, dukkhanirodhassa sacchikiriyaṭṭho passanto bhāveti, dukkhanirodagāmīniyā

paṭapadāya bhāvanaṭṭho passanto bhāveti.

Rūpassa pariññaṭṭho passanto bhāveti, rupasamudayassa pahānaṭṭho passanto bhāveti,

rūpanirodhassa sacchikiriyaṭṭho passanto bhāveti, rūpanirodhagāmīniyā paṭipadāya

bhāvanaṭṭho passanto bhāveti.

Vedanāya pariññaṭṭho passanto bhāveti, vedanāsamudayassa pahānaṭṭho passanto bhāveti,

vedanānirodhassa sacchikiriyaṭṭho passanto bhāveti, vedanānirodhagāmīniyā paṭipadāya

bhāvanaṭṭho passanto bhāveti, saññāya pariññaṭṭhopassanto bhāveti, saññāyasamudayassa

pahānaṭṭho passanto bhāveti, saññānirodhassa sacchikiriyaṭṭho passanto bhāveti,

saññānirodhagimīniyā paṭipadāya bhāvanaṭṭho phassanto bhāveti, saṅkhārānaṃ

pariññaṭṭho passanto bhāveti, saṅkhārasamudayassa pahānaṭṭho passanto bhāveti,

saṅkhāranirodhassa sacchikiriyaṭṭho passanto bhāveti, saṅkhāranirodhagāmīniyā

paṭipadāya bhāvanaṭṭho passanto bhāveti. Viññāṇassa pariññaṭṭho passanto bhāveti,

viññaṇasamudayassa pahānaṭṭho passanto bhāveti, viññāṇassanirodhassa sacchikiriyaṭṭho

passanto bhāveti, viññāṇassanirodhagāmīniyā paṭipadāya bhāvanaṭṭho passanto bhāveti,

cakkhussa pariññaṭṭho passanto bhāveti, cakkhusamudayassa pahānaṭṭho passanto bhāveti,

cakkhunirodhassa sacchikiriyaṭṭho passanto bhāveti, cakkhunirodhagāmīniyā paṭapadāya

bhāvanaṭṭho passanto bhāveti, jarāmaraṇassa pariññaṭṭho passanto bhāveti,

jarāmaraṇasamudayassa pahānaṭṭho passanto bhāveti, jarāmaraṇanirodhassa

sacchikiriyaṭṭho passanto bhāveti, jarāmaraṇanirodhagāmīniyā paṭipadāya bhāvanaṭṭho

passanto bhāveti.

Dukkhassa pariññāpaṭivedaṭṭho passanto bhāveti, dukkhasamudayassa

pahānapaṭivedhaṭṭho passanto bhāveti, dukkhanirodhassa sacchikiriyāpaṭivedhaṭṭho

passanto bhāveti, dukkhanirodhagāmīniyā paṭipadāya bhāvanāpaṭivedhaṭṭho passanto

bhāveti.

Rūpassa pariññāpaṭivedhaṭṭho passanto bhāveti, rūpasamudayassa pahānapaṭivedhaṭṭho

passanto bhāveti, rupanirodhassa sacchikiriyāpaṭivedhaṭṭho passanto bhāveti,

rupanirodhagāmīniyā paṭipadāya bhāvanāpaṭivedhaṭṭho passanto bhāveti.

Vedanāya pariññāpaṭivedhaṭṭho passanto bhāveti, vedanāyasamudayassa

pahānapaṭivedhaṭṭho passanto bhāveti, vedanāyanirodhassa sacchikiriyāpaṭivedhaṭṭho

passanto bhāveti, vedanānirodhagāmīniyā paṭipadāya bhāvanāpaṭivedhaṭṭho passanto

bhāveti. Saññāya pariññāpaṭivedaṭṭho passanto bhāveti, saññāsamudayassa

pahānapaṭivedhaṭṭho passanto bhāveti, saññāyanirodhassa sacchikiriyāpaṭivedhaṭṭho

passanto bhāveti, saññāyanirodhagāmīniyā paṭipadāya bhāvanāpaṭivedhaṭṭho passanto

bhāveti, saṅkhārānaṃ pariññāpaṭivedhaṭṭho passanto bhāveti, saṅkhārāsamudayassa

pahānapaṭivedhaṭṭho passanto bhāveti, saṅkhāranirodhassa sacchikāriyāpaṭivedhaṭṭho

passanto bhāveti, viññāṇassa pariññāpaṭivedhaṭṭho passanto bhāveti, viññāṇasamudayassa

pahānapaṭivedhaṭṭho passanto bhāveti, viññāṇanirodhassa sacchikiriyāpaṭivedhaṭṭho

passanto bhāveti, viññānvirodhagāmīniyā paṭipadāya bhāvanāpaṭivedhaṭṭho passanto

bhāveti, cakkhussa pariññāpaṭivedhaṭṭho passanto bhāveti, cakkhusamudayassa

pahānapaṭivedhaṭṭho passanto bhāveti, cakkhunirodhassa sacchikiriyāpaṭivedhaṭṭho

passanto bhāveti, cakkhunirodhagāmīniyā paṭipadāya bhāvanāpaṭivedhaṭṭho passanto

bhāveti, jarāmaraṇassa pariññāpaṭivedhaṭṭho passanto bhāveti, jarimaraṇasamudayassa

pahānapaṭivedhaṭṭho passanto bhāveti, jarāmaraṇanirodhassa sacchikiriyāpaṭivedhaṭṭho

passanto bhāveti, jarāmaraṇanirodhagāmīniyā paṭipadāya bhāvanāpaṭivedhaṭṭho passanto

bhāveti.

1. Cakkhu-machasaṃ.

[BJT Page 62-2 [\x 62/] 0]

Dukkhaṃ passaneto bhāveti, dukkhasamudayo passanto bhāveti, dukkhanirodho passanto

bhāveti, dukkhassa samudayanirodho passanto bhāveti, dukkhassa chandarāganirodho

passanto bhāveti, dukkhassa assādo passanto bhāveti, dukkhassa ādīnavo passanto bhāveti,

dukkhassa nissaraṇaṃ passanto bhāveti.

Rupaṃ passanto bhāveti, rupasamudayo passanto bhāveti, rupanirodho passanto bhāveti,

rūpassa samudayanirodho passanto bhāveti, rupassa chandarāganirodho passanto bhāveti,

rūpassa assādo passanto bhāveti, rupassa ādīnavo passanto bhāveti, rūpassa nissaraṇaṃ

passanto bhāveti.

Vedanā passanto bhāveti, vedanāsamudayo passanetā bhāveti, vedanānirodho passanto

bhāveti, vedanā samudayanirodho passanto bhāveti, vedanā chandarāganirodho passanto

bhāveti, vedanā assādo passanto bhāveti, vedanā ādīnavo passanto bhāveti, vedanā

nissaraṇaṃ passanto bhāveti, saññā passanto bhāveti, saññāsamudayo passanto bhāveti,

saññānirodho passanto bhāveti, saññā samudayanirodho passanto bhāveti, saññā

chandanirodho passanto bhāveti, saññā assādo passanto bhāveti, saññā ādīnavo passanto

bhāveti, saññā nissaraṇaṃ passanto bhāveti, saṅkhārā passanto bhāveti, saṅkhārāsamudayo

passanto bhāveti, saṅkhārānirodho passanto bhāveti, saṅkhārassa samudayanirodho passanto

bhāveti, saṅkhārassa chandarāganirodho passanto bhāveti, saṅkhārassa assādo passanto

bhāveti, saṅkhārassa ādīnavo passanto bhāveti, saṅkhārassa nissaraṇaṃ passanto bhāveti,

viññāṇaṃ passanto bhāveti, viññāṇasamudayo passanto bhāveti, viññāṇanirodho passanto

bhāveti, viññāṇa samudayanirodho passanto bhāveti, viññāṇa chandarāganirodho passanto

bhāveti, viññāṇassa assādo passanto bhāveti, viññāṇassa ādīnavo passanto bhāveti,

viññāṇassa nissaraṇaṃ passanto bhāveti, cakkhuṃ passanto bhāveti, cakkhusamudayo

passanto bhāveti, cakkhunirodho passanto bhāveti, cakkhussa samudayanirodho passanto

bhāveti, cakkhussa chandarāganirodho passanto bhāveti, cakkhussa assādo passanto bhāveti,

cakkhussa ādīnavo passanto bhāveti, cakkhussa nissaraṇaṃ passanto bhāveti,

Jarāmaraṇaṃ passanto bhāveti, jarāmaraṇasamudayo passanto bhāveti, jarāmaraṇanirodho

passanto bhāveti, jarāmaraṇassa samudayanirodho passanto bhāveti, jarāmaraṇassa

chandarāganirodho passanto bhāveti, jarāmaraṇassa assādo passanto bhāveti, jarāmaraṇassa

ādīnavo passanto bhāveti, jarāmaraṇassa nissaraṇaṃ passanto bhāveti.

Dukkhaṃ passanto bhāveti, dukkhasamudayo passanto bhāveti, dukkhanirodho passanto

bhāveti, dukkhanirodhagāmini paṭipadā passanto bhāveti, dukkhassa assādo passanto

bhāveti, dukkhassa ādīnavo passanto bhāveti, dukkhassa ādīnavo passanto bhāveti,

dukkhassa nissaraṇaṃ passanto bhāveti.

Rūpaṃ passanto bhāveti, rūpasamudayo passanto bhāveti, rūpanirodho passanto bhāveti,

rupanirodhagāmini paṭipadā passanto bhāveti, rūpassa assādo passanto bhāveti, rūpassa

ādīnavo passanto bhāveti, rūpassa nissaraṇaṃ passanto bhāveti.

Vedanā passanto bhāveti, vedanāsamudayo passanto bhāveti, vedanānirodho passanto

bhāveti, vedanānirodhagāmīni paṭipadā passanto bhāveti, vedanā assādo passanto bhāveti,

vedanā ādīnavo passanto bhāveti, vedanā nissaraṇaṃ passanto bhāveti, saññā passanto

bhāveti, saññāsamudayo passanto bhāveti, saññānirodho passanto bhāveti,

saññānirodhagāmīni paṭipadā passanto bhāveti, saññā assādo passanto bhāveti, saññā

ādīnavo passanto bhāveti, saññā nissaraṇaṃ passanto bhāveti, saṅkhārā passanto bhāveti,

saṅkhārāsamudayo passanto bhāveti, saṅkhārānirodho passanto bhāveti,

saṅkhāranirodhagāmini paṭipadā passanto bhāveti, saṅkhārassa assādo passanto bhāveti,

saṅkhārassa ādīnavo passanto bhāveti, saṅkhārassa nissaraṇaṃ passanto bhāveti, viññāṇaṃ

passanto bhāveti, viññāṇasamudayo passanetā bhāveti, viññāṇanirodho passanto bhāveti,

viññāṇanirodhagāmīni paṭipadā passanto bhāveti, viññāṇassa assādo phassanto bhāveti,

viññāṇassa ādīnavo passanto bhāveti, viññāṇassa nissaraṇaṃ passanto bhāveti,

jarāmaraṇaṃ passanto bhāveti, jarāmaraṇasamudayo passanto bhāveti, jarāmaraṇanirodho

passanto bhāveti, jarāmaraṇanirodhagāmīni paṭipadā passanetā bhāveti, jarāmaraṇassa

assādo passanto bhāveti, jarāmaraṇassa ādīnavo passanto bhāveti, jarāmaraṇassa

nissaraṇaṃ passanto bhāveti.

Aniccākanupassanā passanto bhāveti, dukkhānupassanā passanto bhāveti, anattānupassanā

passanto bhāveti, nibbidānupassanā passanto bhāveti, virāgānupassanā passanetā bhāveti,

nirodhānupassanā passanto bhāveti, paṭinissaggānupassanā passanetā bhāveti.

Rupe aniccānupassanā passanto bhāveti, rūpe dukkhānupassanā passanto bhāveti, rūpe

anattānupassanā passanto bhāveti, rūpe nibbidānupassanā1 passanto bhāveti, rūpe

virāgānupassanā passanto bhāveti, rūpe

Nirodhānupassanā passanto bhāveti, rūpe paṭinissaggānupassanā passanto bhāveti.

1. Nibbānupassanā-[PTS]

[BJT Page 62-2 [\x 62/] 2]

Vedanāya aniccānupassanā passanto bhāveti, vedanā dukkhānupassanā passanto bhāveti,

vedanāya anattānupassanā passanto bhāveti, vedanāya nibbidānupassanā

Passanto bhāveti, vedanā virāgānupassanā passanto bhāveti, vedanā nirodhānupassanā

passanto bhāveti, vedanā paṭinissaggānupassanā passanto bhāveti, saññāya aniccānupassanā

passanto bhāveti, saññāya dukkhānupassanā passanto bhāveti, saññāya anattānupassanā

passanto bhāveti, saññāya nibbidānupassanā passanto bhāveti, saññāya virāgānupassanā

passanto bhāveti, saññāya nirodhānupassanā passanto bhāveti, saññāya

paṭinissaggānupassanā passanto bhāveti, saṅkhāresu aniccānupassanā passanto bhāveti,

saṅkhāresu dukkhānupassanā passanto bhāveti, saṅkhāresu anattānupassanā passanto

bhāveti, saṅkhāresu nibbidānupassanā passanto bhāveti, saṅkhāresu virāgānupassanā

passanto bhāveti, saṅkhāresu nirodhānupassanā passanto bhāveti, saṅkhāresu

paṭinissaggānupassanā passanto bhāveti, viññāṇe aniccānupassanā passanto bhāveti,

viññāṇe dukkhānupassanā passanto bhāveti, viññāṇe anattānupassanā passanto bhāveti,

viññāṇe nibbidānupassanā passanto bhāveti, viññāṇe virāgānupassanā passanto bhāveti,

viññāṇe nirodhānupassanā passanto bhāveti, viññāṇe paṭinissaggānupassanā passanto

bhāveti, cakkhusmiṃ aniccānupassanā passanto bhāveti,

Cakkhusmiṃ dukkhānupassanā passanto bhāveti, cakkhusmiṃ anattānupassanā passanto

bhāveti, cakkhusmiṃ nibbidānupassanā passanto bhāveti, cakkhusmiṃ virāgānupassanā

Passanto bhāveti, cakkhusmiṃ nirodhinupassanā passanto bhāveti, cakkhusmiṃ

paṭinissaggānupassanā passanto bhāveti, jarāmaraṇe aniccānupassanā passanto bhāveti,

jarāmaraṇe dukkhānupassanā passanto bhāveti, jarāmaraṇe anattānupassanā passanto

bhāveti, jarāmaraṇe nibbidānupassanā passanto bhāveti, jarāmaraṇe virāgānupassanā

passanto bhāveti, jarāmaraṇe nirodhānupassanā passanto bhāveti, jarāmaraṇe

paṭinissaggānupassanā passaneto bhāveti,

Uppādo passanto bhāveti, pavattaṃ1 passanto bhāveti, nimittaṃ passanto bhāveti, āyuhanā

passanto bhāveti, paṭisandhi passanto bhāveti, gati passanto bhāveti, nibbatti passanto

bhāveti, upapatti passanto bhāveti, jāti passanto bhāveti, jarā passanto bhāveti, vyādhi

passanto bhāveti, maraṇaṃ passanto bhāveti, soko passanto bhāveti, paridevo passanto

bhāveti, upāyāso passanto bhāveti.

Anuppādo passanto bhāveti, appavattaṃ passanto bhāveti, animittaṃ

Passanto bhāveti, anāyūhanā passanto bhāveti, appaṭisandhi passanto bhāveti, agati

passanto bhāveti, anibbatti passanto bhāveti, anupapatti passanto bhāveti, ajāti passanto

bhāveti, ajarā passanto bhāveti, avyādhi passanto bhāveti, amaraṇaṃ passanto bhāveti, asoko

passanto bhāveti, aparidevo passanto bhāveti, anupāyāso passanto bhāveti.

Uppādo passanto bhāveti, anuppādo passanto bhāveti, pavattaṃ passanto bhāveti,

appavattaṃ passanto bhāveti, nimittaṃ passanto bhāveti, animittaṃ passanto bhāveti,

āyūhanā passanto bhāveti, anāyūhanā passanto bhāveti, paṭisandhi passanto bhāveti,

appaṭisandhi passanto bhāveti, gati passanto bhāveti, agati passanto bhāveti, nibbatti

passanto bhāveti, anibbatti passanto bhāveti, upapatti passanto bhāveti, anūpapatti passanto

bhāveti, jāti passanto bhāveti, ajāti passanto bhāveti, jarā passanto bhāveti, ajarā passanto

bhāveti, vyādhi passanto bhāveti, avyādhi passanto bhāveti, maraṇaṃ passanto bhāveti,

amaraṇaṃ passanto bhāveti, soko passanto bhāveti, asoko passanto bhaveti, paridevo

passanto bhāveti, aparidevo passanto bhāveti, upāyāso passanto bhāveti, anūpāyāso passanto

bhāveti.

Uppādo dukkhanti passanto bhāveti, pavattaṃ dukkhanti passanto bhāveti, nimittaṃ

passanto bhāveti, āyūhanā2 dukkhanti passanto bhāveti, paṭisandhi dukkhanti passanto

bhāveti, gati dukkhanti passanto bhāveti, nibbatti dukkhanti passanto bhāveti, upapatti

dukkhanti passanto bhāveti, jāti dukkhanti passanto bhāveti, jarā dukkhanti passanto

bhāveti, vyādhi dukkhanti passanto bhāveti, maraṇaṃ dukkhanti passanto bhāveti, soko

dukkhanti passanto bhāveti, paridevo dukkhanti passanto bhāveti, upāyāso dukkhanti

passanto bhāveti.

Anuppādo sukhanti passanto bhāveti, appavatti sukhanti passanto bhāveti, animittaṃ

sukhanti passano bhāveti, anāyūhanā sukhanti passanto bhāveti, appaṭisandhi sukhanti

passanto bhāveti, agati sukhanti passanti bhāveti, anibbatti sukhanti passanto bhāveti,

anupapatti sukhanti passanto bhāveti, ajāti sukhanti passanto bhāveti, ajarā sukhanti

passanto bhāveti, avyādhi sukhanti passanto bhāveti, amaraṇaṃ sukhanti passanto bhāveti,

asoko sukhanti passanto bhāveti, aparidevo sukhanti passanto bhāveti, anūpāyāso sukhanti

passanto bhāveti.

1. Pavatti-syā. 2. Āyuhanā-syā.

[BJT Page 62-2 [\x 62/] 4]

Uppādo dukkhaṃ, anuppādo sukhanti passanto bhāveti, pavattaṃ dukkhaṃ, appattaṃ

sukhanti passanto bhāveti, nimittaṃ dukkhaṃ, animittaṃ sukhanti passanto bhāveti, āyūhanā

dukkhaṃ, anāyūhanā1 sukhanti passanto bhāveti, paṭisandhi dukkhaṃ, appaṭisandhi

passanto bhāveti, gati dukkhaṃ, agati sukhanti passanto bhāveti, nibbatti dukkhaṃ, anibbanti

sukhanti passanto bhāveti, upapatti dukkhaṃ, anupapatti sukhanti passanto bhāveti, jāti

dukkhaṃ, ajāti sukhanti passanto bhāveti, jarā dukkhaṃ, ajarā sukhanti passanto bhāveti,

vyādhi dukkhaṃ, avyādhi sukhanti passanto bhāveti, maraṇaṃ dukkhaṃ, amaraṇaṃ2

sukhanti passanto bhāveti, soko dukkhaṃ, asoko sukhanti passanto bhāveti, paridevo

dukkhaṃ, aparidevo sukhanti passanto bhāveti, upāyāso dukkhaṃ, anupāyāso sukhanti

passanto bhāveti.

Uppādo bhayanti passanto bhāveti, pavattaṃ bhayanti passanto bhāveti, nimittaṃ bhayanti

passanto bhāveti, āyūhanā bhayanti passanto bhāveti, paṭisandhi bhayanti passanto bhāveti,

gati bhayanti passanto bhāveti, nibbatti bhayanti passanto bhāveti, upapatti bhayanti

passanto bhāveti, jāti bhayanti passanto bhāveti, jarā bhayanti passanto bhāveti, vyādhi

bhayanti passanto bhāveti, maraṇaṃ bhayanti passanto bhāveti, soko bhayanti passanto

bhāveti, paridevo bhayanti passanto bhāveti, upāyāso bhayanti passanto bhāveti.

Anuppādo khemanti passanto bhāveti, appavattaṃ khemanti passanto bhāveti, animittaṃ

khemanti passanto bhāveti, anāyūhanā khemanti passanto bhāveti, appaṭisandhi khemanti

passanto bhāveti, agati khemanti passanto bhāveti, anibbatti khemanti passanto bhāveti,

anuppatti khemanti passanto bhāveti, ajāti khemanti passanto bhāveti, ajarā khemanti

passanto bhāveti, avyādhi khemanti passanto bhāveti, amaraṇaṃ khemanti passanto bhāveti,

asoko khemanti passanto bhāveti, aparidevo khemanti passanto bhāveti, anupāyāso

khemanti passanto bhāveti.

Uppādo bhayaṃ, anuppādo khemanti passanto bhāveti, pavattaṃ bhayaṃ, appavattaṃ

khemanti passanto bhāveti, nimittaṃ bhayaṃ, animittaṃ khemanti passanto bhāveti, āyuhanā

bhayaṃ, anāyūhanā1, khemanti passanto bhāveti, paṭisandhi bhayaṃ, appaṭisandhi khemanti

passanto bhāveti, gati bhayaṃ, agati khemanti passanto bhāveti, nibbatti bhayaṃ, anibbatti

khemanti passanto bhāveti, upapatti bhayaṃ, anūpapatti khemanti passanto bhāveti, jāti

bhayaṃ, ajāti khemanti passanto bhāveti, jarā bhayaṃ, ajarā khemanti passanto bhāveti,

vyādhi bhayaṃ, avyādhi khemanti passanto bhāveti, maraṇaṃ bhayaṃ, amaraṇaṃ2 khemanti

passano bhāveti, soko bhayaṃ, asoko khemanti passanto bhāveti, paridevo bhayaṃ,

aparidevo khemanti passanto bhāveti, upāyāso bhayaṃ, anūpāyāso khemanti passanto

bhāveti.

1. Āyuhanā-anāyuhanā-syā.

2. Amataṃ-machasaṃ syā, [PTS.]

[BJT Page 62-2 [\x 62/] 6]

Uppādo sāmīsanti passanto bhāveti, pavattaṃ sāmīsanti passanto bhāveti, nimittaṃ

sāmīsanti passanto bhāveti āyūhanā1 sāmīsanti passanto bhāveti, paṭisandhi sāmīsanti

passanto bhāveti, gati sāmisanti passanto bhāveti, nibbatti sāmisanti passanto bhāveti,

upapatti sāmīsanti passanto bhāveti, jāti sāmisanti passanto bhāveti, jarā sāmisanti passanto

bhāveti, vyādhi sāmisanti passanto bhāveti, maraṇaṃ sāmisanti passanto bhāveti, soko

sāmīsanti passanto bhāveti, paridevo sāmisanti passanto bhāveti, paridevo sāmīsanti

passanato bhāveti, upāyāso sāmīsanti passanato bhāveti.

Anuppādo nirāmisanti passanto bhāveti, appavattaṃ nirāmisanti passanto bhāveti, animittaṃ

nirāmisanti passanto bhāveti, anāyūhanā nirāmisanti passanto bhāveti, appaṭisandhi

nirāmisanti passanto bhāveti, agati nirāmisanti passanto bhāveti, anibbatti nirāmisanti

passanto bhāveti, anupapatti nirāmisanti passanto bhāveti, ajāti nirāmisanti passanto bhāveti,

ajarā nirāmisanti passanto bhāveti, avyādhi nirāmisanti passanto bhāveti, amaraṇaṃ

nirāmisanti passanto bhāveti, asoko nirāmisanti passanto bhāveti, aparidevo nirāmisanti

passanto bhāveti, anupāyāso nirāmisanti passanto bhāveti.

Uppādo sāmisaṃ, anuppādo nirāmisanti passanto bhāveti, pavattaṃ sāmisaṃ, appavattaṃ

nirāmisanti passanto bhāveti, nimittaṃ sāmisaṃ, animittaṃ nirāmisanti passanto bhāveti,

āyuhanā sāmisaṃ, anāyuhanā nirāmisanti passanto bhāveti, paṭisandhi sāmisaṃ,

appaṭisandhi nirāmisanti passanto bhāveti, gati sāmisaṃ, agati nirāmisanti passanto bhāveti,

nibbatti sāmisaṃ, anibbatti nirāmisanti passanto bhāveti, upapatti sāmisaṃ, anūpapatti

nirāmisanti passanto bhāveti, jāti sāmisaṃ, ajāti nirāmisanti passanto bhāveti, jarā sāmisaṃ,

ajarā nirāmisanti passanto bhāveti, vyādhi sāmisaṃ, avyādhi nirāmisanti passanto bhāveti,

maraṇaṃ sāmisaṃ, amaraṇaṃ2 nirāmisanti passanto bhāveti, soko sāmisaṃ, asoko

nirāmisanti passanto bhāveti, paridevo sāmisaṃ, aparidevo nirāmisanti passanto bhāveti,

upāyāso sāmisaṃ, anupāyāso nirāmisanti passanto bhāveti.

Uppādo saṅkhārāti passanto bhāveti, pavattaṃ saṅkhārāti passanto bhāveti, nimittaṃ

saṅkhārāti passanto bhāveti, āyūhanā saṅkhārāti passanto bhāveti, paṭisandhi saṅkhārāti

passanto bhāveti, gati saṅkhārāti passanto bhāveti, nibbatti saṅkhārāti passanto bhāveti,

upapatti saṅkhārāti passanto bhāveti, jāti saṅkhāra passanto bhāveti, jarā saṅkhārāti passanto

bhāveti, vyādhi saṅkhārāti passanto bhāveti, maraṇaṃ saṅkhārāti passanto bhāveti, soko

saṅkhārāti passanto bhāveti, paridevo saṅkhārāti passanto bhāveti, upāyāso saṅkhārāti

passanto bhāveti.

Anuppādo nibbānanti passanto bhāveti, appavattaṃ nibbānanti passanto bhāveti, animittaṃ

nibbānanti passanto bhāveti, anāyūhanā nibbānanti passanto bhāveti, appaṭisandhi

nibbānanti passanto bhāveti, agati nibbānanti passanto bhāveti, anibbatti nibbānanti passanto

bhāveti, anupapatti nibbānanti passanto bhāveti, ajāti nibbānanti passanto bhāveti, ajarā

nibbānanti passanto bhāveti, avyādhi nibbānanti passanto bhāveti, amaraṇaṃ nibbānanti

passanto bhāveti, asoko nibbānanti passanto bhāveti, aparidevo nibbānanti passanto bhāveti,

anupāyāso nibbānanti passanto bhāveti,

1. Āyuhanā-syā 2. Amataṃ-machasaṃ, syā, [PTS.]

[BJT Page 62-2 [\x 62/] 8]

Uppādo saṅkhārā, anuppādo nibbānanti passanto bhāveti, pavattaṃ saṅkhārā, appavattaṃ

nibbānanti passanto bhāveti, nimittaṃ saṅkārā, animittaṃ nibbānanti passanto bhāveti,

āyuhanā saṅkhārā, anāyuhanā nibbānanti passanto bhāveti, paṭisandhi saṅkhārā,

appaṭisandhi nibbānanti passanto bhāveti, gati saṅkhārā, agati nibbānanti passanto bhāveti,

nibbatti saṅkhārā, anibbatti nibbānanti passanto bhāveti, upapatti saṅkhārā, anupapatti

nibbānanti passanto bhāveti, jāti saṅkhārā, ajāti nibbānanti passanto bhāveti, jarā saṅkhārā,

ajarā nibbānanti passanto bhāveti, vyādhi saṅkhārā. Avyādhi nibbānanti passanto bhāveti,

maraṇaṃ saṅkhārā, amaraṇaṃ nibbānanti passanto bhāveti, soko saṅkhārā. Asoko nibbānanti

passanto bhāveti, paridevo saṅkhārā, aparidevo nibbānanti passanto bhāveti, upāyāso

saṅkhārā, anupāyāso nibbānanti passanto bhāveti.

Paṭhamakabhāṇavāraṃ.

Pariggahaṭṭho passanto bhāveti, parivāraṭṭho passanto bhāveti, paripūraṭṭho1 passanto

bhāveti, ekaggahaṭṭho passanto bhāveti, avikkhepaṭṭho passanto bhāveti, paggahaṭṭho

passanto bhāveti, avisāraṭṭho passanto bhāveti, anāvilaṭṭho passanato bhāveti, aniñjanaṭṭho

passante bhāveti, ekattupaṭṭhānavasena2 cittassa ṭhītaṭṭho passanto bhāveti,

ārammaṇaṭṭho passanto bhāveti, gocaraṭṭho passanto bhāveti, pahānaṭṭho passanto

bhāveti, pariccāgaṭṭho passanto bhāveti, vuṭṭhānaṭṭho passanto bhāveti, nivattanaṭṭho

passanto bhāveti, santaṭṭho passanto bhāveti, paṇītaṭṭho passanto bhāveti, vimuttaṭṭho

passanto bhāveti, anāsavaṭṭho passanto bhāveti, taraṇaṭṭho passanto bhāveti, animittaṭṭho

passanto bhāveti, appaṇihitaṭṭho passanto bhāveti, suññataṭṭho passanto bhāveti,

ekarasaṭṭho passanto bhāveti, anativattanaṭṭho passanto bhāveti, yuganandhaṭṭho3

passanto bhāveti, niyyānaṭṭho passanto bhāveti, hetuṭṭho passanto bhāveti, dassanaṭṭho

passanto bhāveti, ādhipateyyaṭṭho passanto bhāveti.

Samathassa avikkhepaṭṭho passanto bhāveti, vipassanāya anupassanaṭṭho passanto bhāveti,

samathavipassanānaṃ ekarasaṭṭho passanto bhāveti, yuganandhassa4 anativattanaṭṭho

passanto bhāveti.

Sikkhāya samādānaṭṭho passanto bhāveti, ārammaṇassa gocaraṭṭho passanto bhāveti,

linassa cittassa paggahaṭṭho passanto bhāveti, uddhatassa cittassa niggahaṭṭho5 passanto

bhāveti, ubhovisuddhānaṃ ajjhupekkhanaṭṭho passanto bhāveti, bhāvanā

visesādhigamaṭṭho6 passanto bhāveti, uttari paṭivedhaṭṭho passanto bhāveti,

saccābhisamayaṭṭho passanto bhāveti, nirodhe patiṭṭhānaṭṭho passanto bhāveti,

1. Paripuriṭṭho-sa, 2. Ekatta paṭṭhānavasena-. [PTS 3.] Yuganadaṭṭho-machasaṃ, 4.

Yuganadadhassa-machasaṃ 5. Viniggahaṭṭho-[PTS 6.] Visesādhimaṭṭho-machasaṃ, syā,

[BJT Page 62-3 [\x 62/] 0]

Saddhindriyassa adhimokkhaṭṭho passanto bhāveti, viriyindriyassa paggahaṭṭho passanto

bhāveti, satindriyassa upaṭṭhānaṭṭho passanto bhāveti, samādhindriyassa avikkhepaṭṭho

passanto bhāveti, paññindriyassa dassanaṭṭho passanto bhāveti.

Saddhābalassa assaddhiye akampiyaṭṭho passanto bhāveti, viriyabalassa kosajje

akampiyaṭṭho passanto bhāveti, satibalassa pamāde akampiyaṭṭho passanto bhāveti,

samādhibalassa uddhacce akampiyaṭṭho passanto bhāveti, paññābalassa avijjāya

akampiyaṭṭho passanto bhāveti.

Satisambojjhaṅgassa upaṭṭhānaṭṭho passanto bhāveti, dhammavicayasambojjhaṅgassa

pavicayaṭṭho passanto bhāveti, viriyasambojjhaṅgassa paggahaṭṭho passanto bhāveti,

pitīsambojjhaṅgassa upasamaṭṭho passanto bhāveti, samādhisambojjhaṅgasa avikkhepaṭṭho

passanto bhāveti, upekkhāsambojjhaṅgassa paṭasaṅkhānaṭṭho passanto bhāveti.

Sammādiṭṭhiyā dassanaṭṭho passanto bhāveti, sammāsaṅkappassa abhiniropanaṭṭho

passanto bhāveti, sammāvācāya pariggahaṭṭho passanto bhāveti, sammākammantassa

samūṭṭhānaṭṭho passanto bhāveti, sammāājīvassa vodānaṭṭho passanto bhāveti,

sammāvāyāmassa paggahaṭṭho passanto bhāveti, sammāsatiyā upaṭṭhānaṭṭho passanto

bhāveti, sammāsamādhissa avikkhepaṭṭho passanto bhāveti.

Indriyānaṃ ādhipateyyaṭṭho1 passanto bhāveti, balānaṃ akampiyaṭṭho passanto bhāveti,

bojjhaṅgānaṃ niyyānaṭṭho passanto bhāveti, maggassa hetuṭṭho passanto bhāveti,

satipaṭṭhānaṃ upaṭṭhānaṭṭho passanto bhāveti, sammappadhānānaṃ padahanaṭṭho2

passanto bhāveti, iddhipādānaṃ ijjhanaṭṭho passanto bhāveti, saccā-tathaṭṭho passanto

bhāveti, payogānaṃ3 paṭippassaddhaṭṭho passanto bhāveti, phalānaṃ sacchikiriyaṭṭho

passanto bhāveti.

Vitakkassa abhiniropanaṭṭho passanto bhāveti, vicārassa upavicāraeṭṭho passanto bhāveti,

pītiyā pharaṇaṭṭho passanto bhāveti, sukhassa abhisandanaṭṭho passanto bhāveti, cittassa

ekaggahaṭṭho passanto bhāveti.

Āvajjanaṭṭho passanto bhāveti, vijānanaṭṭho4 passanto bhāveti, pajānanaṭṭho passanto

bhāveti, sañjānanaṭṭho passanto bhāveti, (ekārammaṇaṭṭho passanto bhāveti, ) ekodaṭṭho5

passanto bhāveti, abhiññāyañataṭṭho passanto bhāveti, paraññāya tīraṇaṭṭho passanto

bhāveti, pahānassa pariccāgaṭṭho passanto bhāveti, bhāvanāya ekarasaṭṭho passanto

bhāveti, sacchikiriyāya phassanaṭṭho passanto bhāveti, khandhānaṃ khandhaṭṭho passanto

bhāveti, dhātunaṃ dhātuṭṭho6 passanto bhāveti, āyatānānaṃ āyatanaṭṭho passanto bhāveti,

saṅkhatānaṃ saṅkhataṭṭho passanto bhāveti, asaṅkhatassa asaṅkhataṭṭho passanto bhāveti.

1. Adhipateyyaṭṭho-[PTS, 2.] Padhānaṭṭho-pu

3. Maggānaṃ-machasaṃ, yoganaṃ-syā, 4. Vijānaṭṭho-syā.

5. Ekarasaṭṭho-machasaṃ, ekārammaṇaṭṭho-saṃ, 6. Dhātaṭṭho-syā.

[BJT Page 62-3 [\x 62/] 2]

Cittaṭṭho passanto bhāveti, cittānantariyaṭṭho1 passanto bhāveti, cittassa vuṭṭhānaṭṭho

passanto bhāveti, cittassa vivaṭṭanaṭṭho passanto bhāveti, cittassa hetuṭṭho2 passanto

bhāveti, cittassa paccayaṭṭho passanto bhāveti, cittassa vatthuṭṭho passanto bhāveti, cittassa

bhummaṭṭho. 3 Passanto bhāveti, cittassa ārammaṇaṭṭho passanto bhāveti, cittassa

gocaraṭṭho passanto bhāveti, cittassa cariyaṭṭho passanto bhāveti, cittassa gataṭṭho passanto

bhāveti, cittassa abhinīhāraṭṭho passanetā bhāveti, cittassa niyyānaṭṭho passanto bhāveti,

cittassa nissaraṇaṭṭho passanto bhāveti.

Ekatte āvajjanaṭṭho passanto bhāveti, ekatte vijānanaṭṭho passanto bhāveti, ekatte

pajānanaṭṭho passanto bhāveti, ekatte sañjānaṭṭho passanto bhāveti, ekatte ekodaṭṭho

passanto bhāveti, ekatte upanibandhanaṭṭho4 passanto bhāveti, ekatte pakkhandanaṭṭho5

passanto bhāveti, ekatte pasīdanaṭṭho passanto bhāveti, ekatate santiṭṭhanaṭṭho passanto

bhāveti, ekatte vimuccanaṭṭho6 passanto bhāveti, ekatte 'etaṃ santa'nti passanaṭṭho

passanto bhāveti, ekatte yānīkataṭṭho passanto bhāveti, ekatte vatthukataṭṭho passanto

bhāveti, ekatte anuṭṭhitaṭṭho passanto bhāveti, ekatte paricitaṭṭho passanto bhāveti, ekatte

susamāraddhaṭṭho passanto bhāveti, ekatte pariggahaṭṭho passanto bhāveti, ekatte

parivāraṭṭho passanto bhāveti, ekatte paripūraṭṭho passanto bhāveti, ekatte samodhānaṭṭho

passanto bhāveti, ekatte adhiṭṭhānaṭṭho passanto bhāveti, ekatte āsevanaṭṭho passanto

bhāveti, ekatte bhāvanaṭṭho passanato bhāveti, ekatte bahulīkammaṭṭho passanto bhāveti,

ekatte susamuggataṭṭho passanto

Ekatte suvimuttaṭṭho passanto bhāveti, ekatte bujjhanaṭṭho pasasanaṭṭho bhāveti, ekatte

anubujjhanaṭṭho passanto bhāveti, ekatte paṭibujjhanaṭṭho passanto bhāveti, ekatte

sambujjhanaṭṭho passanto bhāveti, ekatte bodhanaṭṭho passanto bhāveti, ekatte

anubodhanaṭṭho passanto bhāveti, ekatte paṭibodhanaṭṭho passanto bhāveti, ekatte

sambodhanaṭṭho passanto bhāveti, ekatte bodhapakkhiyaṭṭho: 7 passanto bhāveti, ekatte

anubodhapakkhiyaṭṭho passanto bhāveti, ekatte paṭibodhapakkhiyaṭṭho passanto bhāveti,

ekate sambodhapakkhiyaṭṭho passanto bhāveti, ekatte jotanaṭṭho passanto bhāveti, ekatte

ujjotanaṭṭho passanto bhāveti, ekatte anujotanaṭṭho passanto bhāveti, ekatte paṭijānanaṭṭho

passanto bhāveti, ekatte sañjotanaṭṭho passanto bhāveti.

1. Cittānantaritaṭṭho-[PTS. : 2.] Hetaṭṭho-syā.

3. Bhumaṭṭho-machasaṃ. 4. Upanibandhaṭṭho-syā 5. Pakkhandhaṭṭho-sa 6.

Muccanaṭṭho-sa, 7. Bodhipakkhiyaṭṭho-machasaṃ, syā [PTS]

[BJT Page 62-3 [\x 62/] 4]

Pakāsanaṭṭho1 passanto bhāveti, virovanaṭṭho passanto bhāveti, kilesānaṃ santāpanaṭṭho

passanto bhāveti, amalaṭṭho passanto bhāveti, vimalaṭṭho passanto bhāveti, nimmalaṭṭho

passanto bhāveti, samaṭṭho passanetā bhāveti, samayaṭṭho passanto bhāveti, vivekaṭṭho

passanto bhāveti, vivekacariyaṭṭho passanto bhāveti, virāgaṭṭho passanto bhāveti,

virāgacariyaṭṭho passanto bhāveti, nirodhaṭṭho passanto bhāveti, nirodhacariyaṭṭho

passanto bhāveti, vossaggaṭṭho2 passanto bhāveti, vosasaggacariyaṭṭho passanto bhāveti,

vimuttaṭṭho passanto bhāveti, vimuttacariyaṭṭho passanto bhāveti.

Chandaṭṭho passanto bhāveti, chandassa mūlaṭṭho passanto bhāveti, chandassa pādaṭṭho

passanto bhāveti, chandassa padhānaṭṭho passanto bhāveti, chandassa ijjhanaṭṭho passanto

bhāveti, chandassa adhimokkhaṭṭho passanto bhāveti, chandassa paggahaṭṭho passanto

bhāveti, chandassa upaṭṭhānaṭṭho passanto bhāveti, chandassa avikkhepaṭṭho passanto

bhāveti, chandassa dassanaṭṭho passanto bhāveti.

Viriyaṭṭho3 passanto bhāveti, viriyassa4 mūlaṭṭho passanto bhāveti, viriyassa pādaṭṭho

passanto bhāveti, viriyassa padhānaṭṭho passanto bhāveti, viriyassa ijjhanaṭṭho passanto

bhāveti, viriyassa adhimokkhaṭṭho passanto bhāveti, viriyassa paggahaṭṭho passanto

bhāveti, viriyassa upaṭṭhānaṭṭho passanto bhāveti, viriyassa avikkhepaṭṭho passanto

bhāveti, viriyassa dassanaṭṭho passanto bhāveti.

Cittaṭṭho passanto bhāveti, cittassa mulaṭṭho passanto bhāveti, cittassa pādaṭṭho passanto

bhāveti, cittassa padhānaṭṭho passanto bhāveti, cittassa ijjhanaṭṭho passanto bhāveti, cittassa

adhimokkhaṭṭho passanto bhāveti, cittassa paggahaṭṭho passanto bhāveti, cittassa

upaṭṭhānaṭṭho passanto bhāveti, cittassa avikkhepaṭṭho passanto bhāveti, cittassa

dassanaṭṭho passanto bhāveti.

Vīmaṃsaṭṭho passanto bhāveti, vimaṃsāya mūlaṭṭho passanto bhāveti, vīmaṃsāya

pādaṭṭho passanto bhāveti, vīmaṃsāya padhānaṭṭho passanto bhāveti, vimaṃsāya

ijjhanaṭṭho passanto bhāveti, vīmaṃsāya adhimokkhaṭṭho passanto bhāveti, vīmaṃsāya

paggahaṭṭho passanto bhāveti, vīmaṃsāya upaṭṭhānaṭṭho passanto bhāveti, vimaṃsāya

avikkhepaṭṭho passanto bhāveti, vīmaṃsāya dassanaṭṭho passanto bhāveti.

*Dukkhassa piḷanaṭṭho passanto bhāveti, dukkhassa saṅkhataṭṭho passanto bhāveti,

dukkhassa santāpaṭṭho passanto bhāveti, dukkhassa vipariṇāmaṭṭho passanto bhāveti.

Samudayassa āyūhanaṭṭho5, passanto bhāveti, samudayassa nidānaṭṭho passanto bhāveti,

samudayassa saññogaṭṭho passanto bhāveti. Samudayassa paḷibodhaṭṭho6 passanto

bhāveti.

1. Patāpanaṭṭho-machasaṃ, syā, [PTS. 2.] Vosaggaṭṭho-machasaṃ,

3. Vīriyaṭṭho-machasaṃ, 4. Vīriyassa-machasaṃ,

5. Ayūhanaṭṭho-syā, 6. Palibodhanaṭṭho-[PTS,]

*Dukkhaṭṭhoti ādīni mūlapadāni maramma chaṭṭhasaṅgītipotthakādīsu adhikāni.

[BJT Page 62-3 [\x 62/] 6]

Nirodhassa nissaraṇaṭṭho passanto bhāveti, nirodhassa vivekaṭṭho passanto bhāveti,

nirodhassa asaṅkhataṭṭho passanto bhāveti, nirodhassa amataṭṭho passanto bhāveti.

Maggassa niyyānaṭṭho passanto bhāveti, maggassa hekuṭṭho1 passanto bhāveti, maggassa

ādhipateyyaṭṭho passanto bhāveti.

Tathaṭṭho passanto bhāveti, anattaṭṭho passanto bhāveti, saccaṭṭho passanto bhāveti,

parivedhaṭṭho passanto bhāveti, abhijānanaṭṭho passanto bhāveti, parijānaṭṭho passanto

bhāveti, dhammaṭṭho passanto bhāveti, dhātuṭṭho2 passanto bhāveti, ñātaṭṭho passanto

bhāveti, sacchikiriyaṭṭho passanto bhāveti, phassanaṭṭho passanto bhāveti, abhisamayaṭṭho

passanto bhāveti.

Nekkhammaṃ passanto bhāveti, avyāpādo passanto bhāveti, ālokasaññā passanto bhāveti,

avikkhepo, passanto bhāveti, dhammavavatthānaṃ passanto bhāveti, ñāṇaṃ passanto

bhāveti, pāmojjaṃ. 3 Passanto bhāveti.

Paṭhamaṃ jhānaṃ4 passanto bhāveti, dutiyaṃ jhānaṃ passanto bhāveti, tatiyaṃ jhānaṃ

passanto bhāveti, catutthaṃ jhānaṃ passanto bhāveti, ātāsānañcāyatanasamāpatti passanto

bhāveti, viññāṇañcāyatanasamāpatti passanto bhāveti, ākiñcaññāyatanasamāpatti passanto

bhāveti, nevasaññānāsaññāyatanasamāpatti passanto bhāveti.

Aniccānupassanā pasasanto bhāveti, dukkhānupassanā passanto pāveti, anattānupassanā

passanto bhāveti, nibbidānupassanā passanto bhāveti, virāgānupassanā passanto bhāveti,

nirodhānupassanā passanto bhāveti, paṭinissaggānupassanā passanto bhāveti,

khayānupassanā passanto bhāveti, vayānupassanā passanto bhāveti, vipariṇāmānupassanā

passanto bhāveti, animittānupassanā passanto bhāveti, appaṇihitānupassanā passanto

bhāveti, suññatānupassanā passanto bhāveti, adhipaññādhammavipassanā passanto bhāveti,

yathābhūtañiṇadassanaṃ passanto bhāveti, ādīnavānupassanā passanto bhāveti,

paṭisaṅkhānupassanā passanto bhāveti, vivaṭṭānupassanā passanto bhāveti.

Sotāpattimaggo passanto bhāveti, sotāpattiphalasamāpatti passanto bhāveti,

sakadāgāmimaggo passanto bhāveti, sakadāgimiphalasamāpatti passanto bhāveti,

anāgāmimaggo passanto bhāveti, anāgāmiphalasamāpatti passanto bhāveti, arahattamaggo

passanto bhāveti, arahattaphalasampatti passanto bhāveti.

Adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ passanto bhāveti, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ5

passanto bhāveti, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ passanto bhāveti, avikkhepaṭṭhena

samādhindriyaṃ passanto bhāveti, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ passanto bhāveti.

Assaddhiye akampiyaṭṭhena saddhābalaṃ passanto bhāveti, kosajje akampiyaṭṭhena

viriyabalaṃ passanto bhāveti, pamāde akampiyaṭṭhena satibalaṃ passanto bhāveti, uddhacce

akampiyaṭṭhena samādhibalaṃ passanto bhāveti, avijjāya akampiyaṭṭhena paññābalaṃ

passanto bhāveti.

1. Hetaṭṭho-syā. 2. Dhātaṭṭho-syā, 3. Pāmujjaṃ-syā,

4. Paṭhamajjhanaṃ (ādi)syā, [PTS, .] Vīriyindriyaṃ-machasaṃ

[BJT Page 62-3 [\x 62/] 8]

Upaṭṭhānaṭṭhena satisambojjhaṅgo passanto bhāveti, pavicayaṭṭhena

dhammavicayasambojjhaṅgo passanto bhāveti, paggahaṭṭhena viriyasambojjhaṅgo passanto

bhāveti, pharaṇaṭṭhena pītisambojjhaṅgo passanto bhāveti, upasamaṭṭhena

passaddhisambojjhaṅgo passanto bhāveti, avikkhepaṭṭhena samādhisambojjhaṅgo passanto

bhāveti, paṭisaṅkhānaṭṭhena upekkhāsambojjhaṅgo passanto bhāveti.

Dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi passanto bhāveti, abhiniropanaṭeṭhana sammāsaṅkappo

passanto bhāveti, pariggahaṭṭhena sammāvācā passanto bhāveti, samuṭṭhānaṭṭhena

sammākammanto passanto bhāveti, vodānaṭṭhena sammāājīvo passanto bhāveti,

paggahaṭṭhena sammāvāyāmā passanto bhāveti, upaṭṭhānaṭṭhena sammāsati passanto

bhāveti, avikkhepaṭṭhena sammasamādhi passanto bhāveti.

Ādhipateyyaṭṭhena indriyā passanto bhāveti, akampiyaṭṭhena balā passanto bhāveti,

niyyānaṭṭena bojjhaṅgā passanto bhāveti, hetuṭṭhena maggo passanto bhāveti,

upaṭṭhānaṭṭhena satipaṭṭhānā passanto bhāveti, pahadanaṭṭhena sammappadhānā

passanto bhāveti, ijjhanaṭṭhena iddhipādā passanto bhāveti, tathaṭṭhena saccā passanto

bhāveti.

Avikkhepaṭṭhena samatho passanto bhāveti, anupassanaṭṭhena vipassanā passanto bhāveti,

ekarasaṭṭhena samathavipassanā passanto bhāveti, anativattanaṭṭhena yuganandhaṃ1

passanto bhāveti.

Saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi passanto bhāveti, avikkhepaṭṭhena cittavisuddhi passanto

bhāveti, dassanaṭṭhena diṭṭhivisuddhi passanto bhāveti, muttaṭṭhena vimokkho passanto

bhāveti, paṭivedhaṭṭhena vijjā passanto bhāveti, pariccāgaṭṭhena vimutti passanto bhāveti,

samucchedaṭṭhena khaye ñāṇaṃ passanto bhāveti, paṭippassaddhaṭṭhena anuppāde ñāṇaṃ

passanto bhāveti.

Chando mulaṭṭhena passanto bhāveti, manasikāro samūṭṭhānaṭṭhena passanto bhāveti,

phasso samodhānaṭṭhena passanto bhāveti, vedanā samosaraṇaṭṭhena passanto bhāveti,

samādhi pamukhaṭṭhena passanto bhāveti, sati ādhipateyaṭṭhena passanto bhāveti, paññā

taduttaraṭṭhena2 passanto bhāveti, vimutti sāraṭṭhena passanto bhāveti, amatagodhaṃ

nibbānaṃ pariyosānaṭṭhena passanto bhāveti.

1. Yuganaddhaṃ-machasaṃ. 2. Tatuttaraṭṭhena-machasaṃ.

[BJT Page 62-2 [\x 62/] 5]

Ye ye dhammā bhāvitā honti, te dhammā ekarasā honti. Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ,

pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati: "ime dhammā bhāvetabbā'ti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā

paññā sutamaye ñāṇa"nti.

Bhāvetabbaniddeso

Catuttho bhāṇavāro.

1. Pajahato-machasaṃ. Syā. 2. Viriyaṃ-machasaṃ.

[BJT Page 64-1 [\x 64/] 8]

[Begining of Page 64 missing]

[BJT Page 64-1 [\x 64/] 8]

[Missing one page]

Cakkhuṃ passanto sacchikaroti, cakkhusamudayo passanto sacchikaroti, cakkhunirodho

passanto sacchikaroti, cakkhunirodhagāminīyā paṭipadā passanto sacchikaroti, jarāmaraṇaṃ

passanto sacchikaroti, jarāmaraṇasamudayo passanto sacchakaroti, jarāmaraṇanirodho

passanto sacchikaroti, jāmaraṇanirodhagāminī paṭipadā passanto sacchikaroti.

Dukkhassa pariññaṭṭho passanto sacchikaroti, dukkhasamudayassa pahānaṭṭho passanto

sacchikaroti, dukkhanirodhassa sacchikiriyaṭṭho passanto sacchikaroti,

jarāmaraṇanirodhagāmānī paṭipadā passanto sacchikaroti,

Rūpassa pariññaṭṭho passanto sacchikaroti, rūpasamudayassa pahānaṭṭho passanto

sacchikaroti, rūpanirodhassa sacchikiriyaṭṭho passanto sacchikaroti, rūpanirodhagāmāniyā

paṭipadāya bhāvanaṭṭho passanto sacchikaroti.

Vedanāya pariññaṭṭho passanto sacchikaroti, vedanāsamudayassa pahānaṭṭho passanto

sacchitaroti, vedanānirodhassa sacchikiriyaṭṭho passanto sacchikaroti,

vedanānirodhagāminīyā paṭipadāya bhāvanaṭṭho passanto sacchikaroti, saññāya

pariññaṭṭho passanto sacchikaroti, saññāsamudayassa pahānaṭṭho passanto sacchikareti,

saññānirodhassa sacchikiriyaṭṭho passanto sacchikaroti, saññānirodhagāminīyā paṭipadāya

bhāvanaṭṭho passanto sacchikaroti, saṅkhārānaṃ pariññaṭṭho passanto sacchikaroti,

saṅkhārasamudayassa pahānaṭṭho passanto sacchikaroti, saṅkhāranirodhassa

sacchikiriyaṭṭho passanto sacchikaroti, saṅkhāranirodhagāminīyā paṭipadāya bhāvanaṭṭho

passanto sacchikaroti, viññāṇassa pariññaṭṭho passanto sacchikaroti, viññāṇasamudayassa

pahānaṭṭho passanto sacchikaroti, viññāṇanirodhassa sacchikiriyaṭṭho passanto

sacchikaroti, viññāṇanirodhagāminīyā paṭipadāya passanto sacchikaroti, cakkhussa

pariññaṭṭho passanto sacchikaroti, cakkhussasamudayassa pahānaṭṭho passanto

sacchikaroti, cakkhussanirodhassa sacchikiriyaṭṭho passanto sacchikaroti,

cakkhussanirodhagāminīyā paṭipadāya bhāvanaṭṭho passanto sacchikaroti, jarāmaraṇassa

pariññaṭṭho passanto sacchikaroti, jarāmaraṇasamudayassa pahānaṭṭho passanto

sacchikaroti, jarāmaraṇanirodhassa sacchikiriyaṭṭho passanto sacchikaroti,

jarāmaraṇanirodhagāminīyā paṭipadāya bhāvanaṭṭho passanto sacchikaroti.

Dukkhassa pariññāpaṭivedhaṭṭho passaventā sacchikaroti, dukkhasamudayassa

pahānapaṭipavedhaṭṭho passanto sacchikaroti, dukkhanirodhassa sacchikiriyāpaṭivedhaṭṭho

passanetā sacchikaroti, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya bhāvanāpaṭivedhadhaṭṭho

passanto sacchikaroti.

Rūpassa pariññāpaṭivedhaṭṭho passanto sacchikaroti, rūpasamudayassa

pahānapaṭivedhaṭṭho passanto sacchikaroti, rūpanirodhassa sacchikiriyāpaṭivedhaṭṭho

passanto sacchikaroti, rūpanirodhagāmāniyā paṭipadāya bhāvanāpaṭivedhaṭṭho passanto

sacchikaroti.

Vedanāya pariññāpaṭivedhaṭṭho passanto sacchikaroti, vedanāsamudayassa

pahānapaṭivedhaṭṭho passanto sacchikaroti, vedanānirodhassa sacchikiriyāpaṭivedhaṭṭho

passanto sacchikaroti, vedanānirodhagāminiyā paṭipadāya bhāvanāpaṭivedhaṭṭho passanetā

sacchikaroti, saññāya pariññāpaṭivedhaṭṭho passanto sacchikaroti, saññāsamudayassa

pahānapaṭivedhaṭṭho passanto sacchikaroti, saññānirodhassa sacchikiriyāpaṭivedhaṭṭhā

passanto sacchikaroti, saññānirodhagāminiyā paṭipadāya bhāvanāpaṭivedhaṭṭho passanto

sacchikaroti, saṅkhārānaṃ pariññāpaṭivedhaṭṭho passanto sacchikaroti,

saṅkhārasamudayassa pahānapaṭivedhaṭṭho passanto sacchikaroti, saṅkhāranirodhassa

sacchikiriyāpaṭivedhaṭṭho passanto sacchikaroti, saṅkhāranirodhagāminiyā paṭipadāya

passanto sacchikaroti, viññāṇassa pariññāpaṭivedhaṭṭho passanto sacchikaroti,

viññāṇasamudayassa pahānapaṭivedhaṭṭho passanto sacchikaroti, viññāṇanirodhassa

sacchikiriyāpaṭivedhaṭṭho passanto sacchikaroti, viññāṇanirodhagāminiyā paṭipadāya

bhāvanāpaṭivedhaṭṭho passanto sacchikaroti, jarāmaraṇassa pariññāpaṭivedhaṭṭho

passanto sacchikaroti, jarāmaraṇasamudayassa pahānapaṭivedhaṭṭho passanto sacchikaroti,

jarāmaraṇanirodhassa sacchikiriyāpaṭivedhaṭṭho passanto sacchikaroti,

jarāmaraṇanirodhassa paṭipadāya bhāvanāpaṭivedhaṭṭho passanto sacchikaroti.

1. Cakkhu-machasaṃ.

[BJT Page 64-2 [\x 64/] 0]

Dukkhaṃ passanto sacchikaroti, dukkhasamudayo passanto sacchikaroti, dukkhanirodho

passanto sacchikaroti, dukkhassa samudayanirodho passanto sacchikaroti, dukkhassa

chandarāganirodho passanto sacchikaroti, dukkhassa assādo passanto sacchikaroti,

dukkhassa ādīnavo passanto sacchikaroti, dukkhassa nissaraṇaṃ passanto sacchikaroti.

Rūpaṃ passanto sacchikaroti, rūpasamudayo passanto sacchikaroti, rūpanirodho passanto

sacchikaroti, rūpassa samudayanirodho passanto sacchikaroti, rūpassa chandarāganirodho

passanto sacchikaroti, rūpassa assādo passanto sacchikaroti, rūpassa ādīnavo passanto

sacchikaroti, rūpassa nissaraṇaṃ passanto sacchikaroti.

Vedanā passanto sacchikaroti, vedanāsamudayo passanto sacchikaroti, vedanānirodho

passanto sacchikaroti, vedanā samudayanirodho passanto sacchikaroti, vedanā

chandarāganirodho passanto sacchikaroti, vedanā assādopassanto sacchikaroti, vedanā

ādīnavo passanto sacchikaroti, vedanā nissaraṇaṃ passanto sacchikaroti, saññā passanto

sacchikaroti, saññāsamudayo passanto sacchikaroti, saññākanirodho passanto sacchikaroti,

saññā samudayanirodho passanto sacchikaroti, saññā chandarāganirodho passanto

sacchikaroti, saññā assādo passanto sacchikaroti, saññā ādīnavo passanto sacchikaroti, saññā

nissaraṇaṃ passanto sacchikaroti, saṅkhārā passanto sacchikaroti, saṅkhārasamudayo

passanto sacchikaroti, saṅkhāranirodho pasasanto sacchikaroti, saṅkhāra samudayanirodho

passanto sacchikaroti, saṅkhārā chandarāganirodho passanto sacchikaroti, saṅkharā assādo

passanto sacchikaroti, saṅkhārā ādīnavo passanto sacchikaroti, saṅkhārā nissaraṇaṃ passanto

sacchikaroti, viññāṇaṃ passanto sacchikaroti, viññāṇasamudayo passanto sacchikaroti,

viññāṇanirodho passanto sacchikaroti, viññāṇa samudayanirodho passanto sacchikaroti,

viññāṇa chandarāganirodho passanto sacchikaroti, viññāṇa assādo passanto sacchikaroti,

viññāṇa assādo passanto sacchikaroti, viññāṇa ādīnavo passanto sacchikaroti, viññāṇa

nissaraṇaṃ passanto sacchikaroti, cakkhuṃ passanto sacchikaroti, cakkhuṃ samudayo

passanto sacchikaroti, cakkhuṃnirodho nirodho passanto sacchikaroti, cakkhuṃ

samudayanirodho passanto sacichikaroti, cakkhuṃ chandarāganirodho passanto sacchikaroti,

cakkhuṃ assādo passanto sacchikaroti, cakkhuṃ ādīnavo passanto sacchikaroti, cakkhuṃ

nissaraṇaṃ passanto sacchikaroti, jarāmaraṇaṃ passanto sacchikaroti, jarāmaraṇasamudayo

passanto sacchikaroti, jarāmaraṇanirodho passanto sacchikaroti, jarāmaraṇassa

samudayanirodho passanto sacchikaroti, jarāmaraṇassa chandarāganirodho passanto

sacchikaroti, jarāmaraṇassa assādo passanto sacchikaroti, jarāmaraṇassa ādīnavo passanto

sacchikaroti, jarāmaraṇassa nissaraṇaṃ passanto sacchikaroti.

Aniccānupassanā passanto sacchikaroti, dukkhānupassanā passanto sacchikaroti,

anattānupassanā passanto sacchikaroti, nibbidānupassanā passanto sacchikaroti,

virāgānupassanā passanto sacchikaroti, nirodhānupassanā passanto sacchikaroti,

paṭinissaggānupassanā passanto sacchikaroti.

Rūpe aniccānupassanā passanto sacchikaroti, rūpe dukkhānupassanā passanto sacchikaroti,

rūpe anattānupassanā passanto sacchikaroti, rūpe nibbidānupassanā1 passanto sacchikaroti,

rūpe virāgānupassanā passanto sacchikaroti, rūpe nirodhānupassanā passanto sacchikaroti,

rūpe paṭinissaggānupassanā passanto sacchikaroti.

1. Nibbānupassanā-[PTS.]

[BJT Page 64-2 [\x 64/] 2]

Vedanāya aviccānupassanā passanto sacchikaroti, vedanāya dukkhānupassanā passanto

sacchikaroti, vedanāya anattānupassanā passanto sacchikaroti, vedanāya nibbidānupassanā

passanto sacchikaroti, vedanāya virāgānupassanā passanto sacchikaroti, vedanāya

nirodhānupassanā passanto sacchikaroti, vedanāya paṭinissaggānupassanā passanto

sacchikaroti, saññāya aniccānupassanā passanto sacchikaroti, saññāya dukkhānupassanā

passanto sacchikaroti, saññāya anattānupassanā passanto sacchikaroti, saññāya

nibbidānupassanā passanto sacchikaroti, saññāya virāgānupassanā passanto sacchikaroti,

saññāya nirodhānupassanā passanto sacchikaroti, saññāya paṭinissaggānupassanā passanto

sacchikaroti, saṅkhāresu aniccānupassanā passanto sacchikaroti, saṅkhāresu

dukkhānapassanā passanto sacchikaroti, saṅkhāresu anattānupassanā passanto sacchikaroti,

saṅkhāresu nibbidānupassanā passanto sacchikaroti, saṅkhāresu virāgānupassanā passanto

sacchikaroti, saṅkhāresu nirodhānupassanā passanto sacchikaroti, saṅkhāresu

paṭinissaggānupassanā passanto sacchikaroti, viññāṇe aniccānupassanā passanto

sacchikaroti, viññāṇe dukkhānupassanā passanto sacchikaroti, viññāṇe avattānupassanā

passanto sacchikaroti, viññāṇe nibbidānupassanā passanto sacchikaroti, viññāṇe

virāgānupasnā passanto sacchikaroti, viññāṇe nirodhānupassanā passanto sacchikaroti,

viññāṇe paṭinissaggānupassanā passanto sacchikaroti, cakkhusmiṃ aviccānupassanā

passanto sacchikaroti, cakkhusmiṃ dukkhānupassanā passanto sacchikaroti, cakkhusmiṃ

anattānupassanā passanto sacchikaroti, cakkhusmiṃ nibbidānupassanā passanto sacchikaroti,

cakkhusmiṃ virāgānupassanā passanto sacchikaroti, cakkhusmiṃ nirodhānupassanā passanto

sacchikaroti, cakkhusmiṃ paṭinissaggānupassanā sacchikaroti, jarāmaraṇe aniccānupassanā

passanto sacchikaroti, jarāmaraṇe dukkhānupassanā passanto sacchikaroti, jarāmaraṇe

anattānupassanā passanto sacchikaroti, jarāmaraṇe nibbidānupassanā passanto sacchikaroti,

jarāmaraṇe virāgānupassanā passanto sacchikaroti, jarāmaraṇe nirodhānupassanā passanto

sacchikaroti, jarāmaraṇe paṭinissaggānupassanā passanto sacchikaroti.

Uppādo passanto sacchikaroti, pavattaṃ1 passanto sacchikaroti, nimittaṃ passanetā

sacchikaroti, āyuhanā2 passanto sacchikaroti, paṭisandhi passanto sacchikaroti, gati passanto

sacchikaroti, nibbatti passanto sacchikaroti, upapatti passanto sacchikaroti, jāti passanto

sacchikaroti, jarā passanto sacchikaroti, vyādhi passanto sacchikaroti, maraṇaṃ passanto

sacchikaroti, soko passanto sacchikaroti, paridevo passanto sacchikaroti, upāyāso passanto

sacchikaroti.

Anuppādo passanto sacchikaroti, appavattaṃ passanto sacchikaroti, animittaṃ passanto

sacchikaroti, anāyuhanā passanto sacchikaroti, appaṭisandhi passanto sacchikaroti, agati

passanto sacchikaroti, anibbatti passanto sacchikaroti, anupapatti passanto sacchikaroti, ajāti

passanto sacchikaroti, ajarā passanto sacchikaroti, avyādhi passanto sacchikaroti, amaraṇaṃ

passanto sacchikaroti, aseko passanto sacchikaroti, aparidevo passanto sacchikaroti,

anupāyāso passanto sacchikarotati.

Uppādo passanto sacchikaroti, anuppādo passanto sacchikaroti, pavattaṃ passanto

sacchikaroti, appavattaṃ passanto sacchikaroti, nimittaṃ passanto sacchikaroti, animittaṃ

passanto sacchikaroti, āyuhanā passanto sacchikaroti, anāyuhanā passanto sacchikaroti,

paṭisandhi passanto sacchikaroti, appaṭisandhi passanto sacchikaroti, gati passanto

sacchikaroti, agati passanto sacchikaroti, nibbatti passanto sacchikaroti, anibbatti passanto

sacchikaroti, upapatti passanto sacchikaroti, anupapatti passanto sacchikaroti, jāti passanto

sacchikaroti, ajāti passanto sacchikaroti, jarā passanto sacchikaroti, ajarā passanto

sacchikaroti, , vyādhi passanto sacchikaroti, avyādhi passanto sacchikaroti, maraṇaṃ

pasasanto sacchikaroti, amaraṇaṃ passanto sacchikaroti, soko passanto sacchikaroti, asoko

passanto sacchikaroti, paridevo passanto sacchikaroti, aparidevo passanto sacchikaroti,

upāyāso passanto sacchikaroti, anupāyāso passanto sacchikaroti.

Uppādā dukkhanti passanto sacchikaroti, pavattaṃ dukkhanti passanto sacchikaroti, nimittaṃ

dukkhanti passanto sacchikaroti, āyuhanā2 dukkhanti passanto sacchikaroti, paṭisandhi

dukkhanti passanto sacchikaroti, gati dukkhanti passanto sacchikaroti, nibbatti dukkhanti

passanto sacchikaroti, upapatti dukkhanti passanetā sacchikaroti, jāti dukkhanti passanto

sacchikaroti, jarā dukkhanti passanto sacchikaroti, vyādhi dukkhanti passanto sacchikaroti,

maraṇaṃ dukkhanti passanto sacchikaroti, seko dukkhanti passanto sacchikaroti, paridevo

dukkhanti passanto sacchikaroti, upāyāso dukkhanti passanto sacchikaroti.

Anuppādo sukhanti passanto sacchikaroti, appavatti sukhanti passanto sacchikaroti,

animittaṃ sukhanti passanto sacchikaroti, anāyuhanā sukhanti passanto sacchikaroti,

appaṭisandhi sukhanti passanto sacchikaroti, agati sukhanti passanto sacchikaroti, anibbatti

sukhanti passanto sacchikaroti, anupapatti sukhanti passanto sacchikaroti, ajāti sukhanti

passanto sacchikaroti, ajarā sukhanti passanto sacchikaroti, avyādhi sukhanti passanto

sacchikaroti, amaraṇaṃ sukhanti passanto sacchikaroti, asoko sukhanti passanto sacchikaroti,

aparidevo sukhanti passanto sacchikaroti, anupāyāso sukhanti passanto sacchikaroti.

1. Pavatti-syā. 2. Āyuhanā-syā.

[BJT Page 64-2 [\x 64/] 4]

Uppādo dukkhaṃ, anuppādo sukhanti passanto sacchikaroti, pavattaṃ dukkhaṃ, appavattaṃ

sukhanti passanto sacchikaroti, nimittaṃ dukkhaṃ, animittaṃ sukhanti passanto sacchikaroti,

āyuhani dukkhaṃ, anāyuhanā1 sukhanti passanto sacchikaroti, paṭisandhi dukkhaṃ,

appaṭisandhi sukhanti passanto sacchikaroti, gati dukkhaṃ, agati sukhanti passanto

sacchikaroti, nibbatti dukkhaṃ, anibbatti sukhanti passanto sacchikaroti, upapatti dukkhaṃ,

anupapatti sukhanti passanto sacchikaroti, jāti dukkhaṃ, ajāti sukhanti passanto sacchikaroti,

jarā dukkhaṃ, ajarā sukhanti passanto sacchikaroti, vyādhi dukkhaṃ, avyādhi sukhanti

passanto sacchikaroti, maraṇaṃ dukkhaṃ, amaraṇaṃ2 sukhanti passanto sacchikaroti, soko

dukkhaṃ, asoko sukhanti passanto sacchikaroti, paridevo dukkhaṃ, aparidevo sukhanti

passanto sacchikaroti, upāyāso dukkhaṃ, anupāyāso sukhanti passanto sacchikaroti.

Uppādo bhayanti passanto sacchikaroti, pavattaṃ bhayanti passanto sacchikaroti, nimittaṃ

bhayanti passanto sacchikaroti, āyuhanā bhayanti passanto sacchikaroti, paṭisandhi bhayanti

passanto sacchikaroti, gati bhayanti passanto sacchikaroti, nibbatti bhayanti passanto

sacchikaroti, upapatti bhayanti passanto sacchikaroti, jāti bhayanti passanto sacchikaroti, jarā

bhayanti passanto sacchikaroti, vyādhi bhayanti passanto sacchikaroti, maraṇaṃ bhayanti

passanto sacchikaroti, soko bhayanti passanto sacchikaroti, paridevo bhayanti passanto

sacchikaroti, upāyāso bhayanti passanto sacchikaroti.

Anuppādo khemanti passanto sacchikaroti, appavattaṃ khemanti passanto sacchikaroti,

animittaṃ khemanti passanto sacchikaroti, anāyuhanā khemanti passanto sacchikaroti,

appaṭisandhi khemanti passanto sacchikaroti, agati khemanti passanto sacchikaroti, anibbatti

khemanti passanto sacchikaroti, anuppatti khemanti passanto sacchikaroti, ajāti khemanti

passanto sacchikaroti, ajarā khemanti passanto sacchikaroti, avyādhi khemanti passanto

sacchikaroti, amaraṇaṃ2 khemanti passanto sacchikaroti, asoko khemanti passanto

sacchikaroti, aparidevo khemanati passanto sacchikaroti, anupāyāso khemanti passanto

sacchikaroti.

Uppādo bhayaṃ, anuppādo khemanti passanto sacchikaroti, pavattaṃ bhayaṃ, appavattaṃ

khemanti passanto sacchikaroti, nimittaṃ bhayaṃ, animittaṃ khemanti passanto sacchikaroti,

āyuhanābayaṃ, avāyuhanā1, khemanti passanto sacchikaroti, paṭisandhi bhayaṃ,

appaṭisandhi khemanti passanto sacchikaroti, gati bhayaṃ, agati khemanti passanto

sacchikaroti, nibbatti bhayaṃ, anibbatti khemanti passanto sacchikaroti, upapatti bhayaṃ,

anupapatti khemanti passanto sacchikaroti, jāti bhayaṃ, ajāti khemanti passanto sacchikaroti,

jarā bhayaṃ, ajarā khemanti passanto sacchikaroti, vyādhi bhayaṃ, avyādhi khemanti

passanto sacchikaroti, maraṇaṃ bhayaṃ, amaraṇaṃ, 2 khemanti passanto sacchikaroti, soko

bhayaṃ, asoko khemanti passanto sacchikaroti, paridevo bhayaṃ, aparidevo khemanti

passanto sacchikaroti, upāyāso bhayaṃ, anupāyāso khemanti passanto sacchikaroti.

1. Āyuhanā-anāyuhanā syā.

2. Amataṃ-machasaṃ syā, [PTS.]

[BJT Page 64-2 [\x 64/] 6]

Uppādo sāmisanti passanto sacchikaroti, pavattaṃ sāmisanti passanto sacchikaroti, nimittaṃ

sāmisanti passanto sacchikaroti, āyuhanā1, sāmisanti passanto sacchikaroti, paṭisandhi

sāmisanti passanto sacchikaroti, gati sāmisanti passanto sacchikaroti, nibbatti sāmisanti

passanto sacchikaroti, upapatti sāmisanti passanto sacchikaroti, jāti sāmisanti passanto

sacchikaroti, jarā sāmisanti passanto sacchikaroti, vyādhi sāmisanti passanto sacchikaroti,

maraṇaṃ sāmisanti passanto sacchikaroti, soko sāmisanti passanto sacchikaroti, paridevo

sāmāsanti passanto sacchikaroti, upāyāso sāmisanti passanto sacchikaroti.

Anuppādo nirāmisanti passanto sacchikaroti, appavattaṃ nirāmisanti passanto sacchikaroti,

animittaṃ nirāmisanti passanto sacchikaroti, anāyuhanā nirāmisanti passanto sacchikaroti,

appaṭisandhi nirāmisti passanto sacchikaroti, agati nirāmisanti passanto sacchikaroti,

anibbatti nirāmisanti passanto sacchikaroti, anupapatti nirāmisanti passanto sacchikaroti,

ajāti nirāmisanti passanto sacchikaroti, ajarā nirāmisanti passanto sacchikaroti, avyādhi

nirāmisanti passanto sacchikaroti, amaraṇaṃ2 nirāmisanti passanto sacchikaroti, asoko

nirāmisanti passanto sacchikaroti, aparidevo nirāmisanti passanto sacchikaroti, anupāyāso

nirāmisanti passanto sacchikaroti.

Uppādo sāmisaṃ, anuppādo nirāmisanti passanto sacchikaroti, pavattaṃ sāmisaṃ, appavattaṃ

nirāmisanti passanto sacchikaroti, nimittaṃ sāmisaṃ, animittaṃ nirāmisanti passanto

sacchinaroti, āyuhanā sāmisaṃ, anāyuhanā nirāmisanti passanto sacchikaroti, paṭisandhi

sāmisaṃ, appaṭisandhi nirāmisanti passanto sacchikaroti, gati sāmisaṃ agati nirāmisanti

passanto sacchikaroti, nibbatti sāmisaṃ, anibbatti nirāmisanti passanto sacchikaroti, upapatti

sāmisaṃ, anupapatti nirāmisanti passanto sacchikaroti, jāti sāmisaṃ, ajāti nirāmisanti

passanto sacchikaroti, jarā sāmisaṃ, ajarā nirāmisanti passanto sacchikaroti, vyādhi sāmisaṃ,

avyādhi nirāmisanti passanto sacchikaroti, maraṇaṃ sāmisaṃ, amaraṇaṃ2 nirāmisanti

passanto sacchikaroti, soko sāmisaṃ, asoko nirāmisanti passanto sacchikaroti, paridevo

sāmisaṃ, aparidevo nirāmisanti passanto sacchikaroti, upāyāso sāmisaṃ, anupāyāso

nirāmisanti passanto sacchikaroti.

Uppādo saṅkhārāti passanto sacchikaroti, pavattaṃ saṅkhārāti passanto sacchikaroti, nimittaṃ

saṅkhārāti passanto sacchikaroti, āyuhanā saṅkhārāti passanto sacchikaroti, paṭisandhi

saṅkhārāti passanto sacchikaroti, gati saṅkhārāti passanto sacchikaroti, nibbatti saṅkhārāti

passanto upapatti saṅkhārāti passanto sacchikaroti, jāti saṅkhārāti passanto sacchikaroti, jarā

saṅkhārāti passanto sacchikaroti, vyādhi saṅkhārāti passanetā sacchikaroti, maraṇaṃ

saṅkhārāti passanto sacchikaroti, soko saṅkhārāti, paridevo saṅkhārāti passanto sacchikaroti,

upāyāso saṅkhārāti passanto sacchikaroti.

Avuppādo nibbānanti passanto sacchikaroti, appavattaṃ nibbananti passanto sacchikaroti,

animittaṃ nibbānanti passanto sacchikaroti, anāyuhanā nibbānanti passanto sacchikaroti,

appaṭisandhi nibbānanti passanto sacchikaroti, agati nibbānanti passanto sacchikaroti,

anibbatti nibbānanti passanto sacchikaroti, anupapatti nibbānanti passanto sacchikaroti, ajāti

nibbānanti passanto sacchikaroti, ajarā nibbānanti passanto sacchikaroti, avyādhi nibbānanti

passanto sacchikaroti, amaraṇaṃ nibbānanti passanto sacchikaroti, asoko nibbānanti

passanto sacchikaroti, aparidevo nibbānanti passanto sacchikaroti, anupāyāso nibbānanti

passanto sacchikaroti.

1. Āyuhanā-syā 2. Amataṃ-machasaṃ, syā, [PTS.]

[BJT Page 64-2 [\x 64/] 8]

Uppādo saṅkhārā, anuppādo nibbānanti passanto sacchikaroti, pavattaṃ saṅkhārā,

appavattaṃ nibbānanti passanto sacchikaroti, nimittaṃ saṅkhārā, animittaṃ nibbānanti

passanto sacchikaroti, āyuhani saṅkhārā, anāyuhanā nibbānanti passanto sacchikaroti,

paṭisandhi saṅkhārā, appaṭisandhi nibbānanti passanto sacchikaroti, gati saṅkhārā, agati

nibbānanti passanto sacchikaroti, nibbatti saṅkhārā anibbatti nibbānanti passanto

sacchikaroti, upapatti saṅkhārā, anupapatti nibbānanti passanto sacchikaroti, jāti saṅkhārā,

ajāti nibbānanti passanto sacchikaroti, jarā saṅkhārā, ajarā nibbānanti passanto sacchikaroti,

vyādhi saṅkhārā, avyādhi nibbānanti passanto sacchikaroti, maraṇaṃ saṅkhārā, amaraṇaṃ

nibbānanti passanto sacchikaroti, soko saṅkhārā, asoko nibbānanti passanto sacchikaroti,

paridevo saṅkhārā, aparidevo nibbānanti passanto sacchikaroti, upāyāso saṅkhārā,

anupāyāso nibbānanti passanto sacchikaroti.

Paṭhamakabhāṇavaraṃ.

Pariggahaṭṭho passanto sacchikaroti, parivāraṭṭho passanto sacchikaroti, paripūraṭṭho1

passanto sacchikaroti, ekaggahaṭṭho passanto sacchikaroti, avikkhepaṭṭho passanto

sacchikaroti, paggahaṭṭho passanto sacchikaroti, avisāraṭṭho passanto sacchikaroti,

anāvilaṭṭho passanto sacchikaroti, anijjhajanaṭṭho passanto sacchikaroti,

ekattupaṭṭhānavasena2 cittassa ṭhitaṭṭho passanto sacchikaroti, ārammaṇaṭṭho passanto

sacchikaroti, gocaraṭṭho passanto sacchikaroti, pahānaṭṭho passanto sacchikaroti,

pariccāgaṭṭho passanto sacchikaroti, vuṭṭhānaṭṭho passanto sacchikaroti, nivattanaṭṭho

passanto sacchikaroti, santanaṭṭho passanto sacchikaroti, paṇitaṭṭho passanto sacchikaroti,

vimuttaṭṭho passanto sacchikaroti, anāsavaṭṭho passanto sacchikaroti, taraṇaṭṭho passanto

sacchikaroti, animittaṭṭho passanto sacchikaroti, appaṇihitaṭṭho passanto sacchikaroti,

suññataṭṭho passanto sacchikaroti, ekarasaṭṭho passanto sacchikaroti, anativattanaṭṭho

passanto sacchikaroti, yuganandhaṭṭho, 3 passanto sacchikaroti, niyyānaṭṭho passanto

sacchikaroti, hetuṭṭho passanto sacchikaroti, dassanaṭṭho passanto sacchikaroti,

ādhipateyyaṭṭho passanto sacchikaroti.

Samathassa avikkhepaṭṭho passanto sacchikaroti, vipassanāya anupassanaṭṭho passanto

sacchikaroti, samathavipassanānaṃ ekarasaṭṭho passanto sacchikaroti, yuganandhassa4

anativattanaṭṭho passanto sacchikaroti.

Sikkhāya samādānaṭṭho passanto sacchikaroti, ārammaṇassa gocaraṭṭho passanto

sacchikaroti, līnassa cittassa paggahaṭṭho passanto sacchikaroti, uddhatassa cittassa

niggahaṭṭho5 passanto sacchikaroti, ubhovisuddhānaṃ ajjhupekkhanaṭṭho passanto

sacchikaroti, bhāvanā visesādhigamaṭṭho6 passanto sacchikaroti, uttari paṭivedhaṭṭho

passanto sacchikaroti, saccābhisamayaṭṭho passanto sacchikaroti, nirodhe patiṭṭhānaṭṭho

passanto sacchikaroti.

1. Paripuriṭṭho-sa, 2. Ekatta paṭṭhānavasena-. [PTS]

3. Yuganaddhaṭṭho-machasaṃ, 4. Yuganaddhassa-machasaṃ 5. Viniggahaṭṭho-[PTS]

6. Cisesādhigamaṭṭho-machasaṃ, syā,

[BJT Page 64-3 [\x 64/] 0]

Saddhindriyassa adhimokkhaṭṭho passanto sacchikareti, viriyindriyassa paggahaṭṭho

passanto sacchikaroti, satindriyassa upaṭṭaneṭṭho passanto sacchikaroti, samādhindrayassa

avikkhepaṭṭho passanto sacchikaroti, paññindriyassa dassanaṭṭho passanto sacchikaroti.

Saddhābalassa assaddhiye akampiyaṭṭho passanto sacchikaroti, viriyabalassa kosajje

akampiyaṭṭho passanto sacchikaroti, satibalassa pamāde akampiyaṭṭho passanto

sacchikaroti, samādhibalassa uddhacce akampiyaṭṭho passanto sacchikaroti, paññābalassa

avijjāya akampiyaṭṭho passanto sacchikaroti.

Satisambojjhaṅgassa upaṭṭhānaṭṭho passanto sacchikaroti, dhammavicayasambojjhaṅgassa

pavicayaṭṭho passanto sacchikaroti, viriyasambojjhaṅgassa upasamayaṭṭho passanto

sacchikaroti, samādhisambojjhaṅgassa avikkhepaṭṭho passanto sacchikaroti,

upekkhāsambojjhaṅgassa paṭisaṅkhānaṭṭho passanto sacchikaroti.

Samimādiṭṭhiyā dassanaṭṭho passanto sacchikaroti, sammāsaṅkappassa abhiniropanaṭṭho

passanto sacchikaroti, sammāvācāya pariggahaṭṭho passanto sacchikaroti,

sammākammantassa samuṭṭhānaṭṭho passanto sacchikaroti, sammāājīvassa vodānaṭṭho

passanto sacchikaroti, sammāvāyāmassa paggahaṭṭho passanto sacchikaroti, sammāsatiyā

upaṭṭhānaṭṭho passanto sacchikaroti, sammāsamādhissa avikkhepaṭṭho passanto

sacchikaroti.

Indriyānaṃ ādhipateyyaṭṭho1 passanto sacchikaroti, balānaṃ akampivaṭṭho passanto

sacchikaroti, bojjhāṅgānaṃ niyyānaṭṭho passanto sacchikaroti, maggassa hetuṭṭho passanto

sacchikaroti, satipaṭṭhānānaṃ upaṭṭhanaṭṭho passanto sacchikaroti, sammappadhānānaṃ

padahanaṭṭho2 passanto sacchikaroti, iddhipādānaṃ ijjhanaṭṭho passanto sacchikaroti,

saccāna-taṭṭho passanto sacchikaroti, payogānaṃ3 paṭippassaddhaṭṭho passanto

sacchikaroti, phalānaṃ sacchikiriyaṭṭho passanto sacchikaroti, sacchikaroti, paṭisandhi

sāmisanti passanto sacchikaroti, gati sāmisanti passanto sacchikaroti, nibbatti sāmisanti

passanto sacchikaroti, upapatti sāmisanti passanto sacchikaroti, jāti sāmisanti passanto

sacchikaroti, jarā sāmisanti passanto sacchikaroti, vyādhi sāmisanti passanto sacchikaroti,

maraṇaṃ sāmisanti passanto sacchikaroti, soko sāmisanti passanto sacchikaroti, paridevo

sāmāsanti passanto sacchikaroti, upāyāso sāmisanti passanto sacchikaroti.

Anuppādo nirāmisanti passanto sacchikaroti, appavattaṃ nirāmisanti passanto sacchikaroti,

animittaṃ nirāmisanti passanto sacchikaroti, anāyuhanā nirāmisanti passanto sacchikaroti,

appaṭisandhi nirāmisti passanto sacchikaroti, agati nirāmisanti passanto sacchikaroti,

anibbatti nirāmisanti passanto sacchikaroti, anupapatti nirāmisanti passanto sacchikaroti,

ajāti nirāmisanti passanto sacchikaroti, ajarā nirāmisanti passanto sacchikaroti, avyādhi

nirāmisanti passanto sacchikaroti, amaraṇaṃ2 nirāmisanti passanto sacchikaroti, asoko

nirāmisanti passanto sacchikaroti, aparidevo nirāmisanti passanto sacchikaroti, anupāyāso

nirāmisanti passanto sacchikaroti.

Uppādo sāmisaṃ, anuppādo nirāmisanti passanto sacchikaroti, pavattaṃ sāmisaṃ, appavattaṃ

nirāmisanti passanto sacchikaroti, nimittaṃ sāmisaṃ, animittaṃ nirāmisanti passanto

sacchinaroti, āyuhanā sāmisaṃ, anāyuhanā nirāmisanti passanto sacchikaroti, paṭisandhi

sāmisaṃ, appaṭisandhi nirāmisanti passanto sacchikaroti, gati sāmisaṃ agati nirāmisanti

passanto sacchikaroti, nibbatti sāmisaṃ, anibbatti nirāmisanti passanto sacchikaroti, upapatti

sāmisaṃ, anupapatti nirāmisanti passanto sacchikaroti, jāti sāmisaṃ, ajāti nirāmisanti

passanto sacchikaroti, jarā sāmisaṃ, ajarā nirāmisanti passanto sacchikaroti, vyādhi sāmisaṃ,

avyādhi nirāmisanti passanto sacchikaroti, maraṇaṃ sāmisaṃ, amaraṇaṃ2 nirāmisanti

passanto sacchikaroti, soko sāmisaṃ, asoko nirāmisanti passanto sacchikaroti, paridevo

sāmisaṃ, aparidevo nirāmisanti passanto sacchikaroti, upāyāso sāmisaṃ, anupāyāso

nirāmisanti passanto sacchikaroti.

Uppādo saṅkhārāti passanto sacchikaroti, pavattaṃ saṅkhārāti passanto sacchikaroti, nimittaṃ

saṅkhārāti passanto sacchikaroti, āyuhanā saṅkhārāti passanto sacchikaroti, paṭisandhi

saṅkhārāti passanto sacchikaroti, gati saṅkhārāti passanto sacchikaroti, nibbatti saṅkhārāti

passanto upapatti saṅkhārāti passanto sacchikaroti, jāti saṅkhārāti passanto sacchikaroti, jarā

saṅkhārāti passanto sacchikaroti, vyādhi saṅkhārāti passanetā sacchikaroti, maraṇaṃ

saṅkhārāti passanto sacchikaroti, soko saṅkhārāti, paridevo saṅkhārāti passanto sacchikaroti,

upāyāso saṅkhārāti passanto sacchikaroti.

Avuppādo nibbānanti passanto sacchikaroti, appavattaṃ nibbananti passanto sacchikaroti,

animittaṃ nibbānanti passanto sacchikaroti, anāyuhanā nibbānanti passanto sacchikaroti,

appaṭisandhi nibbānanti passanto sacchikaroti, agati nibbānanti passanto sacchikaroti,

anibbatti nibbānanti passanto sacchikaroti, anupapatti nibbānanti passanto sacchikaroti, ajāti

nibbānanti passanto sacchikaroti, ajarā nibbānanti passanto sacchikaroti, avyādhi nibbānanti

passanto sacchikaroti, amaraṇaṃ nibbānanti passanto sacchikaroti, asoko nibbānanti

passanto sacchikaroti, aparidevo nibbānanti passanto sacchikaroti, anupāyāso nibbānanti

passanto sacchikaroti.

1. Āyuhanā-syā 2. Amataṃ-machasaṃ, syā, [PTS.]

[BJT Page 64-2 [\x 64/] 8]

Uppādo saṅkhārā, anuppādo nibbānanti passanto sacchikaroti, pavattaṃ saṅkhārā,

appavattaṃ nibbānanti passanto sacchikaroti, nimittaṃ saṅkhārā, animittaṃ nibbānanti

passanto sacchikaroti, āyuhani saṅkhārā, anāyuhanā nibbānanti passanto sacchikaroti,

paṭisandhi saṅkhārā, appaṭisandhi nibbānanti passanto sacchikaroti, gati saṅkhārā, agati

nibbānanti passanto sacchikaroti, nibbatti saṅkhārā anibbatti nibbānanti passanto

sacchikaroti, upapatti saṅkhārā, anupapatti nibbānanti passanto sacchikaroti, jāti saṅkhārā,

ajāti nibbānanti passanto sacchikaroti, jarā saṅkhārā, ajarā nibbānanti passanto sacchikaroti,

vyādhi saṅkhārā, avyādhi nibbānanti passanto sacchikaroti, maraṇaṃ saṅkhārā, amaraṇaṃ

nibbānanti passanto sacchikaroti, soko saṅkhārā, asoko nibbānanti passanto sacchikaroti,

paridevo saṅkhārā, aparidevo nibbānanti passanto sacchikaroti, upāyāso saṅkhārā,

anupāyāso nibbānanti passanto sacchikaroti.

Paṭhamakabhāṇavaraṃ.

Pariggahaṭṭho passanto sacchikaroti, parivāraṭṭho passanto sacchikaroti, paripūraṭṭho1

passanto sacchikaroti, ekaggahaṭṭho passanto sacchikaroti, avikkhepaṭṭho passanto

sacchikaroti, paggahaṭṭho passanto sacchikaroti, avisāraṭṭho passanto sacchikaroti,

anāvilaṭṭho passanto sacchikaroti, anijjhajanaṭṭho passanto sacchikaroti,

ekattupaṭṭhānavasena2 cittassa ṭhitaṭṭho passanto sacchikaroti, ārammaṇaṭṭho passanto

sacchikaroti, gocaraṭṭho passanto sacchikaroti, pahānaṭṭho passanto sacchikaroti,

pariccāgaṭṭho passanto sacchikaroti, vuṭṭhānaṭṭho passanto sacchikaroti, nivattanaṭṭho

passanto sacchikaroti, santanaṭṭho passanto sacchikaroti, paṇitaṭṭho passanto sacchikaroti,

vimuttaṭṭho passanto sacchikaroti, anāsavaṭṭho passanto sacchikaroti, taraṇaṭṭho passanto

sacchikaroti, animittaṭṭho passanto sacchikaroti, appaṇihitaṭṭho passanto sacchikaroti,

suññataṭṭho passanto sacchikaroti, ekarasaṭṭho passanto sacchikaroti, anativattanaṭṭho

passanto sacchikaroti, yuganandhaṭṭho, 3 passanto sacchikaroti, niyyānaṭṭho passanto

sacchikaroti, hetuṭṭho passanto sacchikaroti, dassanaṭṭho passanto sacchikaroti,

ādhipateyyaṭṭho passanto sacchikaroti.

Samathassa avikkhepaṭṭho passanto sacchikaroti, vipassanāya anupassanaṭṭho passanto

sacchikaroti, samathavipassanānaṃ ekarasaṭṭho passanto sacchikaroti, yuganandhassa4

anativattanaṭṭho passanto sacchikaroti.

Sikkhāya samādānaṭṭho passanto sacchikaroti, ārammaṇassa gocaraṭṭho passanto

sacchikaroti, līnassa cittassa paggahaṭṭho passanto sacchikaroti, uddhatassa cittassa

niggahaṭṭho5 passanto sacchikaroti, ubhovisuddhānaṃ ajjhupekkhanaṭṭho passanto

sacchikaroti, bhāvanā visesādhigamaṭṭho6 passanto sacchikaroti, uttari paṭivedhaṭṭho

passanto sacchikaroti, saccābhisamayaṭṭho passanto sacchikaroti, nirodhe patiṭṭhānaṭṭho

passanto sacchikaroti.

1. Paripuriṭṭho-sa, 2. Ekatta paṭṭhānavasena-. [PTS]

3. Yuganaddhaṭṭho-machasaṃ, 4. Yuganaddhassa-machasaṃ 5. Viniggahaṭṭho-[PTS]

6. Cisesādhigamaṭṭho-machasaṃ, syā,

[BJT Page 64-3 [\x 64/] 0]

Saddhindriyassa adhimokkhaṭṭho passanto sacchikareti, viriyindriyassa paggahaṭṭho

passanto sacchikaroti, satindriyassa upaṭṭaneṭṭho passanto sacchikaroti, samādhindrayassa

avikkhepaṭṭho passanto sacchikaroti, paññindriyassa dassanaṭṭho passanto sacchikaroti.

Saddhābalassa assaddhiye akampiyaṭṭho passanto sacchikaroti, viriyabalassa kosajje

akampiyaṭṭho passanto sacchikaroti, satibalassa pamāde akampiyaṭṭho passanto

sacchikaroti, samādhibalassa uddhacce akampiyaṭṭho passanto sacchikaroti, paññābalassa

avijjāya akampiyaṭṭho passanto sacchikaroti.

Satisambojjhaṅgassa upaṭṭhānaṭṭho passanto sacchikaroti, dhammavicayasambojjhaṅgassa

pavicayaṭṭho passanto sacchikaroti, viriyasambojjhaṅgassa upasamayaṭṭho passanto

sacchikaroti, samādhisambojjhaṅgassa avikkhepaṭṭho passanto sacchikaroti,

upekkhāsambojjhaṅgassa paṭisaṅkhānaṭṭho passanto sacchikaroti.

Samimādiṭṭhiyā dassanaṭṭho passanto sacchikaroti, sammāsaṅkappassa abhiniropanaṭṭho

passanto sacchikaroti, sammāvācāya pariggahaṭṭho passanto sacchikaroti,

sammākammantassa samuṭṭhānaṭṭho passanto sacchikaroti, sammāājīvassa vodānaṭṭho

passanto sacchikaroti, sammāvāyāmassa paggahaṭṭho passanto sacchikaroti, sammāsatiyā

upaṭṭhānaṭṭho passanto sacchikaroti, sammāsamādhissa avikkhepaṭṭho passanto

sacchikaroti.

Indriyānaṃ ādhipateyyaṭṭho1 passanto sacchikaroti, balānaṃ akampivaṭṭho passanto

sacchikaroti, bojjhāṅgānaṃ niyyānaṭṭho passanto sacchikaroti, maggassa hetuṭṭho passanto

sacchikaroti, satipaṭṭhānānaṃ upaṭṭhanaṭṭho passanto sacchikaroti, sammappadhānānaṃ

padahanaṭṭho2 passanto sacchikaroti, iddhipādānaṃ ijjhanaṭṭho passanto sacchikaroti,

Vitakkassa abhiniropanaṭṭho passanto sacchikaroti, vicārassa upavicāraṭṭho passanto

sacchikaroti, pītiyā pharaṇaṭṭho passanto sacchikaroti, sukhassa abhisandanaṭṭho passanto

sacchikaroti, cittassa etaggaṭṭho passanto sacchikaroti.

Āvajjanaṭṭho passanto sacchikaroti, vijānanaṭṭho4 passanto sacchikaroti, pajānanaṭṭho

passanto sacchikaroti, sañjānanaṭṭho passanto sacchikaroti, (ekārammaṇaṭṭho passanto

sacchikaroti, ) ekodaṭṭho5 passanto sacchikaroti, abhiññāyañātaṭṭho passanto sacchikaroti,

pariññāya tīraṇaṭṭho passanto sacchikaroti, pahānassa pariccāgaṭṭho passanto sacchikaroti,

bhāvanāya ekarasaṭṭho passanto sacchikaroti, sacchikiriyāya phassanaṭṭho passanto

sacchikaroti, khandhānaṃ khandhaṭṭho passanto sacchikaroti, dhātunaṃ dhātuṭṭho6

passanto sacchikaroti, āyatānānaṃ āyatanaṭṭho passanto sacchākaroti, saṅkhatānaṃ

saṅkhataṭṭho passanto sacchikaroti, asaṅkhatassa asaṅkhataṭṭho passanto sacchikaroti,

1. Adhipateyyaṭṭho-[PTS, 2.] Padhānaṭṭho-pu.

3. Maggānaṃ-machasaṃ, yoganaṃ-sā, 4. Vijānaṭṭho-syā. 5. Ekarasaṭṭho-machasaṃ,

ekārammaṇaṭṭho-saṃ. 6. Dhātaṭṭho-syā.

[BJT Page 64-3 [\x 64/] 2]

Cittaṭṭho passanto sacchikaroti, cittānantariyaṭṭho1 passanto sacchikaroti, cittassa

vuṭṭhānaṭṭho passanto sacchikaroti, cittassa vivaṭṭanaṭṭho passanto sacchikāroti, cittassa

hetuṭṭho2 passanto sacchikaroti, cittassa paccayaṭṭho passanto sacchikaroti, cittassa

vatthuṭṭho passanto sacchikaroti, cittassa bhummaṭṭho. 3 Passanto sacchikaroti, cittassa

ārammaṇaṭṭho passanto sacchikaroti, cittassa gocaraṭṭho passanto sacchikaroti, cittassa

cariyaṭṭho passanto sacchikaroti, cittassa gataṭṭho passanto sacchikaroti, cittassa

abhinīhāraṭṭho passanto sacchikaroti, cittassa niyyānaṭṭho passanto sacchikaroti, cittassa

nissaraṇaṭṭho passanto sacchikaroti.

Ekatte āvajjanaṭṭho passaneta sacchikaroti, ekatte vijānanaṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte

pajānanaṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte sañjānanaṭṭhe passanto sacchikaroti, ekatte

ekodaṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte upanibandhanaṭṭho4 passanto sacchikaroti, ekatte

pakkhandanaṭṭho5 passanto sacchikaroti, ekatte pasīdanaṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte

santiṭṭhanaṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte vimuccanaṭṭho6 passanto sacchikaroti, ekatte

'etaṃ santa'nti passanaṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte yānīkataṭṭho passanto sacchikaroti,

ekatte vatthukataṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte anuṭṭhitaṭṭho passanto sacchikaroti,

ekatte paricitaṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte susamāraddhaṭṭho passanto sacchikaroti,

ekatte pariggahaṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte parivāraṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte

paripūraṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte samodhānaṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte

adhiṭṭhānaṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte āsevanaṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte

bhāvanaṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte bahulīkammaṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte

susamuggataṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte suvimuttaṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte

bujjhanaṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte anubujjhanaṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte

paṭibujjhanaṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte sambujjhanaṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte

bodhanaṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte anubodhanaṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte

paṭibodhanaṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte sambodhanaṭṭho passanto sacchikaroti,

ekatte bodhapakkhiyaṭṭho: 7 passanto sacchikaroti, ekatte anubodhapakkhiyaṭṭho passanto

sacchikaroti, ekatte paṭibodhapakkhiyaṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte

sambodhapakkhiyaṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte jotanaṭṭho passanto sacchikaroti,

ekatte ujjotanaṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte anujotanaṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte

paṭijānanaṭṭho passanto sacchikaroti, ekatte sañjātanaṭṭho passanto sacchikaroti.

1. Cittānantariṭṭho-[PTS. : 2.] Hetaṭṭho-syā.

3. Bhumaṭṭho-machasaṃ. 4. Upanibandhaṭṭho-syā 5. Pakkhandhanaṭṭho-sa 6.

Muccanaṭṭho-sa, 7. Bodhipakkhayaṭṭho-machasaṃ, syā [PTS]

[BJT Page 64-3 [\x 64/] 4]

Pakāsakaṭṭho1 passanto sacchikaroti, virocanaṭṭho passanto sacchikaroti, kilesānaṃ

santāpanaṭṭho passanto sacchikaroti, amalaṭṭho passanto sacchikaroti, vimalaṭṭho passanto

sacchikaroti, nimalaṭṭho passanto sacchikaroti, samaṭṭho passanto sacchikaroti, samayaṭṭho

passanto sacchikaroti, vivekaṭṭho passanto sacchikaroti, vivekacariyaṭṭho passanto

sacchikaroti, virāgaṭṭho passanto sacchikaroti, virāgacariyaṭṭho passanto sacchikaroti,

nirodhaṭṭho passanto sacchikaroti, nirodhacariyaṭṭho passanto sacchikaroti, vossaggaṭṭho2

passanto sacchikaroti, vossaggacariyaṭṭho passanto sacchikaroti, vimuttaṭṭho passanto

sacchikaroti, vimutticariyaṭṭho passanto sacchikaroti.

Chandaṭṭho passanto sacchikaroti, chandassa mūlaṭṭho passanto sacchikaroti, chandassa

padeṭṭho passanto sacchikaroti, chandassa padhānaṭṭho passanto sacchikaroti, chandassa

ijjhanaṭṭho passanto sacchikaroti, chandassa adhimokkhaṭṭho passanto sacchikaroti,

chandassa adhimokkhaṭṭho passanto sacchikaroti, chandassa paggahaṭṭho passanto

sacchikaroti, chandassa upaṭṭhānaṭṭho passanto sacchikaroti, chandassa avikkhepaṭṭho

passanto sacchikaroti, chandassa dassanaṭṭho passanto sacchikaroti.

Niriyaṭṭho3 passanto sacchikaroti, viriyassa4 mūlaṭṭho passanto sacchikaroti, viriyassa

pādaṭṭho passanto sacchikaroti, viriyassa padhānaṭṭho passanto sacchikaroti, viriyassa

ijjhanaṭṭho passanto sacchikaroti, viriyassa adhimokkhaṭṭho passanto sacchikaroti, viriyassa

paggahaṭṭho passanto sacchikaroti, viriyassa upaṭṭhānaṭṭho passanto sacchikaroti, viriyassa

avikkhepaṭṭho passanto sacchikaroti, viriyassa dassanaṭṭho passanto sacchikaroti.

Cittaṭṭho passanto sacchikaroti, cittassa mūlaṭṭho passanto sacchikaroti, cittassa pādaṭṭho

passanto sacchikaroti, cittassa padhānaṭṭho passanto sacchikaroti, cittassa ijjhanaṭṭho

passanto sacchikaroti, cittassa adhimokkhaṭṭho passanto sacchikaroti, cittassa paggahaṭṭho

passanto sacchikaroti, cittassa upaṭṭhānaṭṭho passanto sacchikaroti, cittassa avikkhepaṭṭho

passanto sacchikaroti, cittassa dassanaṭṭho passanto sacchikaroti.

Vimaṃsaṭṭho passanto sacchikaroti, vīmaṃsāya mūlaṭṭho passanto sacchikaroti, vīmaṃsāya

pādaṭṭho passanto sacchikaroti, vīmaṃsāya padhānaṭṭho passanto sacchikaroti, vīmaṃsāya

ijjhanaṭṭho passanto sacchikaroti, vimaṃsāya adhimākkhaṭṭho passanto sacchikaroti,

vimaṃsāya paggahaṭṭho passanto sacchikaroti, vimaṃsāya upaṭṭhānaṭṭho passanto

sacchikaroti, vimaṃsāya avikkhepaṭṭho passanto sacchikaroti, vimaṃsāya dassanaṭṭho

passanto sacchikaroti.

*Dukkhassa piḷanaṭṭho passanto sacchikaroti, dukkhassa saṅkhataṭṭho passanto

sacchikaroti, dukkhassa santāpaṭṭho passanto sacchikaroti, dukkhassa vipariṇāmaṭṭho

passanto sacchikaroti.

Samudayassa āyuhanaṭṭho5, passanto sacchikaroti, samudayassa nidānaṭṭho passanto

sacchikaroti, samudayassa saññogaṭṭho passanto sacchikaroti, samudayassa paḷibodhaṭṭho6

passanto sacchikaroti.

1. Patāpanaṭṭho-machasaṃ, syā, [PTS, 2.] Vosaggaṭṭho-machasaṃ,

3. Vīriyaṭṭho-machasaṃ, 4. Viriyassa-machasaṃ,

5. Āyuhanaṭṭho-syā, 6. Palibodhanaṭṭho-[PTS,]

*Dukkhaṭṭhoti ādīni mūlapadānī maramama chaṭṭhasaṅgītipotthakādīsu adhikāni.

[BJT Page 64-3 [\x 64/] 6]

Nirodhassa nissaraṇaṭṭho passanto sacchikaroti, nirodhassa vivekaṭṭho passanto

sacchikaroti, nirodhassa asaṅkhataṭṭho passanto sacchikaroti, nirodhassa amataṭṭho

passanto sacchikaroti.

Maggassa niyyānaṭṭho passanto sacchikaroti, maggassa hetuṭṭho1 passanto sacchikaroti,

maggassa dassanaṭṭho passanto sacchikaroti, maggassa ādhipateyyaṭṭho passanto

sacchikaroti.

Tathaṭṭho passanto sacchikaroti, anattaṭṭho passanto sacchikaroti, saccaṭṭho passanto

sacchikaroti, paṭivedhaṭṭho passanto sacchikaroti, abhijānanaṭṭho passanto sacchikaroti,

parijānanaṭṭho passanto sacchikaroti, dhammaṭṭho passanto sacchikaroti, dhātuṭṭho2

passanto sacchikaroti, ñātaṭṭho passanto sacchikaroti, sacchakārāyaṭṭho passanto

sacchikaroti, phassanaṭṭho passanto sacchikaroti, abhisamayaṭṭho passanto sacchikaroti,

Nekkhammaṃ passanto sacchikaroti, avyāpādo passanto sacchikaroti, ālokasaññā passanto

sacchikaroti, avikkhepo. Passanto sacchikaroti, dhammavavatthānaṃ passanto sacchikaroti,

ñāṇaṃ passanto sacchikaroti, pāmojjaṃ. 3 Passanto sacchikaroti,

Paṭhamaṃ jhānaṃ4 passanto sacchikaroti, dutiyaṃ jhānaṃ passanto sacchikaroti, tatiyaṃ

jhānaṃ passanto sacchīkaroti, catutthaṃ jhānaṃ passanto sacchikaroti,

viññāṇañcāyatanasamāpatti passanto sacchikaroti, ākiñcaññāyatanasamāpatti passanto

sacchikaroti, nevasaññānāsaññāyatanasamāpatti passanto sacchikaroti.

Aniccānupassanā passanto sacchikaroti, dukkhānupassanā passanto sacchikaroti,

anattānupassanā passanto sacchikaroti, nibbidānupassanā passanto sacchikaroti,

virāgānupassanā passanto sacchikaroti, nirodhānupassanā passanto sacchikaroti,

paṭinissaggānupassanā passanto sacchikaroti, khayānupassanā passanto sacchikaroti,

vayānupassanā passanto sacchikaroti, vipariṇāmānupassanā passanto sacchikaroti,

animittānupassanā passanto sacchikaroti, appaṇihitānupassanā passanto sacchikaroti,

suññatānupassanā passanto sacchikaroti, adhipaññādhammavipassanā passanto sacchikaroti,

yathābhūtañāṇadassanaṃ passanto sacchikaroti, ādīnavānupassanā passanto sacchikaroti,

paṭisaṅkhānupassanā passanto sacchikaroti, vivaṭṭānupassanā passanto sacchikaroti.

Sotāpattimaggo passanto sacchikaroti, sotāpattiphalasamāpatti passanto sacchikaroti,

sakadāgāmimaggo passanto sacchikaroti, sakadāgāmiphalasamāpatti passanto sacchikaroti,

anāgāmimaggo passanto sacchikaroti, anāgāmiphalasamāpatti passanto sacchakaroti,

arahattamaggo passanto sacchikaroti, arahattaphalasamāpatti passanto sacchikaroti.

Adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ passanto sacchikaroti, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ5

passanto sacchikaroti, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ passanto sacchikaroti, avikkhepaṭṭhena

samādhindriyaṃ passanto sacchikaroti, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ passanto sacchikaroti.

Assaddhiye akampiyaṭṭhena saddhābalaṃ passanto sacchikaroti, kosajje akampiyaṭṭhena

viriyabalaṃ passanto sacchikaroti, pamāde akampiyaṭṭhena satibalaṃ passanto sacchikaroti,

uddhacce akampiyaṭṭhena samādhibalaṃ passanto sacchikaroti, avijjāya akampiyaṭṭhena

paññābalaṃ passanto sacchikaroti.

1. Hetaṭṭho-syā. 2. Dhātaṭṭho-syā, 3. Pāmujjaṃ-syā,

4. Paṭhamajjhānaṃ (ādī) syā, [PTS, .] Vīriyindriyaṃ-machasaṃ

[BJT Page 64-3 [\x 64/] 8]

Upaṭṭhānaṭṭhena satisambojjhaṅgo passanto sacchikaroti, pavicayaṭṭhena

dhammavicayasambijjheṅgo passanto sacchikaroti, paggahaṭṭhena viriyasambojjhaṅgo

passanto sacchikaroti, pharaṇaṭṭhena pītisambojjhaṅgo passanto sacchikaroti,

upasamaṭṭhena passaddhisambojjhaṅgo passanto sacchikaroti, avikkhepaṭṭhena

samādhisambojjhaṅgo passanto sacchikaroti, paṭisaṅkhānaṭṭhena upekkhāsambojjhaṅgo

passanto sacchikaroti.

Dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi passanto sacchikaroti, abhiniropanaṭṭhena sammāsaṅkhappo

passanto sacchikaroti, pariggahaṭṭhena sammāvācā passanto sacchikaroti,

samuṭṭhānaṭṭhena sammākammanto passanto sacchikaroti, vodānaṭṭhena sammāājīvo

passanto sacchikaroti, paggahaṭṭhena sammāvāyāmo passanto sacchikaroti,

upaṭṭhānaṭṭhena sammāsati passanto sacchikaroti, avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi

passanto sacchikaroti.

Ādhipateyyaṭṭhena indriyā passanto sacchikaroti, akampiyaṭṭhena balā passanto

sacchikaroti, niyyānaṭṭhena bojjhaṅgā passanto sacchikaroti, hetuṭṭhena maggo passanto

sacchikaroti, upaṭṭhānaṭṭhena satipaṭṭhānā passanto sacchikaroti, padahanaṭṭhena

sammappadhānā passanto sacchikaroti, ijjhanaṭṭhena iddhipādā passanto sacchikaroti,

tathaṭṭhena saccā passanto sacchikaroti.

Avikkhepaṭṭhena samatho passanto saccikaroti, anupassanaṭṭhena vipassanā passanto

sacchikaroti, ekarasaṭṭhena samathavipassanā passanto sacchikaroti, anativattanaṭṭhena

yuganandhaṃ1 passanto sacchikaroti.

Saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi passanto sacchikaroti, avikkhepaṭṭhena cittavisuddhi passanto

sacchikaroti, dassanaṭṭhena diṭṭhinisuddhi passanto sacchikaroti, muttaṭṭhena vimokkho

passanto sacchikaroti, paṭivedhaṭṭhena vijjā passanto sacchikaroti, pariccāgaṭṭhena vimutti

passanto sacchikaroti, samucchedaṭṭhena khaye ñāṇaṃ passanto sacchikaroti,

paṭippassaddhaṭṭhena anuppāde ñāṇaṃ passanto sacchikaroti.

Chāndā mulaṭṭhena passanto sacchikaroti, manasikāro samuṭṭhānaṭṭhena passanto

sacchikaroti, phasso samodhānaṭṭhena passanto sacchikaroti, vedanā samosaraṇaṭṭhena

passanto sacchikaroti, samādhi pamukhaṭṭhena passanto sacchikaroti, sati ādhipateyaṭṭhena

passanto sacchikaroti, paññā taduttaraṭṭhena2 passanto sacchikaroti, vimutti sāraṭṭhena

passanto sacchikaroti,

1. Yuganadadhaṃ-machasaṃ. 2. Tatuttaraṭṭhena-machasaṃ.

Amatagodhaṃ nibbānaṃ pariyosānaṭṭhena passanto sacchikaroti.

1. Cakkhu-machasaṃ. 2. Yadidaṃ-[PTS.]

[A] vedanāsaṃyutta-aniccavagge-sattama.

[BJT Page 66] [\x 66/]

Ye ye dhammā sacchikatā honti, te te dhammā phassitā honti, taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ,

pajānanaṭṭhena paññā tena vuccati "ime dhammā sacchikātabbā'ti sotāvadhānaṃ, taṃ

pajānanā paññā sutamaye ñāṇa"nti.

Sacchikātabba niddeso.

(8)

Kathaṃ "ime dhammā hānabhāgiyā, ime dhammā ṭhitibhāgiyā, ime dhammā visesabhāgiyā,

ime dhammā nibbedhabhāgiyā'ti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ:

Paṭhamassa jhānassa1 lābhiṃ kāmasahagatā saññāmanasikārā samudāvaranti, bhānabhāgiyo

dhammo. Tadanudhamatā sati santiṭṭhati ṭhitibhāgiyo dhammo. Avitakkasahagatā

saññāmanasikāra samudācaranti, visesabhāgiyo dhammo. Nibbidānasahagatā

saññāmanasikārā samudācaranti [PTS Page 036] [\q 36/] virāgupasaṃgitā,

nibbedhabhāgiyo dhammo.

Dutiyassa jhānassa2 lābhiṃ vitakkasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti, hānabhāgiyo

dhammo. Tadanudhammatā sati santiṭṭhati, ṭhitibhāgiyo dhammo. Upekkhāsukhasahagatā

saññāmanasikārā samudācaranti, visesabhāgiyo dhammo. Upekkhāsukhasahagatā

saññāmanasikārā samudācaranti, visesabhāgiyo dhammo. Nibbidānasahagatā

saññāmanasikārā samudācaranti virāgupasaṃgitā, nibbedhabhāgiyo dhammo.

Tatiyassa jhānassa3 lābhiṃ pītisukhasahagatā saññāmanasikarā samudācaranti, hānabhāgiyo

dhammo. Tadanudhammatā sati santiṭṭhati, ṭhitibhāgiyo dhammo.

Adukkhamasukhasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti, visesabhāgiyo dhammo.

Nibbidāsahagatā saññāmanasikarā samudācaranti viragupasaṃhitā, nibbedhabhāgiyo

dhammo.

Catutthassa jhānassa4 upekkhāsukhasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti,

hānabhāgiyodhammo. Tadanudhammatā sati santiṭṭhati, ṭhitibhāgiyo dhammo.

Ākāsānañcāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti, visesabhāgiyo dhammo.

Nibbidāsahagatā saññāmanasikārā samudācaranti virāgupasaṃhitā, nibbedhabhāgiyo

dhammo.

1. Paṭhamajjhānassa-syā, [PTS 2.] Dutiyajjhānassa-syā, [PTS.]

3. Tatiyajjhānassa-syā, [PTS. 4.] Catutthajjhānassa-syā, [PTS.]

[BJT Page 68] [\x 68/]

Ākāsānañcāyatanassa lābhiṃ rūpasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti, hānabhāgiyo

dhammo. Tadanudhammatā sati santiṭṭhati, ṭhitibhāgiyo dhammo.

Viññāṇañcāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti, visesabhāgiyo dhammo.

Nibbidāsahagatā saññāmanasikārā samudācaranti virāgupasaṃhitā, nibbedhabhāgiyo

dhammo.

Viññāṇañcāyatanassa lābhiṃ ākāsānañcāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti,

hānabhāgiyo dhammo. Tadanudhammatā sati santiṭṭhati, ṭhitibhāgiyo dhammo.

Ākiñcaññāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti, visesabhāgiyo dhammo.

Nibbidāsahagatā saññāmanasikārā samudācaranti virāgupasaṃhitā, nibbedhabhāgiyo

dhammo.

Ākiñcaññāyatanassa lābhiṃ viññāṇañcāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti,

Hānabhāgiyo dhammo. Tadanudhammatā sati santiṭṭhati, ṭhitibhāgiyo dhammo.

Nevasaññānāsaññāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti, visesabhāgiyo dhammo.

Nibbidāsahagatā saññāmanasikārā samudācaranti viragupasaṃhitā. Nibbedhabhāgiyo [PTS

Page 037] [\q 37/] dhammo.

Taṃ ñātaṭṭhena ñaṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā, tena vuccati: "ime dhammā hānabhāgiyā,

ime dhammā ṭhitibhāgiyā, ime dhammā visesabhāgiyā, ime dhammā nibbedhabhāgiyā'ti

sotāvadānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇanti. "

Hānabhāgiyacatukka nidedaso.

(9)

Kathaṃ "sabbe saṅkhārā aniccā, sabbe saṅkhārā dukkhā, sabbe dhammā anattā'ti

sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ. "

'Rūpaṃ aniccaṃ khayaṭṭhena, dukkhaṃ bhayaṭṭhena, anattā asārakaṭṭhenā'ti sotāvadhānaṃ,

taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ.

[BJT Page 68-1 [\x 68/] 2]

Rūpaṃ abhiññeyyaṃ, vedanā abhiññeyyā, saññā abhiññeyyā, saṅkhārā abhiññeyyā, viññāṇaṃ

abhiññeyyaṃ.

[BJT Page 68-1 [\x 68/] 4]

Cakkhuṃ abhiññeyyaṃ, sotaṃ abhiññeyyaṃ, ghānaṃ1 abhiññeyyaṃ, jivhā abhiññeyyā, kāyo

abhiñeyyo, mano abhiññeyyo.

Rūpā abhiññeyyā, saddā abhiññeyyā, gandhā abhiññeyyā, rasā abhiññeyyā, phoṭṭhabbā

abhiññeyyā, dhammā abhiññeyyā.

Cakkhuviññāṇaṃ abhiññeyyaṃ, sotaviññāṇaṃ abhiññeyyaṃ, ghāna viññāṇaṃ abhiññeyyaṃ,

jivhāviññāṇaṃ abhiññeyyaṃ, kāyaviññāṇaṃ abhiññeyyaṃ, manoviññāṇaṃ abhiññeyyaṃ.

Cakkhusamphasso abhiññeyyo, sotasamphasso abhiññeyyo, ghānasamphasso abhiññeyyo,

jivhāsamphasso abhiññeyyo, kāyasmapasso abhiññeyyā, manosamphasso abhiññeyyo.

Cakkhusamphassajā vedanā abhiññeyyā, sotasamphassajā vedanā abhiññeyyā,

ghānasamphassaṃjā vedanā abhiññeyyā, jivhāsmaphassajā vedanā abhiññeyyā,

kāyasamphassajā vedanā abhiññeyyā, mano samphassajā vedanā abhiññeyyā,

manosamphassajā vedanā abhiññeyyā.

, Saddasañcetanā abhiññeyyā, gandhasañcetanā abhiññeyyā, rasasañcetanā abhiññeyyā,

phoṭṭhabbasañcetanā abhiññeyyā, dhammasañcetanā abhiññeyyā.

Mataṇhā abhiññeyyā.

Rūpavitakko abhiññeyyā, saddavitakko abhiññeyyā, gandhavitakko abhiññeyyā, rasavitakko

abhiññeyyo, phoṭṭhabbavitakko abhiññeyyā, dhammavitakko ññeyyo, rasavicāro

abhiññeyyo, phoṭṭhabbavicāro abhiññeyyo, dhammavicāro abhiññeyyo.

Paṭhavīdhātu2 abhiññeyyā, āpodhātu abhiññeyyā, tejodhātu abhiññeyyā, ñayyaṃ,

āpokasīṇaṃ abhiññeyyaṃ, tejokasīṇaṃ abhiññeyyaṃ, vāyokasīṇaṃ abhiññeyyaṃ,

nīlakasīṇaṃ abhiññeyyaṃ, pītakasīṇaṃ abhiññeyyaṃ, lohitakasīṇaṃ abhiññeyyaṃ,

odātakasīṇaṃ abhiññeyyaṃ. Ākāsakasīṇaṃ abhiññeyyaṃ, viññāṇakasīṇaṃ abhiññeyyaṃ.

1. Ghāṇaṃ0machasaṃ 2. Pathavīdhātu-machasaṃ. 3. Pathavīkasīṇaṃ-machasaṃ. [BJT Page

68-1 [\x 68/] 6]

Kesā abhiññeyyā, lomā abhiññeyyā, nakhā abhiññeyyā, dantā abhiññeyyā, taco abhiññeyyā,

maṃsaṃ abhiññeyyā, nahārū1 abhiññeyyā, aṭṭhi abhiññeyyā, aṭṭhimiñjaṃ2 abhiññeyyaṃ,

vakkaṃ abhiññeyyaṃ, hadayaṃ abhiññeyyaṃ, yakanaṃ abhiññeyyaṃ, kilomakaṃ

abhiññeyyaṃ, pihakaṃ abhiññeyyaṃ, papphāsaṃ abhiññeyyaṃ, antaṃ abhiññeyyaṃ,

antaguṇaṃ abhiññeyyaṃ, udariyaṃ abhiññeyyaṃ, karīsaṃ abhiññeyyaṃ, pittaṃ abhiññeyyaṃ,

semhaṃ abhiññeyyaṃ, pubbo abhiññeyyo, lohitaṃ abhiññeyyaṃ, sedo abhiññeyyā, medo

abhiññeyyo, assu abhiññeyyaṃ, vasā abhiññeyyā, kheḷo abhiññeyyo, siṅghāṇikā abhiññeyyā,

lasikā abhiññeyyā, muttaṃ abhiññeyyaṃ, matthaluṅgaṃ abhiññeyyaṃ.

Cakkhāyatanaṃ abhiññeyyaṃ, rūpāyatanaṃ abhiññeyyaṃ, sotāyatanaṃ abhiññeyyaṃ,

saddāyatanaṃ abhiññeyyaṃ, ghānāyatanaṃ abhiññeyyaṃ, gandhāyatanaṃ abhiññeyyaṃ,

jivhāyatanaṃ abhiññeyyaṃ, rasāyatanaṃ abhiññeyyaṃ, kāyāyatanaṃ abhiññeyyaṃ,

phoṭṭhabbāyatanaṃ abhiññeyyaṃ, manāyatanaṃ abhiññeyyaṃ, dhammāyatanaṃ

abhiññeyyaṃ.

Cakkhudhātu abhiññeyyā, rūpadhātu abhiññeyyā, cakkhuviññāṇadhātu abhiññeyyā,

sotadhātu abhiññeyyā, saddadhātu abhiññeyyā, sotaviññāṇadhātu abhiññeyyā, ghānadhātu

abhiññeyyā, gandhadhātu abhiññeyyā, ghānaviññāṇadātu abhiññeyyā, jivhādhātu

abhiññeyyā, rasadhātu abhiññeyyā, jivhāviññāṇadhātu abhiññeyyā, kāyadhātu abhiññeyyā,

phoṭṭhabbadhātu abhiññeyyā, kāyaviññāṇadhātu abhiññeyyā, manodhātu abhiññeyyā,

dhammadhātu abhiññeyyā, manoviññāṇadhātu abhiññeyyā.

Cakkhundriyaṃ abhiññeyyaṃ, sotindriyaṃ abhiññeyyaṃ, ghānindriyaṃ abhiññeyyaṃ,

jivhindriyaṃ abhiññeyyaṃ, kāyindriyaṃ abhiññeyyaṃ, manindriyaṃ abhiññeyyaṃ,

jīvitindriyaṃ abhiññeyyaṃ, itthindriyaṃ abhiññeyyaṃ, purisindriyaṃ abhiññeyyaṃ,

sukhindriyaṃ abhiññeyyaṃ, dukkhindriyaṃ abhiññeyyaṃ, somanassindriyaṃ abhiññeyyaṃ,

domanassindriyaṃ abhiññeyyaṃ, upekkhindriyaṃ abhiññeyyaṃ, saddhinduriyaṃ

abhiññeyyaṃ, viriyindriyaṃ3 abhiññeyyaṃ, satindriyaṃ abhiññeyyaṃ, samādhindriyaṃ

abhiññeyyaṃ, paññindriyaṃ abhiññeyyaṃ, anaññātaññātaññassāmitindriyaṃ abhiññeyyaṃ,

aññindriyaṃ abhiñaññeyyā, aññātāvindriyaṃ abhiññeyyaṃ.

Kāmadhātu abhiññeyyā, rūpadhātu abhiññeyyā, arūpadhātu abhiññeyyā, kāmabhavo

abhiññeyyā, rūpabhavo abhiññeyyā, arūpabhavo abhiññeyyā, saññābhavo abhiññeyyā,

asaññābhavo abhiññeyyā, nevasaññānāsaññābhavo abhiññeyyā, ekavokārabhavo

abhiññeyyā, catuvokarebhavo abhiññeyyā, pañcavokārabhavo abhiññeyyā.

Paṭhamaṃ jhānaṃ4 abhiññeyyaṃ, dutiyaṃ jhānaṃ abhiññeyyaṃ, tatiyaṃ jhānaṃ abhiññeyyaṃ,

catutthaṃ jhānaṃ abhiññeyyaṃ mettā cetovimutti abhiññeyyā, karuṇācetovimutti

abhiññeyyā, muditācetovimutti abhiññeyyā, upekkhācetovimutti abhiññeyyā,

ākāsānañcāyatanasamāpatti abhiññeyyā, viññānañcāyatanasamāpatti abhiññeyyā,

ākiñcaññāyatanasamāpatti abhiññeyyā, nevasaññānāsaññāyatanasamāpatti abhiññeyyā.

1. Nahārū-machasaṃ 2. Aṭaṭhimiñjaṃ abhiññeyyaṃ-syā, [PTS]

Vīriyindriyaṃ-machasaṃ. 4. Paṭhamaṃjjhānaṃ-syā.

[BJT Page 68-1 [\x 68/] 8]

Avijjā abhiññeyyā, saṅkhārā abhiññeyyā, viññāṇaṃ abhiññeyyaṃ, nāmarūpaṃ abhiññeyyaṃ,

saḷāyatanaṃ abhiññeyyaṃ, phasso abhiññeyyeṃ, vedanā abhiññeyyā, taṇhā abhiññeyyā,

upādānaṃ abhiññeyyaṃ, bhavo abhiññeyyaṃ, jāti abhiññeyyā,

Jarāmaraṇaṃ aniccaṃ khayaṭṭhena, dukkhaṃ bhayaṭṭhena, anattā asārakaṭṭhenā'ti

sotāvadhānaṃ. Taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ. Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānaṭṭhena

paññā. Tena vuccati: "sabbe saṅkhārā aniccā, sabbe saṅkhārā dukkhā, sabbe dhammā anattā'ti

sotāvadhānaṃ, ta pajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ. "

Lakkhaṇattikanidedaso.

[BJT Page 70] [\x 70/]

(10)

Kathaṃ 'idaṃ dukkhaṃ ariyasaccaṃ, idaṃ dukkhasamudayo ariyasaccaṃ, idaṃ

dukkhanirodho1 ariyasaccaṃ, idaṃ dukkhanirodhagāminīpaṭipadā ariyasacca'nti

sotāvadhānaṃ. Taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ:

Tattha katamaṃ dukkhaṃ ariyasaccaṃ: jātipi dukkhā jarāpi dukkhā maraṇampi dukkhā

sokaparidevadukkhadomanassupāyāsāpi dukkhā appiyehi sampayogo dukkho piyehi

vippayogo dukkho yampicchaṃ na labhati tampi dukkhaṃ saṅkhittena

pañcupādānakkhandhā2 dukkhā.

Tattha katamā jāti: yā tesaṃ sattānaṃ tamhi sattanikāye jāti sañjāti okkanti abhinibbatti

khandhānaṃ pātubhāvo āyatanānaṃ paṭilābho, ayaṃ vuccati jāti.

Tattha katamā jarā: yā tesaṃ tesaṃ sattānaṃ tamhi tamhi satta nikāye jarā jīraṇata

khaṇḍiccaṃ pāliccaṃ valittacatā āyuno saṃhāti indriyānaṃ paripāko, ayaṃ vuccati jarā. [PTS

Page 038] [\q 38/]

Tattha katamaṃ maraṇaṃ: yā tesaṃ sattānaṃ tamhā tamhā sattanikāyā cuti cavanatā bhedo

antaradhānaṃ maccu maraṇaṃ kālakiriyā khandhānaṃ bhedo kalebarassa3 nikkhepo

jīvitindriyassa upacchedo, idaṃ vuccati maraṇaṃ.

Tattha katamo soko: yo ñātibyasanena vā phuṭṭhassa bhogabyasanena vā phuṭṭhassa

rogabyasanena vā phuṭṭhassa sīlabyasanena vā phuṭṭhassa diṭṭhibyasanena vā phuṭṭhassa

aññataraññatarena byasanena samannāgatassa aññataraññatarena dukkhadhammena

phuṭṭhassa soko socanā socitattaṃ anto soko anto parisoko cetaso parijjhāyanā domanassaṃ

sokasallaṃ, ayaṃ vuccati soko.

Tattha katamo paridevo: yo ñātibyasanena vā phuṭṭhassa bhogabyasanena vā phuṭṭhassa

rogabyasanena vā phuṭṭhassa sīlabyasanena vā phuṭṭhassa diṭṭhibyasanena vā phuṭṭhassa

aññataraññatarena byasanena samannāgatassa aññataraññatarena dukkhadhammena

phuṭṭhassa ādevo paridevo ādevanā paridevanā ādevitattaṃ vācā palāpo vippalāpo lālappo

lālappanā lālappitattaṃ, ayaṃ vuccati paridevo.

1. Dukkhanirodhaṃ-machasaṃ. 2. Khandhāpi-[PTS]

3. Kaḷebarassa-machasaṃ, syā

[BJT Page 72] [\x 72/]

Tattha katamaṃ dukkhaṃ: yaṃ kāyikaṃ asātaṃ, kāyikaṃ dukkhaṃ, kāyasamphassajaṃ asātaṃ

dukkhaṃ vedayitaṃ, kāyasampassajā asātā dukkhā vedanā, idaṃ vuccati dukkhaṃ.

Tattha katamaṃ domanassaṃ: yaṃ cetasikaṃ asātaṃ cetasikaṃ dukkhaṃ, cetosampassajaṃ

asātaṃ dukkhaṃ vedayitaṃ, cetosamphassajā asātā dukkhā vedanā, idaṃ vuccati domanassaṃ.

Tattha katamo upāyāso: yo ñātibayasanena vā phuṭṭhassa bhogabyasanena vā phuṭṭhassa

rogabyasanena vā phuṭṭhassa sīlabyasanena vā phuṭṭhassa diṭṭhibyasanena vā phuṭṭhassa

aññataraññatarena byasanena samannāgatassa aññataraññatarena dukkhadhammena

phuṭṭhassa āyāso upāyāso1 āyāsitattaṃ upāyāsitattaṃ. Ayaṃ vuccati upāyāso

Tattha katamo appiyehi sampayogo dukkho: idha [PTS Page 039] [\q 39/] yāssa2 te

honti aniṭṭhā akantā amanāpā rūpā saddā gandhā rasā phoṭṭhabbā, ye vā panassa te honti

anatthakāmā ahitakāmā aphāsukāmā ayogakkhemakāmā, yā tehi3 saṅgati samāgamo

samodhānaṃ missībhāvo, ayaṃ vuccati appiyehi sampayogo dukkho.

Tattha katamo piyehi vippayogo dukkho: idha yāyassa2 te honti, iṭṭhā kantā manāpā rūpā

saddā gandhā rasā phoṭṭhabbā, ye vā panassa te honti atthakāmā hitakāmā phāsukāmā

yogakkhemakāmā mātā vā pitā vā bhātā vā bhaginīvā mittā vā amaccā vā ñāti vā salohitā

vā4 yā tehi3 asaṅgati asamāgamo asamodhānaṃ amissībhāvo, ayaṃ vuccati piyehi vippayogo

dukekhā.

Tattha katamaṃ yampicchaṃ na labhati dukkhaṃ: jātidhammānaṃ sattānaṃ evaṃ icchā

uppajjati: 'aho vata mayaṃ na jātidhammā assāma, na ca vata no jāti āgaccheyyā'ti, na kho

panetaṃ icchāya pattabbaṃ, idampi yampicchaṃ na labhati tampi dukkhaṃ. Jarādhammānaṃ

sattānaṃ evaṃ icchā uppajjati: 'aho vata mayaṃ na jarādhammā assāma, na ca vata no jarā

āgaccheyyā'ti, na kho panetaṃ icchāya pattabbaṃ, idampi yampicchaṃ na labhati tampi

dukkhaṃ. Vyādhidhammānaṃ sattānaṃ evaṃ icchā uppajjati: 'aho vata mayaṃ na

vyādhidhammā assāma, na ca vata no vyādhi āgaccheyyā'ti, na khe panetaṃ icchāya

pattabbaṃ, idampi yampicchaṃ na labhati tampi dukkhaṃ. Maraṇadhammānaṃ sattānaṃ

evaṃ icchā uppajjati: 'aho vata mayaṃ na maraṇadhammā assāma, na ca vata no jāti

āgaccheyyā'ti, na kho panetaṃ icchāya pattabbaṃ, idampi yampicchaṃ na labhati tampi

dukkhaṃ. Sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadhammānaṃ sattānaṃ evaṃ icchā uppajjati:

'aho vata mayaṃ na sokaparideva dukkhadomanassupāyāsadhammā assāma, na ca vata no

sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā āgaccheyyu'nti, na kho panetaṃ icchāya pattabbaṃ,

idampi yampicchaṃ na labhati tampi dukkhaṃ.

1. 'Āyāsanā upayāsanā' iti-machasaṃ, [PTS. 2.] Yassa-machasaṃ

3. Tehi saddhiṃ-machasaṃ. 4. Mittāmaccā vā ñātisālohitā vā-vipa.

[BJT Page 74] [\x 74/]

Tattha katame1. Saṅkhittena pañcupādānakkhandhā dukkhā: seyyathīdaṃ2

rūpūpādānakkhandho vedanūpādānakkhandho saññupādānakkhandho

saṅkhārūpādānakkhandho viññāṇupādānakkhandho, ime vuccanti saṅkhittena

pañcupādānakkhandho dukkhā. Idaṃ vuccati dukkhaṃ ariyasaccaṃ.

Dukkhasaccaniddeso.

Tattha katamaṃ dukkhasamudayo3 ariyasaccaṃ:

Yāyaṃtaṇhā ponobhavikā4 nandirāgasahagatā tatra tatrābhinandinī, seyyathīdaṃ: 2

kāmataṇhā vibhavataṇhā. [PTS Page 040] [\q 40/] sā kho panesā taṇhā kattha

uppajjamānā uppajjati, kattha nivisamānā nivisati: yaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, phatthesā

taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati.

Kiñca loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ: cakkhuṃ5 loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ etthesā taṇhā

uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati. Sotaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā

taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati. Ghānaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ,

etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati. Jivhā loke piyarūpaṃ

sātarūpaṃ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati. Kāyo loke

piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati. Mano

loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati.

Rūpaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā

nivisati, saddā loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha

nivisamānā nivisati, dhammā loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā uppajjamānā

uppajjati, ettha nivisamānā nivisati, cakkhuviññāṇaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā

taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati, manoviññāṇaṃ loke piyarūpaṃ

sātarūpaṃ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati, cakkhusamphasso

loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati,

manosamphasso loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha

nivisamānā nivisati, cakkhusamphassajā vedanā loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā

uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati, manosamphassajā vedanā loke piyarūpaṃ

sātarūpaṃ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati, rūpasaññā loke

piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati,

dhammasaññā loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha

nivisamānā nivisati, rūpasañcetanā loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā uppajjamānā

uppajjati, ettha nivisamānā nivisati, dhammasañcetanā loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā

taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati, rūpataṇhā loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ,

etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati, dhammataṇhā loke

piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati,

rūpavitakko loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha

nivisamānā nivisati, dhammavitakko loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā uppajjamānā

uppajjati, ettha nivisamānā nivisati, rūpavicāro loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā

uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati, dhammavicāro loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ,

etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati, idaṃ vuccati

dukkhasamudayo3 ariyasaccaṃ.

Samudayasaccaniddeso.

Tattha katamaṃ dukkhanirodho6 ariyasaccaṃ:

Yo tassāyeva taṇhāya asesavirāganirodho cāgo paṭinissaggo mutti anālayo, sā kho panesā

taṇhā kattha pahiyamānā7 pahīyati, kattha nirujjhamānā nirujjhati: yaṃ loke piyarūpaṃ

sātarūpaṃ, etthesā taṇhā pahīyamānā pahīyati, ettha, nirujjhamānā nirujjhati.

1. Katamā-[PTS 2.] Seyyathīdaṃ-machasaṃ. 3. Dukkhasamudayaṃ-machasaṃ 4.

Ponobhavikā-syā 5. Cakkhu-machasaṃ 6. Dukkhanirodhaṃ-machasaṃ. 7. Pahīyyamānā-syā

[BJT Page 76] [\x 76/]

Kiñca loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ: cakkhuṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā

pahīyamānā pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujjhati. Sotaṃ loke piyarūpaṃ loke piyarūpaṃ

sātarūpaṃ, etthesā taṇhā pahīyamānā pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujjhati. Jivhā loke

piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā pahīyamānā pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujjhati.

Kāyo loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā pahīyamānā pahīyati, ettha nirujjhamānā

nirujjhati. Mano loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ etthesā taṇhā pahīyamānā pahīyati, ettha

nirujjhamānā nirujjhati.

Rūpaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā pahīyamānā pahīyati, ettha nirujjha -mānā

nirujjhati. Saddā loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhānirujjhamānā nirujjhati, ettha

nivisamānā nivisati, dhammā loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā pahīyamānā

pahīyanti, ettha nirujjhamānā nirujjhati, cakkhuviññāṇaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā

taṇhā pahīyamānā pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujjhati, manoviññāṇaṃ loke piyarūpaṃ

sātarūpaṃ, etthesā taṇhā pahiyamānā pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujjhati.

Cakkhusamphasso loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā pahīyamānā pahīyati, ettha

nirujjhamānā nirujjhati. Manosamphasso loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā

pahīyamānā pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujjhati. Cakkhusamphassajā vedanā loke

piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā pahiyamānā pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujjhati.

Manosamphassajā vedanā loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā pahīyamānā pahīyati,

ettha nirujjhamānā nirujhati. Rūpasaññā loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā

pahīyāmānā pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujjhati. Dhammasaññā loke piyarūpaṃ

sātarūpaṃ, etthesā taṇhā pahīyamānā pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujjhati. Rūpasañcetanā

loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā pahīyamānā pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujjhati.

Dhammasañcetanā loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā pahīyamānā pahīyati, ettha

nirujjhamānā nirujjhati. Rūpataṇhā loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā pahīyamānā

pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujjhati. Dhammataṇhā loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā

taṇhā pahīyamānā pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujjhati. Rūpavitakko loke piyarūpaṃ

sātarūpaṃ, etthesā taṇhā pahīyamānā pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujjhati.

Dhammavitakko loke piyarūpa sātarūpaṃ, etthesā taṇhā pahīyamānā pahīyati, ettha

nirujjhamānā nirujjhati. Rūpavicāro loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā pahīyamānā

pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujhati. Dhammavicāro loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā

taṇhā pahīyamānā pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujjhati. Idaṃ vuccati dukkha nirodho

ariyasaccaṃ.

Nirodhasaccaniddeso.

Tattha katamaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasaccaṃ:

Ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo seyyathīdaṃ: sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā

[PTS Page 041] [\q 41/] sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati

smamāsamādhi.

Tattha katamā sammādiṭṭhi: dukkhe ñāṇaṃ, dukkhasamudaye ñāṇaṃ, dukkhanirodhe

ñāṇaṃ, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya ñāṇaṃ, ayaṃ vuccati sammādiṭṭhi.

Tattha katamo sammāsaṅkappo: nekkhammasaṅkappo, avyāpādasaṅkappo,

avihiṃsāsaṅkappo ayaṃ vuccati sammāsaṅkappo.

Tattha katamā sammāvācā: musāvādā veramaṇī, pisunāvācā veramaṇī, pharusāvācā

veramaṇī, samphappalāpā veramaṇī, ayaṃ vuccati sammāvācā.

Tattha katamo sammākammanto: pāṇātipātā veramaṇī, adinnādānā veramaṇī, kāmesu

micchācārā veramaṇī, ayaṃ vuccati sammākammanto.

Tattha katamo sammā ājīvo: idha ariyasāvako micchā ājīvaṃ pahāya sammāājīvena jīvikaṃ1

kappeti, ayaṃ vuccati sammāājīvo.

Tattha katamo sammāvāyāmo: idha bhikkhu anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ

dhammānaṃ anuppādāya chandaṃ janeti, vāyamati, viriyaṃ ārabhati, cittaṃ paggaṇhāti,

padahati, uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya chandaṃ janeti,

vāyamati, viriyaṃ ārabhati, cittaṃ paggaṇhāti, padahati, anuppannānaṃ kusalānaṃ

dhammānaṃ uppādāya chandaṃ janeti, vāyamati, viriyaṃ ārabhati, cittaṃ paggaṇhāti,

padahati, uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya

vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandaṃ janeti, vāyamati, viriyaṃ ārabhati, cittaṃ

paggaṇhāti, padahati, ayaṃ vuccati sammāvāyāmo.

1. Vijitaṃ-[PTS,]

[BJT Page 78] [\x 78/]

Tattha katamā sammāsati: idha bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā

vineyya loke abhijjhādomanassaṃ, vedanāsu vedanānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā

vineyya loke abhijjhādomanassaṃ, citte cittānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya

loke abhijjhādomanassaṃ, dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā

vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Ayaṃ vuccati sammāsati.

Tattha katamo sammāsamādhi: idha bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi

sacitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ1, upasampajjaviharati,

vitakkavicāranaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ

[PTS Page 042] [\q 42/] samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati,

pitiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno sukhaṃ ca kāyena paṭisaṃvedeti,

yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti upekkhako satimā sukhavihārī'ti taṃ tatiyaṃ jhānaṃ2 upasampajja

viharati, sukhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthagāmā

adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati, ayaṃ

vuccati sammāsamādhi. Idaṃ vuccati dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasaccaṃ.

Maggasaccaniddeso

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭeṭhana paññā tena vuccati: "idaṃ dukkhaṃ ariyasaccaṃ,

idaṃ dukkhasamudayo ariyasaccaṃ, idaṃ dukkhanirodho ariyasaccaṃ, idaṃ

dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasaccanti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye

ñāṇanti. "

Evaṃ sotāyadhāne paññā sutamaye ñāṇaṃ.

Catusaccaniddeso.

Sutamayañāṇaniddeso.

1. Paṭhamajjhānaṃ-syā, [PTS,] sīmu

2. Sukhavihārīti tatiyajjhānaṃ-bahūsu.

[BJT Page 80] [\x 80/]

2. Sīlamayañāṇaṃ

Kathaṃ sutvāna saṃvare paññā sīlamaye ñāṇaṃ:

Pañca sīlāni: pariyantapārisuddhisīlaṃ, apariyantapārisuddhisīlaṃ,

paripuṇṇapariseddhisīlaṃ, aparāmaṭṭhapārisuddhisīlaṃ, paṭippassaddhipārisuddhisīlanti.

1

Tattha katamaṃ pariyantapārisuddhisīlaṃ: anupasampannānaṃ pariyantasikkhāpadānaṃ

idaṃ pariyantapārisuddhisīlaṃ.

Katamaṃ apariyantapārisuddhisīlaṃ: upasampannānaṃ apariyantasikkhāpadānaṃ idaṃ

apariyantapārisuddhi sīlaṃ.

Katamaṃ paripuṇṇapārisuddhisīlaṃ: puthujjanakalyāṇakānaṃ kusaladhamme yuttānaṃ

sekkhapariyante2 paripūrakārīnaṃ kāye ca jīvite ca anapekkhānaṃ pariccattajīvitānaṃ idaṃ

paripuṇṇapārisuddhisīlaṃ.

Katamaṃ aparāmaṭṭhapārisuddhi sīlaṃ: sattannaṃ sekkhānaṃ3 idaṃ

aparāmaṭṭhapārisuddhisīlaṃ. [PTS Page 043] [\q 43/]

Katamaṃ paṭippassaddhi sīlaṃ: tathāgatasāvakānaṃ khīṇāsavānaṃ, paccekabuddhānaṃ,

tathāgatānaṃ arahantānaṃ sammāsambuddhānaṃ, idaṃ paṭippassaddhi pārisuddhisīlaṃ.

Atthi sīlaṃ pariyantaṃ4, atthi sīlaṃ apariyantaṃ.

Tattha katamaṃ taṃ sīlaṃ pariyantaṃ: atthi sīlaṃ lābhapariyantaṃ, atthi sīlaṃ

yasapariyantaṃ, atthi sīlaṃ ñātipariyantaṃ. Atthi sīlaṃ aṅgapariyantaṃ, atthi sīlaṃ

jīvitapariyantaṃ.

Katamaṃ taṃ sīlaṃ lābhapariyantaṃ: idhekacco lābhahetu lābhapaccayā lābhakaraṇā

yathāsamādinnaṃ sikkhāpadaṃ vītikkamati, idaṃ taṃ sīlaṃ lābhapariyantaṃ.

Katamaṃ taṃ sīlaṃ yasapariyantaṃ: idhekacco yasahetu yasapaccayā yasakaraṇā

yathāsamādinnaṃ sikkhāpadaṃ vītikkamati, idaṃ taṃ sīlaṃ yasapariyantaṃ.

Katamaṃ taṃ sīlaṃ ñātipariyantaṃ: idhekacco ñātihetu ñātipaccayā ñātikaraṇā

yathāsamādinnaṃ sikkhāpadaṃ vitikkamati, idaṃ taṃ sīlaṃ ñātipariyantaṃ

1: Sīlaṃ-[PTS] 2. Asekkhapariyante-syā, sekhapariyante-sīsi

3. Sekhāna-vasi 4. Sapariyantaṃ-vima.

[BJT Page 82] [\x 82/]

Katamaṃ taṃ sīlaṃ aṅgapariyantaṃ: idhekacco aṅgahetu aṅgapaccayā aṅgakaraṇā

yathāsamādinnaṃ sikkhāpadaṃ vitikkamati, idaṃ taṃ sīlaṃ aṅgapariyantaṃ.

Katamaṃ taṃ sīlaṃ jīvitapariyantaṃ: idhekacco jīvitahetu jīvitapaccayā jīvitakāraṇā

yathāsamādinnaṃ sikkhāpadaṃ vītikkamati, idaṃ taṃ sīlaṃ jīvitapariyantaṃ.

Evarūpāni silāni khaṇḍāni chiddāni sabalāni kammāsani, na bhujissāni, na

viññuppasatthāni, paramaṭṭhāni, na samādhisaṃvattanikāni, 1 na avippaṭisāravatthukāni, na

pāmojjavatthukāni, 2 na pītivatthukāni, na passaddhivatthukāni, na sukhavatthukāni, na

samādhivatthukāni, na yathābhūtañāṇadassanavatthukāni, na ekantanibbidāya na virāgāya

na nirodhāya na upasamāya na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṃvattanti. Idaṃ

ti sīlaṃ pariyantaṃ.

Katamaṃ taṃ sīlaṃ apariyantaṃ: atthi sīlaṃ na [PTS Page 044] [\q 44/] lābhapariyantaṃ,

atthi sīlaṃ na yasapariyantaṃ, atthi sīlaṃ na ñātipariyantaṃ, atthi sīlaṃ na aṅgapariyantaṃ,

atthi sīlaṃ na jīvitapariyantaṃ.

Katamaṃ taṃsīlaṃ na lābhapariyantaṃ: idhekacco lābhahetu lābhapaccayā lābhakāraṇā

yathāsamādinnasikkhāpada3 vītikkamāya cittampi na uppādeti, kiṃ so vītikkamissati. Idaṃ

taṃ sīlaṃ na lābhapariyantaṃ.

Katamaṃ taṃ sīlaṃ na yasapariyantaṃ: idhekacco yasahetu yasapaccayā yasakaraṇā

yathāsamādinnasikkhāpadavītikkamāya cittampi na uppādeti, kiṃ so vitikkamissati. Idaṃ

taṃ sīlaṃ na yasapariyantaṃ.

Katamaṃ taṃ sīlaṃ na ñātipariyantaṃ: idhekacco ñātihetu ñātipaccayā ñātikāraṇā

yathāsamādinnasikkhāpadavītikkamāya cittampi na uppādeti, kiṃ so vītikkamissati. Idaṃ

taṃ sīlaṃ na ñāti pariyantaṃ.

Katamaṃ taṃ sīlaṃ na aṅgapariyantaṃ: idhekacco aṅgahetu aṅga paccayā aṅgakaraṇā

yathāsamādinnasikkhāpadavītikkamāya cittampi na uppādeti, kiṃ so vītikkamissati. Idaṃ

taṃ sīlaṃ na aṅgapariyantaṃ.

Katamaṃ taṃ sīlaṃ na jīvitapariyantaṃ: idhekacco jīvitahetu jīvitapaccayā jīvitakāraṇā

yathāsamādinnasikkhāpadavītikkamāya cittampi na uppādeti, kiṃ so vītikkamissati. Idaṃ

taṃ sīlaṃ na jīvitapariyantaṃ.

1. Asamādhisaṃvattanikāni-machasaṃ, syā 2. Na pāmujjavatathukāni-syā.

3. Yathāsamādinnaṃ sikkhāpadaṃ-machasaṃ, syā, [PTS.]

[BJT Page 84] [\x 84/]

Evarūpāni sīlāni akhaṇḍāni acchiddāni asabalāni akammāsāni bhujissāni viññuppasatthāni

aparāmaṭṭhāni samādhisaṃvattanikāni avippaṭisāravatthukāni pāmojjavatthukāni

pītivatthukāni passaddhivatthukāni sukhavatthukāni samādhivatthukāni

yathābhūtañāṇadassanavatthukāni ekattanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya

abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti. Idaṃ taṃ sīlaṃ apariyantaṃ.

Kiṃ sīlaṃ, kati sīlāni kiṃsamuṭṭhānaṃ sīlaṃ, katidhammasamodhānaṃ sīlaṃ:

Kiṃ sīlanti: cetanā sīlaṃ, cetasikaṃ sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ, avītikammo sīlaṃ.

Katisīlānīti: tiṇī sīlāni: ka;salasīlaṃ, akusalasīlaṃ, abyākatasīlaṃ.

Kiṃsamuṭṭhānaṃ sīlanti: kusalacittasamuṭṭhānaṃ [PTS Page 045] [\q 45/] kusalasīlaṃ,

akusalacittasamuṭṭhānaṃ atusalasīlaṃ, abyākatacittasamuṭṭhānaṃ abyākatasīlaṃ.

Katidhammasamodhānaṃ sīlanti: saṃvarasamodhānaṃ sīlaṃ, avītikkamasamodhānaṃ sīlaṃ,

tathābhāve jātacetanāsamodhānaṃ sīlaṃ.

Pāṇātipātaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Ādinnādānaṃ saṃvaraṭṭhena

sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Adinnādānaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ.

Kāmesu micchācāraṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭena sīlaṃ, musāvādaṃ

saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Pisunaṃ vācaṃ1 saṃvaraṭṭhena sīlaṃ,

avītikkamaṭṭhena sīlaṃ, pharusaṃ vācaṃ2 saṃvaraṭṭhena sīlaṃ. Avītikkamaṭṭhena sīlaṃ.

Samphappalāpaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, abhijjhaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avitikkamaṭṭhena

sīlaṃ. Byāpādaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avitikkamaṭṭhena sīlaṃ. Micchādiṭṭhī saṃvaraṭṭhena

sīlaṃ, avītikkamaṭṭhenasīlaṃ.

Nekkhammena kāmachandaṃ saṃvaraṭṭena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Abyāpādena

byāpadaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ, alokasaññāya thīnamiddhaṃ3

saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Avikkhepaṭṭhena uddhaccaṃ saṃvaraṭṭhena

sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Dhammavavatthānena vicikicchaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ,

avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Ñāneṇa avijjaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ.

Pāmojjena4 aratiṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ.

1. Pisunā vācaṃ-vasi, pisuṇaṃ-syā[PTS, 2.] Pharusavācaṃ-vasi, pharusavācaṃ-syā, [PTS]

3. Thinamiddhaṃ-machasaṃ. 4. Pāmujjena-vasi, syā.

[BJT Page 86] [\x 86/]

Paṭhamena jhānena1 nīvaraṇe2 saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Dutiyena

jhānena vitakkavicāre saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Tatiyena jhānena pītiṃ

saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Catutthena jhānena sukhadukkhaṃ

saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Ākāsānañcāyatanasamāpattiyā

rūpasaññaṃpaṭighasaññaṃ nānattasaññaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ.

Viññānañcāyatanasamāpattiyā ākāsānañcāyatanasaññaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ,

avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Ākiñcaññāyatanasamāpattiyā viññāṇañcāyatanasaññaṃ

saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā

ākiñcaññāyatanasaññaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ.

Aniccānupassanāya niccasaññaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ.

Dukkhānupassanāya sukhasaññaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ.

Anattānupassanāya attasaññaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ.

Nibbidānupassanāya nandiṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ.

Virāgānupassanāya rāgaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ.

Nirodhānupassanāya samudayaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ.

Paṭinissaggānupassanāya ādānaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ.

Khayānupassanāya ghanasaññaṃ3 saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ.

Vayānupassanāya āyūhanaṃ4 saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ.

Vipariṇāmānupassanāya dhuvasaññaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ.

Animittānupassanāya nimittaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ.

Appaṇihitānupassanāya paṇidhiṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ.

Suññatānupassanāya abhinivesaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ.

Adhipaññādhammavipassanāya sārādānābhinivesaṃ5 saṃvaraṭṭhena sīlaṃ,

avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Yathābhūtañāṇadassanena sammohābhinivesaṃ saṃvaraṭṭhena

sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Ādīnavānupassanāya ālayābhinivesaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ,

avitikkamaṭṭhena sīlaṃ. Paṭisaṅkhānupassanāya appaṭisaṅkhaṃ [PTS Page 046] [\q 46/]

saṃvaraṭṭena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Vivaṭṭānupassanāya saññogābhinivesaṃ

saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ.

Sotāpattimaggena diṭṭhenaṭṭhe kilese saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ.

Sakadāgāmimaggena olārike kilese saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ.

Anāgāmimaggena aṇusahagate kilese saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ.

Arahattamaggena sabbakilese saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ.

Pañca sīlāni: pāṇātipātassa pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ,

avītikkamo sīlaṃ, evarūpāni sīlalāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6

saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, asevanāya

saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti,

parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripuriyā savattanti, ekattanibbidāya

virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.

Evarūpānaṃ sīlaṃnaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na

vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati,

avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha

saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha

dassanaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā.

1. Paṭhamajjhānena-syā, [PTS, 2.] Nīvaraṇaṃ-[PTS, 3.] Ghāṇasaññaṃ-vasi

4. Āyuhanaṃ-syā, 5. Sārāgābhinivesaṃ-[PTS, 6.] Pāmujjāya-vasi, syā.

7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.

[BJT Page 88] [\x 88/]

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto

sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ paggahanto

sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya pajānanto

sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati, pahātabbaṃ

pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati.

*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti )

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 6]

Pañca sīlāni: adinnādānassa pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇi sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ,

evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā

saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti,

bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti, parikkhārāya

saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekattanibbidāya virāgāya

nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.

Evarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na

vikekhapaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati,

avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha

saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha

dassanaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā.

6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 8]

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekanto

sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ

paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya

parijānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati,

pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ

sacchikaronto sikkhati.

*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti )

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 6]

Kāmesu micchācārassa pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇi sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ,

evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā

saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti,

bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti, parikkhārāya

saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekattanibbidāya virāgāya

nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.

Evarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na

vikekhapaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati,

avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha

saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tata

dassanaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā.

6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 8]

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekanto

sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ

paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya

parijānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati,

pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ

sacchikaronto sikkhati.

* (Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti )

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 6]

Musāvādassa pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇi sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ, evarūpāni

sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti,

passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya

saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti,

parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekattanibbidāya virāgāya nirodhāya

upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.

Evarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na

vikekhapaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati,

avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha

saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha

dassanaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā.

6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 8]

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekanto

sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ

paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya

parijānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati,

pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ

sacchikaronto sikkhati.

*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti. )

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 6]

Pisunāya vācāya pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇi sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ, evarūpāni

sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti,

passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya

saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti,

parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekattanibbidāya virāgāya nirodhāya

upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.

Evarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na

vikekhapaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati,

avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha

saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha

dassanaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā.

6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 8]

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekanto

sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ

paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya

parijānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati,

pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ

sacchikaronto sikkhati.

*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti. )

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 6]

Pharusāya vācāya pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇi sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ, evarūpāni

sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti,

passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya

saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti,

parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekattanibbidāya virāgāya nirodhāya

upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.

Evarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na

vikekhapaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati,

avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha

saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha

dassanaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā.

6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 8]

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekanto

sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ

paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya

parijānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati,

pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ

sacchikaronto sikkhati.

*(Bhāvetabba-sacchikāpatabbadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti )

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 6]

Samphappalāpassa pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇi sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ,

evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā

saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti,

bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti, parikkhārāya

saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekattanibbidāya virāgāya

nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.

Evarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na

vikekhapaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati,

avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha

saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha

dassanaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā.

6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 8]

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekanto

sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ

paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya

parijānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati,

pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ

sacchikaronto sikkhati.

*(Bhāvetabba-sacchikāpatabbadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti )

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 6]

Abhijhāya pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇi sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ, evarūpāni sīlāni

cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā

saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti,

bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya

saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekattanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya

abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.

Evarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na

vikekhapaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati,

avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha

saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha

dassanaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā.

6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 8]

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekanto

sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ

paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya

parijānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati,

pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ

sacchikaronto sikkhati.

*(Bhāvetabba-sacchikāpatabbadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti )

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 6]

Vyāpādassa pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇi sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ, evarūpāni sīlāni

cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā

saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti,

bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya

saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekattanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya

abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.

Evarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na

vikekhapaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati,

avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha

saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha

dassanaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā.

6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 8]

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekanto

sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ

paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya

parijānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati,

pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ

sacchikaronto sikkhati.

*(Bhāvetabba-sacchikāpatabbadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti )

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 6]

Micchādiṭṭhiyā pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇi sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ, evarūpāni

sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti,

passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya

saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti,

parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekattanibbidāya virāgāya nirodhāya

upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.

Evarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na

vikekhapaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati,

avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha

saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha

dassanaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā.

6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ. [BJT Page 88-8 [\x 88/] 8]

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekanto

sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ

paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya

parijānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati,

pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ

sacchikaronto sikkhati.

*(Bhāvetabba-sacchikāpatabbadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti )

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 6]

Nekkhammena kāmachandassa pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ,

avītakkamo sīlaṃ, evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6

saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, asevanāya

saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti,

ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya

saṃvattanti.

Evarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā dhitaṃ cittaṃ na

vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati,

avikkhepārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha saṃvaraṭṭho

ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭṭho

ayaṃ adhipaññāsikkhā.

6. Pāmujjāya-vasī, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.

Piṭuva: 88-88

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto

sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ

paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya

pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati,

pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ

sacchikaronto sikkhati.

*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake vaparītāni dissanti)

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 6]

Abyāpādena byāpādassa pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ,

avītakkamo sīlaṃ, evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6

saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, asevanāya

saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti,

ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya

saṃvattanti.

Evarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā dhitaṃ cittaṃ na

vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati,

avikkhepārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha saṃvaraṭṭho

ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭṭho

ayaṃ adhipaññāsikkhā.

6. Pāmujjāya-vasī, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.

Piṭuva: 88-88

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto

sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ

paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya

pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati,

pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ

sacchikaronto sikkhati.

*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake vaparītāni dissanti)

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 6]

Ālokasaññāya thīnamiddassa1 pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ,

avītakkamo sīlaṃ, evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6

saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, asevanāya

saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti,

ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya

saṃvattanti.

Evarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā dhitaṃ cittaṃ na

vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati,

avikkhepārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha saṃvaraṭṭho

ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭṭho

ayaṃ adhipaññāsikkhā.

1. Thīnamiddhassa-machasaṃ. 6. Pāmujjāya-vasī, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 8]

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto

sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ

paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya

pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati,

pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ

sacchikaronto sikkhati.

*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake vaparītāni dissanti)

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 6]

Avikkhepena uddhaccassa pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ,

avītakkamo sīlaṃ, evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6

saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, asevanāya

saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti,

ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya

saṃvattanti.

Evarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā dhitaṃ cittaṃ na

vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati,

avikkhepārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha saṃvaraṭṭho

ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭṭho

ayaṃ adhipaññāsikkhā.

6. Pāmujjāya-vasī, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.

Piṭuva: 88-88

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto

sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ

paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya

pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati,

pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento [PTS Page 047] [\q 47/]

Sikkhati, * sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati.

*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake vaparītāni dissanti)

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 6]

Dhammavavatthānena vicikicchāya pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro

sīlaṃ, avītakkamo sīlaṃ, evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6

saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, asevanāya

saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti,

ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya

saṃvattanti.

Evarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā dhitaṃ cittaṃ na

vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati,

avikkhepārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha saṃvaraṭṭho

ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭṭho

ayaṃ adhipaññāsikkhā.

6. Pāmujjāya-vasī, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.

Piṭuva: 88-88

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto

sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ

paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya

pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati,

pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ

sacchikaronto sikkhati.

*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake vaparītāni dissanti)

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 6]

Ñāṇena avijjāya pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ, avītakkamo

sīlaṃ, evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā

saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, asevanāya saṃvattanti,

bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti,

ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya

saṃvattanti.

Evarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā dhitaṃ cittaṃ na

vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati,

avikkhepārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha saṃvaraṭṭho

ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭṭho

ayaṃ adhipaññāsikkhā.

6. Pāmujjāya-vasī, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.

Piṭuva: 88-88

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto

sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ

paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya

pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati,

pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ

sacchikaronto sikkhati.

*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake vaparītāni dissanti)

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 6]

Pāmojjena2 aratiyā pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ, avītakkamo

sīlaṃ, evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā

saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, asevanāya saṃvattanti,

bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti,

ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya

saṃvattanti.

Evarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā dhitaṃ cittaṃ na

vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati,

avikkhepārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha saṃvaraṭṭho

ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭṭho

ayaṃ adhipaññāsikkhā.

2. Pāmujjena-syā, vasi. 6. Pāmujjāya-vasī, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.

Piṭuva: 88-88

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto

sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ

paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya

pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati,

pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ

sacchikaronto sikkhati.

*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake vaparītāni dissanti)

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 6]

Paṭhamena jhānena3 nīvaraṇānaṃ pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro

sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ, evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6

saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya

saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti,

parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekattanibbidāya

virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.

Evarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā dhitaṃ cittaṃ na

vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati,

avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha

saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha

dassanaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā.

3. Paṭhamajjhānena (iccādi)-syā-[PTS.]

6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikekhapaṃ-machasaṃ.

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 8]

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto

sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ

paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya

pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati,

pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ

sacchikaronto sikkhati.

*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti)

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 6]

Dutiyena jhānena vitakkavicāranaṃ pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro

sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ, evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6

saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya

saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti,

parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekattanibbidāya

virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.

Evarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā dhitaṃ cittaṃ na

vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati,

avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha

saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha

dassanaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā.

6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikekhapaṃ-machasaṃ.

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 8]

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto

sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ

paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya

pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati,

pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ

sacchikaronto sikkhati.

*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti)

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 6]

Tatiyena jhānena pītiyā pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ,

avītikkamo sīlaṃ, evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6

saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya

saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti,

parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekattanibbidāya

virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.

Evarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā dhitaṃ cittaṃ na

vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati,

avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha

saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha

dassanaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā.

6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikekhapaṃ-machasaṃ.

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 8]

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto

sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ

paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya

pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati,

pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ

sacchikaronto sikkhati.

*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti)

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 6]

Catutthena jhānena sukhadukkhānaṃ pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro

sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ, evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6

saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya

saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti,

parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekattanibbidāya

virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.

Evarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā dhitaṃ cittaṃ na

vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati,

avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha

saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha

dassanaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā.

6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikekhapaṃ-machasaṃ.

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 8]

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto

sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ

paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya

pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati,

pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ

sacchikaronto sikkhati.

*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti)

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 6]

Ākāsānañcāyatanasamāpattiyā rūpasaññāya paṭighasaññāya nānattasaññāya pahānaṃ sīlaṃ,

veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ, evarūpāni sīlāni cittassa

avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā

saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti,

bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya

saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekattanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya

abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.

Evarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā dhitaṃ cittaṃ na

vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati,

avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha

saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha

dassanaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā.

6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikekhapaṃ-machasaṃ.

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 8]

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto

sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ

paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya

pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati,

pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ

sacchikaronto sikkhati.

*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti)

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 6]

Viññāṇañcāyatanasamāpattiyā ākāsānañcāyatanasaññāya pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ,

cetanā sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ, evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya

saṃvattanti, pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti,

somanassāya saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya

saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti,

pāripūriyā saṃvattanti, ekattanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya

sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.

Evarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā dhitaṃ cittaṃ na

vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati,

avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha

saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha

dassanaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā.

6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikekhapaṃ-machasaṃ.

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 8]

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto

sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ

paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya

pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati,

pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ

sacchikaronto sikkhati.

*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti)

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 6]

Ākiñcaññāyatanasamāpattiyā viññāṇañcāyatanasaññāya pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ,

cetanā sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ, evarūpāni sīlāni cittassa

Avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā

saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti,

bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya

saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekattanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya

abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.

Evarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā dhitaṃ cittaṃ na

vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati,

avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha

saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha

dassanaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā.

6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikekhapaṃ-machasaṃ.

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 8]

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto

sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ

paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya

pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati,

pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ

sacchikaronto sikkhati.

*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti)

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 6]

Nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā ākiñcaññāyatanasaññāya pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī

sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ, evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya

saṃvattanti, pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti,

somanassāya saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya

saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti,

pāripūriyā saṃvattanti, ekattanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya

sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.

Evarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā dhitaṃ cittaṃ na

vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati,

avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha

saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha

dassanaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā.

6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikekhapaṃ-machasaṃ.

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 8]

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto

sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ

paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya

pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati,

pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, *

Sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati.

*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti)

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 6]

Aniccānupassanāya niccasaññāya pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro

sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ, evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6

saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya

saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti,

parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekantanibbidāya

virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.

Enarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na

vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati,

avikkhepapārisuddhiṃ sammā passatā, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha

saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha

dassanaṭeṭhā ayaṃ adhipaññāsikkhā.

6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 8]

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto

sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ

paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya

pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati,

pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ

sacchikaronto sikkhati.

*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti)

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 6]

Dukkhānupassanāya sukhasaññāya pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro

sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ, evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6

saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya

saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti,

parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekantanibbidāya

virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.

Enarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na

vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati,

avikkhepapārisuddhiṃ sammā passatā, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha

saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha

dassanaṭeṭhā ayaṃ adhipaññāsikkhā.

6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 8]

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto

sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ

paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya

pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati,

pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ

sacchikaronto sikkhati.

*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti)

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 6]

Anattānupassanāya attasaññāya pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ,

avītikkamo sīlaṃ, evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6

saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya

saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti,

parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekantanibbidāya

virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.

Enarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na

vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati,

avikkhepapārisuddhiṃ sammā passatā, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha

saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha

dassanaṭeṭhā ayaṃ adhipaññāsikkhā.

6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 8]

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto

sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ

paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya

pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati,

pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ

sacchikaronto sikkhati.

*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti)

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 6]

Nibbidānupassanāya nandiyā pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ,

avītikkamo sīlaṃ, evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6

saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya

saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti,

parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekantanibbidāya

virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.

Enarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na

vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati,

avikkhepapārisuddhiṃ sammā passatā, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha saṃvaraṭe

Ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭeṭhā

ayaṃ adhipaññāsikkhā.

6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 8]

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto

sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ

paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya

pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati,

pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ

sacchikaronto sikkhati.

*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti)

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 6]

Virāgānupassanāya rāgassa pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ,

avītikkamo sīlaṃ, evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6

saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya

saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti,

parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekantanibbidāya

virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.

Enarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na

vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati,

avikkhepapārisuddhiṃ sammā passatā, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha

saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha

dassanaṭeṭhā ayaṃ adhipaññāsikkhā.

6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 8]

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto

sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ

paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya

pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati,

pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ

sacchikaronto sikkhati.

*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti)

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 6]

Nirodhānupassanāya samudayassa pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro

sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ, evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6

saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya

saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti,

parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekantanibbidāya

virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.

Enarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na

vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati,

avikkhepapārisuddhiṃ sammā passatā, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha

saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha

dassanaṭeṭhā ayaṃ adhipaññāsikkhā. 6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 8]

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto

sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ

paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya

pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati,

pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ

sacchikaronto sikkhati.

*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti)

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 6]

Paṭinissaggānupassanāya ādānassa pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro

sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ, evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6

saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassā saṃvattanti, āsevanāya

saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti,

Alaṅkhārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā

saṃvattanti, ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya

nibbānāya saṃvattanti.

Enarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na

vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati,

avikkhepapārisuddhiṃ sammā passatā, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha

saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha

dassanaṭeṭhā ayaṃ adhipaññāsikkhā.

6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 8]

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto

sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ

paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya

pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati,

pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ

sacchikaronto sikkhati.

*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti)

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 6]

Khayānupassanāya ghanasaññāya4 pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro

sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ, evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6

saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya

saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti,

parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekantanibbidāya

virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.

Enarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na

vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati,

avikkhepapārisuddhiṃ sammā passatā, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha

saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha

dassanaṭeṭhā ayaṃ adhipaññāsikkhā.

4. Ghānasaññāya-vasi 6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 8]

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto

sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ

paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya

pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati,

pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ

sacchikaronto sikkhati.

*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti)

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 6]

Vayānupassanāya āyūhanassa5 pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ,

avītikkamo sīlaṃ, evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6

saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya

saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti,

parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekantanibbidāya

virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.

Enarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na

vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati,

avikkhepapārisuddhiṃ sammā passatā, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha

saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha

dassanaṭeṭhā ayaṃ adhipaññāsikkhā.

5. Āyūhanassa-syā. 6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 8]

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto

sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ

paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya

pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati,

pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ

sacchikaronto sikkhati.

*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti)

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 6]

Vipariṇāmānupassanāya dhuvasaññāya pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ,

saṃvaro sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ. Evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti,

pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya

saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti,

alaṅkhārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā

saṃvattanti, ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya

nibbānāya saṃvattanti.

Enarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na

vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicitaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati,

avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha ayaṃ

adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭṭho ayaṃ

adhipaññāsikkhā.

6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 8]

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto

sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ

paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya

pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati,

pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ

sacchikaronto sikkhati.

*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti)

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 6]

Animittānupassanāya nimittassa pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro

sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ. Evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6

saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya

saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti,

parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekantanibbidāya

virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.

Enarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na

vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicitaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati,

avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha ayaṃ

adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭṭho ayaṃ

adhipaññāsikkhā.

6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 8]

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto

sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ

paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya

pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati,

pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ

sacchikaronto sikkhati.

*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti)

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 6]

Appaṇihitānupassanāya paṇidhiyā pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro

sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ. Evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6

saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya

saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti,

parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekantanibbidāya

virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.

Enarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na

vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicitaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati,

avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha ayaṃ

adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭṭho ayaṃ

adhipaññāsikkhā.

6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 8]

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto

sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ

paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya

pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati,

pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ

sacchikaronto sikkhati.

*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti)

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 6]

Suññatānupassanāya abhinivesassa pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro

sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ. Evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya6

saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya

saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti,

parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekantanibbidāya

virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.

Enarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na

vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicitaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati,

avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha ayaṃ

adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭṭho ayaṃ

adhipaññāsikkhā.

6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 8]

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto

sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ

paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya

pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati,

pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ

sacchikaronto sikkhati.

*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti)

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 6]

Adhipaññādhammavipassanāya sārādābhinivesassa6* pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ,

cetanā sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ. Evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya

saṃvattanti, pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti,

somanassāya saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya

saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti,

pāripūriyā saṃvattanti, ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya

sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.

Enarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na

vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicitaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati,

avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha ayaṃ

adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭṭho ayaṃ

adhipaññāsikkhā.

6*Sārābhāginivesassa-[PTS.]

6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 8]

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto

sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ

paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya

pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati,

pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ

sacchikaronto sikkhati.

*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti)

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 6]

Yathābhūtañāṇadassanena sammobhinivesassa pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ,

saṃvaro sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ. Evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti,

pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya

saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti,

alaṅkhārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā

saṃvattanti, ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya

nibbānāya saṃvattanti.

Enarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na

vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicitaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati,

avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha ayaṃ

adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭṭho ayaṃ

adhipaññāsikkhā.

6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 8]

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto

sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ

paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya

pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati,

pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ

sacchikaronto sikkhati.

*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti)

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 6]

Ādīnavānupassanāya ālayābhinivesassa pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ,

saṃvaro sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ. Evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti,

pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya

saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti,

alaṅkhārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā

saṃvattanti, ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya

nibbānāya saṃvattanti.

Enarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na

vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicitaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati,

avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha ayaṃ

adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭṭho ayaṃ

adhipaññāsikkhā.

6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 8]

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto

sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ

paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya

pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati,

pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ

sacchikaronto sikkhati.

*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti)

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 6]

Paṭisaṅkhānupassanāya appaṭisaṅkhāya pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ,

saṃvaro sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ. Evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti,

pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya

saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti,

alaṅkhārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā

saṃvattanti, ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya

nibbānāya saṃvattanti.

Enarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na

vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicitaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati,

avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha ayaṃ

adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭṭho ayaṃ

adhipaññāsikkhā.

6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 8]

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto

sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ

paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya

pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati,

pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ

sacchikaronto sikkhati.

*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti)

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 6]

Vivaṭṭānupassanāya saññogābhinivesassa pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ,

saṃvaro sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ. Evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti,

pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti,

Somanassāya saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya

saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti,

pāripūriyā saṃvattanti, ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya

sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.

Enarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na

vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicitaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati,

avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha ayaṃ

adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭṭho ayaṃ

adhipaññāsikkhā.

6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.

[BJT Page 88-8 [\x 88/] 8]

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto

sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ

paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya

pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati,

pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ

sacchikaronto sikkhati.

*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti)

[BJT Page 90] [\x 90/]

[BJT Page 90-8 [\x 90/] 6]

Sotāpattimaggena diṭṭhekaṭṭhānaṃ kilesānaṃ pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ,

saṃvaro sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ. Evarūpāni sīlāni, cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti,

pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya

saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti,

alaṅkhārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā

saṃvattanti, ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya

nibbānāya saṃvattanti.

Evarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na

vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati,

avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha

saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha

dassanaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā.

6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.

[BJT Page 90-8 [\x 90/] 8]

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto

sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ

paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya

pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati,

pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ

sacchikaronto sikkhati.

*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti)

[BJT Page 90-8 [\x 90/] 6]

Sakadāgāmimaggena oḷārikānaṃ kilesānaṃ pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ,

saṃvaro sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ. Evarūpāni sīlāni, cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti,

pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya

saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti,

alaṅkhārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā

saṃvattanti, ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya

nibbānāya saṃvattanti.

Evarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na

vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati,

avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha

saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha

dassanaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā.

6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.

[BJT Page 90-8 [\x 90/] 8]

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto

sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ

paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya

pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati,

pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ

sacchikaronto sikkhati.

*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti)

[BJT Page 90-8 [\x 90/] 6]

Anāgāmimaggena aṇusahagatānaṃ kilesānaṃ pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ,

saṃvaro sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ. Evarūpāni sīlāni, cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti,

pāmojjāya6 saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya

saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti,

alaṅkhārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā

saṃvattanti, ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya

nibbānāya saṃvattanti.

Evarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na

vikkhepaṃ7 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati,

avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha

saṃvaraṭṭho ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha

dassanaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā.

6. Pāmujjāya-vasi, syā. 7. Avikkhepaṃ-machasaṃ.

[BJT Page 90-8 [\x 90/] 8]

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto

sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ

paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya

pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati,

pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, * sacchikātabbaṃ

sacchikaronto sikkhati.

*(Bhāvetabba-sacchikātabbapadāni machasaṃ potthake viparītāni dissanti)

Arahattamaggena sabbakilesānaṃ pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro

sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ. Evarūpāni sīlāni, cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya

saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya

saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkhārāya saṃvattanti,

parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekantanibbidāya

virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.

Evarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na

vikkhepaṃ1 gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ, saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati,

avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati, dassanapārisuddhiṃ adhipaññā, yo tattha

saṃvaraṭṭho [PTS Page 048] [\q 48/] ayaṃ adhisīlasikkhā, yo tattha avikkhepaṭṭho

ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā.

Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto

sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ2

paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya

pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati,

pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, sacchikātabbaṃ

sacchikaronto sikkhati.

Taṃ ñātaṭṭho ñāṇaṃ, pajānaṭṭhena paññā. Tena vuccati: "sutvāna saṃvare paññā sīlamaye

ñāṇaṃ. "

Sīlamayañāṇaniddeso.

3. Samādhibhāvanāmayañāṇaṃ

Kathaṃ saṃvaritvā samādahane paññā sāmādhibhāvanāmaye ñāṇaṃ:

Eko samādhi cittassa ekaggatā.

Dve samādhī: lokiyo samādhi, lokuttaro samādhi.

Tayo samādhī: savitakkasavicāro samādhi, avitakkavicāramanto samādhi, avitakkaavicāro

samādhi.

1. Avikkhepaṃ-machasaṃ, 2. Vīriyaṃ-machasaṃ.

[BJT Page 92] [\x 92/]

Cattāro samādhī: hānabhāgiyo samādhi, ṭhitibhāgiyo samādhi, visesabhāgiyo samādhi,

nibbedhabhāgiyo samādhi.

Pañca samādhī: pītipharaṇatā, sukhapharaṇatā, upekkhāpharaṇatā, alokapharaṇatā,

paccavekkhananimittaṃ.

Cha samādhī: buddhānussativasena cittassekaggatā avikkhepo samādhi,

dhammānussativasena cittassekaggatā avikkhepo samādhi, saṅghānussativasena

cittassekaggatā avikkhepo samādhi, sīlānussativasena cittassekaggatā avikkhepo samādhi,

cāgānussativasena cittassekaggatā avikkhepo samādhi, devatānussativasena cittassekaggatā

avikkhepo samādhi.

Satta samādhi: samādhikusalasatā, samādhissa samāpattikusalatā samādhissa ṭhitikusalatā,

samādhissa vuṭṭhānakusalatā, [PTS Page 049] [\q 49/] samādhissa kallatākusalatā, 1

samādhissa gocarata;salatā, samādhissa abhinīhārakusalatā.

Aṭṭha samādhī: paṭhavīkasiṇa2vasena cittassekaggatā avikkhepo samādhi,

āpokasiṇavasena cittassekaggatā avikkhepo samādhi, tejokasiṇavasena cittassekaggatā

avikkhepo samādhi, vāyokasīṇavasena cittassekaggatā avikkhepo samādhi,

nīlakasiṇavasena cittassekaggatā avikkhepo samādhi, pītakasiṇavasena cittassekaggatā

avikkhepo samādhi, lohitakasiṇavasena cittassekaggatā avikkhepo samādhi,

odātakasiṇavasena cittassekaggatā avikkhepo samādhi.

Nava samādhī: rūpavacaro samādhi atthi hīno, atthi majjhimo, atthi paṇito. Arūpāvacaro

samādhi atthi hīno, atthi majjhimo atthi paṇīto. Suññato samādhi, animitato samādhi,

appaṇihito samādhi.

Dasa samādhī: uddhumātakasaññavasena cittassekaggatā avikkhepo samādhi,

vinīlakasaññāvasena cittassekaggatā avikkhepo samādhi, vipubbakasaññāvasena

cittassekaggatā avikkhepo samādhi, vicchiddakasaññavasena cittassekaggatā avikkhepo

samādhi, vikkhāyitakasaññāvasena cittassekaggatā avikkhepo samādhi,

vikkhittakasacaññāvasena cittassekaggatā avikkhepo samādhi, hatavikkhittakasaññāvasena

cittassekaggatā avikkhepo samādhi, lohitakasaññavasena puḷavakasaññāvasena

cittassokaggatā avikkhepo samādhi, aṭṭhikasaññāvasena cittassekaggatā avikkhepo samādhi

ime pañcapaññasa samādhī

1. Kalyatā kusalatā-machasaṃ, [PTS.] Kallitakusalatā syā, kallakusalatā-vasī

2. Pathavīkasiṇa-machasaṃ.

[BJT Page 94] [\x 94/]

Api ca pañcavīsati samādhissa samādhiṭṭhā; pariggahaṭṭhena samādhi, parivāraṭṭhena

samādhi, paripuraṭṭhena samādhi, ekaggaṭṭhena samādhi, avikkhepaṭṭhena samādhi,

avisāraṭṭhena samādhi, anāvilaṭṭhena samādhi, aniñjanaṭṭhena samādhi, vimuttaṭṭhena

samādhi, ekattupaṭṭhānavasena cittassa ṭhitattā samādhi, samaṃ esatīti samādhi, visamaṃ

nesatīti samādhi, samaṃ esitattā samādhi, visamaṃ nesitattā samādhi, samaṃ ādiyatīti

samādhi, visamaṃ anādiyatīti samādhi, samaṃ ādinnattā samādhi, visamaṃ anādinnattā

samādhi, samaṃ paṭipajjatīti samādhi, visamaṃ nappaṭipajjatīti samādhi, samaṃ

paṭipannattā samādhi, visamaṃ nappaṭipannattā samādhi, samaṃ jhāyatīti samādhi,

visamaṃ jhāpetīti samādhi, samaṃ jhātattā samādhi, visamaṃ jhāpitattā samādhi, samo ca

hito ca sukho cāti samidhi. Ime pañcavīsati samādhissa samādhiṭṭhā.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānaṭṭhena paññā. Tena vuccati; "saṃvaritvā samādahena paññā

samādhibhāvanāmaye ñāṇaṃ. [PTS Page 050] [\q 50/] "

Samādhibhāvanāmayañāṇaniddeso.

4. Dhammaṭṭhitiñāṇaṃ

Kathaṃ paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.

Avijjā saṅkhārānaṃ uppādaṭṭhiti ca, pavattaṭṭhiti ca, nimittaṭṭhīti ca, āyūhanaṭṭhīti ca,

saññogaṭṭhīti ca, paḷibodhaṭṭhīti ca, samudayaṭṭhiti ca, hetuṭṭhīti ca, paccayaṭṭhiti ca.

Imehi navahākārehi avijjā paccayo, saṅkhārā paccayasamuppannā. Ubhopete dhammā

paccayasamuppannā'ti paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhiti ñāṇaṃ.

Atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ avijjā saṅkhārānaṃ uppādaṭṭhiti ca, pavattaṭṭhīti

ca, nimittaṭṭhiti ca, āyūhanaṭṭhiti ca, saññogaṭṭhiti ca, paḷibodhaṭṭhiti ca, samudayaṭṭhiti

ca, hetuṭṭhiti ca, paccayaṭṭhiti ca. Imehi navahākārehi avijjā paccayo, saṅkhārā

paccayasamuppannā, ubhopete dhammā paccayasamuppannā'ti paccayapariggahe paññā

dhammāṭṭhitiñāṇaṃ.

[BJT Page 96] [\x 96/]

Saṅkhārā viññāṇassa -pe-viññāṇaṃ nāmarūpassa -pe-nāmarūpa saḷāyatanassa

-pesaḷāyatanaṃ phassassa -pe-phasso vedanāya -pevedanā taṇhāya -pe- taṇhā upādanassa

-pe- upādānaṃ bhavassa -pe- bhavo jātiyā -pe- jāti jarāmaraṇassa uppādaṭṭhiti ca,

pavattaṭṭhiti ca, nimittaṭṭhiti ca, āyūhanaṭṭhiti ca, saññogaṭṭhiti ca, paḷibodhaṭṭhiti ca,

samudayaṭṭhiti ca, hetuṭṭhiti ca, paccayaṭṭhiti ca, imehi navahākārehi jāti paccayo,

jarāmaraṇaṃ paccayasamuppannaṃ. Ubhopete dhammā paccayasamuppannāti

paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.

Atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ jāti jarāmaraṇassa uppādaṭṭhiti ca, pavattaṭṭhiti

ca, nimittaṭṭhiti ca, āyūhanaṭṭhiti ca, saññogaṭṭhiti ca, paḷibodhaṭṭhiti ca, samudayaṭṭhiti

ca, hetuṭṭhiti ca, paccayaṭṭhiti ca, imehi navahākārehi jāti paccayo, jarāmaraṇaṃ

paccayasamupannaṃ, ubhopete dhammā paccayasamupannā'ti paccayapariggahe paññā

dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.

Avijjā hetu, saṅkhārā hetusamupannā, ubhopete dhammā hetusamupannāti

paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhiti ñāṇaṃ. Atītampi addhānaṃ anāgatampi [PTS Page

051] [\q 51/] addhānaṃ avijjā hetu, saṅkhārā hetusamupannā, ubhopete dhammā

hetusamupannāti paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.

Saṅkhārā hetu, viññāṇananananaṃ hetusamuppannaṃ -pe- viññāṇaṃ hetu, nāmarūpaṃ

hetusamuppannaṃ -pe- nāmarūpaṃ hetu, saḷāyatanaṃ hetusamuppannaṃ -pe- saḷāyatanaṃ

hetu, phasso hetusamuppanno -pe- phasso hetu, vedanā hetusamuppannā -pevedanā hetu,

taṇhā hetusamuppannā -pe- taṇhā hetu, upādānaṃ hetusamuppannaṃ -pe- upādānaṃ hetu,

bhavo hetusamuppanno -pe- bhavo hetu, jāti hetusamuppannā -pejāti hetu, jarāmaraṇaṃ

hetusamuppannaṃ. Ubhopete dhammā hetusamuppannāti paccayapariggahe paññā

dhammaṭṭhitiñāṇaṃ. Atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ jāti hetu, jarāmaraṇaṃ

hetusamuppannaṃ, ubhopete dhammā hetusamuppannāti paccayapariggahe paññā

dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.

Avijjā paṭicca, saṅkhārā paṭiccasamuppannā. Ubhopete dhammā paṭiccasamuppannāti

paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ. Atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ

avijjā paṭicca, saṅkhārā paṭiccasamuppannā. Ubhāpete dhammā paṭiccasamuppannāti

paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.

[BJT Page 98] [\x 98/]

Saṅkhārā paṭicca, viññāṇaṃ paṭiccasamuppannaṃ, ubhopete dhammā paṭiccasamuppannāti

paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ. Atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ

saṅkhārā

Paṭicca, viññāṇaṃ paṭiccasamuppannaṃ, ubhopete dhammā paṭiccasamuppannāti

paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.

Viññāṇaṃ paṭicca, nāmarūpaṃ paṭiccasamuppannaṃ, ubhopete dhammā

paṭiccasamuppannāti paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ. Atītampi addhānaṃ

anāgatampi addhānaṃ viññāṇaṃ paṭicca, nāmarūpaṃ paṭiccasamuppannaṃ, ubhopete

dhammā paṭiccasamuppannāti paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.

Nāmarūpaṃ paṭicca, saḷāyatanaṃ paṭiccasamuppannaṃ, ubhopete dhammā

paṭiccasamuppannāti paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ. Atītampi addhānaṃ

anāgatampi addhānaṃ nāmarūpaṃ paṭicca, saḷāyatanaṃ paṭiccasamuppannaṃ, ubhopete

dhammā paṭiccasamuppannāti paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.

Saḷāyatanaṃ paṭicca, phasso paṭiccasamuppannaṃ, ubhopete dhammā paṭiccasamuppannāti

paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ. Atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ

saḷāyatanaṃ paṭicca, phasso paṭiccasamuppannaṃ, ubhopete dhammā paṭiccasamuppannāti

paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.

Phasso paṭicca, vedanā paṭiccasamuppannaṃ, ubhopete dhammā paṭiccasamuppannāti

paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ. Atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ

phasso paṭicca, vedanā paṭiccasamuppannaṃ, ubhopete dhammā paṭiccasamuppannāti

paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.

Vedanā paṭicca, taṇhā paṭiccasamuppannaṃ, ubhopete dhammā paṭiccasamuppannāti

paṭiccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ. Atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ

vedanā paṭicca, taṇhā paṭiccasamuppannaṃ, ubhopete dhammā paṭiccasamuppannāti

paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.

Taṇhā paṭicca, upādānaṃ paṭiccasamuppannaṃ, ubhopete dhammā paṭiccasamuppannāti

paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ. Atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ

taṇhā paṭicca, upādānaṃ paṭiccasamuppannaṃ, ubhopete dhammā paṭiccasamuppannāti

paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.

Upādānaṃ paṭicca, bhavo paṭiccasamuppanno, ubhopete dhammā paṭiccasamuppannāti

paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ. Atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ

bhavo paṭicca, jāti paṭiccasamuppannaṃ, ubhopete dhammā paṭiccasamuppannāti

paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.

Jāti paṭicca, jarā maraṇaṃ paṭiccasamuppannaṃ, ubhopete dhammā paṭiccasamuppannāti

paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ. Atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ

jāti paṭicca, jarāmaraṇaṃ paṭiccasamuppannaṃ, ubhopete dhammā paṭiccasamuppannāti

paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.

Avijjā paccayo, saṅkhārā paccayasamuppannā, 'ubhopete dhammā paccayasamuppannā'ti

paccayapariggahe paññā dhammaṭhitiñāṇaṃ. Atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ

avijjāya paccayo, saṅkhārā paccayasamuppannā, ubhāpete dhammā paccayasamuppannāti

paccayapariggahe [PTS Page 052] [\q 52/] paññā dhammaṭhitiñāṇaṃ.

Saṅkhārā paccayo, 1 viññāṇaṃ paccayasamuppannaṃ, ubhopete dhammā

paccayasamuppannāti paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ. Atītampi addhānaṃ

anāgatampi addhānaṃ saṅkhārāpaccayo, viññāṇaṃ paccayasamuppannaṃ, ubhopete

dhammā paccayasamuppannāti paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.

Viññāṇaṃ paccayo, nāmarūpaṃ paccayasamuppannaṃ, ubhopete dhammā

paccayasamuppannāti paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ. Atītampi addhānaṃ

anāgatampi addhānaṃ viññāṇaṃ paccayo, nāmarūpaṃ paccayasamuppannaṃ, ubhopete

dhammā paccayasamuppannāti paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.

Nāmarūpaṃ paccayo, saḷāyatanaṃ paccayasamuppannaṃ, ubhopete dhammā

paccayasamuppannāti paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ. Atītampi addhānaṃ

anāgatampi addhānaṃ nāmarūpaṃ paccayo, saḷāyatanaṃ paccayasamuppannaṃ, ubhopete

dhammā paccayasamuppannāti paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.

Saḷāyatanaṃ paccayo, phasso paccayasamuppannaṃ, ubhopete dhammā

paccayasamuppannāti paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ. Atītampi addhānaṃ

anāgatampi addhānaṃ saḷāyatanaṃ paccayo, phasso paccayasamuppannaṃ, ubhopete

dhammā paccayasamuppannāti paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.

Phasso paccayo, vedanā paccayasamuppannaṃ, ubhopete dhammā paccayasamuppannāti

paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ. Atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ

phasso paccayo, vedanā paccayasamuppannaṃ, ubhopete dhammā paccayasamuppannāti

paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.

Vedanā paccayo, taṇhā paccayasamuppannaṃ, ubhopete dhammā paccayasamuppannāti

paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ. Atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ

vedanā paccayo, taṇhā paccayasamuppannaṃ, ubhopete dhammā paccayasamuppannāti

paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.

Taṇhā paccayo, upādānaṃ paccayasamuppannaṃ, ubhopete dhammā paccayasamuppannāti

paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ. Atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ

taṇhā paccayo, upādānaṃ paccayasamuppannaṃ, ubhopete dhammā paccayasamuppannāti

paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.

Upādānaṃ paccayo, bhavo paccayasamuppanno, ubhopete dhammā paccayasamuppannāti

paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ. Atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ

upādānaṃ paccayo, bhavo paccayasamuppannaṃ, ubhopete dhammā paccayasamuppannāti

paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.

Bhavo paccayo, jāti paccayasamuppannaṃ, ubhopete dhammā paccayasamuppannāti

paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ. Atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ

bhavo paccayo, jāti paccayasamuppannaṃ, ubhopete dhammā paccayasamuppannāti

paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.

Jāti paccayo, jarāmaraṇaṃ paccayasamuppannaṃ, ubhopete dhammā paccayasamuppannāti

paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ. Atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ

jāti paccayo, jarāmaraṇaṃ paccayasamuppannaṃ, ubhopete dhammā paccayasamuppannāti

paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.

Purimakammabhavasmiṃ moho avijjā, ayūhanā2 saṅkhārā, nikanti taṇhā, upagamanaṃ

upādānaṃ, cetanā bhavo, ime pañca dhammā purimakammabhavasmiṃ idha paṭisandhiyā

paccayā.

Idha paṭisandhi viññāṇaṃ, okkanti nāmarūpaṃ, pasado āyatanaṃ, phuṭṭho phasso,

vedayitaṃ vedanā, ime pañca dhammā idhupapattibhavasmiṃ pure katassa kammassa

paccayā.

1. Paccayā-machasaṃ-vasi. 2. Āyuhanā-machasaṃ syā, [PTS.]

[BJT Page 100] [\x 100/]

Idha paripakkattā āyatanānaṃ moho avijjā, āyūhanā saṅkhārā, nikanti taṇhā, upagamanaṃ

upādānaṃ, cetanā bhavo, ime pañca dhammā idha kammabhavasmiṃ āyatiṃ paṭisandhiyā

paccayā.

Āyatiṃ1 paṭisandhi viññāṇaṃ, okkanti nāmarūpaṃ, pasādo āyatanaṃ, phuṭṭho phasso,

vedayitaṃ vedanā, ime pañca dhammā āyatiṃ upapattibhavasmiṃ idha katassa kammassa

paccayā.

Iti ime2 catusaṅkhepe tayo addhe vīsatiyā ākārehi tisandhiṃ paṭiccasamuppādaṃ jānāti,

passati, aññāti, paṭivijjhati. Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā tena vuccati:

paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ. [PTS Page 053] [\q 53/]

Dhammaṭṭhitiñāṇaniddeso

5. Sammasanañāṇaṃ

Kathaṃ atītānāgatapaccuppannānaṃ dhammanaṃ saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane

ñāṇaṃ:

Yaṃ kiñci rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ

vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre vā santike vā, sabbaṃ rūpaṃ aniccato vavattheti, ekaṃ

sammasanaṃ. Dukkhato vavattheti, ekaṃ sammasanaṃ, anattato vavattheti, ekaṃ

sammasanaṃ

Yā kāci vedanā atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ

vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dure santike vā, sabbaṃ vedanā aniccato vavattheti, ekaṃ

sammasanaṃ. Dukkhato vavattheti, ekaṃ sammasanaṃ. Anattato vavattheti, ekaṃ

sammasanaṃ. Yā kāci saññā atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā

sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā, sabbaṃ saññā aniccato vavattheti,

ekaṃ sammasanaṃ. Dukkhato vavattheti, ekaṃ sammasanaṃ. Anattato vavattheti, ekaṃ

sammasanaṃ. Yā keci saṅkhārā atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ

vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā, sabbaṃ saṅkhārā aniccato

vavattheti, ekaṃ sammasanaṃ. Dukkhato vavattheti, ekaṃ sammasanaṃ. Anattato vavattheti,

ekaṃ sammasanaṃ.

Yā kiñci viññāṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā

sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dure santike vā, sabbaṃ viññāṇaṃ aniccato

vavattheti, ekaṃ sammasanaṃ. Dukkhato vavattheti, ekaṃ sammasanaṃ. Anattato vavattheti,

ekaṃ sammasanaṃ.

Cakkhuṃ atītānāgatapaccuppannaṃ aniccato vavattheti, ekaṃ sammasanaṃ. Dukkhato

vavattheti, ekaṃ sammasanaṃ. Anattato vavattheti, ekaṃ sammasanaṃ.

1. Āyati-syā, vasi. 2. Itime-syā

[BJT Page 102] [\x 102/]

Rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ aniccaṃ khayaṭṭhena, dukkhaṃ bhayaṭṭhena, anattā

asārakaṭṭhenā'ti saṅkhipitthā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ,

'Vedanā atītānāgatapaccuppannaṃ aniccaṃ khayaṭṭhena, dukkhaṃ bhayaṭṭhena, anattā

asārakaṭṭhenā'ti saṅkhipitthā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ,

Saññā atītānāgatapaccuppannaṃ aniccaṃ khayaṭṭhena, dukkhaṃ bhayaṭṭhena, anattā

asārakaṭṭhenā'ti saṅkhipitthā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ,

Saṅkhārā atītānāgatapaccuppannaṃ aniccaṃ khayaṭṭhena, dukkhaṃ bhayaṭṭhena, anattā

asārakaṭṭhenā'ti saṅkhipitthā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ,

Viññāṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ aniccaṃ khayaṭṭhena, dukkhaṃ bhayaṭṭhena, anattā

asārakaṭṭhenā'ti saṅkhipitthā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ,

Cakkhuṃ atītānāgatapaccuppannaṃ aniccaṃ khayaṭṭhena, dukkhaṃ bhayaṭṭhena, anattā

asārakaṭṭhenā'ti saṅkhipitthā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ,

Jarāmaraṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ aniccaṃ khayaṭṭhena, dukkhaṃ bhayaṭṭhena, anattā

asārakaṭṭhenā'ti saṅkhipitthā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ,

Rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ aniccaṃ saṅkhataṃ paṭiccasamuppannaṃ khayadhammaṃ

vayadhammaṃ virāgadhammaṃ nirodhadhamma'nti saṅkhipitvā vavatthāne paññā

sammasane ñāṇaṃ,

'Vedanā atītānāgatapaccuppannaṃ aniccaṃ saṅkhataṃ paṭiccasamuppannaṃ khayadhammaṃ

vayadhammaṃ virāgadhammaṃ nirodhadhamma'nti saṅkhipitvā vavatthāne paññā

sammasane ñāṇaṃ,

Saññā atītānāgatapaccuppannaṃ aniccaṃ saṅkhataṃ paṭiccasamuppannaṃ khayadhammaṃ

vayadhammaṃ virāgadhammaṃ nirodhadhamma'nti saṅkhipitvā vavatthāne paññā

sammasane ñāṇaṃ,

Saṅkhārā atītānāgatapaccuppannaṃ aniccaṃ saṅkhataṃ paṭiccasamuppannaṃ khayadhammaṃ

vayadhammaṃ virāgadhammaṃ nirodhadhamma'nti saṅkhipitvā vavatthāne paññā

sammasane ñāṇaṃ,

Viññāṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ aniccaṃ saṅkhataṃ paṭiccasamuppannaṃ

khayadhammaṃ vayadhammaṃ virāgadhammaṃ nirodhadhamma'nti saṅkhipitvā vavatthāne

paññā sammasane ñāṇaṃ,

Cakkhuṃ atītānāgatapaccuppannaṃ aniccaṃ saṅkhataṃ paṭiccasamuppannaṃ

khayadhammaṃ vayadhammaṃ virāgadhammaṃ nirodhadhamma'nti saṅkhipitvā vavatthāne

paññā sammasane ñāṇaṃ,

Jarāmaraṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ aniccaṃ saṅkhataṃ paṭiccasamuppannaṃ

khayadhammaṃ vayadhammaṃ virāgadhammaṃ nirodhadhamma'nti saṅkhipitvā vavatthāne

paññā sammasane ñāṇaṃ, [PTS Page 054] [\q 54/]

Jātipaccayā jarāmaraṇaṃ, asati jātiyā natthi jarāmaraṇa'nti saṅkhipitvā vavatthāne paññā

sammasane ñāṇaṃ, atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ jātipaccayā jarāmaraṇaṃ, asati

jātiyā natthi jarāmaraṇa'nti saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ.

Bhavapaccayā jāti, asati bhavo natthi jāti'nti saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane

ñāṇaṃ, atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ bhavapaccayā bhāvo, asati bhavo natthi

jāti'nti saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ.

Upādānapaccayā bhavo, asati upādāno natthi bhava'nti saṅkhipitvā vavatthāne paññā

sammasane ñāṇaṃ, atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ upādānapaccayā bhavo, asati

bhavo natthi upādāna'nti saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ.

Taṇhāpaccayā upādānaṃ, asati taṇhā natthi upādāna'nti saṅkhipitvā vavatthāne paññā

sammasane ñāṇaṃ, atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ taṇhāpaccayā upādānaṃ, asati

taṇhā natthi upādāna'nti saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ.

Vedanāpaccayā taṇhā, asati natthi taṇhāna'nti saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane

ñāṇaṃ, atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ vedanāpaccayā taṇhā, asati vedano natthi

taṇhāna'nti saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ.

Phassapaccayā vedanā, asati phasso natthi vedanāna'nti saṅkhipitvā vavatthāne paññā

sammasane ñāṇaṃ, atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ phassapaccayā vedanā, asati

phasso natthi vedanāna'nti saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ.

Saḷāyatanapaccayā phasso, asati saḷāyakano natthi phassana'nti saṅkhipitvā vavatthāne

paññā sammasane ñāṇaṃ, atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ saḷāyatanapaccayā

phasso, asati saḷāyatano natthi phassana'nti saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane

ñāṇaṃ.

Nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṃ, asati nāmarūpā natthi saḷāyatana'nti saṅkhipitvā vavatthāne

paññā sammasane ñāṇaṃ, atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ nāmarūpapaccayā

jarāmaraṇaṃ, asati nāmarūpo natthi saḷāyatana'nti saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane

ñāṇaṃ.

Viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ, asati viññāṇaṃ natthi nāmarūpa'nti saṅkhipitvā vavatthāne

paññā sammasane ñāṇaṃ, atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ viññāṇapaccayā

nāmarūpaṃ, asati viññāṇaṃ natthi nāmarūpa'nti saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane

ñāṇaṃ.

Saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, asati saṅkhārā natthi viññāṇa'nti saṅkhipitvā vavatthāne paññā

sammasane ñāṇaṃ, atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ saṅkhārapaccayā

jarāmaraṇaṃ, asati saṅkhārā natthi viññāṇa'nti saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane

ñāṇaṃ.

Avijjāpaccayā saṅkhārā, asati avijjāya natthi saṅkhārā'ti saṅkhipitvā vavatthāne paññā

sammasane ñāṇaṃ.

'Atītampi addhānaṃ anāgatampi addhānaṃ avijjāpaccayā saṅkhārā, asati avijjāya natthi

saṅkhārā'ti saṅkhipitvā vavatane paññā sammanena ñāṇaṃ.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati. 'Atitānāgatapaccuppannānaṃ

dhammānaṃ saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ'.

Sammasanañāṇaniddeso.

[BJT Page 104] [\x 104/]

6. Udayabbayañāṇaṃ

Kathaṃ paccuppannānaṃ dhammānaṃ viparināmānupassane paññā udayabbayānupassane

ñāṇaṃ:

Jātaṃ rupaṃ paccuppannaṃ, tassa nibbattilakkhaṇaṃ udayo, vipariṇāma lakkhaṇaṃ vayo,

anupassanā ñāṇaṃ.

Jātā vedanā paccuppannaṃ, tassa nibbattilakkhaṇaṃ udayo, vipariṇāma lakkhaṇaṃ vayo,

anupassanā ñāṇaṃ.

Jātā saññā paccuppannaṃ, tassa nibbattilakkhaṇaṃ udayo, vipariṇāma lakkhaṇaṃ vayo,

anupassanā ñāṇaṃ.

Jātā saṅkhārā paccuppannaṃ, tassa nibbattilakkhaṇaṃ udayo, vipariṇāma lakkhaṇaṃ vayo,

anupassanā ñāṇaṃ.

Jātaṃ viññāṇaṃ paccuppannaṃ, tassa nibbattilakkhaṇaṃ udayo, vipariṇāma lakkhaṇaṃ

vayo, anupassanā ñāṇaṃ.

Jātaṃ cakkhu paccuppannaṃ, tassa nibbattilakkhaṇaṃ udayo, vipariṇāma lakkhaṇaṃ vayo,

anupassanā ñāṇaṃ.

Jāto bhavo paccuppanno, tassa nibbattilakkhaṇaṃ udayo, vipariṇāmalakkhaṇaṃ vayo,

anupassanā ñāṇaṃ.

Pañcannaṃ khandhānaṃ udayaṃ passanto kati lakkhaṇāni passati, vayaṃ passanto kati

lakkhaṇāti passati, udayabbaṃ passanto kati lakkhaṇāni passati.

Pañcannaṃ khandhānaṃ udayaṃ passanto pañca vīsati lakkhaṇāni passati, vayaṃ passanto

pañcavisati lakkhaṇāti [PTS Page 055] [\q 55/] passati, udayabbaṃ passanto paññāsa

lakkhaṇāni passati.

Rūpakkhandhassa udayaṃ passanto kati lakkhaṇāni passati, vayaṃ passanto kati lakkhaṇāti

passati, udayabbaṃ passanto kati lakkhaṇāni passati.

Vedanākkhandhassa udayaṃ passanto kati lakkhaṇāni passati, vayaṃ passanto kati

lakkhaṇāti passati, udayabbaṃ passanto kati lakkhaṇāni passati.

Saññākkhandhānaṃ udayaṃ passanto kati lakkhaṇāni passati, vayaṃ passanto kati

lakkhaṇāti passati, udayabbaṃ passanto kati lakkhaṇāni passati.

Saṅkhārakkhandhānaṃ udayaṃ passanto kati lakkhaṇāni passati, vayaṃ passanto kati

lakkhaṇāti passati, udayabbaṃ passanto kati lakkhaṇāni passati.

Viññāṇakkhandhānaṃ udayaṃ passanto kati lakkhaṇāni passati, vayaṃ passanto kati

lakkhaṇāti passati, udayabbaṃ passanto kati lakkhaṇāni passati.

Rūpakkhandhassa udayaṃ passanto pañca lakkhaṇāni passati, vayaṃ passanto pañca

lakkhaṇāni passati, udayabbaṃ passanto dasa lakkhaṇāni passati.

Vedanākkhandhassa udayaṃ passanto pañca lakkhaṇāni passati, vayaṃ passanto pañca

lakkhaṇāni passati, udayabbaṃ passanto dasa lakkhaṇāni passati.

Saññākkhandhassa udayaṃ passanto pañca lakkhaṇāni passati, vayaṃ passanto pañca

lakkhaṇāni passati, udayabbaṃ passanto dasa lakkhaṇāni passati.

Saṅkhārakkhandhassa udayaṃ passanto pañca lakkhaṇāni passati, vayaṃ passanto pañca

lakkhaṇāni passati, udayabbaṃ passanto dasa lakkhaṇāni passati.

Viññāṇakkhandhassa udayaṃ passanto pañca lakkhaṇāni passati, vayaṃ passanto pañca

lakkhaṇāni passati, udayabbaṃ passanto dasa lakkhaṇāni passati.

Rūpakkhandhassa udayaṃ passanto katamāni pañca lakkhaṇāni passati: 'avijjāsamudayā

rūpasamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena rūpakkhandhassa udayaṃ passati,

'taṇhāsamudayā rupasamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena rūpakkhandhassa udayaṃ

passati, 'kammasamudayā rūpasamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena rūpakkhandhassa

udayaṃ passati, 'āhārasamudayā rūpasamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena rūpakkhandhassa

udayaṃ passati, nibbattilakkhaṇaṃ passantopi rūpakkhandhassa udayaṃ passati.

Rūpakkhandhassa udayaṃ passanto imāni pañca lakkhaṇāni passati.

[BJT Page 106] [\x 106/]

Vayaṃ passanto katamāni pañcalakkhaṇāni passati: avijjānirodho rūpanirodho'ti

paccayanirodhaṭṭhena rūpakandhassa vayaṃ passati, 'taṇhānirodho rūpanirodho'ti

paccayavirodhaṭṭhena rūpakandhassa vayaṃ passati, 'kammanirodho rūpanirodho'ti

paccayanirodhaṭṭhena rūpakandhassa vayaṃ passati, 'āhāranirodho rūpanirodho'ti

paccayanirodhaṭṭhena rūpakandhassa vayaṃ [PTS Page 056] [\q 56/] passati,

viparināmalakkhaṇaṃ passantopi rūpakandhassa vayaṃ passati, rūpakandhassa vayaṃ

passanto imāni pañca lakkhaṇāni passati:

Udayabbaṃ passanto imāni dasa lakkhaṇāni passati.

Vedanākkhandhassa udayaṃ passanto katamāni pañca lakkhaṇāni passati. ' Avijjāsamudayo

vedanāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena vedanākkhandhassa udayaṃ passati,

'taṇhāsamudayā vedanāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena vedanākkhandhassa udayaṃ

passati, 'kammasamudayā vedanāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena vedanākkhandhassa

udayaṃ passati, 'phassasamudayā vedanāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena

vedanākkhandhassa udayaṃ passati, nibbattilakkhaṇaṃ passantopi vedanākkhandhassa

udayaṃ passati. Vedanākkhandhassa udayaṃ passanto imāni pañca lakkhaṇāni passati.

Vayaṃ passanto katamāni pañcalakkhaṇāni passati: 'avijjānirodho vedanānirodho'ti

paccayanirodhaṭṭhena vedanākkhandhassa vayaṃ passati, 'taṇhānirodho vedanānirodho'ti

paccayavirodhaṭṭhena vedanākkhandhassa vayaṃ passati, 'kammanirodho vedanānirodho'ti

paccayavirodhaṭṭhena vedanākkhandhassa vayaṃ passati, phassanirodho vedanānirodho'ti

paccayanirodhaṭṭhena vedanākkhandhassa vayaṃ passati, viparināmalakkhaṇaṃ passantopi

vedanākkhandhassa vayaṃ passati. Vedanākkhandhassa vayaṃ passanto imāni pañca

lakkhaṇāni passati.

Udayabbaṃ passanto imāni dasa lakkhaṇāni passati.

Saññākkhandhassa udayaṃ passanto katamāni pañca lakkhaṇāni passati: 'avijjāsamudayā

saññāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena saññākkhandhassa udayaṃ passati, 'taṇhā

samudayā vedanāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena saññākkhandhassa udayaṃ passati,

'kammasamudayo saññāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena saññākkhandhassa udayaṃ

passati, 'phassasamudayo saññāsamudayo'ti paccayasumadayaṭṭhena saññākkhandhassa

udayaṃ passati, nibbattilakkhaṇaṃ passantopi saññākkhandhassa udayaṃ passati.

Saññākkhandhassa udayaṃ passanto imāni pañca lakkhāṇāni passati

Udayabbaṃ passanto imāni dasa lakkhaṇāni passati.

Vedanākkhandhassa udayaṃ passanto katamāni pañca lakkhaṇāni passati. 'Avijjāsamudayā

vedanāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena vedanākkhandhassa udayaṃ passati,

'taṇhāsamudayā vedanāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena vedanākkhandhassa udayaṃ

passati, 'kammasamudayā vedanāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena vedanākkhandhassa

udayaṃ passati, 'phassasamudayā vedanāsamudayo'ti paccasamudayaṭṭhena

vedanākkhandhassa udayaṃ passati, nibbattilakkhaṇaṃ passantopi vedanākkhandhassa

udayaṃ passati. Vedanākkhandhassa udayaṃ passanto imāni pañca lakkhaṇāni passati.

Vayaṃ passanto katamāni pañcalakkhaṇāni passati: 'avijjānirodho vedanānirodho'ti

paccayanirodhaṭṭhena vedanākkhandhassa vayaṃ passati, 'taṇhānirodho vedanānirodho'ti

paccayanirodhaṭṭhena vedanākkhandhassa vayaṃ passati, 'kammanirodho vedanānirodho'ti

paccayanirodhaṭṭhena vedanākkhandhassa vayaṃ passati, phassanirodho vedanānirodho'ti

paccayanirodhaṭṭhena vedanākkhandhassa vayaṃ passati, viparināmalakkhaṇaṃ passantopi

vedanākkhandhassa vayaṃ passati. Vedanākkhandhassa vayaṃ passanto imāni pañca

lakkhaṇāni passati.

Udayabbaṃ passanto imāni dasa lakkhaṇāni passati.

Saññākkhandhassa udayaṃ passanto katamāni pañca lakkhaṇāni passati. 'Avijjāsamudayā

saññāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena saññākkhandhassa udayaṃ passati,

'taṇhāsamudayā saññāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena saññākkhandhassa udayaṃ

passati, 'kammasamudayā saññāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena saññākkhandhassa

udayaṃ passati, 'phassasamudayā saññāsamudayo'ti paccasamudayaṭṭhena

saññākkhandhassa udayaṃ passati, nibbattilakkhaṇaṃ passantopi saññākkhandhassa udayaṃ

passati. Saññākkhandhassa udayaṃ passanto imāni pañca lakkhaṇāni passati.

Vayaṃ passanto katamāni pañcalakkhaṇāni passati: 'avijjānirodho saññānirodho'ti

paccayanirodhaṭṭhena saññākkhandhassa vayaṃ passati, 'taṇhānirodho saññānirodho'ti

paccayanirodhaṭṭhena saññākkhandhassa vayaṃ passati, 'kammanirodho saññānirodho'ti

paccayanirodhaṭṭhena saññākkhandhassa vayaṃ passati, phassanirodho saññānirodho'ti

paccayanirodhaṭṭhena saññākkhandhassa vayaṃ passati, viparināmalakkhaṇaṃ passantopi

saññākkhandhassa vayaṃ passati. Saññākkhandhassa vayaṃ passanto imāni pañca

lakkhaṇāni passati.

Udayabbaṃ passanto imāni dasa lakkhaṇāni passati.

Saṅkhārakkhandhassa udayaṃ passanto katamāni pañca lakkhaṇāni passati. 'Avijjāsamudayā

saṅkhārasamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena saṅkhārakkhandhassa udayaṃ passati,

'taṇhāsamudayā saṅkhārasamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena saṅkhārakkhandhassa

udayaṃ passati, 'kammasamudayā saṅkhārasamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena

saṅkhārakkhandhassa udayaṃ passati, 'phassasamudayā saṅkhārasamudayo'ti

paccasamudayaṭṭhena saṅkhārakkhandhassa udayaṃ passati, nibbattilakkhaṇaṃ passantopi

saṅkhārakkhandhassa udayaṃ passati. Saṅkhārakkhandhassa udayaṃ passanto imāni pañca

lakkhaṇāni passati.

Vayaṃ passanto katamāni pañcalakkhaṇāni passati: 'avijjānirodho saṅkhāranirodho'ti

paccayanirodhaṭṭhena saṅkhārakkhandhassa vayaṃ passati, 'taṇhānirodho

saṅkhāranirodho'ti paccayanirodhaṭṭhena saṅkhārakkhandhassa vayaṃ passati,

'kammanirodho saṅkhāranirodho'ti paccayanirodhaṭṭhena saṅkhārakkhandhassa vayaṃ

passati, phassanirodho saṅkhāranirodho'ti paccayanirodhaṭṭhena saṅkhārakkhandhassa

vayaṃ passati, viparināmalakkhaṇaṃ passantopi saṅkhārakkhandhassa vayaṃ passati.

Saṅkhārakkhandhassa vayaṃ passanto imāni pañca lakkhaṇāni passati.

Udayabbaṃ passanto imāni dasa lakkhaṇāni passati.

Viññāṇakkhandhassa udayaṃ passanto katamāni pañca lakkhaṇāni passati. 'Avijjāsamudayā

viññāṇasamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena viññāṇakkhandhassa udayaṃ passati,

'taṇhāsamudayā viññāṇasamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena viññāṇakkhandhassa

udayaṃ passati, 'kammasamudayā viññāṇasamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena

viññāṇakkhandhassa [PTS Page 057] [\q 57/] udayaṃ passati, 'phassasamudayā

viññāṇasamudayo'ti paccasamudayaṭṭhena viññāṇakkhandhassa udayaṃ passati,

nibbattilakkhaṇaṃ passantopi viññāṇakkhandhassa udayaṃ passati. Viññāṇakkhandhassa

udayaṃ passanto imāni pañca lakkhaṇāni passati.

[BJT Page 108] [\x 108/]

Vayaṃ passanto katamāni pañcalakkhaṇāni passati: 'avijjānirodho viññāṇanirodho'ti

paccayanirodhaṭṭhena viññāṇakkhandhassa vayaṃ passati, 'taṇhānirodho viññāṇanirodho'ti

paccayanirodhaṭṭhena viññāṇakkhandhassa vayaṃ passati, 'kammanirodho

viññāṇanirodho'ti paccayanirodhaṭṭhena viññāṇakkhandhassa vayaṃ passati,

phassanirodho viññāṇanirodho'ti paccayanirodhaṭṭhena viññāṇakkhandhassa vayaṃ

passati, viparināmalakkhaṇaṃ passantopi viññāṇakkhandhassa vayaṃ passati.

Viññāṇakkhandhassa vayaṃ passanto imāni pañcalakkhaṇāni passati.

Udayabbaṃ passanto imāni dasa lakkhaṇāni passati.

Pañcannaṃ khandhānaṃ udayaṃ passanto imāni pañcavīsati lakkhaṇāni passati. Vayaṃ

passanto imāni pañcavisati lakkhaṇāni passati. Udayabbaṃ passanto imāni paññāsa1

lakkhaṇāni passati.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati: paccuppannānaṃ dhammānaṃ

viparināmānupassane paññā udayabbayānupassane ñāṇaṃ.

Rūpakkhandho āhārasamudayo, 2 vedanā saññā saṅkhārā3 tayo khandhā phassasamudayā,

viññāṇakkhandho nāmarupasamudayo4.

Udayabbayañāṇaniddeso

7. Bhaṅgānupassanāñāṇaṃ

Kathaṃ ārammaṇaṃ paṭisaṅkhā bhaṅgānupassane paññā vipassane ñāṇaṃ:

Rūpārammaṇatā cittaṃ uppajjitvā bhijjati, taṃ ārammaṇaṃ paṭisaṅkhā tassa cittassa bhaṅgaṃ

anupassati.

Anupassatīti kathaṃ anupassati: aniccato anupassati, no niccato. Dukkhato anupassati, no

sukhato. Anattato [PTS Page 058] [\q 58/] anupassati, no attato. Nibbindati, no nandati.

Virajjati, no rajjati. Nirodheti, no samudeti paṭinissajjati, no ādiyati.

Aniccato anupassanto niccasaññaṃ pajahati, dukkhato anupassanto sukhasaññaṃ pajahati,

anattato anupassanto attasaññaṃ pajahati, nibbindanto nanduṃ pajahati, virajjanto rāgaṃ

pajahati, nirodhento samudayaṃ pajahati, paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati.

1. Paññasaṃ-syā

2. Rūpakkhandhā āhārasamudayā-syā,

3. . . . Saṅkhārāti sesā-vasi, syā

4. Ciññāṇakkhandhā nāmarūpasamudayā-vasi, syā

[BJT Page 110] [\x 110/]

Vedanārammaṇatā cittaṃ uppajjitvā bhijjati, taṃ arammaṇaṃ paṭaaisaṅkhā tassa cittassa

bhaṅgaṃ anupassati.

Anupassatīti kathaṃ anupassati: aniccato anupassati, no niccato. Dukkhato anupassati, no

sukhato. Anattato anupassati, no attato. Nibbindhati, no nandati. Virajjati, no rajjati.

Nirodheti, no samudeti. Paṭinissajjati, no ādiyati.

Aniccato anupassanto niccasaññaṃ pajahati, dukkhato anupassanto sukhasaññaṃ pajahati,

anattato anupassanto attasaññaṃ pajahati, nibbindanto nandiṃ pajahati, virajjanto rāgaṃ

pajahati, nirodhanto samudayaṃ pajahati, paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati.

Saññārammaṇatā cittaṃ uppajjitvā bhijjati, taṃ arammaṇaṃ paṭaaisaṅkhā tassa cittassa

bhaṅgaṃ anupassati.

Anupassatīti kathaṃ anupassati: aniccato anupassati, no niccato. Dukkhato anupassati, no

sukhato. Anattato anupassati, no attato. Nibbindhati, no nandati. Virajjati, no rajjati.

Nirodheti, no samudeti. Paṭinissajjati, no ādiyati.

Aniccato anupassanto niccasaññaṃ pajahati, dukkhato anupassanto sukhasaññaṃ pajahati,

anattato anupassanto attasaññaṃ pajahati, nibbindanto nandiṃ pajahati, virajjanto rāgaṃ

pajahati, nirodhanto samudayaṃ pajahati, paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati.

Saṅkhārārammaṇatā cittaṃ uppajjitvā bhijjati, taṃ arammaṇaṃ paṭaaisaṅkhā tassa cittassa

bhaṅgaṃ anupassati.

Anupassatīti kathaṃ anupassati: aniccato anupassati, no niccato. Dukkhato anupassati, no

sukhato. Anattato anupassati, no attato. Nibbindhati, no nandati. Virajjati, no rajjati.

Nirodheti, no samudeti. Paṭinissajjati, no ādiyati.

Aniccato anupassanto niccasaññaṃ pajahati, dukkhato anupassanto sukhasaññaṃ pajahati,

anattato anupassanto attasaññaṃ pajahati, nibbindanto nandiṃ pajahati, virajjanto rāgaṃ

pajahati, nirodhanto samudayaṃ pajahati, paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati.

Viññāṇārammaṇatā cittaṃ uppajjitvā bhijjati, taṃ arammaṇaṃ paṭaaisaṅkhā tassa cittassa

bhaṅgaṃ anupassati.

Anupassatīti kathaṃ anupassati: aniccato anupassati, no niccato. Dukkhato anupassati, no

sukhato. Anattato anupassati, no attato. Nibbindhati, no nandati. Virajjati, no rajjati.

Nirodheti, no samudeti. Paṭinissajjati, no ādiyati.

Aniccato anupassanto niccasaññaṃ pajahati, dukkhato anupassanto sukhasaññaṃ pajahati,

anattato anupassanto attasaññaṃ pajahati, nibbindanto nandiṃ pajahati, virajjanto rāgaṃ

pajahati, nirodhanto samudayaṃ pajahati, paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati.

Cakkhārammaṇatā1 cittaṃ uppajjitvā bhijjati, taṃ ārammaṇaṃ paṭisaṅkhā tassa cittassa

bhaṅgaṃ anupassati.

Anupassatīti kathaṃ anupassati: aniccato anupassati, no niccato. Dukkhato anupassati, no

sukhato. Anattato anupassati, no attato. Nibbindati, nonandati. Virajjati, no rajjati. Nirodheti,

no samudeti. Paṭinissajjati, no ādiyati.

Aniccato anupassanto niccasaññaṃ pajahati, dukkhato anupassanto sukhasaññaṃ pajahati,

anattato anupassanto attasaññaṃ pajahati, nibbindanto nandiṃ pajahati, virajjanto rāgaṃ

pajahati, nirodhento samudayaṃ pajahati, paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati.

Jarāmaraṇārammaṇatā cittaṃ uppajjitvā bhijjati, taṃ ārammaṇaṃ paṭisaṅkhā tassa cittassa

bhaṅgaṃ anupassati.

Anupassatīti kathaṃ anupassati: aniccato anupassati, no niccato. Dukkhato anupassati, no

sukhato. Anattato anupassati, no attato. Nibbindati, nonandati. Virajjati, no rajjati. Nirodheti,

no samudeti. Paṭinissajjati, no ādiyati.

Aniccato anupassanto niccasaññaṃ pajahati, dukkhato anupassanto sukhasaññaṃ pajahati,

anattato anupassanto attasaññaṃ pajahati, nibbindanto nandiṃ pajahati, virajjanto rāgaṃ

pajahati, nirodhento samudayaṃ pajahati, paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati.

1. Vatthusaṅkamanā ceva saññāya2 ca vivaṭṭanā

Āvajjanābalaṃ ceva paṭisaṅkhā vipassanā.

2. Ārammaṇaṃ3 anvayena ubho ekavavatthānā

Nirodhe adhimuttatā4 cayalakkhaṇavipassanā.

3. Ārammaṇañca paṭisaṅkhā bhaṅgañca avupassati

Suññato ca upaṭṭhānaṃ adhipaññāvipassanā.

4. Kusalo tīsu anupassanāsu catasso ca5 vipassanāsu

Tayo upaṭṭhānakusalatā nānādiṭṭhisu na kampatī'ti.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati: 'ārammaṇaṃ paṭisaṅkhā

bhaṅgānupassane paññā vipassane ñāṇaṃ. [PTS Page 059] [\q 59/]

Bhaṅgānupassanāñāṇanidedaso.

1. Cakkhu, cakkhuṃ-sabbattha 2. Paññāya-machasaṃ, vīmaho, [PTS]

3. Ārammaṇā-vasi, [PTS.] Ārammaṇavasenāpi-vimu.

4. Avimuttatā-[PTS 5.] Catusuca-syā, catusuca-[PTS.]

[BJT Page 112] [\x 112/]

8. Ādinavañāṇaṃ

Kathaṃ bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ:

'Uppādo bhaya'nti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ. 'Pavattaṃ bhaya'nti

bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'nimittaṃ bhaya'nti bhayatupaṭṭhāne paññā

ādīnave ñāṇaṃ, 'āyuhanā1 bhaya'nti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'paṭisandhi

bhaya'nti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'gati bhaya'nti bhayatupaṭṭhāne paññā

ādīnave ñāṇaṃ, ' nibbatti bhaya'nti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'upapatti

bhaya'nti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'jāti bhaya'nti bhayatupaṭṭhāne paññā

ādīnave ñāṇaṃ, 'jarā bhaya'nti bhayatuṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'vyādhi bhaya'nti

bhayatuṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'maraṇaṃ bhaya'nti bhayatuṭṭhāne paññā ādīnave

ñāṇaṃ, 'soko bhaya'nti bhayatuṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'paridevo bhaya'nti

bhayatuṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'upāyāso bhaya'nti bhayatuṭṭhāne paññā ādīnave

ñāṇaṃ.

'Anuppādo khema'nti santipade ñāṇaṃ, 'appavattaṃ khema'nti santipade ñāṇaṃ, 'animittaṃ

khema'nti santipade ñāṇaṃ, 'anāyūhanā khema'nti santipade ñāṇaṃ, 'appaṭisandhi khema'nti

santipade ñāṇaṃ, 'na agati khema'nti santipade ñāṇaṃ, 'na anibbatti khema'nti ñāṇaṃ, 'na

anuppatti khema'nti santipade ñāṇaṃ, 'na ajāti khema'nti santipade ñāṇaṃ, 'na ajarā

khema'nti santipade ñāṇaṃ, 'na avyādhi khema'nti santipade ñāṇaṃ, 'na amaraṇaṃ

khema'nti santipade ñāṇaṃ, 'na asoko khema'nti santipade ñāṇaṃ, 'na aparidevo khema'nti

santipade ñāṇaṃ, 'na anupāyāso khema'nti santipade ñāṇaṃ.

'Uppādo bhayaṃ, anuppādo khema'nti santipade ñāṇaṃ, 'pavattaṃ bhayaṃ, appavattaṃ

khema'nti santipade ñāṇaṃ, 'nimittaṃ bhayaṃ, animittaṃ khema'nti santipade ñāṇaṃ,

'āyūhanā bhayaṃ, anāyūhanā khema'nti santipade ñāṇaṃ, 'paṭisandhi bhayaṃ, appaṭisandhi

khema'nti santipade ñāṇaṃ, 'gati bhayaṃ, agati khema'nti santipade ñāṇaṃ, 'nibbatti bhayaṃ,

anibbatti khema'nti santipade ñāṇaṃ, 'upapatti bhayaṃ, anuppatti khema'nti santipade

ñāṇaṃ, 'jāti bhayaṃ, ajāti khema'nti santipade ñāṇaṃ, 'jarā bhayaṃ, ajarā khema'nti santipade

ñāṇaṃ, 'vyādhi bhayaṃ, avyādhi khema'nti santipade ñāṇaṃ, 'maraṇaṃ bhayaṃ, amaraṇaṃ

khema'nti santipade ñāṇaṃ, 'soko bhayaṃ, asoko khema'nti santipade ñāṇaṃ, 'paridevo

bhayaṃ, aparidevo khema'nti ñāṇaṃ, 'upāyāso bhayaṃ, anupāyāso khema'nti, santipade

ñāṇaṃ.

'Uppādo dukkha'nti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'pavattaṃ dukkha'nti

bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'nimittaṃ dukkha'nti bhayatupaṭṭhāne paññā

ādīnave ñāṇaṃ, 'āyūhanā dukkha'nti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'paṭisandhi

dukkha'nti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'gati dukkha'nti bhayatupaṭṭhāne

paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'nibbatti dukkha'nti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ,

'upapatti dukkha'nti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'jāti dukkha'nti

bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'jarā dukkha'nti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave

ñāṇaṃ, 'vyādhi dukkha'nti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'maraṇaṃ dukkha'nti

bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'soko dukkha'nti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave

ñāṇaṃ, 'paridevo dukkha'nti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'upāyāso dukkha'nti

bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ.

Anuppādo sukha'nti santipade ñāṇaṃ, 'appavattaṃ sukha'nti santipade ñāṇaṃ, 'animittaṃ

sukha'nti santipade ñāṇaṃ, 'anāyūhanā sukha'nti santipade ñāṇaṃ, 'appaṭisandhi sukha'nti

santipade ñāṇaṃ, 'agati sukha'nti santipade ñāṇaṃ, 'anibbatti sukha'nti santipade ñāṇaṃ,

'anupapatti sukha'nti santipade ñāṇaṃ, 'ajāti sukha'nti santipade ñāṇaṃ, 'ajarā sukha'nti

santipade ñāṇaṃ, 'avyādhi sukha'nti santipade ñāṇaṃ, 'amaraṇaṃ sukha'nti santipade

ñāṇaṃ, 'asoko sukha'nti santipade ñāṇaṃ, 'aparidevo sukha'nti santipade ñāṇaṃ, 'anupāyāso

sukha'nti santipade ñāṇaṃ.

'Uppado dukkhaṃ, anuppādo sukha'nti santipade ñāṇaṃ, 'pavattaṃ dukkhaṃ, appavattaṃ

sukha'nti santipade ñāṇaṃ, 'nimittaṃ dukkhaṃ, animittaṃ sukha'nti santipade ñāṇaṃ,

'āyūhanā dukkhaṃ, anāyūhanā sukha'nti santipade ñāṇaṃ, 'paṭisandhi dukkhaṃ,

appaṭisandhi sukha'nti santipade ñāṇaṃ, 'gati dukkhaṃ, agati sukha'nti santipade ñāṇaṃ,

'nibbatti dukkhaṃ, anibbatti sukha'nti santipade ñāṇaṃ, 'upapatti dukkhaṃ, anupapatti

sukha'nti santipade ñāṇaṃ, 'jāti dukkhaṃ, ajāti sukha'nti santipade ñāṇaṃ, 'jarā dukkhaṃ,

ajarā sukha'nti santipade ñāṇaṃ, 'vyādhi dukkhaṃ, avyādhi sukha'nti santipade ñāṇaṃ,

'maraṇaṃ dukkhaṃ, amaraṇaṃ sukha'nti santipade ñāṇaṃ, 'soko dukkhaṃ, asoko sukha'nti

santipade ñāṇaṃ, 'paridevo dukkhaṃ, aparidevo sukha'nti santipade ñāṇaṃ, 'upāyāso

dukkhaṃ, anupāyāso sukha'nti santipade ñāṇaṃ.

'Uppādo sāmisa'nti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'pavattaṃ sāmisa'nti

bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'nimittaṃ sāmisa'nti bhayatupaṭṭhāne paññā

ādīnave ñāṇaṃ, 'āyūhanā sāmisa'nti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'paṭisandhi

sāmisa'nti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'gati sāmisa'nti bhayatupaṭṭhāne paññā

ādīnave ñāṇaṃ, 'nibbatti sāmisa'nti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'upapatti

sāmisa'nti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'jāti sāmisa'nti bhayatupaṭṭhāne paññā

ādīnave ñāṇaṃ. 'Jarā sāmisa'nti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'vyādhi sāmisa'nti

bhayatupaṭṭhāne paññā ādinave ñāṇaṃ, 'maraṇaṃ sāmisa'nti bhayatupaṭṭhāne paññā

ādīnave ñāṇaṃ, 'soko sāmisa'nti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'paridevo

sāmisa'nti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'upāyāso sāmisa'nti bhayatupaṭṭhāne

paññā ādīnave ñāṇaṃ.

'Anuppādo nirāmisa'nti santipade ñāṇaṃ, 'appavattaṃ nirāmisa'nti santipade ñāṇaṃ,

'animittaṃ nirāmisa'nti santipade ñāṇaṃ, 'anāyūhanā nirāmisa'nti santipade ñāṇaṃ,

'appaṭisandhi nirāmisa'nti santipade ñāṇaṃ, 'agati nirāmisa'nti santipade ñāṇaṃ, 'anibbatti

nirāmisa'nti santipade ñāṇaṃ, 'anupapatti sāmisa'nti santipade ñāṇaṃ, 'ajāti nirāmisa'nti

santipade ñāṇaṃ, 'ajarā nirāmisa'nti santipade ñāṇaṃ, 'avyādhi nirāmisa'nti santipade

ñāṇaṃ, 'amaraṇaṃ nirāmisa'nti santipade paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'asoko nirāmisa'nti

santipade ñāṇaṃ, 'aparidevo nirāmisa'nti santipade ñāṇaṃ, 'anupāyāso nirāmisa'nti

santipade ñāṇaṃ.

Uppado sāmisaṃ, anuppādo nirāmisa'nti santipade ñāṇaṃ, 'pavattaṃ sāmisaṃ, appavattaṃ

nirāmisa'nti [PTS Page 060] [\q 60/] santipade ñāṇaṃ, 'nimittaṃ sāmisaṃ, animittaṃ

nirāmisa'nti santipade ñāṇaṃ, 'āyūhanā sāmisaṃ, anāyūhanā nirāmisa'nti santipade ñāṇaṃ,

'paṭisandhi sāmisaṃ, appaṭisandhi nirāmisa'nti santipade ñāṇaṃ, 'gati sāmisaṃ, agati

nirāmisa'nti santipade ñāṇaṃ, 'nibbatti sāmisaṃ, anibbatti nirāmisa'nti santipade ñāṇaṃ,

'upapatti sāmisaṃ, anupapatti nirāmisa'nti santipade ñāṇaṃ, 'jāti sāmisaṃ, ajāti nirāmisa'nti

santipade ñāṇaṃ, 'jarā sāmisa'nti, ajarā nirāmisa'nti santipade ñāṇaṃ, 'vyādhi sāmisaṃ,

avyādhi nirāmisa'nti santipade ñāṇaṃ, 'maraṇaṃ sāmisaṃ, amaraṇaṃ nirāmisa'nti santipade

ñāṇaṃ, 'soko sāmisaṃ, asoko nirāmisa'nti santipade ñāṇaṃ, 'paridevo sāmisaṃ, aparidevo

nirāmisa'nti santipade ñāṇaṃ, 'upāyāso sāmisaṃ, anupāyāso nirāmisa'nti santipade ñāṇaṃ.

1. Āyūhanā-machasaṃ, syā, [PTS BJT Page 114] [\x 114/]

'Uppādo saṅkhārā'ti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'pavattaṃ saṅkhārā'ti

bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'nimittaṃ saṅkhārā'ti bhayatupaṭṭhāne paññā

ādīnave ñāṇaṃ, 'āyūhanā saṅkhārā'ti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'paṭisandhi

saṅkhārā'ti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'gati saṅkhārā'ti bhayatupaṭṭhāne paññā

ādīnave ñāṇaṃ, 'nibbatti saṅkhārā'ti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'upapatti

saṅkhārā'ti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'jāti saṅkhārā'ti bhayatupaṭṭhāne paññā

ādīnave ñāṇaṃ, 'jarā saṅkhārā'ti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'vyādhi saṅkhārā'ti

bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'maraṇaṃ saṅkhārā'ti bhayatupaṭṭhāne paññā

ādīnave ñāṇaṃ, 'soko saṅkhārā'ti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'paridevo

saṅkhārā'ti bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ, 'upāyāso saṅkhārā'ti bhayatupaṭṭhāne

paññā ādīnave ñāṇaṃ.

'Anuppādo nibbāna'nti santipade ñāṇaṃ, 'appavattaṃ nibbāna'nti santipade ñāṇaṃ,

'animittaṃ nibbāna'nti santipade ñāṇaṃ, 'anāyūhanā nibbāna'nti santipade ñāṇaṃ,

appaṭisandhi nibbāna'nti santipade ñāṇaṃ, 'agati nibbāna'nti santipade ñāṇaṃ, 'nibbatti

nibbāna'nti santipade ñāṇaṃ, 'anupapatti nibbāna'nti santipade ñāṇaṃ, 'ajāti nibbāna'nti

santipade ñāṇaṃ, 'ajarā nibbāna'nti santipade ñāṇaṃ, avyādhi nibbāna'nti santipade ñāṇaṃ,

'amaraṇaṃ nibbāna'nti santipade ñāṇaṃ, 'asoko nibbāna'nti santipade ñāṇaṃ, 'aparidevo

nibbāna'nti santipade ñāṇaṃ, 'anupāyāso nibbāna'nti santipade ñāṇaṃ.

'Uppādo saṅkhārā, anuppādo nibbāna'nti santipade ñāṇaṃ, 'pavattaṃ saṅkhārā appavattaṃ

nibbāna'nti santipade ñāṇaṃ, 'animittaṃ saṅkhārā, nibbāna'nti santipade ñāṇaṃ, 'āyūhanā

saṅkhārā, anāyūhanā nibbāna'nti santipade ñāṇaṃ, 'paṭisandhi saṅkhārā, appaṭisandhi

nibbāna'nti santipade ñāṇaṃ, 'gati saṅkhārā, agati nibbāna'nti santipade ñāṇaṃ, 'nibbatti

saṅkhārā, anibbatti nibbāna'nti santipade ñāṇaṃ, 'upapatti saṅkhārā, anupapatti nibbāna'nti

santipade ñāṇaṃ, 'jāti saṅkhārā, ajāti nibbāna'nti santipade ñāṇaṃ, 'jarā saṅkhārā, ajarā

nibbāna'nti santipade ñāṇaṃ, 'vyādhi saṅkhārā, avyādhi nibbāna'nti santipade ñāṇaṃ,

'maraṇaṃ saṅkhārā, amaraṇaṃ nibbāna'ti santipade ñāṇaṃ, 'soko saṅkhārā, asoko nibbāna'nti

santipade ñāṇaṃ, 'paridevo saṅkhārā, aparidevo nibbāna'nti santipade ñāṇaṃ, 'upāyāso

saṅkhārā, anupāyāso nibbāna'nti santipade ñāṇaṃ.

1. Uppādañca pavattañca nimittaṃ dukkhanti passati

Āyūhanaṃ paṭisandhi ñāṇaṃ ādīnave idaṃ

2. Anuppādaṃ appavattaṃ animittaṃ sukhanti ca

Anāyūhanaṃ appaṭisandhiṃ1 ñāṇaṃ santipade idaṃ

3. Idaṃ ādīnave ñāṇaṃ pañcaṭṭhānesu jāyati

Pañcaṭṭhāne santipade dasa ñāṇe pajānāti,

Dvinnaṃ ñāṇānaṃ kusalātā nānādiṭṭhisu na kampatī'ti.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati. Bhayatupaṭṭhāne paññā

ādīnave ñāṇaṃ.

Ādīnavañāṇaniddeso.

9. Muñcitukamyatāñāṇaṃ

Kathaṃ muñcitukamyatā paṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ:

Uppādaṃ2 muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ. 3

Muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, nimittaṃ

muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, āyuhanaṃ

muñcatukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, paṭisandhiṃ

muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, gatiṃ

muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, nibbattiṃ

muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, upapattiṃ

muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, jātiṃ

muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, jaraṃ

muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, vyādhiṃ

muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, maraṇaṃ

muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, sokaṃ

muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, paridevaṃ

muñcitukamayatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, upāyāsaṃ

muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ.

1. Anāyūhappaṭisandhi-vima 2. Uppādamuñci. . . -Syā

3. Pavattamuñcitu. . . . (Icacādi)-syā.

[BJT Page 116] [\x 116/]

'Uppādo dukkha'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā [PTS Page 061] [\q 61/]

paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ. 'Pavattaṃ dukkha'nti

muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'nimittaṃ

dukkha'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ,

'āyuhanā dukkha'nti muñcatukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu

ñāṇaṃ, 'paṭisandhi dukkha'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā

saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, gati dukkha'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā

saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'nibbatti dukkha'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā

saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'upapatti dukkha'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā

paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'jāti dukkha'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā

paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'jarā dukkha'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā

paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'vyādhi dukkha'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā

paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'maraṇaṃ dukkha'nti

muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, soka dukkha'nti

muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'paridevo

dukkha'nti muñcitukamayatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ,

'upāyāso muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ.

'Uppādo bhaya'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ.

'Pavattaṃ bhaya'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ,

'nimittaṃ bhaya'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ,

'āyuhanā bhaya'nti muñcatukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ,

'Paṭisandhi bhaya'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu

ñāṇaṃ, 'gati bhaya'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu

ñāṇaṃ, 'nibbatti bhaya'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu

ñāṇaṃ, 'upapatti bhaya'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu

ñāṇaṃ, 'jāti bhaya'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu

ñāṇaṃ, 'jarā bhaya'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu

ñāṇaṃ, 'vyādhi bhayanti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu

ñāṇaṃ, maraṇaṃ bhaya'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu

ñāṇaṃ, 'soka bhaya'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu

ñāṇaṃ, 'paridevo bhaya'nti muñcitukamayatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā

saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, upāyāso bhaya'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā

saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ.

'Uppādo sāmisa'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ.

'Pavattaṃ sāmisa'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu

ñāṇaṃ, 'nimittaṃ sāmisa'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu

ñāṇaṃ, 'āyuhanā sāmisa'nti muñcatukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā

saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'paṭisandhi sāmisa'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā

paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'gati sāmisa'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā

paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'nibbatti sāmisa'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā

paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'upapatti sāmisa'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā

paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'jāti sāmisa'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā

paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'jarā sāmisa'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā

paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'vyādhi sāmisa'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā

paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'maraṇaṃ sāmisa'nti

muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'soka sāmisa'nti

muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'paridevo

sāmisa'nti muñcitukamayatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ,

'upāyāso sāmisa'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ.

'Uppādo saṅkhārā'ti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu

ñāṇaṃ. 'Pavattaṃ saṅkhārā'ni muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā

saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'nimittaṃ saṅkhārā'ti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā

paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'āyuhanā saṅkhārā'ti

muñcatukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'paṭisandhi

saṅkhārā'ti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'gati

saṅkhārā'ti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'nibbatti

saṅkhārā'ti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ,

'upapatti saṅkhārā'ti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu

ñāṇaṃ, 'jāti saṅkhārā'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu

ñāṇaṃ, 'jarā saṅkhārā'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu

ñāṇaṃ, 'vyādhi saṅkhārā'ti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu

ñāṇaṃ, 'maraṇaṃ saṅkhārā'nti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā

saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'soka saṅkhārā'ti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā

saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'paridevo saṅkhārā'ti muñcitukamayatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā

paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'upāyāso soka dukkha'nti

muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, 'paridevo

dukkha'nti muñcitukamayatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ,

'upāyāso saṅkhārā'ti muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhānā paññā saṅkhārupekkhāsu

ñāṇaṃ.

Uppādo saṅkhārā, te saṅkhāre ajjhupekkhatīti saṅkhārupekkhā. Ye ca saṅkhārā yā ca

upekkhā ubhopete saṅkhārā, te saṅkhāre ajjhupekkhatīti saṅkhārupekkhā.

Pavattaṃ saṅkhārā, te saṅkhāre ajjhupekkhatīti saṅkhārupekkhā. Ye ca saṅkhārā yā ca

upekkhā ubhopete saṅkhārā, te saṅkhāre ajjhupekkhatīti saṅkhārupekkhā. Nimitataṃ

saṅkhārā, te saṅkhāre ajjhupekkhatīti saṅkhārupekkhā. Ye ca saṅkhārā yā ca upekkhā

ubhopete saṅkhārā, te saṅkhāre ajjhupekkhatīti saṅkhārupekkhā. Āyūhanā saṅkhārā, te

saṅkhāre ajjhupekkhatīti saṅkhārupekkhā. Ye ca saṅkhārā yā ca upekkhā ubhopete saṅkhārā,

te saṅkhāre ajjhupekkhatīti saṅkhārupekkhā. Paṭisandhi te saṅkhāre ajjhupekkhatīti

saṅkhārupekkhā. Ye ca saṅkhārā yā ca upekkhā ubhopete saṅkhārā, te saṅkhāre

ajjhupekkhatīti saṅkhārupekkhā. Gati saṅkhārā, te saṅkhāre ajjhupekkhatīti saṅkhārupekkhā.

Ye ca saṅkhārā yā ca upekkhā ubhopete saṅkhārā, te saṅkhāre ajjhupekkhatīti

saṅkhārupekkhā. Nibbatti saṅkhārā, te saṅkhāre ajjhupekkhatīti saṅkhārupekkhā. Ye ca

saṅkhārā yā ca upekkhā ubhopete saṅkhārā, te saṅkhāre ajjhupekkhatīti saṅkhārupekkhā.

Upapatti saṅkhārā, te saṅkhāre ajjhupekkhatīti saṅkhārupekkhā. Ye ca saṅkhārā yā ca

upekkhā ubhopete saṅkhārā, te saṅkhāre ajjhupekkhatīti saṅkhārupekkhā. Jāti saṅkhārā, te

saṅkhāre ajjhupekkhatīti saṅkhārupekkhā. Ye ca saṅkhārā yā ca upekkhā ubhopete saṅkhārā,

te saṅkhāre ajjhupekkhatīti saṅkhārupekkhā. Jarā saṅkhārā, te saṅkhāre ajjhupekkhatīti

saṅkhārupekkhā. Ye ca saṅkhārā yā ca upekkhā ubhopete saṅkhārā, te saṅkhāre

ajjhupekkhatīti saṅkhārupekkhā. Byādhi saṅkhārā, te saṅkhāre ajjhupekkhatīti

saṅkhārupekkhā. Ye ca saṅkhārā yā ca upekkhā ubhopete saṅkhārā, te saṅkhāre

ajjhupekkhatīti saṅkhārupekkhā. Maraṇaṃ saṅkhārā, te saṅkhāre ajjhupekkhatīti

saṅkhārupekkhā. Ye ca saṅkhārā yā ca upekkhā ubhopete saṅkhārā, te saṅkhāre

ajjhupekkhatīti saṅkhārupekkhā. Soko saṅkhārā, te saṅkhāre ajjhupekkhatīti

saṅkhārupekkhā. Ye ca saṅkhārā yā caupekkhā ubhopete saṅkhārā, te saṅkhāre

ajjhupekkhatīti saṅkhārupekkhā. Paridevo saṅkhārā, te saṅkhāre ajjhupekkhatīti

saṅkhārupekkhā. Ye ca saṅkhārā yā ca upekkhā ubhopete saṅkhārā, te saṅkhāre

ajjhupekkhatīti saṅkhārupekkhā. Upāyāso saṅkhārā, te saṅkhāre ajjhupekkhatīti

saṅkhārupekkhā. Ye ca saṅkhārā yā ca upekkhā ubhopete saṅkhārā, te saṅkhāre

ajjhupekkhatīti saṅkhārupekkhā.

Katīhākarehi saṅkhārupekkhāya cittassa ahinīhāro hoti: aṭṭhahākārehi saṅkhārupekkhāya

cittassa abhinīhāro hoti.

Puthujjanassa katīhākārehi saṅkhārupekkhāya cīttassa abhinīhāro hoti, sekkhassa

katīhākārehi saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro hoti, vitarāgassa katīhākārehi

saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro hoti: [PTS Page 062] [\q 62/]

[BJT Page 118] [\x 118/]

Puthujjanassa dvīkārehi saṅkhārupekkhāya cīttassa abhinīhāro hoti, sekkhassa tīhākārehi

saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro hoti, vitarāgassa tīhākārehi saṅkhārupekkhāya

cittassa abhinīhāro hoti:

Puthujjanassa katamehi dvīkārehi saṅkhārupekkhāya cīttassa abhinīhāro hoti, puthujjano

saṅkhārupekkhaṃ abhinandati vā, vipassati vā puthujjanassa imehi dvīkārehi

saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro hoti.

Sekkhassa katamehi tīhakārehi saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro hoti: sekkho

saṅkhārupekkhaṃ abhinandati vā vipassati vā paṭisaṅkhāya vā phalasamāpattiṃ samājapatti,

sekkhassa imehi tīhākārahi saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro hoti.

Vītarāgassa katamehi tīhakārehi saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro hoti: vītarāgo

saṅkhārupekkhā vipassati vā, paṭisaṅkhāya vā phalasamāpattiṃ samājapatti,

tadajjhupekkhitvā suññatavihārena vā animittavihārena vā appaṇihitavihārena vā viharati;

vītarāgassa imehi tīhākārahi saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro hoti.

Kathaṃ puthujjanassa ca sekkhassa ca saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro ekattaṃ hoti:

puthujjanassa saṅkhārupekkhaṃ abhinandato cittaṃ kilissati, bhāvanāya paripattho hoti,

paṭivedhassa antarāyo hoti, āyatiṃ paṭisandhiyā paccayo hoti, sekkhassapi saṅkhārupekkhaṃ

abhinandato cittaṃ kilissati, bhāvanāya paripattho hoti, uttariṃ paṭivedhassa antarāyo hoti,

āyatiṃ paṭisandhiyā paccayo hoti. Evaṃ puthujjanassa ca sekkhassa ca saṅkhārupekkhāya

cittassa abhinīhāro ekattaṃ hoti abhinandanaṭṭhena.

Kathaṃ puthujjanassa ca sekkhassa ca vītarāgassa ca saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro

ekattaṃ hoti: puthujjano saṅkhārupekkhaṃ aviccatopi dukkhatopi anattatopi vipassati,

sekkhopi saṅkhārupekkhaṃ aniccatopi dukkhatopi anattatopi vipassati. Vītarāgopi

saṅkhārupekkhaṃ [PTS Page 063] [\q 63/] aniccatopi dukkhatopi anattatopi vipassati

evaṃ puthujjanassa ca sekkhassa ca vītarāgassa ca saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro

ekattaṃ hoti abhinīhāraṭṭhena.

Kathaṃ puthujjanassa ca sekkhassa ca vītarāgassa ca saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro

nānattaṃ hoti: puthujjanassa saṅkhārupekkhā kusalā hoti, sekkhassa saṅkhārupekkhā kusalā

hoti, vītarāgassa saṅkhārupekkhā avyākatā hoti. Evaṃ puthujjanassa ca sekkhassa ca

vītarāgassa ca saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro nānattaṃ hoti kusalābyākataṭṭhena.

[BJT Page 120] [\x 120/]

Kathaṃ puthujjanassa ca sekkhassa ca vītarāgassa ca saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro

nānattaṃ hoti: puthujjanassa saṅkhārupekkhā kiñci kāle suviditā hoti, kiñci kāle na suviditā

hoti, sekkhassapi saṅkhārupekkhā kiñci kāle suviditā hoti, kiñci kāle na suviditā hoti,

vītarāgassa saṅkhārupekkhā accantaṃ suviditā hoti. Evaṃ puthujjanassa ca sekkhassa ca

vītarāgassa ca saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro nānattaṃ hoti viditaṭṭhena ca

aviditaṭṭhena ca.

Kathaṃ puthujjanassa ca sekkhassa ca vītarāgassa ca saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro

nānattaṃ hoti: puthujjano saṅkhārupekkhaṃ1, atittattā vipassati, sekkhopi

Saṅkhārupekkhaṃ1 atittatti vipassati, vītarāgo saṅkhārupekkhaṃ nittattā vipassati. Evaṃ

puthujjanassa ca sekkhassa ca vītarāgassa ca saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro nānattaṃ

hoti tittaṭṭhena ca atittaṭṭhena ca.

Kathaṃ puthujjanassa ca sekkhessa ca vītarāgassa ca saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro

nānattaṃ hoti: puthujjano saṅkhārupekkhaṃ tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ pahānāya sotāpattimaggaṃ

paṭilābhatthāya vipassati, sekkho saṅkhārupekkhaṃ tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ pahīnattā

uttaripaṭilābhatthāya vipassati, vītarāgo saṅkhārupekkhaṃ sabbakilesānaṃ pahīnattā

diṭṭhammasukhavihāratthāya vipassati. Evaṃ puthujjanassa ca sekkhessa ca vītarāgassa ca

saṅkhārupekkhāya cittassa anīhāro nānattaṃ hoti pahīnaṭṭhena ca appahīnaṭṭhena ca. [PTS

Page 064] [\q 64/]

Kathaṃ sekkhassa ca vītarāgassa ca saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro nānattaṃ hoti:

sekkho saṅkhārupekkhaṃ abhinandati vā, vipassati vā, paṭisaṅkhāya vā, phalasamāpattiṃ

samāpajjatiiiiia; vītarāgo saṅkhārupekkhaṃ vipassati vā, paṭisaṅkhāya vā phalasamāpattiṃ

samapajjati, tadajjhupekkhitvā suññatavihārena vā animittavihārena vā appaṇihitavihārena

vā viharati. Evaṃ sekkhassa ca vītarāgassa ca saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro

nānattaṃ hoti vihārasamāpattaṭṭhena.

Kati saṅkhārupekkhā samathavasena uppajjanti, kati saṅkhārupekkhā vipassanāvasena

uppajjanti: aṭṭhasaṅkhārupekkhā samathavasena uppajjanti, dasa saṅkhārupekkhā

vipassanāvayena uppajjanti.

1. Saṅkhārupekkhā-syā.

[BJT Page 122] [\x 122/]

Katamā aṭṭha saṅkhārupekkhā samathavasena uppajjanti: paṭhamaṃ jhānaṃ1

paṭilābhatthāya nīvaraṇe paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, dutiyaṃ

jhānaṃ paṭilābhatthāya vitakkavicāre paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu

ñāṇaṃ, tatiyaṃ jhāṇaṃ, tatiyaṃ jhānaṃ paṭilābhatthāya pīti paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā

saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, catutthaṃ ñāṇaṃ paṭilābhatthāya sukhadukkhe

paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, ākāsānañcāyatanasamāpattiṃ

paṭilābhatthāya rūpasaññaṃ paṭighasaññaṃ nānattasaññaṃ paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā

saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, viññāṇañcāyatanasamāpattiṃ paṭilābhatthāya

ākāsānañcāyatanasaññaṃ paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ,

ākiñcaññāyatanasamāpattiṃ paṭilābhatthāya viññāṇañcāyatana saññaṃ

paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiṃ

paṭilābhatthāya ākiñcaññāyatana saññaṃ paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu

ñāṇaṃ. Imā aṭṭha saṅkhārupekkhā samathavasena uppajjanti.

Katamā dasa saṅkhārupekkhā vipassanāvasena uppajjaniti: [PTS Page 065] [\q 65/]

sotāpattimaggaṃ paṭilābhatthāya uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ āyūhanaṃ2 paṭisandhiṃ gatiṃ

nibbattiṃ upapattiṃ jātiṃ jaraṃ vyādhiṃ maraṇaṃ sokaṃ paridevaṃ upāyāsaṃ

paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, sotāpattiphalasamāpattatthāya

uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ āyūhanaṃ2 paṭisandhiṃ gatiṃ nibbattiṃ upapattiṃ jātiṃ jaraṃ

vyādhiṃ maraṇaṃ sokaṃ paridevaṃ upāyāsaṃ paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā

saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, sakadāgāmimaggaṃ paṭilābhatthāya uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ

āyūhanaṃ2 paṭisandhiṃ gatiṃ nibbattiṃ upapattiṃ jātiṃ jaraṃ vyādhiṃ maraṇaṃ sokaṃ

paridevaṃ upāyāsaṃ paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ

sakadāgāmiphalasamāpattatthāya paṭilābhatthāya uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ āyūhanaṃ2

paṭisandhiṃ gatiṃ nibbattiṃ upapattiṃ jātiṃ jaraṃ vyādhiṃ maraṇaṃ sokaṃ paridevaṃ

upāyāsaṃ paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ,

sakadāgāmiphalasamāphattatthāya uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ āyūhanaṃ2 paṭisandhiṃ gatiṃ

nibbattiṃ upapattiṃ jātiṃ jaraṃ vyādhiṃ maraṇaṃ sokaṃ paridevaṃ upāyāsaṃ

paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, anāgāmimaggaṃ paṭilābhatthāya

uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ āyūhanaṃ2 paṭisandhiṃ gatiṃ nibbattiṃ upapattiṃ jātiṃ jaraṃ

vyādhiṃ maraṇaṃ sokaṃ paridevaṃ upāyāsaṃ paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā

saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, anāgāmiphalasamāpattatthāya uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ

āyūhanaṃ2 paṭisandhiṃ gatiṃ nibbattiṃ upapattiṃ jātiṃ jaraṃ vyādhiṃ maraṇaṃ sokaṃ

paridevaṃ upāyāsaṃ paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ,

arahattamaggaṃ paṭilābhatthāya uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ āyūhanaṃ2 paṭisandhiṃ gatiṃ

nibbattiṃ upapattiṃ jātiṃ jaraṃ vyādhiṃ maraṇaṃ sokaṃ paridevaṃ upāyāsaṃ

paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, arahattaphalasamāpattatthāya

uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ āyūhanaṃ2 paṭisandhiṃ gatiṃ nibbattiṃ upapattiṃ jātiṃ jaraṃ

vyādhiṃ maraṇaṃ sokaṃ paridevaṃ upāyāsaṃ paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā

saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, suññatavihārasamāpattatthāya uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ

āyūhanaṃ2 paṭisandhiṃ gatiṃ nibbattiṃ upapattiṃ jātiṃ jaraṃ vyādhiṃ maraṇaṃ sokaṃ

paridevaṃ upāyāsaṃ paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ,

animittavihārasamāpattatthāya uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ āyūhanaṃ paṭisandhiṃ gatiṃ

nibbattiṃ upapattiṃ jātiṃ jaraṃ vādhiṃ maraṇaṃ sokaṃ paridevaṃ upāyāsaṃ

paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ. Imā dasa saṅkhārupekkhā

vipassanāvasena uppajjanti.

Kati saṅkhārupekkhā kusalā, kati akusalā, kati abyākatā: paṇṇarasa saṅkhārupekkhā kusalā,

tisso saṅkhārupekkhā abyākatā. Natthi saṅkhārupekkhā akusalā.

1. "Paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā aṭṭha cittassa gocarā

Puthujjanassa dve honti tayo sekkhassa gocarā

Tayo ca vītarāgassa yehi cittaṃ vivaṭṭati. .

1. Paṭhamajjhānaṃ-[PTS 2.] Āyūhanaṃ-syā-[PTS]

[BJT Page 124] [\x 124/]

2. Aṭṭha samādhissa paccayā dasa ñāṇassa gocarā

Aṭṭhārasa saṅkhārupekkhā tiṇṇaṃ vimokkhāna paccayā.

3. Ime aṭṭhārasākārā paññā yassa parivitā1

Kusalo saṅkhārupekkhāsu nānādiṭṭhisu na kampatī"ti.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati

'muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ'. [PTS Page 066]

[\q 66/]

Saṅkhārupekkhāñāṇaniddeso.

10. Gotrabhuñāṇaṃ

Kathaṃ bahiddhā vuṭṭhānavivaṭṭāne paññā gotrabhu ñāṇaṃ:

Uppādaṃ abhibhuyyatīti gotrabhu, pavattaṃ abhibhuyyatīti gotrabhu, nimittaṃ

abhibhuyyatīti gotrabhu, āyūhanaṃ abhibhuyyatīti gotrabhu, paṭisandhiṃ abhibhuyyatīti

gotrabhu, gatiṃ abhibhuyyatīti gotrabhu, nibbattiṃ abhibhuyyatīti gotrabhu, upapattiṃ

abhibhuyyatīti gotrabhu, jātiṃ abhibhuyyatīti gotrabhu, jaraṃ abhibhuyyatīti gotrabhu,

vyādhiṃ abhibhuyyatīti gotrabhu, maraṇaṃ abhibhuyyatīti gotrabhu, sokaṃ abhibhuyyatīti

gotrabhu, paridevaṃ abhibhuyyatīti gotrabhu, upāyāsaṃ abhibhuyyatīti gotrabhu, bahiddhā

saṅkhāranimittaṃ abhibhuyyatīti gotrabhu.

Anuppādaṃ pakkhandatīti gotrabhu, appavattaṃ pakkhandatīti gotrabhu, animittaṃ

pakkhandatīti gotrabhu, anāyūhanaṃ pakkhandatīti gotrabhu, appaṭisandhiṃ pakkhandatīti

gotrabhu, agatiṃ pakkhandatīti gotrabhu, anibbattiṃ pakkhandatīti gotrabhu, anupapattiṃ

pakkhandatīti gotrabhu, ajātiṃ pakkhandatīti gotrabhu, ajaraṃ pakkhandatīti gotrabhu,

avyādhiṃ pakkhandatīti gotrabhu, amaraṇaṃ pakkhandatīti gotrabhu, asokaṃ

pakkhandatīti gotrabhu, aparidevaṃ pakkhandatīti gotrabhu, anupāyāsaṃ pakkhandatīti

gotrabhu, nirodhaṃ nibbānaṃ pakkhandatīti gotrabhu.

Uppādaṃ abhibhuyyitvā anuppādaṃ pakkhandatīti gotrabhu, pavattā abhibhuyyitvā

appavattaṃ pakkhandatīti gotrabhu, nimittaṃ abhibhuyyitvā animittaṃ pakkhandatīti

gotrabhu, āyūhanā abhibhuyyitvā anāyūhanā pakkhandatīti gotrabhu, paṭisandhi

abhibhuyyitvā appaṭisandhi pakkhandatīti gotrabhu, gati abhibhuyyitvā agati

pakkhandatīti gotrabhu, nibbatti abhibhuyyitvā anibbatti pakkhandatīti gotrabhu, upapatti

abhibhuyyitvā anupapatti pakkhandatīti gotrabhu, jāti abhibhuyyitvā ajāti pakkhandatīti

gotrabhu jarā abhibhuyyitvā ajarā pakkhandatīti gotrabhu, maraṇā abhibhuyyitvā

amaraṇaṃ pakkhandatīti gotrabhu, sokā abhibhuyyitvā asokā pakkhandatīti gotrabhu,

paridevā abhibhuyyitvā aparidevo pakkhandatīti gotrabhu, upāyāso abhibhuyyitvā

anupāyāso pakkhandatīti gotrabhu, bahiddhā saṅkhārā nimittaṃ abhibhuyyitvā nirodhaṃ

nibbānaṃ pakkhandati gotrabhu.

Uppādā vuṭṭhātīti gotrabhu, pavattā vuṭṭhātīti gotrabhu, nimittā vuṭṭhātīti gotrabhu,

āyūhanā vuṭṭhātīti gotrabhu, paṭisandhiyā vuṭṭhātīti gotrabhu, gatiyā vuṭṭhitīti gotrabhu,

nibbattiyā vuṭṭhātīti gotrabhu, upapattiyā vuṭṭhātīti gotrabhu, jātiyā vuṭṭhātīti gotrabhu,

jarāyā vuṭṭhātīti gotrabhu byādhimhā vuṭṭhātīti gotrabhu, maraṇā vuṭṭhātīti gotrabhu,

sokā vuṭṭhātīti gotrabhu, paridevā vuṭṭhātīti gotrabhu, upāyāsā vuṭṭhātīti gotrabhu,

bahiddhā saṅkhāranimittā vuṭṭhitīti gotrabhu.

1. Paricavitā machasaṃ

[BJT Page 126] [\x 126/]

Anuppādaṃ pakkhandatīti gotrabhu, appavattaṃ pakkhandatīti gotrabhu, animittaṃ

pakkhandatīti gotrabhu, anāyūhanaṃ pakkhandatīti gotrabhu, paṭisandhiṃ pakkhandatīti

gotrabhu, gatiṃ pakkhandatīti gotrabhu, nibbattiṃ pakkhandatīti gotrabhu, upapattiṃ

pakkhandatīti gotrabhu, jātiṃ pakkhandatīti gotrabhu, jaraṃ pakkhandatīti gotrabhu,

vyādhiṃ pakkhandatīti gotrabhu, maraṇaṃ pakkhandatīti gotrabhu, sokaṃ pakkhandatīti

gotrabhu, paridevaṃ pakkhandatīti gotrabhu, upāyāsaṃ pakkhandatīti gotrabhu, nirodhaṃ

nibbānaṃ pakkhandatīti gotrabhu,

Uppādā vuṭṭhahitvā anuppādaṃ pakkhandatīti gotrabhu, pavattā vuṭṭhahitvā appavattaṃ

pakkhandatīti gotrabhu, nimittā vuṭṭhahitvā animittaṃ pakkhandatīti gotrabhu, āyūhanā

[PTS Page 067] [\q 67/] vuṭṭhahitvā anāyuhanaṃ pakkhandatīti gotrabhu, paṭisandhiyā

vuṭṭhahitvā appaṭi sandhiṃ pakkhandatīti gotrabhu, gatiyā vuṭṭhahitvā agatiṃ

pakkhandatīti gotrabhu, nibbattiyā vuṭṭhahitvā anibbattiṃ pakkhandatīti gotrabhu,

upapattiyā vuṭṭhahitvā anupapattiṃ pakkhandatīti gotrabhu, jātiyā vuṭṭhahitvā ajātiṃ

pakkhandatīti gotrabhu, jarāya vuṭṭhahitvā ajaraṃ pakkhandatīti gotrabhu, byādhimhā

vuṭṭhahitvā abyādhiṃ pakkhandatīti gotrabhu, maraṇā vuṭṭhahitvā amaraṇaṃ

pakkhandatīti gotrabhu, sokā vuṭṭhahitvā asokaṃ pakkhandatīti gotrabhu, paridevo

vuṭṭhahitvā aparidevaṃ pakkhandatīti gotrabhu, upāyāso vuṭṭhahitvā anupāyāsaṃ

pakkhandatīti gotrabhu, bahiddhāsaṅkhāranimittā vuṭṭhahitvā nirodhaṃ nibbānaṃ

pakkhandatīti gotrabhu.

Uppādā vivaṭṭatīti gotrabhu, pavattā vivaṭṭatīti gotrabhu, nimittā vivaṭṭatīti gotrabhu,

āyūhanā vivaṭṭhatīti gotrabhu, paṭisandhiyā vinaṭṭhatīti gotrabhu, gatiyā vivaṭṭatīti

gotrabhu, nibbattiyā vivaṭṭhatīti gotrabhu, upapattiyā vivaṭṭhatīti gotrabhu, jātiyā

vivaṭṭatīti gotrabhu, jarāyā vivaṭṭatīti gotrabhu byādhimhā vivaṭṭatīti gotrabhu, maraṇā

vivaṭṭatīti gotrabhu, sokā vivaṭṭatīti gotrabhu, paridevā vivaṭṭatīti gotrabhu, upāyāsā

vivaṭṭatīti gotrabhu, bahiddhā saṅkhāranimittā vivaṭṭatīti gotrabhu.

Anuppādaṃ pakkhandatīti gotrabhu, appavattaṃ pakkhandatīti gotrabhu, animittaṃ

pakkhandatīti gotrabhu, anāyūhanaṃ pakkhandatīti gotrabhu, paṭisandhiṃ pakkhandatīti

gotrabhu, gatiṃ pakkhandatīti gotrabhu, nibbattiṃ pakkhandatīti gotrabhu, upapattiṃ

pakkhandatīti gotrabhu, jātiṃ pakkhandatīti gotrabhu, jaraṃ pakkhandatīti gotrabhu,

vyādhiṃ pakkhandatīti gotrabhu, maraṇaṃ pakkhandatīti gotrabhu, sokaṃ pakkhandatīti

gotrabhu, paridevaṃ pakkhandatīti gotrabhu, upāyāsaṃ pakkhandatīti gotrabhu, nirodhaṃ

nibbānaṃ pakkhandatīti gotrabhu,

Uppādā vivaṭṭitvā anuppādaṃ pakkhandatīti gotrabhu, pavattā vivaṭṭitvā appavattaṃ

pakkhandatīti gotrabhu, nimittā vivaṭṭitvā animittaṃ pakkhandatīti gotrabhu, āyūhanā

vivaṭṭitvā anāyuhanaṃ pakkhandatīti gotrabhu, paṭisandhiyā vivaṭṭitvā appaṭi sandhiṃ

pakkhandatīti gotrabhu, gatiyā vivaṭṭatvā agatiṃ pakkhandatīti gotrabhu, nibbattiyā

vivaṭṭitvā anibbattiṃ pakkhandatīti gotrabhu, upapattiyā vivaṭṭitvā anupapattiṃ

pakkhandatīti gotrabhu, jātiyā vivaṭṭitvā ajātiṃ pakkhandatīti gotrabhu, jarāya vivaṭṭitvā

ajaraṃ pakkhandatīti gotrabhu, byādhimhā vivaṭṭatvā abyādhiṃ pakkhandatīti gotrabhu,

maraṇā vivaṭṭitvā amaraṇaṃ pakkhandatīti gotrabhu, sokā vivaṭṭitvā asokaṃ

pakkhandatīti gotrabhu, paridevo ninaṭṭitvā aparidevaṃ pakkhandatīti gotrabhu, upāyāso

vivaṭṭitvā anupāyāsaṃ pakkhandatīti gotrabhu, bahiddhā saṅkhāranimittā vivaṭṭitvā

nirodhaṃ nibbānaṃ pakkhandatīti gotrabhu.

Kati gotrabhudhammā samathavasena uppajjanti, kati gotrabhudhammā vipassanā vasena

uppajjanti: aṭṭha gotrabhudhammā samathavasena uppajjanti, dasa gotrabhudhammā

vipassanāvasena uppajjanti.

Katame1 aṭṭha gotrabhudhammā samathavasena uppajjanti: paṭhamaṃ jhānaṃ2

paṭilābhatthāya nivaraṇe abhibhuyyantīti gotrabhu, dutiyaṃ jhānaṃ paṭilābhatthāya

vitakkavicāre abhibhuyyantīti gotrabhu, tatiyaṃ jhānaṃ paṭilābhatthāya pītiṃ

abhibhuyyantīti gotrabhu, catutthaṃ jhānaṃ paṭilābhatthāya sukhadukkhe abhibhuyyantīti

gotrabhu, ākāsānañcāyatanasamāpattiṃ paṭilābhatthāya rūpasaññaṃ paṭighasaññaṃ

nānattasaññaṃ abhibhuyyantīti gotrabhu, viññāṇañcāyatanasamāpattiṃ paṭilābhatthāya

ākāsānañcayatanasaññaṃ abhibhuyyantīti gotrabhu, ākiñcaññāyatanasamāpattiṃ

paṭilābhatthāya viññāṇañcāyatanasaññaṃ [PTS Page 068] [\q 68/] ābhibhuyyantīti

gotrabhu, nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiṃ paṭilābhatthāya ākiñcaññāyatanasaññaṃ

abhibhuyyantīti gotrabhu. Ime aṭṭha ṭagātrabhudhammā samathavasena uppajjanti.

1. Katamā-sī1. 2. Paṭhamajjhānaṃ-[PTS] sī 1.

[BJT Page 128] [\x 128/]

Katame dasa gotrabhudhammā vipassanāvasena uppajjanti: sotā, pattimaggaṃ

paṭilābhatthāya uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ āyuhanaṃ paṭisandhiṃ gatiṃ nibbattiṃ upapattiṃ

jātiṃ jaraṃ byādhiṃ maraṇaṃ sokaṃ paridevaṃ upāyāsaṃ bahiddhāsaṅkhāranimittaṃ

abhibhuyyatīti gotrabhu, sotāpattiphalasamāpattatthāya uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ

āyuhanaṃ paṭisandhiṃ gatiṃ nibbattiṃ upapattiṃ jātiṃ jaraṃ byādhiṃ maraṇaṃ sokaṃ

paridevaṃ upāyāsaṃ bahiddhāsaṅkhāranimittaṃ abhibhuyyatīti gotrabhu,

sakadāgāmimaggaṃ paṭilābhatthāya uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ āyuhanaṃ paṭisandhiṃ

gatiṃ nibbattiṃ upapattiṃ jātiṃ jaraṃ byādhiṃ maraṇaṃ sokaṃ paridevaṃ upāyāsaṃ

bahiddhāsaṅkhāranimittaṃ abhibhuyyatīti gotrabhu, sakadāgāmiphalasamāpattatthāya

uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ āyuhanaṃ paṭisandhiṃ gatiṃ nibbattiṃ upapattiṃ jātiṃ jaraṃ

byādhiṃ maraṇaṃ sokaṃ paridevaṃ upāyāsaṃ bahiddhāsaṅkhāranimittaṃ abhibhuyyatīti

gotrabhu, anāgāmimaggaṃ paṭilābhatthāya uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ āyuhanaṃ

paṭisandhiṃ gatiṃ nibbattiṃ upapattiṃ jātiṃ jaraṃ byādhiṃ maraṇaṃ sokaṃ paridevaṃ

upāyāsaṃ bahiddhāsaṅkhāranimittaṃ abhibhuyyatīti gotrabhu,

anāgāmiphalasamāpattatthāya uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ āyuhanaṃ paṭisandhiṃ gatiṃ

nibbattiṃ upapattiṃ jātiṃ jaraṃ byādhiṃ maraṇaṃ sokaṃ paridevaṃ upāyāsaṃ

bahiddhāsaṅkhāranimittaṃ abhibhuyyatīti gotrabhu, arahattamaggaṃ paṭilābhatthāya

uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ āyuhanaṃ paṭisandhiṃ gatiṃ nibbattiṃ upapattiṃ jātiṃ jaraṃ

byādhiṃ maraṇaṃ sokaṃ paridevaṃ upāyāsaṃ bahiddhāsaṅkhāranimittaṃ abhibhuyyatīti

gotrabhu, arahattaphalasamāpattatthāya uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ āyuhanaṃ paṭisandhiṃ

gatiṃ nibbattiṃ upapattiṃ jātiṃ jaraṃ byādhiṃ maraṇaṃ sokaṃ paridevaṃ upāyāsaṃ

bahiddhāsaṅkhāranimittaṃ abhibhuyyatīti gotrabhu, suññatavihārasamāpattatthāya uppādaṃ

pavattaṃ nimittaṃ āyuhanaṃ paṭisandhiṃ gatiṃ nibbattiṃ upapattiṃ jātiṃ jaraṃ byādhiṃ

maraṇaṃ sokaṃ paridevaṃ upāyāsaṃ bahiddhāsaṅkhāranimittaṃ abhibhuyyatīti gotrabhu,

animittavihārasamāpattatthāya uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ āyuhanaṃ paṭisandhiṃ gatiṃ

nibbattiṃ upapattiṃ jātiṃ jaraṃ byādhiṃ maraṇaṃ sokaṃ paridevaṃ upāyāsaṃ

bahiddhāsaṅkhāranimittaṃ abhibhuyyatīti gotrabhu, ime dasa gotrabhudhammā

vipassanāvasena uppajjanti.

Kati gotrabhudhammā kusalā, kati akusalā, kati abyākatā, natthi gotrabhudhammā akusalā.

1. "Sāmisañca nirāmisaṃ paṇihitañca appaṇihitaṃ

Suññakañca visaññūttaṃ vuṭṭhitañca avuṭṭhitaṃ

2. Aṭṭha samādhissa paccayā dasa ñāṇassa gocarā

Aṭṭhārasa gotrabhudhammā tiṇṇaṃ vimokkhāna paccayā,

3. Ime aṭṭhārasākārā paññā yassa parivitā

Kusalo vivaṭṭe vuṭṭhāne nānādiṭṭhisu na kampatī'ti

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānaṭṭhena paññā, tena vuccati: "bahiddhāvuṭṭhānavivaṭṭane

paññā gotrabhu ñāṇaṃ"

[PTS Page 069] [\q 69/]

Gotrabhuñāṇaniddeso.

11. Maggañāṇaṃ

Kathaṃ dubhato vuṭṭhāna vivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ.

Sotāpattimaggakkhaṇe dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi vicchādiṭṭhiyā vuṭṭhāti,

tadanūvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti. Tena

vuccati: dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ

[BJT Page 130] [\x 130/]

Abhiniropanaṭṭhena sammāsaṅkappo micchāsaṅkappā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca

khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti. Tena vuccati: dubhato

vuṭṭhānavivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ.

Pariggahaṭṭhena sammāvācā micchāvācāya vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca bhandhehi ca

vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, tena vuccati: dubhako vuṭṭhānavivaṭṭane

paññā magge ñāṇaṃ.

Samuṭṭhānaṭṭhena smamākammanto micchākammantā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca

khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, tena vuccati: dubhato

vuṭṭhānavivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ

Vodānaṭṭhena sammā ājīvo micchāājīvo vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca

vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, tena vuccati: dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane

paññā magge ñāṇaṃ.

Paggahaṭṭhena sammāvāyāmo micchāvāyāmā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi

ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, tena vuccati: dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane

paññā magge ñāṇaṃ.

Upaṭṭhānaṭṭhena sammāsati micchāsatiyā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca

vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, tena vuccati: 'dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane

paññā magge ñāṇaṃ.

Avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi micchāsamādhito vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca

khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, tena vuccati: dubhato

vuṭṭhāna vivaṭṭane pañña magge ñāṇaṃ.

[BJT Page 130- [\x 130/] 128] sakadāgāmimaggakkhaṇe dassanaṭeṭhana sammādiṭṭhi

[PTS Page 070] [\q 70/] micchādiṭṭhiyā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehica khandhehi ca

vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti. Tena vuccati: dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane

paññā magge ñāṇaṃ.

Abhiniropanaṭṭhena sammāsaṅkhappo micchāsaṅkappā viṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca

khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti. Tena vuccati: dubhato

vuṭṭhānavivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ.

Pariggahaṭṭhena sammāvācā micchāvācāya vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca

vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, tena vuccati: dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane

paññā magge ñāṇaṃ.

Samuṭṭhānaṭṭhena sammākammanto micchākammantā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca

khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimithi vuṭṭhāti, tena vuccati: dubhato

vuṭṭhāvivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ.

Vodānaṭṭhena sammā ājīvo micchāājīvā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca

vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, tena vuccati: dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane

paññā magge ñāṇaṃ.

Paggahaṭṭhena sammāvāyāmo micchāvāyāmā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi

ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, tena vuccati: dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane

paññā magge ñāṇaṃ.

Upaṭṭhānaṭṭhena sammāsatiyā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti,

bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, tena vuccati: 'dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane paññā

magge ñāṇaṃ.

Avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi micchāsamādhito vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca

khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, tena vuccati: dubhato

vuṭṭhāna vivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ.

Avikekhapaṭṭhena sammāsamādhi oḷārikā kāmarāgasaññojanā paṭīghasaññojanā oḷārikā

kāmarāgānusayā paṭighānusayā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti,

bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, tena vuccati: dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane paññā

magge ñāṇaṃ.

[BJT Page 130- [\x 130/] 128]

Anāgāmimaggakkhaṇe dassanaṭeṭhana sammādiṭṭhi micchādiṭṭhiyā vuṭṭhāti,

tadanuvattakakilesehica khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti. Tena

vuccati: dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ.

Abhiniropanaṭṭhena sammāsaṅkhappo micchāsaṅkappā viṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca

khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti. Tena vuccati: dubhato

vuṭṭhānavivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ.

Pariggahaṭṭhena sammāvācā micchāvācāya vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca

vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, tena vuccati: dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane

paññā magge ñāṇaṃ.

Samuṭṭhānaṭṭhena sammākammanto micchākammantā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca

khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimithi vuṭṭhāti, tena vuccati: dubhato

vuṭṭhāvivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ.

Vodānaṭṭhena sammā ājīvo micchāājīvā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca

vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, tena vuccati: dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane

paññā magge ñāṇaṃ.

Paggahaṭṭhena sammāvāyāmo micchāvāyāmā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi

ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, tena vuccati: dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane

paññā magge ñāṇaṃ.

Upaṭṭhānaṭṭhena sammāsatiyā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti,

bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, tena vuccati: 'dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane paññā

magge ñāṇaṃ.

Avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi micchāsamādhito vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca

khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, tena vuccati: dubhato

vuṭṭhāna vivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ.

Avikkhepaṭṭhena samimāsamādhi aṇusahagatā kāmarāgasaññojanā paṭaghasaññojanā,

aṇusahagatā kāmarāgānusayā paṭāghānusayā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi

ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, tena vuccati: dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane

paññā magge ñāṇaṃ'

[BJT Page 132- [\x 132/] 128]

Arahattamaggakkhaṇe dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi micchāduṭṭhiyā vuṭṭhāti,

tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti. Tena

vuccati: dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ.

Abhiniropanaṭṭhena sammāsaṅkhappo micchāsaṅkappā viṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca

khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti. Tena vuccati: dubhato

vuṭṭhānavivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ.

Pariggahaṭṭhena sammāvācā micchāvācāya vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca

vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, tena vuccati: dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane

paññā magge ñāṇaṃ.

Samuṭṭhānaṭṭhena sammākammanto micchākammantā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca

khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimithi vuṭṭhāti, tena vuccati: dubhato

vuṭṭhāvivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ.

Vodānaṭṭhena sammā ājīvo micchāājīvā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca

vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, tena vuccati: dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane

paññā magge ñāṇaṃ.

Paggahaṭṭhena sammāvāyāmo micchāvāyāmā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi

ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, tena vuccati: dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane

paññā magge ñāṇaṃ.

Upaṭṭhānaṭṭhena sammāsatiyā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti,

bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, tena vuccati: 'dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane paññā

magge ñāṇaṃ.

Avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi micchāsamādhito vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca

khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, tena vuccati: dubhato

vuṭṭhāna vivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ.

Avikekhapaṭṭhena sammāsamādhi rūparāgā arūparāgā mānā uddhaccā avijjāyamānānusā

bhavarāgānusayā avijjānusayā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti,

bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, tena vuccati: dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane paññā

magge ñāṇaṃ.

1. "Ajātaṃ jhāpeti1 jātena jhānaṃ2 tena pavuccati

Jhānavimokkhe3 kusalatā nānādiṭṭhisu na kampati4

2. Samādahitvā yathā ce vipassati

Vipassamāno tathā ce samādahe

Vipassanā ca samatho tadā ahu

Samānabhāgā yūganandhā vattare.

3. Dukkhā saṅkhārā sukho nirodhoti dassanaṃ

Dubhato vuṭṭhitā paññā phasseti amataṃ padaṃ

4. Vimokkhacariyaṃ jānāti nānattekatta5 kovido

Dvinnaṃ ñāṇānaṃ kusalatā nānādiṭṭhisu na kampatī"ti,

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ pajānaṭṭhena paññā, tena vuccati "dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane

paññā magge ñāṇaṃ. [PTS Page 071] [\q 71/] "

Maggañāṇaniddeso.

12. Phalañāṇaṃ

Kathaṃ payogapaṭippassaddhipaññā phale ñāṇaṃ.

Sotāpattimaggakkhaṇe dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi micchādiṭṭhi vuṭṭhāti,

tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti,

taṃpayoga6 paṭippassaddhattā uppajjati sammādiṭṭhi, maggassetaṃ phalaṃ.

1. Ñāpeti-[PTS, 2.] Ñāṇaṃ-[PTS, 3.] Ñāṇavimokkhe-[PTS.]

4. Na kampatīti-syā 5. Nānattekante-[PTS. 6.] Tappayoga vima

[BJT Page 134] [\x 134/]

Abhiniropanaṭṭhena sammāsaṅkappo micchāsaṅkappā vuṭṭhāti tadanuvattakakilesehi ca

khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, taṃpayoga1 paṭippassaddhattā

uppajjati sammāsaṅkappo, maggassetaṃ phalaṃ.

Pariggahaṭṭhena sammāvācā micchāvācāya vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca

vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti. Taṃpayogapaṭippassaddhattā uppajjati

sammāvācā, maggassetaṃ phalaṃ.

Samuṭṭhānaṭṭhena sammākammanto micchākammantā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca

khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, taṃpayogapaṭippassaddhattā

uppajjati sammākammanto. Maggassetaṃ phalaṃ.

Vodānaṭṭhena sammāājīvo micchāājīvo vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca

vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, taṃpayogapaṭippassaddhattā uppajjati

sammāājīvo, maggassetaṃ phalaṃ.

Paggahaṭṭhena sammāvāyāmo micchāvāyāmā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi

ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, taṃpayoga1 paṭippassaddhattā uppajjati

sammāvāyāmo. Maggassetaṃ phalaṃ.

Upaṭṭhānaṭṭhena sammāsati micchāsatiyā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca

vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, taṃpayo gavippassaddhattā uppajjati

sammāsati, maggassetaṃ phalaṃ.

Avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi micchāsamādhito vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca

khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti. Taṃpayogapaṭippassaddhattā

[PTS Page 072] [\q 72/] uppajjati sammāsamādhi, maggassetaṃ phalaṃ.

[BJT Page 134- [\x 134/] 132]

Sakadāgāmimaggakkhaṇe dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi micchādiṭṭhiyā vuṭṭhāti,

tadanuvattakakilesehica khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhāca sabbanimittehi vuṭṭhāti,

taṃpayoga6 paṭippassaddhattā uppajjati sammādiṭṭhi, maggassetaṃ phalaṃ.

Abhiniropanaṭṭhena sammāsaṅkappo micchāsaṅkappā vuṭṭhāti tadanuvattakakilesehi ca

khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, taṃpayoga1 paṭippassaddhattā

uppajjati sammāsaṅkappo, maggassetaṃ phalaṃ.

Pariggahaṭṭhena sammāvācā micchāvācāya vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca

vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti. Taṃpayogapaṭippassaddhattā uppajjati

sammāvācā, maggassetaṃ phalaṃ.

Samuṭṭhānaṭṭhena sammākammanto micchākammantā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca

khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, taṃpayogapaṭippassaddhattā

uppajjati sammākammanto. Maggassetaṃ phalaṃ.

Vodānaṭṭhena sammāājīvo micchāājīvo vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca

vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, taṃpayogapaṭippassaddhattā uppajjati

sammāājīvo, maggassetaṃ phalaṃ.

Paggahaṭṭhena sammāvāyāmo micchāvāyāmā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi

ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, taṃpayoga1 paṭippassaddhattā uppajjati

sammāvāyāmo. Maggassetaṃ phalaṃ.

Upaṭṭhānaṭṭhena sammāsati micchāsatiyā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca

vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, taṃpayo gavippassaddhattā uppajjati

sammāsati, maggassetaṃ phalaṃ.

Avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi micchāsamādhito vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca

khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti. Taṃpayogapaṭippassaddhattā

uppajjati sammāsamādhi, maggassetaṃ phalaṃ.

Avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi oḷārikā kāmarāgasaṃyojanā paṭighasaṃyojanā oḷārikā

kāmarāgānusayā paṭighānusayā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhahi ca vuṭṭhāti,

bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti. Taṃpayogapaṭippassaddhattā uppajjati

sammāsamādhitha maggassetaṃ phalaṃ.

1. Tappayoga. . . . Vima

[BJT Page 136- [\x 136/] 132]

Anāgāmimaggakkhaṇe dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi micchādiṭṭhiyā vuṭṭhāti,

tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti,

taṃpayoga6 paṭippassaddhattā uppajjati sammādiṭṭhi, maggassetaṃ phalaṃ.

[BJT Page 136- [\x 136/] 134]

Abhiniropanaṭṭhena sammāsaṅkappo micchāsaṅkappā vuṭṭhāti tadanuvattakakilesehi ca

khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, taṃpayoga1 paṭippassaddhattā

uppajjati sammāsaṅkappo, maggassetaṃ phalaṃ.

Pariggahaṭṭhena sammāvācā micchāvācāya vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca

vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti. Taṃpayogapaṭippassaddhattā uppajjati

sammāvācā, maggassetaṃ phalaṃ.

Samuṭṭhānaṭṭhena sammākammanto micchākammantā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca

khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, taṃpayogapaṭippassaddhattā

uppajjati sammākammanto. Maggassetaṃ phalaṃ.

Vodānaṭṭhena sammāājīvo micchāājīvo vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca

vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, taṃpayogapaṭippassaddhattā uppajjati

sammāājīvo, maggassetaṃ phalaṃ.

Paggahaṭṭhena sammāvāyāmo micchāvāyāmā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi

ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, taṃpayoga1 paṭippassaddhattā uppajjati

sammāvāyāmo. Maggassetaṃ phalaṃ.

Upaṭṭhānaṭṭhena sammāsati micchāsatiyā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca

vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, taṃpayo gavippassaddhattā uppajjati

sammāsati, maggassetaṃ phalaṃ.

Avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi micchāsamādhito vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca

khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti. Taṃpayogapaṭippassaddhattā

uppajjati sammāsamādhi, maggassetaṃ phalaṃ

Avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi aṇusahagatā kāmarāga saññojanā paṭighasaññojanā

aṇusahagatā kāmarāgānusayā paṭighānusayā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi

ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, taṃpayogapaṭippassaddhattā uppajjati

sammāsamādhi, maggassetaṃ phalaṃ.

[BJT Page 136- [\x 136/] 132]

Arahattamaggakkhaṇe dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi micchādiṭṭhiyā vuṭṭhāti,

tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti,

taṃpayoga6 paṭippassaddhattā uppajjati sammādiṭṭhi, maggassetaṃ phalaṃ.

[BJT Page 136- [\x 136/] 134]

Abhiniropanaṭṭhena sammāsaṅkappo micchāsaṅkappā vuṭṭhāti tadanuvattakakilesehi ca

khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, taṃpayoga1 paṭippassaddhattā

uppajjati sammāsaṅkappo, maggassetaṃ phalaṃ.

Pariggahaṭṭhena sammāvācā micchāvācāya vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca

vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti. Taṃpayogapaṭippassaddhattā uppajjati

sammāvācā, maggassetaṃ phalaṃ.

Samuṭṭhānaṭṭhena sammākammanto micchākammantā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca

khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, taṃpayogapaṭippassaddhattā

uppajjati sammākammanto. Maggassetaṃ phalaṃ.

Vodānaṭṭhena sammāājīvo micchāājīvo vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca

vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, taṃpayogapaṭippassaddhattā uppajjati

sammāājīvo, maggassetaṃ phalaṃ.

Paggahaṭṭhena sammāvāyāmo micchāvāyāmā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi

ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, taṃpayoga1 paṭippassaddhattā uppajjati

sammāvāyāmo. Maggassetaṃ phalaṃ.

Upaṭṭhānaṭṭhena sammāsati micchāsatiyā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca

vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, taṃpayo gavippassaddhattā uppajjati

Sammāsati, maggassetaṃ phalaṃ.

Avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi micchāsamādhito vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca

khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti. Taṃpayogapaṭippassaddhattā

uppajjati sammāsamādhi, maggassetaṃ phalaṃ

Avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi rūparāgā arūparāgā mānā uddhaccā avijjāya, mānānusayā

bhavarāgānusayā avijjānusayā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti,

bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti, taṃpayogapaṭippassaddhattā uppajjati

sammāsaṅkappo maggassetaṃ phalaṃ.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā, tena vuccati: payogapaṭippassaddhipaññā

phale ñāṇaṃ.

Phalañāṇaniddeso.

13. Vimuttiñāṇaṃ

Kathaṃ chinnavaṭṭamanupassane1 paññā vimuttiñāṇaṃ:

Sotāpattimaggena sakkāyadiṭṭhi vicikicchā sīlabbata parāmāso, diṭṭhānusayo

vicikicchānusayo, attano cittassa upakkīlesā sammāsamucchinnā honti, imehi pañcahi

upakkīlesehi sapariyuṭṭhānehi cittaṃ vimuttaṃ hoti suvimuttaṃ. [PTS Page 073] [\q 73/]

taṃvimutti ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānaṭṭhena paññā. Tena vuccati:

chinnavaṭṭamanupassane1 paññā vimutti ñāṇaṃ.

Satadāgāmimaggena oḷārikaṃ kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ oḷāriko

kāmarāgānusayo paṭāghānusayo attano cittassa upakkīlesā sammā samucchinnā honti,

imehi catūhi upakkīlesehi pariyuṭṭhānehi cittaṃ vimuttaṃ hoti suvimuttaṃ. Taṃvimutti

ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati. 'Chinnavaṭṭamanupassane paññā

vimutti ñāṇaṃ.

1. Chinnavaṭumānupassane-machasaṃ. Jinna manupassane-syā, [PTS.]

[BJT Page 138] [\x 138/]

Anāgāmimaggena aṇusahagataṃ aṇusahagataṃ kāmarāgasaññojanaṃ paṭighasaññojanaṃ

aṇusahagato kāmarāgānusayo paṭighānusayo attano cittassa upakkīlesā sammā

samucchinnā honti, imehā catūhi upakkīlesehi sapariyuṭṭhānehi cittaṃ vimuttaṃ hotī

sumuttaṃ. Taṃvimutti ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā, tena vuccati:

'chinnavaṭṭamanupasane paññā vimutti ñāṇaṃ.

Arahattamaggena rūparāgo arūparāgo māno uddhaccaṃ avijjā mānānusayo bhavarāgānusayo

avijjānusayo attano cittassa upakkīlesā sammā samucchinnā honti, imehi aṭṭhahi

upakkīlesehi sapariyuṭṭhānehi cittaṃ vimuttaṃ hoti sucimuttaṃ, taṃvimutti ñātaṭṭhena

ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā, tena vuccati: 'chinnavaṭṭamanupassane paññā vimuttiñāṇaṃ.

'

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā, tena vuccati: chinnavaṭṭamanupassane

paññā vimuttiñāṇaṃ.

Vimuttiñāṇaniddeso.

14. Paccakkhanañāṇaṃ

Kathaṃ tadā samudāgate1 dhamme passane2 paññā paccavekkhane ñāṇaṃ:

Sotāpattimaggakkhaṇe dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi tadā samudāgatā. 3

Abhiniropanaṭṭhena sammāsaṅkappo tadā samudāgato, pariggahaṭṭhena sammāvācā tadā

samudāgatā, samuṭṭhānaṭṭhena sammākammanto tadā samudāgato, [PTS Page 074] [\q

74/] vodānaṭṭhena sammāājīvo tadā samudāgato, paggahaṭṭhena sammāvāyāmo tadā

samudāgato, upaṭṭhānaṭṭhena sammāsati tadā samudāgato, avikkhepaṭṭhena

sammāsamādhi tadā samudāgato.

Upaṭṭhānaṭṭhena satisambojjhaṅgo tadā samudāgato, pavicayaṭṭhena

dhammavicayasambojjhaṅgo tadā samudāgato, paggahaṭṭhena viriyasambojjhaṅgo tadā

samudāgato, pharaṭṭhena pītisambojjhaṅgo tadā samudāgato, upasamaṭṭhena

passiddhisambojjhaṅgo tadā samudāgato, avikkhepaṭṭhena samādhisambojjhaṅgo tadā

samudāgato, paṭisaṅkhānaṭṭhena upekkhāsambojjhaṅgo tadā samudāgato.

1. Samupāgate-syā

2. Vipassane-[PTS]

3. Samupāgatā-syā

[BJT Page 140] [\x 140/]

Assaddhiye akampiyaṭṭhena saddhābalaṃ tadā samudāgataṃ, kosajje akampiyaṭṭhena

viriyabalaṃ tadā samudāgataṃ, pamāde akampiyaṭṭhena satibalaṃ tadā samudāgataṃ

uddhacce akampiyaṭṭhena samādhibalaṃ tadā samudāgataṃ avijjāya akampiyaṭṭhena

paññābalaṃ tadā samudāgataṃ.

Adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ tadāsamudāgataṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ tadā

samudāgataṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindruyaṃ tadā samudāgataṃ avikkhepaṭṭhena

samādhindriyaṃ tadā samudāgataṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ tadā samudāgataṃ.

Ādhipateyyaṭṭhena indriyā tadā samudāgatā, akampiyaṭṭhena balā tadā samudāgatā

niyyanaṭṭhena khojjhaṅgā tadā samudāgatā, hetuṭṭhena1 maggo tadā samudāgato,

upaṭṭhānaṭṭhena satipaṭṭhānā tadā samudāgatā, padahanaṭṭhena sammappadhānā tadā

samudāgatā, ijjhanaṭṭhena iddhipādā tadā samudāgatā, tathaṭṭhena saccā tadā samudāgatā,

avikkhepaṭṭhena samatho tadā samudāgato, anupassanaṭṭhena vipassanā tadā samudāgatā,

ekarasaṭṭhena samathavipassanā tadā samudāgatā, anativattanaṭṭhena yuganandhaṃ tadā

samudāgataṃ, saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi tadā samudāgatā, avikkhepaṭṭhena cittavisuddhi

tadā samudāgatā, dassanaṭṭhena diṭṭhivisuddhi tadā samudāgatā, vimuttaṭṭhena vimokkhā

tadā samudāgatā, paṭivedhaṭṭhena vijjā tadā samudāgatā, pariccāgaṭṭhena vimutti tadā

samudāgatā, samucchedaṭṭhena khaye ñāṇaṃ tadā samudāgataṃ. [PTS Page 075] [\q 75/]

Chando mūlaṭṭhena tadā samudāgato, manasikāro samuṭṭhānaṭṭhena tadā samudāgato,

phasso samodhānaṭṭhena tadā samudāgato, vedanā samosaraṇaṭṭhena tadā samudāgatā,

samādhi pamukhaṭṭhena tadā samudāgato, sati ādhipateyyaṭṭhena tadā samudāgatā, paññā

taduttaraṭṭhena tadā samudāgatā, vimutti sāraṭṭhena tadā samudāgatā, amatogadhaṃ

nibbānaṃ pariyosānaṭṭhena tadā samudāgataṃ, vuṭṭhahitvā paccavekkhati. Ime dhammā

tadā samudāgatā.

1. Hetaṭṭhena-syā

[BJT Page 142- [\x 142/] 138]

Sotāpattiphalakkhaṇe dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi tadā samudāgatā. 3 Abhiniropanaṭṭhena

sammāsaṅkappo tadā samudāgato, pariggahaṭṭhena sammāvācā tadā samudāgatā,

samuṭṭhānaṭṭhena sammākammanto tadā samudāgato, vodānaṭṭhena sammāājīvo tadā

samudāgato, paggahaṭṭhena sammāvāyāmo tadā samudāgato, upaṭṭhānaṭṭhena sammāsati

tadā samudāgato, avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi tadā samudāgato.

Upaṭṭhānaṭṭhena satisambojjhaṅgo tadā samudāgato, pavicayaṭṭhena

dhammavicayasambojjhaṅgo tadā samudāgato, paggahaṭṭhena viriyasambojjhaṅgo tadā

samudāgato, pharaṭṭhena pītisambojjhaṅgo tadā samudāgato, upasamaṭṭhena

passiddhisambojjhaṅgo tadā samudāgato, avikkhepaṭṭhena samādhisambojjhaṅgo tadā

samudāgato, paṭisaṅkhānaṭṭhena upekkhāsambojjhaṅgo tadā samudāgato.

3. Samupāgatā-syā

[BJT Page 142- [\x 142/] 140]

Assaddhiye akampiyaṭṭhena saddhābalaṃ tadā samudāgataṃ, kosajje akampiyaṭṭhena

viriyabalaṃ tadā samudāgataṃ, pamāde akampiyaṭṭhena satibalaṃ tadā samudāgataṃ

uddhacce akampiyaṭṭhena samādhibalaṃ tadā samudāgataṃ avijjāya akampiyaṭṭhena

paññābalaṃ tadā samudāgataṃ.

Adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ tadāsamudāgataṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ tadā

samudāgataṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindruyaṃ tadā samudāgataṃ avikkhepaṭṭhena

samādhindriyaṃ tadā samudāgataṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ tadā samudāgataṃ.

Ādhipateyyaṭṭhena indriyā tadā samudāgatā, akampiyaṭṭhena balā tadā samudāgatā

niyyanaṭṭhena khojjhaṅgā tadā samudāgatā, hetuṭṭhena1 maggo tadā samudāgato,

upaṭṭhānaṭṭhena satipaṭṭhānā tadā samudāgatā, padahanaṭṭhena sammappadhānā tadā

samudāgatā, ijjhanaṭṭhena iddhipādā tadā samudāgatā, tathaṭṭhena saccā tadā samudāgatā,

avikkhepaṭṭhena samatho tadā samudāgato, anupassanaṭṭhena vipassanā tadā samudāgatā,

ekarasaṭṭhena samathavipassanā tadā samudāgatā, anativattanaṭṭhena yuganandhaṃ tadā

samudāgataṃ, saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi tadā samudāgatā, avikkhepaṭṭhena cittavisuddhi

tadā samudāgatā, dassanaṭṭhena diṭṭhivisuddhi tadā samudāgatā, vimuttaṭṭhena vimokkhā

tadā samudāgatā, paṭivedhaṭṭhena vijjā tadā samudāgatā, pariccāgaṭṭhena vimutti tadā

samudāgatā, samucchedaṭṭhena khaye ñāṇaṃ tadā samudāgataṃ.

1. Hekaṭṭhena-syā

[BJT Page 142- [\x 142/] 142]

Paṭipassaddhaṭṭhena1 anuppāde ñāṇaṃ tadā samudāgataṃ. Chando mūlaṭṭhena tadā

samudāgato, manasikāro samuṭṭhānaṭṭhena tadā samudāgato, phasso samodhānaṭṭhena

tadā samudāgato, vedanā samosaraṇaṭṭhena tadā samudāgatā, paññā taduttaraṭṭhena tadā

samudāgatā, vimutti sāraṭṭhena tadā samudāgatā, amatogadhaṃ nibbānaṃ pariyosānaṭṭhena

tadā samudāgataṃ, vuṭṭhahitvā paccavekkhati. Ime dhammā tadā samudāgatā.

[BJT Page 142- [\x 142/] 138]

Sakadāgāmimaggakkhaṇe dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi tadā samudāgatā. 3

Abhiniropanaṭṭhena sammāsaṅkappo tadā samudāgato, pariggahaṭṭhena sammāvācā tadā

samudāgatā, samuṭṭhānaṭṭhena sammākammanto tadā samudāgato, vodānaṭṭhena

sammāājīvo tadā samudāgato, paggahaṭṭhena sammāvāyāmo tadā samudāgato,

upaṭṭhānaṭṭhena sammāsati tadā samudāgato, avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi tadā

samudāgato.

Upaṭṭhānaṭṭhena satisambojjhaṅgo tadā samudāgato, pavicayaṭṭhena

dhammavicayasambojjhaṅgo tadā samudāgato, paggahaṭṭhena viriyasambojjhaṅgo tadā

samudāgato, pharaṭṭhena pītisambojjhaṅgo tadā samudāgato, upasamaṭṭhena

passiddhisambojjhaṅgo tadā samudāgato, avikkhepaṭṭhena samādhisambojjhaṅgo tadā

samudāgato, paṭisaṅkhānaṭṭhena upekkhāsambojjhaṅgo tadā samudāgato.

3. Samupāgatā-syā

[BJT Page 142- [\x 142/] 140]

Assaddhiye akampiyaṭṭhena saddhābalaṃ tadā samudāgataṃ, kosajje akampiyaṭṭhena

viriyabalaṃ tadā samudāgataṃ, pamāde akampiyaṭṭhena satibalaṃ tadā samudāgataṃ

uddhacce akampiyaṭṭhena samādhibalaṃ tadā samudāgataṃ avijjāya akampiyaṭṭhena

paññābalaṃ tadā samudāgataṃ.

Adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ tadāsamudāgataṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ tadā

samudāgataṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindruyaṃ tadā samudāgataṃ avikkhepaṭṭhena

samādhindriyaṃ tadā samudāgataṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ tadā samudāgataṃ.

Ādhipateyyaṭṭhena indriyā tadā samudāgatā, akampiyaṭṭhena balā tadā samudāgatā

niyyanaṭṭhena khojjhaṅgā tadā samudāgatā, hetuṭṭhena1 maggo tadā samudāgato,

upaṭṭhānaṭṭhena satipaṭṭhānā tadā samudāgatā, padahanaṭṭhena sammappadhānā tadā

samudāgatā, ijjhanaṭṭhena iddhipādā tadā samudāgatā, tathaṭṭhena saccā tadā samudāgatā,

avikkhepaṭṭhena samatho tadā samudāgato, anupassanaṭṭhena vipassanā tadā samudāgatā,

ekarasaṭṭhena samathavipassanā tadā samudāgatā, anativattanaṭṭhena yuganandhaṃ tadā

samudāgataṃ, saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi tadā samudāgatā, avikkhepaṭṭhena cittavisuddhi

tadā samudāgatā, dassanaṭṭhena diṭṭhivisuddhi tadā samudāgatā, vimuttaṭṭhena vimokkhā

tadā samudāgatā, paṭivedhaṭṭhena vijjā tadā samudāgatā, pariccāgaṭṭhena vimutti tadā

samudāgatā, samucchedaṭṭhena khaye ñāṇaṃ tadā samudāgataṃ.

Chando mūlaṭṭhena tadā samudāgato, manasikāro samuṭṭhānaṭṭhena tadā samudāgato,

phasso samodhānaṭṭhena tadā samudāgato, vedanā samosaraṇaṭṭhena tadā samudāgato,

samādhi pamukhaṭṭhena tadā samudāgato, sati ādhipateyyaṭṭhena tadā samudāgato, paññā

taduttaraṭṭhena tadā samudāgatā, vimutti sāraṭṭhena tadā samudāgatā, amatagodhaṃ

nibbānaṃ pariyosānaṭṭhena tadā samudāgataṃ, vuṭṭhahitvā paccavekkhati. Ime dhammā

tadā samudāgatā.

1. Hekaṭṭhena-syā

[BJT Page 142- [\x 142/] 138]

Sakadāgāmiphalakkhaṇe dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi tadā samudāgatā. 3

Abhiniropanaṭṭhena sammāsaṅkappo tadā samudāgato, pariggahaṭṭhena sammāvācā tadā

samudāgatā, samuṭṭhānaṭṭhena sammākammanto tadā samudāgato, vodānaṭṭhena

sammāājīvo tadā samudāgato, paggahaṭṭhena sammāvāyāmo tadā samudāgato,

upaṭṭhānaṭṭhena sammāsati tadā samudāgato, avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi tadā

samudāgato.

Upaṭṭhānaṭṭhena satisambojjhaṅgo tadā samudāgato, pavicayaṭṭhena

dhammavicayasambojjhaṅgo tadā samudāgato, paggahaṭṭhena viriyasambojjhaṅgo tadā

samudāgato, pharaṭṭhena pītisambojjhaṅgo tadā samudāgato, upasamaṭṭhena

passiddhisambojjhaṅgo tadā samudāgato, avikkhepaṭṭhena samādhisambojjhaṅgo tadā

samudāgato, paṭisaṅkhānaṭṭhena upekkhāsambojjhaṅgo tadā samudāgato.

3. Samupāgatā-syā

[BJT Page 142- [\x 142/] 140]

Assaddhiye akampiyaṭṭhena saddhābalaṃ tadā samudāgataṃ, kosajje akampiyaṭṭhena

viriyabalaṃ tadā samudāgataṃ, pamāde akampiyaṭṭhena satibalaṃ tadā samudāgataṃ

uddhacce akampiyaṭṭhena samādhibalaṃ tadā samudāgataṃ avijjāya akampiyaṭṭhena

paññābalaṃ tadā samudāgataṃ.

Adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ tadāsamudāgataṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ tadā

samudāgataṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindruyaṃ tadā samudāgataṃ avikkhepaṭṭhena

samādhindriyaṃ tadā samudāgataṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ tadā samudāgataṃ.

Ādhipateyyaṭṭhena indriyā tadā samudāgatā, akampiyaṭṭhena balā tadā samudāgatā

niyyanaṭṭhena khojjhaṅgā tadā samudāgatā, hetuṭṭhena1 maggo tadā samudāgato,

upaṭṭhānaṭṭhena satipaṭṭhānā tadā samudāgatā, padahanaṭṭhena sammappadhānā tadā

samudāgatā, ijjhanaṭṭhena iddhipādā tadā samudāgatā, tathaṭṭhena saccā tadā samudāgatā,

avikkhepaṭṭhena samatho tadā samudāgato, anupassanaṭṭhena vipassanā tadā samudāgatā,

ekarasaṭṭhena samathavipassanā tadā samudāgatā, anativattanaṭṭhena yuganandhaṃ tadā

samudāgataṃ, saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi tadā samudāgatā, avikkhepaṭṭhena cittavisuddhi

tadā samudāgatā, dassanaṭṭhena diṭṭhivisuddhi tadā samudāgatā, vimuttaṭṭhena vimokkhā

tadā samudāgatā, paṭivedhaṭṭhena vijjā tadā samudāgatā, pariccāgaṭṭhena vimutti tadā

samudāgatā, samucchedaṭṭhena khaye ñāṇaṃ tadā samudāgataṃ.

Chando mūlaṭṭhena tadā samudāgato, manasikāro samuṭṭhānaṭṭhena tadā samudāgato,

phasso samodhānaṭṭhena tadā samudāgato, vedanā samosaraṇaṭṭhena tadā samudāgato,

samādhi pamukhaṭṭhena tadā samudāgato, sati ādhipateyyaṭṭhena tadā samudāgato, paññā

taduttaraṭṭhena tadā samudāgatā, vimutti sāraṭṭhena tadā samudāgatā, amatagodhaṃ

nibbānaṃ pariyosānaṭṭhena tadā samudāgataṃ, vuṭṭhahitvā paccavekkhati. Ime dhammā

tadā samudāgatā.

1. Hekaṭṭhena-syā

[BJT Page 142- [\x 142/] 138]

Anāgāmimiggakkhaṇe dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi tadā samudāgatā. 3

Abhiniropanaṭṭhena sammāsaṅkappo tadā samudāgato, pariggahaṭṭhena sammāvācā tadā

samudāgatā, samuṭṭhānaṭṭhena sammākammanto tadā samudāgato, vodānaṭṭhena

sammāājīvo tadā samudāgato, paggahaṭṭhena sammāvāyāmo tadā samudāgato,

upaṭṭhānaṭṭhena sammāsati tadā samudāgatā, avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi tadā

samudāgato.

Upaṭṭhānaṭṭhena satidambojjhaṅgo tadā samudāgato, pavicayaṭṭhena

dhammavicayasambojjhaṅgo tadā samudāgato, paggahaṭṭhena viriyasambojjhaṅgo tadā

samudāgato, pharaṇaṭṭhena pītisambojjhaṅgo tadā samudāgato, upasamaṭṭhena

passaddhisambojjhaṅgo tadā samudāgato, avikkhepaṭṭhena samādhisambojjhaṅgo tadā

samudāgato, paṭisaṅkhānaṭṭhena upekkhāsambojjhaṅgo tadā samudāgato.

3. Samupagatā-syā

[BJT Page 142- [\x 142/] 140]

Assaddhiye akampiyaṭṭhena saddhābalaṃ tadā samudāgatā, kosajje akampiyaṭṭhena

viriyabalaṃ tadā samudāgataṃ, pamāde akampiyaṭṭhena satibalaṃ tadā samudāgataṃ

uddhacce akampiyaṭṭhena samādhibalaṃ tadā samudāgataṃ, avijjāya akampiyaṭṭhena

paññābalaṃ tadā samudāgataṃ.

Ādhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ tadāsamudāgataṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ tadā

samudāgataṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satiyindriyaṃ tadā samudāgataṃ avikkhepaṭṭhena

samādhindriyaṃ tadā samudāgataṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ tadā samudāgataṃ.

Ādhipateyyaṭṭhena indriyā tadā samudāgatā, akampiyaṭṭhena balā tadā samudāgatā,

niyyānaṭṭhena khojjhaṅgā tadā samudāgatā, hotuṭṭhena1 maggo tadā samudāgato,

upaṭṭhānaṭṭhena satipaṭṭhānā tadā samudāgatā, padahanaṭṭhena sammappadhānā tadā

samudāgatā, ijjhanaṭṭhena iddhipādā tadā samudāgatā, tathaṭṭhena saccā tadā samudāgatā,

avikkhepaṭṭhena samatho tadā samudāgato, anupassanaṭṭhena vipassanā tadā samudāgatā,

ekarasaṭṭhena samathavipassanā tadā samudāgatā, anativattanaṭṭhena yuganandhaṃ tadā

samudāgataṃ, saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi tadā samudāgatā, avikkhepaṭṭhena cittavisuddhi

tadāsamudāgatā, dassanaṭṭhena diṭṭhivisuddhi tadā samudāgatā, vimuttaṭṭhena vimokkhā

tadā samudāgatā, paṭivedhaṭṭhena vijjā tadā samudāgatā, pariccāgaṭṭhena vimutti tadā

samudāgatā, samucchedaṭṭhena khaye ñāṇaṃ tadā samudāgataṃ.

Chando mūlaṭṭhena tadā samudāgato, manasikāro samuṭṭhanaṭṭhena tadā samudāgato,

phasso samodhānaṭṭhena tadā samudāgato, vedanā samosaraṇaṭṭhena tadā samudāgatā,

samādhi pamukhaṭṭhena tadā samudāgato, sati ādhipateyyaṭṭhena tadā samudāgatā, paññā

taduttaraṭṭhena tadā samudāgatā, vimutti sāraṭṭhena tadā samudāgatā, amatagodhaṃ

nibbānaṃ pariyosānaṭṭhena tadā samudāgataṃ, vuṭṭhahitvā paccavekkhati. Ime dhammā

tadā samudāgatā.

1. Hetaṭṭhena-syā

[BJT Page 142- [\x 142/] 138]

Anāgāmiphalakkhaṇe dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi tadā samudāgatā. 3 Abhiniropanaṭṭhena

sammāsaṅkappo tadā samudāgato, pariggahaṭṭhena sammāvācā tadā samudāgatā,

samuṭṭhānaṭṭhena sammākammanto tadā samudāgato, vodānaṭṭhena sammāājīvo tadā

samudāgato, paggahaṭṭhena sammāvāyāmo tadā samudāgato, upaṭṭhānaṭṭhena sammāsati

tadā samudāgatā, avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi tadā samudāgato.

Upaṭṭhānaṭṭhena satidambojjhaṅgo tadā samudāgato, pavicayaṭṭhena

dhammavicayasambojjhaṅgo tadā samudāgato, paggahaṭṭhena viriyasambojjhaṅgo tadā

samudāgato, pharaṇaṭṭhena pītisambojjhaṅgo tadā samudāgato, upasamaṭṭhena

passaddhisambojjhaṅgo tadā samudāgato, avikkhepaṭṭhena samādhisambojjhaṅgo tadā

samudāgato, paṭisaṅkhānaṭṭhena upekkhāsambojjhaṅgo tadā samudāgato.

3. Samupagatā-syā

[BJT Page 142- [\x 142/] 140]

Assaddhiye akampiyaṭṭhena saddhābalaṃ tadā samudāgatā, kosajje akampiyaṭṭhena

viriyabalaṃ tadā samudāgataṃ, pamāde akampiyaṭṭhena satibalaṃ tadā samudāgataṃ

uddhacce akampiyaṭṭhena samādhibalaṃ tadā samudāgataṃ, avijjāya akampiyaṭṭhena

paññābalaṃ tadā samudāgataṃ.

Ādhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ tadāsamudāgataṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ tadā

samudāgataṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satiyindriyaṃ tadā samudāgataṃ avikkhepaṭṭhena

samādhindriyaṃ tadā samudāgataṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ tadā samudāgataṃ.

Ādhipateyyaṭṭhena indriyā tadā samudāgatā, akampiyaṭṭhena balā tadā samudāgatā,

niyyānaṭṭhena khojjhaṅgā tadā samudāgatā, hotuṭṭhena1 maggo tadā samudāgato,

upaṭṭhānaṭṭhena satipaṭṭhānā tadā samudāgatā, padahanaṭṭhena sammappadhānā tadā

samudāgatā, ijjhanaṭṭhena iddhipādā tadā samudāgatā, tathaṭṭhena saccā tadā samudāgatā,

avikkhepaṭṭhena samatho tadā samudāgato, anupassanaṭṭhena vipassanā tadā samudāgatā,

ekarasaṭṭhena samathavipassanā tadā samudāgatā, anativattanaṭṭhena yuganandhaṃ tadā

samudāgataṃ, saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi tadā samudāgatā, avikkhepaṭṭhena cittavisuddhi

tadāsamudāgatā, dassanaṭṭhena diṭṭhivisuddhi tadā samudāgatā, vimuttaṭṭhena vimokkhā

tadā samudāgatā, paṭivedhaṭṭhena vijjā tadā samudāgatā, pariccāgaṭṭhena vimutti tadā

samudāgatā, samucchedaṭṭhena khaye ñāṇaṃ tadā samudāgataṃ.

Chando mūlaṭṭhena tadā samudāgato, manasikāro samuṭṭhanaṭṭhena tadā samudāgato,

phasso samodhānaṭṭhena tadā samudāgato, vedanā samosaraṇaṭṭhena tadā samudāgatā,

samādhi pamukhaṭṭhena tadā samudāgato, sati ādhipateyyaṭṭhena tadā samudāgatā, paññā

taduttaraṭṭhena tadā samudāgatā, vimutti sāraṭṭhena tadā samudāgatā, amatagodhaṃ

nibbānaṃ pariyosānaṭṭhena tadā samudāgataṃ, vuṭṭhahitvā paccavekkhati. Ime dhammā

tadā samudāgatā.

1. Hetaṭṭhena-syā

[BJT Page 142- [\x 142/] 138]

Arahattamaggakkhaṇe dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi tadā samudāgatā. 3

Abhiniropanaṭṭhena sammāsaṅkappo tadā samudāgato, pariggahaṭṭhena sammāvācā tadā

samudāgatā, samuṭṭhānaṭṭhena sammākammanto tadā samudāgato, vodānaṭṭhena

sammāājīvo tadā samudāgato, paggahaṭṭhena sammāvāyāmo tadā samudāgato,

upaṭṭhānaṭṭhena sammāsatitadā samudāgatā, avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi tadā

samudāgato.

Upaṭṭhānaṭṭhena satidambojjhaṅgo tadā samudāgato, pavicayaṭṭhena

dhammavicayasambojjhaṅgo tadā samudāgato, paggahaṭṭhena viriyasambojjhaṅgo tadā

samudāgato, pharaṇaṭṭhena pītisambojjhaṅgo tadā samudāgato, upasamaṭṭhena

passaddhisambojjhaṅgo tadā samudāgato, avikkhepaṭṭhena samādhisambojjhaṅgo tadā

samudāgato, paṭisaṅkhānaṭṭhena upekkhāsambojjhaṅgo tadā samudāgato.

3. Samupagatā-syā

[BJT Page 142- [\x 142/] 140]

Assaddhiye akampiyaṭṭhena saddhābalaṃ tadā samudāgatā, kosajje akampiyaṭṭhena

viriyabalaṃ tadā samudāgataṃ, pamāde akampiyaṭṭhena satibalaṃ tadā samudāgataṃ

uddhacce akampiyaṭṭhena samādhibalaṃ tadā samudāgataṃ, avijjāya akampiyaṭṭhena

paññābalaṃ tadā samudāgataṃ.

Ādhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ tadāsamudāgataṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ tadā

samudāgataṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satiyindriyaṃ tadā samudāgataṃ avikkhepaṭṭhena

samādhindriyaṃ tadā samudāgataṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ tadā samudāgataṃ.

Ādhipateyyaṭṭhena indriyā tadā samudāgatā, akampiyaṭṭhena balā tadā samudāgatā,

niyyānaṭṭhena khojjhaṅgā tadā samudāgatā, hotuṭṭhena1 maggo tadā samudāgato,

upaṭṭhānaṭṭhena satipaṭṭhānā tadā samudāgatā, padahanaṭṭhena sammappadhānā tadā

samudāgatā, ijjhanaṭṭhena iddhipādā tadā samudāgatā, tathaṭṭhena saccā tadā samudāgatā,

avikkhepaṭṭhena samatho tadā samudāgato, anupassanaṭṭhena vipassanā tadā samudāgatā,

ekarasaṭṭhena samathavipassanā tadā samudāgatā, anativattanaṭṭhena yuganandhaṃ tadā

samudāgataṃ, saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi tadā samudāgatā, avikkhepaṭṭhena cittavisuddhi

tadāsamudāgatā, dassanaṭṭhena diṭṭhivisuddhi tadā samudāgatā, vimuttaṭṭhena vimokkhā

tadā samudāgatā, paṭivedhaṭṭhena vijjā tadā samudāgatā, pariccāgaṭṭhena vimutti tadā

samudāgatā, samucchedaṭṭhena khaye ñāṇaṃ tadā samudāgataṃ.

Samucchedanaṭṭhena khaye ñāṇaṃ tadā samudāgataṃ. Chando mūlaṭṭhena tadā

samudāgato, manasikāro samuṭṭhanaṭṭhena tadā samudāgato, phasso samodhānaṭṭhena

tadā samudāgato, vedanā samosaraṇaṭṭhena tadā samudāgatā, samādhi pamukhaṭṭhena

tadā samudāgato, sati ādhipateyyaṭṭhena tadā samudāgatā, paññā taduttaraṭṭhena tadā

samudāgatā, vimutti sāraṭṭhena tadā samudāgatā, amatagodhaṃ nibbānaṃ pariyosānaṭṭhena

tadā samudāgataṃ, vuṭṭhahitvā paccavekkhati. Ime dhammā tadā samudāgatā.

1. Hetaṭṭhena-syā

[BJT Page 142- [\x 142/] 138]

Arahattaphalakkhaṇe dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi tadā samudāgatā. 3 Abhiniropanaṭṭhena

sammāsaṅkappo tadā samudāgato, pariggahaṭṭhena sammāvācā tadā samudāgatā,

samuṭṭhānaṭṭhena sammākammanto tadā samudāgato, vodānaṭṭhena sammāājīvo tadā

samudāgato, paggahaṭṭhena sammāvāyāmo tadā samudāgato, upaṭṭhānaṭṭhena sammāsati

tadā samudāgatā, avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi tadā samudāgato.

Upaṭṭhānaṭṭhena satidambojjhaṅgo tadā samudāgato, pavicayaṭṭhena

dhammavicayasambojjhaṅgo tadā samudāgato, paggahaṭṭhena viriyasambojjhaṅgo tadā

samudāgato, pharaṇaṭṭhena pītisambojjhaṅgo tadā samudāgato, upasamaṭṭhena

passaddhisambojjhaṅgo tadā samudāgato, avikkhepaṭṭhena samādhisambojjhaṅgo tadā

samudāgato, paṭisaṅkhānaṭṭhena upekkhāsambojjhaṅgo tadā samudāgato.

3. Samupagatā-syā

[BJT Page 142- [\x 142/] 140]

Assaddhiye akampiyaṭṭhena saddhābalaṃ tadā samudāgatā, kosajje akampiyaṭṭhena

viriyabalaṃ tadā samudāgataṃ, pamāde akampiyaṭṭhena satibalaṃ tadā samudāgataṃ

uddhacce akampiyaṭṭhena samādhibalaṃ tadā samudāgataṃ, avijjāya akampiyaṭṭhena

paññābalaṃ tadā samudāgataṃ.

Ādhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ tadāsamudāgataṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ tadā

samudāgataṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satiyindriyaṃ tadā samudāgataṃ avikkhepaṭṭhena

samādhindriyaṃ tadā samudāgataṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ tadā samudāgataṃ.

Ādhipateyyaṭṭhena indriyā tadā samudāgatā, akampiyaṭṭhena balā tadā samudāgatā,

niyyānaṭṭhena khojjhaṅgā tadā samudāgatā, hotuṭṭhena1 maggo tadā samudāgato,

upaṭṭhānaṭṭhena satipaṭṭhānā tadā samudāgatā, padahanaṭṭhena sammappadhānā tadā

samudāgatā, ijjhanaṭṭhena iddhipādā tadā samudāgatā, tathaṭṭhena saccā tadā samudāgatā,

avikkhepaṭṭhena samatho tadā samudāgato, anupassanaṭṭhena vipassanā tadā samudāgatā,

ekarasaṭṭhena samathavipassanā tadā samudāgatā, anativattanaṭṭhena yuganandhaṃ tadā

samudāgataṃ, saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi tadā samudāgatā, avikkhepaṭṭhena

cittavisuddhitadāsamudāgatā, dassanaṭṭhena diṭṭhivisuddhi tadā samudāgatā,

vimuttaṭṭhena vimokkhā tadā samudāgatā, paṭivedhaṭṭhena vijjā tadā samudāgatā,

pariccāgaṭṭhena vimutti tadā samudāgatā, samucchedaṭṭhena khaye ñāṇaṃ tadā

samudāgataṃ.

Paṭippassaddhaṭṭhena1* anuppāde ñāṇaṃ tadā samudāgataṃ. Chando mūlaṭṭhena tadā

[PTS Page 076] [\q 76/] samudāgato, manasikāro samuṭṭhanaṭṭhena tadā samudāgato,

phasso samodhānaṭṭhena tadā samudāgato, vedanā samosaraṇaṭṭhena tadā samudāgatā,

samādhi pamukhaṭṭhena tadā samudāgato, sati ādhipateyyaṭṭhena tadā samudāgatā, paññā

taduttaraṭṭhena tadā samudāgatā, vimutti sāraṭṭhena tadā samudāgatā, amatagodhaṃ

nibbānaṃ pariyosānaṭṭhena tadā samudāgataṃ, vuṭṭhahitvā paccavekkhati. Ime dhammā

tadā samudāgatā.

Taṃ ñātaṭṭhena2 ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati tadā samudāgate dhamme

passane3 paññā paccavekkhane ñāṇaṃ. '

Paccivekkhanañāṇaniddeso.

1. Hetaṭṭhena-syā

1*Paṭipassaddhaṭṭhena-[PTS.]

2. Taññataṭṭhena-[PTS.]

3. Vipassane-[PTS.]

15. Vatthunānattañāṇaṃ.

Kathaṃ ajjhattavavatthāne paññā vatthunānatte ñāṇaṃ:

Kathaṃ ajjhattadhamme4 vavattheti:

Cakkhuṃ ajjhattaṃ vavattheti, sotaṃ ajjhattaṃ vavattheti, ghānaṃ ajjhattaṃ vavattheti, jivhi

ajjhattaṃ vavattheti, kāyaṃ ajjhattaṃ vavattheti, manaṃ ajjhattaṃ vavattheti.

[BJT Page 144] [\x 144/]

Kathaṃ cakkhuṃ ajjhattaṃ vavattheti: cakkhuṃ avijjāsambhuta'nti vavattheti, cakkhuṃ

taṇhāsambhuta'nti vavattheti, cakkhuṃ kammasambhuta'nti vavattheti, cakkhuṃ catunnaṃ

mahābhūtānaṃ upādāyā'ti vavattheti, 'cakkhuṃ uppanna'nti vavattheti, 'cakkhuṃ

samudāgatanti vavattheti, 'cakkhuṃ ahutvā samabhūtaṃ. Hutvā phavissatī'ti vavattheti,

cakkhuṃ antavantato vavattheti, cakkhuṃ addhuvaṃ asassataṃ viparināmadhamma'nti

vavattheti, 'cakkhuṃ aniccaṃ saṅkhataṃ paṭiccasamuppannaṃ khayadhammaṃ

vayadhammaṃ virāgadhammaṃ nirodhadhamma'nti vavattheti.

Cakkhuṃ aniccato vavattheti, no niccato, dukkhato vavattheti, no sukhato; anattato

vavattheti, no attato, nibbindati, no nandati, virajjati, [PTS Page 077] [\q 77/] no rajjati,

nirodheti, no samudeti; paṭinissajjati, no ādīyati aniccato vavatthento niccasaññaṃ pajahati,

dukkhato vavatthento sukhasaññaṃ pajahati, anattato vavatthento attasaññaṃ pajahati

nibbindanto nandiṃ pajahati, virajjanto rāgaṃ pajahati, nirodhento samudayaṃ pajahati,

paṭīnissajjanto ādānaṃ pajahati. Evaṃ cakkhuṃ ajjhattaṃ vavattheti.

Kathaṃ sotaṃ ajjhattaṃ vavattheti: 'sotaṃ avijjāsambhūta'nti vavattheti, -pe-evaṃ sotaṃ

ajjhattaṃ vavattheti.

Kathaṃ ghānaṃ ajjhattaṃ vavattheti ghānaṃ avijjāsambhūta'nti vavattheti, -pe- evaṃ ghānaṃ

ajjhattaṃ vavattheti.

Kathaṃ jivhaṃ ajjhattaṃ vavattheti: 'jivhā avijjāsambhūtā'ti vavattheti, 'jivhā taṇhāsambhūtā'ti

vavattheti, jivhā kammasambhūtā'ti vavattheti, 'jivhā āhārasambhūtā'ti vavattheti, 'jivhā

catuttaṃ mahābhūtānaṃ upādāyā'ti vavattheti, jivhā uppannā'ti vavattheti, 'jivhā

damudāgatā'ti

Vavattheti, 'jivhā ahutvā sambhutā hutvā na bhavissatī'ti vavattheti, 'jivhā antacantato

vavattheti, jivhā

Addhuvā asassatā viparināmadhammā'ti vavattheti, jivhā aniccā saṅkhatā paṭiccasamujjinnā

khayammā

Vayadhammā virāgadhammā nārodha dhammā'ti vavattheti.

1. Ajjhattaṃ dhamme - syā [PTS]

[BJT Page 146] [\x 146/]

Jivhā aticcato vavattheti no niccato, -pe- paṭinissajjati no ādiyati. Aniccato

Vavatthento niccasaññaṃ pajahati, -pe-paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati, evaṃ jivhaṃ ajjhattaṃ

vavattheti.

Kathaṃ kāyaṃ ajjhattaṃ vavattheti: 'kāyo avijjāsambhūto'ti vavattheti, 'kāyo taṇhāsambhūto'ti

vavattheti, 'kāyo kammasambhūto'ti vavattheti, 'kāyo āhārasambhūto'ti vavattheti, kāyo

catunnaṃ mahābhūtānaṃ upādāyā'ti vavattheti, kāyo uppanno'ti vavattheti, kāyo

samudāgato'ti vavattheti, kāyo ahutvā sambhūto, hutvā na bhavissatī'ti vavattheti, kāyaṃ

antavantato vavattheti, 'kāyo addhuvo asassato viparināmadhammāti vavattheti, kāyo anicco

saṅkhato paṭiccasamuppanno khayadhammo vayadhammo nirodhadhammo'ti vavattheti,

kāyaṃ aniccato vavattheti, no niccato: dukkhato vavattheti, no sukhato -pe- paṭinissajjati, no

ādiyati, aniccato vavatthento, naccasaññaṃ pajahati, dukkhato vavatthento sukhasaññaṃ

pajahati -pe- paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati, evaṃ kāyaṃ ajjhattaṃ vavattheti.

Kathaṃ manaṃ ajjhattaṃ vavattheti, 'mano avijjāsambhūto'ti vavattheti, mano

taṇhāsambhūto'ti vavattheti, mano kammasambhūto'ti vavattheti, mano āhārasambhūto'ti

vavattheti, mano uppanno'ti vavattheti, mano samudāgato'ti vavattheti, 'mano ahutvā

sambhūto, hutvā na bhavissatī'ti vavattheti, manaṃ antavantato vavattheti, mano addhuvo

asassato viparināmadhammo'ti vavattheti, 'mano anicco saṅkhato paṭiccasamuppanno

khayadhammo vayadhammo virāgadhammo nirodhadhammo'ti vavattheti, manaṃ aniccato

vavattheti no niccato: dukkhato vavattheti no sukhato, anattato vavattheti, no attato,

nibbindati, no nandati: virajjati, no rajjati: nirodheti, no samudeti: paṭitissajjati, no ādiyati.

Aniccato vavatthento niccasaññaṃ pajahati, dukkhato vavatthento sukhasaññaṃ pajahati,

anantato vavatthento attasaññaṃ pajahati, nibbindanto nandiṃ pajahati, virajjanto rāgaṃ

pajahati, nirodhento samudayaṃ pajahati, paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati, evaṃ manaṃ

ajjhattaṃ vavattheti, evaṃ ajjhattadhamme1 vavattheti.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā tena vuccati: 'ajjhattavavatthāne paññā

vatthunānatte ñāṇaṃ',

Vatthunānattañāṇa niddeso.

1 Ajjhattaṃ dhamme-syā [PTS.]

[BJT Page 148] [\x 148/]

16. Gocaranānattañāṇaṃ

Kathaṃ bahiddhā vavatthāne paññā gocaranānatte ñāṇaṃ.

Kathaṃ bahiddhā dhamme vavattheti: rūpe bahiddhā vavattheti, sadde bahiddhā vavattheti,

gandhe bahiddhā vavattheti, rase bahiddhā vavattheti, phoṭṭhabbe bahiddhā vavattheti,

dhamme bahiddhā vavattheti.

Kathaṃ rūpe bahiddhā vavattheti: rūpā avijjāsambhūtā'ti vavattheti, rūpā taṇhā sambhūtā'ti

vavattheti, 'rūpā kammasambhūtā'ti vavattheti, 'rūpā āhārasambhūtā'ti vavattheti, 'rūpā

catunnaṃ mahābhūtānaṃ upādāya'ti vavattheti, 'rūpā uppannā'ti vavattheti, 'rūpā

samudāgatā'ti vavattheti, rūpā ahutvā sambhūtā huttā na bhavissantī'ti vavattheti, rūpe

antavantato vavattheti, 'rūpā addhuvāpa asassatā viparināmadhammā'ti [PTS Page 078] [\q

78/] vavattheti, 'rūpā aniccā saṅkhatā paṭiccasamuppannā khayadhammā vayadhammā

virāgadhammā nirodhadhammā'ti vavattheti,

Rūpe aniccato vavattheti, no niccato, dukkhato vavattheti, no sukhato, anattato vavattheti,

no attato, nibbindati, no nandati, virajjati, no rajjati, nirodhetitha no samudeti: paṭinissajjati

no ādiyati, aniccato vavatthento viccasaññaṃ pajahati, dukkhato vavatthento sukhasaññaṃ

pajahati, dukkhato vavatthento sukhasaññaṃ jahati, anattato vavatthento attasaññaṃ

pajahati, nibbindanto nandiṃ pajahati, virajjanto rāgaṃ pajahati, nirodhento samudayaṃ

pajahati, paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati. Evaṃ rūpe bahiddhā vavattheti.

Kathaṃ sadde bahiddhā vavattheti *saddā catunnaṃ mahābhūtānaṃ upādāyāti, vavattheti,

'saddā catunnaṃ mahābhūtānaṃ upādāyāti vavattheti, 'saddā uppannā'ti vavattheti, saddā

samudāgatā'ti vavattheti 'saddā ahutvā sambhūtā, hutvā na bhavissantīti vavattheti, sadde

antavantato vavattheti, 'saddā addhuvā asassatā viparināmadhammā'ti vavattheti, saddi

aniccā saṅkhatā paṭiccasamuppannā khayadhammā vayadhammā virāgadhammā

nārodhadhammā'ti vavattheti.

Sadde aniccato vavattheti, no niccato, -pe- evaṃ sadde bahiddhā vavattheti.

*Sadadā avijjāsambhūtā'ti vavattheti -pe-' iti machasaṃ, syā sī, [PTS.] Potthakesu dissati, taṃ

pana pāḷisā na sameti, sadadassa utucitta samuṭṭhānattā, aṭṭhakathāyapi avijjā sambhūtādī

na vutta'nti vuttaṃ.

[BJT Page 150] [\x 150/]

Kathaṃ gandhe bahiddhā vavattheti: 'gandhā avijjāsambhūtā'ti vavattheti, 'gandhā

taṇhāsambhūtā'ta vavattheti, -pe- evaṃ gandhe bahiddhā vavattheti.

Kathaṃ rase bahiddhā vavattheti: 'rasā avijjāsambhūtā'ti vavattheti, 'rasā taṇhāsambhūtāti

vavattheti, -pe- evaṃ rase bahiddhā vavattheti.

Kathaṃ dhamme bahiddhā vavattheti: 'dhammā avijjāsambhūtā'ti vavattheti, 'dhammā

taṇhāsambhūtā'ti vavattheti, dhammā kamma sambhūtā'ti vavattheti, dhammā

āhārasambhūti'ti vavattheti, dhammā catunnaṃ mahābhūtānaṃ upādāyā'ti vavattheti, *

dhammā uppannā'ti vavattheti, dhammā samudāgatā'ti vavattheti, 'dhammā ahutvā

sambhūtāti, hutvā na bhavissantī'ti vavattheti, dhamme antavantato vavattheti, dhammā

addhāvo asassatā viparināmadhammā'ti vavattheti, dhammā aniccā saṅkhatā

paṭiccasamuppannā khayadhammā vayadhammā virāgadhammā nirodhadhammā'ti

vavattheti.

Dhamme aniccato vavattheti, no niccato: dukkhato vavateti no sukhato: anattato vavattheti,

no atatato, nibbindati, no nandati, virajjati, no rajjati, nirodheti no samudeti: paṭinissajjati no

ādiyati, -pe- aniccato vavatthento niccasaññaṃ pajahati, dukkhato vavatthento sukhasaññaṃ

pajahati, anattato vavatthento attasaññaṃ pajahati, nibbindanto nandiṃ pajahati, virajjanto

rāgaṃ pajahati, nirodhento samudayaṃ pajahati, paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati. Evaṃ

dhamme bahiddhā vavattheti.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā, tena vuccati: 'bahiddhā vavatthāne paññā

gocaranānatte ñāṇaṃ'

[PTS Page 079] [\q 79/]

Gocaranānattañāṇaniddeso

*Catunnaṃ mahābhūtānaṃ upādāyāti padaṃ- syā machasaṃ potthakesu va kesucī sīhala

potthakesu ca tahitaṃ

[BJT Page 152] [\x 152/]

17. Cariyānānattañāṇaṃ.

Kathaṃ cariyāvavatthāne paññā cariyānānatte ñāṇaṃ.

Cariyāti tisso cariyāyo: viññāṇacariyā, aññāṇacariyā, ñāṇacariyā.

Katamā viññāṇacariyā: 1

Rūpesu dassanatthāya āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā* rūpesu dassanattho

cakkhuviññāṇaṃ viññāṇacariyā, rūpesu diṭṭhattā abhiniropanā vipākamanodhātu

viññāṇacariyā, rūpesu abhiniropitattā vipākamano viññāṇadhātu viññāṇacariyā.

Saddesu savanatthāya ājjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā, saddesu savanattho sotaviññāṇaṃ

viññāṇacariyā, saddesu sutattā abhiniropanā2 vipāka manodhātu viññāṇacariyā, saddesu

abhiniropitattā vipāka manovaññāṇadhātu viññāṇacariyā,

Gandhesu ghāyanatthāya āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā, gandhesu ghāyanattho

ghānaviññāṇaṃ viññāṇacariyā, gandhesu ghāyitattā abhiniropanā vipākamanodhātu

viññāṇacariyā, gandhesu abhiniropitattā vipākamanoviññāṇadhātu viññāṇacariyā.

Rasesu sāyanatthāya āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā, rasesu sāyanattho jivhā viññāṇaṃ

viññāṇacariya, rasesu sāyitattā abhiniropanā vipākamanodhātu viññāṇacariyā, rasesu

abhiniropitattā vipakamane viññāṇadhātu viññāṇacariyā.

Phoṭṭhabbesu phusanatthāya 3 āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā, phoṭṭhabbesu

phusanattho kāyaviññāṇaṃ viññāṇacariyā, phoṭṭhabbesu phuṭṭhattā abhiniropanā

vipākamanodhātu viññāṇacariyā, phoṭṭhabbesu abhiniropitattā vipākamanoviññāṇadhātu

viññāṇacariyā.

Dhammesu vijānanatthāya āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā, dhammesu vijānanattho

manoviññāṇaṃ viññāṇacariyā, dhammesu viññāṇatattā abhiniropanā vipākamanodhātu

viññāṇacariyā, dhammesu abhiniropitattā vipākamanoviññāṇadhātu viññāṇacariyā. [PTS

Page 080] [\q 80/]

1. Katamaṃ viññāṇacariyaṃ -sī 1,

2. Abhiniropanā - syā,

3. Phussanatthāya -[PTS,]

* 'Rūpesu' ādīni santamyattapadāni sabbattha vākyante payuttāni machasaṃ potthake.

[BJT Page 154] [\x 154/]

Viññāṇadhātu kenaṭṭhena viññāṇacariyā.

Nīrāgā1 caratīti viññāṇacariyā, niddesā2 caratīti viññāṇacariyā, nimmohā3 caratīti

viññāṇacariyā, nimmānā4 caratīti viññāṇacariyā, niddiṭṭhi 5 caratīti viññāṇacariyā,

niuddhaccā6 caratīti viññāṇacariyā, nibbivikicchā7caratīta viññāṇacariyā, nānusayā caratīti

viññāṇacariyā, rāgavippayuttā caratīti viññāṇacariyā, dosavippayuttā caratīti

viññāṇacariyā, mohavippayuttā caratīti viññāṇacariyā, mānavippayuttā caratīti

viññāṇacariyā, diṭṭhivippayuttā caratīti viññāṇacariyā, uddhaccavippayuttā caratīti

viññāṇacariyā, vicikicchāvippayuttā caratīti viññāṇacariyā, anusayavippayuttā caratīti

viññāṇacariyā, kusalehi kammehi vippayuttā caratīti viññāṇacariyā, akusalehi kammehi

vippayuttā caratīti viññāṇacariyā, sāvajjehi kammehi vippayuttā caratīti viññāṇacariyā,

anavajjehi kammehi vippayuttā caratīti viññāṇacariyā, kaṇhehi kammehi vippayuttā

caratīti viññāṇacariyā, sukkehi kammehi vippayuttā caratīti viññāṇacariyā,

sukhudraṭhayehi kammehi vippayuttā caratīti viññāṇacariyā, dukakhudrayehi kammehi

vippayuttā caratīti viññāṇacariyā, dukakhavipākehi kammehi vippayuttā caratīti

viññāṇacariyā, viññāte 8 caratīti viññāṇacariyā viññāṇassa evarūvā cariyā hotīti

viññāṇacariyā, pakatiparisuddhamidaṃ cittaṃ nikkilesaṭṭhenāti viññāṇacariyā, ayaṃ

viññāṇacariyā.

Katamā aññāṇacariyā: 9

Manāpāyesu10 rūpesu rāgassa javanatthāya āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā, rāgassa

javanā aññāṇacariyā amanāpiyesu rūpesu dosassa javanatthāya āvajjanakiriyābyakatā

viññāṇacariyā, dosassa javanā aññāṇacariyā, tadubhayena11 asamapekkhanasmiṃ

vatthusmiṃ mohassa javanatthāya āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā, mohassa javanā

aññāṇacariyā, vinibandhassa mānassa javanatthāya āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā,

mānassa javanā aññāṇacariyā, parāmaṭṭhāya12 diṭṭhiyā [PTS Page 081] [\q 81/]

javanatthāya āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā, diṭṭhiyā javanā aññāṇacariyā,

vikkhepagatassa uddhaccassa āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā, uddhaccassa javanā

aññāṇacariyā, aniṭṭhaṅgatāya13 vicikicchāya javanatthāya āvajjanakiriyābyākatā

viññāṇacariyā, vicikicchāya javanā aññāṇacariyā, thāmagatassa anusayassa javanatthāya

āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā, anusayassa javanā aññāṇacariyā.

1. Nirāgā-pu, ma cha saṃ, syā[PTS.] Nirāgaṃsī. 1, 2. Nidosā[PTS.] Niddosaṃ-sī 1. 3.

Nimohā-[PTS,] nimohaṃ-sī1 4. Nimānā-[PTS,] nimānaṃ- sī1, 5. Nidiṭṭhi-[PTS,] sī 1 6.

Nimuddhaccāsyā, niuddhaccaṃ- sī1. 7. Nivicikicchā-[PTS,] sī 1 8. Viññāṇe-[PTS, 9.]

Añāṇacariyā-sī1 10. Manāpikesu -sa. 11. Tadubhaye - sī. 1-2. 12. Paramaṭṭhāya-[PTS, 13.]

Aniṭṭhāgatāyasya.

[BJT Page 156] [\x 156/]

Manāpiyesu saddesu -pe- manāpiyesu gandhesu -pe- manāpiyesu rasesu -pe- manāpiyesu

phoṭṭhabbesu -pe- manāpiyesu dhammesu rāgassa javanatthāya āvajjanakiriyābyākatā

viññāṇacariyā, rāgassa javanā aññāṇacariyā, amanāpiyesu dhammesu1 dosassa javanatthāya

āvajjanakiribyākatā viññāṇacariyā, dosassa javanā aññāṇacariyā, tadubhayena

asamapekkhanasmiṃ vatthusmiṃ mohassa javanatthāya āvajjanakiriyābyākatā

vaññāṇacariyā, mohassa javanā aññāṇacariyā, vinibandhanassa mānassa javanatthāya

āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā, mānassa javanā aññāṇacariyā, parāmaṭṭhāya diṭṭhiyā

javanatthāya āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā, diṭṭhiyā javanā aññāṇacariyā,

vikkhepagatassa uddhaccassa javanatthāya āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā,

uddhaccassa javanā aññāṇacariyā, aniṭṭhaṅgatāya vicikicchāya javanatthāya

āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā, vicikicchāya javanā aññāṇacariyā, thāmagatassa

anusayassa javanatthāya āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā, anusayassa javanā

aññāṇacariyā.

Aññāṇacariyāti kenaṭṭhena aññāṇacariyā:

Sarāgā caratīti aññāṇacariyā, sadosā caratīti aññāṇacariyā, samohā caratīti aññāṇacariyā,

samānā caratīti aññāṇacariyā, sadiṭṭhi caratīti aññāṇacariyā, sauddhaccā caratīti

aññāṇacariyā, savicikicchā caratīti aññāṇacariyā, sānusasā caratīti aññāṇacariyā,

rāgasampayuttā caratīti aññāṇacariyā, dosasampayuttā caratīti aññāṇacariyā,

mohasampayuttā aññāṇacariyā, manāsampayuttā caratīti aññāṇacariyā, diṭṭhisampayuttā

caratīti aññāṇacariyā, [PTS Page 082] [\q 82/] uddhacca sampayuttā caratīti

aññāṇacariyā, vicikicchā sampayuttā caratīti aññāṇacariyā, anusayasampayuttā caratīti

aññāṇacariyā, kusalehi kammehi vippapayuttā caratīti aññāṇacariyā, akusaleha kammehi

sampayuttā caratīti aññāṇacariyā, sāvajjehi kammehi sampayuttā2 caratīti aññāṇacariyā,

anavajjehikammehi vippayuttā caratīti aññāṇacariyā, kaṇhehi kammehi sampayuttā2

caratīti aññāṇacariyā, sakkehi kammehi vippayuttā caratīti aññāṇacariyā, sukhudrayehi

kammehi sampayuttā2 caratīti aññāṇacariyā, sukhavipākehi kammehi vippayuttā caratīti

aññāṇacariyā, dukkhavipākehi kammehi sampayuttā2 aññāte3 caratīti aññāṇacariyā,

aññāṇassa evarūpā cariyā hotīti aññāṇacariyā, ayaṃ aññāṇacariyā.

1. Rūpesu -[PTS.]

2. Vippayuttā- [PTS.]

3. Aññāṇe -sī 1-2.

[BJT Page 158] [\x 158/]

Katamā ñāṇacariyā.

Aniccānupassanatthāya āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā, aniccānupassanā ñāṇacariyā,

dukkhānupassanatthāya āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā, dukkhānupassanā ñāṇacariyā,

anattānupassanatthāya āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā, anattānupassanā ñāṇacariyā,

nibbidānupassanatthāya -pevirāgānupassanattāya -penirodhānupassanatthāya

-pepaṭinissaggānupassanattāya -pe- khayānupassanatthāya -pevayānupassanatthāya

-peviparināmānupassanatthā -peanimittānupassanatthāya -pe- appanihitānupassanatthāya

-pesuññatānupassanatthāya-pe-adhipaññādhammānupassanatthāya-pe-yatha-

bhūtañāṇadassanatthāya -pe-ādīnavānupassanatthāya -pe-paṭisaṅkhānupassanatthāya

āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā, paṭisaṅkhānupassanā ñāṇaviriyā, vivaṭṭānupassanā

ñāṇacariyā, sotāpattimaggo ñāṇacariyā, sotāpattiphalasamāpatti ñāṇacariyā,

sakadāgāmimaggo ñāṇacariyā, sakadāgāmiphalasamāpatti ñāṇacariyā, anāgāmimaggo

ñāṇacariyā, anāgāmiphalasamāpatti ñāṇacariyā, arahattamaggo ñāṇacariyā

arahattaphalasamāpatti ñāṇacariyā.

Ñāṇacariyā kenaṭṭhena ñāṇacariyā.

Nirāgā caratīti ñāṇacariyā, niddosā caratīti ñāṇacariyā, nimmohā caratīti ñāṇacariyā,

nimmānā caratīti ñāṇacariyā, [PTS Page 083] [\q 83/] niddiṭṭhi caratīti ñāṇacariyā,

niuddhaccā caratīti ñāṇacariyā, nibbivikicchā caratīti ñāṇacariyā, nānusayā caratīti

ñāṇacariyā, rigavippayuttā caratīti ñāṇacariyā, dosavippayuttā caratīti ñāṇacariyā,

mohavippayuttā caratīti ñāṇacariyā, mānappayuttā caratīti ñāṇacariyā, diṭṭhivippayuttā

caratīti ñāṇacariyā, uddhaccavippayuttā caratīti ñāṇacariyā, vicikicchāvippayuttā caratīti

ñāṇacariyā, anusayavippayuttā caratīti ñāṇacariyā kusalehi kammehi sampayuttā1 caratīti

ñāṇacariyā, akasalehi kammehi vippayuttā caratīti ñāṇacariyā, sāvajjehi kammehi

vippayuttā caratīti ñāṇacariyā, anavajjehi kammehi sampayuttācaratīti ñāṇacariyā, kaṇhehi

kammehi vipupayuttā caratīti ñāṇacariyā, sukkehi kammehi sampayuttā1 caratīti

ñāṇacariyā sukhudrayehi kammehi sampayuttā caratīti ñāṇacariyā, dukkhudrayehi

kammehi vippayuttā caratīti ñāṇacariyā, sukhavipākehi kammehi sampayuttā1 caratīti

ñāṇacariyā, dukkhavipākehi kammehi vippayuttā caratīti ñāṇacariyā, ñāte2 caratīti

ñāṇacariyā, ñāṇassa evarūpā cariyā hotīti ñāṇacariyā, ayaṃ ñāṇacariyā.

Aññā viññāṇacariyā, aññā aññāṇacariyā, aññā ñāṇacariyāti taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ,

pajānanaṭṭhena paññā tena vuccati: cariyāvavatthāne paññā cariyānānatte ñāṇaṃ.

Cariyānānattañāṇaniddeso.

1. Vippayuttā-[PTS,]

2. Ñāṇe - sī, 1, 2,

[BJT Page 160] [\x 160/]

18. Bhūminānattañāṇaṃ.

Kathaṃ catudhammavavatthāne paññā bhūminānatte ñāṇaṃ.

Catasso bhūmiyo: kāmāvārā bhūmi, rūpāvacarā bhūmi, arūpāvacarā bhūmi, apariyāpannā

bhūmi.

Katamā kāmāvacarā bhūmi: heṭṭhato avīciranirayaṃ pariyantaṃ karitvā, uparito

paranimmitavasavatti deve anto karitvā yaṃ etasmiṃ antare etthāvacarā ettha pariyāpannā

khandhadhātuāyatanā rūpā vedanā saññā saṅkhārā viññāṇaṃ, ayaṃ kāmāvacarā bhūmi.

Katamā rūpāvacarā bhūmi: [PTS Page 084] [\q 84/] heṭṭhato brahmalokaṃ parapiyantaṃ

karitvā, uparito akaniṭṭho deve anto karitvā, yaṃ etasmiṃ antare etthāvacarā ettha

pariyāpannā samāpannassa vā uppannassa1 vā diṭṭhadhammasukhavihārissa vā

cittacetasikā dhammā, ayaṃ rūpāvacarā bhūmi.

Katamā arūpāvacarā bhūmi: heṭṭhato ākāsānañcāyatanūpage deve pariyantaṃ karitvā uparito

nevasaññānāsaññāyatanūpage deve anto karitvā, yaṃ etasmiṃ antare etthāvacarā ettha

pariyāpannā samāpannassa vā uppannassa1 vā diṭṭhadhammasukhavihārissa vā

cittacetasikā dhammā, ayaṃ arūpāvacarā bhūmi.

Katamā apariyāpanna bhūmi: apariyāpannā maggā ca maggaphalāni ca asaṅkhatā ca dhātu,

ayaṃ apariyāpannā bhūmi. Imā catasso bhūmiyo.

Aparāpi catasso bhūmiyo: cattāro satipaṭṭhānā, cattāro sammappadhānā, cattāro iddhapādā

cattāri jhānāni, catasso appamaññāyo, catasso arūpasamāpattiyo, catasso paṭisambhidā,

catasso paṭipadā, cattāri ārammāṇāni, cattāri ariyavaṃsāni, cattāri saṅgahavatthuni, cattāri

cakkāni, cattāri dhammapadāni, imā catasso bhūmiyo.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati: catudhammavavatthāne paññā

bhūminānatte ñāṇaṃ.

Bhūminānattañāṇaniddeso.

1. Upapantassa -ma cha saṃ, sya, [PTS,]

[BJT Page 162] [\x 162/]

19. Dhammānānattañāṇaṃ.

Kathaṃ navadhammavavatthāne paññā dhammanānatte ñāṇaṃ:

Kathaṃ dhamme vavattheti: kāmavacare dhamme kusalato vavattheti, akusalato vavattheti,

abyākatato vavattheti, rūpāvacare dhamme kusalato vavattheti, abyākatato vavattheti.

Arūpāvacare dhamme kusalato vavattheti, abyākatato vavattheti. Abariyāpanne dhamme

kusalato vavattheti, abyākatato vavattheti. [PTS Page 085] [\q 85/]

Kathaṃ kāmāvacare dhamme kusalato vavattheti, akusalato vavattheti, abyākatato

vavattheti: dasa kusalakammapathe kusalato vavattheti, dasa akusalakammapathe akusalato

vavattheti, rūpañca vipākañca kiriyañca abyākatato vavattheti. Evaṃ kāmāvacare dhamme

kusalato vavattheti, akusalato vavattheti, abyākatato vavattheti.

Kathaṃ rūpāvacare dhamme kusalato vavattheti: abyākatato vavattheti: idhaṭṭhassa cattāri

jhānāni kusalato vavattheti, tatrūpapannassa cattāri jhānāni abyākatato vavattheti. Evaṃ

rūpāvacare dhamme kusalato vavattheti, abyākatato vavattheti.

Kathaṃ arūpāvacare dhamme kusalato vavattheti, abyākatato vavattheti: idhaṭṭhassa catasso

arūpāvacarasamāpattiyo kusalato vavattheti, tatrūpapannassa catasso

arūpāvacarasamāpattiyo abyākatato vavattheti. Evaṃ arūpāvacare dhamme kusalato

vavattheti, abyākatato vavattheti.

Kathaṃ apariyāpanno dhamme kusalato vavattheti, abyākatato vavattheti: cattāro

ariyamagge kusalato vavattheti, cattāri ca sāmaññaphalāni nibbānañca abyākatato vavattheti.

Evaṃ apariyāpanno dhamme kusalato vavattheti, abyākatato vavattheti. Evaṃ dhamme

vavattheti.

Nava pāmojjamūlako dhammā: aniccato manasikaroto pāmojjaṃ jāyati, pamuditassa pīti

jāyati, pītimanassa kāyo passambhati, passaddhakāyo sukhaṃ vedeti, sukhino cittaṃ

samādhiyati, samāhite catte yathābhūtaṃ jānāti1 passati, yathābhūtaṃ jānaṃ passaṃ

nibbindati, nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati. Dukkhato manasikaroto pāmojjaṃ jāyati -pe-

anattato manasikaroto pāmojjaṃ jāyati -pe-

1 Pajānāti - machasaṃ, syā, [PTS]

[BJT Page 164] [\x 164/]

Rūpaṃ aniccato manasikaroto pāmojjaṃ jāyati -perūpaṃ dukkhato manasikaroto pāmojjaṃ

jāyati -pe- rūpaṃ anattato manasikaroto pāmojjaṃ jāyati -pe- vedanaṃ -pe- saññaṃ

-pesaṅkhāre -pe- viññāṇaṃ -pe- cakkhuṃ -pejarāmaraṇaṃ aniccato manasikaroto pāmojjaṃ

jāyati -pejarāmaraṇaṃ dukkhāto manasikaroto pāmojjaṃ jāyati -pe- jarāmaraṇaṃ [PTS Page

086] [\q 86/] anattato manasikaroto pāmojjaṃ jāyati, pamuditassa pīti jāyati,

pītimanassa kāyo passambhati, passaddhakāyo sukhaṃ vedeti, sukhino cittaṃ samādhiyati,

samāhite citte yathābhūtaṃ jānāti passati, yathābhūtaṃ jānaṃ passaṃ nibbindati, nibbindaṃ

virajjati, virāgā vimuccati. Ime nava pāmojjamūlakā dhammā.

Nava yonisomanasikāramūlakā dhammā: aniccato yoniso manasikaroto pāmojjaṃ jāyati,

pamusitassa pīti jāyati, pītimanassa kāyopassambhati, passaddhakāyo sukhaṃ vedeti,

sukhino cittaṃ samādhiyati, samāhitena cittena 'idaṃ dukkha'nti yathābhūtaṃ pajānāti, 'ayaṃ

dukkhasamudayo'ti yathābhūtaṃ pajānāti, pajānāti, 'ayaṃ dukkhanirodho'ti yathābhūtaṃ

pajāniti, 'ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā'ti yathābhūtaṃ pajānāti.

Dukkhato yonisomanasikaroto pāmojjaṃ jāyati, pamuditassa pīti jāyati, pītimanassa kāyo

passambhati, passaddhakāyo sukhaṃ vedeti, sukhino cittaṃ samādhiyati, samāhitena cittena

'idaṃ dukkha'nti yathābhūtaṃ pajānāti, 'ayaṃ dukkhasamudayo'ti yathābhūtaṃ pajānāti, 'ayaṃ

dukkhanirodho'ti yathābhūtaṃ pajānāti, 'ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā'ti yathābhūtaṃ

pajānāti.

Anattato yonisomanasikaroto pāmojjaṃ jāyati -perūpaṃ aniccato yonisomanasikaroto

pāmojjaṃ jāyati -pe- rūpaṃ aniccato yonisomanasikaroto pāmojjaṃ jāyati -pe- rūpaṃ dukkhato

yonisomanasikaroto pāmojjaṃ jāyati -pe- rūpaṃ anattato yonisomanasikaroto pāmojjaṃ jāyati

-pevedanaṃ -pesaññaṃ -pe- saṅkhāre -pe- viññāṇaṃ -pecakkhuṃ -pejarāmaraṇaṃ aniccato

yonisomanasikaroto pāmojjaṃ jāyati -pe- jarāmaraṇaṃ dukkhato yonisomanasikaroto

pāmojjaṃ jāyati -pe- jarāmaraṇaṃ anattato yonisomanasikaroto pāmojjaṃ jāyati, pamuditassa

pīti jāyati, pītimanassa kāyo passambhati. Passaddhakāyo sukhaṃ vedeti, sukhino cittaṃ

samādhiyati, samāhitena cittena 'idaṃ dukkha'nti yathābhūtaṃ pajānāti, 'ayaṃ

dukkhasamudayo'ti yathābhūtaṃ pajānāti, 'ayaṃ dukkhanirodho'ti yathābhūtaṃ pajānāti,

'ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā'ti [PTS Page 087] [\q 87/] yathābhūtaṃ pajānāti.

Ime nava yonisomanasikaromūlakā dhammā.

[BJT Page 166] [\x 166/]

Nava nānattā dhātunānattaṃ paṭicca uppajjati phassanānattaṃ, phassanānattaṃ paṭicca

uppajjati vedanānattaṃ, vedanānānattaṃ paṭicca uppajjati saññānānattaṃ, saññānānattaṃ

paṭicca uppajjati saṅkappanānattaṃ, saṅkappanānattaṃ paṭicca uppajjati chandanānattaṃ,

chandanānattaṃ paṭicca uppajjati pariḷāhanānattaṃ, pariḷāhanānattaṃ paṭicca uppajjati

pariyesanānānattaṃ, pariyesanānānattaṃ paṭicca uppajjati lābhanānattaṃ. Ime navanānattā.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati: 'nava dhammavavatthāne

paññā dhammanānatte ñāṇaṃ. '

Dhammanānattañāṇaniddeso.

20 -24. Ñāṇapañcakaṃ.

Kathaṃ abhiññā paññā ñātaṭṭhe1 ñāṇaṃ, pariññāpaññā tīraṇaṭṭhe2 ñāṇaṃ, pahānapaññā

pariccāgaṭṭhe3 ñāṇaṃ, bhāvanāpaññā ekarasaṭṭhe4 ñāṇaṃ, sacchikiriyāpaññā phusanaṭṭhe5

ñāṇaṃ:

Ye ye dhammā abhiññātā honti te te dhammā ñātā honti, ye ye dhammā pariññātā honti te

te dhammā tīritā honti, ye ye dhammā pahīna honti te te dhammā pariccattā honti, ye ye

dhammā bhāvitā honti te te dhammā ekarasā honti, ye ye dhammā sacchikatā honti te te

dhammā phassitā6 honti.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā tena vuccati: 'abhiññāpaññā ñātaṭṭhe ñāṇaṃ,

pariññāpaññā tīraṇaṭṭhe ñāṇaṃ, pahānapaññā pariccāgaṭṭhe ñāṇaṃ, bhāvanāpaññā

ekarasaṭṭhe ñāṇaṃ, sacchikiriyā paññā phusanaṭṭhe ñāṇaṃ'. [PTS Page 088] [\q 88/]

Ñāṇapañcakaniddeso.

1. Ñātaṭṭhena - sī 1, 2, 3, syā, 2, tīraṇaṭṭhena - sī 1, 2, 3, syā, 3. Pariccāgaṭṭhena - sī 1, 2,

3, syā, 4. Ekarasaṭṭhena - sī. 1, 2, 3, Syā. 5. Phassataṭṭhena - sī. 1, 2, 3, Syā. 6. Phusitā - syā.

Ma cha saṃ.

[BJT Page 168] [\x 168/]

25-28. Paṭisambhidāñāṇaṃ

Kathaṃ atthanānatte paññā atthapaṭisambhide ñāṇaṃ, dhammanānatte paññā

dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ, niruttinānatte paññā niruttipaṭisambhide ñāṇaṃ,

paṭibhānanānatte paññā paṭibhānapaṭisambhide ñāṇaṃ.

Saddhindriyaṃ dhammo, viriyindriyaṃ dhammo, satindriyaṃ dhammo, samādhindriyaṃ

dhammo, paññindriyaṃ dhammo, añño saddhindriyaṃ dhammo1 añño viriyindriyaṃ

dhammo, añño satindriyaṃ dhammo, añño samādhindriyaṃ dhammo, añño paññindriyaṃ

dhammo, yena ñāṇena ime nānā dhammā ñātā, teneva ñāṇena ime nānā dhammā

paṭividitā'ti. Tena vuccati, 'dhammanānatte paññā dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ'.

Adhimokkhaṭṭho attho paggahaṭṭho attho, upaṭṭhānaṭṭho attho, avikkhepaṭṭho attho,

Dassanaṭṭho attho, añño adhimokkhaṭṭho attho, añño paggahaṭṭho attho, añño

upaṭṭhānaṭṭho attho, añño avikkhapaṭṭho attho, añño dassanaṭṭho attho yena ñāṇena ime

nānā atthā ñātā, teneva ñāṇena ime nānā atthā paṭividitā'ti. Tena vuccati 'atthanānatte

paññā atthapaṭisambhide ñāṇaṃ'.

Pañca dhamme sandassetuṃ byañjananiruttābhilāpā, pañcatthe sandassetuṃ

byañjananiruttābhilāpā. Aññā dhammaniruttiyo, aññā atthaniruttiyo. Yena ñāṇena imā nānā

niruttiyo ñātā, teneva ñāṇena imā nānā niruttiyo paṭividitā'ti. Tena vuccati: 'niruttinānatte

paññā niruttipaṭisambhide ñāṇaṃ'.

Pañcasu dhammesu ñāṇāni, pañcasu atthesu ñāṇāni, dasasu niruttisu ñāṇāni. Aññāni

dhammesu ñāṇāni, aññāni atthesu ñāṇāni, aññāni niruttisu ñāṇāni. Yena ñāṇena ime nānā

ñāṇā ñātā, teneva ñāṇena ime nānā ñāṇā paṭividitāti. Tena vuccati: 'paṭibhānanānatte

paññā paṭibhānapaṭisambhide ñāṇaṃ'.

Saddhābalaṃ dhammo, viriyabalaṃ dhammo, satibalaṃ dhammo, samādhabalaṃ dhammo,

paññābalaṃ dhammo. Añño saddhābalaṃ dhammo, añño viriyabalaṃ dhammo, añño

satibalaṃ dhammo, añño samādhibalaṃ dhammo, añño paññābalaṃ dhammo. Yena ñāṇena

ime [PTS Page 089] [\q 89/] nānā dhammā ñātā, teneva ñāṇena ime nānā dhammā

paṭividitā'ti. Tena vuccati: 'dhammanānatte paññā dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ'.

1. Saddhindriya dhammo (iccādi) - sī 1. 3.

[BJT Page 170] [\x 170/]

Assaddhiye akampiyaṭṭho attho, kosajje akampiyaṭṭho attho, pamāde akampiyaṭṭho attho,

uddhacce akampiyaṭṭho attho, avijjāya akampiyaṭṭho attho, añño assaddhiye akampiyaṭṭho

attho, añño kosajje akampiyaṭṭho attho, añño pamāde akampiyaṭṭho attho, añño uddhacce

akampiyaṭṭho attho, añño avijjāya akampiyaṭṭho attho. Yena ñāṇena ime nānā atthā ñātā,

teneva ñāṇena ime nānā atthā paṭividitā'ti. Tena vuccati: 'atthanānatte paññā

atthapaṭisambhide ñāṇaṃ'.

Añca dhamme sandassetuṃ byañjananiruttābhilāpā, pañca atthe sandassetuṃ

byañjananiruttābhilāpā. Aññā dhammaniruttiyo, aññā atthaniruttiyo. Yena ñāṇena imā nānā

niruttiyo ñātā, teneva ñāṇena imā nānā niruttiyo paṭividitā'ti. Tena vuccati: 'niruttinānatte

paññā niruttipaṭisambhide ñāṇaṃ'.

Pañcasu dhammesu ñāṇāni, pañcasu atthesu ñāṇāni, dasasu niruttisu ñāṇāni. Aññāni

dhammesu ñāṇāni, aññāni atthesu ñāṇāni, aññāni niruttisu ñāṇāni. Yena ñāṇena ime

nānāñāṇā ñātā, teneva ñāṇena ime nānā ñāṇā paṭividitā'ti. Tena vuccati: 'paṭibhānanānatte

paññā paṭibhānapaṭisambhide ñāṇaṃ'.

Satisambojjhaṅgo dhammo, dhammavicayasambojjhaṅgo dhammo, viriyasambojjhaṅgo

dhammo, pītisambojjhaṅgo dhammo, passaddhisambojjhaṅgo dhammo,

samādhisambojjhaṅgo dhammo, upekkhāsambojjhaṅgo dhammo. Añño satisambojjhaṅgo

dhammo, añño dhammavicayasambojjhaṅgo dhammo, añño viriyasambojjhaṅgo dhammo,

añño pītasambojjhaṅgo dhammo, añño passaddhisambojjhaṅgo dhammo, añño

samādhisambojjhaṅgo dhammo, añño upekkhāsambojjhaṅgo dhammo. Yena ñāṇena ime

nānā dhammā ñātā, teneva ñāṇena ime nānādhammā paṭividitā'ti. Tena vuccati:

'dhammanānatte paññā dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ'. [PTS Page 090] [\q 90/]

Upaṭṭhānaṭṭho attho, pavicayaṭṭho attho, paggahaṭṭho attho, pharaṇaṭṭho attho,

upasamaṭṭho attho, avikkhepaṭṭho attho, paṭisaṅkhānaṭṭho attho, añño upaṭṭhānaṭṭho

attho, añño pavicayaṭṭho attho, añño paggahaṭṭho attho, añño pharaṇaṭṭho attho, añño

upasamaṭṭho attho, añño avikkhepaṭṭho attho, añño paṭisaṅkhānaṭṭho attho. Yena ñāṇena

ime nānā atthā ñātā, teneva ñāṇena ime nānā atthā paṭividitā'ti. Tena vuccati: 'atthanānatte

paññā atthapaṭisambhide ñāṇaṃ'.

[BJT Page 172] [\x 172/]

Satta dhamme sandassetuṃ byañjananiruttābhilāpā, satta atthe sandassetuṃ

byañjananiruttābhilāpā. Aññā dhammaniruttiyo, aññā atthaniruttiyo, yena ñāṇena imā

nānāniruttiyo ñātā, teneva ñāṇena imā nānāniruttiyo paṭividitā'ti. Tena vuccati:

'niruttinānatte paññā niruttipaṭisambhide ñāṇaṃ'.

Sattasu dhammesu ñāṇāni, sattasu atthesu ñāṇāni, cuddasu niruttisu ñāṇāni, aññāni

dhammesu ñāṇāni, aññāni niruttisu ñāṇāni, yena ñāṇena ime nānāñāṇā ñātā, teneva

ñāṇena ime nānāñāṇā paṭividitā'ti. Tena vuccati: 'paṭibhānanānatte paññā

paṭibhānapaṭisambhide ñāṇaṃ'.

Sammādiṭṭhi dhammo, sammāsaṅkappo dhammo, sammāvācā dhammo, sammākammanto

dhammo, sammāājīvo dhammo, sammāvāyāmo dhammo, sammāsati dhammo,

sammāsamādhi dhammo, añño sammādiṭṭhi dhammo, añño sammāsaṅkappo dhammo,

añño sammāvācā dhammo, añño sammākammanto dhammo, añño sammāājīvo dhammo,

añño sammāvāyāmo dhammo, añño sammāsati dhammo, añño sammāsamādhi dhammo,

yena ñāṇena ime nānādhammā ñātā, teneva ñāṇena ime nānādhammā paṭividitā'ti. Tena

vuccati: 'dhammanānatte paññā dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ'.

Dassanaṭṭho attho, abhiniropanaṭṭho attho, pariggahaṭṭho attho, samuṭṭhānaṭṭho attho,

vodānaṭṭho attho, paggahaṭṭho attho, upaṭṭhānaṭṭho attho, avikkhepaṭṭho attho, añño

dassanaṭṭho attho, añño abhiniropanaṭṭho attho, añño pariggahaṭṭho attho, añño

samuṭṭhānaṭṭho attho, [PTS Page 091] [\q 91/] añño upaṭṭhānaṭṭho attho, añño

avikkhepaṭṭho attho, yena ñāṇena ime nānā atthā ñātā, teneva ñāṇena ime nānā atthā

paṭividitā'ti. Tena vuccati: 'atthanānatte paññā atthapaṭisambhide ñāṇaṃ'.

Aṭṭha dhamme sandassetuṃ byañjananiruttābhilāpā, aṭṭha atthe sandassetu

byañjananiruttābhilāpā. Aññā dhammaniruttiyo, aññā atthaniruttiyo. Yena ñāṇena imā

nānāniruttiyo ñātā, teneva ñāṇena imā nānāniruttiyo paṭividitā'ti. Tena vuccati:

'niruttinānatte paññā niruttipaṭisambhide ñāṇaṃ'.

[BJT Page 174] [\x 174/]

Aṭṭhasu dhammesu ñāṇāni, aṭṭhasu atthesu ñāṇāni, soḷasasu niruttīsu ñāṇāni. Aññāni

dhammesu ñāṇāni, aññāni atthesu ñāṇāni, aññāni niruttisu ñāṇāni. Yena ñāṇena ime

nānāñāṇā ñātā, teneva ñāṇena ime nānāñāṇā paṭisambhidetā'ti. Tena vuccati:

'paṭibhānanānatte paññā paṭibhānapaṭisambhide ñāṇaṃ'.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati: 'atthanānatte paññā

atthapaṭisambhide ñāṇaṃ, dhammanānatte paññā dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ,

niruttinānatte paññā niruttipaṭisambhide ñāṇaṃ, paṭibhānanānatte paññā

paṭibhānapaṭasambhide ñāṇaṃ'.

29- 31. Ñāṇattayaṃ

Kathaṃ vihāranānatte paññā vihāraṭṭhe ñāṇaṃ, samāpatti nānatte paññā samāpattaṭṭhe

ñāṇaṃ, vihārasamāpattinānatte paññā vihārasamāpattaṭṭhe ñāṇaṃ:

Nimittaṃ bhayato sampassamāno animitte adhimuttattā phussa phussa vayaṃ passati

animitto vihāro, paṇidhiṃ bhayato sampassamāno appaṇihite adhimuttattā phussa phussa

vayaṃ passati appaṇihito vihāro, abhinivesaṃ bhayato sampassamāno suññate adhimuttattā

phussa phussa vayaṃ passati suññato vihāro.

Nimittaṃ bhayato sampassamāno animitte adhimuttattā pavattaṃ ajjhupekkhitvā nirodhaṃ

nibbānaṃ animittaṃ āvajjitvā samāpajjati, animittā samāpatti. Paṇādhiṃ bhayato

sampassamāno appaṇihitaṃ adhimuttattā [PTS Page 092] [\q 92/] pavattaṃ

ajjhupekkhitvā nirodhaṃ nibbānaṃ appaṇihitaṃ āvajjitvā samāpajjati, appaṇihitā samāpatti.

Abhinivesaṃ bhayato sampassamāno suññate adhimuttattā pavattaṃ ajjhupekkhitvā

nirodhaṃ nibbānaṃ suññataṃ āvajjitvā samāpajjati, suññatā samāpatti.

[BJT Page 176] [\x 176/]

Nimittaṃ bhayato sampassamāno animitte adhimuttattā phusasa phussa vayaṃ passati,

pavattaṃ ajjhupekkakhitvā nirodhaṃ nibbānaṃ animittaṃ āvajjitvā samāpajjati, animittā

vihārasamāpatti. Paṇidhaṃ bhayato sampassamāno appaṇihite adhimuttattā phussa phussa

vayaṃ passati, pavattaṃ ajjhupekkhitvā nirodhaṃ nibbānaṃ appaṇihitaṃ āvajjitvā samāpajjati,

appaṇihitā vihārasamāpatti. Abhinivesaṃ bhayato sampassamāno suññate adhimuttattā

phussa phussa vayaṃ passati, pavattaṃ ajjhupekkhitvā nirodhaṃ nibbānaṃ suññataṃ āvajjitvā

samāpajjati, suññatā vihārasamāpatti.

Rūpanimittaṃ bhayato sampassamāno animitte adhimuttattā phussa phussa vayaṃ passati,

animitto vihāro. Rūpapaṇidadhiṃ bhayato sampassamāno appaṇihite adhimuttattā phussa

phussa vayaṃ passati, apappaṇihito vihāro. Rūpābhinivelaṃ bhayato sampassamāno suññate

adhimuttattā phussa phussa vayaṃ passati, suññato vihāro.

Rūpanimittaṃ bhayato sampassamāno animitte adhimuttattā pavattaṃ ajjhupekkhitvā

nirodhaṃ nibbānaṃ animittaṃ āvajjitvā samāpajjati, animittā samāpatti. Rūpapaṇidhiṃ

bhayato sampassamāno appaṇihite adhimuttattā pavattaṃ ajjhupekkhitvā nirodhaṃ

nibbānaṃ appaṇihitaṃ āvajjitvā samāpajjati, appaṇihitā samapatti. Rūpābhinivesaṃ bhayato

sampassamāno suññate adhimuttattā pavattaṃ ajjhupekkhitvā nirodhaṃ nibbānaṃ suññataṃ

āvajjitvā samāpajjati, suññatā samāpatti.

Rūpanimittaṃ bhayato sampassamāno animitte adhimuttattā phussa phussa vayaṃ passati,

pavattaṃ ajjhupekkhitvā nirodhaṃ nibbānaṃ animittaṃ āvajjitvā samāpajjati, animittā

vihāsamāpatti. Rūpapaṇidhiṃ bhayato sampassamāno appaṇihite adhimuttattā phussa [PTS

Page 093] [\q 93/] phussa vayaṃ passati, pavattaṃ ajjhupekkhitvā nirodhaṃ vibbānaṃ

appaṇihitaṃ āvajjatvā samāpajjati, appaṇihitā vihārasamāpatti. Rūpābhinivesaṃ bhayato

sampassamāno suññate adhimuttattā phussa phussa vayaṃ passati, pavattaṃ ajjhupekkhitvā

nirodhaṃ nibbānaṃ suññataṃ āvajjitvā samāpajjati, suññatā vihārasamāpatti.

[BJT Page 178] [\x 178/]

Vedanānimittaṃ -pe- saññānimittaṃ -pe- saṅkhāranimittaṃ -peviññāṇanimittaṃ -pe-

cakkhunimittaṃ -pejarāmaraṇanimittaṃ bhayato sampassamāno animitte adhimuttattā

phussa phussa vayaṃ passati, animitto vihāro. Jarāmaraṇapaṇidhiṃ bhayato sampassamāno

appaṇihite adhimuttattā phussa phussa vayaṃ passati, appaṇihito vihāro.

Jarāmaraṇābhinivesaṃ bhayato sampassamāno suññate adhimuttattā phussa phussa vayaṃ

passati, suññato vihāro.

Jarāmaraṇanimittaṃ bhayato sampassamāno animitte adhimuttattā pavattaṃ ajjhupekkhitvā

nirodhaṃ nibbānaṃ animittaṃ āvajjitvā samāpajjati, animittā samāpatti. Jarāmaraṇapaṇādhiṃ

bhayato sampassamāno appaṇihite adhimuttattā pavattaṃ ajjhupekkhitvā nirodhaṃ

nibbānaṃ appaṇihitaṃ āvajjitvā samāpajjati, appaṇihitā samāpatti. Jarāmaraṇābhinivesaṃ

bhayato sampassamāno suññate adhimuttattā pavattaṃ ajjhupekkhitvā nirodhaṃ nibbānaṃ

suññataṃ āvajjitvā samāpajjati suññatā samāpatti.

Jarāmaraṇanimittaṃ bhayato sampassamāno animitte adhimuttattā phussa phussa vayaṃ

passati, pavattaṃ ajjhupekkhitvā nirodhaṃ nibbānaṃ animittaṃ āvajjitvā samāpajjati animittā

vihārasamāpatti. Jarāmaraṇapaṇidhiṃ bhayato sampassamāno appaṇihite adhimuttattā

phussa phussa vayaṃ passati, pavattaṃ ajjhupekkhitvā nirodhaṃ nibbānaṃ appaṇihitaṃ

āvajjitvā samāpajjati, appaṇihitā vihārasamāpatti. Jarāmaraṇābhinivesaṃ bhayato

sampassamāno suññate adhimuttattā phussa phussa vayaṃ passati, pavattaṃ ajjhupekkhitvā

nirodhaṃ nibbānaṃsuññataṃ āvajjitvā samāpajjati, suññatā vihārasamāpatti. [PTS Page 094]

[\q 94/]

Añño animitto vihāro, añño appaṇihito vihāro, añño suññato vihāro. Aññā animittā

samāpatti. Aññā appaṇihitā samāpatti, aññā suññatā samāpatti. Aññā animittā

vihārasamāpatti, aññā appaṇihitā vihārasamāpatti, aññā suññatā vihārasamāpatti.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati: 'vihāranānatte paññā

vihāraṭṭhe ñāṇaṃ, samāpattinānatte paññā vihārasamāpattaṭṭhe ñāṇaṃ'.

Ñāṇattayaniddeso.

[BJT Page 180] [\x 180/]

32. Ānantarikasamādhiñāṇaṃ

Kathaṃ avikkhepaparisuddhattā1 āsavasamucchede paññā ānantarikasamādhismiṃ2 ñāṇaṃ:

Nekkhammavasena cittassekaggatā avikkhepo samādhi, tassa samādhissa vasena uppajjati

ñāṇaṃ, tena ñāṇena āsavā khīyanti, iti paṭhamaṃ samatho, pacchā ñāṇaṃ, tena ñāṇena

āsavānaṃ khayo hoti. Tena vuccati: 'avikkhepaparisuddhattā āsavasamucchede paññā

ānantarikasamādhismiṃ3 ñāṇaṃ'.

Āsavāti katame te āsavā: kāmāsavo, bhavāsavo, diṭṭhāsavo, avijjāsavo.

Katthete āsavā khīyanti: sotāpattimaggena anavaseso diṭṭhāsavo khīyati, apāyagamanīyo

kāmāsavo khīyati, apāyagamanīyo bhavāsavo khīyati, apāyagamanīyo avijjāsavo khīyati,

etthete āsavā khīyanti.

Sakadāgāmimaggena oḷāriko kāmāsavo khīyati. Tadekaṭṭho bhavāsavo khīyati, tadekaṭṭho

avijjāsavo khīyati, etthete āsavā khīyanti.

Anāgāmimaggena anavaseso kāmāsavo khīyati. Tadekaṭṭho bhavāsavo khīyati, tadekaṭṭho

avijjāsavo khīyati. Etthete āsavā khīyanti.

Arahattamaggena anavaseso bhavāsavo khīyati. Anavaseso avijjāvasavo khīyati. Etthete

āsavā khīyanti. [PTS Page 095] [\q 95/]

Abyāpādavasena -pe- ālokasaññāvasena -peavikkhepavasena -pe- dhammavavatthānavasena

-pe- ñāṇavasena -pepāmojjavasena -pe- paṭhamajjhānavasena -pedutiyajjhānavasena

-petatiyajjhānavasena -pecatutthajjhānavasena -peākāsānañcāyatanasamāpattivasena

-peviññāṇañcāyatanasamāpattivasena -peākiñcaññāyatanasamāpattivasena

-penevasaññānāsaññāyatanasamāpattivasena -pe- paṭhavikasiṇavasena -peāpokasiṇavasena

-pe- tejokasiṇavasena -pevāyokasiṇavasena -pe- nīlakasiṇavasena -pepītakasiṇavasena

-pelohitakasiṇavasena -pe- odātakasiṇavasena -peānāsakasiṇavasena

-peviññāṇakasiṇavasena -pebuddhānussativasena -pedhammānussativasena

-pesaṅghānussativasena -pesīlānussativasena -pecāgānussativasena -pedevatānussativasena

-peānāpānasati4 vasena -pemaraṇasati5vasena -pe- kāyagatāsativasena

-peupasamānussativasena -peuddhumātakasaññāvasena -pevinilakasaññāvasena

-pevipubbakasaññāvasena -pevicchiddakasaññāvasena -pevikkhāyitakasaññāvasena -pe-

1. Pārisuddhattā -sī, 2. Samādhimhi - machasaṃ, 3. Ānantarikasamādhismiṃ -sī 1, 2. 4.

Ānāpānassati -[PTS. 5.] Maraṇassati -[PTS.]

[BJT Page 182] [\x 182/]

Vikkhittakasaññāvasena -pe- hatavikkhittasaññāvasena -pelohitakasaññāvasena -pe-

puḷavakasaññāvasena -peaṭṭhikasaññāvasena -pe- dīghaṃ assāsavasena -pe- dīghaṃ

passāsavasena -pe- rassaṃ assāsavasena -pe- rassaṃ passāsavasena -pe-

sabbakāyapaṭisaṃvedi assāsavasena -pesabbakāyapaṭisaṃvedi passāsavasena -pe-

passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assāsavasena -pepassambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passāsavasena

-pepītipaṭisaṃvedi assāsavasena -pepītipaṭisaṃvedi passāsavasena -pe- sukhapaṭisaṃvedi

assāsavasena -pesukhapaṭisaṃvedi passāsavasena -pecittasaṅkhārapaṭisaṃvedi assāsavasena

-pe- cittasaṅkhārapaṭisaṃvedi passāsavasena -pepassambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ assāsavasena

-pepassambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ passasavasena -pecittapaṭisaṃvedi assāsavasena -pe-

cittapaṭisaṃvedi passasavasena -peabhippamodayaṃ cittaṃ assāsavasena -pe-

abhippamodayaṃ cittaṃ passāsavasena -pesamādahaṃ cittaṃ -pe- vimocayaṃ cittaṃ

-peaniccānupassī -pe- virāgānupassī -pe- nirodhānupassī -pepaṭinissagānupassī

assāsavasena - pepaṭinissagānupassī passāsavasena cittassekaggatā avakkhepo samādhi.

Tassa samādhissa vasena uppajjati ñāṇaṃ, tena ñāṇena āsavā khīyanti. Iti paṭhamaṃ

samatho, pacchā ñāṇaṃ, tena [PTS Page 096] [\q 96/] ñāṇena āsavānaṃ khayo hoti.

Tena vuccati: 'avikkhepaparisuddhattā āsavasamucchede paññā ānantarikasamādhismiṃ

ñāṇaṃ'.

Āsavāti katame te āsavā: kāmāsavo, bhavāsavo, diṭṭhāsavo avijjāsavo.

Katthete āsavā khīyanti: sotāpattamaggena anavaseso diṭṭhāsavo khiyati, apāyagamanīyo

kāmāsavo khīyati. Apāyagamanīyo bhavāsavo khīyati, apāyagamanīyo avijjāsavo khīyatita

etthete āsavā khīyanti.

Sakadāgāmimaggena oḷāriko kāmāsavo khīyati, tadekaṭṭho bhavāsavo khīyati, tadekaṭṭho

avijjāsave khīyati, etthete āsavā khīyanti.

Anāgāmimaggena anavaseso kāmāsavo khīyati, tadekaṭṭho bhavāsavo khīyati, tadekaṭṭho

avijjāsavo khīyati, etthete āsavā khīyanti.

Arahattamaggena anavaseso bhavāsavo khīyati, anavaseso avijjāsavo khīyati, etthete āsavā

khīyanti.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati: 'avikkhepaparisuddhattā

āsavasamucchede paññā ānantarikasamādhismiṃ ñāṇaṃ'.

Ānantarikasamādhiñāṇaniddeso.

[BJT Page 184] [\x 184/]

33. Araṇavihārañāṇaṃ

Kathaṃ dassanādhipateyyaṃ santo ca vihārādhigamo paṇitādhimuttatā paññā araṇavihāre

ñāṇaṃ'

Dassanādhipateyyanti aniccānupassanā dassanādhipateyyaṃ, dukkhānupassanā

dassanādhipateyyaṃ, anattānupassanā dassanādhipateyyaṃ, rūpe aniccānupassanā

dassanādhipateyyaṃ, rūpe dukkhānupassanā dassanādhipateyyaṃ, rūpe anattānupassanā

dassanādhipateyyaṃ, vedanāya -pe- saññāya -pe- saṅkhāresu -peviññāṇe -pecakkhusmiṃ

-pe- jarāmaraṇe aniccānupassanā dassanādhipateyyaṃ, jarāmaraṇe dukkhānupassanā

dassanādhipateyyaṃ, jarāmaraṇe anattānupassanā dassanādhipateyyaṃ. [PTS Page 097] [\q

97/]

Santo ca vihārādhigamoti suññato vihāro santo vihārādhigamo, animitto vihāro santo

vihārādhigamo, appaṇihito vihāro santo vihārādhigamo.

Paṇitādimuttatāti suññato adhimuttatā paṇitādhimuttatā, animitto adhimuttatā

paṇitādhimuttatā, appaṇihite adhimuttatā paṇitādhimuttatā.

Araṇavihāroti paṭhamaṃ jhānaṃ1 araṇavihāro, dutiyaṃ jhānaṃ araṇavihāro, tatiyaṃ jhānaṃ

araṇavihāro. Catutthaṃ jhānaṃ araṇavihāro, ākāsānañcāyatanasamāpatti araṇavihāro

-penevasaññānāsaññāyatanasamāpatti araṇavihāro.

Araṇavihāroti kenaṭṭhena araṇavihāro: paṭhamena jhānena2 nīvaraṇe haratīti

araṇavihāro, dutiyena jhānena vitakkavicāre haratīti araṇavihāro, tatiyena jhānena pītiṃ

haratīti araṇavihāro, catutthena jhānena sukhadukkhe haratīti araṇavihāro,

ākāsānañcāyatanasamāpattiyā rūpasaññaṃ paṭighasaññaṃ nānattasaññaṃ haratīti

araṇavihāro, viññāṇañcāyatanasamāpattiyā ākāsānañcāyatanasaññaṃ haratīti araṇavihāro,

ākiñcaññāyatanasamāpattiyā viññānañcāyatanasaññaṃ haratīti araṇavihāro,

nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā ākiñcaññāyatana saññaṃ haratīti araṇavihāro. Ayaṃ

araṇavihāro.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati: 'dassanidhipateyyaṃ santo ca

vihārādhigamo paṇītādhimuttatā paññā araṇavihāre ñāṇaṃ'.

Araṇavihārañāṇaniddeso.

1. Paṭhamajjhānaṃ - machasaṃ, 2 paṭhamajjhānena - machasaṃ.

[BJT Page 186] [\x 186/]

34. Nirodhasamāpattiñāṇaṃ

Kathaṃ dvīhi balehi samannāgatattā tayoca saṅkhārānaṃ paṭippassaddhiyā soḷasahi

ñāṇacariyāhi navahi samādhicariyāhi

Vasībhāvatā paññā nirodhasamāpattiyā ñāṇaṃ:

Dvīhi balehiti dve balāni: samathabalaṃ, vipassanābalaṃ.

Kathaṃ samathabalaṃ: nekkhammavasena cittassekaggatā avikkhepo samathabalaṃ,

avyāpādavasena cittassekaggatā avikkhepo samathabalaṃ, alokasaññāvasena cittassekaggatā

avikkhepo [PTS Page 098] [\q 98/] samathabalaṃ, -pepaṭinissaggānupassī assāsavasena

cittassekaggatā avikkhepo samathabalaṃ, paṭinissagganupassī passāsavasena

cuttassekaggatā avikkhepo samathabalaṃ.

Samathabalanti kenaṭṭhena samathabalaṃ: paṭhamena jhānena nīvaraṇe na kampatīti

samathabalaṃ, dutiyena jhānena vitakkavicāre na kampatīti samathabalaṃ, tatiyena jhānena

pītiyā na kampatīti samathabalaṃ, catutthena jhānena sukhadukkhe na kampatīti

samāthabalaṃ, ākisānañcāyatanasamāpattiyā rūpasaññāya paṭighasaññāya nānattasaññāya na

kampatīti samathabalaṃ, viññāṇañcāyatanasamāpattiyā ākāsānañcāyatanasaññāya na

kampatīti samathabalaṃ, ākiñcaññāyatanasamāpattiyā viññāṇañcāyatanasaññāya na

kampatīti samathabalaṃ, nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā ākiñcaññāyatanasaññāya na

kampatīti samathabalaṃ, uddhacce ca uddhaccasahagatakilese ca khandhe ca na kampati, na

calati, na vedhatīti samathabalaṃ. Idaṃ samathabalaṃ.

Katamaṃ vipassanābalaṃ: aniccānupassanā vipassanābalaṃ, dukkhānupassanā

vipassanābalaṃ, anattānussanā vipassanābalaṃ, nibbidānupassanā vipassanābalaṃ,

virāgānupassanā vipassanābalaṃ, nirodhānupassanā vipassānābalaṃ, paṭinissaggānupassanā

vipassanābalaṃ. Rūpe aniccānupassanā vipassanābalaṃ, -pe-rūpe paṭinissaggānupassanā

vipassanābalaṃ, vedanāya -pesaññāya -pe- saṅkhāresu -peviññāṇe -pecakkhusmiṃ

-pejarāmaraṇe paṭinissaggānupassanā vipassanābalaṃ.

[BJT Page 188] [\x 188/]

Vipassanābalanti kenaṭṭhena vipassanābalaṃ: aniccānupassanāya niccāsaññāya na kampatīti

vipassanābalaṃ, dukkhanupassanāya sukhasaññāya na kampatīti vipassanābalaṃ,

anattānupassanāya attasaññāya na kampatīti vipassanābalaṃ, nibbidānupassanāya nandiyā

na kampatīti vipassanābalaṃ, virāgānupassanāya rāge na kampitīti vipassanābalaṃ,

nirodhānupassanāya [PTS Page 099] [\q 99/] samudaye na kampatīti vipassanābalaṃ,

paṭinissaggānupassanāya ādāne na kampatīti vipassanābalaṃ, avijjāsahagatākilese ca

khandhe ca na kampati, na calati, na vedhatīti vipassanābalaṃ. Idaṃ vuccati vipassanābalaṃ.

Tayo ca saṅkhārānaṃ paṭippassaddhiyāti katamesaṃ tiṇṇannaṃ saṅkhārānaṃ

paṭippassaddhiyā: dutiyajjhānaṃ samāpannassa vitakkavicārā vacīsaṅkhārā paṭippassaddhā

honti, catutthajjhānaṃ samāpannassa assāsapassāsā kāyasaṅkhārā paṭippassaddhā honti,

saññāvedayitanirodhaṃ samāpannassa saññā ca vedanā ca cittasaṅkhārā paṭippassaddhā

honti, imesaṃ tiṇṇannaṃ saṅkhārānaṃ paṭippassaddhiyā.

Soḷasahi ñāṇacariyāhiti katamehi soḷasahi ñāṇacariyāhi: aniccānupassanā ñāṇacariyā,

dukkhānupassanā ñāṇacariyā, anattānupassanā ñāṇacariyā, nibbidānupassanā ñāṇacariyā,

virāgānupassanā ñāṇacariyā,

Nirodhānupassanā ñāṇacariyā, paṭinissaggānupassanā ñāṇacariyā, vivaṭṭānupassanā

ñāṇacariyā, sotāpattimaggo ñāṇacariyā, sotāpattiphalasamāpatti ñāṇacariyā,

sakadāgāmimaggo ñāṇacariyā, sakadāgāmiphalasamāpatti ñāṇacariyā, anāgāmimaggo

ñāṇacariyā, anāgāmimaggophalasamāpatti ñāṇacariyā, arahattamaggo ñāṇacariyā.

Arahattamaggophalasamāpatti ñāṇacariyā. Imehā soḷasahi ñāṇacariyāhi.

Navahi samādhicariyāhīti katamehi navahi samādhicariyāhi: paṭhamaṃ jhānaṃ

samādhicariyā, dutiyaṃ jhānaṃ samādhicariyā, tatiyaṃ jhānaṃ samādhicariyā, catutthaṃ

jhānaṃ samādhicariyā, ākāsānañcāyatanasamāpatti -pe - viññāṇañcāyatanasamāpatti

-peākiñcaññāyatanasamāpatti -penevasaññānāsaññāyatanasamāpatti samādhicariyā,

paṭhamaṃ jhānaṃ paṭilābhatthāya vitakko ca vicāro ca pīti ca sukhaṃ ca cittekaggatā ca

-penevasaññānāsaññāyatanasamāpattiṃ paṭilābhatthāya vitakko ca vicāro ca pīti ca sukhaṃ

ca cittekaggatā ca. Imāhi navahi samādhicariyāhi.

[BJT Page 190] [\x 190/]

Vasīti pañca vasiyo: āvajjana1 vasī, samāpajjanavasī, [PTS Page 100] [\q 100/]

adhiṭṭhānavasī, vuṭṭhānavasī, paccavekkhana2 vasī.

Paṭhamaṃ jhānaṃ yatthicchakaṃ3 yadicchakaṃ yāvaticchakaṃ āvajjati, āvajjanāya

dandhāyitattaṃ natthīti āvajjanavasī, paṭhamaṃ jhānaṃ yatthicchakaṃ yadicchakaṃ

yāvaticchakaṃ samāpajjati, samāpajjanāya dandhāyitattaṃ natthīti samāpajjanavasī,

paṭhamaṃ jhānaṃ yatthicchakaṃ yadicchakaṃ yāvaticchakaṃ adhiṭṭhāti. Adhiṭṭhāne

dandhayitattaṃ natthīti adhiṭṭhānā vasītha paṭhamaṃ jhānaṃ yatthicchakaṃ yadicchakaṃ

yāvaticchakaṃ vuṭṭhāti, vuṭṭhāne dandhāyitattaṃ natthīti vuṭṭhānavasī, paṭhamaṃ jhānaṃ

yatthicchakaṃ yadicchakaṃ yāvaticchakaṃ paccavekkhati, paccavekkhanāya dandhāyatattaṃ

natthīti paccavekkhanavasi.

Dutiyaṃ jhānaṃ -pe- nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiṃ yatthicchakaṃ yadicchakaṃ

yāvaticchakaṃ āvajjati, āvajjanāya datvāyitattaṃ natthi āvajjanavāsī,

nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiṃ yatthicchakaṃ yadicchakaṃ yāvaticchakaṃ samāpajjati

-peadhiṭṭhāti -pe- vuṭṭhāti -pepaccavekkhati. Paccavekkhanāya dandhāyitattaṃ natthi

paccavekkhanavasī. Imā pañca ca siyo.

Taṃ ñāteṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā tena vuccati: dvīhi balehi samannāgattā tayo

ca saṅkhārānaṃ paṭippassaddhiyā soḷasahi ñāṇacariyāhi navahi samādhicariyāhi

vasibhāvatā paññā nirodha samāpattiyā ñāṇaṃ'

Nirodhasamāpattiñāṇaniddeso.

35. Parinibbānañāṇaṃ

Kathaṃ sampajānassa pavattapariyādāne paññā parinibbāne ñāṇa:

Idha samāpajjāno nekkhammena kāmacchandassa pavattaṃ pariyādiyati, abyāpādena

byāpadassa pavattaṃ pariyādiyati. Ālokasaññāya thinamiddhassa pavattaṃ pariyādiyati,

avikkhepena uddhaccassa pavattaṃ pariyādiyati, dhammavavatthānaina vicikicchāya -pe-

ñāṇena avijjāya -pe- pāmojjena aratiyā -pepaṭhamena jhānena nīvaraṇānaṃ pavattaṃ

pariyādiyati -pearahattamaggena [PTS Page 101] [\q 101/] sabbakilesānaṃ pavattaṃ

pariyādiyati.

1. Āvajjanā samāpajjanā: [PTS 2.] Paccavekkhaṇā - machasaṃ, si 1, [PTS 3.] Yathicchakaṃ -

[PTS,]

[BJT Page 192] [\x 192/]

Athavā pana sampajānassa anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbāyatanassa idañceva

cakkhupavattaṃ1- pariyādiyati. Aññañca cakkhupavattaṃ na uppajjati, idañceva sotapavattaṃ

-peghānapavattaṃ -pe- jivhāpavattaṃ -pe- kāyapavattaṃ -pemanopavattaṃ pariyādiyati,

aññañca manopavattaṃ na uppajjati, idaṃ sampajānassa pavattapariyādāne paññā

parinibbāne ñāṇaṃ.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā tena vuccati: sampajānassa

pavattapariyādāne paññā parinibbāne ñāṇaṃ'

Parinibbānañāṇaniddeso.

36. Samasīsaṭṭhañāṇaṃ.

Kathaṃ sabbadhammānaṃ sammāsamucchede nirodhe ca anupaṭṭānatā paññā samasīsaṭṭhe

ñāṇaṃ:

Sabbadhammānanti: pañcakkhandhā, dvādasāyatanāni, aṭṭhārasadhātuyo, kusalā dhammā,

akusalā dhammā, abyākatā dhammā, kāmāvacarā dhammā, rūpāvacarā dhammā,

arūpāvacarā dhammā, apariyāpannā dhammā.

Sammāsamucchedeti: nekkhammena kāmacchandhaṃ sammā samucchindati, abyāpādena

byāpādaṃ sammā samucchindati, ālokāsaññāya thīnamiddhaṃ sammā samucchindati,

avikkhepena uddhaccaṃ sammā samucchindati, dhammavavatthānena vicikicchaṃ sammā

samucchindati. Ñāṇena avijjaṃ sammā samucchindati, pāmojjena aratiṃ sammā

samucchindati, paṭhamena jhānena nīvaraṇe sammā samucchindati -pearahattamaggena

sabbakalese sammā samucchindati.

Nirodheti: nekkhammena kāmacchandaṃ nirodheti, abyāpādena byāpādaṃ nirodheti,

alokasaññāya thinamiddhaṃ nirodheti, avikkhepena uddhaccaṃ nirodheti,

dhammavavatthānena vicikicchaṃ nirodheti, ñāṇeṇa aviccaṃ nirodheti, pāmejjena aratiṃ

nirodheti, paṭhamena jhānena nivaraṇe nirodheti -pearahattamaggena sabbakilese nirodheti.

Anupaṭṭhānatāti: nekkhammaṃ paṭiladdhassa kāmacchando na upaṭṭhāti, abyāpādaṃ

paṭiladdhassa [PTS Page 102] [\q 102/] byāpādo na upaṭṭhāti, ālokasaññaṃ

paṭiladdhassa thinamiddhaṃ na upaṭṭhāti, avikkhepaṃ paṭiladdhassa uddhaccaṃ na

upaṭṭhāti, dhammavavavatthānaṃ paṭiladdhassa vicikicchā na upaṭṭhāti, ñāṇaṃ

paṭiladdhassa avijjāna upaṭṭhāti, pāmojjaṃ paṭiladdhassa arati na upaṭṭhāti, paṭhamaṃ

jhānaṃ paṭiladdhassa nīvaraṇā na upaṭṭhahanti2-pearahattamaggaṃ paṭiladdhassa

sabbakilesā na upaṭṭhahanti3-

1. Cakkhusmiṃ pavattaṃ - sī 1, 2 2. Nīvaraṇaṃ na uppajjati si 2, upaṭṭhanti - [PTS] syā 3.

Sabbakileso na uppajjati - sī 1, uppajjati - sī 2, upaṭṭhanti - [PTS,] syā

[BJT Page 194] [\x 194/]

Samanti kāmacchandassa pahīnattā nekkhammaṃ samaṃ, byāpādassa pahīnattā abyāpādo

samaṃ, thinamiddhassa pahīnattā ālokasaññā samaṃ, uddhaccassa pahīnattā avikkhepo

samaṃ, vicikicchāya pahīnattā dhammavavatthānaṃ samaṃ, avijjāya pahīnattā ñāṇaṃ samaṃ

-pesabbakilesānaṃ pahīnattā arahattamaggo samaṃ.

Sīsanti terasa sīsāti: paḷibodhasisañca taṇhā, vinibandhanasīsañca1māno, parāmāsasīsañca

diṭṭhi, vikkhepasisañca uddhaccaṃ, kilesasisañca2- avijjā, adhimokkhasīsañca saddhā,

paggahasisañca viriyaṃ, upaṭṭhānasisañca sati, avikkhepasisañca samādhi, dassanasisañca

paññā, pavattasīsañca jīvitindriyaṃ, gocarasīsañca vimokkho. Saṅkhārasīsaññaca niredho.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭena paññā, tena vuccati: sabbadhammānaṃ sammā

samucchede nirodhe ca anupaṭṭhānatā paññā samasisaṭṭhe ñāṇaṃ'

Samasīsaṭṭañāṇaniddeso.

37. Salelakhaṭṭhañāṇaṃ.

Kathaṃ puthunānattekattatejapariyādāne3- paññā sallebaṭṭhe ñāṇaṃ.

Puthuti rāgo puthu, doso puthu, moho puthu, kodho -peupanāho -pemakkho -pe- paḷāso

-pe- issā -pemacchariyaṃ -pe- māyā -pe- sāṭṭheyyaṃ -pe- thambho -pesārambho -pe- māno

-pe- atimāno -pe- mado -pepamādo -pe- sabbe kilesā -pe- sabbeduccaritā -pesabbe

abhisaṅkhārā -pe-sabbe bhavagāmi kammā puthu. [PTS Page 103] [\q 103/]

Nānattekattanti kāmacchando nānattaṃ, nekkhammaṃ ekattaṃ. Byāpādo nānattaṃ, abyāpādo

ekattaṃ thinamiddhaṃ nānattaṃ, ālokasaññā ekattaṃ uddhaccaṃ nānattaṃ, avikkhepo ekattaṃ.

Vicikicchā nānattaṃ, dhammacavatthānaṃ ekattaṃ avijjā nānattaṃ, ñāṇaṃ ekattaṃ. Arati

nānattaṃ, pāmojjaṃ ekattaṃ nīvaraṇā nānattaṃ, paṭhamaṃjhānaṃ ekattaṃ -pe- sabbe kilesā

nānattaṃ, arahattamaggo ekattaṃ.

Tejoti pañca tejā: caraṇatejo, guṇatejo, paññātejo, puññatejo, dhammatejo, caraṇatejena

tejitattā dussilyatejaṃ pariyādiyati, guṇatejena tejitattāaguṇatejaṃ pariyādiyati, paññātejena

tejitattā duppaññatejaṃ pariyādiyati, puññatejena tejitattā apuññatejaṃ pariyādiyati,

dhammatejena tejitattā adhammatejaṃ pariyādiyati

1. Khandhanasīsañca - syā, sī 2. Saṃkilesasīsañca -machasaṃ 3. Puthunānatteja - katthaci

[BJT Page 196] [\x 196/]

Salleboti kāmacchando asallokho, nekkhammaṃ sallekho, byāpādo asallokho, abyāpādo

sallekho, thinamiddhaṃ asallekho, ālokasaññā sallekho, uddhaccaṃ asallekho, avikkhepo

sallekho, vicikicchā asallekho, dhammavavatthānaṃ sallekho, avijjā asallelakho, ñāṇaṃ

sallekho, arati asallekho, pāmojjaṃ sallekho, nīvaraṇāasallekho, paṭamaṃ jhānaṃ sallekho

-pe- sabbe kilesā asallekho, arahattamaggo sallekho.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati:

puthunānattekattatejapariyādāne paññā sallekhaṭṭhe ñāṇaṃ'

Sallekhaṭṭhañāṇa niddeso.

38. Viriyārambhañāṇaṃ.

Kathaṃ asallīnattapahitattapaggahaṭṭhe paññā viriyārambhe ñāṇaṃ:

Anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya asallīnattā pahitattā

paggahaṭṭhe paññā viriyārambhe ñāṇaṃ, uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ

pahānāya asallīnattā pahitattā paggahaṭṭhe paññā viriyārambhe ñāṇaṃ, anuppannānaṃ

kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya asallīnattā pahitattā paggahaṭṭhe [PTS Page 104] [\q

104/] paññā viriyārambhe ñāṇaṃ, uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā

asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripuriyā asallinattā pahitattā

paggahaṭṭhe paññā viriyārambhe ñāṇaṃ.

Anuppannassa kāmacchandassa anuppādāya asallinattā pahitattā paggahaṭṭhe paññā

viriyārambhe ñāṇaṃ, uppannassa kāmacchandassa pahānāya asallinattā pahitattā

paggahaṭṭhe paññā viriyārambhe ñāṇaṃ anuppannassa nekkhammassa uppādāya asallinattā

pahitattā paggahaṭṭhe paññā viriyārambhe ñāṇaṃ, uppannassa nekkhammassa ṭhitiyā

asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripuriyā asallinattā pahitattā

paggahaṭṭhe paññā viriyārambhe ñāṇaṃ -peanuppannānaṃ sabbakilesānaṃ anuppādāya

asallinattā pahitattā paggahaṭṭhe paññā viriyārambhe ñāṇaṃ, uppannānaṃ sabbakilesānaṃ

pahānāya asallinattā pahitattā paggahaṭṭhe paññā viriyārambhe ñāṇaṃ, anuppannassa

arahattamaggassa uppādāya asallīnattā pahitattā paggahaṭṭhe paññā viriyārambhe ñāṇaṃ.

Uppannassa arahattamaggassa ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya

pāripuriyā asallīnattā pahitattā paggahaṭṭhe paññā viriyārambhe ñāṇaṃ.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati:

asallinattapahitattapaggahaṭṭhepaññā viriyārambhe ñāṇaṃ'

Viriyārambhañāṇa niddeso.

[BJT Page 198] [\x 198/]

39. Atthasandassanañāṇaṃ

Kathaṃ nānādhammapakāsantā paññā atthasandassane ñāṇaṃ:

Nānādhammāni pañcakkakhandhā, dvādasāyatanāni, aṭṭhārasa dhātuyo, kusalā dhammā,

akusalā dhammā, abyākatā dhammā, kāmāvacarā dhammā, rūpāvacarā dhammā,

arūpāvacarā dhammā, pariyāpannā dhammā.

Pakāsanatāti rūpaṃ aniccato pakāseti, rūpaṃ dukkhato pakāseti, rūpaṃ anattatopakāseti.

Vedanaṃ -pe- saññaṃ -pe- saṅkhāre -pe- viññāṇaṃ -pecakkhuṃ [PTS Page 105 [\q 105/]

-@]pa- jarāmaraṇaṃ aniccato pakāseti, jarāmaṇaṃ dukkhato pakāseti, jarāmaraṇaṃ anattato

pakāseti.

Atthasandassaneti kāmacchandaṃ pajahanto nekkhammatthaṃ sandasseti, byāpādaṃ

pajahanto abyāpādatthaṃ sandasseti, thinamiddhaṃ pajahanto ālokasaññatthaṃ sandasseti,

uddhaccaṃ pajahanto avikkhepatthaṃ sandasseti, vicikicchaṃ pajahanto

dhammavavatthānatthaṃ sandasseti, avijjaṃ pajahanto ñāṇatthaṃ sandasseti, aratiṃ

pajahanto pāmojjatthaṃ sandasseti, nīvaraṇe pajahanto paṭhamajjhānatthaṃ sandasseti

-pesabbakilese pajahanto arahattamaggatthaṃ sandasseti.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati: nānādhammapakāsanatā

paññāatthasandassane ñāṇaṃ'

Atthasandassanañāṇa niddeso.

40. Dassanavisuddhiñāṇaṃ

Kathaṃ sabbadhammānaṃ ekasaṅgahatā1- nānattekattapaṭivedhe paññā

dassanavisuddhiñāṇaṃ:

Sabbadhammānanti pañcakkhandhā -pe- apariyāpannā dhammā.

Ekasaṅgahatāti1- dvādasahi ākārehi sabbe dhammā2ekasaṅgahitā tathaṭṭhena anattaṭṭhena

saccaṭṭhena paṭivedhaṭṭhena abhijānanaṭṭhena parijānanaṭṭhena dhammaṭṭhena

dhātuṭṭhena3ñātaṭṭhena sacchikiriyaṭṭhena phusanaṭṭhena abhisamayaṭṭhena imehi

dvādasahi ākārehi sabbe dhammā ekasaṅgahitā.

1. Ekasaṅgahitā si, 1, 2 2. Sabbadhammā - sī1, 2 3. Dhātaṭṭhena - syā.

[BJT Page 200] [\x 200/]

Nānattekattanti kāmacchando nānattaṃ, nekkhammaṃ ekattaṃ, -pesabbakilesā nānattaṃ,

arahattamaggo ekattaṃ

Paṭivedheti dukkhasaccaṃ pariññāpaṭivedhaṃ paṭivijjhati, samudayasaccaṃ

pahānapaṭivedhaṃ paṭivijjhati, nirodhasaccaṃ sacchikiriyāpaṭivedhaṃ paṭivijjhati,

maggasaccaṃ bhāvanā paṭivedhaṃpaṭivijjhati.

Dassanavisuddhīti sotāpattimaggakkhaṇe dassanaṃ visujjhati, sotāpattiphalakkhaṇe

dassanaṃ visuddhaṃ, sakadāgāmimaggakkhaṇe dassanaṃ visujjhati,

sakadāgāmiphalakkhaṇe dassanaṃ visuddhaṃ, anāgāmimaggakkhaṇe [PTS Page 106] [\q

106/] dassanaṃ visujjhati, anāgāmiphalakkhaṇe dassanaṃ visuddhaṃ,

arahattamaggakkhaṇe dassanaṃ vusujjhati, arahattaphalakkhaṇe dassanaṃ visuddhaṃ.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati: 'sabbadhammānaṃ

ekasaṅgahatānānattekattapaṭivedhe paññā dassanavisuddhi ñāṇaṃ'.

Dassanavisuddhiñāṇaniddeso.

41. Khantiñāṇaṃ.

Kathaṃ viditattā paññā khantiñāṇaṃ:

Rūpaṃ aniccato viditaṃ, rūpaṃ dukkhato vīditaṃ rūpaṃ anattato vīditaṃ, yaṃ yaṃ viditaṃ

taṃtaṃ khamatīti viditattā paññā khantiñāṇaṃ. Vedanā aniccato viditaṃ, vedanānaṃ

dukkhato viditaṃ, vedanānaṃ anattato viditaṃ, yaṃ yaṃ viditaṃ taṃ taṃ khamatīti viditattā

paññā khantiñāṇaṃ. Saññāṇaṃ aniccato viditaṃ, saññāṇaṃ dukkhato viditaṃ, saññāṇaṃ

anattato viditaṃ, yaṃ yaṃ viditaṃ taṃ taṃ khamatīti viditattā paññā khantiñāṇaṃ.

Saṅkhārāṇaṃ aniccato viditaṃ, saṅkhārāṇaṃ dukkhato viditaṃ, saṅkhārāṃṇa anattato viditaṃ,

yaṃ yaṃ viditaṃ taṃ taṃ khamatīti viditattā paññā khantiñāṇaṃ. Viññāṇaṃ aniccato viditaṃ,

viññāṇaṃ dukkhato viditaṃ, viññāṇaṃ anattato viditaṃ, yaṃ yaṃ viditaṃ taṃ taṃ khamatīti

viditattā paññā khantiñāṇaṃ. Cakkhuṃ aniccato viditaṃ, cakkhuṃ dukkhato viditaṃ, cakkhuṃ

anattato viditaṃ, yaṃ yaṃ viditaṃ taṃ taṃ khamatīti viditattā paññā khantiñāṇaṃ.

Jarāmaraṇaṃ aniccato viditaṃ, jarāmaraṇaṃ dukkhato viditaṃ, jarāmaraṇaṃ anattato viditaṃ,

yaṃ yaṃ viditaṃ taṃ taṃ khamatīti viditattā paññā khantiñāṇaṃ. Ñāṇaṃ.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati: 'viditattā paññā khantiñāṇaṃ.

'

Khantiñāṇaniddeso

[BJT Page 202] [\x 202/]

42. Pariyogāhanañāṇaṃ

Kathaṃ phuṭṭhattā paññā pariyogāhane ñāṇaṃ rūpaṃ aniccato phusati, rūpaṃ dukkhato

phūsati, rūpaṃ anattato phūsati, yaṃ yaṃ phūsati taṃ taṃ pariyogahatīti phūṭṭhattā paññā

pariyogāhane ñāṇaṃ. Vedanaṃ aniccato phusati, vedanaṃ dukkhato phūsati, vedanaṃ

anattato phūsati, yaṃ yaṃ phūsati taṃ taṃ pariyogahatīti phūṭṭhattā paññā pariyogāhane

ñāṇaṃ. Saññaṃ aniccato phusati, saññaṃ dukkhato phūsati, saññaṃ anattato phūsati, yaṃ yaṃ

phūsati taṃ taṃ pariyogahatīti phūṭṭhattā paññā pariyogāhane ñāṇaṃ. Saṅkhāreṇaṃ aniccato

phusati, saṅkhāreṇaṃ dukkhato phūsati, saṅkhāreṇaṃ anattato phūsati, yaṃ yaṃ phūsati taṃ

taṃ pariyogahatīti phūṭṭhattā paññā pariyogāhane ñāṇaṃ. Viññāṇaṃ aniccato phusati,

viññāṇaṃ dukkhato phūsati, viññaṇaṃ anattato phūsati, yaṃ yaṃ phūsati taṃ taṃ

pariyogahatīti phūṭṭhattā paññā pariyogāhane ñāṇaṃ. Cakkhuṃ aniccato phusati, cakkhuṃ

dukkhato phūsati, cakkhaṃ anattato phūsati, yaṃ yaṃ phūsati taṃ taṃ pariyogahatīti

phūṭṭhattā paññā pariyogāhane ñāṇaṃ. Jarāmaraṇaṃ aniccato phusati, jarāmaraṇaṃ

dukkhato phūsati, jarāmaraṇaṃ anattato phūsati, yaṃ yaṃ phūsati taṃ taṃ pariyogahatīti

phūṭṭhattā paññā pariyogāhane ñāṇaṃ.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati: 'phūṭṭhattā paññā

pariyogāhane ñāṇaṃ. [PTS Page 107 [\q 107/] ']

Pariyogāhanañāṇaniddeso

43. Padesavihārañāṇaṃ.

Kathaṃ samodahane1 paññā padesavihāre ñāṇaṃ:

Micchādiṭṭhipaccayāpi vedayitaṃ, miccādiṭṭhivūpasamapaccayāpi vedayitaṃ,

sammādiṭṭhipaccayāpi vedayitaṃ, sammādiṭṭhivūpasamapaccayāpi vedayitaṃ, micchā

saṅkappapaccayāpi vedayitaṃ, micchāsaṅkappavūpasamapaccayāpi vedayitaṃ,

sammāsaṅkappapaccayāpi vedayitaṃ, sammāsaṅkappavūpasamapaccayāpi vedayitaṃ,

sammāsaṅkappa paccayāpi vedayitaṃ, sammāsaṅkappavūpasamapaccayāpi vedayi

sammāsaṅkappapaccayāpi vedayitaṃ, sammāsaṅkappavūpasamapaccayāpi vedayitaṃ,

micchāvumuttipaccayāpi vedayitaṃ, micchāvumuttivūpasamapaccayāpi vedayitaṃ,

sammāvimuttipaccayāpi vedayitaṃ, sammāvumuttivūpasamapaccayāpi vedayitaṃ,

chandapaccayāpi vedayitaṃ, chandavūpasamapaccayāpi vedayitaṃ, mitakkapaccayāpi

vedayitaṃ, vitakkavūpasamapaccayāpi vedayitaṃ, saññāpaccayāpi vedayitaṃ,

saññāvūpasamapaccayāpi vedayitaṃ.

Chando ca avupasanto hoti, vitakko ca avupasanto hoti, saññā ca avupasantā2hoti,

tappaccayāpi vedayitaṃ, chando ca vūpasanto hoti, vitakko ca avupasanto hoti, saññā va

avupasantā hoti, tappaccayāpi vedayitaṃ, chando ca vūpasanto hoti, vitakko ca vūpasanto

hoti, saññā ca avupasantā hoti, tappaccayāpi vedayitaṃ, chando ca vūpasanto hoti, vitakko

ca vūpasanto hoti, saññā ca vūpasantā hoti, tappaccayāpi vedayitaṃ, appattassa pattiyā atthi

āsavaṃ3 tasmimpi ṭhāne anuppatte tappaccayāpi vedayitaṃ.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati: 'samodahane1 paññā

padesavihāre ñāṇaṃ'

Padesavihārañāṇaniddeso.

1. Samodāhane [PTS. 2.] Avupasanto - si1, 2, [PTS 3.] Āsāvaṃ- pu, āsavaṃmachasaṃ, sa,

[BJT Page 204] [\x 204/]

44-49, Vivaṭaṭañāṇachakkaṃ.

(44 Saññāvivaṭṭañāṇaṃ)

Kathaṃ adhipatattā paññā saññāvivaṭṭe ñāṇaṃ:

Nekkhammādhipatattā1 paññā kāmacchandato saññāya vivaṭṭatīti adhipatattā paññā

saññāvivaṭṭe4 ñāṇaṃ, abyāpādādhipatattā paññā byāpādato saññāya vivaṭṭatīti adhipatattā

paññā saññāvivaṭṭe ñāṇaṃ, ālokasaññādhipatattā [PTS Page 108] [\q 108/] paññā

thinamiddhato saññāya vivaṭṭatīti adhipatattā paññā saññāvivaṭṭe ñāṇaṃ,

avikkhepādhipatattā paññā uddhaccato saññāya vivaṭṭatīti adhipatattā paññā saññāvivaṭṭe

ñāṇaṃ, dhammavavatthānādhipatattā paññā vicikicchāya saññāya vivaṭṭatīti adhipatattā

paññā saññāvivaṭṭe4 ñāṇaṃ, ñāṇādhipatattā paññā avijjāya saññāya vivaṭṭatīti adhipatattā

paññā saññāvivaṭṭe4 ñāṇaṃ, pāmojjādhipatattā paññā aratiyā saññāya vivaṭṭatīti

adhipatattā paññā saññāvivaṭṭe4 ñāṇaṃ, paṭhamajjhānādhipatattā paññā nīvaraṇehi

saññāya vivaṭṭatīti adhipatattā paññā saññāvivaṭṭe ñāṇaṃ, dutiyena jhānenādhipatatti

paññā nīvaraṇehi vitakkavicārena kampatīti samathabalaṃ saññā vivaṭṭatīti

adhipatattāpaññā saññā vivaṭṭe ñāṇaṃ tatiyena jhānenādhipatti paññānīvaraṇe pītiyā na

kampatīti samathabalaṃgha saññā vivaṭṭatīti adhipatattā paññā saññā vivaṭṭe ñāṇaṃ

catutthena jhānenādhipatatti paññā nīvaraṇe sukhadukkhe na kampatīti samathabalaṃ,

ākāsānañcāyatana samāpattiyā rūpasaññāya paṭighasaññāya nānattasaññāya na kampatīti

samathabalaṃ. Viññāṇañcāyatanasamāpattiyā ākāsānañcāyatanasaññāya na kampatīti

samaphabalaṃ, ākiñcaññāyatanasamāpattiyā viññāṇañcāyatanasaññāya na kampatīti

samathabalaṃ. Neva saññānāsaññāyatanasamāpattiyā ākiñcaññāyatanasaññāya na kampatīti

samathabalaṃ, uddhacceuddhaccasahagatakilese ca khandhe ca na kampati, na calati, na

vedhatīti samathabalaṃ nīvaraṇehi saññā vivaṭṭatīti adhipatattāpaññā saññā vivaṭṭe

ñāṇaṃ. Arahatta maggattā paññā sabbakilesehi saññāya vivaṭṭatīti adhipatattā paññā saññā

vivaṭṭe ñāṇaṃ. Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ. Pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati: ' adhipatattā

paññā saññāvivaṭṭe ñāṇa. '

(45. Cetovivaṭṭañāṇaṃ)

Kathaṃ nānatte paññā cetovivaṭṭe ñāṇaṃ:

Kāmacchando nānattaṃ, nekkhammaṃ5 ekattaṃ, nekkhammekattaṃ cetayato kāmacchandato

cittaṃ vivaṭṭatīti2 nānatte paññācetovivaṭṭe ñāṇaṃ. Byāpādo nānattaṃ, abyāpādo ekattaṃ,

abyāpādekattaṃ cetayato byāpādato cittaṃ vivaṭṭatīti nānatte paññā cetovivaṭṭe ñāṇaṃ.

Thinamiddhaṃ nānattaṃ, alokasaññā ekattaṃ, ālokasaññekattaṃ cetayato thinamiddhato

cittaṃ vivaṭṭatīti nānatte paññā tetovivaṭṭe ñāṇaṃ. Thinamiddhaṃ nānattaṃ, alokasaññā

ekattaṃ. Ālokasaññekatta cetayato thinamiddhato cittaṃ vivaṭṭatīti nānatte paññā

cetovivaṭṭe ñāṇaṃ. Avikkhepādhipattaālokasaññekattaṃ cetayato ālokasaññekattaṃ

saññāvivaṭṭe ñāṇaṃ. Dhammavavatthānādhipattaālokasaññekattā vicikicchāya saññāya

vivaṭṭatīti dhammavavatthānādhipatta āloka saññāya vivaṭṭatīti ñāṇaṃ.

Ñāṇādhipatattaālokasaññekatta avijjāya saññāya vivaṭṭatīti dhammavavatthānādhipatta

āloka saññāya vivaṭṭatiti adhipatattā paññā saññāvivaṭṭe ñāṇaṃ,

pāmojjādhipattaālokasaññekattaṃ aratiyā saññāya vivaṭṭatiti pāmojjadhipatta

ālokasaññekattā saññāvivaṭṭe ñāṇaṃ, paṭhamajjhānādhipattaālokasaññekatta nīvaraṇehi

saññā vivaṭṭatīti paṭhamajjhānādhipattaālokasaññekatta saññā vivaṭṭe ñāṇaṃ.

Dutiyanajhānenaālokasaññekatta nīvaraṇe na kampatīti samathabalaṃ saññā vivaṭṭatīti

ālokasaññekatta saññā vivaṭṭe ñāṇaṃ. Tatiyena jhānena pītiyā na kampatīti samathabalaṃ

saññā vivaṭṭe ñāṇaṃ. Catutthena jhānena sukhadukkhe na kampatita samathabalaṃ

adhipatattāpaññāālokasaññekattaṃ sañña vivaṭṭe ñāṇaṃ. Ākāsānañcāyatana samāpattiyā

rūpasaññāya paṭighasaññāya nānattayaññāya na kampatīti samathabalaṃ saññā

vivaṭṭeñāṇaṃ. Vuññāṇañcāyatanasamāpattiyā ākāsānañcāyatanasaññāya na kampatiti

samathabalaṃ adhipatattāpaññāālokasaññekattaṃ paññā tetovivaṭṭe ñāṇaṃ.

Ākiñcaññāyatanasamāpattiyā viññāṇañcāyatanasaññāya na kampatīti samathabalaṃ

adhipatattāālokasaññekattaṃ cetayato vivaṭṭe ñāṇaṃ. Nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā

ākiñcaññāyatanasaññāya na kampatīti samathabalaṃ adhipatattāālokasaññekattaṃ saññā

vivaṭṭe ñāṇaṃ. Arahatta maggattā ekattaṃ. Arahattamaggekattaṃ cetayato sabbakilesehi

cittaṃ vivaṭṭatīti nānatte paññā cetovivaṭṭe ñāṇaṃ.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati: 'nānatte paññā cetovivaṭṭe

ñāṇaṃ. '

1. Nekkhammādhipavattā -sa 2. Vivattatīti - sī1. 2 3. Adhipavattā - sa 4. Saññāvivatte-sī1,

2 5. Nikkhammaṃ-sī1, 2 6. Nānatte- sī2.

[BJT Page 206] [\x 206/]

(46 Vittavivaṭṭañāṇaṃ)

Kathaṃ adhiṭṭhāne paññā cittavivaṭṭe ñāṇaṃ:

Kāmaccandaṃ pajahanto nekkhammavasena cittaṃ adiṭṭhātīti adhiṭṭhāne paññā

cittavivaṭṭeñāṇaṃ. Byāpādaṃ [PTS Page 109] [\q 109/] pajahanto abyāpādavasena cittaṃ

adhiṭṭhātīti adiṭṭhānepaññā cittavivaṭṭe ñāṇaṃ. Thinamiddhaṃ pajahanto

ālokasaññāvasena cittaṃ adhiṭṭhātīti adhiṭṭhāne paññā cittavivaṭṭe ñāṇaṃ. -Pesabbakilese

pajahanto arahattamaggavasena cittaṃ adhiṭṭhātīti adiṭṭhāne paññā cittavivaṭṭe ñāṇaṃ.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati: 'adhiṭṭhāne paññā cittavivaṭṭe

ñāṇaṃ'.

(47. Ñāṇavivaṭṭañāṇaṃ)

Kathaṃ suññate pañña ñāṇavivaṭṭe ñāṇaṃ:

Cakkhuṃ suññaṃ1 attena vā attaniyena vā niccena vā dhuvena vā sassatena vā

aviparināmadhammena vāti yathābhūtaṃ jānato2 passato cakkhābhinivesato3 ñāṇaṃ

vivaṭṭatīti suññate paññā ñāṇavivaṭṭe ñāṇaṃ. 'Sotaṃ suññaṃ1 attena vā attaniyena

Vā niccena vā dhuvena vā sassatena vā aviparināmadhammena vāti yathābhūtaṃ jānato2

passato cakkhābhinivesato3 ñāṇaṃ vivaṭṭatīti suññate paññā ñāṇavivaṭṭe ñāṇaṃ. 'Ghānaṃ

suññaṃ1 attena vā attaniyena vā niccena vā dhuvena vā sassatena vā

aviparināmadhammena vāti yathābhūtaṃ jānato2 passato cakkhābhinivesato3 ñāṇaṃ

vivaṭṭatīti suññate paññā ñāṇavivaṭṭe ñāṇaṃ. 'Jivhā suñño attena vā attaniyena vā niccena

vā dhuvena vā sassatena vā aviparināmadhammena vāti yathābhūtaṃ jānato2 passato

cakkhābhinivesato3 ñāṇaṃ vivaṭṭatīti suññate paññā ñāṇavivaṭṭe ñāṇaṃ. 'Kāyo suñño

attena vā attaniyena vā niccena vā dhuvena vā sassatena vā aviparināmadhammena vāti

yathābhūtaṃ jānato2 passato cakkhābhinivesato3 ñāṇaṃ vivaṭṭatīti suññate paññā

ñāṇavivaṭṭe ñāṇaṃ. 'Mano suñño attena vā attaniyena vā niccena vā dhuvena vā sassatena

vā aviparināmadhammena vāti yathābhūtaṃ jānato2 passato mānābhinivesato3 ñāṇaṃ

vivaṭṭatīti suññate paññā ñāṇavivaṭṭe ñāṇaṃ. '

(48. Vimokkhavivaṭṭañāṇaṃ)

Kathaṃ vossagge paññā vimokkhavivaṭṭe ñāṇaṃ:

Nekkhammena kāmacchandaṃ vossajjatīti vossagge paññā vimokkhavivaṭṭe ñāṇaṃ,

abyāpādena vyāpādaṃ vossajjatīti vossaggo paññā vimokkhavivaṭṭe ñāṇaṃ, ālokasaññāya

thīnamiddhaṃ vossajjatī'ti vossagge paññā vimokkhavivaṭṭe ñāṇaṃ. Avikkhepena

uddhaccaṃ vossajjatīti vossagge paññā vimokkhavivaṭṭe ñāṇaṃ, dammavavatthānena

vicikicchaṃ vossajjatīti vossagge paññā [PTS Page 110] [\q 110/] vimokkhavivaṭṭe

ñāṇaṃ -pe-arahattamaggena sabbakilese vossajjatīti vossagge paññā vimokkhavivaṭṭe

ñāṇaṃ.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ. Pajānanaṭṭhena paññā. Te vuccati: ' vossagge paññā

vimokkhavivaṭṭe ñāṇaṃ'.

1. Cakkhu suññaṃ- machasaṃ'sa 2. Pajānato-syā. 3. Passato va kāmābhinivesato-syā.

[BJT Page 208] [\x 208/]

(49. Saccavivaṭṭañāṇaṃ)

Kathaṃ tathaṭṭhe paññā saccavivaṭṭe ñāṇaṃ:

Dukkhassa pīḷanaṭṭhaṃ saṅkhataṭṭhaṃ santāpaṭṭhaṃ viparināmaṭṭhaṃ parijānanto

vivaṭṭatīti tathaṭṭhepaññā saccavivaṭṭe ñāṇaṃ, samudayassa āyūhanaṭṭhaṃ nidānaṭṭhaṃ

saññogaṭṭhaṃ paḷibodhaṭṭhaṃ pajahanto vivaṭṭatīti tathaṭṭhe paññā saccavivaṭṭe ñāṇaṃ,

nirodhassa nissaraṇaṭṭhaṃ vivekaṭṭhaṃ asaṅkhataṭṭhaṃ amataṭṭhaṃ sacchikaronto

vivaṭṭatīti tathaṭṭhe paññāsaccavivaṭṭe ñāṇaṃ, maggassa niyyānaṭṭhaṃ hetuṭṭhaṃ1

dassanaṭṭhaṃ ādhipateyyaṭṭhaṃ bhāvento vivaṭṭatīti tathaṭṭhe paññā saccavivaṭṭe ñāṇaṃ.

Saññāvivaṭṭe, 2 cetovivaṭṭe, cittavivaṭṭe, ñāṇavivaṭṭo, mimokkhavivaṭṭe, saccavivaṭṭo.

Sañjananto vivaṭṭatīti saññā vivaṭṭe, vetayanto vivaṭṭatīti cetovivaṭṭo vijānanto vivaṭṭatīti

cittavivaṭṭe, ñāṇaṃ karonto vivaṭṭatīti ñāṇavivaṭṭe vossajjanto vivaṭṭatīti

vimokkhavivaṭṭe, tathaṭṭhe vivaṭṭatīti saccavivaṭṭo.

Yattha saññāvivaṭṭe tattha cetovivaṭṭo. Yattha cetovivaṭṭe tattha saññāvivaṭṭe, yattha

saññāvivaṭṭe cetovivaṭṭe tattha cittavivaṭṭo, yattha cittavivaṭṭo tattha saññāvivaṭṭe

cetovivaṭṭo, yattha saññāvivaṭṭo cetovivaṭṭo cittavivaṭṭo tattha ñāṇavivaṭṭo, yattha

ñāṇavivaṭṭo tattha saññāvivaṭṭo cetovivaṭṭo cittavivaṭṭo, yattha saññāvivaṭṭo cetovivaṭṭo

cittavivaṭṭo ñaṇavivaṭṭo tattha vimokkhavivaṭṭo, yattha vimokkhavivaṭṭe tattha

saññāvivaṭṭo cetovivaṭṭo cittavivaṭṭo ñāṇavivaṭṭo, yattha saññāvivaṭṭo cetovivaṭṭo

cittavivaṭṭo ñāṇavivaṭṭe vimokkhavivaṭṭe tattha saccavivaṭṭo, yattha saccavivaṭṭo tattha

saññāvivaṭṭo cetovivaṭṭe cittavivaṭṭo ñāṇavivaṭṭe vimokkhavivaṭṭo.

Taṃ ñātaṭṭhena [PTS Page 111] [\q 111/] ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati:

'tathaṭṭhe paññā saccavivaṭṭe ñāṇaṃ. '

Vivaṭṭañāṇachakkaniddeso.

1. Hetaṭṭhaṃ- syā 2. Saññāvivatto ( iccādi) -si1, 2.

[BJT Page 210] [\x 210/]

50. Idadhividhañāṇaṃ

Kathaṃ kāyampa cittampi ekavavatthānatā sukhasaññañca lahusaññañca adhiṭṭhānavasena

ijjhanaṭṭhepaññā iddhividhe ñāṇaṃ:

Idha bhikkhu chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhapādaṃ bhāveti,

viriyasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti,

cittasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti,

vīmaṃsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgatasaṃ iddhipādaṃ bhāveti, so imesu catusu

iddhipādesu cittaṃ paribhāveti, paridameti, muduṃ karoti kammaniyaṃ. So imesu catusu

iddhipādesu cittaṃ paribhāvetvā paridametvā muduṃ karitvā kammaniyaṃ kāyampi citte

samodahati, cittampi kāye samodahati, kāyavasena cittaṃ parināmeti, cittavasena kāyaṃ

parināmeti, kāyavasena cittaṃ adhiṭṭhāti, cittavasena kāyaṃ adhiṭṭhāti, kāyavasena cittaṃ

parināmetvā, cittavasena kāyaṃ parinametvā, kāyavasena cittaṃ adhiṭṭhahitvā, cittavasena

kāyaṃ adhiṭṭhahitvā, sukhasaññañca lahusaññañca kāye okkamitvā viharati so tathā

bhāvitena cittena parisuddhena pariyodātena iddhividhañāṇāya cittaṃ abhinīharati

abhininnāmeti.

So anekavihitaṃ iddhividhaṃ paccanubhoti: ekopi hutvā bahudhā hoti, bahudhāpi hutvāeko

hoti, āvībhāvaṃ tirobhāvaṃ tirokuḍḍaṃ tiropākāraṃ tiropabbataṃ asajjamāno gacchati

seyyathāpi ākase. Paṭhaviyāpi1 ummujjanimujjaṃ karoti seyyathāpiudake. Udakepi

abhijjamāne gacchati seyyathāpi paṭhaviyaṃ. Akāsepi pallaṅkenakamati2 seyyathāpi pakkhī

sakuṇo. Imepi candimasuriye evaṃmahiddhike evaṃmahānubhāve pāṇinā parimasati

parimajjati. Yāva brahmalokāpi kāyena vasaṃ vatteti.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati: 'kāyampi cittampi

ekavavatthānatā sukhasaññāñca lahusaññañca adhiṭṭhānavasena ijjhanaṭṭhe paññā

iddhividhe ñāṇaṃ. [PTS Page 112 [\q 112/] ']

Eddhividhañāṇaniddeso.

1. Pathaviyāpi - macasaṃ. Caṅkamati - syā,

[BJT Page 212] [\x 212/]

51. Sotadhātuvusuddhiñāṇaṃ

Kathaṃ citakkavipphāravasena nānattekattasaddanimittānaṃ pariyogāhane paññā

sotadhātuvisuddhiñāṇaṃ:

Idha bhikkhu chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti.

Viriyasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti,

cittasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti.

Vīmaṃsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti. So imesu catusu

iddhipādesu cittaṃ paribhāveti, paridameti, muduṃ karoti kammaniyaṃ so imesu catusu

iddhipādesu cittaṃ paribhāvetvā paridametvā muduṃ karitvā kammaniyaṃ, dūrepi

saddānaṃ1 saddanimittaṃ manasi kāroti, santikepi saddānaṃ saddanimittaṃ manasikaroti,

oḷārikanampisaddānaṃ saddanimittaṃ manasikaroti, sukhumānampi saddānaṃ

saddanimittaṃ manasikaroti, saṇhasaṇhānampi saddānaṃ saddanimittaṃ manasikaroti,

puratthimāyapi disāya saddānaṃ saddanimittaṃ manasikaroti, pacchimāyapi disāya

saddānaṃ saddanimittaṃ manasikaroti, uttarāyapi disāya saddānaṃ saddanimittaṃ

manasikaroti, dakkhiṇāyapi disāya saddānaṃ saddanimittaṃ manasikaroti, puratthimāyapi

anudisāya saddānaṃ saddanimittaṃ manasikaroti, pacchimāyapi anudisāya saddānaṃ

saddanimittaṃ manasikaroti. Uttarāyapi anudisāya saddānaṃ saddanimittaṃ manasikaroti.

Dakkhiṇāyapi anudisāya saddānaṃ saddanimittaṃ manasikaroti. Heṭṭhimāyapi disāya

saddānaṃ saddanimittaṃ manasikaroti. Uparimāyapi disāya saddānaṃ saddanimittaṃ

manasikaroti.

So tathā bhāvitena cittena parisuddhena pariyodātena sotadhātu2 visuddhiñāṇāya cittaṃ

abinīharati abhinīnnāmeti. So dibbāya sotadhātuyā vusuddhāya atikkantamānusikāya3 ubho

sadde suṇāti dibbe ca mānuse ca, ye dūre ca santite ca.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati: 'vitakkavipphāravasena

nānattekattasaddanimittānaṃ pariyogāhane paññā sotudhātuvisuddiñānaṃ'. [PTS Page 113]

[\q 113/]

Sotadhātuvisuddhiñāṇaniddeso.

52. Cetopariyañāṇaṃ

Kathaṃ tiṇṇaṃ cittānaṃ vipphārattā indriyānaṃ pasādavasena

nānattekattaviññāṇacariyāpariyogāhane paññā cetopariyañāṇaṃ:

Idha bhikkhu chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti.

Viriyasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti,

cittasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti.

Vīmaṃsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti. So imesu catusu

iddhipādesu bhāvitesu cittaṃ paribhāveti, paridameti, muduṃ karoti kammaniyaṃ. So imesu

catusu iddhipādesu cittaṃ paribhāvetvā paridametvā muduṃ karitvā kammaniyaṃ

evaṃjānāti: 4 ' idaṃ rūpaṃ somanassindriyasamuṭṭhitaṃ, idaṃ rūpaṃ

domanassindriyasamuṭṭhitaṃ, idaṃ rūpaṃ upekkhindriyasamuṭṭhita'nti.

1. Sattānaṃ - sī1 2. Sotadhātuyā - syā 3. Atikkantamānusakāya - sa 4. Pajanāti - machajaṃ,

[PTS.]

[BJT Page: 214 [\x 214/] ]

So tathā bhāvitena cittena parisuddhena pariyodātena ceto pariyañāṇāya cittaṃ abhinīharati,

abhininnāmeti. So parasattānaṃ parapuggalānaṃ cetasā ceto paricca pajānāti. Sarāgaṃ vā

cittaṃ 'sarajagaṃ citta'nti pajānāti, cītarāgaṃ vā cittaṃ 'vītarāgaṃ cittaṃ'nti pajānāti, sadosaṃ

vā cittaṃ sadosaṃ vā citta'nti pajānāti, vītadosaṃ vā citta vītadosaṃ citta'nti pajānāti,

samohaṃ vā cittaṃ samehaṃ citta'nti pajānāti, vītamohaṃ vā cittaṃ vītamohaṃ citta'nti

pajānāti, saṅkhittaṃ vā cittaṃ saṅkhittaṃ citta'nti pajānāti, vikkhittaṃ vā citaṃ vikkhittaṃ vā

citta'nti pajānāti, mahaggataṃ vi cittaṃ mahaggataṃ vā citta'nti pajānāti amahaggataṃ vā

cittaṃ amahaggataṃ vā citta'nti pajānāti, sauttaraṃ vā cittaṃ sauttaraṃ vā citta'nti pajānāti

anuttaraṃ vā cittaṃ anuttaraṃ vi citta'nti pajānāti samāhitaṃ vā cittaṃ samāhitaṃ vā citta'nti

pajānāti, asamāhitaṃ vā cittaṃ asamāhitaṃ vā citta'nti pajānāti, vimuttaṃ vā cittaṃ vimuttaṃ

citta'nti pajānāti, avumuttaṃ vā cittaṃ 'avimuttaṃ citta'nti pajānāti.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati: 'tiṇṇaṃ cittānaṃ vipphārattā

induyānaṃ pasādavasena nānattekattaviññāṇavariyāpariyogāhane paññā cetopariyañāṇaṃ.

'

Cetopariyañāṇaniddeso.

53. Pubbenivāsānussatiñāṇaṃ.

Kathaṃ paccayapavattānaṃ1 dhammānaṃ nānattekattakammavipphāravasena [PTS Page 114]

[\q 114/] pariyogāhane paññā pubbenivāsānussatiñāṇaṃ:

Idha bhikkhu chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti. Muduṃ

karitvā kammaniyaṃ evaṃ jānāti: 2 'imasmiṃ sati idaṃ hoti, imassuppādā idaṃ uppajjati,

yadidaṃ avijjāpaccayā saṅkhārāga saṅkhārapaccayāviññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmārūpaṃ,

nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṃ, saḷāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā,

vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayā upādānaṃ, upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti,

jātipaccayā jarāmaraṇaṃ, sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā sambhavanti. Evametassa

kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

So tathā bhāvitena cittena parisuddhena pariyodātena pubbenivāsānussatiñāṇāya cittaṃ

abhinīharati, abhininnāmeti: so anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati, syethidaṃ:

ekampijātiṃ, dvepi jātiyo, tissopi jātiyo, catassopi jātiyo, pañcapi jātiyo, dasapi jātiyo,

vīsampi jātiyo, tiṃsampi jātiyo, cattāḷīsampi jātiyo, paññāsampi jātiyo, jātisatampi,

jātisahassampi, jātisatasahassampi. Anekepi saṃvaṭṭakappe, anekepi vivaṭṭakappe, anekepi

saṃvaṭṭavivaṭṭakappe, 'amutrāsaṃ evannāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃ

sukhadukkhapaṭisaṃvedī

Evamāyupariyanto, so tato cuto īdhūpapanno'ti. Iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ

pubbenivāsaṃ anussajarati.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati: 'paccaya pavattānaṃ

dhammānaṃ nānattekattakammavipphāravasena pariyegāhane paññā

pubbenivāsānussatiñāṇaṃ. '

Pubbenivāsānussatiñāṇa niddeso.

1. Paccayānaṃ vavatthānaṃ - si 2. Pajānāti - syā, [PTS]

[BJT Page 216] [\x 216/]

54. Dibbacakkhūñāṇaṃ.

Kathaṃ obhāsavasena nānattekattarūpanimittānaṃ dassanaṭṭhe paññā dibbacakkhuñāṇaṃ.

:

Idha bhikkhu chandasamādhi padhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti. Idha

bhikkhu chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti.

Viriyasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti,

cittasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti.

Vīmaṃsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti. So imesu catusu

iddhipādesu cittaṃ paribhāveti, paridameti, muduṃ karoti kammaniyaṃ so imesu catusu

iddhipādesu cittaṃ paribhāvetvā paridametvā muduṃ karitvā kammaniyaṃ, so imesu catusu

iddhipādesu cittaṃ paribhāvetvā paridametvā muduṃ karitvā [PTS Page 115] [\q 115/]

kammaniyaṃ ālokasaññaṃ manasikaroti, divāsaññaṃ adhiṭṭhāti, 'yathā divā tathā rattī, yathā

ratti tathā divā3 iti vivaṭena1 cetasā apariyonaddhena sappabhāsaṃ cittaṃ bhāveti.

So tathā bhāvitena cittena parisuddhena pariyedātena sattānaṃ cūtupapātañāṇāya

cittaṃabhinīharati, abhininnāmeti, so dibbena cakkhunā vusuddhena atikkantamānusakena

satte passati cavamāne uppajjamāne2 hīne paṇīte suvaṇṇe3 dubbaṇṇe sugate duggate

yathākammūpage satte pajānāti: 'ime vata bhonto sattā kāya duccaritena samannāgatā

vacīduccaritena samannāgatā manoduccaritena samannāgatā ariyānaṃ upavādakā

micchādiṭṭhikā micchādiṭṭhikammasamādānā, te kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ

duggatiṃvinīpātaṃ nirayaṃ upapannā. Ime vā pana bhento sattā kāyasucaritena

samannāgatā vacīsucaritena samannāgatā manosucaritena samannāgatā ariyānaṃ

anupavādakāsammādiṭṭhikā sammadiṭṭhikammasamādānā, te kāyassabhedā parammaraṇā

sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapannā'ti. Iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena

satte passati cavamāne uppajjamāne2 hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate

yathā kammūpage satte pajānāti.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati: 'obhāsavasena

nānattekattarūpanimittānaṃ dassanaṭṭhe paññā dibbacakkhuñāṇaṃ. '

Dibbacakkhuñāṇaniddeso

1. Vivattena - sī, 2. 2. Upapajjamāne- machasaṃ. Syā[PTS. 3.] Savaṇṇe-[PTS]

[BJT Page 218] [\x 218/]

55. Āsavakkhayañāṇaṃ.

Kathaṃ vatusaṭṭhiyā ākārehi tiṇṇaṃ1 indriyānaṃ vasībhāvatā paññā āsavānaṃ khaye

ñāṇaṃ:

Katamesaṃ tiṇṇaṃ1 indriyānaṃ: anaññātaññassāmītindriyassa, aññindriyassa,

aññātāvindriyassa.

Anaññataññassāmītindriyaṃ kati ṭhānāni gacchati, aññindriyaṃ katiṭhānāni gacchati,

aññātāvinduyaṃ kati ṭhānāni gacchati: anaññātaññassāmītindriyaṃ ekaṃ ṭhānaṃ gacchati:

sotāpattimagga. Aññindriyaṃ cha ṭhānāni gacchati: [PTS Page 116] [\q 116/]

sotāpattiphalaṃ, sakadāgāmumaggaṃ, sakadāgāmiphalaṃ anāgāmi maggaṃ anāgāmiphalaṃ,

arahattamaggaṃ. Aññātāvindriyaṃ ekaṃ ṭhānaṃ gacchati: arahattaphalaṃ.

Sotāpattimaggakkhaṇe anaññātaññassāmītindriyassa saddhindriyaṃ adhimokkhaparivāraṃ

hoti, viriyindriyaṃ paggahaparivāraṃ hoti, satindriyaṃ upaṭṭhānaparivāraṃ hoti,

samādhindriyaṃ avikkhepaparivāraṃ hoti, paññindriyaṃ dassanaparivāraṃ hoti, manindriyaṃ

vijānanaparivāraṃ hoti, somanassindriyaṃ abhisandanaparivāraṃ2 hoti, jīvitindriyaṃ

pavattasantatādhipateyyaparivāraṃ hoti, sotāpattimaggakkhaṇe jātā dhammā ṭhapetvā

Cittasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ sabbeva kusajala honti, sabbeva anāsavā honti, sabbeva niyyānikā

honti, sabbeva apavayagāmino honti, sabbeva lokuttarā honti, sabbeva nibbānārammaṇā

honti, sotāpattimaggakkhaṇe anaññātaññassamītinduyassa imāni aṭṭhindriyāni

sahajātaparivārā honti, aññamaññaparivārā honti, nissayaparivārā honti, sampayuttaparivārā

honti, sahagatā honti. Sahajātā honti, saṃsaṭṭhā honti, sampayuttā honti. Teva tassa ākārā

ceva honti parivārā ca.

Sotāpattiphalakkhaṇe aññinduyassa saddhinduyaṃ adimokkhaparivāraṃ hoti, viriyindriyaṃ

paggahaparivāraṃ hoti, satindriyaṃ upaṭṭhānaparivāraṃ hoti, samādindriyaṃ

avikkhepaparivāraṃ hoti, paññindriyaṃ dassanaparivāraṃ hoti, manindriyaṃ

vijānanaparivāraṃhoti, somanassindriyaṃ abhisandanaparivāraṃ2 hoti, jīvitindriyaṃ

pavattasantatādhipateyyaparivāraṃ hoti, sotāpatti phalakkhaṇe jātā dhammā sabbeva

abyākatā honti ṭhapetvā cittasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ, sabbeva anāsavā honti, sabbeva lokuttarā

honti, sabbeva nibbānārammaṇā honti, sotāpattiaññamaññaparivārāhonti, nissayaparivārā

honti, sampayuttaparivārā honti, sahagatā honti, sahajātā honti, saṃsaṭṭhā honti, sampayuttā

honti, teva tassa ākārā ceva honti parivārā ca. [PTS Page 117] [\q 117/]

1. Tiṇṇannaṃ machasaṃ, - syā[PTS 2.] Abhinandanaparivāraṃsyā, [PTS,] sī 1, 2

[BJT Page 220] [\x 220/]

Sakadāgāmimaggakkhaṇe aññindriyassa saddhindriyaṃ adhimokkhaparivāraṃ hoti,

sakadāgāmiphalakkhaṇe aññindriyassa saddhindriyaṃ adhimokkhaparivāraṃ hoti,

anāgāmimaggakkhaṇe aññindriyassa saddhindriyaṃ adhimokkhaparivāraṃ hoti,

anāgāmiphalakkhaṇe aññindriyassa saddhindriyaṃ adhimokkhaparivāraṃ hoti,

arahattimaggakkhaṇe aññindriyassa saddhindriyaṃ adhimokkhaparivāraṃ hoti,

viriyindriyaṃ paggahaparivāraṃ hoti, satindriyaṃ upaṭṭhānaparivāraṃ hoti, samādhindriyaṃ

avikkhepaparivāraṃ hoti, paññindriyaṃ dassanaparivāraṃ hoti, manindriyaṃ

vijānanaparivāraṃ hoti, somanassindriyaṃ abhisandanaparivāraṃ2 hoti, jīvitindriyaṃ

pavattasantatādhipateyyaparivāraṃ hoti,

Arahattamaggakkhaṇe jātā dhammā ṭhapetvā cittasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ sabbeva kusalā

honti, sabbeva anāsavā honti, sabbeva niyyānikā honti, sabbeva apacayagāmino honti,

sabbeva lokuttarā honti, sabbeva nibbānārammaṇā honti aharattamaggakkhaṇe

aññindriyassa imāni aṭṭhindriyāni sahajātaparivārā honti, aññamaññaparivārā honti,

nissayaparivārā honti, sampayuttaparivārā honti, sahagatā honti, sahajātā honti, saṃsaṭṭhā

honti, sampayuttā honti. Teva tassa ākārāceva honti parivārā ca.

Arahattaphalakkhaṇe aññātāvindriyassa saddhindriyaṃ adhimokkhaparivāraṃ hoti,

viriyindriyaṃ paggahaparivāraṃ hoti, satindriyaṃ upaṭṭhānaparivāraṃ hoti, samādhindriyaṃ

avikkhepaparivāraṃ hoti, paññindriyaṃ dassanaparivāraṃ hoti, manindriyaṃ

vijānanaparivāraṃ hoti, somanassindriyaṃ abhisandanaparivāraṃ2 hoti, jīvitindriyaṃ

pavattasantatādhipateyyaparivāraṃ hoti. Arahattaphalakkhaṇe jātā dhammā sabbeva

abyākatā honti, ṭhapetvā cittasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ, sabbeva anāsavā honti, sabbeva lokuttarā

honti, sabbeva nibbānārammaṇā honti. Arahattaphalakkhaṇe aññatāvindriyassa imāni

aṭṭhindriyāni sahajātaparivārā honti, aññamaññaparivārā honti, nissayaparivārā honti,

sampayuttaparivārā honti, sahagatā honti, sahajātā honti, saṃsaṭṭhā honti, sampayuttā honti.

Teva tassa ākārā ceva honti parivārā ca. Iti imāni aṭṭhaṭṭhakāni catusaṭṭhi honti.

Āsavāti katame te āsavā: kāmāsavo, bhavāsavo, diṭṭhāsavo, avijjāsavo.

Katthete āsavā khīyanti: sotāpattimaggena anavaseso diṭṭhāsavo khiyati, apāyagamanīyo

[PTS Page 118] [\q 118/] kāmāsavo khīyati, apāyagamanīyo bhavāsavo khīyati,

apāyagamanīyo avijjāsavo khīyati, etthete āsavā khīyanti.

Sakadāgāmumaggena oḷāriko kāmāsavo khīyati, tadekaṭṭho bhavāsavo khīyati, tadekaṭṭho

avijjāsavo kīyati, etthete āsavā khīyanti.

Anāgāmimaggena anavaseso kāmāsavo khīyati, tadekaṭṭho gavāsavo khīyati, tadekaṭṭho

avijjāsavo khīyati, etthete āsavā khīyanti.

Arahattamaggena anavaseso bhavāsavo khīyati, anavaseso avijjāsavo khīyati, etthete āsavā

khīyanti.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati: 'catusaṭṭhiyā ākārehi tiṇṇaṃ

indriyānaṃ vasībhāvatā paññā āsavānaṃ khaye ñāṇaṃ'.

Āsavakkhayañāṇaniddeso.

[BJT Page 222] [\x 222/]

56-63. Saccañāṇacatukkadavayaṃ

Kathaṃ pariññaṭṭhe paññā dukkhe ñāṇaṃ, pahānaṭṭhe paññā samudaye ñāṇaṃ,

sacchikiriyaṭṭhepaññā nirodhe ñāṇaṃ, bhāvanaṭṭhe paññā magge ñāṇaṃ:

Dukkhassa pīḷanaṭṭho saṅkhataṭṭho sattāpaṭṭho viparināmaṭṭho pariññaṭṭho.

Samudayassa āyūhanaṭṭho nidānaṭṭho saññogaṭṭho paḷibodhaṭṭho pahānaṭṭho.

Nirodhassa nissaraṇaṭṭho vivekaṭṭho asaṅkhataṭṭho amataṭṭho sacchikiriyaṭṭho.

Maggassa niyyānaṭṭho hetuṭṭho dassanaṭṭho ādhipateyyaṭṭho bhāvanaṭṭho.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati ' pariññaṭṭhe paññā dukkhe

ñāṇaṃ, pahānaṭṭhe paññā samudaye ñāṇaṃ, saccikiriyaṭṭhe paññā nirodhe ñāṇaṃ,

bhāvanaṭṭhe paññā magge ñāṇaṃ'.

Kathaṃ dukkhe ñāṇaṃ, dukkhasamudaye ñāṇaṃ, dukkhanirodhe ñāṇaṃ,

dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya ñāṇaṃ: [PTS Page 119] [\q 119/]

Maggasamaṅgissa ñāṇaṃ dukkhepetaṃ ñāṇaṃ, dukkhasamudayepetaṃ ñāṇaṃ,

dukkhanirodhepetaṃñāṇaṃ, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāyapetaṃ ñāṇaṃ.

Tattha katamaṃ dukkhe ñāṇaṃ: dukkhaṃ ārabbha yā uppajjati paññā pajānanā vicayo

pavicayo dhammavicayo sallakkhaṇā upalakkhaṇā paccupalakkhaṇā paṇḍiccaṃ kosallaḍa

nepuññaṃ vebhavyā cintā upaparikkhā bhūrī medhā parināyikā vipassanā sampajaññaṃ

vebhavyā cintāupaparikkhā bhurī medhā parināyikā vipassanā sampajaññaṃ patodo paññā

paññinduyaṃ paññābalaṃ paññāsatthaṃ paññāpāsādo paññāāloko paññāobhāso paññāpajjoto

paññāratanaṃ amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi. Idaṃ vuccati dukkhe ñāṇaṃ.

Dukkhasamudayaṃ ārabbha

Dukkhaṃ ārabbha yā uppajjati paññā pajānanā vicayo pavicayo dhammavicayo sallakkhaṇā

upalakkhaṇā paccupalakkhaṇā paṇḍiccaṃ kosallaḍa nepuññaṃ vebhavyā cintā upaparikkhā

bhūrī medhā parināyikā vipassanā sampajaññaṃ vebhavyā cintāupaparikkhā bhurī medhā

parināyikā vipassanā sampajaññaṃ patodo paññā paññinduyaṃ paññābalaṃ paññāsatthaṃ

paññāpāsādo paññāāloko paññāobhāso paññāpajjoto paññāratanaṃ amoho dhammavicayo

sammādiṭṭhi. Idaṃ vuccati dukkha samudaye ñāṇaṃga

Dukkhanirodhaṃ ārabbha yā uppajjati paññā pajānanā vicayo pavicayo dhammavicayo

sallakkhaṇā upalakkhaṇā paccupalakkhaṇā paṇḍiccaṃ kosallaḍa nepuññaṃ vebhavyā cintā

upaparikkhā bhūrī medhā parināyikā vipassanā sampajaññaṃ vebhavyā cintāupaparikkhā

bhurī medhā parināyikā vipassanā sampajaññaṃ patodo paññā paññinduyaṃ paññābalaṃ

paññāsatthaṃ paññāpāsādo paññāāloko paññāobhāso paññāpajjoto paññāratanaṃ amoho

dhammavicayo sammādiṭṭhi. Idaṃ vuccati dukkha nirodhe ñāṇaṃ. Dukkhanirodhagāminiṃ

paṭipadaṃ ārabbha yā uppajjati paññā pajānanā vicayo pavicayo dhammavicayo

sallakkhaṇā upalakkhaṇā paccupalakkhaṇā paṇḍiccaṃ kosallaḍa nepuññaṃ vebhavyā cintā

upaparikkhā bhūrī medhā parināyikā vipassanā sampajaññaṃ vebhavyā cintāupaparikkhā

bhurī medhā parināyikā vipassanā sampajaññaṃ patodo paññā paññinduyaṃ paññābalaṃ

paññāsatthaṃ paññāpāsādo paññāāloko paññāobhāso paññāpajjoto paññāratanaṃ amoho

dhammavicayo sammādiṭṭhi. Idaṃ vuccati dukkha nirodhagāminiyo ñāṇaṃ. Amoho

dhammavicayo sammādiṭṭhi. Idaṃ vuccati dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya ñāṇaṃ.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ. Pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati: 'dukkhe ñāṇaṃ,

dukkhasamudaye ñāṇaṃ, dukkhanirodhe ñāṇaṃ, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya

ñāṇaṃ'.

Saccañāṇacatukkadavayaniddeso.

[BJT Page 224] [\x 224/]

64-67 Suddhikapaṭisambhidāñāṇaṃ

Kathaṃ atthapaṭisambhide ñāṇaṃ, dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ, niruttipaṭisambhada

ñāṇaṃ, paṭibhānapaṭisambide ñāṇaṃ:

Atthesu ñāṇaṃ atthapaṭisambhidā, dhammesu ñāṇaṃ dhammapaṭisambhidā, niruttīsu

ñāṇaṃ niruttīpaṭisambhidā, paṭibhānesu ñāṇaṃ paṭibhānapaṭisambhidā.

Atthanānatte paññā atthapaṭisambhide ñāṇaṃ, dammanānatte pañña dhemmapaṭisambhide

ñāṇaṃ, niruttinānatte paññā niruttipaṭisambhide ñāṇaṃ.

Atthavavatthāne paññā atthapaṭisambhide ñāṇaṃ, dhammavavatthāne paññā

dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ, niruttivavatthāne [PTS Page 120] [\q 120/] paññā

niruttipaṭisambhade ñāṇaṃ, paṭibhānavavatthāno paññā paṭibhānapaṭisambhide ñāṇaṃ

Atthasallakkhaṇe paññā atthapaṭisambhide ñāṇaṃ, dhammasallakkhaṇe paññā

dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ, niruttisallakkhaṇe paññā niruttipaṭisambhide ñāṇaṃ,

paṭibhānasallakkhaṇe paññā paṭibhānapaṭisambhide ñāṇaṃ.

Atthūpalakkhaṇe paññā atthapaṭisambhide ñāṇaṃ, dhammūpalakkhaṇe paññā

dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ, niruttupalakkhaṇe paññā niruttipaṭisambhide ñāṇaṃ,

paṭibhānūpalakkhaṇe paññā paṭibhānapaṭisambhide ñāṇaṃ.

Atthappabhede paññā atthapaṭisambhide ñāṇaṃ, dhammappabhede paññā

dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ, niruttippabhede paññā niruttipaṭisambhide ñāṇaṃ,

paṭibhānappabhede paññā paṭibhānapaṭisambhide ñāṇaṃ.

Atthappabhāvane paññā atthapaṭisambhide ñāṇaṃ, dhammappabhāvane paññā

dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ, niruttippabhāvane paññā niruttipaṭisambhide ñāṇaṃ,

paṭibhānappabhāvane paññā paṭibhānapaṭisambhide ñāṇaṃ.

Atthajotane paññā atthapaṭisambhide ñāṇaṃ, dhammajotane paññā dhammapaṭisambhide

ñāṇaṃ, niruttijotane paññā niruttipaṭisambhide ñāṇaṃ, paṭibhānajotane paññā paṭibhāna

paṭisambhade ñāṇaṃ

[BJT Page 226] [\x 226/]

Atthavirocane paññā atthapaṭisambhide ñāṇaṃ, dhammavirocane paññā

dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ, niruttivirocane paññā niruttipaṭisambhide ñāṇaṃ,

paṭibhānavirocane paññā paṭibhānapaṭisambhide ñāṇaṃ.

Atthappakāsane paññā atthapaṭisambhide ñāṇaṃ, dhammappakāsane paññā

dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ, niruttippakāsane paññā nirutti paṭisambhide ñāṇaṃ,

paṭibhānappakāsane paññā paṭibhānapaṭisambhide ñāṇaṃ.

Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati: 'atthapaṭisambhide ñāṇaṃ,

dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ, niruttipaṭisambhide ñāṇaṃ, paṭibhānapaṭisambhide ñāṇaṃ.

[PTS Page 121 [\q 121/] ']

Suddhikapaṭisambhadāñāṇaniddeso.

68. Indriyaparopariyattañāṇaṃ.

Katamaṃ tathāgatassa indurayaparopariyatta1 ñāṇaṃ.

Idha tathāgato satte passati: apparajakkhe mahārajakkhe tikkhindriye mudundriye svākāre

dvākāre suviññāpaye duviññāpaye appekacce paralokavajjabhayadassāvino appekacce na

paralokavajjabhayadassāvino.

Apparajakkhe mahārajakkheti saddho puggalo apparajakkho, assaddho2 puggalo

mahārajakkho; āraddhaviriyo puggalo apparajakkho, kusito puggalo mahārajakkho;

upaṭṭhitassati puggalo apparajakkho, muṭṭhassati puggalo mahārajakkho; samāhito puggalo

apparajakkho, asamāhito puggalo mahārajakkho; paññavā puggalo apparajakkho, duppañño

puggalo mahārajakkho,

Tikkhindriye mudindriyeti saddho puggalo tikkhindriyo, assaddho puggalo mūdindriyo;

āraddhaviriyo puggalo tikkhindriyo, kusīto puggalo mudindriyo; upaṭṭhitassati puggalo

tikkhindriyo, muṭṭhassati puggalo mūdindriyo; samāhito puggalo tikkhindriyo, asamāhito

puggalo mudindriyo; paññavā puggalo tikkhindriyo, duppañño puggalo mudindriyo.

1. Indriyānaṃ paropariyatte- syā. Indriyaparopariyantemachasaṃ, [PTS,] sī1, 2, 3, 2.

Asaddho[PTS.]

[BJT Page 228] [\x 228/]

Svākare dvākāreti saddho puggalo svākāro, assaddho puggalo dvakāro;āraddhaviriyo

puggalo svākāro, kusīto puggalo dvākaro; upaṭṭhitassati puggale svākāro, muṭṭhassati

puggalo dvākāro; samāhito puggalo svākāro, asamāhito puggalo. Dvākāro; paññavā puggalo

svākāro, duppañño puggalo dvākāro.

Suviññāpaye duviññāpayeti saddho puggalo suviññāpayo, assaddho puggalo duviññāpayo;

āraddhaviriyo puggalo suviññāpayo, kusito puggalo duviññāpayo; upaṭṭhitassati puggalo

suviññāpayo, muṭṭhassati puggalo duviññāpayo; samāhito puggalo [PTS Page 122] [\q

122/] suviññāpayo, asamāhito puggalo duviññāpayo; paññavā puggalo suviññāpayo,

duppañño puggalo duviññāpayo.

Appekacce paralokavajjabhayadassāvino appekacce na paralokavajjabhayadassāvinoti

saddho puggalo paralokavajjabhayadassāvino, assaddho puggalo na appekacce

paralokavajjabhayadassāvi; kusito puggalo na paralokavajjabhayadassāvi; upaṭṭhitassati

puggalo paralokavajjabhayadassāvi, muṭṭhassati puggalo na paralokavajjabhayadassāvi;

samāhito puggalo paralokavajjabhayadassāvi; asamāhito puggalo na

paralokavajjabhayadassāvi; paññavā puggalo paralokavajjabhayadassāvi; duppaññe puggalo

na paralokavajjabhayadassāvi.

Lokoti bandhaloko, dhātuloko, āyatanaloko, vipattibhavaloko, vipattisambhavaloko,

sampattibhavaloko, sampattisambhavaloko.

Eko loko: sabbesattā āhāraṭṭhitikā, dve lokā: nāmañca rūpañca, tayolokā: tisso vedanā,

cattāro lokā: cattāro āhārā, pañca lokā: pañcupādānakkhandhā, cha lokā: cha ajjhattikāni

āyatanāni, satta lokā: satta viññāṇaṭṭhitiyo, aṭṭha lokā: aṭṭha lokadhammā, nava lokā: nava

sattāvāsā, dasa lokā: dasāyatanāni, dvādasa lokā: dvādasāyatanāni, aṭṭhārasa lokā: aṭṭhārasa

dhātuyo.

Vajjanti sabbe kilesā vajjā, sabbe duccaritā vajjā, sabbe abhisaṅkhārā, sabbe bhavagāmī

kammā vajjā.

[BJT Page 230] [\x 230/]

Iti imasmiñca loke imasmiñca vajje tibbā bhayasaññā paccupaṭṭhitā hoti,

seyyathāpiukkhittāsike vadhake. Imehi paññāsāya ākārehi imāni pañcindriyāni jānāti,

passati, aññāti, paṭivijjhati.

Idaṃ tathāgatassa indriyaparopariyattañāṇaṃ. [PTS Page 123] [\q 123/]

Indriyaparopariyattañāṇaniddeso.

69 Āsayānusayañāṇaṃ.

Katamaṃ tathāgatassa sattānaṃ āsayānusayañāṇaṃ:

Idha tathāgato sattānaṃ āsayaṃ jānāti, anusayaṃ jānāti, caritaṃ jānāti, adhimuttiṃjānāti,

bhabbābhabbe satte jānāti.

Katamo ca sattānaṃ āsayo: 'sassato loko'ti vā 'asassato loko'ti vi' antavā loko'ti vi 'anantavā

loko'ti vā taṃ jīvaṃ taṃ sarīranti vā 'aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra'nti vā ' hoti tathāgato

parammaraṇāti' vā ' na hoti tathāgato parammaraṇā'ti vā ' hoti ca na hoti ca1 tathāgato

parammaraṇā'ti vā 'neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇā'ti vā. Iti

bhavadiṭṭhisannissitā vā sattā honti vibhavadiṭṭhisantissītā vā.

Ete vā pana ubho ante anupagamma idappaccayatā paṭiccasamuppannesu dhammesu

anulomikā khanti2 paṭiladdhā hoti, yathābhūtaṃ vā ñāṇaṃ.

Kāmaṃ sevantaññeva jānāti ' ayaṃ puggalo kāmagaruko kāmāsayo kāmādhimutto'ti, kāmaṃ3

sevantaññeva jānāti ayaṃ puggalo nekkhammagaruko nekkhammāsayo

nekkhammādhimutto'ti, nekkhammaṃ sevantaññeva jānāti ' ayaṃ puggalo

nekkhammagaruko nekkhammāsayo nekkhammādimutto'ti, nekkhammaṃ seṭantaññeva

jānāti ' ayaṃ puggalo kāmagaruko kāmāsayo kāmādhimutto'ti.

Byāpādaṃ sevantaññava jānāti ' ayaṃ puggalo byāpādagaruko byāpādāsayo

byāpādādhimutto'ti, byābādaṃ sevantaññeva jānāti ' ayaṃ puggalo abyāpādagaruko

abyāpādāsayo abyāpādādhimutto'ti, abyāpādaṃ sevantaññeva jānāti ' ayaṃ puggalo

abyāpādagaruko abyāpādāsayo abyāpādādhimutto'ti, abyāpādaṃ sevantameva jānāti ' ayaṃ

puggagalā byāpādagaruko byāpādāsayo byāpādādhimutto'ti.

1. Hiti ca na ca hoti - machasaṃ, syā 2. Anulomikhanti - si 1. 2. 3. Kāyaṃ, [PTS.]

[BJT Page 232] [\x 232/]

Thīnamiddhaṃ sevantaññeva jānāti ' ayaṃ puggalo thinamiddhagaruko thīnamiddhāsayo

thīnamiddhādhimutto'ti, thīnamiddhaṃ sevantaññeva jānāti ' ayaṃ puggalo

ālokasaññāgaruko ālokasaññāsayo ālokasaññādhimutto'ti, ālokasaññaṃ sevantaññeva jānāti

'ayaṃ puggalo ālokasaññāgaruko ālokasaññāsayo ālokasaññādhimutto'ti, ālokasaññaṃ

sevantaññeva jānāti 'ayaṃ puggalo thīnamiddhagaruko thīnamiddhāsayo

thīnamiddhādhimutto'ti. * Ayaṃ sattānaṃ āsayo.

Katamo ca sattānaṃ anusayo: sattānusayā, kāmarāgānusayo, paṭighānusayo, mānānusayo,

diṭṭhānusayo, vicikicchānusayo, bhavarāgānusayo, avijjānusayo.

Yaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, ettha sattānaṃ kāmarāgānusayo anuseti; yaṃ loke

appiyarūpaṃ1 [PTS Page 124] [\q 124/] asātarūpaṃ, ettha sattānaṃ paṭighānusayo

anuseti; iti imesu dvīsu dhammesu avijā anupatitā tadekaṭṭho māno ca diṭṭhi ca vicikicchā

ca daṭṭhabbā. Ayaṃ sattānaṃ anusayo.

Katamaṃ ca sattānaṃ caritaṃ: puññābhisaṅkhāro, apuññābhisaṅkhāro, āneñjābhisaṅkhāro

parittabhumako vā mahābhumako vā, idaṃ sattānaṃ caritaṃ.

Katamā ca sattānaṃ adhimutti: santi sattā hīnādimuttikā, santi sattā paṇītādhimuttikā,

hinādhimuttikā sattā hīnādimuttike satte sevanti bhajanti payirupāsanti,

paṇitādhimuttikāsattā paṇītādhimuttike satte sevanti bhajanti payirupāsanti. Atītampi

addhānaṃ hīnādhimuttikā sattā hinādhimuttike satte seviṃsu bhajiṃsu payirupāsiṃsu,

paṇītādimuttikā sattā paṇītādhimuttike satte seviṃsu bhajiṃsu payirupāsiṃsu, anāgatampi

addhānaṃ hīnādhimuttikā sattā hīnādimuttike satte sevissanti bhajissanti payirupāsissanti,

paṇitādhimuttikā sattā paṇītādhimuttike satte sevissanti bhajissanti payirupāsissanti. Ayaṃ

sattānaṃ adhimutti.

Katame sattā abhabbā: ye te sattā kammāvaraṇena samannāgatā, kilesāvaraṇena

samannāgatā, vipākāvaraṇena samannāgatā, asaddhā acchandukā, duppaññā abhabbā

niyāmaṃ okkamituṃ kusalesu dhammesu sammattaṃ. Ime te sattā bhabbā.

Idaṃ tathāgatassa sattānaṃ āsayānusaye ñāṇaṃ. [PTS Page 125] [\q 125/]

Āsayānusayañāṇaniddeso.

*. 'Kāma'nticcādi vākyappadeso- syā [PTS] potthakesu ca katthaci sihaḷakkhara potthakesuca

vyākulo visadisoca dissate.

1. Apiyarūpaṃ-[PTS]

[BJT Page 234] [\x 234/]

70. Yamakapāṭihīrañāṇaṃ.

Katamaṃ tathāgatassa yamakapāṭihīre ñāṇaṃ.

Idha tathāgato yamakapāṭihīraṃ karoti asādhāranaṃ sāvakehi. Uparimakāyato

aggikkhandho pavattati, heṭṭhimakāyato udakadhārā pavattati; heṭṭhimakāyato

aggikkhandho pavattati, uparimakāyato udakadhārā pavattati; puratthimakāyato

aggikkhandho pavattati, pacchimakāyato udakadhārā pavattati; pacchimakāyato

aggikkhandho pavattati, puratthimakāyato udakadhārā pavattati; dakkhiṇakkhito

aggikkhandho pavattati, vāmakkhito udakadhārā pavattati; vāmakkhito aggikkhandho

pavattati, dakkhiṇakkhito udakadhārā pavattati. Dakkhiṇakaṇṇasotato aggikkhadho

pavattati, vāmakaṇṇasotato udakadhārā pavattati; vāmakaṇṇasotato aggikkhandho

pavattati, dakkhiṇakaṇṇasotato udakadhārā pavattati, dakkhiṇanāsikāsotato aggikkhandho

pavattati, vāmanāsikāsotato udakadhārā pavattati; vāmanāsikāsotato aggikkhandho

pavattati, dakkhiṇanāsikāsotato udakadhārā pavattati; dakkhiṇaṃsakuṭato1 aggīkkhandho

pavattati, vāmaṃsakuṭato2 udakadhārā pavattati; vāmaṃsakuṭato aggikkhandho pavattati,

dakkhiṇaṃsakuṭato udakadhārā pavattati; dakkhiṇahatthato aggikkhandho pavattati,

vāmahatthato udakadhārā pavattati; vāmahatthato aggikkhandho pavattati,

dakkhiṇahatthato udakadhārā pavattati; dakkhiṇapassato aggikkhandho pavattati,

vāmapassato udakadhārā pavattati; vāmapassato aggikkhandhopavattati, dakkhiṇapassato

udakadhārā pavattati; dakkhīṇapādato aggikkhandho pavattati, dakkhiṇapādato

udakadhārā pavattati, aṅgulaṅgulehi aggikkhandho pavattati, aṅgulantarikāhi udakadhārā

pavattati; aṅgulantarikāhi aggikkhandho pavattati, aṅgulaṅgulehi udakadhārā pavattati;

ekekalomato aggikkhandho pavattati, ekekalomato udakadhārā pavattati, lomakūpato

lomakupato [PTS Page 126] [\q 126/] aggikkhandho pavattati, lomakūpato lomakūpato

udakadhārā pavattati, channaṃ vaṇṇānaṃ nīlānaṃ pītakānaṃ lohitakānaṃ odātānaṃ

mañjiṭṭhānaṃ3 pabhassarānaṃ.

Bhagavā vaṅkamati, * nimmito tiṭṭhati vā nisīdati vā seyyaṃ vā kappeti. Bhagavā tiṭṭhati,

nimmito vaṅkamati vā nisīdati vā seyyaṃ vā kappeti; bhagavā nisidati, nimmito caṅkamati

vā tiṭṭhati ca nisīdati vā; nimmito caṅkamati, bhagavā tiṭṭhati vā nisīdati vā seyyaṃ vā

kappeti; nimmito tiṭṭhati, bhagavācaṃkamati vā nisīdati vā seyyaṃ vā kappeti; nimmito

nisīdati, bhagavā caṅkamati vā nisīdati vā seyyaṃ vā kappeti; nimmito seyyaṃ kappeti,

bhagavā caṅkamati vā tiṭṭhati vā nisīdati vāti'.

Idaṃ tathāgatassa yamakapāṭihīre ñāṇaṃ.

Yamakapaṭihīrañāṇaniddeso

1. Dakkhiṇamaṃsakuṭato- [PTS,] dakkhiṇa aṃsa - machasaṃ,

2. Vāmamaṃsakuṭa to- [PTS,] vāmaaṃsa- machasaṃ, 3. Mañjeṭṭhānaṃ - [PTS,]

* Pāḷīpapadeso'tra syā makkharapotthake visadiso dissati.

[BJT Page 236] [\x 236/]

71. Mahākarunāsamāpattiñāṇaṃ.

Katamaṃ tathāgatassa mahānaruṇāsamāttiyā ñāṇaṃ:

Bahukehi ākārehi passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākarunā okkamati:

'āditto lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā

okkamati. 'Uyyutto lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu

mahākaruṇā okkamati. 'Payāto lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ

sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Kummaggapaṭipanno. 1 ' Lokasannivāso'ti passantānaṃ

buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. ' Upanīyati loko adadhuvo'ti

passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati, 'atāṇo2

lokoanabhissaro'ti passantāyaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati.

'Assako [PTS Page 127] [\q 127/] loko sabbaṃ pahāya gamanīya'nti passantānaṃ

baduddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Ūno loko atitto taṇhādāso'ti

passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākarunā okkamati. 'Atāyano3

lokasannivāso'tipassantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākarāṇā okkamati.

'Aleṇo lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākarāṇā

okkamati. 'Asaraṇo lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu

mahākarāṇā okkamati.

'Uddhato loko avupasanto'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākarāṇā

okkamati. 'Sasallo lokasannivāse viddho puthusallehi. Tassa natthañño koci sallānaṃ

uddhātā4 aññatra mayā'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākarāṇā

okkamati. 'Avijjandhakārāvaraṇo lokasannivāse5 kilesapañjarapakkhitto, 6 tassa natthañño

koci ālokaṃ dassetā aññatra mayā'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu

mahākarāṇā okkamati. 'Avijjāgato lokasannivāso andabhuto7 pariyonaddho8

tantākulakajāto9 guḷāguṇaṭhikajāto10muñjababbajabhūto11 apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ

saṃsāraṃ nātivattatī'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākarāṇā

okkamati. 'Avijjāvisadosasaṃlitto12 lokasannivāso kilesakalalībhuto'ti 13 passantānaṃ

buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākarāṇā okkamati.

'Rāgadosamohajaṭājaṭito14 lokasannivāso, tassa natthañño koci jaṭaṃ vijaṭetā15 aññatra

mayā'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākarāṇā okkamati. 'Taṇhā

saṅghāṭapaṭimukko16 lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu

mahākarāṇā okkamati. 'Taṇhājālena otthaṭo17 lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ

bhagavantānaṃ sattesu mahākarāṇā okkamati. 'Taṇhāso tena vuyhati lokasannivāso'ti

passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākarāṇā okkamati. 'Taṇhāsaṃyojanena

saññūtto lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākarāṇā

okkamati. 'Taṇhānusayena anusaṭo18 lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ

bhagavantānaṃ sattesu mahākarāṇā okkamati. 'Taṇhāsantāpena santappati lokasannivāso'ti

passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākarāṇā okkamati. Taṇhāpariḷāhena

[PTS Page 128] [\q 128/] pariḍayhati19 losannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ

bhagavantānaṃ sattesu mahākarāṇā okkamati.

1. Kumaggapaṭipanno-[PTS, 2.] Attāṇo-syā, 3. Atāṇo-[PTS 4.] Uddhatāmachasaṃ,

udadhato-[PTS,] uddharako-si2. Udadhūtā-syā. 5. , . . . Sannivāso aṇḍabhuto-machasaṃ, 6.

Pañjaraṃ pakakhitto-syā, 7. Andhabhuto-[PTS, 8.] Pariyonandho-[PTS. 9.] Tannākulajāto-syā,

[PTS 10.] Kulāguṇḍikajāto-machasaṃ, gulāguṇḍika-syā. 11. Pabbajabhuto-[PTS 12]

dosasallito-[PTS 13.] Kilesakalibhuto-[PTS 14.] Mehajaṭito-[PTS] syā 15. Vijamitā-syā, [PTS,

16.] Saṅghātapatimukko-sī1. 2. 17. Ottaṭo-[PTS 18.] Anusahagato-[PTS.] Si2 19.

Pariḷiyhati-[PTS]

[BJT Page 238] [\x 238/]

'Diṭṭhisaṅghāṭapaṭimukko lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu

mahākaruṇā okkamati. Diṭṭhijālena otthaṭo lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ

bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Diṭṭhisotena vuyhati lokasannivāso'ti

passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Diṭṭhisaṃyojanena

saññutto lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā

okkamati. 'Diṭṭhānusayena anusaṭo lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ

bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Diṭṭhisantāpena santappati lokasannivāso'ti

passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. Diṭṭhipariḷāhena

pariḍayhati lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā

okkamati.

'Jātiyā anugato lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā

okkamati. 'Jarāya anusaṭo1 lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu

mahākaruṇā okkamati. 'Byādhinā abhibhuto lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ

bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. Maraṇena abbhāhato2 lokasannivāso'ti

passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. Dukkhe patiṭṭhito3

lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati.

'Taṇhāya uḍḍito lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu

mahākaruṇā okkamati. 'Jarāpākāraparikkhitto lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ

bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Maccupāsena4 parikkhitto lokasannivāso'ti

passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati.

'Mahābandhanabaddho5 lokasannivāso rāgabandhanena dosabandhanena moha bandhanena

mānabandhanena diṭṭhibandhanena kilesabandhanena duccarita bandhanena, tassa

natthañño koci bandhanaṃ mocetā aññatra mayā'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ

sattesu mahākaruṇā okkamati. ' Mahāsambādhapaṭipanno lokasannivāso, tassa natthañño

koci okāsaṃ dassetā 'mahāpaḷibodhena paḷibuddho lokasannivāso, tassa natthañño koci

paḷibodhaṃ chettā6 aññatra mayā'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu

mahākaruṇā okkamati. 'Haebabāke bakiko lokasannivāso, tassa natthañño koci papātā

uddhātā7 añña'haebabāke bakiko lokasannivāso, tassa natthañño koci papātā uddhātā7

'haebabāke bakiko lokasannivāso, tassa natthañño koci papātā uddhātā7 aññatra mayā'ti

passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati.

'Mahākantārapaṭipanno lokasannivāso, tassa natthañño koci kantāraṃ tāretā aññatra mayā'ti

passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati.

'Mahāsaṃsārapaṭipanno lokasannivāso, tassa natthañño koci saṃsāmocetā8 aññatra mayā'ti

passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Mahāvidugge

samparivattati lokasannivāso, tassa natthañño koci vuduggā uddhātā7 aññatra mayā'ti

passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Mahāpaḷipe

paḷipanno [PTS Page 129] [\q 129/] lokasannivāso, tassa natthañño koci paḷipā

uddhātā7 aññatra mayā'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā

okkamati.

'Abbhāhato lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā

okkamati. 'Aditto lokasannivāso rāgagginā dosagginā mohagginā jātiyā jarāmaraṇena9

sokeha paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi, tassa natthañño koci nibbāpetā aññatra

mayā'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. Unnītako10

lokasannivāso haññati niccamatāṇo11 pattadaṇḍo

1. Anusahagato- [PTS 2.] Ahihato-syā, [PTS 3.] Dukkhapatino-syā. [PTS 4.]

Paccupāsena-[PTS, 5.] Bandho-[PTS, 6.] Choditā-machasaṃ, chedetā syā, [PTS. 7.]

Uddhatā-machasaṃ, uddhattā syā, 8. Saṃsārā mocetā-machasaṃ, [PTS. 9.] Jarāya maraṇena-

machasaṃ, 10. Unnitako-syā. 11. Niccamantāṇo-syā.

[BJT Page 240] [\x 240/]

Takkaro'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati.

'Vajjabandhanabaddho lokasannivāso āghātanapaccupaṭṭhito, tassa natthañño koci mocetā;

aññatra mayā'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati.

'Anāto lokasannivāso paramakāpaññappatto2 tassa natthañño koci tāyetā3 aññatra mayā'ti

passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Dukkhābhitunno4

lokasannivāso cirarattapiḷito'ti5 passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu

mahākaruṇā okkamati. 'Niccagadhito6 lokasannivāso niccapipāsito'ti7 passantānaṃ

buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati.

'Andhe lokasannivāso acakkhuko'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu

mahākaruṇā okkamati. 'Hatanetto lokasannivāso aparināyako'ti passantānaṃ buddhānaṃ

bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Vipathapakkhanno8 lokasannivāso

añjasāparaddho, tassa natthañño koci ariyapathaṃ ānetā aññatra mayā'ti passantānaṃ

buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Mahoghapakkhanno

lokasannivāso, tassa natthañño koci oghā uddhātā9 aññatra mayā'ti passantānaṃ buddhānaṃ

bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati.

'Dvīhi diṭṭhigatehi pariyuṭṭhito lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ

sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Tīhi duccaritehi vippaṭipanno lokasannivāso'ti passantānaṃ

buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamanati. 'Catūhi yogehi yutto 10

lokasannivāso catuyogayojito' ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu

mahākaruṇā okkamati. 'Catūhi ganthehi ganthito11 lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ

bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Catūhi upādānehi upādīyati lokasannivāso'ti

passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati.

'Pañcagatisamāruḷehā lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu

mahākaruṇā okkamati. 'Pañcahi nīvaraṇehi [PTS Page 130] [\q 130/] otthaṭo

lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati.

'Chahi vivādamūlehi vivadati lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ

sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Chahi taṇhākāyehi rajjati lokasannivāso'ti passantānaṃ

buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Chahi diṭṭhigatehi pariyuṭṭhito

lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati.

'Sattahi anusayehi anusaṭo lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu

mahākaruṇā okkamati. Sattahi saṃyojanehi saññutto lokasannivāso'ti passantānaṃ

buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Sattahi mānehi unnato

lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati.

'Aṭṭhahi lokadhammehi samparivattati lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ

bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Aṭṭhahi micchattehi niyyāto lokasannivāso'ti

passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Aṭṭhahi

purisadosehi dussati lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu

mahākaruṇā okkamati. 'Navahi āghātavatthūhi āghātito lokasannivāso'ti passantānaṃ

buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Navavidhamānehi unnato

lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati.

'Navahi taṇhāmūlakehi dhammehi rajjati lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ

bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Dasahi kilesavatthū kilissati lokasannivāso'ti

passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Dasahi

āghātavatthūhi āghātito lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu

mahākaruṇā okkamati. 'Dasahi akusalakammapathehi samannāgato lokasannivāso'ti

passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Dasahi saññojanehi

saññutto lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā

okkamati.

1. Bandhanaṃ mocetā-machasaṃ, 2. Paramakāruññappanto-machasaṃ, syā [PTS. 3.] Tāyitā

-tāyitāti vā pāṭho sundaro- sa. (Aṭṭhakathā) 4. Dukkhāhituṇṇo [PTS] sa 5. Cirarattaṃ

pilitomachasaṃ. 6. Gadhito- machasaṃ 7. Niccaṃ pipāsito machasaṃ 8.

Pakkhandho-machasaṃ, pakkhanto - bahūsu 9. Uddhatāmachasaṃ. [PTS,] udadhatto-syā' 10.

Pūrito -syā, 11. Gaṇṭhehi gaṇṭhito-syā.

[BJT Page 242] [\x 242/]

Dasahi micchattehi niyyāto lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu

mahākaruṇā okkamati. 'Dasavatthukāya micchādiṭṭhiyā samannāgato lokasannivāso'ti

passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Dasavatthukāya

antaggāhikāya1 diṭṭhiyā samannāgato lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ

bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati. 'Aṭṭhasatataṇhāpapañcasatehi papañcito

lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati.

'Dvāsaṭṭhiyā diṭṭhigatehi pariyuṭṭhito lokasannivāso'ti passantānaṃ buddhānaṃ

bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati.

'Hañcamhi tiṇṇo, loko ca atiṇṇo; ahañcamhi mutto, loko ca amutto; ahañcamhī danto, loko

ca adanto; ahañcamhi santo, [PTS Page 131] [\q 131/] loko ca asanto; ahañcamhi

assattho, loko ca anassattho; ahañcamhi parinibbuto, loko ca aparinibbuto. Pahomi khvāhaṃ

tiṇṇo tāretuṃ, mutto mocetuṃ, danto dametuṃ, santo sametuṃ, assattho assāsetuṃ,

parinibbuto parinibbāpetu'nti passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā

okkamati.

Idaṃ tathāgatassa mahākaruṇāsamāpattiyā ñāṇaṃ.

Mahākaruṇāsamāpattiñāṇa niddeso.

72-73. Sababaññuta - anāvaraṇañāṇāni

Katamaṃ tathāgatassa sabbaññūtañāṇaṃ:

Sabbaṃ saṅkhatamasaṅkhataṃ2 anavasesaṃ jānātiti sabbaññūtañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ

natthīti anāvaraṇañāṇaṃ2

Atītaṃ sabbaṃ jānātīti sabbaññūtañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ.

Anāgataṃ sabbaṃ janātīti sabbaññūtañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ.

Paccuppannaṃ sabbaṃ janātiti sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthi anāvaraṇañāṇaṃ.

Cakkuñceva4 rūpā ca etaṃ sabbaṃ5 jānātīti sabbaññūtañāṇaṃ tattha āvaraṇaṃ natthi

anāvaraṇañāṇaṃ, sotañceva saddā ca etaṃ sabbaṃ5 jānātīti sabbaññūtañāṇaṃ tattha

āvaraṇaṃ natthi anāvaraṇañāṇaṃ, ghānañceva gandhā ca etaṃ sabbaṃ5 jānātīti

sabbaññūtañāṇaṃ tattha āvaraṇaṃ natthi anāvaraṇañāṇaṃ, jivhā ceva rasā ca etaṃ sabbaṃ5

jānātīti sabbaññūtañāṇaṃ tattha āvaraṇaṃ natthi anāvaraṇañāṇaṃ, kāyo ceva phoṭṭhabbā

ca etaṃ sabbaṃ5 jānātīti sabbaññūtañāṇaṃ tattha āvaraṇaṃ natthi anāvaraṇañāṇaṃ, mano

ceva dhammā ca etaṃ sabbaṃ5 jānātīti sabbaññūtañāṇaṃ tattha āvaraṇaṃ natthi

anāvaraṇañāṇaṃ,

1. Antaggāhikadiṭṭhiyā- si1 2. Sabbasaṅkhatamasaṅkataṃ - syā, si2 5. Anāvaraṇaṃñāṇaṃ -

syā 4. Cakkhu ceva - macasaṃ 5. Evaṃ taṃ sabbaṃ-machasaṃ

[BJT Page 244] [\x 244/]

Yāvatā aniccaṭṭhaṃ dukkhaṭṭhaṃ anattaṭṭhaṃ, taṃ sabbaṃ jānātīti sabbaññūtañāṇaṃ tattha

āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ yāvatā rūpassa aniccaṭṭhā [PTS Page 132] [\q 132/]

dukkhaṭṭhaṃ anattaṭṭhaṃ, taṃ sabbaṃ jānātīti sabbaññūtañāṇaṃ tattha āvaraṇaṃ natthīti

anāvaraṇañāṇaṃ. Yāvatā vedanāya dukkhaṭṭhaṃ anattaṭṭhaṃ, taṃ sabbaṃ jānātīti

sabbaññūtañāṇaṃ tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ. Yāvatā viññāṇassa

dukkhaṭṭhaṃ anattaṭṭhaṃ, taṃ sabbaṃ jānātīti sabbaññūtañāṇaṃ tattha āvaraṇaṃ natthīti

anāvaraṇañāṇaṃ. Yāvatā cakkhussa dukkhaṭṭhaṃ anattaṭṭhaṃ, taṃ sabbaṃ jānātīti

sabbaññūtañāṇaṃ tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ. Yāvatā jarāmaraṇassa

dukkhaṭṭhaṃ anattaṭṭhaṃ, taṃ sabbaṃ jānātīti sabbaññūtañāṇaṃ tattha āvaraṇaṃ natthīti

anāvaraṇañāṇaṃ.

Yāvatā abhiññāya abhiññaṭṭhaṃ, taṃ sabbaṃ jānātīti sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ

natthīti anāvaraṇañāṇaṃ, yāvatā pariññāya pariññaṭṭhaṃ taṃ sabbaṃ jānātīti

sabbaññutañāṇaṃ tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ, yāvatā pahānassa1

pahānaṭṭhaṃ taṃ sabbaṃ jānātīti sabbaññūtañāṇaṃ tattha āvanaraṇaṃ natthīti

anāvaraṇañāṇaṃ. Yāvatā bhāvanāya bhāvanaṭṭhaṃ taṃ sabbaṃ jānātīti sabbaññūtañāṇaṃ

tattha āvanaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ. Yāvatā sacchikiriyāya sacchikiriyaṭṭhaṃ taṃ

sabbaṃ jānātīti sabbaññūtañāṇaṃ tattha āvanaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ.

Yāvatā dhandhānaṃ khandhaṭṭhaṃ taṃ sabbaṃ jānātīti sabbaññūtañāṇaṃ tattha āvaraṇaṃ

natthīti anāvaraṇañāṇaṃ. Yāvatā dhātūnaṃ dhātuṭṭhaṃ taṃ sabbaṃ jānātīti

sabbaññūtañāṇaṃ tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ. Yāvatā āyatanānaṃ

āyatanaṭṭhaṃ taṃ sabbaṃ jānātīti sabbaññūtañāṇaṃ tattha āvaraṇaṃ natthīti

anāvaraṇañāṇaṃ. Yāvatā saṅkhatānaṃ saṅkhataṭṭhaṃ taṃ sabbaṃ jānātīti sabbaññūtañāṇaṃ

tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ. Yāvatā asaṅkhatassa asaṅkhataṭṭhaṃ taṃ sabbaṃ

jānātīti sabbaññūtañāṇaṃ tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ.

Yāvatā kusale dhamme sabbaṃ* jānātīti saññūbbatañāṇaṃ, tattha āvaranaṃ natthīti

anāvaraṇañāṇaṃ. Yāvatā akusale dhamme sabbaṃ jānātīti saññūbbatañāṇaṃ, tattha

āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ. Yāvatā abyākate dhamme sabbaṃ jānātīti

saññubbatañāṇaṃ, tattha āvaraṇa natthīti anāvaraṇañāṇaṃ.

Yāvatā kāmāvacare dhamme sabbaṃ jānātīti saññubbatañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti

anāvaraṇañāṇaṃ. Yāvatā rūpāvacare dhamme sabbaṃ jānātīti saññubbatañāṇaṃ, tattha

āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ. Yāvatā arūpāvacare dhamme sabbaṃ jānātīti

saññubbatañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ. Yāvatā apariyāpanne dhamme

sabbaṃ jānātīti saññubbatañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ.

Yāvatā dukkhassa dukkhaṭṭhaṃ taṃ sabbaṃ jānātīti saññubbatañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ

natthīti anāvaraṇañāṇaṃ. Yāvatā samudayassa samudayaṭṭhaṃ taṃ sabbaṃ jānātīti

saññubbatañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ. Yāvatā nirodhassa

nirodhaṭṭhaṃ taṃ sabbaṃ jānātīti saññubbatañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti

anāvaraṇañāṇaṃ. Yāvatā maggassa maggaṭṭhaṃ taṃ sabbaṃ jānātīti saññubbatañāṇaṃ,

tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ.

Yāvatā atthapaṭisambhidāya atthapaṭisambhidaṭṭhaṃ taṃ sabbaṃ jānātīti saññubbatañāṇaṃ,

tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ. Yāvatā dhammapaṭisambhidāya

dhammapaṭisambhidaṭṭha taṃ sabbaṃ jānātīti saññubbatañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti

anāvaraṇañāṇaṃ. Yāvatā niruttipaṭisambhidāya niruttipaṭisambhidaṭṭhaṃ taṃ sabbaṃ

jānātīti saññubbatañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ. Yāvatā [PTS Page 133]

[\q 133/] paṭibhānapaṭisambhidāya paṭibhānapaṭisambhidaṭṭhaṃ taṃ sabbaṃ jānātīti

saññubbatañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ.

Yāvatā induyaparopariyatte ñāṇaṃ taṃ sabbaṃ jānātīti saññubbatañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ

natthīti anāvaraṇañāṇaṃ. Yāvatā sattānaṃ āsayānusaye ñāṇaṃ taṃ sabbaṃ jānātīti

saññubbatañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ. Yāvatā yamakapāṭihīre

ñāṇaṃ taṃ sabbaṃ jānātīti saññubbatañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ.

Yāvatā mahākaruṇāsamāpattiyā ñāṇaṃ, taṃ sabbaṃ jānātīti saññubbatañāṇaṃ, tattha

āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ.

1. Pahānaya- syā.

*"Sabbe jānātīti bahuvacanapāṭho sundaro, ekavacanasote panītattā pana

potthakesuthakavacanena likhitaṃ" yanu aṭuvāyi.

[BJT Page 246] [\x 246/]

Yāvatā sadevakassa lokassa samārakassa sabrahmakassa sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya

sadevamanussāya diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā,

sabbaṃjānātīti sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaranaṃ natthīti anāvaraṇa ñāṇaṃ.

1. 'Na tassa addiṭṭhamidhatthi1 kiñci

Atho aviññātamajānitabbaṃ,

Sabbaṃ abhiññāsi yadatthi neyyaṃ2

Tathāgato tena samantacakkhū'ti.

Samantacakkhūti kenaṭṭhena samantacakkhu:

Cūddasa buddhañāṇāni: dukkhe ñāṇaṃ buddhañāṇaṃ, dukkhasamudaye ñāṇaṃ

buddhañāṇaṃ, dukkhanirodhe ñāṇaṃ buddhañāṇaṃ, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya

ñāṇaṃ buddhañāṇaṃ, atthapaṭisambhide ñāṇaṃ buddhañāṇaṃ, dhammapaṭisambhide

ñāṇaṃ buddhañāṇaṃ, niruttipaṭisambhide ñāṇaṃ buddhañāṇaṃ, paṭibhānapaṭisambhide

ñāṇaṃ buddhañāṇaṃ, indriyaparopariyatte ñāṇaṃ buddhañāṇaṃ, āsayānusaye ñāṇaṃ

buddhañāṇaṃ, yamakapāṭihīre ñāṇaṃ buddhañāṇaṃ, mahākaruṇāsamāpattiyā ñāṇaṃ

buddhañānaṃ, sabbaññuta ñāṇaṃ buddhañāṇaṃ anāvaraṇañāṇaṃ buddhañāṇaṃ, imāni

cuddasa buddhañāṇāni. Imasaṃ cuddasannaṃ buddhañāṇānaṃ aṭṭha ñāṇāni

sāvakasādhāraṇāni, cha ñāṇāni asādhāraṇāni sāvakehi. [PTS Page 134] [\q 134/]

Yāvatā dukkhassa dukkhaṭṭho sabbo ñāto, aññāto dukkhaṭṭho natthīti sabbaññutañāṇaṃ.

Tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ.

Yāvatā dukkhassa dukkhaṭṭho sabbo diṭṭho aññāto dukkhaṭṭho natthi sabbaññutañāṇaṃ.

Tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ. Sabbo vidito aññāto dukkhaṭṭho natthi

sabbaññutañāṇaṃ. Tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ. Sabbo sacchikato aññāto

dukkhaṭṭho natthi sabbaññutañāṇaṃ. Tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ. Sabbo

phassito paññāya, aphassito paññāya dukkhaṭṭho natthīti sabbaññutañāṇaṃ. Tattha

āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ.

Yāvatā samudayassa samudayaṭṭho natthīti sabbaññutañāṇaṃ. Tattha āvaraṇaṃ natthīti

anāvaraṇañāṇaṃ.

Yāvatā samudayassa samudayaṭṭhe sabbo diṭṭho sabbo phassito paññāya, aphassito

paññāya dukkhaṭṭho natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇi natthi anāvaraṇa ñāṇaṃ

Yāvatā nirodhassa nirodhaṭṭho natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti

anāvaraṇañāṇaṃ.

Yāvatā nirodhassa nirodhaṭṭhe sabbo diṭṭho sabbo phassito paññāya, aphassito paññāya

niroṭṭho natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇi natthi anāvaraṇa ñāṇaṃ

Yāvatā maggassa maggaṭṭho natthīti sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti

anāvaraṇañāṇaṃ.

Yāvatā maggassa maggaṭṭho sabbo diṭṭho sabbo phassito paññāya, aphassito paññāya

maggaṭṭho natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇi natthi anāvaraṇa ñāṇaṃ

Yāvatā atthapaṭisambhidāya attha paṭisambhidaṭṭho natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha

āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ.

Yāvatā atthapaṭisambhidāya attha paṭisambhidaṭṭho sabbo diṭṭho sabbo phassito paññāya,

aphassito paññāya attha paṭisambhadaṭṭho natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇi natthi

anāvaraṇa ñāṇaṃ

Yāvatā dhammapaṭisambhidāya dhammapaṭisambhidaṭṭho natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha

āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ.

Yāvatā dhammapaṭisambhidāya dhammapaṭisambhidaṭṭho sabbo diṭṭho sabbo phassito

paññāya, aphassito paññāya dhammapaṭisambhidaṭṭho natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha

āvaraṇi natthi anāvaraṇa ñāṇaṃ

Yāvatā niruttipaṭisambhidāya niruttipaṭisambhidaṭṭho natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha

āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ.

Yāvatā niruttipaṭisambhidāya niruttipaṭisambhidaṭṭho sabbo diṭṭho sabbo phassito

paññāya, aphassito paññāya niruttipaṭisambhidaṭṭho natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha

āvaraṇi natthi anāvaraṇa ñāṇaṃ

Yāvatā paṭibhānapaṭisambhidāya paṭibhānapaṭisambhidaṭṭho sabbo ñāto natthi

sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ.

Yāvatā paṭibhānapaṭisambhidāya paṭibhānapaṭisambhidaṭṭho sabbo ñāto sabbo diṭṭho

sabbo phassito paññāya, aphassito paññāya paṭibhānapaṭisambhidaṭṭho sabbo ñāto natthi

sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇi natthi anāvaraṇa ñāṇaṃ

Yāvatā sabbo diṭṭho natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ.

Yāvata sabbo diṭṭho sabbo phassito paññāya, aphassito paññāya sabbe diṭṭho natthi

sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇi natthi anāvaraṇa ñāṇaṃ

Yāvatā sabbo vidito natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ.

Yāvatā sabbo vidito sabbo diṭṭho sabbo phassito paññāya, aphassito paññāya sabbo vidito

natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇi natthi anāvaraṇa ñāṇaṃ

Yāvatā sabbo sacchikato natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ.

Yāvatā sabbo sacchikato sabbo diṭṭho sabbo phassito paññāya, aphassito paññāya sabbo

sacchikato natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇi natthi anāvaraṇa ñāṇaṃ

Sabbo phassito paññāya, aphassito paññāya paṭibhānapaṭisambhidaṭṭho natthīti

sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ

[BJT Page 248] [\x 248/]

Yāvatā indriyaparopariyatte ñāṇaṃ natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti

anāvaraṇañāṇaṃ.

Yāvatā indriyaparopariyatte ñāṇaṃ sabbo diṭṭho sabbo phassito paññāya, aphassito paññāya

indriyaparopariyatto ñāṇaṃ natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇi natthi anāvaraṇa

ñāṇaṃ

Yāvatā sattānaṃ āsayānusaye ñāṇaṃ natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti

anāvaraṇañāṇaṃ.

Yāvatā sattānaṃ āsayānusaye ñāṇaṃ sabbo diṭṭho sabbo phassito paññāya, aphassito

paññāya sattānaṃ āsayānusaye ñāṇaṃ natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇi natthi

anāvaraṇa ñāṇaṃ

Yāvatā yamakapāṭihīre ñāṇaṃ natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti

anāvaraṇañāṇaṃ.

Yāvatā yamakapaṭihīre ñāṇaṃ sabbo diṭṭho sabbo phassito paññāya, aphassito paññāya

yamakapaṭihīre ñāṇaṃ natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇi natthi anāvaraṇa ñāṇaṃ

Yāvatā mahākaruṇāsamāpattiyā ñāṇaṃ sabbaṃ ñātaṃ natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha

āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ.

Yāvatā mahākaruṇāsamāpattiyā ñāṇaṃ sabbaṃ ñātaṃ sabbo diṭṭho sabbo phassito paññāya,

aphassito paññāya mahākaruṇāsamāpattiyā ñāṇaṃ sabbaṃ ñātaṃ natthi sabbaññutañāṇaṃ

, tattha āvaraṇi natthi anāvaraṇa ñāṇaṃ

Yāvatā sabbaṃ diṭṭhaṃ natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ.

Yāvatā sabbaṃ diṭṭhaṃ sabbo diṭṭho sabbo phassito paññāya, aphassito paññāya sabbaṃ

diṭṭhaṃ natthi sabbaññutañāṇaṃ , tattha āvaraṇi natthi anāvaraṇa

Yāvatā sabbaṃ viditaṃ natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ.

Yāvatā sabbaṃ viditaṃ sabbo diṭṭho sabbo phassito paññāya, aphassito paññāya sabbaṃ

viditaṃ natthi sabbaññutañāṇaṃ , tattha āvaraṇi natthi anāvaraṇa ñāṇaṃ

Yāvatā sabbaṃ sacchikataṃ natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti

anāvaraṇañāṇaṃ.

Yāvatā sabbaṃ sacchikataṃ sabbo diṭṭho sabbo phassito paññāya, aphassito paññāya sabbaṃ

sacchikataṃ natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇi natthi anāvaraṇa ñāṇaṃ sabba

phassitaṃ paññāya, aphassitaṃ paññāya mahākaruṇāsamāpattiyā ñāṇaṃ natthīti

sabbaññūtañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ.

Yāvatā sadevakassa lokassa samārakassa sabrahmakassa sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya

sadevamanussāya diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā,

Yāvatā mahākaruṇāsamāpattiyā ñāṇaṃ sabbaṃ ñātaṃ natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha

āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ.

Yāvatā mahākaruṇāsamāpattiyā ñāṇaṃ sabbaṃ ñātaṃ sabbo diṭṭho sabbo phassito paññāya,

aphassito paññāya mahākaruṇāsamāpattiyā ñāṇaṃ sabbaṃ ñātaṃ natthi sabbaññutañāṇaṃ

, tattha āvaraṇi natthi anāvaraṇa ñāṇaṃ

Yāvatā sabbaṃ diṭṭhaṃ natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ.

Yāvatā sabbaṃ diṭṭhaṃ sabbo diṭṭho sabbo phassito paññāya, aphassito paññāya sabbaṃ

diṭṭhaṃ natthi sabbaññutañāṇaṃ , tattha āvaraṇi natthi anāvaraṇa

Yāvatā sabbaṃ viditaṃ natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ.

Yāvatā sabbaṃ viditaṃ sabbo diṭṭho sabbo phassito paññāya, aphassito paññāya sabbaṃ

viditaṃ natthi sabbaññutañāṇaṃ , tattha āvaraṇi natthi anāvaraṇa ñāṇaṃ

Yāvatā sabbaṃ sacchikataṃ natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti

anāvaraṇañāṇaṃ.

Yāvatā sabbaṃ sacchikataṃ sabbo diṭṭho sabbo phassito paññāya, aphassito paññāya sabbaṃ

sacchikataṃ natthi sabbaññutañāṇaṃ, tattha āvaraṇi natthi anāvaraṇa ñāṇaṃ sabba

phassitaṃ paññāya, aphassitaṃ paññāya mahākaruṇāsamāpattiyā ñāṇaṃ natthīti

sabbaññūtañāṇaṃ, tattha āvaraṇaṃ natthīti anāvaraṇañāṇaṃ.

Na tassa addiṭṭhamidhatthi kiñci

Atho aviññātamajānitabbaṃ,

Sabbaṃ abhiññāsi yadatthi neyyaṃ

Tathāgato tena samantacakkhū'ti

Sabbaññutañāṇaniddeso.

Ñāṇakathāsamattā. [PTS Page 135] [\q 135/]

[BJT Page 250] [\x 250/]

2.

Diṭṭhikathā.

Kā diṭṭhi1 kati diṭṭhiṭṭhānāni, kati diṭṭhipariyuṭṭhānāni, kati diṭṭhiyo, kati

diṭṭhābhinivesā, katamo diṭṭhiṭṭhāna samugghātoti.

1. Kādiṭṭhiti: abhinivesaparāmāso diṭṭhi2.

2. Katidiṭṭhiṭṭhānānīti: aṭṭha diṭṭhiṭṭhānāni.

3. Katidiṭṭhipariyuṭṭhānānīti: aṭṭhārasa diṭṭhipariyuṭṭhānāni,

4. Katidiṭṭhiyoti: soḷasa diṭṭhiyo.

5. Katidiṭṭhābhinivesāti: tīni sataṃ3 diṭṭhābhinivesā,

6. Katamo diṭṭhiṭṭhānasamugghātoti: sotāpattimaggo diṭṭhiṭṭhānasamugghāto.

Kathaṃ4 abhinivesaparāmāso diṭṭhi:

Rūpaṃ 'etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā'ti abinivesa parāmāso diṭṭhi, vedakaṃ 'etaṃ

mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abinivesa parāmāso diṭṭhi, saññaṃ etaṃ mama

eso'hamasmi, eso me attā'ti abinivesa parāmāso diṭṭhi, saṅkhāre 'etaṃ mama eso'hamasmi,

eso me attā'ti abinivesa parāmāso diṭṭhi, viññāṇaṃ 'etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā'ti

abinivesa parāmāso diṭṭhi.

Cakkhu etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Sotaṃ etaṃ

mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Ghānaṃ etaṃ mama

eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Jivhaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso

me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Kāyaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti

abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Manaṃ' etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā'ti

abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Rūpe5 etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti

abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Sadde etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti

abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Gandhe etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti

abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Rase etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti

abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Phoṭṭhabbe etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti

abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Dhamme etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti

abhinivesaparāmāso diṭṭhi. [PTS Page 136] [\q 136/]

Cakkhuviññāṇaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Sotaviññāṇaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Ghāviññāṇaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Jivhāviññāṇaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Kāyaviññāṇaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Manoviññāṇaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Cakkhusamphassaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Sotasamphassaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Ghānasamphassaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Jivhāsamphassaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Kāyasamphassaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Manosamphassaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

1. Kādiṭṭhiti - syā, nanthi. 2. Kati abhinivesaparāmāso diṭṭhisyā 3. Tiṃsasataṃ - syā' 4. Kati-

syā 5. Rūpaṃ saddaṃ (iccā)- syā, sī1. 2.

[BJT Page 252] [\x 252/]

Cakkhusamphassajaṃ

Vedanaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Sotasamphassajaṃ vedanaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso

diṭṭhi. Ghāsamaphassaṃ vedanaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti

abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Jivhāsamphassajaṃ vedanaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me

attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Kāyasamphassajaṃ vedanaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso

me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Manosampassajaṃ vedanaṃ 'etaṃ mama eso'hamasmi,

eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Rūpasaññaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Saddasaññaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Gandhasaññaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Rasasaññaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Phoṭṭhabbasaññaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso

dhammasaññaṃ 'etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Rūpasañcetanaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Saddasañcetanaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Gandhasañcetanaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Rasasañcetanaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Phoṭṭhabbasañcetanaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Dhammasañcetanaṃ'etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Rūpataṇhaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Saddataṇhaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Gandhataṇhaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Rasataṇhaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Phoṭṭhabbataṇhaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Dhammataṇhaṃ ' etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Rūpavitakkaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Saddavitakkaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Gandhavitakkaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Rasavitakkaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Phoṭṭhabbavitakkaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Dhammavitakkaṃ ' etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Rūpavicāraṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Saddavicāraṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Gandhavicāraṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Rasavicāraṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Phoṭṭhabbavicāraṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Dhammavicāraṃ ' etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Paṭhavīdhātuṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Āpodhātuṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Tejodhātuṃ

etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Vāyodhātuṃ etaṃ mama

eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Ākāsadhātuṃ etaṃ mama

eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Viññāṇadhātuṃ ' etaṃ mama

eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Paṭhavikasiṇaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Āpokasiṇaṃ etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Tejokasiṇaṃ

etaṃ mama eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Vāyokasiṇaṃ etaṃ mama

eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Nīlakasiṇaṃ etaṃ mama

eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Pītakasiṇaṃ etaṃ mama

eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Lohitakasiṇaṃ etaṃ mama

eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Odātakasiṇaṃ etaṃ mama

eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Ākāsasakasiṇaṃ etaṃ mama

eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Viññāṇakasiṇaṃ ' etaṃ mama

eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

[BJT Page 254] [\x 254/]

Kesaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Lomaṃ etaṃ

mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Nakhaṃ [PTS Page 137] [\q

137/] etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Dantaṃ etaṃ

mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Tacaṃ etaṃ mama' eso

hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Maṃsaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso

me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Nahāruṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti

abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Aṭṭhiṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti

abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Aṭṭhimiñjaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti

abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Vakkaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti

abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Hadayaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti

abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Yakanaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti

abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Kilomakaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti

abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Pihakaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti

abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Papphāsaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti

abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Antaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti

abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Antaguṇaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti

abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Udariyaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti

abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Karīsaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti

abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Pittaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti

abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Semhaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti

abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Pubbaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti

abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Lohitaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti

abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Sedaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti

abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Medaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti

abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Assuṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti

abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Vasaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti

abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Kheḷaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti

abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Saṅghānikaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti

abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Lasikaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti

abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Muttaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti

abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Matthaluṅgaṃ'etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti

abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Cakkāyatanaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Rūpāyatanaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Sotāyatanaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Saddāyatanaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Ghānāyatanaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Ghandhāyatanaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Jivhāyatanaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Rasāyatanaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Kāyāyatanaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Phoṭṭhabbāyatanaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Manāyatanaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Dhammāyatanaṃ' etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Cakkhudhātuṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Rūpadhātuṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Cakkhuviññāṇadhātuṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Sotadhātuṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Saddadhātuṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Sotaviññāṇadhātuṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Ghānadhātuṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Ghandhadhātuṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Ghānaviññāṇadhātuṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Jivhādhātuṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Rasadhātuṃ

etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Jivhāviññāṇadhātuṃ

etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Kāyadhātuṃ etaṃ mama'

eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Phoṭṭhabbadhātuṃ etaṃ mama' eso

hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Kāya viññāṇadhātuṃ etaṃ mama' eso

hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Manodhātuṃ etaṃ mama' eso hamasmi,

eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Dhammadhātuṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me

attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Manoviññāṇadhātuṃ 'etaṃ mama' esohamasmi, eso me

attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Cakkhunduyaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Sotinduyaṃ etaṃ mama' eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi

ghāninduyaṃ etaṃ mama eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭha.

Jīvitinduyaṃ etaṃ mama eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Kāyinduyaṃ etaṃ mama eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Maninduyaṃ etaṃ mama eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Jīvitinduyaṃ etaṃ mama eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Itthindriyaṃ etaṃ mama eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Purisīnduyaṃ etaṃ mama eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Sukhinduyaṃ etaṃ mama eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Dukkhindriyaṃ etaṃ mama eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Somanassinduyaṃ etaṃ mama eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Domanassinduyaṃ etaṃ mama eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Upekkhinduyaṃ etaṃ mama eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Saddhinduyaṃ etaṃ mama eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Viriyinduyaṃ etaṃ mama eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Satinduyaṃ etaṃ mama eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Samādhinduyaṃ etaṃ mama eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Paññinduyaṃ etaṃ mama eso hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Kāmadhātuṃ vataṃ mama esohamasmi, eso me attā'ti abhinimesaparāmāso diṭṭhi.

Rūpadhātuṃ vataṃ mama esohamasmi, eso me attā'ti abhinimesaparāmāso diṭṭhi.

Arūpadhātuṃ vataṃ mama esohamasmi, eso me attā'ti abhinimesaparāmāso diṭṭhi.

Kāmabhavaṃ vataṃ mama esohamasmi, eso me attā'ti abhinimesaparāmāso diṭṭhi.

Rūpabhavaṃ vataṃ mama esohamasmi, eso me attā'ti abhinimesaparāmāso diṭṭhi.

Arūpabhavaṃ vataṃ mama esohamasmi, eso me attā'ti abhinimesaparāmāso diṭṭhi.

Saññābhavaṃ [PTS Page 138] [\q 138/] vataṃ mama esohamasmi, eso me attā'ti

abhinimesaparāmāso diṭṭhi. Asaññābhavaṃ vataṃ mama esohamasmi, eso me attā'ti

abhinimesaparāmāso diṭṭhi. Nevasaññānāsaññābhavaṃ vataṃ mama esohamasmi, eso me

attā'ti abhinimesaparāmāso diṭṭhi. Ekavokārabhavaṃ vataṃ mama esohamasmi, eso me

attā'ti abhinimesaparāmāso diṭṭhi. Catuvokārabhavaṃ vataṃ mama esohamasmi, eso me

attā'ti abhinimesaparāmāso diṭṭhi. Pañcavekārabhavaṃ vataṃ mama esohamasmi, eso me

attā'ti abhinimesaparāmāso diṭṭhi.

[BJT Page 256] [\x 256/]

Paṭhamaṃ jhānaṃ1 etaṃ mama esohasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Dutiyaṃ

jhānaṃ1 etaṃ mama esohasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Tatiyaṃ jhānaṃ1

etaṃ mama esohasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Catutthaṃ jhānaṃ1 etaṃ

mama esohasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Metta cetovimuttiṃ2 etaṃ mama

esohasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Karuṇaṃ cetovimuttiṃ etaṃ mama

esohasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Muditaṃ cetovimuttiṃ etaṃ mama

esohasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Upekkhaṃ cetevimuttiṃ etaṃ mama

esohasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Ākāsānañcāyatanasamāpattiṃ etaṃ mama

esohasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Viññāṇañcāyatanasamāpattiṃ etaṃ

mama esohasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Ākiñcaññāyatanasamāpattiṃ etaṃ

mama esohasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiṃ' etaṃ mama esohasmi, eso me attā'ti

abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Avijjaṃ etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Saṅkhāre etaṃ

mama, eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Viññāṇaṃ etaṃ mama,

eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Nāma rūpaṃ etaṃ mama,

eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Saḷāyatanaṃ etaṃ mama,

eso'hamasmi, eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Phassaṃ etaṃ mama, eso'hamasmi,

eso me attā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Vedanaṃ etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā'ti

abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Taṇhaṃ etaṃ mama , eso'hamasmi, eso me attā'ti

abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Upādānaṃ etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā'ti

abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Bhavaṃ etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā'ti

abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Jātiṃ etaṃ mama , eso'hamasmi, eso me attā'ti

abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Jarāmaraṇaṃ ' etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā'ti

abhinivesaparāmāso diṭṭhi.

Evaṃ abhinivesapārāmāso diṭṭhi.

Katamāni aṭṭha diṭṭhiṭṭhānāni:

Khandhāpi diṭṭhiṭṭhānaṃ, avijjāpi diṭṭhiṭṭhānaṃ, phassopi diṭṭhiṭṭhānaṃ saññāpi

diṭṭhiṭṭhānaṃ, pāpimittopi diṭṭhiṭṭhānaṃ, paratopi ghoso4- diṭṭhiṭṭhānaṃ.

Khandhā hetu khandhā paccayo diṭṭhinaṃ5- uppādānaṃ samuṭṭhānaṭṭhena, evaṃ

khandhāpi diṭṭhānaṃ.

Avijjā hetu avijjā paccayo diṭṭhinaṃ uppādāya6samuṭṭhānaṭṭhena evaṃ avijjāpi

diṭṭhiṭṭhānaṃ.

Phasso hetu phasso paccayo diṭṭhinaṃ5- uppādāya samuṭṭhānanaṭṭhena evaṃ phassopi

diṭṭhiṭṭhānaṃ.

Saññā hetu saññā paccayo diṭṭhinaṃ uppādāya samuṭṭhānaṭṭhena evaṃ saññāpi

diṭṭhiṭṭhānaṃ.

Vitakko7- hetu vitakko7- paccayo diṭṭhinaṃ uppādāya samuṭṭhānaṭṭhena, evaṃ vitakkopi

diṭṭhiṭṭhānaṃ.

Ayoniso manasikāro hetu ayoniso manasikāro paccayo diṭṭhinaṃ uppādāya

samuṭṭhānaṭṭhena, evaṃ ayoniso manasikāropi diṭṭhiṭṭhānaṃ.

Pāpamitto hetu pāpamitto paccayo diṭṭhinaṃ uppādāya samuṭṭhānaṭṭhena, evaṃ

pāpamittopi diṭṭhiṭṭhānaṃ.

Paratoghoso hetu paratoghoso paccayo diṭṭhinaṃ uppādāya samuṭṭhānaṭṭhena, evaṃ

paratopi gheso4diṭṭhiṭṭhānaṃ.

Imāni aṭṭha diṭṭhiṭṭhānāti.

1. Paṭhamajjhānaṃ - (iccādi) bahūsu 2. Mettācetovimuttiṃ-(iccādi) syā [PTS] di 1, 2, 3.

Vitakkāpi - syā 4. Paratogheṃsopi - machasaṃ syā, [PTS 5.] Diṭṭhiṭṭhānaṃ - machasaṃ, [PTS,]

syā, si 1 2 6. Upādāya - machasaṃ, syā, [PTS 7.] Vitakkā - syā.

[BJT Page 258] [\x 258/]

katamāni aṭṭhārasa diṭṭhipariyuṭṭhānāti:

Yā diṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ, diṭṭhikantāraṃ, diṭṭhivisukaṃ1diṭṭhivipphanditaṃ,

diṭṭhisaññojanaṃ, diṭṭhisallāṃ, diṭṭhisambādho2, diṭṭhipaḷibodho2, diṭṭhibandhānaṃ,

diṭṭhipapāto, diṭṭhānusayo, diṭṭhisantāpo, diṭṭhipariḷāho, diṭṭhigantho, diṭṭhupādānaṃ,

diṭṭhābhiniveso, diṭṭhiparāmaso.

Imāni aṭṭhārasa diṭṭhipariyuṭṭhānāti.

[PTS Page 139] [\q 139/]

Katamaṃ soḷasa diṭṭhiyo:

Assādadiṭṭhi, attānudiṭṭhi, micchādiṭṭhi, sakkāyadiṭṭhi, sakkāya vatthukā sassatadiṭṭhi,

sakkāyavatthukā ucchedadiṭṭhi, attaggāhikā diṭṭhi, pubbattānu diṭṭhi, aparantānudiṭṭhi,

saññojanikā diṭṭhi, aha'nti mānavinibandhā diṭṭhi, mama'nti mānavinibandhā diṭṭhi diṭṭhi,

attavādapaṭisaṃyuttā diṭṭhi, lokavādapaṭisaṃyuttā diṭṭhi, bhavadiṭṭhi, vibhavadiṭṭhi.

Imā soḷasa diṭṭhiyo.

Katame tīṇi sataṃ diṭṭhābhinivesā: +

Assādadiṭṭhiyā katihākārehi abhiniveso hoti:

Attānudiṭṭhiyā katihākarehi abhiniveso hoti.

Micchādiṭṭhiyā katihākārehi abhiniveso hoti.

Sakkāyadiṭṭhiyā katihākarehi abhiniveso hoti.

Sakkāyavatthukāya sassatadiṭṭhiyā katihākarehi abhiniveso hoti.

Sakkāyavatthukāya ucchedadiṭṭhiyā katihākarehi abhiniveso hoti.

Antaggābhikāya diṭṭhiyā katihākārehi abhiniveso hoti.

Pubbantānudiṭṭhiyā katihākārehi abhiniveso hoti.

Aparantānudiṭṭhiyā katihākārehi abhiniveso hoti.

Saññojanikāya diṭṭiyā katihākārehi abhiniveso hoti:

1. Diṭṭivisukāyikaṃ - dhammasaṅgaṇi 2. Diṭṭisamagavo - syā 3. Diṭthipalibodho -machasaṃ

syā [PTS +]"katakame tīṇi sataṃ diṭṭhābhinivesā"ti pucchā syā - [PTS,] potthakesu na gahitā

[BJT Page 260] [\x 260/]

Aha'nti mānavinibandhāya diṭṭhiyā katihākārehi abhiniveso hoti.

Mama'nti mānavinibandhāya diṭṭhiyā katihākārehi abhiniveso hoti.

Attavādapaṭisaṃyuttāya diṭṭhiyā katihākārehi abhiniveso hoti.

Lokavādapaṭisaṃyuttāya diṭṭhiyā katihākāro abhiniveso hoti.

Bhavadiṭṭiyā katihākārehi abhiniveso hoti.

Vibhavadiṭṭhiyā katihākārehi abhiniveso hoti.

Assādadiṭṭhiyā pañcatiṃsāya ākārehi abhiniveso hoti.

Attānudiṭṭiyā visatiyā ākārehi abhiniveso hoti.

Miccādiṭṭiyā dasahākārehi abhiniveso hoti.

Sakkāyadiṭṭiyā visatiyā ākārehi abhiniveso hoti.

Sakkāyavatthukāya sassatadiṭṭhāyā pannarasahi ākārehi abhiniveso hoti.

Sakkāyavatthukāya ucchedadiṭṭhayā pañcahākārehi abhiniveso hoti

Antaggāhikāya diṭṭhiyā paññāsāya akārehi abhiniveso hoti.

Pubbantānudiṭṭhiyā aṭṭhārasahi ākārehi abhiniveso hoti.

Aparantānudiṭṭhiyā catucattālīsāya ākārehi abhiniveso hoti.

Saññojanikāya diṭṭhiyā aṭṭhārasahi ākārehi abhiniveraso hoti.

Aha'nti mānavinibandhāya diṭṭhiyā aṭṭhārasahi ākārehi abhiniveso hoti.

Mama'nti mānavinibandhāya diṭṭhiyā aṭṭhārasahi ākārehi abhiniveso hoti.

Attavādapaṭisaṃyuttāya diṭṭhiyā visatiyā ākārehi abhiniveso hoti

[PTS Page 140] [\q 140/]

Lokavādapaṭisaṃyuttāya diṭṭhiyā aṭṭhahi ākārehi abhiniveso hoti.

Bhavadiṭṭhiyā ekena ākārena1- abhiniveso hoti.

Vibhavadiṭṭhiyā ekena ākārena1- abhiniveso hoti.

1- Ekunavisatiyā ākārehi - syā

[BJT Page 262] [\x 262/]

2. 1 Assādadiṭṭhi

Assādadiṭṭhiyā katamehi pañcatiṃsāya ākārehi abhiniveso hoti.

Yaṃ rūpaṃ paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ, ayaṃ rūpassa assādo'ti abhinivesaparāmāso

diṭṭhi. Diṭṭhi na assādo, assādo na diṭṭhi, aññadiṭṭhi, aññoassādo. Yā ca diṭṭhi, yo ca

assādo, ayaṃ vuccati assādadiṭṭhi.

Assādiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi1- diṭṭhivipatti, tāya diṭṭhi, micchādiṭṭhi1-

diṭṭhivipatti, samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na

bhajitabbo na payirupāsinabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pāpikā yo diṭṭhiyā rāgo2, so na

diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo, yā ca diṭṭī yo ca rāgo, ayaṃ vuccati

diṭṭirāgo, tāya ca diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3- tāya ca

diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭirāgaratto3diṭṭhirāgaratte puggale dinnaṃ

dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ taṃ kissa hetu: hissa pāpikaṃ.

Assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dve gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoti vā micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭī

samattaṃ4samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ -pe- yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ

samādinnaṃja, yā ca cetanā ya ca patthanā, yo ca paṇidhi, ye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā

aniṭṭāyaakattāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu diṭṭi hissa

pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā nosātakibījaṃ vā tittakālābubījaṃ5vā allāyapaṭhaviyā

nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca [PTS Page 141] [\q 141/] āporasaṃ

upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya6kaṭukattāya7asātattāya8- saṃvattati taṃ kisasa hetu: bījaṃ

hissa pāpakaṃ evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhisamattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ -peyañca manokammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā, sabbe te

dhammā aniṭṭhāya akattāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kisasa hetu

diṭṭhi hissa pāpikā.

Assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi9- diṭṭhigataṃ, diṭṭhigatanaṃ, diṭṭhikattāraṃ,

diṭṭhivisukaṃ, diṭṭhivipphanditaṃ, diṭṭhisaññojanaṃ, diṭṭhisallaṃ, diṭṭhisambādho,

diṭṭhipaḷibodho, [PTS Page 143] [\q 143/] diṭṭibandhanaṃ, diṭṭhipāpāto, diṭṭhānusayo,

diṭṭhisantāpo diṭṭipariḷāho, diṭṭhigantho, diṭṭhupādānaṃ, diṭṭābhiniveso, diṭṭhiparāmāso,

10imehi aṭṭārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

1. Micchādiṭṭhi' iti syāma potthake natthi 2. Yā diṭṭiyo rāgo - syā [PTS 3.] Diṭṭhirāgarato -

syā 4. Yathādiṭṭhisampattaṃ - sī2 5. Tittakalābubījaṃ - bahūsu 6. Satittakatāya - syā [PTS 7.]

Kaṭukatāya syā [PTS 8.] Asāratāya- syā [PTS 9.] Yā diṭṭhi - syā 10.

Diṭṭhābhinivesaparāmāso hoti - syā

[BJT Page 264] [\x 264/]

Atthi saññojanāti ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo.

Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca: sakkāyadiṭṭhi sīlabbataparāmāso, imāni

saññojanāni ceva diṭṭiyo ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ paṭighasaññojanaṃ

mānasaññojanaṃ vicikicchāsaññojanaṃ bhavarāgasaññojanaṃ issāsaññojanaṃ

macchariyasaññojanaṃ anunayasaññojanaṃ avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo, +

Yaṃ vedanaṃ paṭicca -pe- yaṃ saññaṃ paṭicca -pe- yaṃ saṅkhāre paṭicca -pe- yaṃ viññāṇaṃ

paṭicca -pe- yaṃ cakkhuṃ paṭicca -peyaṃ sotaṃ paṭicca -pe- yaṃ ghānaṃ paṭicca -pe- yaṃ

jivhāṃ paṭicca -pe- yaṃ kāyaṃ paṭicca -pe- yaṃ ghānaṃ paṭicca -pe- yaṃ jivhāyaṃ paṭicca

-pe- yaṃ sadde paṭicca -pe- yaṃ mānaṃ paṭicca -pe- yaṃ rase paṭicca -pe- yaṃ phoṭṭhabbe

paṭicca -pe- yaṃ dhamme paṭicca -pe- yaṃ cakkhuviññāṇaṃ paṭicca -pe- paṭicca -peyaṃ

dhamme paṭicca -pe- ghānaviññāṇaṃ paṭicca pe- jivhāviññāṇaṃ paṭicca -pe- yaṃ

kāyaviññāṇaṃ paṭicca -pe- yaṃ mano viññāṇaṃ paṭicca -pe- yaṃ cakkhusamphassaṃ paṭicca

-pe- yaṃ setaviññāṇaṃ paṭicca -pe- yaṃ cakkhusamphassaṃ paṭicca -pe- sesamphassaṃ

paṭicca -pe- yaṃ ghānasamphassaṃ paṭicca -peyaṃ manosamphassaṃ paṭicca -peyaṃ

cakkhusamphassajaṃ vedanaṃ paṭicca -pe- yaṃ setasamphassajaṃ vedanaṃ paṭicca

-peghānasamphassajaṃ vedanaṃ paṭicca -pe- yaṃ jivhaṃsamphassajaṃ vedanaṃ paṭicca -pe-

yaṃ kāyasamphassajaṃ vedanaṃ paṭicca -peyaṃ manosamphassajaṃ vedanaṃ paṭicca

uppajjati sukā somanassaṃ, ayaṃ manosamphassajāya vedanāya assādo'ti

abhitivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na assādo'ti abhinivesaparāmaso diṭṭhi diṭṭhina assādo

na diṭṭhi. Aññā diṭṭi, añño assādo yā ca diṭṭi yo ca assādo, [PTS Page 142] [\q 142/]

ayaṃ vuccati assādadiṭṭhi.

Assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭi diṭṭhivipatti. Tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato

puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na

payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pāpikā. Yo diṭṭiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na

rāgo, aññādiṭṭhi, añño rago. Yā ca diṭṭhi, yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo tāya ca

diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto diṭṭirāgaratte puggale dinnaṃ

dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

+Imehi aṭṭhārasahi' ādiṃ katvā yāva na ca diṭṭhiyo'ti - syā [PTS] potthakesu ūnaṃ.

[BJT Page 266] [\x 266/]

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo.

Assādadiṭṭhiyā imehi pañcatiṃsāya ākārehi abhiniveso hoti.

2-2. Attānudiṭṭhi.

Attānudiṭṭhiyā katamehi vīsatiyā ākārehi abhiniveso hoti:

Idha assutavā puthujjano ariyānaṃ adassāvī ariyadhammassa akovido ariyadhamme

avinīto, sappurisānaṃ adassāvī, 3 sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme

avinītorūpaṃ attato samanupassati, rūpavantaṃ vā attānaṃ, attani vā rūpaṃ, rūpasmi vā

attānaṃ, vedanaṃ attato samanupassati, vedanavantaṃ vā attānaṃ, attani vā vedanaṃ,

vedanasmiṃ vi attānaṃ. Saññi attato samanupassati, saññāvantaṃ vā attānaṃ, attani vā

saññaṃ, saññasmiṃ vā attānaṃ, saṅkhāre attato samanupassati, saṅkhāravantaṃ vā attānaṃ,

attani vā saṅkhāre, saṅkhārasmiṃ vi attānaṃ, viññāṇaṃ attato samanupassati, viññāṇavantaṃ

vā attānaṃ, attani vā viññāṇaṃ, viññāṇasmiṃ vā attānaṃ.

1. Pāpikaṃ-machasaṃ 2. Sakkāyadiṭṭhi parāmāso ceva sakkāyadiṭṭhi sīlabbataparāmā sāca-

syā 3. ' Sappurisānaṃ adassāvī'ti - syāmapotthake natthi.

[BJT Page 268] [\x 268/]

Kathaṃ rūpaṃ attato samanupassati: idhekacco paṭhavīkasiṇaṃ1 attato samanupassati, yaṃ

paṭhavīkasiṇaṃ, so ahaṃ, yo ahaṃ, taṃ paṭhavīkasiṇa'nti paṭhavīkasiṇañca attañca

advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ' yā acci. [PTS Page 144 [\q

144/] 2] so vaṇṇo, yo vaṇṇo, sā accī'ti acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati.

Evameva edhekacco paṭhavīkasiṇaṃ attato samanupassati, ' yaṃ paṭhavīkasiṇaṃ, so ahaṃ;

yo ahaṃ taṃ paṭhavīkasiṇa'nti paṭhavīkasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati.

Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu.

Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā rūpavatthukā attānu diṭṭhi. Attānudiṭṭhi

micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti, tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo

diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ

kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi,

añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena

samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na

mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo.

Idhekacco āpekasiṇaṃ1 attato samanupassati, yaṃ paṭhavīkasiṇaṃ, so ahaṃ, yo ahaṃ, taṃ

paṭhavīkasiṇa'nti paṭhavīkasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi

telappadīpassa jhāyato ' yā acci. 2 So vaṇṇo, yo vaṇṇo, sā accī'ti acciñca vaṇṇañca

advayaṃ samanupassati. Evameva edhekacco paṭhavīkasiṇaṃ attato samanupassati, ' yaṃ

paṭhavīkasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ taṃ paṭhavīkasiṇa'nti paṭhavīkasiṇañca attañca

advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi.

Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ

Paṭhamā rūpavatthukā attānu diṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti,

tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na

sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā

rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ

vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3

diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa

hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

Diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo.

Idhekacco tejokasiṇaṃ attato samanupassati, yaṃ paṭhavīkasiṇaṃ, so ahaṃ, yo ahaṃ, taṃ

paṭhavīkasiṇa'nti paṭhavīkasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi

telappadīpassa jhāyato ' yā acci. 2 So vaṇṇo, yo vaṇṇo, sā accī'ti acciñca vaṇṇañca

advayaṃ samanupassati. Evameva edhekacco paṭhavīkasiṇaṃ attato samanupassati, ' yaṃ

paṭhavīkasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ taṃ paṭhavīkasiṇa'nti paṭhavīkasiṇañca attañca

advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi.

Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ

Paṭhamā rūpavatthukā attānu diṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti,

tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na

sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā

rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ

vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3

diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa

hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca

Saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti.

Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo.

Idhekacco vāyokasiṇaṃ1 attato samanupassati, yaṃ paṭhavīkasiṇaṃ, so ahaṃ, yo ahaṃ, taṃ

paṭhavīkasiṇa'nti paṭhavīkasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi

telappadīpassa jhāyato ' yā acci. 2 So vaṇṇo, yo vaṇṇo, sā accī'ti acciñca vaṇṇañca

advayaṃ samanupassati. Evameva edhekacco paṭhavīkasiṇaṃ attato samanupassati, ' yaṃ

paṭhavīkasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ taṃ paṭhavīkasiṇa'nti paṭhavīkasiṇañca attañca

advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi.

Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ

Paṭhamā rūpavatthukā attānu diṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti,

tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na

sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā

rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ

vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3

diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa

hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo.

Idhekacco nīlakasiṇaṃ1 attato samanupassati, yaṃ paṭhavīkasiṇaṃ, so ahaṃ, yo ahaṃ, taṃ

paṭhavīkasiṇa'nti paṭhavīkasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi

telappadīpassa jhāyato ' yā acci. 2 So vaṇṇo, yo vaṇṇo, sā accī'ti acciñca vaṇṇañca

advayaṃ samanupassati. Evameva edhekacco paṭhavīkasiṇaṃ attato samanupassati, ' yaṃ

paṭhavīkasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ taṃ paṭhavīkasiṇa'nti paṭhavīkasiṇañca attañca

advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi.

Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ

Paṭhamā rūpavatthukā attānu diṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti,

tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na

sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā

rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ

vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3

diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa

hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo.

Idhekacco pītakasiṇaṃ1 attato samanupassati, yaṃ paṭhavīkasiṇaṃ, so ahaṃ, yo ahaṃ, taṃ

paṭhavīkasiṇa'nti paṭhavīkasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi

telappadīpassa jhāyato ' yā acci. 2 So vaṇṇo, yo vaṇṇo, sā accī'ti acciñca vaṇṇañca

advayaṃ samanupassati. Evameva edhekacco paṭhavīkasiṇaṃ attato samanupassati, ' yaṃ

paṭhavīkasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ taṃ paṭhavīkasiṇa'nti paṭhavīkasiṇañca attañca

advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi.

Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ

Paṭhamā rūpavatthukā attānu diṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti,

tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na

sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā

rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ

vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3

diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa

hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo.

Idhekacco pītakasiṇaṃ1 attato samanupassati, yaṃ paṭhavīkasiṇaṃ, so ahaṃ, yo ahaṃ, taṃ

paṭhavīkasiṇa'nti paṭhavīkasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi

telappadīpassa jhāyato ' yā acci. 2 So vaṇṇo, yo vaṇṇo, sā accī'ti acciñca vaṇṇañca

advayaṃ samanupassati. Evameva edhekacco paṭhavīkasiṇaṃ attato samanupassati, ' yaṃ

paṭhavīkasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ taṃ paṭhavīkasiṇa'nti paṭhavīkasiṇañca attañca

advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi.

Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ

Paṭhamā rūpavatthukā attānu diṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti,

tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na

sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā

rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ

vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3

diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa

hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

ṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo.

Idhekacco lohitakasiṇaṃ attato samanupassati, yaṃ lohitakasiṇaṃ, so ahaṃ, yo ahaṃ, taṃ

lohitakasiṇa'nti lohitakasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa

jhāyato ' yā acci. 2 So vaṇṇo, yo vaṇṇo, sā accī'ti acciñca vaṇṇañca advayaṃ

samanupassati. Evameva edhekacco lohitakasiṇaṃ attato samanupassati, 'yaṃ lohitakasiṇaṃ,

so ahaṃ; yo ahaṃ taṃ paṭhavīkasiṇa'nti paṭhavīkasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati.

Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu.

Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ

Paṭhamā rūpavatthukā attānu diṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti,

tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na

sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā

rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ

vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3

diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa

hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo.

Idhekacco odatakasiṇaṃ1 attato samanupassati, yaṃ paṭhavīkasiṇaṃ, so ahaṃ, yo ahaṃ, taṃ

paṭhavīkasiṇa'nti paṭhavīkasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi

telappadīpassa jhāyato ' yā acci. 2 So vaṇṇo, yo vaṇṇo, sā accī'ti acciñca vaṇṇañca

advayaṃ samanupassati. Evameva edhekacco paṭhavīkasiṇaṃ attato samanupassati, ' yaṃ

paṭhavīkasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ taṃ paṭhavīkasiṇa'nti paṭhavīkasiṇañca attañca

advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi.

Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ

Paṭhamā rūpavatthukā attānu diṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti,

tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na

sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā

rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ

vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3

diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa

hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo.

Attato samanupassati. 'Yaṃ odātakasiṇaṃ so ahaṃ, yā ahaṃ taṃ odātakasiṇaṃ'nti

odātakasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassajhāyato'yā acciso

vaṇṇo yo vaṇṇo sā acci'ti acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evameva idhekacco

odātakasiṇaṃ attato samanupassati, yaṃ paṭhavīkasiṇaṃ, so ahaṃ, yo ahaṃ, taṃ

paṭhavīkasiṇa'nti paṭhavīkasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi

telappadīpassa jhāyato ' yā acci. 2 So vaṇṇo, yo vaṇṇo, sā accī'ti acciñca vaṇṇañca

advayaṃ samanupassati. Evameva edhekacco paṭhavīkasiṇaṃ attato samanupassati, ' yaṃ

paṭhavīkasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ taṃ paṭhavīkasiṇa'nti paṭhavīkasiṇañca attañca

advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi.

Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ

Paṭhamā rūpavatthukā attānu diṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti,

tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na

sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā

rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ

vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3

diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa

hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni

Ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo. Evaṃ rūpaṃ attato samanupassati.

Kathaṃ rūpavantaṃ attānaṃ samanupassati: idhekacco vedanaṃ saññaṃ saṅkhāre viññāṇaṃ

attato samanupassati, tassa evaṃ hoti: 'ayaṃ kho me attā, so kho pana me ayaṃ attā iminā

rūpena rūpavā'ti rupavantaṃ attānaṃ samanupassati, syethāpi rukkho chāyāsampanno assa,

tamena3 puriso evaṃ vadeyya: ' ayaṃ rukkho, ayaṃ chāyā, añño rukkho, aññā chāyā; so kho

panāyaṃ rukkho imāya chāyāya chāyāvā'ti chāyāvantaṃ rukkhaṃ samanupassati. Evameva

idhekacco vedanaṃ saññaṃ saṅkhāre vaññāṇaṃ attato samanupassati, tassa evaṃ hoti: 'ayaṃ

kho me attā, so kho pana ayaṃ attā iminā rūpena rūpavā'ti rūpavantaṃ attānaṃ

samanupassati, abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi, aññā diṭṭhi,

aññāṃ vattha; yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ dutiyā rūpavatthukā attānudiṭṭhi.

Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti

Paṭhamā rūpavatthukā attānu diṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti,

tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na

sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā

rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ

vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3

diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa

hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo. Evaṃ rūpavantaṃ attānaṃ samanupassati. [PTS Page 145] [\q 145/]

1Gapaṭhavikasiṇaṃ- machasaṃ 2. Acchi- syā 3. Tamenaṃ - syā. [PTS]

[BJT Page 270] [\x 270/]

Kathaṃ attani rūpaṃ samanupassati: idhekacco vedanaṃ saññaṃ saṅkhāre viññāṇaṃ attato

samanupassati. Tassa evaṃ hoti: 'ayaṃ kho me attā imasmiṃ ca pana attani idaṃ rūpa'nti

attani rūpaṃ samanupassati. Seyyathāpi pupphaṃ gandhasampannaṃ assa, tamena1 puriso

evaṃ vadeyya: idaṃ pupphaṃ, ayaṃ gandho, aññaṃ pupphaṃ, añño gandho, so kho panāyaṃ

gandho imasmiṃ pupphe'ti pupphasmiṃ gandhaṃ samanupassati. Evameva idhekacco

vedanaṃ saññaṃ saṅkhāre viññāṇaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti: ' ayaṃ kho me

attā, imasmiṃ ca pana attani idaṃ rūpa'nti attani rūpaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso

diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu na diṭṭhi; aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu: yā ca diṭṭhi, yañca vatthu;

ayaṃ tatiyā rupavatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi micchādiṭṭhi

diṭṭhivipatti: diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo

na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo

diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo,

ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo

diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na

mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo. Evaṃ attani rūpaṃ samanupassati.

Kathaṃ rūpasmiṃ attānaṃ samanupassati: idhekacco vedanaṃ saññaṃ saṅkhāre viññāṇaṃ

attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti: 'ayaṃ kho me attā, so kho pana me ayaṃ attā

imasmiṃ rūpe'ti rūpavantaṃ attānaṃ samanupassati, seyyathāpi maṇi karaṇḍake pakkhitto

assa, tamena1 puriso evaṃ vadeyya: 'ayaṃ maṇi ayaṃ karaṇḍako; aññomaṇi, añño

karaṇḍako, so kho panāyaṃ maṇi imasmiṃ karaṇḍake'ti karaṇḍakasmiṃ maṇiṃ

samanupassati. Evameva idhekacco vedanaṃ saññaṃ saṅkhāre viññāṇaṃ attato

samanupassati, tassa evaṃ hoti: 'ayaṃ kho me attā, so kho pana me ayaṃ attā imasmiṃ

rupe'ti rūpasmiṃ attānaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu,

vatthu na diṭṭhi: aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu, yā ca diṭṭhi, yañca vatthu, ayaṃ catutthā

rūpavatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti tāya

diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na

bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā. Yo diṭṭhiyā rāgo, so na

diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññadiṭṭhi, añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca rāgo, ayaṃ vuccati

diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto

diṭṭhirāgaratto puggale dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa

hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo. Evaṃ rūpasmiṃ attānaṃ samanupassati.

Kathaṃ vedanaṃ attato samanupassati: idhekacco cakkhusamphassajaṃ vedanaṃ attato

samanupassati: sotasamphassajaṃ vedanaṃ attato samanupassati: ghānasamphassajaṃ

vedanaṃ attato samanupassati: jivhāsamphassajaṃ vedanaṃ attato samanupassati:

kāyasamphassajaṃ vedanaṃ attato samanupassati: manosamphassajaṃ vedanaṃ attato

samanupassati, ' yā [PTS Page 146] [\q 146/] manosamphassajā vedanā, so ahaṃ; yo

ahaṃ, sā manosamphassajā vedanā'ti manosamphassajaṃ vedanañca attañca advayaṃ

samanupassati: seyyathāpi telappadīpassa jhāyato yā acci so vaṇeṇā, yo vaṇṇo sā acci'ti

acciñca vaṇṇañca advayaṃsamanupassati evameva edhekacco manosamphassajaṃ vedanaṃ

attato samanupassati 'yā manosamphassajā vedanā so ahaṃ, yo ahaṃ sā manosamphassajā

vedanā'ti mano samphassajaṃ vedanañca attañca advayaṃ samanupassati.

Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi, aññā diṭṭhi aññaṃ vatthu,

yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃpaṭhamā vedanāvatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi

micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo

diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ

kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā. Yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññadiṭṭhi,

añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhiyā tena ca

rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto diṭṭhirāgaratto puggale dinnaṃ dānaṃ na

mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo. Evaṃ vedanaṃ attato samanupassati.

1. Tamenaṃ -syā, [PTS]

[BJT Page 272] [\x 272/]

Kathaṃ vedanāvantaṃ attānaṃ samanupassati: idhekacco saññāṃ saṅkhāre viññāṇaṃ rūpaṃ

attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti: ' ayaṃ kho me attā, so kho pana meayaṃ attā imāya

vedanāya vedanāva'ti vedanāvantaṃ attānaṃ samanupassati. Seyyathāpi rukkho

chāyāsampanno assa, tamenapuriso evaṃ vadeyya: ' ayaṃ rukkho ayaṃ chāyā, añño rukkho

aññā chāyā, so kho panāyaṃ rukkho imāya chāyāya chāyāvā'ti chāyāvantaṃ rukkhaṃ

samanupassati. Evameva idhekacco saññaṃ saṅkhāre viññāṇaṃ rūpaṃ attato samanupassati,

tassa evaṃ hoti: ' ayaṃ kho me attā, so kho pana me ayaṃ attā imāya vedanāya vedanāvā'ti

vedanāvantaṃ attānaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu

na diṭṭhi; aññā diṭṭhi, aññaṃ vattha; yā ca diṭṭhi, yañca vatthu; ayaṃ dutiyā

vedanāvatthukā attānudiṭṭhi attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti tāya

diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na

bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā. Yo diṭṭhiyā rāgo, so na

diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññadiṭṭhi, añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca rāgo, ayaṃ vuccati

diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto

diṭṭhirāgaratto puggale dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa

hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo.

Kathaṃ attani vedanaṃ samanupassati: idhekacco saññaṃ saṅkhāre viññāṇaṃ rūpaṃ attato

samanupassati. Tassa evaṃ hoti: ' ayaṃ kho me attā, imasmiñca pana attani ayaṃ vedanā'ti

attani vedanaṃ samanupassati, seyyathāpi pupphaṃ gandhasampannaṃ assa, tamenapuriso

evaṃ vadeyya: ' idaṃ pupphaṃ, ayaṃ gandho, aññaṃ pupphaṃ añño gandho; so kho panāyaṃ

gandho imasmiṃ pupphe'ti pupphasmiṃ gandhaṃ samanupassati. Evameva idhekacco

saññaṃ saṅkhāre viññāṇaṃ rūpaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃhoti: 'ayaṃ kho me attā:

imasmiṃ ca pana attani ayaṃ vedanā'ti attani vedanaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso

diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi; aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu; yā ca diṭṭhi, yañca

vatthu; ayaṃ tatiyā vedanāvatthukā attānudiṭṭhi attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi

diṭṭhivipatti tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno

puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā.

Yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññadiṭṭhi, añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo rāgo,

ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo

diṭṭhirāgaratto diṭṭhirāgaratto puggale dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na

mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃkissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo. Evaṃ attani vedanaṃ samanupassati.

Kathaṃ vedanāya attānaṃ samanupassati: idhekacco saññaṃ saṅkhāre viññāṇaṃ rūpaṃ attato

samanupassati, tassa evaṃ hoti: ayaṃ kho me attā, so kho pana me ayaṃ attā imāya

vedanāyā'ti vedanāya attānaṃ samanupassati. 'Seyyathāpi maṇi karaṇḍake pakkhitto assa,

tamenapuriso evaṃ vadeyya: ' ayaṃ maṇi, ayaṃ karaṇḍako; añño maṇi, añño karaṇḍako,

so kho panāyaṃ maṇi imasmiṃ karaṇḍake'ti karaṇḍakasmiṃ maṇiṃ samanupassati.

Evameva idhekacco saññaṃ saṅkhāre viññāṇaṃ rūpaṃ attato samanupassati tassa evaṃ hoti:

' ayaṃ kho me attā, so kho pana me ayaṃ attā imāya vedanāyā'ti vedanāya attānaṃ

samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi; aññā diṭṭhi,

aññaṃ vatthu; yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ catutthā vedanā vatthukā attānudiṭṭhi.

Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato

puggalo diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na

payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā. Yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi

na rāgo, aññadiṭṭhi, añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca

diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto diṭṭhirāgaratto puggale

dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyoga evaṃ vedanāya attānaṃ samanupassati.

[BJT Page 274] [\x 274/]

Kathaṃ saññaṃ attato samanupassati: idhekacco cakkhusamphassajaṃ saññaṃ attato

samanupassati: setasamphassajaṃ saññaṃ attato samanupassati: ghānasamphassajaṃ saññaṃ

attatosamanupassati: jivhāsamphassajaṃ saññaṃ attato samanupassati: kāyasamphassajaṃ

saññaṃ attato samanupassati: mano samphassajaṃ saññaṃ attato samanupassati. ' Yā

manosamphassajā saññā, so ahaṃ; yo ahaṃ sā manosamphassajā saññā'ti manosamphassajaṃ

saññañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato yā acci, so

vaṇṇo; yo vaṇṇo, sā accī'ti acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evameva idhekacco

manosamphassajaṃ saññaṃ attato samanupassati, yā manosamphassajā saññā so ahaṃ, ye

ahaṃ sā manosamphassajā saññā'ti manosamphassajaṃ saññañca attañca advayaṃ

samanupassati, abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi; aññā diṭṭhi

aññaṃ vattha; yā ca diṭṭhi, yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā saññāvatthukā attānudiṭṭhi.

Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti

Assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti. Tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato

puggalo diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na

payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā. Yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi

na rāgo, aññadiṭṭhi, añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca

diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto diṭṭhirāgaratto puggale

dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni [PTS Page 147] [\q

147/] saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Evaṃ saññaṃ attato samanupassati.

Kathaṃ saññāvantaṃ attānaṃ samanupassati: idhekacco saṅkhāre viññāṇaṃ rūpaṃ vedanaṃ

attato samanupassati, tassa evaṃ hoti: 'ayaṃ ko me attā, so kho pana me ayaṃ ttā imāya

saññāya saññāvā'ti saññāvantaṃ attānaṃ samanupassati, seyyathāpi rukkho chāyāsampanno

assa, tamenapuriso evaṃ vadeyya: ' ayaṃ rukkho, ayaṃ chāyā, añño rukkho aññā chāyā, so

kho panāyaṃ rukkho imāya chāyāya chāyāvā'ti yāyāvantaṃ rukkhaṃ samanupassati.

Evameva idhekacco saṅkhāre vaññāṇaṃ rupaṃ vedanaṃ attato samanupassati, tassa evaṃ

hoti' ' ayaṃ kho me attā, se kho pana me ayaṃ attā imāya saññāya saññāvā'ti saññāvantaṃ

attānaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi, aññā

diṭṭhi, aññāṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ dutiyā saññāvatthukā attānudiṭṭhi.

Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti. Tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato

puggalo diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na

payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā. Yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi

na rāgo, aññadiṭṭhi, añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca

diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto diṭṭhirāgaratto puggale

dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya

Ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo. Evaṃ saññāvantaṃ attānaṃ samanupassati.

Kathaṃ attani saññaṃ samanupassati: idhekacco saṅkhāre viññāṇaṃ rūpaṃ vedanaṃ attato

samanupassati. Tassa evaṃ hoti: ' ayaṃ kho me attā, imasmiṃ ca pana attani ayaṃ saññā'ti

attani saññaṃ samanupassati. Seyyathāpi pupphaṃ gandhasampannaṃ assa, tamenapuriso,

evaṃ vadeyya: ' idaṃ pupphaṃ, ayaṃ gandho, aññaṃ pupphaṃ, añño gandho, so kho

panāyaṃ gandho imasmiṃ pupphe'ti pupphasmiṃ gandhaṃ samanupassati. E vameva

idhekacco saṅkhāre viññāṇaṃ rūṃ vedanaṃ attato samanupassati, tassa evaṃ hoti. 'Ayaṃ kho

me attā, imasmiṃ ca pana attani ayaṃ saññā'ti attani saññaṃ samanupassati.

Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi; aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu;

yā ca diṭṭhi, yañca vatthu, ayaṃ tatiyā saññāvatthukā attānudiṭṭhi attānudiṭṭhi

micchādiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti. Tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo

diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ

kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā. Yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññadiṭṭhi,

añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhiyā tena ca

rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto diṭṭhirāgaratto puggale dinnaṃ dānaṃ na

mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo. Evaṃ attani saññaṃ samanupassati.

[BJT Page 276] [\x 276/]

Kathaṃ saññāya attānaṃ samanupassati: idhekacco saṅkhāre viññāṇaṃ rūpaṃ vedanaṃ attato

samanupassati. Tassa evaṃ hoti: ' ayaṃ kho me attā, so kho pana meayaṃ attā imāya

saññāyā'ti saññāya attānaṃ samanupassati. Syethāpi maṇi karaṇakai pakkhitto assa,

tamenapuriso evaṃ vadeyya: ' ayaṃ maṇi, ayaṃ karaṇḍako añño maṇi, añño karaṇḍako,

so kho panāyaṃ maṇi imasmiṃ karaṇḍake'ti karaṇḍakasmiṃ maṇiṃ samanupassati,

evameva idhekacco saṅkhāre viññāṇaṃ rūpaṃ vedanaṃ attato samanupassati, tassa evaṃ

hoti: 'ayaṃ kho me attā, so kho pana me ayaṃ attā imāya saññāyā'ti saññāya attānaṃ

samanupassati, abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi aññā diṭṭhi,

aññaṃ vatthu, yā ca diṭṭhi yañca vatthu ayaṃ catutthā saññāvatthukā attānudiṭṭhi.

Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti. Tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato

puggalo diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na

payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā. Yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi

na rāgo, aññadiṭṭhi, añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca

diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto diṭṭhirāgaratto puggale

dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo.

Kathaṃ saṅkhāre attato samanupassati: idhekacco cakkhusamphassajaja cetanaṃ attato

samanupassati: sotasamphassajaṃ cetanaṃ attato samanupassati: ghānasamphassajaṃ cetanaṃ

attato samanupassati: jivhāsamphassajaṃ cetanaṃ attato samanupassati: kāyasamphassajaṃ

cetanaṃ attato samanupassati: manosamphassajaṃ cetanaṃ attato samanupassati: ' yā

manosamphassajā cetanā so ahaṃ, yo ahaṃ sā manosamphassajā cetanā'ti manosamphassajaṃ

cetanañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi gelappadīpassa jhāyato yā acci, so

vaṇṇo; yo vaṇṇo, sā accī'ti acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evameva idhekacco

manosamphassajaṃ cetanaṃ attato samanupassati; 'yā manosamphassajā cetanā so ahaṃ yo

ahaṃ sā manosamphassajā cetanā'ti manosamphassaji cetanañca attañca advayaṃ

samanupassati. Abinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhina vatthu, vatthu na diṭṭhi; aññā diṭṭhi,

aññaṃ vatthu; yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃpaṭhamā saṅkhāravatthukā attānudiṭṭhi.

Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti. Tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato

puggalo diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na

payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā. Yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi

na rāgo, aññadiṭṭhi, añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca

diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto diṭṭhirāgaratto puggale

dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo. Evaṃ saṅkhāre attato samanupassati.

Kathaṃ saṅkhāravantaṃ attānaṃ samanupassati: idhekacco viññāṇaṃ rūpaṃ vedanaṃ saññaṃ

attato samanupassati, tassa evaṃ hoti: 'ayaṃ kho me attā, so kho pana me ayaṃ attā imehi

saṅkhārahi saṅkhāravā'ti saṅkhāravantaṃ attānaṃ samanupassati. Seyyathāpi rukkho

chāyāsampanno assa, tamenapuriso evaṃ vadeyya: ayaṃ rukkho, ayaṃ chāyā, añño rukkho,

aññā chāyā; so kho panāyaṃ rukkho imāya chāyāya chāyācā'ti chāyāvantaṃ rukkhaṃ

samanupassati. Evameva idhekacco viññāṇaṃ rūpaṃ vedanaṃ saññaṃ attato samanupassati.

Tassa evaṃ hoti: ' ayaṃ khome attā so kho pana me ayaṃ attā imehi saṅkhārehi saṅkhāravāti

saṃkhāravantaṃ attānaṃ samanupassati. Abinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu

nadiṭṭhi; aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu: yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ dutiyā

saṅkhāravatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti. Tāya

diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na

bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā. Yo diṭṭhiyā rāgo, so na

diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññadiṭṭhi, añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca rāgo, ayaṃ vuccati

diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto

diṭṭhirāgaratto puggale dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa

hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo. Evaṃ saṅkhāravantaṃ attānaṃ samanupassati. [PTS Page 148] [\q 148/]

[BJT Page 278] [\x 278/]

Kathaṃ attani saṅkhāre samanupassati: idhekacco viññāṇaṃ rūpaṃ vedanaṃ saññaṃ attato

samanupassati, tassa evaṃ hoti: 'ayaṃ kho me attā, imasmiñca pana attani ime saṅkhārāti

attani saṅkhāre samanussati. Syyethāpi pupphaṃ gandhasampannaṃ assa, tamena puriso

evaṃ vadeyya: ' idaṃ pupphaṃ ayaṃ gandho, aññaṃ pupphaṃ aññe gandho, so kho panāyaṃ

gandho imasmiṃ pupphe'ti pupphasmiṃ gandhaṃ samanupassati. Evameva idhekacco

viññāṇaṃ rūpaṃ vedanaṃ saññaṃ attato samanupassati, tassa evaṃ hoti: ' ayaṃ kho me attā,

imasmiñca pana attani ime saṅkhārā'ti attani saṅkhāre samanupassati, abhivesaparāmāso

diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi, aññā diṭṭhi aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca

vatthu, ayaṃ tatiyā saṅkhāravatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi micchādiṭṭhi

diṭṭhivipatti. Tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno

puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā.

Yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññadiṭṭhi, añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca

rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo

diṭṭhirāgaratto diṭṭhirāgaratto puggale dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na

mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo.

Kathaṃ saṅkhāresu attānaṃ samanupassati: idhekacco viññāṇaṃ rūpaṃ vedanaṃ saññaṃ atato

samanupassati. Tassa evaṃ hoti: ' ayaṃ kho me attā, so kho pana me ayaṃ attā imesu

saṅkhāresū'ti saṅkhāresu attānaṃ samanupassati. Seyyathāpi maṇi karaṇḍake pakkhitto

assa, tamenapuriso evaṃ vadeyya: ' ayaṃ maṇi, ayaṃ karaṇḍako; añño maṇi, añño

karaṇḍako; so kho panāyaṃ maṇi imasmiṃ karaṇḍake'ti karaṇḍakasmiṃ maṇiṃ

samanupassati. Evameva idhekacco viññāṇaṃ rūpaṃ vedanaṃ saññaṃ attato samanupassati.

Tassa evaṃ hoti: ' ayaṃ kho me attā, so kho pana meayaṃ attā imesu saṅkhāresū'ti

saṅkhāresu attānaṃ samanupassati, abinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na

diṭṭhi; aññā diṭṭhi aññaṃ vatthu; yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ catutthā saṅkhāravatthukā

attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti. Tāya diṭṭhivipattiyā

samannāgato puggalo diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na

payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā. Yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi

na rāgo, aññadiṭṭhi, añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca

diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto diṭṭhirāgaratto puggale

dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo. Imāni saññojanāni na ca diṭṭhiye. Evaṃ saṅkhāresu attānaṃ samanupassati.

Kathaṃ viññāṇaṃ attato samanupassati: idhekacco cakkhuviññāṇaṃ attato samanupassati:

sotaviññāṇaṃ attato samanupassati: ghānaviññāṇaṃ attato samanupassati: jivhāviññāṇaṃ

attato samanupassati: kāyaviññāṇaṃ attato samanupassati: manoviññāṇaṃ attato

samanupassati: ' yaṃ manoviññāṇaṃ so ahaṃ, yo ahaṃ taṃ manoviññāṇa'nti

manoviññāṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi telappadipassa jhāyato yāacci

so vaṇṇo yo vaṇṇo sā accī'ti acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evameva

idhekacco manoviññāṇaṃ attato samanupassati: ' yaṃ manoviññāṇañāṇaṃ so ahaṃ, yo ahaṃ

taṃ manoviññāṇa'nti manoviññāṇañca attañca advayaṃ samanupassati.

Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi, aññā diṭṭhi aññaṃ vatthu,

yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā viññāṇavatthukā attānudiṭṭhi, attānudiṭṭhi

micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti. Tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo

diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ

kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā. Yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññadiṭṭhi,

añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhiyā tena ca

rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto diṭṭhirāgaratto puggale dinnaṃ dānaṃ na

mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo. Evaṃ viññāṇaṃ attato samanupassati.

[BJT Page 280] [\x 280/]

Kathaṃ viña. Ṇavantaṃ attānaṃ samanupassati: idhekacco rūpaṃ vedanaṃ saññaṃ saṅkhāre

attato samanupassati, tassa evaṃ heti: 'ayaṃ kho me attā, so kho pana me ayaṃ attā iminā

viññāṇena viññāṇavā'ti viññāṇavantaṃ attānaṃ samanupassati. Seyyathāpi rukkho chāyā

sampanno assa, tamenapuriso evaṃ vadeyya: ayaṃ rukkho, ayaṃ chāyā, añño rukkho, aññā

chāyā; so kho panāyaṃ rukkho imāya chāyāya chāyāvā'ti yāyāvantaṃ rukkhaṃ

samanupassati. Evameva idhekacco rūpa vedanaṃ saññaṃ saṅkhāre attato samanupassati,

tassa evaṃ hoti: 'ayaṃ kho me attā, so kho pana me ayaṃ attā iminā viññāṇena viññāṇavā'ti

viññāṇavantaṃ attānaṃ samanupassati, abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu

nadiṭṭhi. Aññā diṭṭhi aññaṃ vatthu: yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ dutiyā

viññāṇavatthukāattānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi. Micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti. Tāya

diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na

bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā. Yo diṭṭhiyā rāgo, so na

diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññadiṭṭhi, añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca rāgo, ayaṃ vuccati

diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto

diṭṭhirāgaratto puggale dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa

hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo. Imāni saññojanāni na ca diṭṭhiye, evaṃ viññāṇavantaṃ attānaṃ samanupassati.

Kathaṃ attani viññāṇaṃ samanapassati: idhekacco rūpaṃ vedanaṃ saññaṃ saṅkhāre attato

samanupassati, tassa evaṃ hoti 'ayaṃ kho me attā, imasmiṃ ca pana attani idaṃ viññāṇa'nti

attani viññāṇaṃ samanupassati. Seyyathāpi pupphaṃ gandhasampannaṃ assa, tamenapuriso

evaṃ vadeyya: 'idaṃ pupphaṃ, ayaṃ gandho: aññaṃ pupphaṃ añño gandho, so kho panāyaṃ

gandho imasmiṃ pupphoti pupphasmiṃ gandhaṃ samanupassati. Evameva idhekacco rūpaṃ

vedanaṃ saññaṃ saṅkhāre attato samanupassati, tassa evaṃ hoti: 'ayaṃ kho me attā, imasmiṃ

ca pana attani idaṃ viññāṇa'nti attani viññāṇaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso'

diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi; aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu, yā ca diṭṭhi yañca

vatthu, ayaṃ tatiyā viññāṇavatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi micchādiṭṭhi

diṭṭhivipatti. Tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno

puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā.

Yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññadiṭṭhi, añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca

rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo

diṭṭhirāgaratto diṭṭhirāgaratto puggale dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na

mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo.

Kathaṃ viññāṇasmiṃ attānaṃ samanupassati: idhekacco rūpaṃ vedanaṃ saññaṃ saṅkhāre

attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti. ' Ayaṃ kho me attā, so kho pana meayaṃ attā

imasmiṃ viññāṇe'ti viññāṇasmiṃ [PTS Page 149] [\q 149/] attānaṃ samanupassati.

Seyyathāpi maṇi karaṇḍake pakkhitto assa, tamenapuriso evaṃ vadeyya: ' ayaṃ maṇi, ayaṃ

karaṇḍako; añño maṇi, añño karaṇḍako; so kho panāyaṃ maṇi imasmiṃ karaṇḍake'ti

karaṇḍakasmiṃ maṇiṃ samanupassati. Evameva idhekacco rupaṃ vedanaṃ saññaṃ saṅkhāre

attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti: ' ayaṃ kho me attā, so kho pana meayaṃ attā

imasmiṃ viññāṇe'ti viññāṇasmiṃ attānaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi

na vatthu, vatthu na diṭṭhi, aññā diṭṭhi aññaṃ vatthu, yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ

catutthā viññāṇavatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi micchādiṭṭhi

diṭṭhivipatti. Tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno

puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā.

Yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññadiṭṭhi, añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca

rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo

diṭṭhirāgaratto diṭṭhirāgaratto puggale dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na

mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo. Evaṃ viññāṇasmiṃ attānaṃ samanupassati.

Attānudiṭṭhiyā imehi vīsatiyā ākārehi abhiniveso hoti.

[BJT Page 282] [\x 282/]

2-3. Micchādiṭṭhi

Micchādiṭṭhiyā katamehi dasahākārehi abhiniveso hoti:

' Natthi dinna'nti vatthu1 evaṃvādo micchābhinivesaparāmāso2 diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu,

vatthu na diṭṭhi; aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu; yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā

micchāvatthukā micchādiṭṭhi. Micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti. Tāya

diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na

bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā. Yo diṭṭhiyā rāgo, so na

diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññadiṭṭhi, añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca rāgo, ayaṃ vuccati

diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto

diṭṭhirāgaratto puggale dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa

hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo.

'Natthi yiṭṭha'nti vatthu evaṃvādo micchābhinivesaparāmāso2 diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu,

vatthu na diṭṭhi; aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu; yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā

micchāvatthukā micchādiṭṭhi. 'Ntthi huta'nti vatthu evaṃvādo micchābhinivesaparāmāso2

diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi; aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu; yā ca diṭṭhi yañca

vatthu, ayaṃ paṭhamā micchāvatthukā micchādiṭṭhi. 'Natthi sukaṭadukkaṭānaṃ kammānaṃ

phalaṃ vipāko'ti vatthu evaṃvādo micchābhinivesaparāmāso2 diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu,

vatthu na

Diṭṭhi; aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu; yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā micchāvatthukā

micchādiṭṭhi. 'Natthi ayaṃ loko'ti vatthu 'natthi ayaṃ loko'ti vatthu evaṃvādo

micchābhinivesaparāmāso2 diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi; aññā diṭṭhi, aññaṃ

vatthu; yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā micchāvatthukā micchādiṭṭhi. : Katthi paro

lo'ti vatthu evaṃvādo micchābhinivesaparāmāso2 diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi;

aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu; yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā micchāvatthukā

micchādiṭṭhi. 'Natthi mātā'ti vatthu evaṃvādo micchābhinivesaparāmāso2 diṭṭhi, diṭṭhi na

vatthu, vatthu na diṭṭhi; aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu; yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ

paṭhamā micchāvatthukā micchādiṭṭhi. 'Natthi pitā'ti vatthu evaṃvādo

micchābhinivesaparāmāso2 diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi; aññā diṭṭhi, aññaṃ

vatthu; yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā micchāvatthukā micchādiṭṭhi. 'Natthi sattā

opapātikā'ti vattha evaṃvādo micchābhinivesaparāmāso2 diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na

diṭṭhi; aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu; yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā micchāvatthukā

micchādiṭṭhi. Thukā micchādiṭṭhi. 'Natthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā

sammāpaṭipannā ye imañca lokaṃparañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā paṭivedentī'ti

vatthu, evaṃvādo micchābhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi; aññā

diṭṭhi, aññaṃ vatthu; yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ dasamā micchāvatthukā micchādiṭṭhi.

Micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti diṭṭhivipatti. Tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo

diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ

kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā. Yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññadiṭṭhi,

añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhiyā tena ca

rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto diṭṭhirāgaratto puggale dinnaṃ dānaṃ na

mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo. Micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā.

Micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ.

Samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā, yā ca patthanā, yo ca paṇidhi, ye ca

saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti.

Kaṃ kissa hetu: diṭṭhi hassa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

ṃjaṃ hissa pāpakaṃ. Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhisamattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṭhidhi ye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti. Tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato

puggalo diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na

payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā. Yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi

na rāgo, aññadiṭṭhi, añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca

diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto diṭṭhirāgaratto puggale

dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo. Micchādiṭṭhiyā imehi dasahākārehi abhinivesā hoti.

2-4. Sakkāyadiṭṭhi.

'Sakkāyadiṭṭhiyā katamehi vīsatiyā ākārehi abhiniveso hoti:

Idha assutavā puthujjano ariyānaṃ adassāvī ariyadhammassa akovido ariyadhamme avinīto

sappurisānaṃ adassāvī sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinīto rūpaṃ

attato samanupassati, rūpavantaṃ vā attānaṃ, attani vā rūpaṃ, rūpasmiṃ vā attānaṃ. Vedanaṃ

attato samanupassati, saññaṃ attato samanupassati, saṅkhāre attato samanupassati,

viññāṇaṃ attato samanupassati, viññāṇavantaṃ vā attānaṃ, attani vā viññāṇaṃ,

viññāṇasmiṃ vā attānaṃ.

Kathaṃ rūpaṃ attato samanupassati: idhekacco paṭhavīkasiṇaṃ1 attato samanupassati, yaṃ

paṭhavīkasiṇaṃ, so ahaṃ, yo ahaṃ, taṃ paṭhavīkasiṇa'nti paṭhavīkasiṇañca attañca

advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ' yā acci. 2 So vaṇṇo, yo

vaṇṇo, sā accī'ti acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evameva edhekacco

paṭhavīkasiṇaṃ attato samanupassati, ' yaṃ paṭhavīkasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ taṃ

paṭhavīkasiṇa'nti paṭhavīkasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso

diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca

vatthu, ayaṃ paṭhamā rūpavatthukā attānu diṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi

diṭṭhivipatti, tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno

puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā,

yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca

rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo

diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na

mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo. 2 Kathaṃ rūpaṃ attato samanupassati: idhekacco āpokasiṇaṃ1 attato

samanupassati, yaṃ āpokasiṇaṃ, so ahaṃ, yo ahaṃ, taṃ āpokasiṇa'nti āpokasiṇañca attañca

advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ' yā acci. 2 So vaṇṇo, yo

vaṇṇo, sā accī'ti acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evameva edhekacco

āpokasiṇaṃ attato samanupassati, 'yaṃ āpokasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ taṃ āpokasiṇa'nti

āpokasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu,

vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā

rūpavatthukā attānu diṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti, tāya

diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na

bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na

diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati

diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3

diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa

hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo.

Kathaṃ rūpaṃ attato samanupassati: idhekacco tejokasiṇaṃ1 attato samanupassati, yaṃ

tejokasiṇaṃ, so ahaṃ, yo ahaṃ, taṃ tejokasiṇa'nti kejokasiṇañca attañca advayaṃ

samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ' yā acci. 2 So vaṇṇo, yo vaṇṇo, sā

accī'ti acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evameva edhekacco tejokasiṇaṃ attato

samanupassati, 'yaṃ tejokasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ taṃ tejokasiṇa'nti paṭhavīkasiṇañca

attañca advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na

diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā rūpavatthukā

attānu diṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti, tāya diṭṭhivipattiyā

samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na

payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi

na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca

diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale

diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo.

Kathaṃ rūpaṃ attato samanupassati: idhekacco vāyokasiṇaṃ1 attato samanupassati, yaṃ

vāyokasiṇaṃ, so ahaṃ, yo ahaṃ, taṃ paṭhavīkasiṇa'nti vāyokasiṇañca attañca advayaṃ

samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ' yā acci. 2 So vaṇṇo, yo vaṇṇo, sā

accī'ti acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evameva edhekacco vāyokasiṇaṃ attato

samanupassati, 'yaṃ vāyokasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ taṃ vāyokasiṇa'nti vāyokasiṇañca

attañca advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na

diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā rūpavatthukā

attānu diṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti, tāya diṭṭhivipattiyā

samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na

payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi

na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca

diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale

diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo.

Kathaṃ rūpaṃ attato samanupassati: idhekacco nīlakasiṇaṃ1 attato samanupassati, yaṃ

nīlakasiṇaṃ, so ahaṃ, yo ahaṃ, taṃ nīlakasiṇa'nti nīlakasiṇañca attañca advayaṃ

samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ' yā acci. 2 So vaṇṇo, yo vaṇṇo, sā

accī'ti acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evameva edhekacco nīlakasiṇaṃ attato

samanupassati, 'yaṃ nīlakasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ taṃ nīlakasi'nti nīlakasiṇañca attañca

advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi.

Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā rūpavatthukā attānu

diṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti, tāya diṭṭhivipattiyā

samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na

payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi

na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca

diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale

diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo.

Kathaṃ rūpaṃ attato samanupassati: idhekacco pītakasiṇaṃ1 attato samanupassati, yaṃ

pītakasiṇaṃ, so ahaṃ, yo ahaṃ, taṃ pītakasiṇa'nti pītakasiṇañca attañca advayaṃ

samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ' yā acci. 2 So vaṇṇo, yo vaṇṇo, sā

accī'ti acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evameva edhekacco pītakasiṇaṃ attato

samanupassati, 'yaṃ pītakasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ taṃ pītakasiṇa'nti pītakasiṇañca attañca

advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi.

Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā rūpavatthukā attānu

diṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti, tāya diṭṭhivipattiyā

samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na

payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi

na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca

diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale

diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo.

Kathaṃ rūpaṃ attato samanupassati: idhekacco lohitakasiṇaṃ1 attato samanupassati, yaṃ

lohitakasiṇaṃ, so ahaṃ, yo ahaṃ, taṃ lohitakasiṇa'nti paṭhavīkasiṇañca attañca advayaṃ

samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ' yā acci. 2 So vaṇṇo, yo vaṇṇo, sā

accī'ti acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evameva edhekacco lohitakasiṇaṃ attato

samanupassati, 'yaṃ lohitakasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ taṃ lohitakasiṇa'nti lohitakasiṇañca

attañca advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na

diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā rūpavatthukā

attānu diṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti, tāya diṭṭhivipattiyā

samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na

payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi

na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca

diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale

diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo.

Kathaṃ rūpaṃ attato samanupassati: idhekacco odātakasiṇaṃ1 [PTS Page 150] [\q 150/]

attato samanupassati, yaṃ odātakasiṇaṃ, so ahaṃ, yo ahaṃ, taṃ odātakasiṇa'nti

odātakasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ' yā acci.

2 So vaṇṇo, yo

Vaṇṇo, sā accī'ti acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evameva idhekacco

odātakasiṇaṃ attato samanupassati, ' yaṃ odātakasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ taṃ

odātakasiṇa'nti odātakasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso

diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca

vatthu, ayaṃ paṭhamā rūpavatthuka sakkāyadiṭṭhi. Sakkānudiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti, tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno,

diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu:

diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo;

yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena

samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na

mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃkissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo. Evaṃ rūpaṃ attato samanupassati.

Kathaṃ saññāvantaṃ attānaṃ samanupassati: idhekacco saṅkhāre viññāṇaṃ rūpaṃ vedanaṃ

attato samanupassati, tassa evaṃ hoti: 'ayaṃ ko me attā, so kho pana me ayaṃ attā imāya

saññāya saññāvā'ti saññāvantaṃ attānaṃ samanupassati, seyyathāpi rukkho chāyāsampanno

assa, tamenapuriso evaṃ vadeyya: ' ayaṃ rukkho, ayaṃ chāyā, añño rukkho aññā chāyā, so

kho panāyaṃ rukkho imāya chāyāya chāyāvā'ti yāyāvantaṃ rukkhaṃ samanupassati.

Evameva idhekacco saṅkhāre vaññāṇaṃ rupaṃ vedanaṃ attato samanupassati, tassa evaṃ

hoti' ' ayaṃ kho me attā, se kho pana me ayaṃ attā imāya saññāya saññāvā'ti saññāvantaṃ

attānaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi, aññā

diṭṭhi, aññāṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ dutiyā saññāvatthukā attānudiṭṭhi.

Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti. Tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato

puggalo diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na

payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā. Yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi

na rāgo, aññadiṭṭhi, añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca

diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto diṭṭhirāgaratto puggale

dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo

vātiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo. Evaṃ saññāvantaṃ attānaṃ samanupassati.

Kathaṃ attani saññaṃ samanupassati: idhekacco saṅkhāre viññāṇaṃ rūpaṃ vedanaṃ attato

samanupassati. Tassa evaṃ hoti: ' ayaṃ kho me attā, imasmiṃ ca pana attani ayaṃ saññā'ti

attani saññaṃ samanupassati. Seyyathāpi pupphaṃ gandhasampannaṃ assa, tamenapuriso,

evaṃ vadeyya: ' idaṃ pupphaṃ, ayaṃ gandho, aññaṃ pupphaṃ, añño gandho, so kho

panāyaṃ gandho imasmiṃ pupphe'ti pupphasmiṃ gandhaṃ samanupassati. E vameva

idhekacco saṅkhāre viññāṇaṃ rūṃ vedanaṃ attato samanupassati, tassa evaṃ hoti. 'Ayaṃ kho

me attā, imasmiṃ ca pana attani ayaṃ saññā'ti attani saññaṃ samanupassati.

Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi; aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu;

yā ca diṭṭhi, yañca vatthu, ayaṃ tatiyā saññāvatthukā attānudiṭṭhi attānudiṭṭhi

micchādiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti. Tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo

diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ

kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā. Yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññadiṭṭhi,

añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhiyā tena ca

rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto diṭṭhirāgaratto puggale dinnaṃ dānaṃ na

mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ

Kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva

kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ

samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca

patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya

ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo. Evaṃ attani saññaṃ samanupassati.

[BJT Page 276] [\x 276/]

Kathaṃ saññāya attānaṃ samanupassati: idhekacco saṅkhāre viññāṇaṃ rūpaṃ vedanaṃ attato

samanupassati. Tassa evaṃ hoti: ' ayaṃ kho me attā, so kho pana meayaṃ attā imāya

saññāyā'ti saññāya attānaṃ samanupassati. Syethāpi maṇi karaṇakai pakkhitto assa,

tamenapuriso evaṃ vadeyya: ' ayaṃ maṇi, ayaṃ karaṇḍako añño maṇi, añño karaṇḍako,

so kho panāyaṃ maṇi imasmiṃ karaṇḍake'ti karaṇḍakasmiṃ maṇiṃ samanupassati,

evameva idhekacco saṅkhāre viññāṇaṃ rūpaṃ vedanaṃ attato samanupassati, tassa evaṃ

hoti: 'ayaṃ kho me attā, so kho pana me ayaṃ attā imāya saññāyā'ti saññāya attānaṃ

samanupassati, abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi aññā diṭṭhi,

aññaṃ vatthu, yā ca diṭṭhi yañca vatthu ayaṃ catutthā saññāvatthukā attānudiṭṭhi.

Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti. Tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato

puggalo diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na

payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā. Yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi

na rāgo, aññadiṭṭhi, añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca

diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto diṭṭhirāgaratto puggale

dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassasaññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo.

Kathaṃ saṅkhāre attato samanupassati: idhekacco cakkhusamphassajaja cetanaṃ attato

samanupassati: sotasamphassajaṃ cetanaṃ attato samanupassati: ghānasamphassajaṃ cetanaṃ

attato samanupassati: jivhāsamphassajaṃ cetanaṃ attato samanupassati: kāyasamphassajaṃ

cetanaṃ attato samanupassati: manosamphassajaṃ cetanaṃ attato samanupassati: ' yā

manosamphassajā cetanā so ahaṃ, yo ahaṃ sā manosamphassajā cetanā'ti manosamphassajaṃ

cetanañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi gelappadīpassa jhāyato yā acci, so

vaṇṇo; yo vaṇṇo, sā accī'ti acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evameva idhekacco

manosamphassajaṃ cetanaṃ attato samanupassati; 'yā manosamphassajā cetanā so ahaṃ yo

ahaṃ sā manosamphassajā cetanā'ti manosamphassaji cetanañca attañca advayaṃ

samanupassati. Abinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhina vatthu, vatthu na diṭṭhi; aññā diṭṭhi,

aññaṃ vatthu; yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃpaṭhamā saṅkhāravatthukā attānudiṭṭhi.

Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti. Tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato

puggalo diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na

payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā. Yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi

na rāgo, aññadiṭṭhi, añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca

diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto diṭṭhirāgaratto puggale

dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo. Evaṃ saṅkhāre attato samanupassati.

Kathaṃ saṅkhāravantaṃ attānaṃ samanupassati: idhekacco viññāṇaṃ rūpaṃ vedanaṃ saññaṃ

attato samanupassati, tassa evaṃ hoti: 'ayaṃ kho me attā, so kho pana me ayaṃ attā imehi

saṅkhārahi saṅkhāravā'ti saṅkhāravantaṃ attānaṃ samanupassati. Seyyathāpi rukkho

chāyāsampanno assa, tamenapuriso evaṃ vadeyya: ayaṃ rukkho, ayaṃ chāyā, añño rukkho,

aññā chāyā; so kho panāyaṃ rukkho imāya chāyāya chāyācā'ti chāyāvantaṃ rukkhaṃ

samanupassati. Evameva idhekacco viññāṇaṃ rūpaṃ vedanaṃ saññaṃ attato samanupassati.

Tassa evaṃ hoti: ' ayaṃ khome attā so kho pana me ayaṃ attā imehi saṅkhārehi saṅkhāravāti

saṃkhāravantaṃ attānaṃ samanupassati. Abinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu

nadiṭṭhi; aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu: yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ dutiyā

saṅkhāravatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti. Tāya

diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na

bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā. Yo diṭṭhiyā rāgo, so na

diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññadiṭṭhi, añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca rāgo, ayaṃ vuccati

diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto

diṭṭhirāgaratto puggale dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa

hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo. Evaṃ saṅkhāravantaṃ attānaṃ samanupassati.

[BJT Page 278] [\x 278/]

Kathaṃ attani saṅkhāre samanupassati: idhekacco viññāṇaṃ rūpaṃ vedanaṃ saññaṃ attato

samanupassati, tassa evaṃ hoti: 'ayaṃ kho me attā, imasmiñca pana attani ime saṅkhārāti

attani saṅkhāre samanussati. Syyethāpi pupphaṃ gandhasampannaṃ assa, tamena puriso

evaṃ vadeyya: ' idaṃ pupphaṃ ayaṃ gandho, aññaṃ pupphaṃ aññe gandho, so kho panāyaṃ

gandho imasmiṃ pupphe'ti pupphasmiṃ gandhaṃ samanupassati. Evameva idhekacco

viññāṇaṃ rūpaṃ vedanaṃ saññaṃ attato samanupassati, tassa evaṃ hoti: ' ayaṃ kho me attā,

imasmiñca pana attani ime saṅkhārā'ti attani saṅkhāre samanupassati, abhivesaparāmāso

diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi, aññā diṭṭhi aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca

vatthu, ayaṃ tatiyā saṅkhāravatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi micchādiṭṭhi

diṭṭhivipatti. Tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno

puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā.

Yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññadiṭṭhi, añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca

rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo

diṭṭhirāgaratto diṭṭhirāgaratto puggale dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na

mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo.

Kathaṃ saṅkhāresu attānaṃ samanupassati: idhekacco viññāṇaṃ rūpaṃ vedanaṃ saññaṃ atato

samanupassati. Tassa evaṃ hoti: ' ayaṃ kho me attā, so kho pana me ayaṃ attā imesu

saṅkhāresū'ti saṅkhāresu attānaṃ samanupassati. Seyyathāpi maṇi karaṇḍake pakkhitto

assa, tamenapuriso evaṃ vadeyya: ' ayaṃ maṇi, ayaṃ karaṇḍako; añño maṇi, añño

karaṇḍako; so kho panāyaṃ maṇi imasmiṃ karaṇḍake'ti karaṇḍakasmiṃ maṇiṃ

samanupassati. Evameva idhekacco viññāṇaṃ rūpaṃ vedanaṃ saññaṃ attato samanupassati.

Tassa evaṃ hoti: ' ayaṃ kho me attā, so kho pana meayaṃ attā imesu saṅkhāresū'ti

saṅkhāresu attānaṃ samanupassati, abinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na

diṭṭhi; aññā diṭṭhi aññaṃ vatthu; yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ catutthā saṅkhāravatthukā

attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti. Tāya diṭṭhivipattiyā

samannāgato puggalo diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na

payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā. Yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi

na rāgo, aññadiṭṭhi, añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca

diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto diṭṭhirāgaratto puggale

dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo. Imāni saññojanāni na ca diṭṭhiye. Evaṃ saṅkhāresu attānaṃ samanupassati.

Kathaṃ viññāṇaṃ attato samanupassati: idhekacco cakkhuviññāṇaṃ attato samanupassati:

sotaviññāṇaṃ attato samanupassati: ghānaviññāṇaṃ attato samanupassati: jivhāviññāṇaṃ

attato samanupassati: kāyaviññāṇaṃ attato samanupassati: manoviññāṇaṃ attato

samanupassati: ' yaṃ manoviññāṇaṃ so ahaṃ, yo ahaṃ taṃ manoviññāṇa'nti

manoviññāṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi telappadipassa jhāyato yāacci

so vaṇṇo yo vaṇṇo sā accī'ti acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evameva

idhekacco manoviññāṇaṃ attato samanupassati: ' yaṃ manoviññāṇañāṇaṃ so ahaṃ, yo ahaṃ

taṃ manoviññāṇa'nti manoviññāṇañca attañca advayaṃ samanupassati.

Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi, aññā diṭṭhi aññaṃ vatthu,

yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā viññāṇavatthukā attānudiṭṭhi, attānudiṭṭhi

micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti. Tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo

diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ

kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā. Yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññadiṭṭhi,

añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhiyā tena ca

rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto diṭṭhirāgaratto puggale dinnaṃ dānaṃ na

mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo. Evaṃ viññāṇaṃ attato samanupassati.

[BJT Page 280] [\x 280/]

Kathaṃ viña. Ṇavantaṃ attānaṃ samanupassati: idhekacco rūpaṃ vedanaṃ saññaṃ saṅkhāre

attato samanupassati, tassa evaṃ heti: 'ayaṃ kho me attā, so kho pana me ayaṃ attā iminā

viññāṇena viññāṇavā'ti viññāṇavantaṃ attānaṃ samanupassati. Seyyathāpi rukkho chāyā

sampanno assa, tamenapuriso evaṃ vadeyya: ayaṃ rukkho, ayaṃ chāyā, añño rukkho, aññā

chāyā; so kho panāyaṃ rukkho imāya chāyāya chāyāvā'ti yāyāvantaṃ rukkhaṃ

samanupassati. Evameva idhekacco rūpa vedanaṃ saññaṃ saṅkhāre attato samanupassati,

tassa evaṃ hoti: 'ayaṃ kho me attā, so kho pana me ayaṃ attā iminā viññāṇena viññāṇavā'ti

viññāṇavantaṃ attānaṃ samanupassati, abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu

nadiṭṭhi. Aññā diṭṭhi aññaṃ vatthu: yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ dutiyā

viññāṇavatthukāattānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi. Micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti. Tāya

diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na

bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā. Yo diṭṭhiyā rāgo, so na

diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññadiṭṭhi, añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca rāgo, ayaṃ vuccati

diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto

diṭṭhirāgaratto puggale dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa

hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo. Imāni saññojanāni na ca diṭṭhiye, evaṃ viññāṇavantaṃ attānaṃ samanupassati.

Kathaṃ attani viññāṇaṃ samanapassati: idhekacco rūpaṃ vedanaṃ saññaṃ saṅkhāre attato

samanupassati, tassa evaṃ hoti 'ayaṃ kho me attā, imasmiṃ ca pana attani idaṃ viññāṇa'nti

attani viññāṇaṃ samanupassati. Seyyathāpi pupphaṃ gandhasampannaṃ assa, tamenapuriso

evaṃ vadeyya: 'idaṃ pupphaṃ, ayaṃ gandho: aññaṃ pupphaṃ añño gandho, so kho panāyaṃ

gandho imasmiṃ pupphoti pupphasmiṃ gandhaṃ samanupassati. Evameva idhekacco rūpaṃ

vedanaṃ saññaṃ saṅkhāre attato samanupassati, tassa evaṃ hoti: 'ayaṃ kho me attā, imasmiṃ

ca pana attani idaṃ viññāṇa'nti attani viññāṇaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso'

diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi; aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu, yā ca diṭṭhi yañca

vatthu, ayaṃ tatiyā viññāṇavatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi micchādiṭṭhi

diṭṭhivipatti. Tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno

puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā.

Yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññadiṭṭhi, añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca

rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo

diṭṭhirāgaratto diṭṭhirāgaratto puggale dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na

mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo.

Kathaṃ viññāṇasmiṃ attānaṃ samanupassati: idhekacco rūpaṃ vedanaṃ saññaṃ saṅkhāre

attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti. ' Ayaṃ kho me attā, so kho pana meayaṃ attā

imasmiṃ viññāṇe'ti viññāṇasmiṃ attānaṃ samanupassati. Seyyathāpi maṇi karaṇḍake

pakkhitto assa, tamenapuriso evaṃ vadeyya: ' ayaṃ maṇi, ayaṃ karaṇḍako; añño maṇi,

añño karaṇḍako; so kho panāyaṃ maṇi imasmiṃ karaṇḍake'ti karaṇḍakasmiṃ maṇiṃ

samanupassati. Evameva idhekacco rupaṃ vedanaṃ saññaṃ saṅkhāre attato samanupassati.

Tassa evaṃ hoti: ' ayaṃ kho me attā, so kho pana meayaṃ attā imasmiṃ viññāṇe'ti

viññāṇasmiṃ attānaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu

na diṭṭhi, aññā diṭṭhi aññaṃ vatthu, yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ catutthā

viññāṇavatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti. Tāya

diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na

bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā. Yo diṭṭhiyā rāgo, so na

diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññadiṭṭhi, añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca rāgo, ayaṃ vuccati

diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto

diṭṭhirāgaratto puggale dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa

hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo. Evaṃ viññāṇasmiṃ attānaṃ samanupassati.

Attānudiṭṭhiyā imehi vīsatiyā ākārehi abhiniveso hoti.

[BJT Page 282] [\x 282/]

2-3. Micchādiṭṭhi

Micchādiṭṭhiyā katamehi dasahākārehi abhiniveso hoti:

' Natthi dinna'nti vtthu1 evaṃvādo micchābhinivesaparāmāso2 diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu,

vatthu na diṭṭhi; aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu; yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā

micchāvatthukā micchādiṭṭhi. Micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti. Tāya

diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na

bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā. Yo diṭṭhiyā rāgo, so na

diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññadiṭṭhi, añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca rāgo, ayaṃ vuccati

diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto

diṭṭhirāgaratto puggale dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa

hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo.

'Natthi yiṭṭha'nti vatthu evaṃvādo micchābhinivesaparāmāso2 diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu,

vatthu na diṭṭhi; aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu; yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā

micchāvatthukā micchādiṭṭhi. 'Ntthi huta'nti vatthu evaṃvādo micchābhinivesaparāmāso2

diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi; aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu; yā ca diṭṭhi yañca

vatthu, ayaṃ paṭhamā micchāvatthukā micchādiṭṭhi. 'Natthi sukaṭadukkaṭānaṃ kammānaṃ

phalaṃ vipāko'ti vatthu evaṃvādo micchābhinivesaparāmāso2 diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu,

vatthu na

Diṭṭhi; aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu; yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā micchāvatthukā

micchādiṭṭhi. 'Natthi ayaṃ loko'ti vatthu 'natthi ayaṃ loko'ti vatthu evaṃvādo

micchābhinivesaparāmāso2 diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi; aññā diṭṭhi, aññaṃ

vatthu; yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā micchāvatthukā micchādiṭṭhi. : Katthi paro

lo'ti vatthu evaṃvādo micchābhinivesaparāmāso2 diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi;

aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu; yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā micchāvatthukā

micchādiṭṭhi. 'Natthi mātā'ti vatthu evaṃvādo micchābhinivesaparāmāso2 diṭṭhi, diṭṭhi na

vatthu, vatthu na diṭṭhi; aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu; yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ

paṭhamā micchāvatthukā micchādiṭṭhi. 'Natthi pitā'ti vatthu evaṃvādo

micchābhinivesaparāmāso2 diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi; aññā diṭṭhi, aññaṃ

vatthu; yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā micchāvatthukā micchādiṭṭhi. 'Natthi sattā

opapātikā'ti vattha evaṃvādo micchābhinivesaparāmāso2 diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na

diṭṭhi; aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu; yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā micchāvatthukā

micchādiṭṭhi. Thukā micchādiṭṭhi. 'Natthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā

sammāpaṭipannā ye imañca lokaṃparañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā paṭivedentī'ti

vatthu, evaṃvādo micchābhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi; aññā

diṭṭhi, aññaṃ vatthu; yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ dasamā micchāvatthukā micchādiṭṭhi.

Micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti diṭṭhivipatti. Tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo

diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ

kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā. Yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññadiṭṭhi,

añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhiyā tena ca

rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto diṭṭhirāgaratto puggale dinnaṃ dānaṃ na

mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo. Micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā.

Micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ.

Samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā, yā ca patthanā, yo ca paṇidhi, ye ca

saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti.

Kaṃ kissa hetu: diṭṭhi hassa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

ṃjaṃ hissa pāpakaṃ. Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhisamattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṭhidhi ye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti. Tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato

puggalo diṭṭhivipanno; diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na

payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu diṭṭhi hissa pipikā. Yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi

na rāgo, aññadiṭṭhi, añño rāgo. Yā ca diṭṭhi, yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca

diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto diṭṭhirāgaratto puggale

dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo. Micchādiṭṭhiyā imehi dasahākārehi abhinivesā hoti.

2-4. Sakkāyadiṭṭhi.

'Sakkāyadiṭṭhiyā katamehi vīsatiyā ākārehi abhiniveso hoti:

Idha assutavā puthujjano ariyānaṃ adassāvī ariyadhammassa akovido ariyadhamme avinīto

sappurisānaṃ adassāvī sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinīto rūpaṃ

attato samanupassati, rūpavantaṃ vā attānaṃ, attani vā rūpaṃ, rūpasmiṃ vā attānaṃ. Vedanaṃ

attato samanupassati, saññaṃ attato samanupassati, saṅkhāre attato samanupassati,

viññāṇaṃ attato samanupassati, viññāṇavantaṃ vā attānaṃ, attani vā viññāṇaṃ,

viññāṇasmiṃ vā attānaṃ.

Kathaṃ rūpaṃ attato samanupassati: idhekacco paṭhavīkasiṇaṃ1 attato samanupassati, yaṃ

paṭhavīkasiṇaṃ, so ahaṃ, yo ahaṃ, taṃ paṭhavīkasiṇa'nti paṭhavīkasiṇañca attañca

advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ' yā acci. 2 So vaṇṇo, yo

vaṇṇo, sā accī'ti acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evameva edhekacco

paṭhavīkasiṇaṃ attato samanupassati, ' yaṃ paṭhavīkasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ taṃ

paṭhavīkasiṇa'nti paṭhavīkasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso

diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca

vatthu, ayaṃ paṭhamā rūpavatthukā attānu diṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi

diṭṭhivipatti, tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno

puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā,

yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca

rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo

diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na

mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo.

[Something is wrong from here to Page 288]

[Page 284-286 missing?]

2 Kathaṃ rūpaṃ attato samanupassati: idhekacco āpokasiṇaṃ1 attato samanupassati, yaṃ

āpokasiṇaṃ, so ahaṃ, yo ahaṃ, taṃ āpokasiṇa'nti āpokasiṇañca attañca advayaṃ

samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ' yā acci. 2 So vaṇṇo, yo vaṇṇo, sā

accī'ti acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evameva edhekacco āpokasiṇaṃ attato

samanupassati, 'yaṃ āpokasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ taṃ āpokasiṇa'nti āpokasiṇañca attañca

advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi.

Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā rūpavatthukā attānu

diṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti, tāya diṭṭhivipattiyā

samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na

payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi

na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca

diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale

diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo.

Kathaṃ rūpaṃ attato samanupassati: idhekacco tejokasiṇaṃ1 attato samanupassati, yaṃ

tejokasiṇaṃ, so ahaṃ, yo ahaṃ, taṃ tejokasiṇa'nti kejokasiṇañca attañca advayaṃ

samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ' yā acci. 2 So vaṇṇo, yo vaṇṇo, sā

accī'ti acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evameva edhekacco tejokasiṇaṃ attato

samanupassati, 'yaṃ tejokasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ taṃ tejokasiṇa'nti paṭhavīkasiṇañca

attañca advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na

diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā rūpavatthukā

attānu diṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti, tāya diṭṭhivipattiyā

samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na

payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi

na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca

diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale

diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo.

Kathaṃ rūpaṃ attato samanupassati: idhekacco vāyokasiṇaṃ1 attato samanupassati, yaṃ

vāyokasiṇaṃ, so ahaṃ, yo ahaṃ, taṃ paṭhavīkasiṇa'nti vāyokasiṇañca attañca advayaṃ

samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ' yā acci. 2 So vaṇṇo, yo vaṇṇo, sā

accī'ti acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evameva edhekacco vāyokasiṇaṃ attato

samanupassati, 'yaṃ vāyokasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ taṃ vāyokasiṇa'nti vāyokasiṇañca

attañca advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na

diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā rūpavatthukā

attānu diṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti, tāya diṭṭhivipattiyā

samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na

payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi

na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca

diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale

diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo.

Kathaṃ rūpaṃ attato samanupassati: idhekacco nīlakasiṇaṃ1 attato samanupassati, yaṃ

nīlakasiṇaṃ, so ahaṃ, yo ahaṃ, taṃ nīlakasiṇa'nti nīlakasiṇañca attañca advayaṃ

samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ' yā acci. 2 So vaṇṇo, yo vaṇṇo, sā

accī'ti acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evameva edhekacco nīlakasiṇaṃ attato

samanupassati, 'yaṃ nīlakasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ taṃ nīlakasi'nti nīlakasiṇañca attañca

advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi.

Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā rūpavatthukā attānu

diṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti, tāya diṭṭhivipattiyā

samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na

payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi

na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca

diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale

diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo.

Kathaṃ rūpaṃ attato samanupassati: idhekacco pītakasiṇaṃ1 attato samanupassati, yaṃ

pītakasiṇaṃ, so ahaṃ, yo ahaṃ, taṃ pītakasiṇa'nti pītakasiṇañca attañca advayaṃ

samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ' yā acci. 2 So vaṇṇo, yo vaṇṇo, sā

accī'ti acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evameva edhekacco pītakasiṇaṃ attato

samanupassati, 'yaṃ pītakasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ taṃ pītakasiṇa'nti pītakasiṇañca attañca

advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi.

Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā rūpavatthukā attānu

diṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti, tāya diṭṭhivipattiyā

samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na

payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi

na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca

diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale

diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo.

Kathaṃ rūpaṃ attato samanupassati: idhekacco lohitakasiṇaṃ1 attato samanupassati, yaṃ

lohitakasiṇaṃ, so ahaṃ, yo ahaṃ, taṃ lohitakasiṇa'nti paṭhavīkasiṇañca attañca advayaṃ

samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ' yā acci. 2 So vaṇṇo, yo vaṇṇo, sā

accī'ti acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evameva edhekacco lohitakasiṇaṃ attato

samanupassati, 'yaṃ lohitakasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ taṃ lohitakasiṇa'nti lohitakasiṇañca

attañca advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na

diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā rūpavatthukā

attānu diṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti, tāya diṭṭhivipattiyā

samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na

payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi

na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca

diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale

diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo.

Kathaṃ rūpaṃ attato samanupassati: idhekacco odātakasiṇaṃ1 attato samanupassati, yaṃ

odātakasiṇaṃ, so ahaṃ, yo ahaṃ, taṃ odātakasiṇa'nti odātakasiṇañca attañca advayaṃ

samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ' yā acci. 2 So vaṇṇo, yo vaṇṇo, sā

accī'ti acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evameva idhekacco odātakasiṇaṃ attato

samanupassati, ' yaṃ odātakasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ taṃ odātakasiṇa'nti odātakasiṇañca

attañca advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na

diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā rūpavatthuka

sakkāyadiṭṭhi. Sakkānudiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti, tāya diṭṭhivipattiyā

samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na

payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi

na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca

diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale

diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo. Evaṃ rūpaṃ attato samanupassati.

Kathaṃ attani rūpaṃ samanupassati: idhekacco vedanaṃ saññaṃ saṅkhāre viññāṇaṃ attato

samanupassati. Tassa evaṃ hoti: 'ayaṃ kho me attā ivasmiṃ ca pana attani idaṃ rūpa'nti

attani rūpaṃ samanupassati. Seyyathāpi pupphaṃ gandhasampannaṃ assa, tamena1 puriso

evaṃ vadeyya: idaṃ pupphaṃ, ayaṃ gandho, aññaṃ pupphaṃ, ñño gandho, so kho panāyaṃ

gandho imasmiṃ pupphe'ti pupphasmiṃ gandhaṃ samanupassati. Evameva idhekacco

vedanaṃ saññaṃ saṅkhāre viññāṇaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti: ' ayaṃ kho me

attā, imasmiṃ ca pana attani idaṃ rūpa'nti attani rūpaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso

diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu na diṭṭhi; aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu: yā ca diṭṭhi, yañca vatthu;

ayaṃ tatiyā rupavatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi

Micchādiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti: diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo

diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ

kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi,

añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena

samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na

mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhayā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ pañcami ' sassato loko'ti antaggāhikā diṭṭhi,

antaggāhikā diṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti: diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo

diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ

kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi,

añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena

samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na

mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo. Evaṃ attani rūpaṃ samanupassati. 'Sassato loko'ti antaggāhikāya diṭṭhiyā imehi

pañcahākārehi abhiniveso hoti.

'Asassato loko'ti antaggāhikāya diṭṭhiyā katamehi pañcahākārehi abhiniveso hoti: 'rūpaṃ

loko ceva asassatañcā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Tāya diṭṭhiyā so anto gahito'ti

antaggāhikā diṭṭhi katamehi pañcahākārehi abhiniveso hoti: ayaṃ paṭhamā asassato loko'ti

antaggāhikā diṭṭhi, antaggāhikā diṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti

diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na

bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na

diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati

diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3

diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa

hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti.

Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo. Evaṃ attani rūpaṃ samanupassati.

[Something is wrong form Page 284-286]

[Some Part missing?]

[BJT Page 288] [\x 288/]

'Vedanā loko ceva asassatā cā'ti antaggāhikāya diṭṭiyā imehi pañcahākāgehi abhiniveso hoti.

'Saññā loko ceva asassato cā'ti antaggāhikāya diṭṭhiyā imehi pañcahākāgehi abhiniveso hoti.

'Saṅkhārā loko ceva asassatā cā'ti antaggāhikāya diṭṭhiyā imehi pañcahākāgehi abhiniveso

hoti. Viññāṇaṃ loko ceva asassatañcā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Tāya diṭṭhiyā so anto

gahito'tiantaggāhikā diṭṭhi, antaggāhikā diṭṭhi micchādiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti:

diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na

bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na

diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati

diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3

diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa

hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo. 'Asassato loko'ti antagagāhikāya diṭṭhiyā imehi pañcahākāgehi abhiniveso hoti.

'Antavā loko'ti antaggāhikāya diṭṭhiyā katamehi pañcahākārehi abhiniveso hoti: idhekacco

parittaṃ okāsaṃ nīlakato erati, tassa evaṃ hoti: 'antavā ayaṃ loko parivaṭumo'ti antasaññi

hoti. ' Yaṃ erati, taṃ vatthu ceva loke ca, yena erati, so attā ceva loko cā'ni

abhinivesaparāmāse diṭṭhi, tāya diṭṭhiyā so ante gahito'ti antaggāhikā diṭṭhi, diṭṭhi na

vatthu, vatthu na diṭṭhi, aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu, yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ

paṭhamā 'antavā loko'ti antaggāhikādiṭṭhi, antaggāhikā diṭṭhi micchādiṭṭhi micchādiṭṭhi

diṭṭhivipatti: diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo

na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo

diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo,

ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo

diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na

mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāna

Ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo.

Idhekacco parittaṃ okāsaṃ pītakato erati tassa evaṃ hoti lohitakato erati tassaevaṃ hoti

odātakato erati tassa evaṃ hoti: 'antavā ayaṃ loko parivaṭumo'ti antasaññi hoti. ' Yaṃ erati

taṃ vatthu ceva loko ca, yena erati, so attā ceva loko cā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Tāya

diṭṭhiyā so anto gahito'ti annaggāhikā diṭṭhi diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi, aññā

diṭṭhi, aññaṃ vatthu, yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā 'antavā loko'ti antaggāhikāya

diṭṭhiyā imehi pañcahākārahi abhiniveso [PTS Page 153] [\q 153/]

Hoti.

'Anantavā loko'ti antaggāhikāya diṭṭhiyā katamehi pañcahākārehi abhiniveso hoti: idhekacco

vipulaṃ okāsaṃ nīlakato erati. Tassa evaṃ hoti: 'anantavā ayaṃ loko apariyanto'ti

anantasaññi hoti. ' Yaṃ erati, taṃ vatthu ceva loko ca, yena erati, so attā ceva loko cā'ti

abhinivesaparāmāso diṭṭhi, tāya diṭṭhiyā so anto gahito'ti antaggāhikā diṭṭhi, diṭṭhi na

vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ

paṭhamā 'anantavā loko'ti attaggāhikā diṭṭhi. Antaggāhikā diṭṭhi micchādiṭṭhi micchādiṭṭhi

diṭṭhivipatti: diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo

na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo

diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo,

ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo

diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na

mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo. Evaṃ attani rūpaṃ samanupassati.

Idhekacco vipulaṃ okāsaṃ pītakato erati tassa evaṃ hoti. Lohitakatato erati, tassa evaṃ hoti.

'Anantavā ayaṃ loko apariyanto'ti anattasaññi hoti. 'Yaṃerati, taṃ vatthu ceva loko ca. Yena

erati, so attā ceva loko cā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi, tāya diṭṭhiyā so anto gahito'ti

antaggāhikā diṭṭhi diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi, aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca

diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā ' anantavā loko'ti antaggāhikāya diṭṭhiyā imehi pañca

hākārehi abhiniveso hoti.

[BJT Page 290] [\x 290/]

'Taṃ jīvaṃ taṃ sarīra'nti antaggāhikāya diṭṭhiyā katamehi pañca hākārehi abhiniveso hoti:

'rūpaṃ jivañceva sarīrañca. Yaṃ jīvaṃ taṃ sarīraṃ, yaṃ sarīraṃ taṃ ñivanti

abhinivesaparāmāso diṭṭhi, tāya diṭṭhiyā so anto gahito'ti antaggāhikā diṭṭhi, diṭṭhi na

vatthu, vatthu na diṭṭhi, aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ

paṭhamā 'taṃ jīvaṃ taṃ saraura'nti antaggāhikā diṭṭhi, antaggāhikā diṭṭhi micchādiṭṭhi

micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti: diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno,

diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu:

diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo;

yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena

samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na

mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo.

'Vedana jīvaṃ 1 ceva sarīrañca abhinivesaparāmāso diṭṭhi, saññā jīvaṃ ceva sarīrañca

abhinivesaparāmāso diṭṭhi, saṅkhārā jīvaṃ ceva sarīrañca abhinivesaparāmāso diṭṭhi,

'viññāṇaṃ ñivañceva sarīrañca, yaṃ jīvaṃ taṃ sarīraṃ, yaṃ sarīhaṃ taṃ jiva'nti

abhinivesaparāmāso diṭṭhi, tāya diṭṭhiyā so anto gahito'ti antaggāhikā diṭṭhi diṭṭhi na

vatthu na diṭṭhi, aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā 'taṃ

jīvaṃ taṃ sarīra'nti antaggāhikāya diṭṭhiyā imehi pañcahākārehi abhiniveso hoti.

'Aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra'nti antaggāhikāya diṭṭhiyā katamehi pañcahākārehi abhiniveso

hoti: 'rūpaṃ sarīraṃ na jīvaṃ, jīvaṃ na sarīraṃ. Aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīranti

abhinivesaparāmāso diṭṭhi, tāya diṭṭhiyā so anto gahito'ti antaggāhikā diṭṭhi. Diṭṭhi na

vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ

paṭhamā 'aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra'nti antaggāhikā diṭṭhi antaggāhikā diṭṭhi micchādiṭṭhi

micacchādiṭṭhi diṭṭhivipatti: diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno,

diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu:

diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo;

yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena

samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na

mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo. Evaṃ attani rūpaṃ samanupassati.

Vedanā sarīraṃ na jīvaṃ abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Saññā sarīraṃ na jīvaṃ

abhinivesaparāmāso diṭṭhi, saṅkhārā sarīraṃ na jīvaṃ abhinivesaparāmāso diṭṭhi, viññāṇaṃ

sarīraṃ na jīvaṃ, jīvaṃ na sarīraṃ. Aññaṃ jīvaṃ, aññaṃ sarīra'nti abhinivesaparāmāso

diṭṭhi, tāya diṭṭhiyā so anto gahito'ti antaggāhikā diṭṭhi diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi.

Aññaṃ diṭṭhi. Aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, [PTS Page 154] [\q 154/]

Ayaṃpaṭhamā 'aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra'nti antaggāhikāya diṭṭhiyā imehi pañcahākārehi

abhiniveso hoti.

'Hoti tathagato parammaraṇā'ti antaggāhikāya diṭṭhiyā katamehi pañcahākārehi abhiniveso

hoti: 'rūpaṃ idheva maraṇadhammaṃ, tathāgato kāyassa bhedā hoti'pi tiṭṭhatipi appajjatipi

nibbattatipī'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi, tāya diṭṭhiyā so anto gahito'ti antaggāhikā diṭṭhi,

diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi, aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu,

ayaṃ paṭhamā 'hoti tathāgato paraṃmaraṇā'ti antaggāhikā diṭṭhi, antaggāhikā diṭṭhi

micchādiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti: diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo

diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ

kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi,

añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena

samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na

mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya

Ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo. Evaṃ attani rūpaṃ samanupassati.

'Vedanā idheva maraṇadhammā tathāgato kāyassa bhedā hoti'ti tiṭṭhitipi uppajjatipi

nibbattatipī'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi, saññā idheva maraṇadhamma tathāgato kāyassa

bhedā hoti'pi tiṭṭhatipi uppajjatipi nibbattatipī'ti abhinivesaparāmaso diṭṭhi, saṅkhārā

idheva maraṇadhammā tathāgato kāyassa bhedā hoti'pi tiṭṭhatipi uppajjatipi

nibbattatipī'tiabhinivesaparāmāso diṭṭhi, viññāṇaṃ idheva maraṇadhammaṃ, tathāgato

kāyassa bhedā hotipi tiṭṭhatipi uppajjatipi nibbattatipī'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi, tāya

diṭṭhiyā so anto gahito'ti antaggāhikā diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi, aññā

diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā 'hoti tathāgato

parammaraṇā'ti antaggāhikāya diṭṭhiyā imehi pañcahākārehi abhiniveso hoti.

1. Jīvā - machasaṃ. Syā.

[BJT Page 292] [\x 292/]

'Na hoti tathāgato paraṃmaraṇā'ti antaggāhikāya diṭṭhiyā katamehi pañcahākārehi

abhiniveso hoti. 'Rūpaṃ idheva maraṇadhammaṃ, tathāgatopi kāyassa bhedā ucchijjati

vinassati na hoti tathāgato paraṃmaraṇāti abhinivesaparāmāso diṭṭhi, tāya diṭṭhiyā so anto

gahito'ti antaggāhikā diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi, aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu

yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā 'na hoti tathāgato paraṃ varaṇā'tiantaggāhikā

diṭṭhi, antaggāhikā diṭṭhi micchādiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti: diṭṭhivipattiyā

samannāgato puggalo diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na

payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi

na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca

diṭṭhi yā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale

diṭṭhaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo. Evaṃ attani rūpaṃ samanupassati.

'Vedanā idheva maraṇadhammā tathāgatopi kāyassabhedā ucchijjati vinassati na hoti

tathāgato paraṃmaraṇā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi, saññā idheva maraṇadhammā

tathāgatopi kāyassabhedā ucchijjati vinassati na hoti tathāgato paraṃmaraṇā'ti

abhinivesaparāmāso diṭṭhi, saṅkhārā idheva maraṇadhamma tathāgatopi kāyassabhedā

ucchijjati vinassati na hoti tathāgato paraṃmaraṇā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi, viññāṇaṃ

idheva maraṇadhammaṃ, tathāgatopi kāyassabhedā ucchijjati vinassati na hoti tathāgato

paraṃmaraṇā'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi, tāya diṭṭhiyā so anto gahito'ti antaggāhikā

diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi, aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthuyā ca diṭṭhi yañca

vattu, ayaṃ paṭhamā na hoti tathāgato pari maraṇā'ti antaggāhikāya diṭṭhiyā imehi

pañcahākārehi abhiniveso hoti.

'Hoti ca na ca hoti tathāgato parāmaraṇā'ti antaggāhikāya diṭṭhiyā katamehi pañcahākārehi

abhiniveso hoti: 'rūpaṃ idheva maraṇadhammaṃ, tathāgato kāyassa bhedā hoti ca na ca

hotī'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi, tāya diṭṭhiyā so antogahito'ti antaggāhikā diṭṭhi, diṭṭhi

na vatthu. Vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu, yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ

paṭhamā 'hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ varaṇā'ti antaggāhikā diṭṭhi, antaggāhiki diṭṭhi

micchādiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti: diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo

diṭṭhivipanno, diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ

kissa hetu: diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi,

añño rāgo; yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena

samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na

mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo.

'Vedanā idheva maraṇadhammā tathāgato kāyassa bhedā hoti ca na ca hoti'ti

abhinivesaparāmāso diṭṭhi, saññā idheva maraṇadhammā tathāgato kāyassa bhedā hoti ca

na ca hotī'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi, saṅkhārā idheva maraṇadhammā tathāgato kāyassa

bhedā hoti ca na ca hotī'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi, saṅkhārā idheva maraṇadhammā

tathāgato kāyassa bhedā hoti ca na ca hitī'ti aebhinivesaparāmāso diṭṭhi, viññāṇaṃ idheva

maraṇadhammaṃ, tathāgato kāyassa bhedā hoti ca na ca hotī'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi,

tāya diṭṭhiyā so anto gahito'ti antaggāhikā diṭṭhi diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā

diṭṭhi aññaṃ vatthu, yā ca diṭṭhi yañca vattu, ayaṃ paṭhamā 'hoti ca na ca hoti tathāgato

paraṃ maraṇā'ti antaggāhikāya diṭṭhiyā imehi pañcahākārehi abhiniveso hoti.

'Neva hoti na na hoti tathāgato paraṃmaraṇā'ti antaggāhikāya [PTS Page 155] [\q 155/]

diṭṭhiyā katamehi pañcahākārehi abhiniveso hoti. 'Rūpaṃ idheva maraṇadhammaṃ,

tathāgato kāyassa bhedā1 paraṃ maraṇā neva hoti na na hotī'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi,

tāya diṭṭhiyā so anto gahito'ti antaggāhikā diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi, aññā

diṭṭhi, aññaṃ vatthu, yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā 'neva hoti na na hoti

tathāgato paraṃ maraṇāti antaggāhikā diṭṭhi. Antaggāhikā diṭṭhi micchādiṭṭhi

micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti: diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno,

diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu:

diṭṭhi hissa pipikā, yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi, diṭṭhi na rāgo, aññā diṭṭhi, añño rāgo;

yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo. Tāya ca diṭṭhi yā tena ca rāgena

samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto3 diṭṭhirāgaratte puggale diṭṭhaṃ dānaṃ na

mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā.

Asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo. Evaṃ attani rūpaṃ samanupassati.

1. Kāyassabhedā parā maraṇā - machasaṃ.

[BJT Page 294] [\x 294/]

'Vedanā idheva maraṇadhammā tathāgato kāyassa bhedā neva hoti na na hotī'ti

abhinivesaparāmāso diṭṭhi, saññā idheva maraṇadhammā tathāgato kāyassa bhedā neva

hoti na na hotī'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi, saṅkhārā idheva maraṇadhammā tathāgato

kāyassa bhedā neva hoti na na hotī'ti abhinivesaparāmāso diṭṭhi, viññāṇaṃ

idhevamaraṇadhammaṃ, tathāgato kāyassa bhedā neva hoti na na hotī'ti

abhinivesaparāmāso diṭṭhi, tāya diṭṭhiyā so anto gahito'ti antaggāhikā diṭṭhi, diṭṭhi na

vatthu, vatthu na diṭṭhi, aññādiṭṭhi, aññaṃ vatthu, yā ca diṭṭhi yañca vatthū, ayaṃ pañcamī

' neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā'ti antaggāhikā diṭṭhi, antaggāhika diṭṭhi

micchādiṭṭhi asasādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo:

nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo. 'Neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā'ti antaggāhikāya diṭṭhiyā imehi

pañcahākārebha abhiniveso hoti.

Antaggāhikāya diṭṭhiya imehi paññāsāya ākārehi abhiniveso hoti.

2-8. Pubbantānudiṭṭhi

Pubbantānudiṭṭhiyā katamehi aṭṭhārasahi ākārehi abhiniveso hoti:

Cattāro sassatavādā, cattāro ekaccasassatikā, cattāro antānantikā, cattāro amarāvikkhepikā,

dve adhiccasamuppannikā.

Pubbantānudiṭṭhiyā imehi aṭṭhārasahi ākārehi abhiniveso hoti.

2-9. Aparantānudiṭṭhi

Aparantānudiṭṭhiyā katamehi catucattālisāya ākārehi abhiniveso hoti.

Soḷasa saññivādā, aṭṭha asaññivādā, aṭṭha nevasaññi nāsaññivādā, satta ucchedavādā,

pañca diṭṭhadhammanibbānavādā.

Aparantānudiṭṭhiyā imehi catucattālisāya ākārehi abhiniveso hoti.

2-10. Saññojanikā diṭṭhi

Saññojanikāya diṭṭhiyā katamehi aṭṭhārasahi ākārehi abhiniveso hoti:

Yā diṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ, diṭṭhikantāraṃ, diṭṭhivisūkaṃ1 diṭṭhivipphanditaṃ,

diṭṭhisaññojanaṃ, diṭṭhisallaṃ, diṭṭhisambādho, 2 diṭṭhipaḷibodho3 diṭṭhibandhanaṃ,

diṭṭhipapāto, daṭṭhānusayo, diṭṭhisantāpo, diṭṭhipariḷāho, diṭṭhigattho, diṭṭhūpādānaṃ,

diṭṭhābhiniveso, diṭṭhiparāmāso.

Saññojanikāya diṭṭhiyā imehi aṭṭhārasahi ākārehi abhiniveso hoti.

[BJT Page 296] [\x 296/]

2-11. Ahantimānavinibandhā diṭṭhi

'Aha'nti mānavinibandhāya diṭṭhiyā katamehi aṭṭhārasahi ākārehi abhiniveso hoti:

: Cakkhuṃ aha'nti abhinivesaparāmāso 'ahanti mānavinibandhā diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu,

vatthuna diṭṭhi. Aññā diṭṭhi aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca [PTS Page 156] [\q 156/]

Vatthu, ayaṃ paṭhamā ' aha)nti mānavinibandhā diṭṭhi, mānavinibandhā diṭṭhi

micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni

vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ

samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā

sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa

hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā

allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati,

sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa

pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo.

'Sotaṃ aha'nti abhinivesaparāmāso 'aha'nti mānavinibandhā diṭṭhi, 'ghānaṃ aha'nti

abhinivesaparāmāso 'aha'nti mānavinibandhā diṭṭhi, 'jivhā aha'nti abhinivesaparāmāso

'aha'nti mānavinibandhā diṭṭhi, 'kāyo aha'nti abhinivesaparāmāso 'aha'nti mānavinibandhā

diṭṭhi, 'mano aha'nti abhinivesaparāmāso 'aha'nti mānavinibandhā diṭṭhi, 'rūpā aha'nti

abhinivesaparāmāso 'aha'nti mānavinibandhā diṭṭhi, 'dhammā aha'nti abhinivesaparāmāso

'aha'nti mānavinibandhā diṭṭhi, 'cakkhuviññāṇaṃ aha'nti abhinivesaparāmāso 'aha'nti

mānavinibandhā diṭṭhi, manoviññāṇaṃ ahaṃ'nti abhinivesaparāmāso 'aha'nti

mānavinibandhā diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi, aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu, yā ca

diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ aṭṭhārasamī 'aha'nti mānavinibandhā diṭṭhi, māna vinibandhā

diṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo.

'Aha'nti mānavinibandhāya diṭṭhiyā imehi aṭṭhārasahi ākārehi abhiniveso hoti.

2-12. Mamantimānavinibandhā diṭṭhi

'Mama'nti mānavinibandhāya diṭṭhiyā katamehi aṭṭhārasahi ākārehi abhiniveso hoti:

'Cakkhuṃ mama'nti abhinivesaparāmāso 'mama'nti mānavinibandhā diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu,

vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ paṭhamā

'mama'nti mānavinibandhā diṭṭhi, mānavinibandhā diṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhi,

micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā,

micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ

samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā

sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa

hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā

allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati,

sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa

pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo.

'Sotaṃ mama'nti 'abhinivesaparāmāso mama'nti mānavinibandhā diṭṭhi, 'ghānaṃ mama'nti

'abinivesaparāmāso mama'nti mānavinibandhā diṭṭhi, 'jivhā mama'nti 'abhinivesaparāmāso

mama'nti mānavinibandhā diṭṭhi, 'kāyo mama'nti 'abhinivesaparāmāso mama'nti

mānavinibandhā diṭṭhi, 'mano mama'nti 'abhinivesaparāmāso mama'nti mānavinibandhā

diṭṭhi, 'rūpā mama'nti 'abhinivesaparāmāso mama'nti mānavinibandhā diṭṭhi, 'dhammā

mama'nti 'abhinivesaparāmāso 'cakkhuviññāṇaṃ mama'nti 'abhinivesaparāmāso mama'nti

mānavinibandhā diṭṭhi, 'manoviññāṇaṃ mama'nti 'abhinivesaparāmāso mama'nti

mānavinibandhā diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu yā ca

diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ aṭṭhārasami 'mama'nti mānavinibandhā diṭṭhi, mānavinibandhā

diṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā

tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi

samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi

ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya

saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā

tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca

āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu:

bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ,

yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca

paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya

dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi,

micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti

diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo.

"Mama'nti mānavinibandhāya diṭṭhiyā imehi aṭṭhārasahi ākārehi abhiniveso hoti.

[BJT Page 298] [\x 298/]

2-13. Attavādapaṭisaṃyuttā diṭṭhi.

Attavādapaṭisaṃyuttāya diṭṭhiyā katamehi vīsatiyā ākārehi abhiniveso hoti:

Idha assutavā puthujjano ariyānaṃ adassāvī ariyadhammassa akovido ariyadhamme

avinīto, sappurisānaṃ adassāvī sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinīto,

rūpaṃ attato samanupassati, rūpavantaṃ vā attānaṃ, attani vā rūpaṃ, rūpasmiṃ vā attānaṃ

vedana attato samanupassati, vedanavantaṃ vā attānaṃ, attani vā vedanaṃ, vedanasmiṃ vā

attānaṃ, saññaṃ attato samanupassati, saññavantaṃ vā attāṃ, attani vā saññaṃ, saññasmiṃ vā

attānaṃ, saṅkhāre attato samanupassati, saṅkhāravantaṃ vā attānaṃ, attani vā saṅkhāraṃ,

saṅkhārasmiṃ vā attānaṃ, viññāṇaṃ attato samanupassati, viññāṇavantaṃ vā attānaṃ, attani

vā viññāṇaṃ, viññāṇasmiṃ vā attānaṃ -pe-

Kathaṃ rūpaṃ attato samanupassati:

Idhekacco paṭhavīkasiṇaṃ attato samanupassati, 'yaṃ paṭhavikasiṇaṃ so haṃ, yo ahaṃ taṃ

paṭhavikasiṇa'nti paṭhavikasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Idhekacco āpokasiṇaṃ

attato samanupassati, ' yaṃ āpokasiṇaṃ so ahaṃ, yo ahaṃ taṃ āpokasiṇa'nti āpokasiṇañca

attañca advayaṃ samanupassati. Idhekacco tejokasiṇaṃattato samanupassati, 'yaṃ

tejokasiṇaṃ so ahaṃ, yo ahaṃ taṃ tejokasiṇa'nti tojokasiṇañca attañca advayaṃ

samanupassati. Idhekacco vāyokasiṇaṃ attato samanupassati, ' yaṃ vāyokasiṇaṃ so ahaṃ, yo

ahaṃ taṃ vāyokasiṇa'nti vāyokasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Idhekacco

nīlakasinaṃ attato samanupassati, 'yaṃ nīlakasiṇaṃ so ahaṃ, yo ahaṃ taṃ nīlakasiṇa'nti

nīlakasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Idhekacco pītakasiṇaṃ attato samanupassati,

' yaṃ pītakasiṇaṃ so ahaṃ, yo ahaṃ taṃ pītakasiṇa'nti pītakasiṇañca attañca advayaṃ

samanupassati. Idhekacco lohitakasiṇaṃ attato samanupassati, 'yaṃ lohitakasiṇaṃ so ahaṃ,

yo ahaṃ taṃ lohitakasiṇa'nti lohitakasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Idhekacco

odātakasiṇaṃ attato samanupassati, [PTS Page 157 [\q 157/] ']yaṃ odātakasiṇaṃ so

ahaṃ, yo ahaṃ taṃ odātakasiṇa'nti odātakasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati.

Seyyathāpi 'telappadipassa jhāyato yā acci, so vaṇṇo yo vaṇṇo sā acci'ti acciñca vaṇṇañca

advayaṃ samanupassati. Evameva idhekacco odātakasiṇaṃ attato samanupassati 'yaṃ

odātakasiṇaṃ so ahaṃ, yo ahaṃ taṃ odatakasiṇa'nti odātakasiṇañca attañca advayaṃ

samanupassati. Ayaṃ paṭhamā rūpavatthukā attavādapaṭisaṃyuttā diṭṭhi

attavādapaṭisaṃyuttā diṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva

gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva

kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ

samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca

patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya

ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ

vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ

upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya

saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa

purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ

samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā

aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa

pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso'

hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi

pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo. Evaṃ rūpaṃ attato samanupassati rūpavantaṃ vā attānaṃ, attani vā rūpaṃ, rūpasmiṃ

vā attānaṃ vedana attato samanupassati, vedanavantaṃ vā attānaṃ, attani vā vedanaṃ,

vedanasmiṃ vā attānaṃ, saññaṃ attato samanupassati, saññavantaṃ vā attāṃ, attani vā

saññaṃ, saññasmiṃ vā attānaṃ, saṅkhāre attato samanupassati, saṅkhāravantaṃ vā attānaṃ,

attani vā saṅkhāraṃ, saṅkhārasmiṃ vā attānaṃ, viññāṇaṃ attato samanupassati,

viññāṇavantaṃ vā attānaṃ, attani vā viññāṇaṃ, viññāṇasmiṃ vā attānaṃ

Attavādapaṭisaṃyuttāya diṭṭhiyā imehi vīsatiyā ākārehi abhiniveso hoti.

2-14. Lokavādapaṭisaṃyuttā diṭṭhi

Lokavādapaṭisaṃyuttāya diṭṭhiyā katamehi aṭṭhahi ākārehi abhiniveso hoti.

'Sassato attāca loko cā'ti abhinivesaparāmāso lokavādapaṭisaṃyuttā diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu,

vatthu na diṭṭhi, aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu, yā ca diṭṭhi, yañca vatthu. Ayaṃ paṭhamā

lokavādapaṭisaṃyuttā diṭṭhi. Lokavādapaṭisaṃyuttā diṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa

purisapuggalassa dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa

purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ

samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā

aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa

pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā

nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ

tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1

Evameva micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ

samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ

yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā,

sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa

hetu: diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ

diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso' hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso.

Imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo.

'Asassato attā ca loko cā'ti abhinivesaparāmāso lokavādapaṭisaṃyuttā diṭṭhi, diṭṭhi na

vatthu, vatthu na diṭṭhi, aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ

aṭṭhamī lokavādapaṭisaṃyuttā diṭṭhi, 'sassato ca asassato ca attā ca loko cā'ti

abhinivesaparāmāso lokavādapaṭisaṃyuttā diṭṭhi diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi, aññā

diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ aṭṭhamī lokavādapaṭisaṃyuttādiṭṭhi,

'neva sassato nāsassato attā ca loko cā'ti abhinivesaparāmāso lokavādapaṭisaṃyuttā diṭṭhi

diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi, aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu,

ayaṃ aṭṭhamī lokavādapaṭisaṃyuttā diṭṭhi, 'antavā attāca loko cā'ti abhinivesaparāmāso

lokavādapaṭisaṃyuttā diṭṭhi, diṭṭi na vatthu, vatthu na diṭṭhi, aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu.

Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ aṭṭhamī lovādapaṭisaṃyuttā diṭṭhi, 'anantavā attā ca loko

cā'ti abhinivesaparāmāso lokavādapaṭisaṃyuttā diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi,

aññādiṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu. Ayaṃ aṭṭhamī lokavādapaṭisaṃyuttā

diṭṭhi, ' antavā ca anantavā ca attā ca loko cā'ti abhinivesaparāmāso lokavādapaṭisaṃyuttā

diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi, aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca

vatthu, ayaṃ aṭṭhamī lokavādapaṭisaṃyuttā diṭṭhi, ' neva antavā na anantavā attā ca loko

cā'ti abhinivesaparāmāso lokavādapaṭisaṃyuttā diṭṭhi, diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi,

aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu, ayaṃ aṭṭhamī lokavādapaṭisaṃyuttā

diṭṭhi, lokavādapaṭisaṃyuttā diṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa

dveva gatiyo: nirayo vā tiracchānayoni vā, micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva

kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ

samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca

patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya

ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa pāpikā. Seyyathāpi nimbabījaṃ

vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavirasaṃ

upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya

saṃvattati. Taṃ kissa hetu: bījaṃ hissa pāpakaṃ. 1 Evameva micchādiṭṭhikassa

purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca

vacīkammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ

samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhiye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā

aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāyasaṃvattanti. Taṃ kissa hetu: diṭṭhi hissa

pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ 'etaṃ mama, eso'

hamasmi, eso me attā'ti diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso. Imehi aṭṭhārasahi ākārehi

pariyuṭṭhitacittassa saññogo.

Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Katamāni saññojanāni

ceva diṭṭhiye ca: sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso, 2 imāni saññojanāni ceva diṭṭhiye ca.

Katamāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo: kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ,

mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ,

macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ, imāni saññojanāni na ca

diṭṭhiyo.

Lokavāda paṭisaṃyuttāya diṭṭhiyā imehi aṭṭhihi ākārehi abhiniveso hoti.

[BJT Page 300] [\x 300/]

2 - 15, 16. Bhavadiṭṭhi - vibhavadiṭṭhiyo.

Olīyanābhiniveso1 bhavadiṭṭhi, atidhāvanābhiniveso vibhavadiṭṭhi, assādadiṭṭhiyā

pañcatiṃsāya akārehi abhiniveso kati bhavadiṭṭhiyo, kati vibhavadiṭṭhīyo: attānudiṭṭhīyā

visatiyā ākārehi abhiniveso kati bhavadiṭṭhiyo, kati vibhavadiṭṭhiyo -pe-

Lokavādapaṭisaṃyuttāya diṭṭhiyā aṭṭhahi ākārehi abhiniveso kati bhavadiṭṭhiyo, kati

vibhavadiṭṭhiyo:

Assādadiṭṭhiyā pañcatiṃsāya ākārehi abhiniveso siyā bhavadiṭṭhiyo, siyā vibhavadiṭṭhiyo.

Attānudiṭṭhiyā vīsatiyā ākārehi abhiniveso pannarasa bhavadiṭṭhiyo, pañca

vibhavadiṭṭhiyo, micchādiṭṭhiyā dasahi ākārehi abhiniveso sabbāva tā vibhavadiṭṭhiyo.

Sakkāyadiṭṭhiyā vīsatiyā ākārehi abhiniveso pannarasa bhavadiṭṭhiyo, pañca

vibhavadiṭṭhiyo. Sakkāyavatthukāya sassatadiṭṭhiyā pannarasahi [PTS Page 158] [\q 158/]

ākārehi abhiniveso sabbāva tā bhavadiṭṭhiyo. Sakkāyavatthukāya ucchedadiṭṭhiyā

pañcahākārehi abhiniveso, sabbāva tā vibhadiṭṭhiyo.

Sassato loko'ti antaggāhikāya diṭṭhiyā pañcahākārehi abhiniveso, sabbāva tā bhavadiṭṭhiyo.

'Assato loko'ti antaggāhikāya diṭṭhiyā pañcahākārehi abhiniveso, sabbāva tā

vibhavadiṭṭhiyo. 'Antavā loko'ti antaggāhikāya diṭṭhiyā pañcahākārehi abhiniveso siyā

bhavadiṭṭhiyo, siyā vibhavadiṭṭhiyo. 'Antavā loko'ti antaggāhikāya diṭṭhiyā pañcahākārehi

abhiniveso. Siyā bhavadiṭṭhiyo, siyā vibhavadiṭṭhiyo. Taṃ jīvaṃ taṃ sarīra'nti

antaggāhikāya diṭṭhiyā pañcahākārehi abhiniveso, sabbāva tā vibhavadiṭṭhiyo. 'Aññaṃ

jīvaṃ aññaṃ sarīra'nti antaggāhikāya diṭṭhiyā pañcahākārehi abhiniveso, sabbāva tā

bhavadiṭṭhīyo. 'Hoti tathāgato paraṃ maraṇā'ti antaggāhikāya diṭṭhiyā pañcahākārehi

abhinivoso, sabbāva tā bhavadiṭṭhiyo. 'Na hoti tathāgato paraṃ maraṇā'ti antaggāhikāya

diṭṭhiyā pañcāhākārehi abhiniveso sabbāva tā vibhavadiṭṭhiyo. 'Hoti ca na ca hoti tathāgato

paraṃ maraṇā'ti antaggāhikāya diṭṭhiyā pañcahākārehi abhiniveso, siyā bhavadiṭṭhiyo, siyā

vibhavadiṭṭhiyo. 'Neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā'ti antaggāhikāya diṭṭhiyā

pañcahākārehi abhiniveso, siyā bhavadiṭṭhiyo, siyā vibhavadiṭṭhiyo.

Pubbantānudiṭṭhiyā aṭṭhārasahi ākārehi abhiniveso, siyā bhavadiṭṭhiyo, siyā

vibhavadiṭṭhiyo. Aparantānudiṭṭhiyā catucattālīsāya ākārehi abhiniveso, siyā

bhavadiṭṭhiyo, siyā vibhavadiṭṭhiyo. Saññojanikāya diṭṭhiyā aṭṭhārasahi ākārehi

abhiniveso, siyā bhavadiṭṭhiyo, siyā vibhavadiṭṭhiyo. 'Aha'nti mānavinibandhāya diṭṭhiyā

aṭṭhārasahi ākārehi abhiniveso, sabbāva tā vibhavadiṭṭhiyo. 'Mama'nti mānavinibandhāya

diṭṭhiyā aṭṭhārasahi ākārehi abhiniveso. Sabbāva tā bhavadiṭṭhiyo. Antavādapaṭisaṃyuttāya

diṭṭhiyā vīsatiyā ākārehi abhiniveso, pannarasa bhavadiṭṭhiyo, pañca vibhavadiṭṭhiyo.

Lokavādapaṭisaṃyuttāya diṭṭhiyā aṭṭhahi ākārehi abhiniveso siyā bhavadiṭṭhiyo, siyā

vibhavadiṭṭhiyo.

1. Oliyanābhiniveso - syā.

[BJT Page 302] [\x 302/]

Sabbāva tā diṭṭhiyo assādadiṭṭhiyo. Sabbāva tā diṭṭhiyo attānu diṭṭhiyo. Sabbāva tā

diṭṭhiyo micchādiṭṭhiyo. Sabbāva tā diṭṭhiyo sakkāyadiṭṭhiyo. Sabbāva tā diṭṭhiyo

antaggāhikā diṭṭhiyo. Sabbāva [PTS Page 159] [\q 159/] tā diṭṭhiyo saññojanikā

diṭṭhiyo. Sabbāva tā diṭṭhiyo antavādapaṭisaṃyuttā diṭṭhīyo.

"Bhavañca diṭṭhiṃ vibhavañca diṭṭhiṃ1

Etaṃ dvayaṃ takkikā tissitā se2

Tesaṃ nirodhamhi na hatthi3 ñāṇaṃ

Yatthāyaṃ loko viparītasaññi"ti.

"Dvīhi bhikkhave diṭṭhigatehi pariyuṭṭhitā devamanussā olīyanti4 eke, atidhāvanti eke,

cakkhumanto ca passanti.

Kathañca bhikkhave, olīyanti eke: bhavārāmā bhikkhave, devamanussā bhavaratā

bhavasammuditā, tesaṃ bhavanirodhāya dhamme desiyamāne cittaṃ na pakkhandati

nappasīdati5 nasantiṭṭhati nādhimuccati. Evaṃ kho bhikkhave olīyanti eke.

Kathañca bhikkhave, athidhāvanti eke: bhaveneva6 kho paneke aṭṭīyamānā. 7

Harāyamānā jīgucchamānā vibhavaṃ abhinandanti: 'yato kira bho ayaṃ antā kāyassa bhedā8

ucchijjati vinassati na hoti paraṃ maraṇā, etaṃ santaṃ etaṃ paṇitaṃ etaṃ yāthāvanti9 evaṃ

kho bhikkhave atīdhāvanti eke.

Kathañca bhikkhave cakkhumanto ca passanti: idha bhikkhave bhikkhū bhūtaṃ bhūtato

passati, bhūtaṃ bhūtato disvā bhūtassa nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti. Evaṃ

kho bhikkhave cakkhumanto ca passanti.

'Yo bhūtaṃ bhūtato disvā bhūtassa ca atikkamaṃ,

Yathābhūte'dhimuccati bhavataṇhā parikkhayā' (1)

Sa ce10 bhūta pariññāto11 vītataṇho bhavābhave

Bhūtassa vibhavā bhikkhu nāgacchati punabbhava"nti [PTS Page 160] [\q 160/] (2)

Tayo puggalā vipannadiṭṭhi, tayo puggalā sampannadiṭṭhi.

Katame tayo puggalā vipannadiṭṭhi. Titthiyo ca titthiyasāvako ca yo ca micchādiṭṭhīko. Ime

tayo puggalā vipannadiṭṭhi.

Katame tayo puggalā sampannadiṭṭhi. Tathāgato ca tathāgatasāvako ca yo ca

sammādiṭṭhiko, ime tayo puggalā sampannadiṭṭhi.

1 Bhavadiṭṭhiyo vibhadiṭṭhiyo - syā [PTS]

2 Nissitā ye - syā [PTS]

3 Natthi - syā [PTS]

4 Oliyanti - syā [PTS]

5 Na pasīdati - machasaṃ [PTS] na sampasīdati - syā

6 Bhavena - syā

7 Aṭṭiyamānā - syā [PTS]

8 Bhedā paraṃ maraṇā - machasaṃ

9 Yathāvanti - syā - [PTS]

10 Sace - syā

11 Bhūtassa pariññā - [PTS] bhūtassa pariññāto so - syā

[BJT Page 304] [\x 304/]

'Kodhano upanāhī ca pāpamakkhī ca yo naro,

Vipannadiṭṭhi māyāvī taṃ jaññā vasalo iti, (1)

Akkodhano anupanāhī visuddho1 suddhataṃ gato,

Sampannadiṭṭhi medhāvī taṃ jaññā ariyo itī'ti, (2)

Tisso vipannadiṭṭhiyo, tisso sampannadiṭṭhiyo.

Katamā tisso vipannadiṭṭhiyo: 'etaṃ mamā'ti2 vipannadiṭṭhī 'eso'hamasmiti vipannadiṭṭhi,

'eso me attā'ti vipannadiṭṭhi, imā tisso vipannadiṭṭhiyo.

Katamā tisso sampannadiṭṭhiyo. 'Netaṃ mamā'ti2 sampannadiṭṭhi, 'neso hamasmī'ti

sampannadiṭṭhi, 'na meso attā'ti sampannadiṭṭhi, imā tisso sampannadiṭṭhiyo.

'Etaṃ mamā'ti2 kā diṭṭhi. Kati diṭṭhiyo: katamantānuggahitā tā diṭṭhiyo. 'Eso hamasmī'ti kā

diṭṭhi. Kati diṭṭhiyo. Katamantānuggahitā tā diṭṭhiyo. 'Eso me attā'ti kā diṭṭhi. Kati

diṭṭhiyo. Katamantānuggahitā tā diṭṭhiyo.

'Etaṃ mama'ti pubbantānudiṭṭhī, aṭṭhārasa diṭṭhiyo, pubbantānuggahitā tā diṭṭhiyo, 'eso

hamasmī'ti aparantānudiṭṭhi, catucattālīsaṃ diṭṭhiyo, aparāntanuggahitā tā diṭṭhiyo, [PTS

Page 161 [\q 161/] ']eso me attā'ti vīsativatthukā attānudiṭṭhi, vīsati vatthukā

sakkāyadiṭṭhi, sakkāyadiṭṭhippamukhāni3 dvāsaṭṭhidiṭṭhigatāni,

pubbantāparantānuggahitā tā diṭṭhiyo.

'Ye keci bhikkhave, mayi nīṭṭhaṃ gatā, sabbe te diṭṭhisampannā, tesaṃ diṭṭhisampannāya

pañcantaṃ idha niṭṭhā, pañcantaṃ idha vihāya niṭṭhā.

Katamesaṃ pañcantaṃ idha niṭṭhā: sattakkhattuparamassa, kolaṃkolassa, ekabījissa,

sakadāgāmissa, yo ca diṭṭheva dhamme arahā. Imesaṃ pañcantaṃ idha niṭṭhā.

Katamesaṃ pañcantaṃ idha vihāya niṭṭhā: antarāparinibbāyissa, upahaccaparinibbāyissa,

asaṅkhāraparinibbāyissa, sasaṅkhāraparinibbāyissa, uddhaṃsotassa akaniṭṭhagāmino, imesaṃ

pañcantaṃ idha vihāya niṭṭhā.

1. Amakkhi - syā [PTS.]

2. Mamanti - syā [PTS.]

3. Diṭṭhappamukhena - syā.

[BJT Page 306] [\x 306/]

Ye keci bhikkhave mayi niṭṭhaṃ gatā, sabbe te diṭṭhisampannā, tesaṃ diṭṭhisampannānaṃ

imesaṃ pañcannaṃ idha niṭṭhā, imesaṃ pañcannaṃ idha vihāya niṭṭhā.

Ye keci bhikkhame mayi aveccappasannā, sabbe te sotāpannā, tesaṃ sotāpannānaṃ

pañcannaṃ idha niṭṭhā, pañcannaṃ idha vihāya niṭṭhā.

Katamesaṃ pañcannaṃ idha niṭṭhā: sattakkhattuparamassa, kolaṃkolassa, ekabījissa,

sakadāgāmissa, yo ca diṭṭheva dhamme arahā, imesaṃ pañcannaṃ idha niṭṭhā.

Katamesaṃ pañcannaṃ idha vihāya niṭṭhā: antarāparinibbāyissa, upahaccaparinibbāyissa,

asaṅkhāraparinibbāyissa, sasaṅkhāra parinibbāyissa, uddhaṃsotassa akaniṭṭhagāmino,

imesaṃ pañcannaṃ idha vihāya niṭṭhā.

Ye keci bhikkhave mayi aveccappasannā, sabbe te sotāpattā, tesaṃ sotāpannānaṃ imesaṃ

pañcannaṃ idha niṭṭhā, imesaṃ pañcannaṃ idha vibhāya niṭṭhā. "

Diṭṭhikatā samattā. [PTS Page 162] [\q 162/]

[BJT Page 308] [\x 308/]

3

Ānāpānasatikathā.

3 - 1. Gaṇanuddeso

Soḷasavatthukaṃ ānāpānasati samādhiṃ1 bhāvayato samadhikāti2 dve ñāṇasatāni uppajjanti:

aṭṭha paripanthe ñāṇāni, aṭṭha3 upakāre ñāṇāni, aṭṭhārasa upakkilese ñāṇāni, terasa

vodāne ñāṇāni, battiṃsa4 satokārissa5 ñāṇāni, catuvīsati samādhivasena ñāṇāni, dvesattati

vipassanāvasena ñāṇāni, aṭṭha nibbidāñāṇāni, aṭṭha nibbidānulomañāṇāni, aṭṭha

nibbidāpaṭippassaddhāñāṇāni, ekavīsati vimuttisukhe ñāṇāni.

Gaṇanuddeso samatto

3 - 2. Paripantha - upakārasoḷasa ñāṇāni

Katamāni aṭṭha paripanthe ñāṇāni, aṭṭha paripanthe ñānāni, aṭṭha ca upakāre ñāṇāni.

Kāmacchando samādhissa paripantho, nekkhammaṃ samādhissa upakāraṃ: byāpādo

samādhissa paripantho, abyāpādo samādhissa upakāraṃ: thinamiddhaṃ6 samādhissa

paripantho, ālokasaññā samādhissa upakāraṃ: uddhaccaṃ sāmadhissa paripantho, avikkhepo

samādhissa upakāraṃ: vicikicchā samādhissa paripantho, dhammavavatthānaṃ samādhissa

upakāraṃ: avijjā sāmadhissa paripantho, ñāṇaṃ samādhissa upakāraṃ, arati samādhissa

paripantho, pāmojjaṃ samādhissa upakāraṃ: sabbepi akusalā dhammā samādhissa

paripanthā, sabbepi kusalā dhammā samādhissa upakārā. Imāni aṭṭha paripanthe ñāṇāni,

aṭṭha ca upakāre ñāṇāni.

Imehi soḷasahi ākārehi uducitaṃ cittaṃ7 samuducitaṃ8 ekatte santiṭṭhati, nīvaraṇehi

visujjhati. [PTS Page 163] [\q 163/]

Katame te ekattā: nekkhammaṃ ekattaṃ, abyāpādo ekattaṃ, ālokasaññā ekattaṃ, avikkhepo

ekattaṃ, dhammavavatthānaṃ ekattaṃ, ñāṇaṃ ekattaṃ, pāmojjaṃ ekattaṃ, sabbepi kusalā

dhammā ekattā.

Katame9 te nīvaraṇā: kāmacchando nīvaraṇaṃ, byāpādo nīvaraṇaṃ, thinamiddhaṃ

nīvaraṇaṃ, uddhaccakukkuccaṃ nīvaraṇaṃ, vicikicchā nīvaraṇaṃ, avijjā nīvaraṇaṃ, arati

nīvaraṇaṃ, sabbepi akusalā dhammā nīvaraṇā.

1. Ānāpānassatisamādhiṃ - machasaṃ, syā

2. Samādhikāni - machasaṃ, syā [PTS,]

3. Aṭṭa ca - machasaṃ,

4. Bāntiṃsaṃ - machasaṃ, battiṃ saṃ - [PTS,] syā

5. Satokārisu - syā, [PTS,]

6. Thinamiddhaṃ - machasaṃ.

7. Uddhataṃ cittaṃ - [PTS] udupitacittaṃ - syā,

8. Samuducitaṃ cittaṃ - machasaṃ, samudupita cittaṃ - syā samuducittaṃ - [PTS.] Udujitaṃ

cittaṃ - samuducitaṃ - pu, udājitaṃ cittaṃ samudājitaṃ - pu.

9. Nīvaraṇāti katame - machasaṃ.

[BJT Page 310] [\x 310/]

Nīvaraṇā'ti kenaṭṭhena1 nīvaraṇā: niyyānāvaraṇaṭṭhena2 nīvaraṇā.

Katame te niyyānā: nekkhammaṃ ariyānaṃ niyyānaṃ, tena ca nekkhammena ariyā nīyanti:

3 kāmacchando niyyānāvaraṇaṃ, tena ca kāmacchandena nivutattā nekkhammaṃ ariyānaṃ

niyyānaṃ nappajānātīti5 kāmacchando niyyānāvaraṇaṃ, abyāpādo ariyānaṃ niyyānaṃ, tena

ca abyāpādena ariyā nīyanti: 3 byāpādo niyyānāvaraṇaṃ, tena ca byāpādena nivutattā

abyāpādaṃ ariyānaṃ niyyānaṃ nappajānātīti4, byāpādo niyyānāvaraṇaṃ. Alokasaññā

ariyānaṃ niyyānaṃ, tāya ca alokasaññā ariyā nīyanti: thinamiddhaṃ niyyānāvaraṇaṃ, tena

ca thinamiddhena nivutattā alokasaññaṃ ariyānaṃ niyyānaṃ nappajānātiti thinamiddhaṃ

niyyānāvaraṇaṃ. Avikkhepo ariyānaṃ niyyānaṃ, tena ca avikkhepena ariyā nīyanti:

uddhaccaṃ niyyānāvaraṇaṃ, tena ca uddhaccena nivutattā avikkhepaṃ ariyānaṃ niyyānaṃ

nappajānātīti uddhaccaṃ niyyānāvaraṇaṃ. Dhammavavatthānaṃ ariyānaṃ niyaṇānaṃ, tena

ca dhammavavatthānena ariyā nīyanti: vicikicchā niyyānāvaraṇaṃ, tāya ca vicikicchāya

nivutattā dhammavavatthānaṃ ariyānaṃ niyyānaṃ nappajānātīti vicikicchā niyyānāvaraṇaṃ,

ñāṇaṃ ariyānaṃ niyyānaṃ, tena ca ñāṇena ariyā nīyanti: avijjā niyyānāvaraṇaṃ, tāya ca

avijjāya nivutattā ñāṇaṃ ariyānaṃ niyyānaṃ nappajānātīti avijjā niyyānāvaraṇaṃ, pāmojjaṃ5

ariyānaṃ niyyānaṃ tena ca pāmojjena ariyā nīyanti: arati niyyānāvaraṇaṃ, tāya ca aratiyā

nivutattā pāmojjaṃ ariyānaṃ niyyānaṃ nappajānātīti arati niyyānāvaraṇaṃ, sabbepi kusalā

dhammā ariyānaṃ niyyānaṃ, tehi ca kusalehi dhammehi ariyā nīyanti: sabbepi akusalā

dhammā niyyānāvaraṇaṃ, tehi ca akusalehi dhammehi nivutattā kusale dhamme ariyānaṃ

niyyānaṃ nappajānātīti sabbepi akusalā dhammā niyyānāvaraṇā.

Soḷasañāṇaniddeso samatto.

3 - 3. Upakkilesañāṇāni.

Imehi ca pana nīvaraṇehi visuddhacittassa [PTS Page 164] [\q 164/] soḷasavatthukaṃ6

ānāpānasatisamādhiṃ bhāvayato khaṇikasamodhānā katame aṭṭhārasa upakkilesā

uppajjanti:

1. Kenatthena - syā.

2. Niyyānāvāraṇaṭṭhena - pu.

3. Niyyanti - machasaṃ, [PTS.]

4. Na pajānātīti - [PTS.]

5. Pāmujjaṃ - syā,

6. Soḷasakavatthukaṃ - sī 2

[BJT Page 312] [\x 312/]

Assāsādimajjhapariyosānaṃ satiyā anugacchato ajjhattavikkhepagataṃ cittaṃ samādhissa

paripantho, passāsādimajjhapariyosānaṃ satiyā anugacchato bahiddhāvikkhepagataṃ citaṃ

samādhissa paripantho, assāsapaṭikaṅkhanā nikantitaṇhācariyā samādhissa paripantho,

passāsapaṭikaṅkhatā nikantitaṇhācariyā samādhissa paripantho, assāsenābhitunnassa

passāpaṭilābhe mucchanā samādhissa paripantho, passāsenābhitunnassa assāsapaṭilābhe

mucchanā samādhissa paripantho.

"Anugacchanā ca assāsaṃ passāsaṃ anugacchanā,

Sati ajjhattavikkhepā kaṅkhatā bahiddhā vikkhepapatthanā1 (1)

Assāsenābhitunnassa passāsapaṭilābhe mucchanā,

Passāsenābhūtunnassa assāsapaṭilābhe mucchanā2 (2)

Cha ete upakkilesā ānāpānasati3 samādhissa,

Yehi vikkhippamānassa4 no ca5 cittaṃ vimuccati

Vimokkhaṃ appajānantā te honti parapattiyā'ti. (3)

Paṭhamaṃ chakkaṃ.

Nimittaṃ āvajjato assāse cittaṃ vikampati, samādhissa paripantho: assāsaṃ āvajjato nimitte

cittaṃ vikampati, samādhissa paripantho: nimittaṃ āvajjate passāse cittaṃ vikampati,

samādhissa paripantho: passāsaṃ āvajjato nimitte cittaṃ vikampati, samādhissa paripantho:

assāsaṃ āvajjato passāse cittaṃ vikampati, samādhissa paripantho: passāsaṃ āvajjato assāse

cittaṃ vikampati, samādhissa paripantho: [PTS Page 165] [\q 165/]

"Nimittaṃ āvajjamānassa assāse vikkhippate6 mano

Assāsaṃ āvajjamānassa nimitte cittaṃ vikampati (4)

Nimittaṃ āvajjamānassa passāse vikkhippate mano,

Passāsaṃ āvajjamānassa nimitte cittaṃ vikampati, (5)

Assāsaṃ āvajjamānassa passāse vikkhippate mano,

Passāsaṃ āvajjamānassa assāse cittaṃ vikampati. (6)

Cha ete upakkilesā ānāpānasatisamādhissa,

Yehi vikkhippamānassa no ca cittaṃ vikampati,

Vimokkhaṃ appajānantā te honti parapattiyā"ti, (7)

Dutiyaṃ chakkaṃ.

1. Cikkhepapanthanā - syā.

2. 'Assāsenāti ayaṃ gāthā syāma potthake na dissate

3. Ānāpānassati - machasaṃ syā

4. Vikkhepamānassa - [PTS.] Syā, kampamānassa - syā

5. Noce - syā

6. Vikkhipate - machasaṃ, [PTS.]

[BJT Page 314] [\x 314/]

Atītānudhāvanaṃ cittaṃ vikkhepānupatitaṃ samādhissa paripantho, anāgatapaṭikaṅkhanaṃ

cittaṃ vikampitaṃ1 samādhissa paripantho, līnaṃ cittaṃ kosajjānupatitaṃ samādhissa

paripantho, atipaggahitaṃ cittaṃ uddhaccānupatitaṃ samādhissa paripantho, abhinataṃ2

cittaṃ rāgānupatitā samādhissa paripantho, apanataṃ3 cittaṃ byāpādānupatitaṃ samādhissa

paripantho.

"Atītānudhāvanaṃ cittaṃ - anāgatapaṭikaṅkhanaṃ līnaṃ,

Atipaggahitaṃ abhinataṃ2 - apanataṃ3 cittaṃ na samādhiyati. (8)

Cha ete upakkilesā - ānāpānasatisamādhissa,

Yehi upakkilisaṭṭhasaṅkappo - adhicittaṃ nappajānāti"ti. (9)

Tatiyaṃ chakkaṃ.

Assāsādimajjhapariyosānaṃ satiyā anugacchato ajjhattaṃ vikkhepagatena cittena kāyopi

cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca, passāsādimajjhapariyosānaṃ satiyā

anugacchato bahiddhā vikkhepagatena cittena kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca

phanditā ca: assāsapaṭikaṅkhanāya nikantiyā taṇhācariyāya kāyopi cittampi sāraddhā ca

honti iñjitā ca phanditā ca, passāsapaṭikaṅkhanāya nikantiyā taṇhācariyāya kāyopi cittampi

sāraddhā ca honti iñjitā [PTS Page 166] [\q 166/]

Ca phanditā ca: assāsenābhitunnassa passāsapaṭilābhe mucchitattā kāyopi cittampi sāraddhā

ca honti iñjitā ca phanditā ca, passāsenābhitunnassa assāsapaṭilābhe mucchitattā kāyopi

cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca: nimittaṃ āvajjato assāse cittaṃ vikampitattā

kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phandicā ca, assāsaṃ āvajjato nimitte cittaṃ

vikappitattā kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca: nimittaṃ āvajjato

passāse cittaṃ vikampitattā kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca, passāsaṃ

āvajjato nimitte cittaṃ vikampitattā kāyopi cittampi sāraddhāca honti iñjitā ca phanditā ca:

assāsaṃ āvajjato passāse cittaṃ vikampitattā kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca

phanditā ca, passāsaṃ āvajjato assāse cittaṃ vikampitattā kāyopi cittampi sāraddhā ca honti

iñjitā ca: phanditā ca atītānudhāvanena cittena vikkhepānupatitena kāyopi cittampi

sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca, anāgatapaṭikaṅkhanena cittena vikampitena kāyopi

cittampi sāraddhā cahonti iñjitāca phanditā ca, līnena cittena kosajjānupatitena kāyopi

cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca, atipaggahitena cittena uddhaccānupatitena

kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca: abhinatena cittena rāgānupatitena

kāyopi cittampi sāraddhā cahenti iñjitā ca phanditā ca, apanatena cittena byāpādānupatitena

kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca.

1. 'Vikkhambhitaṃ - [PTS.]

2. 'Abhiṇataṃ - [PTS.] Abhiññātaṃ - syā.

3. Apaṇataṃ - [PTS,] apaññāhaṃ - syā.

[BJT Page 316] [\x 316/]

"Ānāpānasati yassa paripuṇṇaṃ1 abhāvitā

Kāyopi iñjito hoti cittampi hoti iñjitaṃ

Kāyopi phandito hoti cittampi hoti phanditaṃ (10)

Ānāpānasati yassa paripuṇṇaṃ subhāvitā

Kāyopi aniñjito hoti cittampi hoti aniñjitaṃ

Kāyopi aphandito hoti cittampi hoti aphandita"nti, (11)

Tehi ca pana nīvaraṇehi visuddhacittassa soḷasavatthukaṃ ānāpānasatisamādhiṃ bhāvayato

khaṇikasamodhānā ime aṭṭhārasa upakkilesā uppajjanti.

Uppakkilesañāṇa niddeso.

3 - 4. Vodānañāṇāni

Katamāni terasa vodāne ñāṇāni: atītānudhāvanaṃ cittaṃ vikkhepānupatitaṃ, taṃ vivajjayitvā

ekaṭṭhāne samādahati, evampi cittaṃ na vikkhepaṃ gacchati, anāgatapaṭikaṅkhanaṃ cittaṃ

vikampitaṃ, [PTS Page 167 [\q 167/] 2] taṃ vivajjayitvā tattheva adhimoceti, evampi

cittaṃ na vikkhepaṃ gacchati, līnaṃ cittaṃ kosajjānupatitaṃ, taṃ paggaṇahitvā kosajjaṃ

pajahati, evampi cittaṃ na vikkhepaṃ gacchati. Atipaggahitaṃ cittaṃ uddhaccānupatitaṃ, taṃ

niggaṇhitvā3 uddhaccaṃ pajahati, evampi cittaṃ na vikkhepaṃ gacchati, abhinataṃ cittaṃ

rāgānupatitaṃ, taṃ sampajāno hutvā rāgaṃ pajahati, evampi cittaṃ na vikkhepaṃ gacchati

apanataṃ cittaṃ byāpādānupatitaṃ, taṃ sampajāno hutvā, byāpādaṃ pajahati, evampi cittaṃ

na vikkhepaṃ gacchati, imehi chahi ṭhānehi parisuddhaṃ cittaṃ pariyodānaṃ ekattagataṃ

hoti.

Katame te ekattā: dāna vossaggupaṭṭhānekattaṃ, 4 samathanimittu paṭṭhānekattaṃ,

vayalakkhaṇupaṭṭhānekattaṃ, nirodhupaṭṭhānekattaṃ.

Dānavossaggupaṭṭhānekattaṃ cāgādhimuttānaṃ, samathanimittupaṭṭhānekattañca

adhicittamanuyuttānaṃ, vayalakkhaṇupaṭṭhānekattañca vipassakānaṃ,

nirodhupaṭṭhānekattañca ariyapuggalānaṃ, imehi catūhi ṭhānehi ekaggagataṃ cittaṃ

paṭipadāvisuddhipakkhantañceva5 hoti, upekkhānubrūhitañca ñāṇena ca sampahaṃsitaṃ.

Paṭhamassa jhānassa ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ: paṭhamassa jhānassa

paṭipadāvisuddhi ādi, upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ.

1. Ānāpānassati yassa paripuṇṇā - machasaṃ. Yassa aparipuṇṇā - syā, [PTS,]

2. Vikkhambhitaṃ - [PTS,] sī 2

3. Viniggaṇhitvā - machasaṃ.

4. Dānavosaggupaṭṭhānekattā - machasaṃ.

5. Pakkhandañceva - machasaṃ pasannañceva - syā [PTS,]

[BJT Page 318] [\x 318/]

Paṭhamassa jhānassa paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa kati lakkhaṇāni: ādissa tīṇi lakkhaṇāni:

yo tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ

paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati: yañca paripanthako cittaṃ visujjhati,

yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca paṭipannattā tattha

cittaṃ pakkhandati, paṭhamassa [PTS Page 168] [\q 168/] jhānassa paṭipadāvisuddhi

ādi, ādissa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati paṭhamaṃ jhānaṃ ādikalyāṇañceva hoti

lakkhaṇasampannañca.

Paṭhamassa jhānassa upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa kati lakkhaṇāni. Majjhassa tīṇi

lakkhaṇāni: visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati,

ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati: yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca

samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati, paṭhamassa

jhānassa upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati

paṭhamaṃ jhānaṃ majjhekalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Paṭhamassa jhānassa sampahaṃsanā pariyosānaṃ pariyosānassa kati lakkhaṇāni:

pariyosānassa cattāri lakkhaṇāni: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena

sampahaṃsanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena

sampahaṃsanā, āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā: paṭhamassa jhānassa sampahaṃsanā

pariyosānaṃ. Pariyosānassa imāni cattāri lakkhāṇāni, tena vuccati paṭhamaṃ jhānaṃ

pariyosānakalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ

vitakkasampannañceva hoti vicārasampannañca pītisampannañca sukhasampannañca

cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca viriyasampannañca satisampannañca

samādhisampannañca paññāsampannañca.

[BJT Page 318] [\x 318/]

Dutiyassa jhānassa ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ: dutiyassa jhānassa paṭipadāvisuddhi

ādi, upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ.

Dutiyassa jhānassa paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa kati lakkhaṇāni: ādissa tīṇi lakkhaṇāni: yo

tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ

paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati: yañca paripanthako cittaṃ visujjhati,

yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca paṭipannattā tattha

cittaṃ pakkhandati, dutiyassa jhānassa paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa imāni tīṇi lakkhaṇāni,

tena vuccati paṭhamaṃ jhānaṃ ādikalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Dutiyassa jhānassa upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa kati lakkhaṇāni. Majjhassa tīṇi

lakkhaṇāni: visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati,

ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati: yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca

samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati, dutiyassa jhānassa

upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati dutiyaṃ jhānaṃ

majjhekalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Dutiyassa jhānassa sampahaṃsanā pariyosānaṃ pariyosānassa kati lakkhaṇāni: pariyosānassa

cattāri lakkhaṇāni: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena sampahaṃsanā,

indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena sampahaṃsanā,

āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā: paṭhamassa jhānassa sampahaṃsanā pariyosānaṃ.

Pariyosānassa imāni cattāri lakkhāṇāni, tena vuccati paṭhamaṃ jhānaṃ

pariyosānakalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ pītisampannañca hoti

sukhasampannañca cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca

viriyasampannañca satisampannañca samādhisampannañca paññāsampannañca. [PTS Page

169] [\q 169/]

Tatiyassa jhānassa ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ: tatiyassa jhānassa paṭipadāvisuddhi

ādi, upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ.

Tatiyassa jhānassa paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa kati lakkhaṇāni: ādissa tīṇi lakkhaṇāni: yo

tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ

paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati: yañca paripanthako cittaṃ visujjhati,

yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca paṭipannattā tattha

cittaṃ pakkhandati, tatiyassa jhānassa paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa imāni tīṇi lakkhaṇāni,

tena vuccati tatiyamaṃ jhānaṃ ādikalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Tatiyassa jhānassa upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa kati lakkhaṇāni. Majjhassa tīṇi

lakkhaṇāni: visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati,

ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati: yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca

samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati, tatiyassa jhānassa

upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati tatiyaṃ jhānaṃ

majjhekalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Tatiyassa jhānassa sampahaṃsanā pariyosānaṃ pariyosānassa kati lakkhaṇāni: pariyosānassa

cattāri lakkhaṇāni: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena sampahaṃsanā,

indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena sampahaṃsanā,

āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā: tatiyassa jhānassa sampahaṃsanā pariyosānaṃ. Pariyosānassa

imāni cattāri lakkhāṇāni, tena vuccati tatiyaṃ jhānaṃ pariyosānakalyāṇañceva hoti

lakkhaṇasampannañca.

Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ sukhasampannañceva

hoti cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca viriyasampannañca

satisampannañca samādhisampannañca paññāsampannañca.

[BJT Page 320] [\x 320/]

Catutthassa jhānassa ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ: catutthassa jhānassa

paṭipadāvisuddhi ādi, upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ.

Catutthassa jhānassa paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa kati lakkhaṇāni: ādissa tīṇi lakkhaṇāni:

yo tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ

paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati: yañca paripanthako cittaṃ visujjhati,

yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca paṭipannattā tattha

cittaṃ pakkhandati, catutthassa jhānassa paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa imāni tīṇi

lakkhaṇāni, tena vuccati catutthaṃ jhānaṃ ādikalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Catutthassa jhānassa upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa kati lakkhaṇāni. Majjhassa tīṇi

lakkhaṇāni: visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati,

ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati: yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca

samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati, catutthassa

jhānassa upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati catutthaṃ

jhānaṃ majjhekalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Catutthassa jhānassa sampahaṃsanā pariyosānaṃ pariyosānassa kati lakkhaṇāni:

pariyosānassa cattāri lakkhaṇāni: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena

sampahaṃsanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena

sampahaṃsanā, āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā: catutthassa jhānassa sampahaṃsanā

pariyosānaṃ. Pariyosānassa imāni cattāri lakkhāṇāni, tena vuccati catutthaṃ jhānaṃ

pariyosānakalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ

upekkhāsampannañceva hoti cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca

viriyasampannañca satisampannañca samādhisampannañca paññāsampannañca.

Ākāsānañcāyatanasamāpattiyā ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ:

ākāsānañcāyatanasamāpattiyā paṭipadāvisuddhi ādi, upekkhānubrūhanā majjhe,

sampahaṃsanā pariyosānaṃ.

Ākāsānañcāyatanasamāpattiyā paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa kati lakkhaṇāni: ādissa tīṇi

lakkhaṇāni: yo tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ

samathanimittaṃ paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati: yañca paripanthako

cittaṃ visujjhati, yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca

paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati, ākāsānañcāyatanasamāpattiyā paṭipadāvisuddhi ādi,

ādissa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati ākāsānañcāyatanasamāpattiṃ ādikalyāṇañceva

hoti lakkhaṇasampannañca.

Ākāsānañcāyatanasamāpattiyā upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa kati lakkhaṇāni.

Majjhassa tīṇi lakkhaṇāni: visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ

ajjhupekkhati, ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati: yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca

samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati,

ākāsānañcāyatanasamāpattiyā upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa imāni tīṇi lakkhaṇāni,

tena vuccati ākāsānañcāyatanasamāpattiṃ majjhekalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Ākāsānañcāyatanasamāpattiyā sampahaṃsanā pariyosānaṃ pariyosānassa kati lakkhaṇāni:

pariyosānassa cattāri lakkhaṇāni: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena

sampahaṃsanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena

sampahaṃsanā, āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā: ākāsānañcāyatanasamāpattiyā sampahaṃsanā

pariyosānaṃ. Pariyosānassa imāni cattāri lakkhāṇāni, tena vuccati

ākāsānañcāyatanasamāpattiṃ pariyosānakalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ

upekkhāsampannañceva hoti cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca

viriyasampannañca satisampannañca samādhisampannañca paññāsampannañca.

Viññāṇañcāyatanasamāpattiyā ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ:

viññāṇañcāyatanasamāpattiyā paṭipadāvisuddhi ādi, upekkhānubrūhanā majjhe,

sampahaṃsanā pariyosānaṃ.

Viññāṇañcāyatanasamāpattiyā paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa kati lakkhaṇāni: ādissa tīṇi

lakkhaṇāni: yo tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ

samathanimittaṃ paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati: yañca paripanthako

cittaṃ visujjhati, yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca

paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati, viññāṇañcāyatanasamāpattiyā paṭipadāvisuddhi ādi,

ādissa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati viññāṇañcāyatanasamāpattiṃ ādikalyāṇañceva

hoti lakkhaṇasampannañca.

Viññāṇañcāyatanasamāpattiyā upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa kati lakkhaṇāni.

Majjhassa tīṇi lakkhaṇāni: visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ

ajjhupekkhati, ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati: yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca

samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati,

viññāṇañcāyatanasamāpattiyā upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa imāni tīṇi lakkhaṇāni,

tena vuccati viññāṇañcāyatanasamāpattiṃ majjhekalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Viññāṇañcāyatanasamāpattiyā sampahaṃsanā pariyosānaṃ pariyosānassa kati lakkhaṇāni:

pariyosānassa cattāri lakkhaṇāni: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena

sampahaṃsanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena

sampahaṃsanā, āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā: viññāṇañcāyatanasamāpattiyā sampahaṃsanā

pariyosānaṃ. Pariyosānassa imāni cattāri lakkhāṇāni, tena vuccati

viññāṇañcāyatanasamāpattiṃ pariyosānakalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ

upekkhāsampannañceva hoti cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca

viriyasampannañca satisampannañca samādhisampannañca paññāsampannañca.

Ākiñcaññāyatanasamāpattiyā ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ:

ākiñcaññāyatanasamāpattiyā paṭipadāvisuddhi ādi, upekkhānubrūhanā majjhe,

sampahaṃsanā pariyosānaṃ.

Ākiñcaññāyatanasamāpattiyā paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa kati lakkhaṇāni: ādissa tīṇi

lakkhaṇāni: yo tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ

samathanimittaṃ paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati: yañca paripanthako

cittaṃ visujjhati, yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca

paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati, ākiñcaññāyatanasamāpattiyā paṭipadāvisuddhi ādi,

ādissa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati ākiñcaññāyatanasamāpattiṃ ādikalyāṇañceva hoti

lakkhaṇasampannañca.

Ākiñcaññāyatanasamāpattiyā upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa kati lakkhaṇāni.

Majjhassa tīṇi lakkhaṇāni: visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ

ajjhupekkhati, ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati: yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca

samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati,

ākiñcaññāyatanasamāpattiyā upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa imāni tīṇi lakkhaṇāni,

tena vuccati ākiñcaññāyatanasamāpattiṃ majjhekalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Ākiñcaññāyatanasamāpattiyā sampahaṃsanā pariyosānaṃ pariyosānassa kati lakkhaṇāni:

pariyosānassa cattāri lakkhaṇāni: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena

sampahaṃsanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena

sampahaṃsanā, āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā: ākiñcaññāyatanasamāpattiyā sampahaṃsanā

pariyosānaṃ. Pariyosānassa imāni cattāri lakkhāṇāni, tena vuccati

ākiñcaññāyatanasamāpattiṃ pariyosānakalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ

upekkhāsampannañceva hoti cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca

viriyasampannañca satisampannañca samādhisampannañca paññāsampannañca.

Nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ:

nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā paṭipadāvisuddhi ādi, upekkhānubrūhanā majjhe,

sampahaṃsanā pariyosānaṃ.

Nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa kati lakkhaṇāni: ādissa

tīṇi lakkhaṇāni: yo tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ

samathanimittaṃ paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati: yañca paripanthako

cittaṃ visujjhati, yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca

paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati, nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā

paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati

nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiṃ ādikalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa kati lakkhaṇāni.

Majjhassa tīṇi lakkhaṇāni: visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ

ajjhupekkhati, ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati: yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca

samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati,

nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa imāni tīṇi

lakkhaṇāni, tena vuccati nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiṃ majjhekalyāṇañceva hoti

lakkhaṇasampannañca.

Nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā sampahaṃsanā pariyosānaṃ pariyosānassa kati

lakkhaṇāni: pariyosānassa cattāri lakkhaṇāni: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena

sampahaṃsanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena

sampahaṃsanā, āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā: nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā

sampahaṃsanā pariyosānaṃ. Pariyosānassa imāni cattāri lakkhāṇāni, tena vuccati

nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiṃ pariyosānakalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ

upekkhāsampannañceva hoti cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca

viriyasampannañca satisampannañca samādhisampannañca paññāsampannañca.

Aniccānupassanāya ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ: aniccānupassanāya

paṭipadāvisuddhi ādi, upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ.

Aniccānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa kati lakkhaṇāni: ādissa tīṇi lakkhaṇāni:

yo tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ

paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati: yañca paripanthako cittaṃ visujjhati,

yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca paṭipannattā tattha

cittaṃ pakkhandati, aniccānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa imāni tīṇi lakkhaṇāni,

tena vuccati aniccānupassanaṃ ādikalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Aniccānupassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa kati lakkhaṇāni. Majjhassa tīṇi

lakkhaṇāni: visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati,

ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati: yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca

samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati, aniccānupassanāya

upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati aniccānupassanaṃ

majjhekalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Aniccānupassanāya sampahaṃsanā pariyosānaṃ pariyosānassa kati lakkhaṇāni:

pariyosānassa cattāri lakkhaṇāni: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena

sampahaṃsanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena

sampahaṃsanā, āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā: aniccānupassanāya sampahaṃsanā

pariyosānaṃ. Pariyosānassa imāni cattāri lakkhāṇāni, tena vuccati aniccānupassanaṃ

pariyosānakalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ

vitakkasampannañceva hoti vicārasampannañca pītisampannañca sukhasampannañca

cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca viriyasampannañca satisampannañca

samādhisampannañca paññāsampannañca.

Dukkhānupassanāya ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ: dukkhānupassanāya

paṭipadāvisuddhi ādi, upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ.

Dukkhānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa kati lakkhaṇāni: ādissa tīṇi lakkhaṇāni:

yo tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ

paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati: yañca paripanthako cittaṃ visujjhati,

yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca paṭipannattā tattha

cittaṃ pakkhandati, dukkhānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa imāni tīṇi

lakkhaṇāni, tena vuccati dukkhānupassanaṃ ādikalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Dukkhānupassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa kati lakkhaṇāni. Majjhassa tīṇi

lakkhaṇāni: visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati,

ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati: yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca

samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati,

dukkhānupassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena

vuccati dukkhānupassanaṃ majjhekalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Dukkhānupassanāya sampahaṃsanā pariyosānaṃ pariyosānassa kati lakkhaṇāni:

pariyosānassa cattāri lakkhaṇāni: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena

sampahaṃsanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena

sampahaṃsanā, āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā: dukkhānupassanāya sampahaṃsanā

pariyosānaṃ. Pariyosānassa imāni cattāri lakkhāṇāni, tena vuccati dukkhānupassanaṃ

pariyosānakalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ

vitakkasampannañceva hoti vicārasampannañca pītisampannañca sukhasampannañca

cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca viriyasampannañca satisampannañca

samādhisampannañca paññāsampannañca.

Anattānupassanāya ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ: anattānupassanāya

paṭipadāvisuddhi ādi, upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ.

Anattānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa kati lakkhaṇāni: ādissa tīṇi lakkhaṇāni:

yo tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ

paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati: yañca paripanthako cittaṃ visujjhati,

yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca paṭipannattā tattha

cittaṃ pakkhandati, anattānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa imāni tīṇi lakkhaṇāni,

tena vuccati anattānupassanaṃ ādikalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Anattānupassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa kati lakkhaṇāni. Majjhassa tīṇi

lakkhaṇāni: visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati,

ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati: yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca

samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati, anattānupassanāya

upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati anattānupassanaṃ

majjhekalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Anattānupassanāya sampahaṃsanā pariyosānaṃ pariyosānassa kati lakkhaṇāni:

pariyosānassa cattāri lakkhaṇāni: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena

sampahaṃsanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena

sampahaṃsanā, āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā: anattānupassanāya sampahaṃsanā

pariyosānaṃ. Pariyosānassa imāni cattāri lakkhāṇāni, tena vuccati anattānupassanaṃ

pariyosānakalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ

vitakkasampannañceva hoti vicārasampannañca pītisampannañca sukhasampannañca

cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca viriyasampannañca satisampannañca

samādhisampannañca paññāsampannañca.

Nibbidānupassanāya ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ: nibbidānupassanāya

paṭipadāvisuddhi ādi, upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ.

Nibbidānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa kati lakkhaṇāni: ādissa tīṇi lakkhaṇāni:

yo tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ

paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati: yañca paripanthako cittaṃ visujjhati,

yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca paṭipannattā tattha

cittaṃ pakkhandati, nibbidānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa imāni tīṇi

lakkhaṇāni, tena vuccati nibbidācānupassanaṃ ādikalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Nibbidānupassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa kati lakkhaṇāni. Majjhassa tīṇi

lakkhaṇāni: visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati,

ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati: yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca

samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati,

nibbidānupassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena

vuccati nibbidānupassanaṃ majjhekalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Nibbidānupassanāya sampahaṃsanā pariyosānaṃ pariyosānassa kati lakkhaṇāni:

pariyosānassa cattāri lakkhaṇāni: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena

sampahaṃsanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena

sampahaṃsanā, āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā: nibbidānupassanāya sampahaṃsanā

pariyosānaṃ. Pariyosānassa imāni cattāri lakkhāṇāni, tena vuccati nibbidānupassanaṃ

pariyosānakalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ

vitakkasampannañceva hoti vicārasampannañca pītisampannañca sukhasampannañca

cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca viriyasampannañca satisampannañca

samādhisampannañca paññāsampannañca.

Virāgānupassanāya ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ: virāgānupassanāya

paṭipadāvisuddhi ādi, upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ.

Virāgānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa kati lakkhaṇāni: ādissa tīṇi lakkhaṇāni:

yo tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ

paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati: yañca paripanthako cittaṃ visujjhati,

yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca paṭipannattā tattha

cittaṃ pakkhandati, virāgānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa imāni tīṇi lakkhaṇāni,

tena vuccati virāgānupassanaṃ ādikalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Virāgānupassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa kati lakkhaṇāni. Majjhassa tīṇi

lakkhaṇāni: visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati,

ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati: yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca

samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati, virāgānupassanāya

upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati virāgānupassanaṃ

majjhekalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Virāgānupassanāya sampahaṃsanā pariyosānaṃ pariyosānassa kati lakkhaṇāni:

pariyosānassa cattāri lakkhaṇāni: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena

sampahaṃsanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena

sampahaṃsanā, āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā: virāgānupassanāya sampahaṃsanā

pariyosānaṃ. Pariyosānassa imāni cattāri lakkhāṇāni, tena vuccati virāgānupassanaṃ

pariyosānakalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ

vitakkasampannañceva hoti vicārasampannañca pītisampannañca sukhasampannañca

cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca viriyasampannañca satisampannañca

samādhisampannañca paññāsampannañca.

Nirodhānupassanāya ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ: nirodhānupassanāya

paṭipadāvisuddhi ādi, upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ.

Nirodhānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa kati lakkhaṇāni: ādissa tīṇi lakkhaṇāni:

yo tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ

paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati: yañca paripanthako cittaṃ visujjhati,

yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca paṭipannattā tattha

cittaṃ pakkhandati, nirodhānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa imāni tīṇi

lakkhaṇāni, tena vuccati nirodhānupassanaṃ ādikalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Nirodhānupassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa kati lakkhaṇāni. Majjhassa tīṇi

lakkhaṇāni: visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati,

ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati: yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca

samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati,

nirodhānupassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena

vuccati nirodhānupassanaṃ majjhekalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Nirodhānupassanāya sampahaṃsanā pariyosānaṃ pariyosānassa kati lakkhaṇāni:

pariyosānassa cattāri lakkhaṇāni: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena

sampahaṃsanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena

sampahaṃsanā, āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā: nirodhānupassanāya sampahaṃsanā

pariyosānaṃ. Pariyosānassa imāni cattāri lakkhāṇāni, tena vuccati nirodhānupassanaṃ

pariyosānakalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ

vitakkasampannañceva hoti vicārasampannañca pītisampannañca sukhasampannañca

cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca viriyasampannañca satisampannañca

samādhisampannañca paññāsampannañca.

Paṭinissaggānupassanāya ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ: paṭinissaggānupassanāya

paṭipadāvisuddhi ādi, upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ.

Paṭinissaggānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa kati lakkhaṇāni: ādissa tīṇi

lakkhaṇāni: yo tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ

samathanimittaṃ paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati: yañca paripanthako

cittaṃ visujjhati, yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca

paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati, paṭinissaggānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi,

ādissa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati paṭinissaggānupassanaṃ ādikalyāṇañceva hoti

lakkhaṇasampannañca.

Paṭinissaggānupassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa kati lakkhaṇāni. Majjhassa

tīṇi lakkhaṇāni: visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati,

ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati: yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca

samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati,

paṭinissaggānupassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena

vuccati paṭinissaggānupassanaṃ majjhekalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Paṭinissaggānupassanāya sampahaṃsanā pariyosānaṃ pariyosānassa kati lakkhaṇāni:

pariyosānassa cattāri lakkhaṇāni: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena

sampahaṃsanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena

sampahaṃsanā, āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā: paṭinissaggānupassanāya sampahaṃsanā

pariyosānaṃ. Pariyosānassa imāni cattāri lakkhāṇāni, tena vuccati paṭinissaggānupassanaṃ

pariyosānakalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ

vitakkasampannañceva hoti vicārasampannañca pītisampannañca sukhasampannañca

cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca viriyasampannañca satisampannañca

samādhisampannañca paññāsampannañca.

Khayānupassanāya ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ: khayānupassanāya

paṭipadāvisuddhi ādi, upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ.

Khayānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa kati lakkhaṇāni: ādissa tīṇi lakkhaṇāni:

yo tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ

paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati: yañca paripanthako cittaṃ visujjhati,

yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca paṭipannattā tattha

cittaṃ pakkhandati, khayānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa imāni tīṇi lakkhaṇāni,

tena vuccati khayānupassanaṃ ādikalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Khayānupassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa kati lakkhaṇāni. Majjhassa tīṇi

lakkhaṇāni: visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati,

ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati: yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca

samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati, khayānupassanāya

upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati khayānupassanaṃ

majjhekalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Khayānupassanāya sampahaṃsanā pariyosānaṃ pariyosānassa kati lakkhaṇāni:

pariyosānassa cattāri lakkhaṇāni: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena

sampahaṃsanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena

sampahaṃsanā, āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā: khayānupassanāya sampahaṃsanā

pariyosānaṃ. Pariyosānassa imāni cattāri lakkhāṇāni, tena vuccati khayānupassanaṃ

pariyosānakalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ

vitakkasampannañceva hoti vicārasampannañca pītisampannañca sukhasampannañca

cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca viriyasampannañca satisampannañca

samādhisampannañca paññāsampannañca.

Vayānupassanāya ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ: vayānupassanāya paṭipadāvisuddhi

ādi, upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ.

Vayānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa kati lakkhaṇāni: ādissa tīṇi lakkhaṇāni: yo

tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ

paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati: yañca paripanthako cittaṃ visujjhati,

yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca paṭipannattā tattha

cittaṃ pakkhandati, vayānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa imāni tīṇi lakkhaṇāni,

tena vuccati vayānupassanaṃ ādikalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Vayānupassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa kati lakkhaṇāni. Majjhassa tīṇi

lakkhaṇāni: visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati,

ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati: yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca

samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati, vayānupassanāya

upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati vayānupassanaṃ

majjhekalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Vayānupassanāya sampahaṃsanā pariyosānaṃ pariyosānassa kati lakkhaṇāni: pariyosānassa

cattāri lakkhaṇāni: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena sampahaṃsanā,

indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena sampahaṃsanā,

āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā: vayānupassanāya sampahaṃsanā pariyosānaṃ. Pariyosānassa

imāni cattāri lakkhāṇāni, tena vuccati vayānupassanaṃ pariyosānakalyāṇañceva hoti

lakkhaṇasampannañca.

Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ

vitakkasampannañceva hoti vicārasampannañca pītisampannañca sukhasampannañca

cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca viriyasampannañca satisampannañca

samādhisampannañca paññāsampannañca.

Vipariṇāmānupassanāya ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ: vipariṇāmānupassanāya

paṭipadāvisuddhi ādi, upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ.

Vipariṇāmānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa kati lakkhaṇāni: ādissa tīṇi

lakkhaṇāni: yo tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ

samathanimittaṃ paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati: yañca paripanthako

cittaṃ visujjhati, yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca

paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati, vipariṇāmānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi,

ādissa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati vipariṇāmānupassanaṃ ādikalyāṇañceva hoti

lakkhaṇasampannañca.

Vipariṇāmānupassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa kati lakkhaṇāni. Majjhassa

tīṇi lakkhaṇāni: visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati,

ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati: yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca

samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati,

vipariṇāmānupassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena

vuccati vipariṇāmānupassanaṃ majjhekalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Vipariṇāmānupassanāya sampahaṃsanā pariyosānaṃ pariyosānassa kati lakkhaṇāni:

pariyosānassa cattāri lakkhaṇāni: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena

sampahaṃsanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena

sampahaṃsanā, āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā: vipariṇāmānupassanāya sampahaṃsanā

pariyosānaṃ. Pariyosānassa imāni cattāri lakkhāṇāni, tena vuccati vipariṇāmānupassanaṃ

pariyosānakalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ

vitakkasampannañceva hoti vicārasampannañca pītisampannañca sukhasampannañca

cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca viriyasampannañca satisampannañca

samādhisampannañca paññāsampannañca.

Animittānupassanāya ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ: animittānupassanāya

paṭipadāvisuddhi ādi, upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ.

Animittānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa kati lakkhaṇāni: ādissa tīṇi lakkhaṇāni:

yo tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ

paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati: yañca paripanthako cittaṃ visujjhati,

yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca paṭipannattā tattha

cittaṃ pakkhandati, animittānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa imāni tīṇi

lakkhaṇāni, tena vuccati animittānupassanaṃ ādikalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Animittānupassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa kati lakkhaṇāni. Majjhassa tīṇi

lakkhaṇāni: visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati,

ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati: yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca

samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati,

animittānupassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena

vuccati animittānupassanaṃ majjhekalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Animittānupassanāya sampahaṃsanā pariyosānaṃ pariyosānassa kati lakkhaṇāni:

pariyosānassa cattāri lakkhaṇāni: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena

sampahaṃsanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena

sampahaṃsanā, āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā: animittānupassanāya sampahaṃsanā

pariyosānaṃ. Pariyosānassa imāni cattāri lakkhāṇāni, tena vuccati animittānupassanaṃ

pariyosānakalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ

vitakkasampannañceva hotivicārasampannañca pītisampannañca sukhasampannañca

cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca viriyasampannañca satisampannañca

samādhisampannañca paññāsampannañca.

Appaṇihitānupassanāya ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ: appaṇihitānupassanāya

paṭipadāvisuddhi ādi, upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ.

Appaṇihitānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa kati lakkhaṇāni: ādissa tīṇi

lakkhaṇāni: yo tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ

samathanimittaṃ paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati: yañca paripanthako

cittaṃ visujjhati, yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca

paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati, appaṇihitānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi,

ādissa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati appaṇihitānupassanaṃ ādikalyāṇañceva hoti

lakkhaṇasampannañca.

Appaṇihitānupassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa kati lakkhaṇāni. Majjhassa

tīṇi lakkhaṇāni: visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati,

ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati: yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca

samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati,

appaṇihitānupassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena

vuccati appaṇihitānupassanaṃ majjhekalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Appaṇihitānupassanāya sampahaṃsanā pariyosānaṃ pariyosānassa kati lakkhaṇāni:

pariyosānassa cattāri lakkhaṇāni: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena

sampahaṃsanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena

sampahaṃsanā, āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā: appaṇihitānupassanāya sampahaṃsanā

pariyosānaṃ. Pariyosānassa imāni cattāri lakkhāṇāni, tena vuccati appaṇihitānupassanaṃ

pariyosānakalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ

vitakkasampannañceva hoti vicārasampannañca pītisampannañca sukhasampannañca

cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca viriyasampannañca satisampannañca

samādhisampannañca paññāsampannañca.

Suññatānupassanāya ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ: suññatānupassanāya

paṭipadāvisuddhi ādi, upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ.

Suññatānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa kati lakkhaṇāni: ādissa tīṇi lakkhaṇāni:

yo tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ

paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati: yañca paripanthako cittaṃ visujjhati,

yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca paṭipannattā tattha

cittaṃ pakkhandati, suññatānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa imāni tīṇi

lakkhaṇāni, tena vuccati suññatānupassanaṃ ādikalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Suññatānupassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa kati lakkhaṇāni. Majjhassa tīṇi

lakkhaṇāni: visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati,

ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati: yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca

samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati,

suññatānupassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena

vuccati suññatānupassanaṃ majjhekalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Suññatānupassanāya sampahaṃsanā pariyosānaṃ pariyosānassa kati lakkhaṇāni:

pariyosānassa cattāri lakkhaṇāni: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena

sampahaṃsanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena

sampahaṃsanā, āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā: suññatānupassanāya sampahaṃsanā

pariyosānaṃ. Pariyosānassa imāni cattāri lakkhāṇāni, tena vuccati suññatānupassanaṃ

pariyosānakalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ

vitakkasampannañceva hoti vicārasampannañca pītisampannañca sukhasampannañca

cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca viriyasampannañca satisampannañca

samādhisampannañca paññāsampannañca.

Adhipaññādhammavipassanāya ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ:

adhipaññādhammavipassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, upekkhānubrūhanā majjhe,

sampahaṃsanā pariyosānaṃ.

Adhipaññādhammavipassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa kati lakkhaṇāni: ādissa tīṇi

lakkhaṇāni: yo tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ

samathanimittaṃ paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati: yañca paripanthako

cittaṃ visujjhati, yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca

paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati, adhipaññādhammavipassanāya paṭipadāvisuddhi

ādi, ādissa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati adhipaññādhammavipassanaṃ

ādikalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Adhipaññādhammavipassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa kati lakkhaṇāni.

Majjhassa tīṇi lakkhaṇāni: visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ

ajjhupekkhati, ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati: yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca

samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati,

anidhipaññādhammavipassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa imāni tīṇi

lakkhaṇāni, tena vuccati adhipaññādhammavipassanaṃ majjhekalyāṇañceva hoti

lakkhaṇasampannañca.

Adhipaññādhammavipassanāya sampahaṃsanā pariyosānaṃ pariyosānassa kati lakkhaṇāni:

pariyosānassa cattāri lakkhaṇāni: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena

sampahaṃsanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena

sampahaṃsanā, āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā: adhipaññādhammavipassanāya

sampahaṃsanā pariyosānaṃ. Pariyosānassa imāni cattāri lakkhāṇāni, tena vuccati

adhipaññādhammavipassanaṃ pariyosānakalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ

vitakkasampannañceva hoti vicārasampannañca pītisampannañca sukhasampannañca

cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca viriyasampannañca satisampannañca

samādhisampannañca paññāsampannañca.

Yathābhūtañāṇadassanāya ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ: yathābhūtañāṇadassanāya

paṭipadāvisuddhi ādi, upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ.

Yathābhūtañāṇadassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa kati lakkhaṇāni: ādissa tīṇi

lakkhaṇāni: yo tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ

samathanimittaṃ paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati: yañca paripanthako

cittaṃ visujjhati, yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca

paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati, yathābhūtañāṇadassanāya paṭipadāvisuddhi ādi,

ādissa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati yathābhūtañāṇadassanaṃ ādikalyāṇañceva hoti

lakkhaṇasampannañca.

Yathābhūtañāṇadassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa kati lakkhaṇāni. Majjhassa

tīṇi lakkhaṇāni: visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati,

ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati: yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca

samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati,

yathābhūtañāṇadassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena

vuccati yathābhūtañāṇadassanaṃ majjhekalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Yathābhūtañāṇadassanāya sampahaṃsanā pariyosānaṃ pariyosānassa kati lakkhaṇāni:

pariyosānassa cattāri lakkhaṇāni: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena

sampahaṃsanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena

sampahaṃsanā, āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā: yathābhūtañāṇadassanāya sampahaṃsanā

pariyosānaṃ. Pariyosānassa imāni cattāri lakkhāṇāni, tena vuccati yathābhūtañāṇadassanaṃ

pariyosānakalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ

vitakkasampannañceva hoti vicārasampannañca pītisampannañca sukhasampannañca

cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca viriyasampannañca satisampannañca

samādhisampannañca paññāsampannañca.

Ādīnavānupassanāya ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ: ādīnavānupassanāya

paṭipadāvisuddhi ādi, upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ.

Ādīnavānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa kati lakkhaṇāni: ādissa tīṇi lakkhaṇāni:

yo tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ

paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati: yañca paripanthako cittaṃ visujjhati,

yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca paṭipannattā tattha

cittaṃ pakkhandati, ādīnavānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa imāni tīṇi

lakkhaṇāni, tena vuccati ādīnavānupassanaṃ ādikalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Ādīnavānupassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa kati lakkhaṇāni. Majjhassa tīṇi

lakkhaṇāni: visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati,

ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati: yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca

samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati,

ādīnavānupassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena

vuccati ādīnavānupassanaṃ majjhekalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Ādīnavānupassanāya sampahaṃsanā pariyosānaṃ pariyosānassa kati lakkhaṇāni:

pariyosānassa cattāri lakkhaṇāni: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena

sampahaṃsanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena

sampahaṃsanā, āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā: ādīnavānupassanāya sampahaṃsanā

pariyosānaṃ. Pariyosānassa imāni cattāri lakkhāṇāni, tena vuccati ādīnavānupassanaṃ

pariyosānakalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ

vitakkasampannañceva hoti vicārasampannañca pītisampannañca sukhasampannañca

cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca viriyasampannañca satisampannañca

samādhisampannañca paññāsampannañca.

Paṭisaṅkhānupassanāya ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ: paṭisaṅkhānupassanāya

paṭipadāvisuddhi ādi, upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ.

Paṭisaṅkhānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa kati lakkhaṇāni: ādissa tīṇi

lakkhaṇāni: yo tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ

samathanimittaṃ paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati: yañca paripanthako

cittaṃ visujjhati, yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca

paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati, paṭisaṅkhānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi,

ādissa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati paṭisaṅkhānupassanaṃ ādikalyāṇañceva hoti

lakkhaṇasampannañca.

Paṭisaṅkhānupassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa kati lakkhaṇāni. Majjhassa

tīṇi lakkhaṇāni: visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati,

ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati: yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca

samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati,

paṭisaṅkhānupassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena

vuccati paṭisaṅkhānupassanaṃ majjhekalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Aṭisaṅkhānupassanāya sampahaṃsanā pariyosānaṃ pariyosānassa kati lakkhaṇāni:

pariyosānassa cattāri lakkhaṇāni: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena

sampahaṃsanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena

sampahaṃsanā, āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā: paṭisaṅkhānupassanāya sampahaṃsanā

pariyosānaṃ. Pariyosānassa imāni cattāri lakkhāṇāni, tena vuccati paṭisaṅkhānupassanaṃ

pariyosānakalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ

vitakkasampannañceva hoti vicārasampannañca pītisampannañca sukhasampannañca

cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca viriyasampannañca satisampannañca

samādhisampannañca paññāsampannañca.

Vivaṭṭanānupassanāya ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ: vivaṭṭanānupassanāya

paṭipadāvisuddhi ādi, upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ.

Vivaṭṭanānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa kati lakkhaṇāni: ādissa tīṇi

lakkhaṇāni: yo tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ

samathanimittaṃ paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati: yañca paripanthako

cittaṃ visujjhati, yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca

paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati, vivaṭṭanānupassanāya paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa

imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati vivaṭṭanānupassanaṃ ādikalyāṇañceva hoti

lakkhaṇasampannañca.

Vivaṭṭanānupassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa kati lakkhaṇāni. Majjhassa tīṇi

lakkhaṇāni: visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati,

ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati: yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca

samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati,

vivaṭṭanānupassanāya upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena

vuccati vivaṭṭanānupassanaṃ majjhekalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Vivaṭṭanānupassanāya sampahaṃsanā pariyosānaṃ pariyosānassa kati lakkhaṇāni:

pariyosānassa cattāri lakkhaṇāni: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena

sampahaṃsanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena

sampahaṃsanā, āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā: vivaṭṭanānupassanāya sampahaṃsanā

pariyosānaṃ. Pariyosānassa imāni cattāri lakkhāṇāni, tena vuccati vivaṭṭanānupassanaṃ

pariyosānakalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca.

Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ

vitakkasampannañceva hoti vicārasampannañca pītisampannañca sukhasampannañca

cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca viriyasampannañca satisampannañca

samādhisampannañca paññāsampannañca.

Sotāpattimaggassa ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ: sotāpattimaggassa paṭipadāvisuddhi

ādi, upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ.

Sotāpattimaggassa paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa kati lakkhaṇāni: ādissa tīṇi lakkhaṇāni: yo

tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ

paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati: yañca paripanthako cittaṃ visujjhati,

yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca paṭipannattā tattha

cittaṃ pakkhandati, sotāpattimaggassa paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa imāni tīṇi lakkhaṇāni,

tena vuccati sotāpattimaggo ādikalyāṇo ceva hoti lakkhaṇasampananno ca.

Sotāpattimaggassa upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa kati lakkhaṇāni. Majjhassa tīṇi

lakkhaṇāni: visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati,

ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati: yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca

samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati, tena vuccati

sotāpattimaggo majjhekalyāṇo ceva hoti lakkhaṇasampanno ca.

Sotāpattimaggassa sampahaṃsanā pariyosānaṃ pariyosānassa kati lakkhaṇāni: pariyosānassa

cattāri lakkhaṇāni: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena sampahaṃsanā,

indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena sampahaṃsanā,

āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā: sotāpattimaggassa sampahaṃsanā pariyosānaṃ. Pariyosānassa

imāni cattāri lakkhāṇāni, tena vuccati sotāpattimaggo pariyosānakalyāṇo ceva hoti

lakkhaṇasampanno ca.

Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ

vitakkasampannañceva hoti vicārasampannañca pītisampannañca sukhasampannañca

cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca viriyasampannañca satisampannañca

samādhisampannañca paññāsampannañca.

Sakadāgāmimaggassa ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ: sakadāgāmimaggassa

paṭipadāvisuddhi ādi, upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ.

Sakadāgāmimaggassa paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa kati lakkhaṇāni: ādissa tīṇi lakkhaṇāni:

yo tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ

paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati: yañca paripanthako cittaṃ visujjhati,

yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca paṭipannattā tattha

cittaṃ pakkhandati, sakadāgāmimaggassa paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa imāni tīṇi

lakkhaṇāni, tena vuccati sakadāgāmimaggo ādikalyāṇo ceva hoti lakkhaṇasampananno ca.

Sakadāgāmimaggassa upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa kati lakkhaṇāni. Majjhassa tīṇi

lakkhaṇāni: visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati,

ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati: yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca

samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati, tena vuccati

sakadāgāmimaggo majjhekalyāṇo ceva hoti lakkhaṇasampanno ca.

Sakadāgāmimaggassa sampahaṃsanā pariyosānaṃ pariyosānassa kati lakkhaṇāni:

pariyosānassa cattāri lakkhaṇāni: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena

sampahaṃsanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena

sampahaṃsanā, āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā: sakadāgāmimaggassa sampahaṃsanā

pariyosānaṃ. Pariyosānassa imāni cattāri lakkhāṇāni, tena vuccati sakadāgāmimaggo

pariyosānakalyāṇo ceva hoti lakkhaṇasampanno ca.

Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ

vitakkasampannañceva hoti vicārasampannañca pītisampannañca sukhasampannañca

cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca viriyasampannañca satisampannañca

samādhisampannañca paññāsampannañca.

Anāgāmimaggassa ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ: anāgāmimaggassa paṭipadāvisuddhi

ādi, upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ.

Anāgāmimaggassa paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa kati lakkhaṇāni: ādissa tīṇi lakkhaṇāni: yo

tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ

paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati: yañca paripanthako cittaṃ visujjhati,

yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca paṭipannattā tattha

cittaṃ pakkhandati, anāgāmimaggassa paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa imāni tīṇi lakkhaṇāni,

tena vuccati anāgāmimaggo ādikalyāṇo ceva hoti lakkhaṇasampananno ca.

Anāgāmimaggassa upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa kati lakkhaṇāni. Majjhassa tīṇi

lakkhaṇāni: visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati,

ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati: yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca

samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati, tena vuccati

anāgāmimaggo majjhekalyāṇo ceva hoti lakkhaṇasampanno ca.

Anāgāmimaggassa sampahaṃsanā pariyosānaṃ pariyosānassa kati lakkhaṇāni: pariyosānassa

cattāri lakkhaṇāni: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena sampahaṃsanā,

indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena sampahaṃsanā,

āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā: anāgāmimaggassa sampahaṃsanā pariyosānaṃ. Pariyosānassa

imāni cattāri lakkhāṇāni, tena vuccati anāgāmimaggo pariyosānakalyāṇo ceva hoti

lakkhaṇasampanno ca.

Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ

vitakkasampannañceva hoti vicārasampannañca pītisampannañca sukhasampannañca

cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca viriyasampannañca satisampannañca

samādhisampannañca paññāsampannañca.

Arahattamaggassa ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ: arahattamaggassa paṭipadāvisuddhi

ādi, upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ.

Arahattamaggassa paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa kati lakkhaṇāni: ādissa tīṇi lakkhaṇāni: yo

tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ

paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati: [PTS Page 170] [\q 170/] yañca

paripanthako cittaṃ visujjhati, yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ

paṭipajjati, yañca paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati, arahattamaggassa

paṭipadāvisuddhi ādi, ādissa imāni tīṇi lakkhaṇāni, tena vuccati arahattamaggo ādikalyāṇo

ceva hoti lakkhaṇasampananno ca.

Arahattamaggassa upekkhānubrūhanā majjhe, majjhassa kati lakkhaṇāni. Majjhassa tīṇi

lakkhaṇāni: visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati,

ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati: yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca

samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati, tena vuccati

arahattamaggo majjhekalyāṇo ceva hoti lakkhaṇasampanno ca.

[BJT Page 322] [\x 322/]

Arahattamaggassa sampahaṃsanā pariyosānaṃ pariyosānassa kati lakkhaṇāni: pariyosānassa

cattāri lakkhaṇāni: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena sampahaṃsanā,

indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena sampahaṃsanā,

āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā: arahattamaggassa sampahaṃsanā pariyosānaṃ. Pariyosānassa

imāni cattāri lakkhāṇāni, tena vuccati arahattamaggo pariyosānakalyāṇo ceva hoti

lakkhaṇasampanno ca. Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ

dasalakkhaṇasampannaṃ vitakkasampannañceva hoti vicārasampannañca pītisampannañca

sukhasampannañca cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca

viriyasampannañca satisampannañca samādhisampannañca paññāsampannañca.

Nimittaṃ assāsapassāsā anārammaṇāmekacittassa, 1

Ajānato ca tayo dhamme bhāvanā nūpalabbhati. [PTS Page 171] [\q 171/] (1)

Nimittaṃ assāsapassāsā anārammaṇāmekacittassa,

Jānato ca tayo dhamme bhāvanā upalabbhatī'ti. (2)

Kathaṃ ime tayo dhammā ekacittassa ārammaṇā na honti, na cime tayo dhammā aviditā

honti, na ca cittaṃ vikkhepaṃ gacchati, padhānañca paññāyati, payogañca sādheti,

visesamadhigacchati:

Seyyathāpi rukkho same bhūmibhāge nikkhitto, 2 tamenaṃ puriso kakacena chindeyya,

rukkhe phuṭṭhakakacadantānaṃ vasena purisassa sati upaṭṭhitā hoti, na āgate vā gate vā

kakacadante manasikaroti, na āgatā vā gatā vā kakacadantā aviditā honti, padhānañca

paññāyati, payogañca sādheti. Yathā rukkho same bhūmibhāge nikkhitto, evaṃ

upanibandhanānimittaṃ. Yathā kakacadantā, evaṃ assāsapassāsā. Yathā rukkhe

phuṭṭhakakavadantānaṃ vasena purisassa sati upaṭṭhitā hoti na āgate vā gate vā

kakacadante manasi karoti, na āgatā vā gatā vā kakacadantā aviditā honti, padhānañca

paññāyati, payogañca sādheti. Evameva bhikkhu nāsikagge vā mukhanimitte vā satiṃ

upaṭṭhapetvā nisinno hoti, na āgate vā gate vā assāsapassāse manasi karoti, na āgatā vā gatā

vā assāsapassāsā aviditā honti, padhānañca paññāyati. Payogañca sādheti,

visesamadhigacchati.

1. Anārammaṇamekassa cittassa - sī 1, 2 anārammaṇamekavissatta - machasaṃ,

Anārammaṇaṃ ekacittassa - pu

2. Nikkhipito - sī 1, 2

[BJT Page 324] [\x 324/]

Padhānanti1 katamaṃ padhānaṃ: āraddhaviriyassa kāyopi cittampi kammaniyaṃ hoti, idaṃ

padhānaṃ. Katamo payogo: āraddhaviriyassa upakkilesā pahīyanti, vitakkā vūpasamanti.

Ayaṃ payogo. Katamo viseso: āraddhaviriyassa saññojanā pahīyanti, anusayā byantīhonti2

ayaṃ viseso.

Evaṃ ime tayo dhammā ekacittassa ārammaṇā na [PTS Page 172] [\q 172/] honti, na

cime3 tayo dhammā aviditā honti, na ca cittaṃ vikkhepaṃ gaccati, padhānañca paññāyati,

payogañca sādheti, visesamadhigacchati.

Ānāpānasati yassa paripuṇṇā subhāvitā,

Anupubbaṃ paricitā yathā buddhena desitā,

So imaṃ lokaṃ pabhāseti abbhā muttova candimā"ti. (3),

Ānanti assāso, no passāso. Apānanti passāso, no assāso. Assāsavasena upaṭṭhānaṃ sati,

passāsavasena upaṭṭhānaṃ sati. Yo assasati, tassupaṭṭhāti: yo passasati, tassupaṭṭhāti.

Paripuṇṇāti pariggahaṭṭhena paripuṇṇā, parivāraṭṭhena paripuṇṇā, paripūraṭṭhena

paripuṇṇā.

Subhāvitāti catasso bhāvanā: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā,

indiyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, āsevanaṭṭhena

bhāvanā. Tassime cattāro bhāvanaṭṭhā yānīkatā4 honti vatthukatā anuṭṭhitā paricitā

susamāraddhā.

Yānīkatāti yattha yattha ākaṅkhati, tattha tattha vasippatto hoti balappatto vesārajjappatto.

Tassa5 te dhammā āvajjanapaṭibaddhā6 honti ākaṅkhanapaṭibaddhā7

manasikārapaṭipaddhā cittuppādapaṭibaddhā. Tena vuccati: 'yānīkatā'ti.

Vatthukatāti yasmiṃ yasmiṃ vatthusmiṃ cittaṃ svādhiṭṭhitaṃ hoti tasmiṃ tasmiṃ vatthusmiṃ

sati sūpaṭṭhitā8 hoti. Yasmiṃ yasmiṃ vā pana vatthusmiṃ sati supaṭṭhitā hoti, tasmiṃ tasmiṃ

vatthusmiṃ cittaṃ svādhiṭṭhītaṃ hoti. Tena vuccati: 'vatthukatā'ti.

Anuṭṭhitāti9 yena yena cittaṃ abhinīharati, tena tena sati anuparivattati. Ne yena vā pana

sati anuparivattati, tena tena cittaṃ abhinīharati. Tena vuccati: 'anuṭṭhitā'ti.

1. Visesamadhigacchati padhānañca - machasaṃ, 'padhānanti' padaṃ - syā, [PTS.] Potthakesu

na dissati.

2. Byāsanti - syā, byanti honti - [PTS]

3. Na ca me - pu

4. Yānikatā - [PTS.]

5. Tassa me - machasaṃ.

6. Avajjanappaṭibaddhā - [PTS]

7. Ākaṅkhapaṭibaddhā - machasaṃ, ākaṅkhaṇappaṭibaddhā - [PTS] ākaṅkhanapaṭibaddhā

syā.

8. Supaṭṭhitā - machasaṃ, supatiṭṭhitā - [PTS.]

9. Anuṭṭhitāti vatthusmiṃ - machasaṃ.

[BJT Page 326] [\x 326/]

Paricitāni pariggahaṭṭhena paricitā, parivāraṭṭhena paricitā paripūraṭṭhena paricitā, satiyā

parigaṇhanto [PTS Page 173] [\q 173/] jānāti pāpake akusale dhamme. Tena vuccati:

'paricitā'ti. 1

Susamāraddhāti cattāro susamāraddhā: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena

susamāraddhā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena susamāraddhā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena

susamāraddhā, tappaccanīkānaṃ kilesānaṃ samugghātattā2 'susamādaraddhā'.

Susamanti atthi samaṃ, atthi susamaṃ. Katamaṃ samaṃ: ye tattha jātā anavajjā kusalā

bodhipakkhiyā, 3 idaṃ samaṃ. Katamaṃ susamaṃ: yaṃ tesaṃ tesaṃ dhammānaṃ ārammaṇaṃ

nirodho nibbānaṃ, idaṃ susamaṃ, iti idañca samaṃ idañca susamaṃ ñātaṃ hoti diṭṭhaṃ4

viditaṃ sacchikataṃ phassitaṃ paññāya, āraddhaṃ hoti viriyaṃ asallīnaṃ, upaṭṭhitā sati

apammuṭṭhā, 5 passaddho kāyo asāraddho, samāhitaṃ cittaṃ ekaggaṃ. Tena vuccati:

'susamāraddhā'ti.

Anupubbaṃ paricitāti dīghaṃ assāsamasena purimā purimā paricitā, pacichimā pacchimā

anuparicitā, dīghaṃ passāsavasena purimā purimā paricitā, pacchimā pacchimā anuparicitā.

Rassaṃ assāsavasena purimā purimā paricitā, pacchimā pacchimā anuparicitā. Rassaṃ

passāsavasena purimā purimā paricitā, pacchimā pacchimā anuparicitā

sabbakāyapaṭisaṃvedī assāsamasena purimā purimā paricitā, pacichimā pacchimā

anuparicitā, sabbakāyapaṭisaṃvedī passāsavasena purimā purimā paricitā, pacchimā

pacchimā anuparicitā. Passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assāsavasena purimā purimā paricitā,

pacchimā pacchimā anuparicitā. Passambhayaṃ kāyasaṅkharaṃ passāsavasena purimā

purimā paricitā, pacchimā pacchimā anuparicitā pītipaṭisaṃvedī assāsamasena purimā

purimā paricitā, pacichimā pacchimā anuparicitā, pītipaṭisaṃvedī passāsavasena purimā

purimā paricitā, pacchimā pacchimā anuparicitā. Sukhapaṭisaṃvedī assāsavasena purimā

purimā paricitā, pacchimā pacchimā anuparicitā. Sukhapaṭisaṃvedī passāsavasena purimā

purimā paricitā, pacchimā pacchimā anuparicitā cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī assāsamasena

purimā purimā paricitā, pacichimā pacchimā anuparicitā, cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī

passāsavasena purimā purimā paricitā, pacchimā pacchimā anuparicitā. Passambhayaṃ

cittasaṅkhāraṃ assāsavasena purimā purimā paricitā, pacchimā pacchimā anuparicitā.

Passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ passāsavasena purimā purimā paricitā, pacchimā pacchimā

anuparicitā cittapaṭisaṃvedī assāsamasena purimā purimā paricitā, pacichimā pacchimā

anuparicitā, cittapaṭisaṃvedī passāsavasena purimā purimā paricitā, pacchimā pacchimā

anuparicitā. Abhippamodayaṃ cittaṃ assāsavasena purimā purimā paricitā, pacchimā

pacchimā anuparicitā. Abhippamodayaṃ cittaṃ passāsavasena purimā purimā paricitā,

pacchimā pacchimā anuparicitā samādahaṃ cittaṃ assāsamasena purimā purimā paricitā,

pacichimā pacchimā anuparicitā, samādahaṃ cittaṃ passāsavasena purimā purimā paricitā,

pacchimā pacchimā anuparicitā. Vimocayaṃ cittaṃ assāsavasena purimā purimā paricitā,

pacchimā pacchimā anuparicitā. Vimocayaṃ cittaṃ passāsavasena purimā purimā paricitā,

pacchimā pacchimā anuparicitā aniccānupassī assāsamasena purimā purimā paricitā,

pacichimā pacchimā anuparicitā, aniccānupassī passāsavasena purimā purimā paricitā,

pacchimā pacchimā anuparicitā. Virāgānupassī assāsavase purimā purimā paricitā, pacchimā

pacchimā anuparicitā. Virāgānupassī passāsavasena purimā purimā paricitā, pacchimā

pacchimā anuparicitā nirodhānupassī assāsamasena purimā purimā paricitā, pacichimā

pacchimā anuparicitā, nirodhānupassī passāsavasena purimā purimā paricitā, pacchimā

pacchimā anuparicitā. Paṭinissaggānupassī assāsavasena purimā purimā paricitā, pacchimā

pacchimā anuparicitā. Paṭinissaggānupassī passāsavasena purimā purimā paricitā pacchimā

pacchimā anuparicitā. Sabbāpi soḷasavatthukā ānāpānasatiyo aññamaññaṃ paricitā ceva

honti anuparicitā ca. Tena vuccati: 'anupubbaṃ paricitā'ti.

Yathāti dasa yathatthā: attadamathaṭṭho yathattho, attasamathaṭṭho yathattho,

attaparinibbāpanaṭṭho yathattho, abhiññaṭṭho6 yathattho, pariññaṭṭho yathattho,

pahānaṭṭho yathattho, bhāvanaṭṭho yathattho, [PTS Page 174] [\q 174/]

sacchikiriyaṭṭho yathattho saccābhisamayaṭṭho yathattho, nirodhe patiṭṭhāpakaṭṭho

yathattho.

1. Dhamme paricitā - machasaṃ.

2. Susamūhatattā - machasaṃ. Susamūgghātattā - syā, [PTS.]

3. Byādhipakkhiyā - [PTS.]

4. Iṭṭhaṃ - [PTS.]

5. Asammuṭṭhā machasaṃ apamuṭṭhā - syā, [PTS.]

6. Abhiññāttho - machasaṃ.

[BJT Page 328] [\x 328/]

Buddhoti yo so bhagavā sayambhu anācariyako pubbe1 ananussutesu dhammesu sāmaṃ

saccāni abhisambujjhi, 2 tattha ca sabbaññūtaṃ patto balesu ca vasībhāvaṃ.

Buddhoti kenaṭṭhena buddho: 'bujjhītā saccānī'ti buddho, 'bodhetā3 pajāyā'ti buddho,

sabbaññutāya buddho, sabbadassāvitāya buddho anaññaneyyātāya buddho, visavitāya4

buddho, khīṇāsavasaṅkhātena buddho, nirupalepasaṅkhātena5 buddho, 'ekantavītarāgo'ti

buddho, 'ekantavītadoso'ti buddho, 'ekantavītamoho'ti buddho, 'ekantanikkileso'ti buddho,

'ekāyanamaggaṃgato'ti buddho, 'eko anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddho'ti buddho,

abuddhivihatattā buddhipaṭilābhā buddho. 'Buddho'ti netaṃ nāmaṃ mātarā kataṃ, na pitarā

kataṃ, na bhātarā kataṃ, na bhaginiyā kataṃ, na mittāmaccehi kataṃ, na ñātisālohitehi kataṃ,

na samaṇabrāhmaṇehi kataṃ, na devatāhi kataṃ, vimokkhantikametaṃ buddhānaṃ

bhagavantānaṃ bodhiyā mūle saha sabbaññutañāṇassa paṭilābhā sacchikāpaññatti, yadidaṃ

'buddho'ti.

Desitāti attadamathaṭṭho yathattho yathā buddhena desito, attasamathaṭṭho yathattho yathā

buddhena desito, attaparinibbāpanaṭṭho yathattho yathā buddhena desito, abhiññaṭṭho

yathattho yathā buddhena desito, pariññaṭṭho yathattho yathā buddhena desito, pahāṭṭho

yathattho yathā buddhena desito, bhāvanaṭṭho yathattho yathā

Buddhena desito, sacchikiriyaṭṭho yathattho yathā buddhena desito, saccābhisamayaṭṭho

yathattho yathā buddhena desito, nirodhe patiṭṭhāpakaṭṭho yathattho yathā buddhena

desito,

So ti6 gahaṭṭho vā hoti pabbajito vā.

Lokoti khandhaloko dhātuloko āyatanaloko vipattibhavaloko sampattibhavaloko

sampattisambhavaloko eko loko: sabbe sattā āhāraṭṭhitikā, dve lokā: nāmañca rūpañca, tayo

lokā: tisso vedanā, cattāro lokā: cattāro āhārā, pañca lokā: pañcupādānakkhandhā, cha lokā:

cha ajjhakkikāti āyatanāni, satta lokā: satta viññāṇaṭṭhitiyā, aṭṭha lokā: aṭṭha lokadhammā,

nava lokā: nava sattāvāsā, dasa lokā: dasāyatanāni, dvādasa lokā, dvādasāyatanāni,

aṭṭhārasa lokā: aṭṭhārasa dhātuyo.

'Pabhāseti'ti attadamathaṭṭhaṃ yathatthaṃ abhisambuddhattā [PTS Page 175] [\q 175/]

so imaṃ lokaṃ obhāseti bhāseti pabhāseti, attasamathaṭṭhaṃ yathatthaṃ abhisambuddhattā

so imaṃ lokaṃ obhāseti bhāseti pabhāseti, attaparinibbānaṭṭhaṃ yathatthaṃ

abhisambuddhattā so imaṃ lokaṃ obhāseti bhāseti pabhāseti, abhiññanaṭṭhaṃ yathatthaṃ

abhisambuddhattā so imaṃ lokaṃ obhāseti bhāseti pabhāseti, pariññaṭṭhaṃ yathatthaṃ

abhisambuddhattā so imaṃ lokaṃ obhāseti bhāseti pabhāseti, pahānaṭṭhaṃ yathatthaṃ

abhisambuddhattā so imaṃ lokaṃ obhāseti bhāseti pabhāseti, bhāvanaṭṭhaṃ yathatthaṃ

abhisambuddhattā so imaṃ lokaṃ obhāseti bhāseti pabhāseti, sacchikiriyaṭṭhaṃ yathatthaṃ

abhisambuddhattā so imaṃ lokaṃ obhāseti bhāseti pabhāseti, saccābhisamayaṭṭhaṃ

yathatthaṃ abhisambuddhattā so imaṃ lokaṃ obhāseti bhāseti pabhāseti nirodhe

patiṭṭhāpakaṭṭhaṃ yathatthaṃ abhisambuddhattā so imaṃ lokaṃ obhāseti bhāseti pabhāseti,

1. Buddhe - [PTS]

2. Abhisambujjhati - [PTS.]

3. Bodhetto - syā

4. Vīsatitāya - syā

5. Nirupakkilesasaṅkhātena - syā nirūpadhisaṅkhātena - [PTS. 6.] Hoti - syā sohi - [PTS.]

[BJT Page 330] [\x 330/]

Abbhāmuttova candimāti yathā abbhā evaṃ kilesā, yathā cando evaṃ ariyañāṇaṃ, yathā

candimo devaputto evaṃ bhikkhu, yathā cando abbhā mutto mahikā mutto1 dhūmarajā

mutto2 rāhugahaṇā3 vippamutto bhāsate4 ca tapate5 ca virocate6 ca, evameva bhikkhu

sabbakilesehi vippamutto bhāsate ca tapate ca virocate ca. Tena vuccati: 'abbhā muttoma

candimā'ti. Imāni terasa vodāne ñāṇāni.

Vodānañāṇaniddeso.

3 - 5. Satokāriñāṇāni

Katamāni battiṃsa satokārissa7 ñāṇāni:

Idha bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā suññagāragato vā nisīdati pallaṅkaṃ

ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā, so satova assasati, sato

passasatiṃ, dīghaṃ vā assasanto 'dīghaṃ assasāmī'ti pajānāti, dīghaṃ vā passasanto 'dīghaṃ

passasāmī'ti pajānāti, rassaṃ vā assasanto 'rassaṃ assasāmī'ti pajānāti, rassaṃ vā passasanto

'rassaṃ passasāmī'ti pajānāti, 'sabbakāyapaṭisaṃvedī assasissāmī'ti sikkhati.

'Sabbakāyapaṭisaṃvedī passasissāmī'ti sikkhati, 'passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ

assasissāmī'ti sikkhati. 'Pasasambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passasissāmī'ti sikkhati,

'pītipaṭisaṃvedī assasissāmī'ti sikkhati. 'Pītipaṭisaṃvedī passasissāmī'ti sikkhati,

'sukhapaṭisaṃvedī assasissāmī'ti sikkhati. 'Sukhapaṭisaṃvedī passasissāmī'ti sikkhati,

'cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī assasissāmī'ti [PTS Page 176] [\q 176/]

Sikkhati. 'Cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī passasissāmī'ti sikkhati, 'passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ

assasissāmī'ti sikkhati. 'Passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ passasissāmī'ti sikkhati,

'cittapaṭisaṃvedī assasissāmī'ti sikkhati. 'Cittapaṭisaṃvedī passasissāmī'ti sikkhati,

'abhippamodayaṃ cittaṃ assasissāmī'ti sikkhati. 'Abhippamodayaṃ cittaṃ passasissāmī'ti

sikkhati, 'samādahaṃ cittaṃ assasissāmī'ti sikkhati. 'Samādahaṃ cittaṃ passasissāmī'ti

sikkhati, 'vimocayaṃ cittaṃ assasissāmī'ti sikkhati. 'Vimocayaṃ cittaṃ passasissāmī'ti sikkhati,

'aniccānupassī assasissāmī'ti sikkhati. 'Aniccānupassī passasissāmī'ti sikkhati,

'virāgānupassī assasissāmī'ti sikkhati. 'Virāgānupassī passasissāmī'ti sikkhati,

'nirodhānupassī assasissāmī'ti sikkhati. 'Nirodhānupassī passasissāmī'ti sikkhati,

'paṭinissāggānupassī assasissāmī'ti sikkhati. 'Paṭinissāggānupassī passasissāmī'ti sikkhati,

Idhāti imissā diṭṭhiyā, imissā khantiyā, imissā ruciyā, imasmiṃ ādāye, imasmiṃ dhamme,

imasmiṃ vinaye, imasmiṃ dhammavinaye, imasmiṃ pāvacane, imasmiṃ brahmacariye,

imasmiṃ satthusāsane. Tena vuccati: 'idhā'ti.

Bhikkhūti puthujjanakalyāṇako vā hoti bhikkhu sekkho vā arahā vā akuppadhammo.

Araññanti nikkhamitvā babhi indakhīlā, sabbametaṃ araññaṃ.

1. Mahiyā mutto - pu, [PTS,] mahiyā - syā

2. Dhūmarajamutto - syā

3. Rāhupāṇā - syā

4. Bhāsati - syā [PTS]

5. Tapati - syā [PTS]

6. Virocati - syā [PTS.]

7. Satokārīsu - syā [PTS]

[BJT Page 332] [\x 332/]

Rukkhamūlanti yattha bhikkhuno āsanaṃ paññattaṃ hoti, mañco vā pīṭhaṃ vā bhisi vā

taṭṭikā vā cammakhaṇḍo1 vā tiṇasanthāro2 vā paṇṇasanthāro2 vā palālasanthāro3 vā

tattha bhikkhu caṅkamati vā tiṭṭhati vā nisīdati vā seyyaṃ vā kappeti.

Suññanti kenaci anākiṇṇaṃ hoti gahaṭṭhehi vā pabbajitehi vā.

Agāranti4 vihāro aḍḍhayogo pāsādo hammiyaṃ guhā.

Nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvāti nisinno hoti pallaṅkaṃ ābhujitvā.

Ujuṃ kāyaṃ paṇidhāyāti ujuko hoti kāyo ṭhito5 paṇihito. 6

Parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvāti: parīti pariggahaṭṭho, mukhanti niyyānaṭṭho, satīti

Upaṭṭhānaṭṭho. Tena vuccati: 'parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā'ti.

Satova assasati sato passasatīti7 khattiṃsāya8 [PTS Page 177] [\q 177/] ākārehi satokārī

hoti: 9 dīghaṃ assāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati10 upaṭṭhitā hoti,

tāya satiyā tena ñāṇena satokārī hoti, dīghaṃ passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ

pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena satokārī hoti, rassaṃ assāsavasena

cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena satokārī

hoti, rassaṃ passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya

satiyā tena ñāṇena satokārī hoti, sabbakāyapaṭisaṃvedī assāsavasena cittassa ekaggataṃ

avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena satokārī hoti,

sabbakāyapaṭisaṃvedī passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā

hoti, tāya satiyā tena ñāṇena satokārī hoti, passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assāsavasena

cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena satokārī

hoti, passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato

sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena satokārī hoti, pītipaṭisaṃvedī assāsavasena

cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena satokārī

hoti, pītipaṭisaṃvedī passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā

hoti, tāya satiyā tena ñāṇena satokārī hoti, sukhapaṭisaṃvedī assāsavasena cittassa

ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena satokārī hoti,

sukhapaṭisaṃvedī passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti,

tāya satiyā tena ñāṇena satokārī hoti, cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī assāsavasena cittassa

ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena satokārī hoti,

cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati

upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena satokārī hoti, passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ

assāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena

ñāṇena satokārī hoti, passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ passāsavasena cittassa ekaggataṃ

avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena satokārī hoti,

cittapaṭisaṃvedī assāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti,

tāya satiyā tena ñāṇena satokārī hoti, cittapaṭisaṃvedī passāsavasena cittassa ekaggataṃ

avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena satokārī hoti,

abhippamodayaṃ cittaṃ assāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā

hoti, tāya satiyā tena ñāṇena satokārī hoti, abhippamodayaṃ cittaṃ passāsavasena cittassa

ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena satokārī hoti,

samādahaṃ cittaṃ assāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti,

tāya satiyā tena ñāṇena satokārī hoti, samādahaṃ cittaṃ passāsavasena cittassa ekaggataṃ

avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena satokārī hoti, vimocayaṃ

cittaṃ assāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā

tena ñāṇena satokārī hoti, vimocayaṃ cittaṃ passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ

pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena satokārī hoti, aniccānupassī

assāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena

ñāṇena satokārī hoti, aniccānupassī passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato

sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena satokārī hoti, virāgānupassī assāsavasena

cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena satokārī

hoti, virāgānupassī passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā

hoti, tāya satiyā tena ñāṇena satokārī hoti, nirodhānupassī assāsavasena cittassa ekaggataṃ

avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena satokārī hoti,

nirodhānupassī passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti,

tāya satiyā tena ñāṇena satokārī hoti, paṭinissaggānupassī assāsavasena cittassa ekaggataṃ

avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena satokārī hoti,

paṭinissaggānupassī passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā

hoti, tāya satiyā tena ñāṇena satokārī hoti,

Kathaṃ dīghaṃ assasanto 'dīghaṃ assasāmī'ti pajānāti, dīghaṃ passasanto 'dīghaṃ

passasāmī'ti pajānāti: dīghaṃ assāsaṃ addhānasaṅkhāte assasati, dīghaṃ passāsaṃ

addhānasaṅkhāte passasati, dīghaṃ assāsapassāsaṃ addhānasaṅkhāte assasatipi passasatipi:

dīghaṃ assāsapassāsaṃ addhānasaṅkhāte assasatopi passasatopi chando uppajjati.

1. Vammakaṇḍo - sī 1,

2. Santharo - machasaṃ, sa, saṇṭharo - syā

3. Palāsasaṇṭharo - syā

4. Āgāranti - [PTS,] syā

5. Panidhito - syā

6. Supaṇihito - machasaṃ. [PTS] syā

7. 'Sato passasati' - tāyipotthake natthi

8. Bāttiṃsāya - machasaṃ

9. 'Hoti' - syā pottake natthi.

10. Satiṃ - syā

[BJT Page 334] [\x 334/]

Chandavasena tato sukhumataraṃ dīghaṃ assāsaṃ addhānasaṅkhāte assasati, chandavasena

tato sukhumataraṃ dīghaṃ passāsaṃ addhānasaṅkhāte passasati, chandavasena

tatosukhumataraṃ dīghaṃ assāsapassāsaṃ addhānasaṅkhāte assasatipi chandavasena tato

sukhumataraṃ dīghaṃ assāsapassāsaṃ addhānasaṅkhāte assasatopi passasatopi pāmojjaṃ

uppajjati.

Pāmojjavasena tato sukhumataraṃ dīghaṃ assāsaṃ addhānasaṅkhāte assasati, pāmojjavasena

tato sukhumataraṃ dīghaṃ passasaṃ addhānasaṅkhāte passasati, pāmojjavasena tato

sukhumataraṃ dīghaṃ assāsapassāsaṃ addhānasaṅkhāte assasatipi passasatipi,

pāmojjavasena tato sukhumataraṃ dīghaṃ assāsapassāsaṃ addhānasaṅkhāte assasatopi

passasatopi dīghaṃ assāsapassāsapi cittaṃ vivaṭṭati1 upekkho saṇṭhāti.

Imehi navahākārehi dīghaṃ assāsapassāsā kāyo, upaṭṭhānaṃ sati, anupassanā ñāṇaṃ, kāyo

upaṭṭhānaṃ, no sati, sati upaṭṭhānañceva sati ca, tāya satiyā tena ñāṇena taṃ kāyaṃ

anupassati, tena vuccati: 'kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanā'ti. [PTS Page 178] [\q

178/]

Anupassatīti kathaṃ taṃ kāyaṃ anupassati: anupassati: aniccato anupassati, no niccato:

dukkhato anupassati, no sukhato: anattato anupassati, no attato: nibbindati, no nandati, no

virajjati, no rajjati, nirodheti, no samudeti, paṭinissajjati, no ādiyati: aniccato anupassanto

niccasaññaṃ pajahati, dukkhato anupassanto sukhasaññaṃ pajahati, anattato anupassanto

attasaññaṃ pajahati, nibbindanto nandiṃ pajahati, virajjanto rāgaṃ pajahati, nirodhento

samudayaṃ pajahati, paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati. Evaṃ taṃ kāyaṃ anupassati.

Bhāvanāti catasso bhāvanā: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā

indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, āsevanaṭṭhena

bhāvanā.

Dīghaṃ assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato viditā vedanā

uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti, viditā saññā uppajjanti, viditā

upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti, viditā vitakkā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti,

viditā abbhatthaṃ gacchanti.

1. Vivattati - machasaṃ: syā,

[BJT Page 336] [\x 336/]

Kathaṃ viditā vedanā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti: kathaṃ

vedanāya uppādo vidito hoti: 'avijjāsamudayā vedanāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena

vedanāya uppādo vidito hoti. 'Taṇhāsamudayā vedanāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena

vedanāya uppādo vidito hoti. 'Kammasamudayā vedanāsamudayo'ti

paccayasamudayaṭṭhena vedanāya uppādo vidito hoti. 'Phassasamudayā vedanāsamudayo'ti

paccayasamudayaṭṭhena vedanāya uppādo vidito hoti. Nibbattilakkhaṇaṃ passatopi

vedanāya uppādo vidito hoti.

Kathaṃ vedanāya upaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti: aniccato manasikaroto khayatupaṭṭhānaṃ

viditaṃ hoti, dukkhato manasikaroto bhayatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti, anattato manasikaroto

suññatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti. Evaṃ vedanāya upaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti.

Kathaṃ vedanāya atthaṅgamo vidito hoti: 'avijjānirodhā vedanānirodho'ti

paccayanirodhaṭṭhena vedanāya atthaṅgamo vidito hoti. 'Taṇhānirodhā vedanānirodho'ti

[PTS Page 179] [\q 179/] paccayanirodhaṭṭhena vedanāya atthaṅgamo vidito hoti.

'Kammanirodhā vedanānirodho'ti paccayanirodhaṭṭhena vedanāya atthaṅgamo vidito hoti.

'Phassanirodhā vedanānirodho'ti paccayanirodhaṭṭhena vedanāya atthaṅgamo vidito hoti,

viparināmalakkhaṇaṃ passatopi vedanāya atthaṅgamo vidito hoti evaṃ vedanāya

atthaṅgamo vidito hoti.

Evaṃ viditā vedanā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti.

Kathaṃ viditā saññā uppajjanti, viditā saññā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā

abbhatthaṃ gacchanti. Kathaṃ saññāya uppādo vidito hoti: 'avijjāsamudayā

saññāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena saññāya uppādo vidito hoti, 'taṇhāsamudayā

saññāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena saññāya uppādo vidito hoti, 'kammasamudayā

saññāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena saññāya uppādo vidito hoti, 'phassasamudayā

saññāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena saññāya uppādo vidito hoti, nibbattilakkhaṇa

passatopi saññāya uppādo vidito hoti, evaṃ saññāya uppādo vidito hoti.

Kathaṃ saññāya upaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti: aniccato manasikaroto khayatupaṭṭhānaṃ viditaṃ

hoti, dukkhato manasikaroto bhayatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti, anattato manasikaroto

suññatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti. Evaṃ saññāya upaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti.

[BJT Page 338] [\x 338/]

Kathaṃ saññāya atthaṅgamo vidito hoti: 'avijjānirodhā vedanānirodho'ti

paccayanirodhaṭṭhena saññāya atthaṅgamo vidito hoti. 'Taṇhānirodhā saññānirodho'ti

paccayanirodhaṭṭhena saññāya atthaṅgamo vidito hoti. 'Kammanirodhā saññānirodho'ti

paccayanirodhaṭṭhena saññāya atthaṅgamo vidito hoti. 'Phassanirodhā saññānirodho'ti

paccayanirodhaṭṭhena saññāya atthaṅgamo vidito hoti, viparināmalakkhaṇaṃ passatopi

saññāya atthaṅgamo vidito hoti evaṃ saññāya atthaṅgamo vidito hoti.

Evaṃ viditā saññā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti.

Kathaṃ viditā vitakkā uppajjanti, viditā saññā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā

abbhatthaṃ gacchanti. Kathaṃ vitakkānaṃ uppādo vidito hoti: 'avijjāsamudayā

vitakkasamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena vitakkānaṃ uppādo vidito hoti,

'taṇhāsamudayā vitakkasamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena vitakkānaṃ uppādo vidito

hoti, 'kammasamudayā vitakkasamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena vitakkānaṃ uppādo

vidito hoti, 'phassasamudayā vitakkasamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena vitakkānaṃ

uppādo vidito hoti, nibbattilakkhaṇa passatopi vitakkānaṃ uppādo vidito hoti, evaṃ saññāya

uppādo vidito hoti.

Kathaṃ vitakkānaṃ upaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti: aniccato manasikaroto khayatupaṭṭhānaṃ

viditaṃ hoti, dukkhato manasikaroto bhayatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti, anattato manasikaroto

suññatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti. Evaṃ vitakkānaṃ upaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti.

Kathaṃ vitakkānaṃ atthaṅgamo vidito hoti: 'avijjānirodhā vitakkanirodho'ti

paccayanirodhaṭṭhena vitakkānaṃ atthaṅgamo vidito hoti. 'Taṇhānirodhā vittakanirodho'ti

paccayanirodhaṭṭhena vitakkānaṃ atthaṅgamo vidito hoti. 'Kammanirodhā vitakkanirodho'ti

paccayanirodhaṭṭhena vitakkānaṃ atthaṅgamo vidito hoti. 'Phassanirodhā vitakkanirodho'ti

paccayanirodhaṭṭhena vitakkānaṃ atthaṅgamo vidito hoti, viparināmalakkhaṇaṃ passatopi

vitakkānaṃ atthaṅgamo vidito hoti evaṃ vitakkānaṃ atthaṅgamo vidito hoti.

Evaṃ [PTS Page 180] [\q 180/] viditā vitakkā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā

abbhatthaṃ gacchanti.

Dīghaṃ assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānanto indriyāni

samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati. Balāni samodhāneti, gocarañca

pajānāti, samatthañca paṭivijjhati. Bojjhaṅge samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca

paṭivijjhati. Maggaṃ samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati. Dhamme

samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati.

[BJT Page 340] [\x 340/]

Indriyāni samodhentīti kathaṃ indriyāni samodhenti: adhimokkhaṭṭhena saddhinduyaṃ

samodhāneti, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ samodhāneti, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ

samodhāneti, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ samodhāneti, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ

samodhāneti. Ayaṃ puggalo imāni indriyāni imasmiṃ ārammaṇe samodhāneti. Tena vuccati:

'indriyāni samodhānetī'ti.

Gocarañca pajānātīti taṃ tassa ārammaṇaṃ, taṃ tassa gocaraṃ: yaṃ tassa gocaraṃ, taṃ tassa

ārammaṇaṃ, pajānātīti puggalo, pajānatā paññā.

Samanti ārammaṇassa upaṭṭhānaṃ samaṃ, cittassa avikkhepo samaṃ, cittassa adhiṭṭhānaṃ

samaṃ, cittassa vodānaṃ samaṃ. Atthoti anavajjaṭṭho nikkilesaṭṭho vodānaṭṭho

paramaṭṭho.

Paṭivijjhatī'ti ārammaṇassa upaṭṭhānaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa avikkhepaṭṭhaṃ

paṭivijjhati, cittassa adhiṭṭhānaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa vodānaṭṭhaṃ paṭivijjhati. Tena

vuccati: 'samatthañca paṭivijjhatī'ti.

Balāni samodhānetīti kathaṃ balāni samodhāneti: assaddhiye akampiyaṭṭhena saddhābalaṃ

samodhāneti, kosajje akampiyaṭṭhena viriyabalaṃ samodhāneti, pamāde akampiyaṭṭhena

satibalaṃ samodhāneti, uddhacce akampiyaṭṭhena samādhibalaṃ samodhāneti, avijjāya

akampiyaṭṭhena paññābalaṃ samodhāneti. Ayaṃ puggalo imāni balāni imasmiṃ ārammaṇe

samodhāneti. Tena vuccati: 'balāni samodhānetī'ti.

Gocarañca pajānātīti taṃ tassa ārammaṇaṃ, taṃ tassa gocaraṃ: yaṃ tassa gocaraṃ, taṃ tassa

ārammaṇaṃ, pajānātīti puggalo, pajānatā paññā.

Samanti ārammaṇassa upaṭṭhānaṃ samaṃ, cittassa avikkhepo samaṃ, cittassa adhiṭṭhāna

samaṃ, cittassa vodānaṃ samaṃ. Atthoti anavajjaṭṭho nikkilesaṭṭho vodānaṭṭho

paramaṭṭho.

Paṭivijjhatī'ti ārammaṇassa upaṭṭhānaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa avikkhepaṭṭhaṃ

paṭivijjhati, cittassa adhiṭṭhānaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa vodānaṭṭhaṃ paṭivijjhati. Tena

vuccati: 'samatthañca paṭivijjhatī'ti. [PTS Page 181] [\q 181/]

Bojjhaṅge samodhānetīti kathaṃ bojjhaṅge samodhāneti: upaṭṭhānaṭṭhena satisambojjhaṅgaṃ

samodhāneti, pavicayaṭṭhena dhammavicayasambojjhaṅgaṃ samodhāneti, paggahaṭṭhena

viriyasambojjhaṅgaṃ samodhāneti, pharaṇaṭṭhena pītisambojjhagaṃ samodhāneti,

upasamaṭṭhena passaddhisambojjhaṅgaṃ samodhāneti, avikkhepaṭṭhena

samādhisambojjhaṅgaṃ samodhāneti paṭisaṅkhānaṭṭhena upekkhāsambojjhaṅgaṃ

samodhāneti, ayaṃ puggalo ime bojjhaṅge imasmiṃ ārammaṇe samodhāneti. Tena vuccati:

'bojjhaṅge samodhānetī'ti.

Gocarañca pajānātīti taṃ tassa ārammaṇaṃ, taṃ tassa gocaraṃ: yaṃ tassa gocaraṃ, taṃ tassa

ārammaṇaṃ, pajānātīti puggalo, pajānatā paññā.

Samanti ārammaṇassa upaṭṭhānaṃ samaṃ, cittassa avikkhepo samaṃ, cittassa adhiṭṭhānaṃ

samaṃ, cittassa vodānaṃ samaṃ. Atthoti anavajjaṭṭho nikkilesaṭṭho vodānaṭṭho

paramaṭṭho.

Paṭivijjhatī'ti ārammaṇassa upaṭṭhānaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa avikkhepaṭṭhaṃ

paṭivijjhati,

Cittassa adhiṭṭhānaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa vodānaṭṭhaṃ paṭivijjhati. Tena vuccati:

'samatthañca paṭivijjhatī'ti.

[BJT Page 342] [\x 342/]

Maggaṃ samodhānetīti kathaṃ maggaṃ samodhāneti: dassanaṭṭhena sammādiṭṭhiṃ

samodhāneti, avikkhepaṭṭhena sammāsaṅkappaṃ samodhāneti, pariggahaṭṭhena

sammāvācaṃ samodhāneti, samuṭṭhānaṭṭhena sammākammantaṃ samodhāneti,

vodānaṭṭhena sammāājīvaṃ samodhāneti, paggahaṭṭhena sammāvāyāmaṃ samodhāneti,

upaṭṭhānaṭṭhena sammāsatiṃ samodhāneti, avikkhepaṭṭhena sammāsamādhiṃ

samodhāneti. Ayaṃ puggalo imaṃ maggaṃ imasmiṃ ārammaṇe samodhāneti. Tena vuccati:

'maggaṃ samodhānetī'ti.

Gocarañca pajānātīti taṃ tassa ārammaṇaṃ, taṃ tassa gocaraṃ: yaṃ tassa gocaraṃ, taṃ tassa

ārammaṇaṃ, pajānātīti puggalo, pajānatā paññā.

Samanti ārammaṇassa upaṭṭhānaṃ samaṃ, cittassa avikkhepo samaṃ, cittassa adhiṭṭhānaṃ

samaṃ, cittassa vodānaṃ samaṃ. Atthoti anavajjaṭṭho nikkilesaṭṭho vodānaṭṭho

paramaṭṭho.

Paṭivijjhatī'ti ārammaṇassa upaṭṭhānaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa avikkhepaṭṭhaṃ

paṭivijjhati, cittassa adhiṭṭhānaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa vodānaṭṭhaṃ paṭivijjhati. Tena

vuccati: 'samatthañca paṭivijjhatī'ti.

Dhamme samodhānetīti kathaṃ dhamme samodhāneti: ādhipateyyaṭṭhena1 indriyāni

samodhānoti, akampiyaṭṭhena balāni samodhāneti, niyyānaṭṭhena bojjhaṅge samodhāneti,

hetuṭṭhena maggaṃ samodhāneti, upaṭṭhānaṭṭhena satipaṭṭhānaṃ samodhāneti,

padahanaṭṭhena sammappadhānaṃ samodhāneti, ijjhanaṭṭhena iddhipādaṃ samodhāneti,

tathaṭṭhena saccaṃ samodhāneti, avikkhepaṭṭhena samathaṃ samodhāneti,

anupassanaṭṭhena vipassanaṃ samodhāneti, ekarasaṭṭhena samathavipassanaṃ

samodhāneti, anativattanaṭṭhena yuganaddhaṃ2 samodhāneti, saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhiṃ

samodhāneti, avikkhepaṭṭhena cittavisuddhiṃ samodhāneti, dassanaṭṭhena diṭṭhivisuddhiṃ

samodhāneti, vimuttaṭṭhena3 vimokkhaṃ [PTS Page 182] [\q 182/] samodhāneti,

paṭivedhaṭṭhena vijjaṃ samodhāneti, pariccāgaṭṭhena vimuttiṃ samodhāneti,

samucchedaṭṭhena khaye ñāṇaṃ samodhāneti, paṭipassaddhaṭṭhena4 anuppāde ñāṇaṃ

samodhāneti, chandaṃ mūlaṭṭhena samodhāneti, manasikāraṃ samuṭṭhānaṭṭhena

samodhāneti, phassaṃ samodhānaṭṭhena samodhāneti, vedanaṃ samosaraṇaṭṭhena

samodhāneti, samādhiṃ pamukhaṭṭhena samodhāneti, satiṃ ādhipateyyaṭṭhena1

samodhāneti, paññaṃ5 tatuttaraṭṭhena samodhāneti, vimuttiṃ sāraṭṭhena samodhāneti,

amatogadhaṃ nibbānaṃ pariyosānaṭṭhena samodhāneti. Ayaṃ puggalo ime dhamme

imasmiṃ ārammaṇe samodhāneti. Tena vuccati: 'dhamme samodhānetī'ti.

1. Adhipateyyaṭṭhena - [PTS]

2. Yuganandhaṃ - katthaci.

3. Muttaṭṭhena - syā.

4. Paṭipassaddhaṭṭhena - [PTS.]

5. Satisampajaññaṃ - syā.

[BJT Page 344] [\x 344/]

Gocarañca pajānātīti taṃ tassa ārammaṇaṃ, taṃ tassa gocaraṃ: yaṃ tassa gocaraṃ, taṃ tassa

ārammaṇaṃ, pajānātīti puggalo, pajānatā paññā.

Samanti ārammaṇassa upaṭṭhānaṃ samaṃ, cittassa avikkhepo samaṃ, cittassa adhiṭṭhānaṃ

samaṃ, cittassa vodānaṃ samaṃ. Atthoti anavajjaṭṭho nikkilesaṭṭho vodānaṭṭho

paramaṭṭho.

Paṭivijjhatī'ti ārammaṇassa upaṭṭhānaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa avikkhepaṭṭhaṃ

paṭivijjhati, cittassa adhiṭṭhānaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa vodānaṭṭhaṃ paṭivijjhati. Tena

vuccati: 'samatthañca paṭivijjhatī'ti. (1)

Kathaṃ rassaṃ assasanto 'rassaṃ assasāmī'ti pajānāti, rassaṃ passasanto 'rassaṃ passasāmī'ti

pajānāti:

Rassaṃ assāsaṃ ittarasaṅkhāte assasati, rassaṃ passāsaṃ ittarasaṅkhāte passasati, rassaṃ

assāsapassāsaṃ ittarasaṅkhāte assasatipi passasatipi, rassaṃ assāsapassāsaṃ ittarasaṅkhāte

assasatopi passasatopi chando uppajjati.

Chandavasena tato sukhumataraṃ rassaṃ assāsaṃ ittarasaṅkhāte assasati, chandavasena tato

sukhumutaraṃ rassaṃ passāsaṃ ittarasaṅkhāte passasati, chandavasena tato sukhumataraṃ

rassaṃ assāsapassāsaṃ ittara saṅkhāte assasatipi passasatipi chandavasena tato sukhumataraṃ

rassaṃ assāsapassāsaṃ ittarasaṅkhāte assasatopi passasatopi pāmojjaṃ uppajjati.

Pāmojjavasena tato sukhumataraṃ rassaṃ assāsaṃ ittarasaṅkhāte assasati, pāmojjavasena tato

sukhumataraṃ rassaṃ passāsaṃ ittarasaṅkhāte passasati, pāmojjavasena tato sukhumataraṃ

rassaṃ assāsapassāsaṃ ittarasaṅkhāte assasatipi passasatipi. Pāmojjavasena tato

sukhumataraṃ rassaṃ assāsapassāsaṃ ittarasaṅkhāte assasatopi passasatopi rassā

assāsapassāsā cittaṃ vivaṭṭati, upekkhā saṇṭhāti.

Imehi navahākārehi rassā assāsapassāsā kāyo, upaṭṭhānaṃ sati, anupassanā ñāṇaṃ kāyo

upaṭṭhānaṃ [PTS Page 183] [\q 183/] no sati, sati upaṭṭhānañceva sati ca, tāya satiyā

tena ñāṇena taṃ kāyaṃ anupassati. Tena vuccati: 'kāye kāyānupassanā

satipaṭṭhānabhāvanā'ti.

Anupassatīti kathaṃ taṃ kāyaṃ anupassati: anupassati: aniccato anupassati, no niccato:

dukkhato anupassati, no sukhato: anattato anupassati, no attato: nibbindati, no nandati, no

virajjati, no rajjati, nirodheti, no samudeti, paṭinissajjati, no ādiyati: aniccato anupassanto

niccasaññaṃ pajahati, dukkhato anupassanto sukhasaññaṃ pajahati, anattato anupassanto

attasaññaṃ pajahati, nibbindanto nandiṃ pajahati, virajjanto rāgaṃ pajahati, nirodhento

samudayaṃ pajahati, paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati. Evaṃ taṃ kāyaṃ anupassati. Bhāvanāti

catasso bhāvanā: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā indriyānaṃ

ekarasaṭṭhena bhāvanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, āsevanaṭṭhena bhāvanā.

Rassaṃ assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato viditā vedanā

uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti, viditā saññā uppajjanti, viditā

upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti, viditā vitakkā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti,

viditā abbhatthaṃ gacchanti.

Kathaṃ viditā vedanā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti: kathaṃ

vedanāya uppādo vidito hoti: 'avijjāsamudayā vedanāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena

vedanāya uppādo vidito hoti. 'Taṇhāsamudayā vedanāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena

vedanāya uppādo vidito hoti. 'Kammasamudayā vedanāsamudayo'ti

paccayasamudayaṭṭhena vedanāya uppādo vidito hoti. 'Phassasamudayā vedanāsamudayo'ti

paccayasamudayaṭṭhena vedanāya uppādo vidito hoti. Nibbattilakkhaṇaṃ passatopi

vedanāya uppādo vidito hoti.

Kathaṃ vedanāya upaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti: aniccato manasikaroto khayatupaṭṭhānaṃ

viditaṃ hoti, dukkhato manasikaroto bhayatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti, anattato manasikaroto

suññatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti. Evaṃ vedanāya upaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti.

Kathaṃ vedanāya atthaṅgamo vidito hoti: 'avijjānirodhā vedanānirodho'ti

paccayanirodhaṭṭhena vedanāya atthaṅgamo vidito hoti. 'Taṇhānirodhā vedanānirodho'ti

paccayanirodhaṭṭhena vedanāya atthaṅgamo vidito hoti. 'Kammanirodhā vedanānirodho'ti

paccayanirodhaṭṭhena vedanāya atthaṅgamo vidito hoti. 'Phassanirodhā vedanānirodho'ti

paccayanirodhaṭṭhena vedanāya atthaṅgamo vidito hoti, viparināmalakkhaṇaṃ passatopi

vedanāya atthaṅgamo vidito hoti evaṃ vedanāya atthaṅgamo vidito hoti.

Evaṃ viditā vedanā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti.

Kathaṃ viditā saññā uppajjanti, viditā saññā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā

abbhatthaṃ gacchanti. Kathaṃ saññāya uppādo vidito hoti: 'avijjāsamudayā

saññāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena saññāya uppādo vidito hoti, 'taṇhāsamudayā

saññāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena saññāya uppādo vidito hoti, 'kammasamudayā

saññāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena saññāya uppādo vidito hoti, 'phassasamudayā

saññāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena saññāya uppādo vidito hoti, nibbattilakkhaṇa

passatopi saññāya uppādo vidito hoti, evaṃ saññāya uppādo vidito hoti.

Kathaṃ saññāya upaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti: aniccato manasikaroto khayatupaṭṭhānaṃ viditaṃ

hoti, dukkhato manasikaroto bhayatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti, anattato manasikaroto

suññatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti. Evaṃ saññāya upaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti.

Kathaṃ saññāya atthaṅgamo vidito hoti: 'avijjānirodhā vedanānirodho'ti

paccayanirodhaṭṭhena saññāya atthaṅgamo vidito hoti. 'Taṇhānirodhā saññānirodho'ti

paccayanirodhaṭṭhena saññāya atthaṅgamo vidito hoti. 'Kammanirodhā saññānirodho'ti

paccayanirodhaṭṭhena saññāya atthaṅgamo vidito hoti. 'Phassanirodhā saññānirodho'ti

paccayanirodhaṭṭhena saññāya atthaṅgamo vidito hoti, viparināmalakkhaṇaṃ passatopi

saññāya atthaṅgamo vidito hoti evaṃ saññāya atthaṅgamo vidito hoti.

Evaṃ viditā saññā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti.

Kathaṃ viditā vitakkā uppajjanti, viditā saññā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā

abbhatthaṃ gacchanti. Kathaṃ vitakkānaṃ uppādo vidito hoti: 'avijjāsamudayā

vitakkasamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena vitakkānaṃ uppādo vidito hoti,

'taṇhāsamudayā vitakkasamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena vitakkānaṃ uppādo vidito

hoti, 'kammasamudayā vitakkasamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena vitakkānaṃ uppādo

vidito hoti, 'phassasamudayā vitakkasamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena vitakkānaṃ

uppādo vidito hoti, nibbattilakkhaṇa passatopi vitakkānaṃ uppādo vidito hoti, evaṃ saññāya

uppādo vidito hoti.

Kathaṃ vitakkānaṃ upaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti: aniccato manasikaroto khayatupaṭṭhānaṃ

viditaṃ hoti, dukkhato manasikaroto bhayatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti, anattato manasikaroto

suññatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti. Evaṃ vitakkānaṃ upaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti.

Kathaṃ vitakkānaṃ atthaṅgamo vidito hoti: 'avijjānirodhā vitakkanirodho'ti

paccayanirodhaṭṭhena vitakkānaṃ atthaṅgamo vidito hoti. 'Taṇhānirodhā vittakanirodho'ti

paccayanirodhaṭṭhena vitakkānaṃ atthaṅgamo vidito hoti. 'Kammanirodhā vitakkanirodho'ti

paccayanirodhaṭṭhena vitakkānaṃ atthaṅgamo vidito hoti. 'Phassanirodhā vitakkanirodho'ti

paccayanirodhaṭṭhena vitakkānaṃ atthaṅgamo vidito hoti, viparināmalakkhaṇaṃ passatopi

vitakkānaṃ atthaṅgamo vidito hoti evaṃ vitakkānaṃ atthaṅgamo vidito hoti.

Evaṃ viditā vitakkā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti.

Rassaṃ assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānanto indriyāni samodhāneti,

gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati. Balāni samodhāneti, gocarañca pajānāti,

samatthañca paṭivijjhati. Bojjhaṅge samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca

paṭivijjhati. Maggaṃ samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati. Dhamme

samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati.

Indriyāni samodhentīti kathaṃ indriyāni samodhenti: adhimokkhaṭṭhena saddhinduyaṃ

samodhāneti, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ samodhāneti, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ

samodhāneti, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ samodhāneti, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ

samodhāneti. Ayaṃ puggalo imāni indriyāni imasmiṃ ārammaṇe samodhāneti. Tena vuccati:

'indriyāni samodhānetī'ti.

Gocarañca pajānātīti taṃ tassa ārammaṇaṃ, taṃ tassa gocaraṃ: yaṃ tassa gocaraṃ, taṃ tassa

ārammaṇaṃ, pajānātīti puggalo, pajānatā paññā.

Samanti ārammaṇassa upaṭṭhānaṃ samaṃ, cittassa avikkhepo samaṃ, cittassa adhiṭṭhānaṃ

samaṃ, cittassa vodānaṃ samaṃ. Atthoti anavajjaṭṭho nikkilesaṭṭho vodānaṭṭho

paramaṭṭho.

Paṭivijjhatī'ti ārammaṇassa upaṭṭhānaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa avikkhepaṭṭhaṃ

paṭivijjhati, cittassa adhiṭṭhānaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa vodānaṭṭhaṃ paṭivijjhati. Tena

vuccati: 'samatthañca paṭivijjhatī'ti.

Balāni samodhānetīti kathaṃ balāni samodhāneti: assaddhiye akampiyaṭṭhena saddhābalaṃ

samodhāneti, kosajje akampiyaṭṭhena viriyabalaṃ samodhāneti, pamāde akampiyaṭṭhena

satibalaṃ samodhāneti, uddhacce akampiyaṭṭhena samādhibalaṃ samodhāneti, avijjāya

akampiyaṭṭhena paññābalaṃ samodhāneti. Ayaṃ puggalo imāni balāni imasmiṃ ārammaṇe

samodhāneti. Tena vuccati: 'balāni samodhānetī'ti.

Gocarañca pajānātīti taṃ tassa ārammaṇaṃ, taṃ tassa gocaraṃ: yaṃ tassa gocaraṃ, taṃ tassa

ārammaṇaṃ, pajānātīti puggalo, pajānatā paññā.

Samanti ārammaṇassa upaṭṭhānaṃ samaṃ, cittassa avikkhepo samaṃ, cittassa adhiṭṭhāna

samaṃ, cittassa vodānaṃ samaṃ. Atthoti anavajjaṭṭho nikkilesaṭṭho vodānaṭṭho

paramaṭṭho.

Paṭivijjhatī'ti ārammaṇassa upaṭṭhānaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa avikkhepaṭṭhaṃ

paṭivijjhati, cittassa adhiṭṭhānaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa vodānaṭṭhaṃ paṭivijjhati. Tena

vuccati: 'samatthañca paṭivijjhatī'ti.

Bojjhaṅge samodhānetīti kathaṃ bojjhaṅge samodhāneti: upaṭṭhānaṭṭhena satisambojjhaṅgaṃ

samodhāneti, pavicayaṭṭhena dhammavicayasambojjhaṅgaṃ samodhāneti, paggahaṭṭhena

viriyasambojjhaṅgaṃ samodhāneti, pharaṇaṭṭhena pītisambojjhagaṃ samodhāneti,

upasamaṭṭhena passaddhisambojjhaṅgaṃ samodhāneti, avikkhepaṭṭhena

samādhisambojjhaṅgaṃ samodhāneti paṭisaṅkhānaṭṭhena upekkhāsambojjhaṅgaṃ

samodhāneti, ayaṃ puggalo ime bojjhaṅge imasmiṃ ārammaṇe samodhāneti. Tena vuccati:

'bojjhaṅge samodhānetī'ti.

Gocarañca pajānātīti taṃ tassa ārammaṇaṃ, taṃ tassa gocaraṃ: yaṃ tassa gocaraṃ, taṃ tassa

ārammaṇaṃ, pajānātīti puggalo, pajānatā paññā.

Samanti ārammaṇassa upaṭṭhānaṃ samaṃ, cittassa avikkhepo samaṃ, cittassa adhiṭṭhānaṃ

samaṃ, cittassa vodānaṃ samaṃ. Atthoti anavajjaṭṭho nikkilesaṭṭho vodānaṭṭho

paramaṭṭho.

Paṭivijjhatī'ti ārammaṇassa upaṭṭhānaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa avikkhepaṭṭhaṃ

paṭivijjhati,

Cittassa adhiṭṭhānaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa vodānaṭṭhaṃ paṭivijjhati. Tena vuccati:

'samatthañca paṭivijjhatī'ti.

Maggaṃ samodhānetīti kathaṃ maggaṃ samodhāneti: dassanaṭṭhena sammādiṭṭhiṃ

samodhāneti, avikkhepaṭṭhena sammāsaṅkappaṃ samodhāneti, pariggahaṭṭhena

sammāvācaṃ samodhāneti, samuṭṭhānaṭṭhena sammākammantaṃ samodhāneti,

vodānaṭṭhena sammāājīvaṃ samodhāneti, paggahaṭṭhena sammāvāyāmaṃ samodhāneti,

upaṭṭhānaṭṭhena sammāsatiṃ samodhāneti, avikkhepaṭṭhena sammāsamādhiṃ

samodhāneti. Ayaṃ puggalo imaṃ maggaṃ imasmiṃ ārammaṇe samodhāneti. Tena vuccati:

'maggaṃ samodhānetī'ti.

Gocarañca pajānātīti taṃ tassa ārammaṇaṃ, taṃ tassa gocaraṃ: yaṃ tassa gocaraṃ, taṃ tassa

ārammaṇaṃ, pajānātīti puggalo, pajānatā paññā.

Samanti ārammaṇassa upaṭṭhānaṃ samaṃ, cittassa avikkhepo samaṃ, cittassa adhiṭṭhānaṃ

samaṃ, cittassa vodānaṃ samaṃ. Atthoti anavajjaṭṭho nikkilesaṭṭho vodānaṭṭho

paramaṭṭho.

Dhamme samodhānetīti kathaṃ dhamme samodhāneti: ādhipateyyaṭṭhena indriyāni

samodhānoti, akampiyaṭṭhena balāni samodhāneti, niyyānaṭṭhena bojjhaṅge samodhāneti,

hetuṭṭhena maggaṃ samodhāneti, upaṭṭhānaṭṭhena satipaṭṭhānaṃ samodhāneti,

padahanaṭṭhena sammappadhānaṃ samodhāneti, ijjhanaṭṭhena iddhipādaṃ samodhāneti,

tathaṭṭhena saccaṃ samodhāneti, avikkhepaṭṭhena samathaṃ samodhāneti,

anupassanaṭṭhena vipassanaṃ samodhāneti, ekarasaṭṭhena samathavipassanaṃ

samodhāneti, anativattanaṭṭhena yuganaddhaṃ samodhāneti, saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhiṃ

samodhāneti, avikkhepaṭṭhena cittavisuddhiṃ samodhāneti, dassanaṭṭhena diṭṭhivisuddhiṃ

samodhāneti, vimuttaṭṭhena vimokkhaṃ samodhāneti, paṭivedhaṭṭhena vijjaṃ samodhāneti,

pariccāgaṭṭhena vimuttiṃ samodhāneti, samucchedaṭṭhena khaye ñāṇaṃ samodhāneti,

paṭipassaddhaṭṭhena anuppāde ñāṇaṃ samodhāneti, chandaṃ mūlaṭṭhena samodhāneti,

manasikāraṃ samuṭṭhānaṭṭhena samodhāneti, phassaṃ samodhānaṭṭhena samodhāneti,

vedanaṃ samosaraṇaṭṭhena samodhāneti, samādhiṃ pamukhaṭṭhena samodhāneti, satiṃ

ādhipateyyaṭṭhena samodhāneti, paññaṃ tatuttaraṭṭhena samodhāneti, vimuttiṃ sāraṭṭhena

samodhāneti, amatogadhaṃ nibbānaṃ pariyosānaṭṭhena samodhāneti. Ayaṃ puggalo ime

dhamme imasmiṃ ārammaṇe samodhāneti. Tena vuccati: 'dhamme samodhānetī'ti.

Gocarañca pajānātīti taṃ tassa ārammaṇaṃ, taṃ tassa gocaraṃ: yaṃ tassa gocaraṃ, taṃ tassa

ārammaṇaṃ, pajānātīti puggalo, pajānatā paññā.

Samanti ārammaṇassa upaṭṭhānaṃ samaṃ, cittassa avikkhepo samaṃ, cittassa adhiṭṭhānaṃ

samaṃ, cittassa vodānaṃ samaṃ. Atthoti anavajjaṭṭho nikkilesaṭṭho vodānaṭṭho

paramaṭṭho.

Paṭivijjhatī'ti ārammaṇassa upaṭṭhānaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa avikkhepaṭṭhaṃ

paṭivijjhati, cittassa adhiṭṭhānaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa vodānaṭṭhaṃ paṭivijjhati. Tena

vuccati: 'samatthañca paṭivijjhatī'ti. (2)

[BJT Page 346] [\x 346/]

Kathaṃ 'sabbakāyapaṭisaṃvedī assasissāmī'ti sikkhati, 'sabbakāyapaṭisaṃvedi passasissāmī'ti

sikkhati:

Kāyoti dve kāyā: nāmakāyo ca rūpakāyo ca katamo nāma kāyo: vedanā saññā cetanā phasso

manasikāro, nāmañca nāmakāyo ca, ye ca vuccanti cittasaṅkhārā, ayaṃ nāmakāyo. Katamo

rūpakāyo: cattāro ca mahābhūtā catunnañca mahābhūtānaṃ upādāya rūpaṃ assāso ca passāso

ca nimittañca upanibandhanā, ye ca vuccanti kāyasaṅkhārā, ayaṃ rūpakāyo.

Kathaṃ te kāyā paṭividitā honti: dīghaṃ assāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ

pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena te kāyā paṭividitā honti, dīghaṃ

passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhiti hoti, tāya satiyā tena

ñāṇena te kāyā paṭividitā honti, rassaṃ assāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ

pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena te kāyā paṭividitā honti, rassaṃ

passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena

ñāṇena te kāyā paṭividitā honti.

Āvajjato te kāyā paṭividitā honti, pajānato te kāyā paṭividitā honti, passato te kāyā paṭividitā

honti, paccavekkhato te kāyā paṭividitā honti, cittaṃ adhiṭṭhahato te kāyā paṭividitā honti,

saddhāya adhimuccato te kāyā paṭividitā honti, viriyaṃ paggaṇhato te kāyā paṭividitā honti,

satiṃ upaṭṭhāpayato te kāyā paṭividitā honti, cittaṃ samādahanto te kāyā paṭividitā honti,

paññāya pajānato te kāyā paṭividitā honti, abhiññeyyaṃ abhijānato te kāyā paṭividitā honti,

pariññeyyaṃ parijānato te kāyā paṭividitā [PTS Page 184] [\q 184/] honti, pahātabbaṃ

pajahato te kāyā paṭividitā honti, bhāvetabbaṃ bhāvayato te kāyā paṭividitā honti,

saccikātabbaṃ sacchikaroto te kāyā paṭividitā honti, evaṃ te kāyā paṭividitā honti.

Sabbakāyapaṭisaṃvedī assāsapassāso kāyo, upaṭṭhānaṃ sati, anupassanā ñāṇaṃ, kāyo

upaṭṭhānaṃ no sati, upaṭṭhānañceva sati ca, tāya satiyā tena ñāṇena taṃ kāyaṃ anupassati.

Tena vuccati: 'kāyo kāyānupassanā satipaṭṭhānabhāvanā'ti.

[BJT Page 348] [\x 348/]

Anupassatīti kathaṃ taṃ kāyaṃ anupassati: anupassati: aniccato anupassati, no niccato:

dukkhato anupassati, no sukhato: anattato anupassati, no attato: nibbindati, no nandati, no

virajjati, no rajjati, nirodheti, no samudeti, paṭinissajjati, no ādiyati: aniccato anupassanto

niccasaññaṃ pajahati, dukkhato anupassanto sukhasaññaṃ pajahati, anattato anupassanto

attasaññaṃ pajahati, nibbindanto nandiṃ pajahati, virajjanto rāgaṃ pajahati, nirodhento

samudayaṃ pajahati, paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati. Evaṃ taṃ kāyaṃ anupassati. Bhāvetīti

catasso bhāvanā: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā indriyānaṃ

ekarasaṭṭhena bhāvanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, āsevanaṭṭhena bhāvanā.

Sabbakāyapaṭisaṃvedi assāsapassāsānaṃ1 saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhiṃ avikkhepaṭṭhena

citta visuddhi, dassanaṭṭhena diṭṭhivisuddhi, yo tattha saṃvaraṭṭho, ayaṃ adhisīlasikkhā,

yo tattha avikkhepaṭṭho, ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭṭho, ayaṃ

adhipaññāsikkhā, imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati

paccavekkhanto sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati saddhāya adhimuccanto sikkhati,

viriyaṃ paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati,

paññāya pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto

sikkhati, pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, sacchikātabbaṃ

sacchikaronto sikkhati.

Sabbakāyapaṭisaṃvedī assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato viditā

vedanā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti, viditā saññā uppajjanti,

viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti, viditā vitakkā uppajjanti, viditā

upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti.

Kathaṃ viditā vedanā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti: kathaṃ

vedanāya uppādo vidito hoti: 'avijjāsamudayā vedanāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena

vedanāya uppādo vidito hoti. 'Taṇhāsamudayā vedanāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena

vedanāya uppādo vidito hoti. 'Kammasamudayā vedanāsamudayo'ti

paccayasamudayaṭṭhena vedanāya uppādo vidito hoti. 'Phassasamudayā vedanāsamudayo'ti

paccayasamudayaṭṭhena vedanāya uppādo vidito hoti. Nibbattilakkhaṇaṃ passatopi

vedanāya uppādo vidito hoti.

Kathaṃ vedanāya upaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti: aniccato manasikaroto khayatupaṭṭhānaṃ

viditaṃ hoti, dukkhato manasikaroto bhayatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti, anattato manasikaroto

suññatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti. Evaṃ vedanāya upaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti.

Kathaṃ vedanāya atthaṅgamo vidito hoti: 'avijjānirodhā vedanānirodho'ti

paccayanirodhaṭṭhena vedanāya atthaṅgamo vidito hoti. 'Taṇhānirodhā vedanānirodho'ti

paccayanirodhaṭṭhena vedanāya atthaṅgamo vidito hoti. 'Kammanirodhā vedanānirodho'ti

paccayanirodhaṭṭhena vedanāya atthaṅgamo vidito hoti. 'Phassanirodhā vedanānirodho'ti

paccayanirodhaṭṭhena vedanāya atthaṅgamo vidito hoti, viparināmalakkhaṇaṃ passatopi

vedanāya atthaṅgamo vidito hoti evaṃ vedanāya atthaṅgamo vidito hoti.

Evaṃ viditā vedanā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti.

Kathaṃ viditā saññā uppajjanti, viditā saññā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā

abbhatthaṃ gacchanti. Kathaṃ saññāya uppādo vidito hoti: 'avijjāsamudayā

saññāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena saññāya uppādo vidito hoti, 'taṇhāsamudayā

saññāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena saññāya uppādo vidito hoti, 'kammasamudayā

saññāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena saññāya uppādo vidito hoti, 'phassasamudayā

saññāsamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena saññāya uppādo vidito hoti, nibbattilakkhaṇa

passatopi saññāya uppādo vidito hoti, evaṃ saññāya uppādo vidito hoti.

Kathaṃ saññāya upaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti: aniccato manasikaroto khayatupaṭṭhānaṃ viditaṃ

hoti, dukkhato manasikaroto bhayatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti, anattato manasikaroto

suññatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti. Evaṃ saññāya upaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti.

Kathaṃ saññāya atthaṅgamo vidito hoti: 'avijjānirodhā vedanānirodho'ti

paccayanirodhaṭṭhena saññāya atthaṅgamo vidito hoti. 'Taṇhānirodhā saññānirodho'ti

paccayanirodhaṭṭhena saññāya atthaṅgamo vidito hoti. 'Kammanirodhā saññānirodho'ti

paccayanirodhaṭṭhena saññāya atthaṅgamo vidito hoti. 'Phassanirodhā saññānirodho'ti

paccayanirodhaṭṭhena saññāya atthaṅgamo vidito hoti, viparināmalakkhaṇaṃ passatopi

saññāya atthaṅgamo vidito hoti evaṃ saññāya atthaṅgamo vidito hoti.

Evaṃ viditā saññā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti.

Kathaṃ viditā vitakkā uppajjanti, viditā saññā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā

abbhatthaṃ gacchanti. Kathaṃ vitakkānaṃ uppādo vidito hoti: 'avijjāsamudayā

vitakkasamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena vitakkānaṃ uppādo vidito hoti,

'taṇhāsamudayā vitakkasamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena vitakkānaṃ uppādo vidito

hoti, 'kammasamudayā vitakkasamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena vitakkānaṃ uppādo

vidito hoti, 'phassasamudayā vitakkasamudayo'ti paccayasamudayaṭṭhena vitakkānaṃ

uppādo vidito hoti, nibbattilakkhaṇa passatopi vitakkānaṃ uppādo vidito hoti, evaṃ saññāya

uppādo vidito hoti.

Kathaṃ vitakkānaṃ upaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti: aniccato manasikaroto khayatupaṭṭhānaṃ

viditaṃ hoti, dukkhato manasikaroto bhayatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti, anattato manasikaroto

suññatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti. Evaṃ vitakkānaṃ upaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti.

Kathaṃ vitakkānaṃ atthaṅgamo vidito hoti: 'avijjānirodhā vitakkanirodho'ti

paccayanirodhaṭṭhena vitakkānaṃ atthaṅgamo vidito hoti. 'Taṇhānirodhā vittakanirodho'ti

paccayanirodhaṭṭhena vitakkānaṃ atthaṅgamo vidito hoti. 'Kammanirodhā vitakkanirodho'ti

paccayanirodhaṭṭhena vitakkānaṃ atthaṅgamo vidito hoti. 'Phassanirodhā vitakkanirodho'ti

paccayanirodhaṭṭhena vitakkānaṃ atthaṅgamo vidito hoti, viparināmalakkhaṇaṃ passatopi

vitakkānaṃ atthaṅgamo vidito hoti evaṃ vitakkānaṃ atthaṅgamo vidito hoti.

Evaṃ viditā vitakkā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti.

Rassaṃ assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānanto indriyāni samodhāneti,

gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati. Balāni samodhāneti, gocarañca pajānāti,

samatthañca paṭivijjhati. Bojjhaṅge samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca

paṭivijjhati. Maggaṃ samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati. Dhamme

samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati.

Indriyāni samodhentīti kathaṃ indriyāni samodhenti: adhimokkhaṭṭhena saddhinduyaṃ

samodhāneti, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ samodhāneti, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ

samodhāneti, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ samodhāneti, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ

samodhāneti. Ayaṃ puggalo imāni indriyāni imasmiṃ ārammaṇe samodhāneti. Tena vuccati:

'indriyāni samodhānetī'ti.

Gocarañca pajānātīti taṃ tassa ārammaṇaṃ, taṃ tassa gocaraṃ: yaṃ tassa gocaraṃ, taṃ tassa

ārammaṇaṃ, pajānātīti puggalo, pajānatā paññā.

Samanti ārammaṇassa upaṭṭhānaṃ samaṃ, cittassa avikkhepo samaṃ, cittassa adhiṭṭhānaṃ

samaṃ, cittassa vodānaṃ samaṃ. Atthoti anavajjaṭṭho nikkilesaṭṭho vodānaṭṭho

paramaṭṭho.

Paṭivijjhatī'ti ārammaṇassa upaṭṭhānaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa avikkhepaṭṭhaṃ

paṭivijjhati, cittassa adhiṭṭhānaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa vodānaṭṭhaṃ paṭivijjhati. Tena

vuccati: 'samatthañca paṭivijjhatī'ti.

Balāni samodhānetīti kathaṃ balāni samodhāneti: assaddhiye akampiyaṭṭhena saddhābalaṃ

samodhāneti, kosajje akampiyaṭṭhena viriyabalaṃ samodhāneti, pamāde akampiyaṭṭhena

satibalaṃ samodhāneti, uddhacce akampiyaṭṭhena samādhibalaṃ samodhāneti, avijjāya

akampiyaṭṭhena paññābalaṃ samodhāneti. Ayaṃ puggalo imāni balāni imasmiṃ ārammaṇe

samodhāneti. Tena vuccati: 'balāni samodhānetī'ti.

Gocarañca pajānātīti taṃ tassa ārammaṇaṃ, taṃ tassa gocaraṃ: yaṃ tassa gocaraṃ, taṃ tassa

ārammaṇaṃ, pajānātīti puggalo, pajānatā paññā.

Samanti ārammaṇassa upaṭṭhānaṃ samaṃ, cittassa avikkhepo samaṃ, cittassa adhiṭṭhāna

samaṃ, cittassa vodānaṃ samaṃ. Atthoti anavajjaṭṭho nikkilesaṭṭho vodānaṭṭho

paramaṭṭho.

Paṭivijjhatī'ti ārammaṇassa upaṭṭhānaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa avikkhepaṭṭhaṃ

paṭivijjhati, cittassa adhiṭṭhānaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa vodānaṭṭhaṃ paṭivijjhati. Tena

vuccati: 'samatthañca paṭivijjhatī'ti.

Bojjhaṅge samodhānetīti kathaṃ bojjhaṅge samodhāneti: upaṭṭhānaṭṭhena satisambojjhaṅgaṃ

samodhāneti, pavicayaṭṭhena dhammavicayasambojjhaṅgaṃ samodhāneti, paggahaṭṭhena

viriyasambojjhaṅgaṃ samodhāneti, pharaṇaṭṭhena pītisambojjhagaṃ samodhāneti,

upasamaṭṭhena passaddhisambojjhaṅgaṃ samodhāneti, avikkhepaṭṭhena

samādhisambojjhaṅgaṃ samodhāneti paṭisaṅkhānaṭṭhena upekkhāsambojjhaṅgaṃ

samodhāneti, ayaṃ puggalo ime bojjhaṅge imasmiṃ ārammaṇe samodhāneti. Tena vuccati:

'bojjhaṅge samodhānetī'ti.

Gocarañca pajānātīti taṃ tassa ārammaṇaṃ, taṃ tassa gocaraṃ: yaṃ tassa gocaraṃ, taṃ tassa

ārammaṇaṃ, pajānātīti puggalo, pajānatā paññā.

Samanti ārammaṇassa upaṭṭhānaṃ samaṃ, cittassa avikkhepo samaṃ, cittassa adhiṭṭhānaṃ

samaṃ, cittassa vodānaṃ samaṃ. Atthoti anavajjaṭṭho nikkilesaṭṭho vodānaṭṭho

paramaṭṭho.

Paṭivijjhatī'ti ārammaṇassa upaṭṭhānaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa avikkhepaṭṭhaṃ

paṭivijjhati,

Cittassa adhiṭṭhānaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa vodānaṭṭhaṃ paṭivijjhati. Tena vuccati:

'samatthañca paṭivijjhatī'ti.

Maggaṃ samodhānetīti kathaṃ maggaṃ samodhāneti: dassanaṭṭhena sammādiṭṭhiṃ

samodhāneti, avikkhepaṭṭhena sammāsaṅkappaṃ samodhāneti, pariggahaṭṭhena

sammāvācaṃ samodhāneti, samuṭṭhānaṭṭhena sammākammantaṃ samodhāneti,

vodānaṭṭhena sammāājīvaṃ samodhāneti, paggahaṭṭhena sammāvāyāmaṃ samodhāneti,

upaṭṭhānaṭṭhena sammāsatiṃ samodhāneti, avikkhepaṭṭhena sammāsamādhiṃ

samodhāneti. Ayaṃ puggalo imaṃ maggaṃ imasmiṃ ārammaṇe samodhāneti. Tena vuccati:

'maggaṃ samodhānetī'ti.

Gocarañca pajānātīti taṃ tassa ārammaṇaṃ, taṃ tassa gocaraṃ: yaṃ tassa gocaraṃ, taṃ tassa

ārammaṇaṃ, pajānātīti puggalo, pajānatā paññā.

Samanti ārammaṇassa upaṭṭhānaṃ samaṃ, cittassa avikkhepo samaṃ, cittassa adhiṭṭhānaṃ

samaṃ, cittassa vodānaṃ samaṃ. Atthoti anavajjaṭṭho nikkilesaṭṭho vodānaṭṭho

paramaṭṭho.

Dhamme samodhānetīti kathaṃ dhamme samodhāneti: ādhipateyyaṭṭhena indriyāni

samodhānoti, akampiyaṭṭhena balāni samodhāneti, niyyānaṭṭhena bojjhaṅge samodhāneti,

hetuṭṭhena maggaṃ samodhāneti, upaṭṭhānaṭṭhena satipaṭṭhānaṃ samodhāneti,

padahanaṭṭhena sammappadhānaṃ samodhāneti, ijjhanaṭṭhena iddhipādaṃ samodhāneti,

tathaṭṭhena saccaṃ samodhāneti, avikkhepaṭṭhena samathaṃ samodhāneti,

anupassanaṭṭhena vipassanaṃ samodhāneti, ekarasaṭṭhena samathavipassanaṃ

samodhāneti, anativattanaṭṭhena yuganaddhaṃ samodhāneti, saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhiṃ

samodhāneti, avikkhepaṭṭhena cittavisuddhiṃ samodhāneti, dassanaṭṭhena diṭṭhivisuddhiṃ

samodhāneti, vimuttaṭṭhena vimokkhaṃ samodhāneti, paṭivedhaṭṭhena vijjaṃ samodhāneti,

pariccāgaṭṭhena vimuttiṃ samodhāneti, samucchedaṭṭhena khaye ñāṇaṃ samodhāneti,

paṭipassaddhaṭṭhena anuppāde ñāṇaṃ samodhāneti, chandaṃ mūlaṭṭhena samodhāneti,

manasikāraṃ samuṭṭhānaṭṭhena samodhāneti, phassaṃ samodhānaṭṭhena samodhāneti,

vedanaṃ samosaraṇaṭṭhena samodhāneti, samādhiṃ pamukhaṭṭhena samodhāneti, satiṃ

ādhipateyyaṭṭhena samodhāneti, paññaṃ tatuttaraṭṭhena samodhāneti, vimuttiṃ sāraṭṭhena

samodhāneti, amatogadhaṃ nibbānaṃ pariyosānaṭṭhena samodhāneti. Ayaṃ puggalo ime

dhamme imasmiṃ ārammaṇe samodhāneti. Tena vuccati: 'dhamme samodhānetī'ti.

Gocarañca pajānātīti taṃ tassa ārammaṇaṃ, taṃ tassa gocaraṃ: yaṃ tassa gocaraṃ, taṃ tassa

ārammaṇaṃ, pajānātīti puggalo, pajānatā paññā.

Samanti ārammaṇassa upaṭṭhānaṃ samaṃ, cittassa avikkhepo samaṃ, cittassa adhiṭṭhānaṃ

samaṃ, cittassa vodānaṃ samaṃ. Atthoti anavajjaṭṭho nikkilesaṭṭho vodānaṭṭho

paramaṭṭho.

Paṭivijjhatī'ti ārammaṇassa upaṭṭhānaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa avikkhepaṭṭhaṃ

paṭivijjhati, cittassa adhiṭṭhānaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa vodānaṭṭhaṃ paṭivijjhati. Tena

vuccati: 'samatthañca paṭivijjhatī'ti. (3)

Kathaṃ 'passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assasissāmī'ti sikkhati, 'passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ

passasissāmī'ti sikkhati.

Katamo kāyasaṅkhāro: dīghaṃ assāsā kāyikā, ete dhammā kāyapaṭibaddhā kāyasaṅkhārā, te

kāyasaṅkhāre passambhento nirodhento vūpasamento sikkhati. Dīghaṃ passāsā kāyikā, ete

dhammā kāyapaṭibaddhā kāyasaṅkhārā, te kāyasaṅkhāre passambhento nirodhento

vūpasamento sikkhati rassaṃ assāsā kāyikā, ete dhammā kāyapaṭibaddhā kāyasaṅkhārā, te

kāyasaṅkhāre passambhento nirodhento vūpasamento sikkhati. Rassaṃ passāsā kāyikā, ete

dhammā kāyapaṭibaddhā kāyasaṅkhārā, te kāyasaṅkhāre passambhento nirodhento

vūpasamento sikkhati. Sabbakāyapaṭisaṃvedī assāsā kāyikā, ete dhammā kāyapaṭibaddhā

kāyasaṅkhārā, te kāyasaṅkhāre passambhento nirodhento vūpasamento sikkhati.

Sabbakāyapaṭisaṃvedī passāsā kāyikā, ete dhammā kāyapaṭibaddhā kāyasaṅkhārā, te

kāyasaṅkhāre passambhento nirodhento vūpasamento sikkhati.

[BJT Page 350] [\x 350/]

Yathārūpehi kāyasaṅkhārehi yā kāyāssa anāmanā vinamanā sannamanā panamanā iñjanā

phandanā calanā [PTS Page 185] [\q 185/] pakampanā-1. 'Passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ

assasissāmī'ti sikkhati, 'passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passasissāmī'ti sikkhati. Yathārūpehi

kāyasaṅkhārehi yā kāyassa na ānamanā na vinamanā na sannamanā na panamanā-2.

Aniñjanā aphandanā acalanāakampanā, 'santaṃ sukhumaṃ passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ

assasissāmī'ti sikkhati, 'passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passasissāmī'ti sikkhati. Iti kira

passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assasissāmī'ti sikkhati, 'passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ

passasissāmī'ti sikkhati. Evaṃ sante vātupaladdhiyā-3. Ca pabhāvanā na hoti,

assāsapassāsānañca pabhācanā na hoti, ānāpānasatiyā ca pabhāvanā na hoti,

ānāpānasatisamādhissa ca pabhāvanā na hoti, na ca naṃ taṃ-4. Samāpattiṃ paṇḍitā

samāpajjantipi vuṭṭhahantipi. Iti kira 'passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assasissāmī'ti sikkhati,

'passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passasissāmī'ti sikkhati. Evaṃ sante vātupaladdhiyā-3. Ca

pabhāvanā hoti, assāsapassānañca pabhāvanā hoti, ānāpānasatiyā ca pabhāvanā hoti,

ānāpānasatisamādhissa ca pabhāvanā hoti, tañca naṃ samāpattiṃ paṇḍitā samāpajjantipi

vuṭṭhahantipi.

Yathā kathaṃ viya: seyyathāpi kaṃse ākoṭite paṭhamaṃ oḷārīkā saddā pavattanti, olārikānaṃ

saddānaṃ nimittaṃ suggahitattā sumanasikatattā sūpadhāritattā niruddhepi oḷārike sadde

atha pacchā sukhumakā saddā pavattanti, sukhumakānaṃ saddānaṃ nimittaṃ suggahitattā

sumanasikatattā niruddhepi sukhume sadde atha pacchā

sukhumasaddanimittārammaṇakāpi-5. Cittaṃ sūpadhāritattā pavattati. Evameva paṭhamaṃ

oḷārikā assāsapassāsā pavattanti olārikānaṃ assāsapassāsānaṃ nimittaṃ suggahittā

sumanasikattā sūpadhāritattā niruddhepi oḷārike assāsapassāse atha pacchā sukhumako

assāsapassāsā pavattantī, sukhumakānaṃ assāsapassāsānaṃ nimittaṃ suggahitattā

sumanasikatattā [PTS Page 186] [\q 186/] sūpadhāritattā niruddhepi sukhumake

assāsapassāse atha pacchā sukhumakaassāsapassāsānaṃ nimittārammanakāpi-6. Cittaṃ na

vikkhepaṃ gacchati.

Evaṃ sante vātupaladdhiyā ca pabhāvanā hoti, assāsapassāsānañca pabhāvanā hoti,

ānāpānasatiyā ca pabhāvanā hoti, ānāpānasatisamādhissa ca pabhāvanā hoti, tañca naṃ

samāpattiṃ paṇḍitā samāpajjantipi vuṭṭhahantipi.

1. Kampanā - syā, [PTS. 2.] Nappaṇamanā - syā

3. Vātupaladdhiyā - syā 4. Na ca taṃ - syā - tañca taṃ [PTS]

5. Sukhumanimittārammaṇatopi - syā. Sukhumasaddanimittārammaṇattāpi - [PTS]

6. Nimittārammaṇattāpi - syā, [PTS.]

[BJT Page 352] [\x 352/]

Passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assāsapassāsā kāyo, upaṭṭhānaṃ sati, anupassanā ñāṇaṃ,

kāyo upaṭṭhānaṃ no sati, sati upaṭṭhānañceva sati ca, kāya satiyā tena ñāṇena taṃ kāyaṃ

anupassati, tena vuccati: 'kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanā'ti.

Anupassatīti kathaṃ taṃ kāyaṃ anupassati: aniccato anupassati, no niccato: dukkhato

anupassati, no sukhato; anattato anupassati, no attato; nibbindati, no nandati, virajjati, no

rajjati; nirodheti, no samūdeti, paṭinissajjati, no ādiyati; aniccato anupassanto niccasaññaṃ

pajahati, dukkhato anupassanto sukhasaññaṃ pajahati, anattato anupassanto attasaññaṃ

pajahati, nibbindanto nandiṃ pajahati, virajjanto rāgaṃ pajahati, nirodhento samudayaṃ

pajahati, paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati. Evaṃ taṃ kāyaṃ anupassati.

Bhāvanāni catasso bhāvanā: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā

indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, āsevanaṭṭhena

bhāvanā.

Passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assāpassāsānaṃ-1. Saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi,

avikkhepaṭṭhena cittavisuddhi, dassanaṭṭhena diṭṭhivisuddhi, yo tattha saṃvaraṭṭho, ayaṃ

adhisīlasikkhā yo tattha avikkhepaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā. Imā tisaso sikkhāyo

āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati paccavekkhanto sikkhati, cittaṃ

adhiṭṭhahanto sikkhati saddhāya adhimuccanto sikkhati, viriyaṃ paggaṇhanto sikkhati,

satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya pajānanto sikkhati,

abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati, pahātabbaṃ pajahanto

sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati.

Passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ

pajānatoviditā vedanā uppajjanti -pe- passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assāsapassāsavasena

cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ, pajānanto indriyāni samodhāneti -pe- tena vuccati:

'samatthañca paṭivijjhatī'ti. (4)

Aṭṭha anupassane-2. Ñāṇāni, aṭṭha ca upaṭṭhānānussatiyo, -3. Cattāri suttantikavatthuni

kāye kāyānupassanāya.

Paṭhamacatukkaṃ

Kathaṃ pītipaṭisaṃvedi assasissāmīti sikkhati, 'pīṭipaṭisaṃvedī passasissāmī'ti sikkhati.

Katamā pīti: dīghaṃ assāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato uppajjati

pītipāmojjaṃ, yā pīti pāmojjaṃ āmodanā pamodanā hāso pahāso vitti odagyaṃ attamantā

cittassa dīghaṃ passāvasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato uppajjati pīti pāmojjaṃ

- pe- rassaṃ assāsavasena -pe- rassaṃ passāsavasena -pesabbakāyapaṭisaṃvedī assāsavasena

-pesabbakāyapaṭisaṃvedi [PTS Page 187] [\q 187/] passāsavasena -pe-passambhayaṃ

kāyasaṅkhāraṃ assāsavasena -pepassambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passāsavasena cittassa

ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato uppajjati pīti pāmojjaṃ. Yā pīti pāmojjaṃ āmodanā

pamodanā bhāso pahāso vitti odagyaṃ attamantā cittacassa dīghaṃ passāvasena cittassa

ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato uppajjati pīti pāmojjaṃ, yā pīti pāmojjaṃ āmodanā

pamodanā bhāso pabhāso vitti-4. Odagyaṃ-5. Attamantā cittassa ayaṃ pīti.

1. Assāsapassa sā - syā. 2. Anupassanā - machasaṃ.

3. Aṭṭha cupaṭṭhānānussatiyo - pu 4. Cittassa - syā.

5. Odaggaṃ sa.

[BJT Page 354] [\x 354/]

Kathaṃ sā pīti-1. Paṭividitā hoti dīghaṃ assāsavasena-2. Cittassa ekaggaṃ avikkhepaṃ

pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena sā pīti paṭividitā hoti. Dīghaṃ

passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti. Tāya satiyā tena

ñāṇena sā pīti paṭividitā hoti. Rassaṃ assāvasena -pe- rassaṃ passāsavasena

-pesabbakāyapaṭisaṃvedi assāsavasena -pe- sabbakāyapaṭisaṃvedi passāsavasena -pe-

passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assāsavasena -pe- passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ

passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena

ñāṇena sā pīti paṭividitā hoti, āvajjato sā pīti paṭividitā hoti, jānato -pe- passato -pe-

paccavekkhato - pecittaṃ adhiṭṭhahato -pe- saddhāya adhimuccato -pe- viriyaṃ paggaṇhato

-pe- satiṃ upaṭṭhāpayato -pe- cittaṃ samādahato -pe- paññāya pajānato -peabhiññeyayaṃ

abhijānato -pe- pariññeyayaṃ parijānato -pe- pahātabbaṃ. Pajahato-pe- bhāvetabbaṃ

bhāvayato -pe- sacchikātabbaṃ sacchikarāto sā pīti paṭividitā hoti. Evaṃ sā pīti paṭividitā

hoti.

Pītipaṭisaṃvedī assāsapassāsavasena vedanā, upaṭṭhānaṃ sati, anupassanā ñāṇaṃ, vedanā

upaṭṭhānaṃ no sati, sati upaṭṭhānañceva sati ca, tāya satiyā tena ñāṇena taṃ vedanaṃ

anupassati. Tena vuccati: 'vedanāsu vedanānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanāti.

Anupassatīti kathaṃ taṃ vedanaṃ anupassati: aniccato anupassati -peevaṃ taṃ vedanaṃ

anupassati, bhāvanāti catasso bhāvanā -peāsevanaṭṭhena bāvanā.

Pītipaṭisaṃvedī assāsapassāsānaṃ-3. Saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi -pepītipaṭisaṃvedi

assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato -pe- pajānanto indriyāni

samodhāneti, tena vuccati: 'samatthañca paṭivijjhatī' ti.

Kathaṃ 'sukhapaṭisaṃvedī assasissāmī'ti sikkhati, -4. 'Sukhapaṭisaṃvedī passasissāmī'ti

sikkhati. [PTS Page 188] [\q 188/]

Sukhanti dve sukhāni: kāyikañca sukhaṃ, cetasikañca sukhaṃ. Katamaṃ kāyikaṃ sukhaṃ.

Yaṃ kāyikaṃ sātaṃ kāyikaṃ sukhaṃ kāyasamphassajaṃ sātaṃ sukhaṃ-5 vedayitaṃ

kāyasamphassajāsātā sukhā vedanā, idaṃ kāyikaṃ sukhaṃ. Katamaṃ cetasikaṃ sukhaṃ: yaṃ

cetasikaṃ sātaṃ-6 cetasikaṃ sukhaṃ ceto samphassajaṃ sātaṃ sukhaṃ vedayitaṃ,

cetosamphassajā sātā sukhā vedanā, idaṃ cetasikaṃ sukhaṃ.

1. 'Kathaṃ sā pīti' tiyā potthake na dissati,

2. Assāsapassāsavasena - machasaṃ

3. Assāsapassasā - syā, assāsapassa sasaṃvaraṭṭhena - sī-1.

4. 'Sukha -pe- sikkhati' tāyipotthake natthi.

5. Kāyasamphassajaṃ sātaṃ sukhaṃ' tāyipottake natthi.

6. Cetasikaṃ sukhaṃ' tāyipotthake natthi.

[BJT Page 356] [\x 356/]

Kathaṃ te sukhe paṭividitā honti: dīghaṃ assāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ

pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena te sukhe paṭividitā honti, dīghaṃ

passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena

ñāṇena te sukhe paṭividitā honti -pe- sacchikātabbaṃ sacchikaroto te sukhe paṭividitā honti,

evaṃ te sukhe paṭividitā honti.

Sukhapaṭisaṃvedī assāsapassāsavasena vedanā, upaṭṭhānaṃ sati, anupassanā ñāṇaṃ.

Vedanā upaṭṭhānaṃ no sati, satiupaṭṭhānañceva sati ca, tāya satiyā tena ñāṇena taṃvedanaṃ

anupassati. Tena vuccati: 'vedanāsu vedanānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanā'ti.

Anupassatīti kathaṃ taṃ vedanaṃ anupassati: aniccato anupassati -peevaṃ taṃ

vedanaṃanupassati. Bhāvanāti catasso bhāvanā -peāsevanaṭṭhena bhāvanā.

Sukhapaṭisaṃvedī assāsapassāsānaṃ saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi -pesukhapaṭisaṃvedī

assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato -pe- pajānanto indriyāni

samodhāneti. Tena vuccati: 'samatthañca paṭivijjhatī'ti. (2)

Kathaṃ 'cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī assasissāmī'ti sikkhati, 'cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī

passasissāmī'ti sikkhati.

Katamo cittasaṅkhāro: dīghaṃ assāsavasena saññā ca vedanā ca cetasikā, ete dhammā

cittapaṭibaddhā cittasaṅkhārā; dīghaṃ passāsavasena saññā ca vedanā ca cetasikā, ete

dhammā cittapaṭibaddhā cittasaṅkhārā -pe- sukhapaṭisaṃvedī assāsavasena

-pesukhapaṭisaṃvedī passāsavasena saññā ca vedanā ca cetasikā, ete dhammā

cittapaṭibaddhā cittasaṅkhārā. Ayaṃ cittasaṅkhāro.

Kathaṃ te cittasaṅkhārā paṭividitā honti: dīghaṃ assāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ

pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena te cittasaṅkārā paṭividitā honti, dīghaṃ

passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti. Tāya satiyā tena

ñāṇena te cittasaṅkhārā paṭividitā honti. -Pe- sacchikātabbaṃ sacchikaroto te cittasaṅkhārā

[PTS Page 189] [\q 189/] paṭividitā honti. Evaṃ te cittasaṅkhārā paṭividitā honti.

[BJT Page 358] [\x 358/]

Cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī assāsapassāsavasena vedanā, upaṭṭhānaṃ sati, anupassanā ñāṇaṃ,

vedanā upaṭṭhānaṃ no sati, sati upaṭṭhānañceva sati ca, tāya satiyā tena ñāṇena taṃ

vedanaṃ anupāssati tena vuccati: vedanāsu vedanānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanā'ti.

Anupassatīti kathaṃ taṃ vedanaṃ anupassati. Aniccato anupassati, -peevaṃ taṃ

vedanaṃanupassati. Bhāvanāti catasso bhāvanā -peāsevanaṭṭhena bhāvanā.

Cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī assāsapassāsānaṃ saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi

-pecittasaṅkhārapaṭisaṃvedī assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato

-pe- pajānanto indriyāni samodhāneti. Tena vuccati: 'samatthañca paṭivijjhatī'ti. (3)

Kathaṃ passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ assasissāmī'ti sikkhati, 'passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ

passasissāmī'ti sikkhati:

Katamo cittasaṅkhāro: dīghaṃ assāsavasena saññā ca vedanā ca cetasikā, ete dhammā

cittapaṭibaddhā cittasaṅkhārā. Te cittasaṅkhāre passambhento nirodhento vūpasamenato

sikkhati, dīghaṃ passāsavasena saññā ca vedanā ca cetasikā, ete dhammā cittapaṭibaddhā

cittasaṅkhārā, te cittasaṅkāre passambhento nirodhento vūpasamenato sikkhati,

cittasaṅkhārapaṭisaṃvedi assāsavasena -pe- cittasaṅkhārapaṭisaṃvedi passāsavasena saññā ca

vedanā ca cetasikā, ete dhammā cittapaṭibaddhā cittasaṅkhārā, te cittasaṅkhāre

passambhento nirodhento vūpasamenato sikkhati.

Passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ assāsapassāsavasena vedanā, upaṭṭhānaṃ sati, anupassanā

ñāṇaṃ, vedanā upaṭṭhānaṃ no sati, sati upaṭṭhānañceva sati ca, tāya satiyā tena ñāṇena taṃ

vedanaṃ anupassati. Tena vuccati: 'vedanāsu vedanānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanā'ti.

Anupassatīti kataṃ taṃ vedanaṃ anupassati: aniccato anupassati -peevaṃ taṃ

vedanaṃanupassati. Bhāvanāti catasso bhāvanā -peāsevanaṭṭhena bhāvanā.

Passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ assāsapassāsānaṃ saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi -pe-

passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato

-pepajānanto indriyāni samodhāneti. Tena vuccati: 'samatthañca paṭivijjhatī'ti. (4)

Aṭṭha anupassane ñāṇāni, aṭṭha ca upaṭṭhānānussatiyo, cattāri suttantikavatthuni

vedanāsu vedanānupassanāya.

Dutiyacatukkaṃ

[BJT Page 360] [\x 360/]

Kathaṃ 'cittapaṭisaṃvedī assasissāmī'ti sikkhati, cittapaṭisaṃvedī passasissāmī'ti sikkhati.

Katamaṃ taṃ cittaṃ: dīghaṃ assāsavasena viññānaṃ cittaṃ, -1. Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ

hadayaṃ paṇḍaraṃ [PTS Page 190] [\q 190/] mano-2. Manāyatanaṃ manindriyaṃ

viññāṇaṃ viññāṇakkandho tajjāmano-3. Viññāṇadhātu. -4. Dīghaṃ passāsavasena

-pepassambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ assāsavasena -pe- passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ

passāvasena viññāṇaṃ cittaṃ-1. Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ hadayaṃ paṇḍaraṃ mano

manāyatanaṃ manīndriyaṃ viññāṇaṃ viññāṇakkhandho tajjā mano-3. Miññānadhātu-4.

Idaṃ cittaṃ.

Kathaṃ taṃ cittaṃ paṭividitaṃ hoti: dīghaṃ assāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ

pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena ñāṇena taṃ cittaṃ paṭividitaṃ hota dīghaṃ

passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā tena

ñāṇena taṃ cittaṃ paṭividitaṃ hoti -pe- sacchikātabbaṃ sacchikaroto taṃ cittaṃ paṭividitaṃ

hoti, evaṃ taṃ cittaṃ paṭividitaṃ hoti.

Cittapaṭisaṃvedī assāsapassāsavasena viññānaṃ cittaṃ-1. Upaṭṭhānaṃ sati, anupassanā

ñāṇaṃ, cittaṃ upaṭṭhānaṃ no sati, sati upaṭṭhānañceva sati ca, tāya satiyā tena viññāṇena

taṃ cittaṃ anupassati. Tena vuccati: 'citte cittānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanā'ti.

Anupassatīti kathaṃ taṃ cittaṃ anupassati: aniccato anupassati -peevaṃ taṃ cittaṃ anupassati.

Bhāvanāti catasso bhāvanā -peāsevanaṭṭhena bhāvanā.

Cittapaṭisaṃvedī assāsapassāsānaṃ saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi. -Pecittapaṭisaṃvedī

assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃpajānato -pe- pajānanato indriyāni

samodhāneti. Tena vuccati: 'samatthañca paṭivijjhatī' ti. (1)

Kathaṃ 'abhippamodayaṃ cittaṃ assasissāmī'ti sikkhati, 'abhippamodayaṃ cittaṃ

passasissāmī'ti sikkhati:

Katamo-5. Cittassa abhippamodo. Dīghaṃ assāsavasena cittassa ekaggataṃ

avikkhepaṃpajānato uppajjati cittassa abhippamodo. Yā cittassa āmodana pamodanā hāso

pahāso vitti-6. Odagyaṃ attamantā cittassa. Dīghaṃ passāsavasena cittassa ekaggataṃ

avikkhepaṃ pajānato uppajjati cittassa abhippamodo, yā cittassa āmodanā pamodanā hāso

pahāso vitti odagyaṃ attamantā cittassa -pe- cittapaṭisaṃvedī assāsavasena -pe-

cittapaṭisaṃvedī passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato uppajjati cittassa

abhippamodo, yā cittassa āmodanā pamodanā hāso pahāso vitti odagyaṃ attamantā cittassa,

ayaṃ cittassa abhippamodo.

1. Viññāṇacittaṃ - syā, [PTS]

2. 'Mano tāyipotthake natthi,

3. Tajjamano -[PTS.]

4. Viññāṇadhātu - [PTS]

5. Katamo ca - syā.

6. Cittassa - syā.

[BJT Page 362] [\x 362/]

Abhippamodayaṃ cittaṃ assāsapassāsavasena viññāṇaṃ cittaṃ, upaṭṭhānaṃ sati, anupassanā

ñāṇaṃ. Cittaṃ upaṭṭhānaṃ no sati, sati upaṭṭhānañceva sati ca, tāya satiyā tena ñāṇena taṃ

cittaṃ anupassati. Tena vuccati: 'citte cittānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanā'ti.

Anupassatīti kathaṃ taṃ cittaṃ anupassati: -pe- evaṃ taṃ cittaṃ anupassati, bhāvanāti catasso

bhāvanā -pe- āsevanaṭṭhena bhāvanā.

Abhippamodayaṃ cittaṃ assāsapassāsānaṃ saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi -pe-

abhippamodayaṃ cittaṃ assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato

-pepajānanto indriyāni samodhāneti, tena vuccati: 'samatthañca paṭivijjhatī'ti. (2)

Kathaṃ 'samādahaṃ cittaṃ assasissāmī'ti sikkhati, 'samādahaṃ cittaṃ passasissāmī'ti sikkhati:

[PTS Page 191] [\q 191/]

Katamo samādhi. -1. Dīghaṃ assāvasena cittassa ekaggatā avikkhepo samādhi, yā cittassa

ṭhiti saṇṭhiti avaṭṭhiti-2. Avisāhāro avikkhepo avisāhaṭamānasatā-3. Samatho

samādhindriyaṃ samādhibalaṃ sammāsamādhi. Dīghaṃ passāsavasena cittassa ekaggatā

avikkhepo samādhi -pe- samādahaṃ cittaṃ assāsavasena -pe- samādahaṃ cittaṃ

passāsavasena cittassa ekaggatā avikkhepo samādhi, yā cittassa ṭhiti saṇṭhiti avaṭṭhiti

avisāhāro avikkhepo avisāhaṭamānasatā samatho samādhindriyaṃ samādhibalaṃ

sammāsamādhi, ayaṃ samādhi.

Samādahaṃ cittaṃ assāsapassāsavasena viññāṇaṃ cittaṃ, upaṭṭhānaṃ sati, anupassanā

ñāṇaṃ, cittaṃ upaṭṭhānaṃ no sati, sati upaṭṭhānañceva sati ca, tāya satiyā tena ñāṇena taṃ

cittaṃ anupassati, tena vuccati: 'citte cittānupassanāsatipaṭṭhānabāvanā'ti.

Anupassatīti kathaṃ taṃ cittaṃ anupassati: -pe- evaṃ taṃ cittaṃ anupassati. Bhāvanāti catasso

bhāvanā -pe- āsevanaṭṭhena bhāvanā.

Samādahaṃ cittaṃ assāsapassāsānaṃ saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi -pesamādahaṃ cittaṃ

assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato -pe- pajānanto indriyāni

samodhāneti. Tena vuccati: 'samatthañca paṭivijjhatī'ti. (3)

1. Katamañca samādhindriyaṃ - syā.

2. Adhivaṭhiti -pe- syā.

3. Avisāhatamānasatā - syā.

[BJT Page 364] [\x 364/]

Kathaṃ 'vimocayaṃ cittaṃ assasissāmī'ti sikkhati. Vimocayaṃ cittaṃ passasissāmī'ti sikkhati.

'Rāgato vimocayaṃ cittaṃ assasissāmī'ti, sikkhati 'rāgato vimocayaṃ cittaṃ passasissāmī'ti

sikkhati, 'dosato vimocayaṃ cittaṃ assasissāmī'ti sikkhati, 'dosato vimocayaṃ cittaṃ

passasissā'mīti. Sikkhati, mānato vimocayaṃ cittaṃ -pediṭṭhiyā vimocayaṃ cittaṃ -pe-

vicikicchāya vimocayaṃ cittaṃ -pethinato-1. Vimocayaṃ cittaṃ -pe- uddhaccato vimocayaṃ

cittaṃ -pe- ahirikato vimocayaṃ cittaṃ -pe'anottappato vimocayaṃ cittaṃ assasissāmī'ti.

Sikkhati, 'anottappato vimocayaṃ cittaṃ passasissāmī'ti sikkhati, vimocayaṃ cittaṃ

assāsapassāsavasena viññāṇaṃ cittaṃ, upaṭṭhānaṃ sati -pe-

Anupassatīti kathaṃ taṃ cittaṃ anupassati. -Pe- evaṃ taṃ cittaṃ anupassati. Bhāvanāti catasso

bhāvanā -pe- āsevanaṭṭhena bhāvanā.

Vimocayaṃ cittaṃ assāsapassāsānaṃ saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi -pevimocayaṃ cittaṃ

assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato -pe-pajānanto indriyāni

samodhāneti. Tena vuccati: 'samatthañca paṭivijjhatī'ti. (4)

Aṭṭha anupassane ñāṇāni, aṭṭha ca upaṭṭhānānussatiyo, cattāri suttantikavatthūni citte

cittānupassanāya.

Tatiyacatukkaṃ.

Kathaṃ 'aniccānupassī assasissāmī'ti sikkhati, 'aniccānupassī passasissāmī'ti sikkhati:

aniccanti kiṃ aniccaṃ pañcakkhandhā aniccā. Kenaṭṭhena aniccā, appādavayaṭṭhena aniccā.

Pañcannaṃ khandhānaṃ udayaṃ passanotā kati lakkhaṇāni passati, vayaṃ passanto kati

lakkhaṇāni passati, udayabbayaṃ passanto kati lakkhaṇāni passati: pañcannaṃ [PTS Page

192] [\q 192/] khandhānaṃ udayaṃ passanto pañcavīsati lakkhaṇāni passati, vayaṃ

passanto pañcavīsati lakkhaṇāni passati, pañcannaṃ khandhānaṃ udayabbayaṃ passanto

imāni paññāsa lakkhaṇāni passati.

Rūpe aniccānupassī assasissāmī'ti sikkhati, 'rūpe aniccānupassī passasissāmī'ti sikkhati,

vedanāya aniccānupassī assasissāmī'ti sikkhati, 'vedanāya aniccānupassī passasissāmī'ti

sikkhati, saññāya aniccānupassī assasissāmī'ti sikkhati, 'saññāya aniccānupassī

passasissāmī'ti sikkhati, saṅkhāresu aniccānupassī assasissāmī'ti sikkhati, 'saṅkhāresu

aniccānupassī passasissāmī'ti sikkhati, viññāṇe aniccānupassī assasissāmī'ti sikkhati,

'viññāṇe aniccānupassī passasissāmī'ti sikkhati, cakkhusmiṃ aniccānupassī assasissāmī'ti

sikkhati, 'cakkhusmiṃ aniccānupassī passasissāmī'ti sikkhati, 'jarāmaraṇe aniccānupassī

passasissāmī'ti sikkhati.

Aniccānupassī assāsapassāsavasena dhammā, upaṭṭhānaṃ sati, anupassanā ñāṇaṃ, dhammā

upaṭṭhānaṃ no sati, sati upaṭṭhānañceva sati ca, tāya satiyā tena ñāṇena te dhamme

anupassati, tena vuccati: 'dhammesu dhammānupassanā satipaṭṭhānabhāvanā'ti.

1. Thinato - machasaṃ, thinamiddhato - syā, [PTS.]

[BJT Page 366] [\x 366/]

Anupassatīti kathaṃ te dhamme anupassati: -pe- evaṃ te dhamme anupassati, bhāvanāti

catasso bhāvanā -pe- āsevanaṭṭhena bhāvanā.

Aniccānupassī assāsapassāsānaṃ saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi -peaniccānupasasī

assāsapassāsavasena cittassa ekaggatā avikkhepaṃ pajānato -pe- pajānanto indriyāni

samodhāneti, tena vuccati: 'samatthañca paṭivijjhatī'ti. (1)

Kathaṃ 'virāgānupassī assasissāmī'ti sikkhati, 'virāgānupassī passasissāmī'ti sikkhati:

Rūpe ādīnavaṃ disvā rūpavirāge chandajāto hoti saddhādhimutto cittañcassa svādhiṭṭhitaṃ

'rūpe virāgānupassī assasissāmī'ti sikkhati. 'Rūpe virāgānupassī passasissāmī'ti sikkhati,

vedanāya ādīnavaṃ disvā vedanāvi rāge chandajāto hoti saddhādhimutto cittañcassa

svādhiṭṭhitaṃ vedanā virāgānupassī assasissāmī'ti sikkhati. 'Vedanā virāgānupassī

passasissāmī'ti sikkhati, saññāya ādīnavaṃ disvā saññāvirāge chandajāto hoti

saddhādhimutto cittañcassa svādhiṭṭhitaṃ saññāvirāgānupassī assasissāmī'ti sikkhati. 'Saññā

virāgānupassī passasissāmī'ti sikkhati, saṅkhāresu ādīnavaṃ disvā saṅkhāresuvirāge

chandajāto hoti saddhādhimutto cittañcassa svādhiṭṭhitaṃ 'saṅkhāresu virāgānupassī

assasissāmī'ti sikkhati. 'Saṅkhāresu virāgānupassī passasissāmī'ti sikkhati, viññāṇe

ādīnavaṃ disvā viññāṇe virāge chandajāto hoti saddhādhimutto cittañcassa svādhiṭṭhitaṃ

'viññāṇe virāgānupassī assasissāmī'ti sikkhati. 'Viññāṇe virāgānupassī passasissāmī'ti

sikkhati, cakkhusmiṃ ādīnavaṃ disvā cakkhuṃvirāge chandajāto hoti saddhādhimutto

cittañcassa svādhiṭṭhitaṃ 'cakkhuṃ virāgānupassī assasissāmī'ti sikkhati. 'Cakkhuṃ

virāgānupassī passasissāmī'ti sikkhati, jarāmaraṇe ādīnavaṃ disvā jarāmaraṇevirāge

chandajāto hoti saddhādhimutto cittañcassa svādhiṭṭhitaṃ 'jarāmaraṇe virāgānupassī

assasissāmī'ti sikkhati. 'Jarāmaraṇe virāgānupassī passasissāmī'ti sikkhati,

Virāgānupassī assāsapassāsavasena dhammā, upaṭṭhānaṃ sati, anupassanāñāṇaṃ, dhammā

upaṭṭhānaṃ no sati, sati upaṭṭhānañceva sati ca, tāya satiyā tena ñāṇena te

dhammeanupassati, tena vuccati: 'dhammesu dhammānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanā' ti.

Anupassatīti kathaṃ te dhamme anupassati: aniccato anupassati, no niccato: dukkhato

anupassati, no sukhato; anattato anupassati, no attato; nibbindati, no nandati, virajjati, no

rajjati; nirodheti, no samūdeti, paṭinissajjati, no ādiyati; aniccato anupassanto niccasaññaṃ

pajahati, dukkhato anupassanto sukhasaññaṃ pajahati, anattato anupassanto attasaññaṃ

pajahati, nibbindanto nandiṃ pajahati, virajjanto rāgaṃ pajahati, nirodhento samudayaṃ

pajahati, paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati. Evaṃ te dhamme anupassati.

Bhāvanāni catasso bhāvanā: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā

indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, āsevanaṭṭhena

bhāvanā.

Virāgānupassī assāsapassāsānaṃ saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi -pevirāgānupassī

assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato -pe- pajānanto indriyāni

samodhāneti. Tena vuccati: 'samatthañca paṭivijjhatī' ti. (2)

Kathaṃ 'nirodhānupassī assasissāmī'ti sikkhati, 'nirodhānupassī passasissāmī'ti sikkhati:

Rūpe ādīnavaṃ disvā rūpanirodhe chandajāto hoti saddhādhimutto-1 cittañcassa

svādhiṭṭhitaṃ 'rūpe nirodhānupassī assasissāmī'ti sikkhati. 'Rūpe nirodhānupassī

passasissāmī'ti sikkhati, vedanāya ādīnavaṃ disvā vedanāvirāge chandajāto hoti

saddhādhimutto cittañcassa svādhiṭṭhitaṃ vedanā nirodhānupassī assasissāmī'ti sikkhati.

'Saññāya nirodhānupassi passasissāmī'ti sikkhati, saññāya ādīnavaṃ disvā saññāvirāge

chandajāto hoti saddhādhimutto cittañcassa svādhiṭṭhitaṃ saññānirodhānupassī dhānupassī

passasissāmī'ti sikkhati, saṅkhāresu ādīnavaṃ nirodhānupassī assasissāmī'ti sikkhati.

'Saṅkhāresu nirodhānupassī passasissāmī'ti sikkhati, viññāṇe ādīnavaṃ disvā viññāṇe

virāge chandajāto hoti saddhādhimutto cittañcassa svādhiṭṭhitaṃ 'viññāṇe nirodhānupassī

assasissāmī'ti sikkhati. 'Viññāṇe virāgānupassī passasissāmī'ti sikkhati, cakkhusmiṃ

ādīnavaṃ disvā cakkhuṃvirāge chandajāto hoti saddhādhimutto cittañcassa svādhiṭṭhitaṃ

'cakkhuṃ nirodhānupassī assasissāmī'ti sikkhati. 'Cakkhusmiṃ nirodhānupassī

passasissāmī'ti sikkhati, jarāmaraṇe ādīnavaṃ disvā jarāmaraṇenirodhe chandajāto hoti

saddhādhimutto -1 cittañcassa svādhiṭṭhitaṃ, 'jarāmaraṇe nirodhānupassī assasissāmī'ti

sikkhati jarāmaraṇe nirodhānupassī passasissāmī'ti sikkhati

1. Saddhāvimutto - sī-1.

[BJT Page 368] [\x 368/]

Katibhākārehi avijjāya ādīnavo hoti, katibhākārehi avijjā nirujjhati: pañcabhākārehi avijjāya

ādīnavo hoti, aṭṭhabhākārehi avijjā nirujjhati. [PTS Page 193] [\q 193/]

Katamehi pañcahākārehi avijjāya ādīnavo hoti: aniccaṭṭhena avijjāya ādīnavo hoti,

dukkhaṭṭhena avijjāya ādīnavo hoti, anattaṭṭhena avijjāya ādīnavo hoti, santāpaṭṭhena

avijjāya ādīnavo hoti, viparināpaṭṭhena avijjāya ādīnavo hoti, imehi pañcabhākārehi

avijjāya ādīnavo hoti.

Katamehi aṭṭhahākārehi avijjā nirujjhati: nidānanirodhena avijjā nirujjhati,

samudayanirodhena avijjā nirujjhati, jātinirodhena avijjā nirujjhati, pahavanirodhena-1. Avijjā

nirujjhati, hetunirodhena avijjā nirujjhati, paccaya nirodhena avijjā nirujjhati, ñāṇuppādena

avijjā nirujjhati, nirodhupaṭṭhānena avijjā nirujjhati. Imehi aṭṭhabhākārehi avijjā nirujjhati.

Imehi pañcahākārehi avijjāya ādīnavaṃ disvā imehi avijjāya ādīnavaṃ disvā imehi

aṭṭhahākārehi avijjānirodhe-2. Chandajāto hoti saddhādhimutto, cittañcassa svādhiṭṭhitaṃ

avijjāya 'nirodhānussī assasissāmī'ti sikkhati, avijjāya nirodhānupassī passasissāmī'ti

sikkhati.

Katibhākārehi saṅkhāresu ādīnavo hoti, katibhākārehi saṅkhārā nirujjhati: pañcabhākārehi

saṅkhāresu ādīnavo hoti, aṭṭhabhākārehi saṅkhārā nirujjhati.

Katamehi pañcahākārehi saṅkhāresu ādīnavo hoti: aniccaṭṭhena saṅkhāresu ādīnavo hoti,

dukkhaṭṭhena saṅkhāresu ādīnavo hoti, anattaṭṭhena saṅkhāresu ādīnavo hoti,

santāpaṭṭhena saṅkhāresu ādīnavo hoti, viparināpaṭṭhena saṅkhāresu ādīnavo hoti, imehi

pañcahākārehi saṅkhāresu ādīnavo hoti.

Katamehi aṭṭhahākārehi saṅkhārā nirujjhati: nidānanirodhena saṅkhārā nirujjhati,

samudayanirodhena saṅkhārā nirujjhati, jātinirodhena saṅkhārā nirujjhati, pahavanirodhena

saṅkhārā nirujjhati, hetunirodhena saṅkhārā nirujjhati, paccaya nirodhena saṅkhārā nirujjhati,

ñāṇuppādena saṅkhārā nirujjhati, nirodhupaṭṭhānena saṅkhārā nirujjhati. Imehi

aṭṭhahākārehi saṅkhārā nirujjhati.

Imehi pañcahākārehi saṅkhāresū ādīnavaṃ disvā imehi aṭṭhahākārehi saṅkhārānirodhe

chandajāto hoti saddhādhimutto, cittañcassa svādhiṭṭhitaṃ saṅkhārāya 'nirodhānussī

assasissāmī'ti sikkhati, saṅkhārāya nirodhānupassī passasissāmī'ti sikkhati.

Katibhākārehi viññāṇe ādīnavo hoti, katibhākārehi viññāṇaṃ nirujjhati: pañcabhākārehi

viññāṇe ādīnavo hoti, aṭṭhabhākārehi saṅkhārā nirujjhati.

Katamehi pañcahākārehi viññāṇe ādīnavo hoti: aniccaṭṭhena viññāṇe ādīnavo hoti,

dukkhaṭṭhena viññāṇe ādīnavo hoti, anattaṭṭhena viññāṇe ādīnavo hoti, santāpaṭṭhena

viññāṇe ādīnavo hoti, viparināpaṭṭhena viññāṇe ādīnavo hoti, imehi pañcahākārehi

viññāṇe ādīnavo hoti.

Katamehi aṭṭhahākārehi viññāṇaṃ nirujjhati: nidānanirodhena viññāṇaṃ nirujjhati,

samudayanirodhena viññāṇaṃ nirujjhati, jātinirodhena viññāṇaṃ nirujjhati,

pahavanirodhena viññāṇaṃ nirujjhati, hetunirodhena viññāṇaṃ nirujjhati, paccaya

nirodhena viññāṇaṃ nirujjhati, ñāṇuppādena viññāṇaṃ nirujjhati, nirodhupaṭṭhānena

viññāṇaṃ nirujjhati. Imehi aṭṭhahākārehi viññāṇaṃ nirujjhati.

Imehi pañcahākārehi viññāṇaṃ ādīnavaṃ disvā imehi aṭṭhahākārehi viññāṇaṃnirodhe

chandajāto hoti saddhādhimutto, cittañcassa svādhiṭṭhitaṃ viññāṇesu 'nirodhānussī

assasissāmī'ti sikkhati, viññāṇaṃ nirodhānupassī passasissāmī'ti sikkhati.

Katibhākārehi nāmarūpe ādīnavo hoti, katibhākārehi nāmarūpaṃ nirujjhati: pañcabhākārehi

nāmarūpe ādīnavo hoti, aṭṭhabhākārehi nāmarūpaṃ nirujjhati.

Katamehi pañcahākārehi nāmarūpaṃ ādīnavo hoti: aniccaṭṭhena kāsarūpe ādīnavo hoti,

dukkhaṭṭhena nāmarūpe ādīnavo hoti, anattaṭṭhena nāmarūpe ādīnavo hoti, santāpaṭṭhena

nāmarūpe ādīnavo hoti, viparināpaṭṭhena nāmarūpe ādīnavo hoti, imehi pañcahākārehi

nāmarūpe ādīnavo hoti.

Katamehi aṭṭhahākārehi nāmarūpaṃ nirujjhati: nidānanirodhena nāmarūpa nirujjhati,

samudayanirodhena nāmarūpaṃ nirujjhati, jātinirodhena nāmarūpa nirujjhati,

pahavanirodhena nāmarūpa nirujjhati, hetunirodhena nāmarūpaṃ nirujjhati, paccaya

nirodhena nāmarūpaṃ nirujjhati, ñāṇuppādena nāmarūpaṃ nirujjhati, nirodhupaṭṭhānena

nāmarūpaṃ nirujjhati. Imehi aṭṭhahākārehi nāmarūpaṃ nirujjhati.

Imehi pañcahākārehi nāmarūpe ādīnavaṃ disvā imehi aṭṭhahākārehi nāmarūpanirodhe

chandajāto hoti saddhādhimutto, cittañcassa svādhiṭṭhitaṃ nāmarūpa 'nirodhānussī

assasissāmī'ti sikkhati, nāmarūpaṃ nirodhānupassī passasissāmī'ti sikkhati.

Katibhākārehi saḷāyatane ādīnavo hoti, katibhākārehi saḷāyatanaṃ nirujjhati: pañcabhākārehi

saḷāyatane ādīnavo hoti, aṭṭhabhākārehi saḷāyatana nirujjhati.

Katamehi pañcahākārehi saḷāyatane ādīnavo hoti: aniccaṭṭhena saḷāyatane ādīnavo hoti,

dukkhaṭṭhena saḷāyatane ādīnavo hoti, anattaṭṭhena saḷāyatane ādīnavo hoti,

santāpaṭṭhena saḷāyatane ādīnavo hoti, viparināpaṭṭhena saḷāyatane ādīnavo hoti, imehi

pañcahākārehi saḷāyatane ādīnavo hoti.

Katamehi aṭṭhahākārehi saḷāyatanaṃ nirujjhati: nidānanirodhena saḷāyatana nirujjhati,

samudayanirodhena saḷāyatanaṃ nirujjhati, jātinirodhena saḷāyatanaṃ nirujjhati,

pahavanirodhena saḷāyatana nirujjhati, hetunirodhena saḷāyatanaṃ nirujjhati, paccaya

nirodhena saḷāyatana nirujjhati, ñāṇuppādena saḷāyatanaṃ nirujjhati, nirodhupaṭṭhānena

saḷāyatanaṃ nirujjhati. Imehi aṭṭhahākārehi saḷāyatanaṃ nirujjhati.

Imehi pañcahākārehi saḷāyatane ādīnavaṃ disvā imehi aṭṭhahākārehi saḷāyatananirodhe

chandajāto hoti saddhādhimutto, cittañcassa svādhiṭṭhitaṃ saḷāyatana 'nirodhānussī

assasissāmī'ti sikkhati, saḷāyatana nirodhānupassī passasissāmī'ti sikkhati.

Katibhākārehi phasse ādīnavo hoti, katibhākārehi phasso nirujjhati: pañcabhākārehi phasse

ādīnavo hoti, aṭṭhabhākārehi phasso nirujjhati.

Katamehi pañcahākārehi phasse ādīnavo hoti: aniccaṭṭhena phasse ādīnavo hoti,

dukkhaṭṭhena phasse ādīnavo hoti, anattaṭṭhena phasse ādīnavo hoti, santāpaṭṭhena

phasse ādīnavo hoti, viparināpaṭṭhena phasse ādīnavo hoti, imehi pañcahākārehi phasse

ādīnavo hoti.

Katamehi aṭṭhahākārehi phasso nirujjhati: nidānanirodhena phasso nirujjhati,

samudayanirodhena phasso nirujjhati, jātinirodhena phasso nirujjhati, pahavanirodhena

phasso nirujjhati, hetunirodhena phasso nirujjhati, paccaya nirodhena phasso nirujjhati,

ñāṇuppādena phasso nirujjhati, nirodhupaṭṭhānena phasso nirujjhati. Imehi aṭṭhahākārehi

phasso nirujjhati.

Imehi pañcahākārehi phasso ādīnavaṃ disvā imehi aṭṭhahākārehi phassonirodhe chandajāto

hoti saddhādhimutto, cittañcassa svādhiṭṭhitaṃ phasso 'nirodhānussī assasissāmī'ti sikkhati,

phasso nirodhānupassī passasissāmī'ti sikkhati.

Katibhākārehi vedanāya ādīnavo hoti, katibhākārehi vedanā nirujjhati: pañcabhākārehi

vedanāya ādīnavo hoti, aṭṭhabhākārehi vedanā nirujjhati.

Katamehi pañcahākārehi vedanāya ādīnavo hoti: aniccaṭṭhena vedanāya ādīnavo hoti,

dukkhaṭṭhena vedanāya ādīnavo hoti, anattaṭṭhena vedanāya ādīnavo hoti, santāpaṭṭhe

vedanāya ādīnavo hoti, viparināpaṭṭhena vedanāya ādīnavo hoti, imehi pañcahākārehi

vedanāya ādīnavo hoti.

Katamehi aṭṭhahākārehi vedanā nirujjhati: nidānanirodhena vedanā nirujjhati,

samudayanirodhena vedanā nirujjhati, jātinirodhena vedanā nirujjhati, pahavanirodhena

vedanā nirujjhati, hetunirodhena vedanā nirujjhati, paccaya nirodhena vedanā nirujjhati,

ñāṇuppādena vedanā nirujjhati, nirodhupaṭṭhānena vedanā nirujjhati. Imehi aṭṭhahākārehi

vedanā nirujjhati.

Imehi pañcahākārehi vedanāyu ādīnavaṃ disvā imehi aṭṭhahākārehi vedanānirodhe

chandajāto hoti saddhādhimutto, cittañcassa svādhiṭṭhitaṃ vedanā 'nirodhānussī

assasissāmī'ti sikkhati, vedanā nirodhānupassī passasissāmī'ti sikkhati.

Katibhākārehi taṇhāya ādīnavo hoti, katibhākārehi taṇhā nirujjhati: pañcabhākārehi

taṇhāya ādīnavo hoti, aṭṭhabhākārehi taṇhā nirujjhati.

Katamehi pañcahākārehi taṇhāya ādīnavo hoti: aniccaṭṭhena taṇhāya ādīnavo hoti,

dukkhaṭṭhena taṇhāya ādīnavo hoti, anattaṭṭhena taṇhāya ādīnavo hoti, santāpaṭṭhena

taṇhāya ādīnavo hoti, viparināpaṭṭhena taṇhāya ādīnavo hoti, imehi pañcahākārehi

taṇhāya ādīnavo hoti.

Katamehi aṭṭhahākārehi taṇhā nirujjhati: nidānanirodhena taṇhā nirujjhati,

samudayanirodhena taṇhā nirujjhati, jātinirodhena taṇhā nirujjhati, pahavanirodhena taṇhā

nirujjhati, hetunirodhena taṇhā nirujjhati, paccaya nirodhena taṇhā nirujjhati, ñāṇuppādena

taṇhā nirujjhati, nirodhupaṭṭhānena taṇhā nirujjhati. Imehi aṭṭhahākārehi taṇhā nirujjhati.

Imehi pañcahākārehi taṇhāya ādīnavaṃ disvā imehi aṭṭhahākārehi taṇhānirodhe chandajāto

hoti saddhādhimutto, cittañcassa svādhiṭṭhitaṃ taṇhā 'nirodhānussī assasissāmī'ti sikkhati,

taṇhā nirodhānupassī passasissāmī'ti sikkhati.

Katibhākārehi upādāne ādīnavo hoti, katibhākārehi upādānaṃ nirujjhati: pañcabhākārehi

upādāne ādīnavo hoti, aṭṭhabhākārehi upādānaṃ nirujjhati.

Katamehi pañcahākārehi upādāne ādīnavo hoti: aniccaṭṭhena upādāne ādīnavo hoti,

dukkhaṭṭhena upādāne ādīnavo hoti, anattaṭṭhena upādāne ādīnavo hoti, santāpaṭṭhena

upādāne ādīnavo hoti, viparināpaṭṭhena upādāne ādīnavo hoti, imehi pañcahākārehi

upādāne ādīnavo hoti.

Katamehi aṭṭhahākārehi upādānaṃ nirujjhati: nidānanirodhena upādāna nirujjhati,

samudayanirodhena upādānaṃ nirujjhati, jātinirodhena upādāna nirujjhati, pahavanirodhena

upādānaṃ nirujjhati, hetunirodhena upādāna nirujjhati, paccaya nirodhena upādāna

nirujjhati, ñāṇuppādena upādāna nirujjhati, nirodhupaṭṭhānena upādānaṃ nirujjhati. Imehi

aṭṭhahākārehi upādānaṃ nirujjhati.

Imehi pañcahākārehi upādāne ādīnavaṃ disvā imehi aṭṭhahākārehi upādānanirodhe

chandajāto hoti saddhādhimutto, cittañcassa svādhiṭṭhitaṃ upādāna 'nirodhānussī

assasissāmī'ti sikkhati, upādāna nirodhānupassī passasissāmī'ti sikkhati.

Katibhākārehi bhave ādīnavo hoti, katibhākārehi bhavo nirujjhati: pañcabhākārehi bhave

ādīnavo hoti, aṭṭhabhākārehi bhavo nirujjhati.

Katamehi pañcahākārehi bhave ādīnavo hoti: aniccaṭṭhena bhave ādīnavo hoti,

dukkhaṭṭhena bhave ādīnavo hoti, anattaṭṭhena bhave ādīnavo hoti, santāpaṭṭhena bhave

ādīnavo hoti, viparināpaṭṭhena bhave ādīnavo hoti, imehi pañcahākārehi bhave ādīnavo

hoti.

Katamehi aṭṭhahākārehi bhavo nirujjhati: nidānanirodhena bhavo nirujjhati,

samudayanirodhena bhavo nirujjhati, jātinirodhena bhavo nirujjhati, pahavanirodhena bhavo

nirujjhati, hetunirodhena bhavo nirujjhati, paccaya nirodhena bhavo nirujjhati, ñāṇuppādena

bhavo nirujjhati, nirodhupaṭṭhānena bhavo nirujjhati. Imehi aṭṭhahākārehi bhavo nirujjhati.

Imehi pañcahākārehi bhavo ādīnavaṃ disvā imehi aṭṭhahākārehi bhavanirodhe chandajāto

hoti saddhādhimutto, cittañcassa svādhiṭṭhitaṃ bhava 'nirodhānussī assasissāmī'ti sikkhati,

bhava nirodhānupassī passasissāmī'ti sikkhati.

Katibhākārehi jātiyā ādīnavo hoti, katibhākārehi jāti nirujjhati: pañcabhākārehi jātiyā

ādīnavo hoti, aṭṭhabhākārehi jāti nirujjhati.

Katamehi pañcahākārehi jātiyā ādīnavo hoti: aniccaṭṭhena jātiyā ādīnavo hoti,

dukkhaṭṭhena jātiyā ādīnavo hoti, anattaṭṭhena jātiyā ādīnavo hoti, santāpaṭṭhena jātiyā

ādīnavo hoti, viparināpaṭṭhena jātiyā ādīnavo hoti, imehi pañcahākārehi jātiyā ādīnavo

hoti.

Katamehi aṭṭhahākārehi jāti nirujjhati: nidānanirodhena jāti nirujjhati, samudayanirodhena

jāti nirujjhati, jātinirodhena jāti nirujjhati, pahavanirodhena jāti nirujjhati, hetunirodhena jāti

nirujjhati, paccaya nirodhena jāti nirujjhati, ñāṇuppādena jāti nirujjhati, nirodhupaṭṭhānena

jāti nirujjhati. Imehi aṭṭhahākārehi jāti nirujjhati.

Imehi pañcahākārehi jātiyā ādīnavaṃ disvā imehi aṭṭhahākārehi jātinirodhe chandajāto hoti

saddhādhimutto, cittañcassa svādhiṭṭhitaṃ jāti 'nirodhānussī assasissāmī'ti sikkhati, jāti

nirodhānupassī passasissāmī'ti sikkhati.

Katibhākārehi jarāmaraṇe ādīnavo hoti, katibhākārehi jarāmaraṇaṃ nirujjhati:

pañcabhākārehi jarāmaraṇe ādīnavo hoti, aṭṭhabhākārehi jarāmaraṇaṃ nirujjhati.

Katamehi pañcahākārehi jarāmaraṇe ādīnavo hoti: [PTS Page 194] [\q 194/]

aniccaṭṭhena jarāmaraṇe ādīnavo hoti, dukkhaṭṭhena jarāmaraṇe ādīnavo hoti,

anattaṭṭhena jarāmaraṇe ādīnavo hoti, santāpaṭṭhena jarāmaraṇe ādīnavo hoti,

viparināpaṭṭhena jarāmaraṇe ādīnavo hoti, imehi pañcahākārehi jarāmaraṇe ādīnavo hoti.

1. Āhāranirodhena - syā,

2. Avijjanirodhena - syā. [PTS.]

[BJT Page 370] [\x 370/]

Katamehi aṭṭhahākārehi jarāmaraṇaṃ nirujjhati: nidānanirodhena jarāmaraṇaṃ nirujjhati,

samudayanirodhena jarāmaraṇaṃ nirujjhati, jātinirodhena jarāmaraṇaṃ nirujjhati,

pahavanirodhena jarāmaraṇaṃ nirujjhati, hetunirodhena jarāmaraṇaṃ nirujjhati, paccaya

nirodhena jarāmaraṇaṃ nirujjhati, ñāṇuppādena jarāmaraṇaṃ nirujjhati, nirodhupaṭṭhānena

jarāmaraṇaṃ nirujjhati. Imehi aṭṭhahākārehi jarāmaraṇaṃ nirujjhati.

Imehi pañcahākārehi jarāmaraṇe ādīnavaṃ disvā imehi aṭṭhahākārehi jarāmaraṇanirodhe

chandajāto hoti saddhādhimutto, -2. Cittañcassa svādhiṭṭhitaṃ jarāmaraṇe 'nirodhānussī

assasissāmī'ti sikkhati, jarāmaraṇe nirodhānupassī passasissāmī'ti sikkhati.

Nirodhānupassī assāsapassāsavasena dhammā, upaṭṭhānaṃ sati, anupassanā ñāṇaṃ,

dhammāupaṭṭhānaṃ no sati, sati upaṭṭhānañceva sati ca, tāya satiyā tena ñāṇena te

dhamme anupassati. Tena vuccati: 'dhammesu dhammānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanā'nati.

Anupassatīti kathaṃ te dhamme anupassati: aniccato anupassati, no niccato: dukkhato

anupassati, no sukhato; anattato anupassati, no attato; nibbindati, virajjati, no rajjati;

nirodheti, no samudeti, paṭinissajjati no ādiyati; aniccato anupassanto niccasaññaṃ

pajanahati, dukkhato anupassanto sukhasaññaṃ pajahati, anattato anupassanto attasaññaṃ

pajahati, nibbindanto nandiṃ pajahati, virajjanto rāgaṃ pajahati, nirodhento samudayaṃ

pajahati, paṭinissajjanto ādānaṃpajahati. Evaṃ taṃ dhammaṃ anupassati.

Bhāvanāti catasso bhāvanā: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā

indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, āsevanaṭṭhena

bhāvanā.

Nirodhānupassī assāsapassāsānaṃ saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi -penirodhānupassī

assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato -pe- pajānanto indriyāni

samodhāneti. Tena vuccati: 'samatthañca paṭivijjhatī'ti. (3)

Kathaṃ 'paṭinissaggānupassī assasissāmī'ti sikkhati, 'paṭinissaggānupassī passasissāmī'ti

sikkhati:

Paṭinissāggāti dve paṭinissaggā: pariccāgapaṭinissaggo ca, pakkhandanapaṭinissaggo ca.

'Rūpaṃ pariccajatī'ti pariccāgapaṭinissaggo 'rūpanirodhe nibbāne cittaṃ pakkhandatī' ti

pakkhandanapaṭinissaggo, rūpe paṭinissaggānupassī assasissāmī'ti sikkhati, rūpe

'paṭinissaggānupassī passasissāmī'ti sikkhati. Vedanaṃ -pe- saññaṃ -pe- saṅkhāre -pe-

viññāṇaṃ -pe- cakkhuṃ -pe- 'jarāmaraṇaṃ pariccajatī'ti pariccāgapaṭinissaggo,

'jarāmaraṇanirodhe nibbāne cittaṃ pakkhandatī'ti pakkhandanapaṭinissaggo.

'Jarāmaraṇe paṭinissaggānupassī assasissāmī'ti sikkhati, 'jarāmaraṇe paṭinissaggānupassī

passasissamī'ti sikkhati. Paṭinissaggānupassī assāsapassāsavasena dhammā, upaṭṭhānaṃ

sati, anupassanā ñāṇaṃ, dhammā upaṭṭhānaṃ no sati, sati upaṭṭhānañceva sati ca.

Tāyasatiyā tena ñāṇena te dhamme anupassati. Tena vuccati: 'dhamamesu

dhammānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanā'ti.

1. Bhavanirodhena - syā, sī 1

2. Saddhāvimutto - sī 1.

[BJT Page 372] [\x 372/]

Anupassatīti kathaṃ te dhamme anupassati: aniccato anupassati, no niccato: dukkhato

anupassati, no sukhato; anattato anupassati, no attato; nibbindati, virajjati, no rajjati;

nirodheti, no samudeti, paṭinissajjati no ādiyati; aniccato anupassanto niccasaññaṃ

pajanahati, dukkhato anupassanto sukhasaññaṃ pajahati, anattato anupassanto attasaññaṃ

pajahati, nibbindanto nandiṃ pajahati, virajjanto rāgaṃ pajahati, nirodhento samudayaṃ

pajahati, paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati. Evaṃ taṃ dhammaṃ anupassati.

Bhāvanāti catasso bhāvanā: tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā

indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, tadupagaviriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, āsevanaṭṭhena

bhāvanā.

Paṭinissaggānupassī assāsapassāsānaṃ saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi, avikkhepaṭṭhena

cittavisuddhi, dassanaṭṭhena diṭṭhivisuddhi, yo tattha saṃvaraṭṭho, ayaṃ adhisīlasikkhā.

Yo tattha avikkhepaṭṭho. Ayaṃ adhicittasikkhā, yo tattha dassanaṭṭho, ayaṃ

adhipaññāsikkhā. Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati -pesacchikātabbaṃ

sacchikaronto sikkhati.

Paṭinissaggānupassī assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato viditā

vedanā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti -pepaṭinissāggānupassī

assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānanto indriyāni samodhāneti,

gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati, balāni samodhāneti, bojjhaṅge samodhāneti,

maggaṃ samodhāneti, dhamme samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati.

Indriyāni samodhānetīti kathaṃ indriyāni samodhāneti: adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ

samodhāneti -pe- tena vuccati: 'samatthañca paṭivijjhatī'ti. (4)

Aṭṭha anupassane ñāṇāni, aṭṭha ca upaṭṭhānānussatiyo, cattāri suttantikavatthūni

dhammesu dhammānupassanāya.

Imāni battiṃsa satokārissa ñāṇāni.

Catuttha catukkaṃ.

Satokāriñāṇa niddeso.

[BJT Page 374] [\x 374/]

3-6, 11. Ñāṇarāsichakkaṃ.

(6) Katamāni catuvīsati samādhivasena ñāṇāni:

Dīghaṃ assāsavasena cittassa ekaggatā avikkhepo samādhi, dīghaṃ passāsavasena cittassa

ekaggatā avikkhepo samādhi -pevimocayaṃ cittaṃ assāsavasena cittassa ekaggatā avikkhepo

samādhi, vimocayaṃ cittaṃ passāsavasena cittassa ekaggatā avikkhepo samādhi.

Imāni catuvīsati samādhivasena ñāṇāni.

(7) Katamāni dvesattati vipassanāvasena ñāṇāni:

Dīghaṃ [PTS Page 195] [\q 195/] assāsaṃ aniccato anupassanaṭṭhena vipassanā,

dukkhato anupassanaṭṭhena vipassanā, anattato anupassanaṭṭhena vipassanā. Dīghaṃ

passāsaṃ aniccato anupasasanaṭṭhena vipassanā, dukkhato anupassanaṭṭhena vipassanā,

anattato anupassanaṭṭhena vipassanā -pevimocayaṃ cittaṃ assāsaṃ -pe- vimocayaṃ cittaṃ

passāsaṃ aniccato anupassanaṭṭhena vipassanā, dukkhato anupassanaṭṭhena vipassanā

anattato anupassanaṭṭhena vipassanā.

Imāni dvesattati vipassanāvasena ñāṇāni.

(8) Katamāni aṭṭha nibbidāñāṇāni:

Aniccānupassī assāsaṃ yathābhūtaṃ jānāti passatīti nibbidāñāṇaṃ, aniccānupassī passāsaṃ

yathābhūtaṃ jānāti passatīti nibbidāñāṇaṃ -pe- paṭinissaggānupassī assāsaṃ yathābhūtaṃ

jānāti passatīti nibbidāñāṇaṃ, paṭinissaggānupassī passāsaṃ yathābhūtaṃ jānāti passatīti

nibbidāñāṇaṃ.

Imāni aṭṭha nibbidāñāṇāni.

(9) Katamāni aṭṭha nibbidānulome ñāṇāni.

Aniccānupassī assāsaṃ bhayatupaṭṭhāne paññā nibbidānulome ñāṇaṃ, aniccānupassī

passāsaṃ bhayatupaṭṭhāne paññā nibbidānulome ñāṇaṃ -pe- paṭinissaggānupassī assāsaṃ

bhayatupaṭṭhāne paññā nibabidānulome ñāṇaṃ, paṭinissaggānupassī passāsaṃ

bhayatupaṭṭhāne paññā nibbidānulome ñāṇaṃ.

Imāni aṭṭha nibbidānulome ñāṇāni.

[BJT Page 376] [\x 376/]

(10) Katamāni aṭṭha nibbidāpaṭippassaddhi ñāṇāni:

Aniccānupassī assāsaṃ paṭisaṅkhā santiṭṭhanā paññā nibbidāpaṭippassaddhiñāṇaṃ,

aniccānupassī passāsaṃ paṭisaṅkhā santiṭṭhanā paññā nibbidāpaṭipapassaddhiñānaṃ

-pepaṭinissaggānupassī assāsaṃ paṭisaṅkhā santiṭṭhanā paññā

nibbidāpaṭippassaddhiñāṇaṃ, paṭinissaggānupassī passāsaṃ paṭisaṅkhā santiṭṭhanā paññā

nibbidāpaṭippassaddhiñāṇaṃ.

Imāni aṭṭha nibbidāpaṭippassaddhiñāṇāni.

(11) Katamāni ekavīsati vimuttisukhe ñāṇāni:

Sotāpattimaggena sakkāyadiṭṭhiyā pahīnattā samucchinnattā uppajjati vimuttisukhe ñānaṃ,

vicikicchāya pahīnattā samucchinnattā uppajjati vimuttisukhe ñānaṃ, sīlabbataparāmāsassa

-pediṭṭhānusayassa -pevicikicchānusayassa pahīnattā samucchinnattā uppajjati vimuttisukhe

ñāṇaṃ, sakadāgāmimaggena oḷārikassa kāmarāgasaññejanassa -pepaṭighasaññojanassa -pe-

oḷārikassa kāmarāgānusayassa, paṭighānusayassa pahīnattā samucchinnattā [PTS Page 196]

[\q 196/] uppajjati vimuttisukhe ñāṇaṃ, anāgāmimaggena anusahagatassa

kāmarāgasaññojanassa -pepaṭighasaññojanassa, anusahagatassa kāmarāgānusayassa,

paṭighānusayassa pahīnattā samucchinnattā uppajjati vimuttisukhe ñāṇaṃ, arahattamaggena

rūparāgassa -pearūparāgassa, mānassa, uddhaccassa, avijjajaya mānānusayassa,

bhavarāgānusayassa. Avijjānusayassa pahīnattā samucchinnattā uppajjati vimuttisukhe

ñāṇaṃ.

Imāni ekavīsati vimuttisukhe ñāṇāni.

Soḷasavatthukaṃ ānāpānasatisamādhiṃ bhāvaya samadhikāni imāni dve ñāṇasatāni

uppajajanti.

Ānāpānasatikathā samattā.

[BJT Vol Ps 1 ] [\z Paṭis /] [\w I /]

[BJT Page 378] [\x 378/]

[PTS Vol Ps 2 ] [\z Paṭis /] [\f II /]

[PTS Page 001] [\q 1/]

4.

Indriya kathā.

4-1. Paṭhamasuttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi 'bhikkhavo'ti. 'Bhadante'ti te bhikkhū bhagavato

paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca:

Pañcimāni bhikkhave, indriyāni, katamāni pañca: saddhindriyaṃ viriyindriyaṃ satindriyaṃ

samādhindriyaṃ paññindriyaṃ. Imāni kho bhikkhave. Pañcindriyāni.

Imāni pañcindriyāni katihākārehi visujjhanti: imāni pañcindriyāni pannarasahi ākārehi

visujjhanti. Assaddhe puggale parivajjayato, saddhe puggale sevato bhajato payirūpāsato,

pasādanīye suttante paccavekkhato, imehi tīhākārehi saddhindriyaṃ visujjhati.

Kusīte puggale parivajjayato, āraddhaviriye puggale sevato bhajato payirupāsato,

sammappadhāne paccavekkhato, imehi tīhākārehi viriyindriyaṃ visujjhati.

Muṭṭhassatī puggale parivajjayato, upaṭṭhitasati-2. , Puggale sevato bhajato payirupāsato,

satipaṭṭhāne paccavekkhato, imehi tīhākārehi satindriyaṃ visūjjhati.

Asamāhite puggale parivajjayato, samāhite puggale sevato bhajato payirupāsato,

jhānavimokkhe paccavekkhato, imehi tīhākārehi samādhindriyaṃ visujjhati.

Duppaññe puggale parivajjayato, paññavante puggale sevato bhajato payirupāsato,

gambhirañāṇacariyaṃ paccavekkhato, [PTS Page 002] [\q 2/] imehi tīhākārehi

paññindriyaṃ visujjhati.

Iti ime pañca puggale parivajjayato, pañca puggale sevato bhājato payiru pāsato, pasādanīye

suttante-3. Paccavekkhato, imehi pannarasahi ākārehi imāni pañcindriyāni visujjhanti.

Katihākārehi pañcindriyāni bhāvīyanti-4. , Katihākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ bhāvanā hoti:

dasahākārehi pañcindriyāni bhāvīyanti, -4. Dasahākārehi pañcannaṃ indriyānaṃbhāvanā

hoti.

1. Viriyindriyaṃ - machasaṃ. 2. Upaṭṭhitasasati - machasaṃ, syā'

3. Pañcasuttantakkhandhe - machasaṃ, syā 4. Bhāviyanti - machasaṃ, syā.

[BJT Page 380] [\x 380/]

Assaddhiyaṃ pajahanto saddhindriyaṃ bhāveti. Saddhindriyaṃ bhāvento assaddhiyaṃ

pajahati. Kosajjaṃ pajahanto viriyindriyaṃ bhāveti, viriyindriyaṃ bhāvento kosajjaṃ pajahati.

Pamādaṃ pajahanto satindriyaṃ bhāveti, satindriyaṃ bhāvento pamādaṃ pajahati. Uddhaccaṃ

pajahanto samādhindriyaṃ bhāveti, samādhindriyaṃ bhāvento uddaccaṃ pajahati. Avijjaṃ

pajahanto paññindriyaṃ bhāveti, paññindriyaṃ bhāvento avijjaṃ pajahati.

Imehi dasahākārehi pañcindriyāni bhāviyanti, imehi dasahākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ

bhāvanā hoti.

Katihākārehi pañcindriyāni bhāvitāni honi subhāvitāni: dasahākārehi pañcindriyāni bhāvitāni

honti subhāvitāni.

Assaddhiyassa pahīnattā suppahīnattā saddhindriyaṃ bāvitaṃ hoti subhāvitaṃ,

saddhindriyassa bhāvitattā subhāvitattā assaddhiyaṃ pahīnaṃ hoti suppahīnaṃ, kosajjassa

pahīnattā suppahīnattā viriyindriyaṃ bhāvitaṃ hoti subhāvitaṃ, viriyindriyassa bhāvitattā

subhāvitattā kosajjaṃ pahīnaṃ hoti suppahīnaṃ, pamādassa pahīnattā suppahīnattā

satindriyaṃ bhāvitaṃ hoti subhāvitaṃ, satindriyassa bhāvitattā subhāvitattā pamādo pahīno

hoti suppahīno, uddhaccassa pahīnatā suppahīnattā samādhindriyaṃ bhāvitaṃ hoti

subhāvitaṃ, samādhindriyassa bhāvitattā subhāvitattā uddhaccaṃ pahīnaṃ hoti suppahīnaṃ,

avijjajaya pahīnattā suppahīnattā paññindriyaṃ bhāvitaṃ hoti subhāvitaṃ, paññindriyassa

bhāvitattā subhāvitattā avijjā pahīnā hoti suppahīnā.

Imehi dasahākārehi pañcindriyāni bhāvitāni honti subhāvitāni.

Katihākārehi pañcindriyāni bhāviyanti, -1. Katihākārehi pañcindriyāni bhāvitāni ceva honti

subhāvitāni ca, paṭippassaddhāni ca suppaṭippassaddhāni ca: [PTS Page 003] [\q 3/]

catuhākārehi pañcindriyāni bhāvīyanti, catuhākārehi pañcindriyāni bhāvitāni ceva honti

subhāvitāni ca, paṭippassaddhāni ca suppaṭippassaddhāni ca.

Sotāpattimaggakkhaṇe pañcindriyāni bhāvīyanti, sotāpattiphalakkhaṇe pañcindriyāni

bhāvitāni ceva honti subhāvitāni ca, -2. Paṭippassaddhāni ca suppaṭippassaddhāni ca,

sakadāgāmimaggakkhaṇe pañcindriyāni bhāvīyanti, sakadāgāmiphalakkhaṇe pañcindriyāni

bhāvitāni ceva honti subhāvitāni ca. Paṭippassaddhāni ca suppaṭippassaddhāni ca,

anāgāmimaggakkhane pañcindriyāni bāvīyanti, anāgāmiphalakkhane pañcindriyāni

bhāvitāni ce va honti subhāvitāni ca paṭippassaddhāni ca suppaṭippassaddhāni ca,

arahattamaggakkhaṇe pañcindriyāni bhāvīyanti, arahattaphalakkhaṇe pañcindriyāni

bhāvitāni ceva honti subhāvitāni ca, paṭippassaddhāni ca suppaṭippassaddhāni ca.

1. Bhāviyanti - machasaṃ, syā.

2. Subhāvitāni - sī 1, 2.

[BJT Page 382] [\x 382/]

Iti catasso maggavisuddhiyo, catasso phalavusuddhiyo, catasse samucchedavisuddhiyo,

catasso paṭippassaddhivisuddhiyo. Imehi catuhākārehi pañcindriyāni bhāvīyanti, imehi

catuhākārehi pañcindriyāni bhāvitāni ceva honti subhāvitāni ca, paṭippassaddhāni ca

suppaṭippassaddhāni ca.

Katinnaṃ-1. Puggalānaṃ indriyabhāvanā. Kati puggalā bhavitindriyā. Aṭṭhannaṃ

puggalānaṃ indriyabhāvanā, tayo puggalā bhāvitindriyā.

Katamesaṃ aṭṭhannaṃ puggalānaṃ indriyabhāvanā: sattannañca sekkhānaṃ

puthujjanakalyāṇakassa ca-2. Imesaṃ aṭṭhannaṃ puggalānaṃ indriyabhāvanā, katame tayo

puggalā bhāvitindriyā: savatena buddho-3. Tathāgatassa sāvako-4. Khīnāsavo bhāvitindriyo,

sayaṃ bhūtaṭṭhena-5. Paccekabuddho-6. Bhāvitindriyo, appameyyaṭṭhena tatāgato arahaṃ

sammāsambuddho bhāvitindriyo. Ime tayo puggalā bhāvitindriyā.

Iti imesaṃ aṭṭhannaṃ puggalānaṃ indriyabhāvanā, ime tayo puggalā bhāvitindriyā.

Paṭhamasutta niddeso.

4 - 2. Dutiyasuttaṃ

(Sāvatthinidānaṃ. )

Pañcimāni bhikkhave, indriyāni. Katamāni pañca: saddhindriyaṃ viriyindriyaṃ satindriyaṃ

samādhindriyaṃ [PTS Page 004] [\q 4/] paññindriyaṃ.

Ye hi keci-7. Bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā imesaṃ pañcannaṃ indriyānaṃ

samudayañca atthagamañca assādañca adīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ nappajānanti,

namete bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā samaṇesu vā samanasammatā, brāhmaṇesu vā

brāhmaṇasammatā, na ca pana te-8. Āyasmanto sāmaññatthaṃ vā-9. Brahmaññatthaṃ vā

diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharantī.

Ye ca kho keci-10. Bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā imesaṃ pañcannaṃ

indriyānaṃsamudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ

pajānanti, te khome-11 bhikkhave samaṇā vā brāhmanā vā samaṇesu vā samanasammatā,

brāhmaṇesuvā brāhmaṇasammatā, te ca panāyasmanto-12. Sāmaññatthaṃ vā-13.

Brahmaññatthaṃ vā diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharantī'ti.

1. Katinaṃ - machasaṃ, syā 2. Puthujjanassa ca kalyāṇakassa - sī 1

3. Bhāvitindriyavasena buddhoti - syā, sī 1. , 2,

4. Tathāgatasāvako - syā 5. Sayambhuñāṇena - sī 1.

6. Paccekasambuddho - machasaṃ, paccekabuddhā - sī 1, 2.

7. Yo hi koci - sī 2, 8. Na ca panete - machasaṃ,

9. Sāmaññuttaṃ - sī. 1 10. Yekeci kho - syā

11. Te kho - sī. 1 12. Panāyasmantā - machasaṃ, syā.

13. Sāmaññatthañca - machasā syā.

[BJT Page 384] [\x 384/]

Katihākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ samudayo hoti, katihākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ

samudayaṃ pajānāti. Katihākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ atthaṅgamo hoti, katihākārehi

pañcannaṃ indriyānaṃ atthaṅgamaṃ pajānāti. Katihākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ assādo

hoti, katihākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ assādaṃ pajānāti. Katihākārehi pañcannaṃ

indriyānaṃ ādīnavo hoti, katihākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ ādīnavaṃ pajānāti katihākārehi

pañcannaṃ indriyānaṃ nissaraṇaṃ hoti, katihākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ nissaraṇaṃ

pajānāti:

Cattārisāya ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ samudayo hoti, cattārīsāya ākārehi samudayaṃ

pajānāti. Cattārīsāya ākārehi pañcannaṃ indriyajanaṃ atthaṅgamo hoti. Cattārīsāya ākārehi

pañcannaṃ indriyānaṃ atthaṅgamaṃ pajānāti. Pañcavīsāya ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ

assādo hoti, pañcavīsāya ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ assādaṃ pajānāti, pañcavīsāya

ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ ādīnavo hoti, pañcavīsāya ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ

ādīnavaṃ pajānāti, [PTS Page 005] [\q 5/] asītisataṃ ākārehi-1. Pañcannaṃ indriyānaṃ

nissaraṇaṃ hoti, asītisataṃ ākārehi-1. Pañcantaṃ indriyānaṃ nissaraṇaṃ pajānāti.

Katamehi cattārīsāya ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ samudayo hoti, katamehi cattārīsāya

ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ samudayo hoti, katamehi cattārīsāya ākārehi pañcannaṃ

indriyānaṃ samudayaṃ pajānāti:

Adhimokkhatthāya āvajjanāya samudayo saddhindriyassa samudayo hoti,

adhimokkhavasena chandassa samudayo saddhindriyassa samudayo hoti,

adhimokkhavasena manasikārassa samudayo saddhindriyassa samudayo hoti,

saddhindriyassa vasena ekattupaṭṭhānaṃ saddhindriyassa samudayo hoti, paggahatthāya

āvajjanāya samudayo viriyindriyassa samudayo hoti, paggahanadeka chandassa samudayo

viriyindriyassa samudayo hoti, paggahavasena manasikārassa samudayo viriyindriyassa

samudayo hoti, viriyindriyassa vasena ekattupaṭṭhānaṃ viriyindriyassasamudayo hoti.

Upaṭṭhānatthāya āvajjanāya samudayo satindriyassa samudayohoti, upaṭṭhānavasena

chandassa samudayo satindriyassa samudayo hoti, upaṭṭhānavasena manasikārassa

samudayo satindriyassa samudayo hoti, satindriyassa vasena ekattupaṭṭhānaṃ satindriyassa

samudayo hoti, avikkhepatthāya āvajjanāya samudayo samādhindriyassa samudayo hoti,

avikkhepavasena chandassa samudayo samādhindriyassa samudayo hoti, avikkhepavasena

manasikārassa samudayo samādhindriyassa samudayo hoti, samādhindriyassa vassena

ekattupaṭṭhānaṃ samādhindriyassa samudayo hoti, dassanatthāya āvajjanāya samudayo

paññindriyassa samudayo hoti, dassanavasena chandassa samudayo paññindriyassa

samudayo hoti, dassanavasena manasikārassa samudayo paññindriyassa samudayohoti,

paññindriyassa vasena ekattupaṭṭhānaṃ paññindriyassa samudayo hoti.

1. Asītisatākārehi - syā, asītisataākārehi - sī 1.

[BJT Page 386] [\x 386/]

Adhimokkhatthāya āvajjanāya samudayo saddhindriyassa samudayo hoti, paggahatthāya

āvajajanāya samudayo viriyindriyassa samudayo hoti. Upaṭṭhānatthāya āvajjanāya [PTS

Page 006] [\q 6/] samudayo satindriyassa samudayo hoti, avikkhepatthāya āvajja nāya

samudayo samādhindriyassa samudayo hoti. Dassanatthāya āvajjanāya samudayo

paññindriyassa samudayo hoti, adhimokkhavasena chandassa samudayo saddhindriyassa

samudayo hoti, paggahavasena chandassa samudayo viriyindriyassa samudayo hoti,

upaṭṭhānavasena chandassa samudayo satindriyassa samudayo hoti, avikkhepavasena

chandassa samudayo samādhindriyassa samudayo hoti, dassanavasena chandassa samudayo

paññindriyassa samudayo hoti.

Adhimokkhavasena manasikārassa samudayo saddhindriyassa samudayo hoti,

paggahavasena manasikārassa samudayo viriyindriyassa samudayo hoti, upaṭṭhānavasena

manasikārassa samudayo satindriyassa samudayo hoti, avikkhepavasena manasikārassa

samudayo samādhindriyassa samudayo hoti, dassanavasena manasikārassa samudayo

paññindriyassa samudayo hoti, saddhindriyassa vasena ekattupaṭṭhānaṃ saddhindriyassa

samudayo hoti, viriyindriyassa vasena ekattupaṭṭhānaṃ viriyindriyassa samudayo hoti,

satindriyassa vasena ekattu paṭṭhānaṃ satindriyassa samudayo hoti, samādhindriyassa

vasena ekattupaṭṭhānaṃ samādhindriyassa samudayo hoti, paññindriyassa vasena

ekattupaṭṭhānaṃ paññindriyassa samudayo hoti.

Imehi cattālisāya ākārehi paññannaṃ indriyānaṃ samudayo hoti, imehi cattālīsāya ākārehi

pañcannaṃ indriyānaṃ samudayaṃ pajānāti.

Katamehi cattālīsāya ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ atthaṅgamo hoti, katamehi cattārīsāya

ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ atthaṅgamaṃ pajānāti.

Adhimokkhatthāya āvajjanāya atthaṅgamo saddhindriyassa atthaṅgamo hoti,

adhimokkhavasena chandassa atthaṅgamo saddhindriyassa atthaṅgamo hoti,

adhimokkhavasena manasikārassa atthaṅgamo saddhindriyassa atthaṅgamo hoti,

saddhindriyasasa vasena ekatta anupaṭṭhānaṃ-1. Saddhindriyassa atthaṅgamo hoti.

Paggahatthāya āvajjanāya atthaṅgamo viriyindriyassa [PTS Page 007] [\q 7/]

atthaṅgamo hoti, paggahavasena chandassa atthaṅgamo viriyindriyassa atthaṅgamo hoti,

paggahavasena manasikārassa atthaṅgamo viriyindriyassa atthaṅgamo hoti, viriyindriyassa

vasena ekatta anupaṭṭhānaṃ viriyindriyassa atthaṅgamo hoti.

1. Ekattaṃ anupaṭṭhānaṃ - syā.

[BJT Page 388] [\x 388/]

Upaṭṭhanatthāya āvajjanāya atthaṅgamo satindriyassa atthaṅgamo hoti, upaṭṭhānavasena

chandassa atthaṅgamo satindriyassa atthaṅgamo hoti, upaṭṭhānavasena manasikārassa

atthaṅgamo satindriyassa atthaṅgamo hoti, satindriyassa vasena ekattaanupaṭṭhānaṃ

satindriyassa atthaṅgamo hoti.

Avikkhepatthāya āvajjanāya atthaṅgamo samādhindriyassa atthaṅgamo hoti,

avikkhepavasena chandassa atthaṅgamo samādhindriyassa atthaṅgamo hoti,

avikkhepavasena manasikārassa atthaṅgamo samādhindriyassa atthaṅgamo hoti,

samādhindriyassa vasenaekattaanupaṭṭhānaṃ samādhindriyassa atthaṅgamo hoti.

Dassanatthāya āvajjanāya atthaṅgamo paññindriyassa atthaṅgamo hoti, dassanavasena

chandassa atthaṅgamo paññindriyassa atthaṅgamo hoti, dassanavasena manasikārassa

atthaṅgamo paññindriyassa atthaṅgamo hoti, paññindriyassa vasena ekattaanupaṭṭhānaṃ

paññindriyassa atthaṅgamo hoti.

Adhimokakhatthāya āvajjanāya atthaṅgamo saddhindriyassa atthaṅgamo hoti, paggahatthāya

āvajjanāya atthaṅgamo viriyindriyassa atthaṅgamo hoti, upaṭṭhānatthāya āvajjanāya

atthaṅgamo satindriyassa atthaṅgamo hoti, avikkhepatthāya āvajjanāya atthaṅgamo

samādhindriyassa atthaṅgamo hoti, dassanatthāya āvajjanāya atthaṅgamo paññindriyassa

atthaṅgamo hoti.

Adhimokkhavasena chandassa atthaṅgamo saddhindriyassa atthaṅgamo hoti, paggahavasena

chandassa atthaṅgamo viriyindriyassa atthaṅgamo hoti, upaṭṭhānavasena chandassa

atthaṅgamo satindriyassa atthaṅgamo hoti, avikkhepavasena chandassa atthaṅgamo

samādhindriyassa atthaṅgamo hoti, dassanavasena chandassa atthaṅgamo paññiyandrissa

atthaṅgamo hoti.

Adhimokkhavasena manasikārassa atthaṅgamo saddhindriyassa [PTS Page 008] [\q 8/]

atthaṅgamo hoti, paggahavasena manasikārassa atthaṅgamo viriyindriyassa atthaṅgamo

hoti, upaṭṭhānavasena manasikārassa atthaṅgamo satindriyassa atthaṅgamo hoti,

avikkhepavasena manasikārassa atthaṅgamo samādhindriyassa atthaṅgamo hoti,

dassanavasena manasikārassa atthaṅgamo paññindriyassa atthaṅgamo hoti.

[BJT Page 390] [\x 390/]

Saddhindriyassa vasena ekattaanupaṭṭhānaṃ sadadhindriyassa atthaṅgamo hoti.

Viriyindriyassa vasena ekattaanupaṭṭhānaṃ viriyindriyassa atthaṅgamo hoti, satindriyassa

vasena ekattaanupaṭṭhānaṃ satindriyassa atthaṅgamo hoti, samādhindriyassa vasena

ekattaanupaṭṭhānaṃ samādhindriyassa atthaṅgamo hoti, paññindriyassa vasena ekatta

anupaṭṭhānaṃ paññindriyassa atthaṅgamo hoti.

Imehi cattālīsāya ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ atthaṅgamo hoti, imehi cattālisāya ākārahi

pañcannaṃ indriyānaṃ atthaṅgamaṃ pajānāti.

Katamehi pañcavīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ assādo hoti, katamehi pañcavīsatiyā

ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ assādaṃ pajānāti:

Assaddhiyassa anupaṭṭhānaṃ saddhindriyassa assādo hoti, assaddhiya pariḷāhassa

anupaṭṭhānaṃ saddhindriyassa assādo hoti, adhimokkhacariyāya vesārajjaṃ saddhindriyassa

assādo hoti, santo ca vihārādhigamo saddhindriyassa assādo hoti, yaṃ saddhindriyaṃ

paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ ayaṃ saddhindriyassa assādo.

Kosajjassa anupaṭṭhānaṃ viriyindriyassa assādo hoti, kosajjapariḷāhassa anupaṭṭhānaṃ

viriyindriyassa assādo hoti, paggahacariyāya vesārajjaṃ viriyindriyassa assādo hoti, santo ca

vihārādhigamo viriyindriyassa assādo hoti, yaṃ viriyindriyaṃ paṭicca uppajjati sukhaṃ

somanassaṃ. Ayaṃ viriyindriyassa assādo.

Pamādassa anupaṭṭhānaṃ satindriyassa assādo hoti, pamādapariḷāhassa anupaṭṭhānaṃ

satindriyassa assādo hoti, upaṭṭhānacaraaiyāya vesārajjaṃ satindriyassa assādo hoti, santo ca

vihārādhigamo satindriyassa assādo hoti, [PTS Page 009] [\q 9/] yaṃ satindriyaṃ

paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ, ayaṃ satindriyassa assādo.

Uddhaccassa anupaṭṭhānaṃ samādhindriyassa assādo hoti, uddhaccapariḷāhassa

anupaṭṭhānaṃ samādhindriyassa assādo hoti, avikkhepacariyāya vesārajjaṃ

samādhindriyassa assādo hoti, santo ca vihārādhigamo samādhindriyassa assādo hoti, yaṃ

samādhindriyaṃ paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ, ayaṃ samādhindriyassa assādo.

Avijjajaya anupaṭṭhānaṃ paññindriyassa assādo hoti, avijjāpariḷāhassa anupaṭṭhānaṃ

paññindriyassa assādo hoti, dassanacariyāya vesārajjaṃ paññindriyassa assādo hoti, santo ca

vihārādhigamo paññindriyassa assādo hoti, yaṃ paññindriyaṃ paṭicca uppajjati sukhaṃ

somanassaṃ, ayaṃ paññindriyassa assādo.

Imehi pañcavīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ assādo hoti, imehi pañcavīsatiyā ākārehi

pañcannaṃ indriyānaṃ assādaṃ pajānāti.

[BJT Page 392] [\x 392/]

Katamehi pañcavīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ ādīnakavo hoti, katamehi

pañcavīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ ādīnavaṃ pajānāti:

Assaddhiyassa upaṭṭhānaṃ saddhindriyassa ādīnavo hoti, assaddhiyapariḷāhassa

upaṭṭhānaṃ saddhindriyassa ādīnavo hoti, aniccaṭṭhena saddhindriyassa ādīnavo hoti,

dukkhaṭṭhena saddhindriyassa ādīnavo hoti, anattaṭṭhena saddhindriyassa ādīnavo hoti.

Kosajjassa upaṭṭhānaṃ virindriyassa ādīnavo hoti, kosajjapariḷāhassa upaṭṭhānaṃ

viriyindriyassa ādīnavo hoti, aniccaṭṭhena viriyindriyassa ādīnavo hoti, dukkhaṭṭhena

viriyindriyassa ādīnavo hoti, anattaṭṭhena viriyindriyassa ādīnavo hoti.

Pamādassa upaṭṭhānaṃ satindriyassa ādīnavo hoti, pamādapariḷāhassa upaṭṭhānaṃ

satindriyassa ādīnavo hoti, aniccaṭṭhena satindriyassa ādīnavo hoti, dukkhaṭṭhena

satindriyassa ādīnavo hoti, anattaṭṭhena satindriyassa ādīnavo hoti. Dīnavo hoti.

Uddhaccassa upaṭṭhānaṃ samādhindriyassa ādīnavo hoti, uddhaccapariḷāhassa upaṭṭhānaṃ

[PTS Page 010] [\q 10/] samādhindriyassa ādīnavo hoti, aniccaṭṭhena

samādhindriyassa ādīnavo hoti, dukkhaṭṭhena samādhindriyassa ādīnavo hoti,

anattaṭṭhena samādhindriyassa ādīnavo hoti.

Avijjāya upaṭṭhānaṃ paññindriyassa ādīnavo hoti, avijjāpariḷāhassa upaṭṭhānaṃ

paññindriyassa ādīnavo hoti, aniccaṭṭhena paññindriyassa ādīnavo hoti, dukkhaṭṭhena

paññindriyassa ādīnavo hoti, anattaṭṭhena paññindriyassa ādīnavo hoti.

Imehi pañcavīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ ādīnavo hoti. Imehi pañcavīsatiyā

ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ ādīnavaṃ pajānāti.

Katamehi asītisataṃ ākārehi-1. Pañcannaṃ indriyānaṃ nissaraṇaṃ hoti. Katamehi asitisataṃ

ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ nissaraṇaṃ pajānāti.

Adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ assaddhiyā tissaṭaṃ-2. Hoti, assaddhiyapariḷāhā

nissaṭaṃ-2. Hoti tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca nissaṭaṃ hoti, bahiddhā ca

sabbanimittehi nissaṭaṃ hoti, tato paṇinatarasaddhindriyassa paṭilābhā

pūrimatarasaddhindriyā nissaṭaṃ hoti.

Paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ kosajjā nissaṭaṃ hoti, kossajjapariḷāhā nissaṭaṃ hoti,

tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca nissaṭaṃ hoti, bahiddhā ca sabbanimittehi nissaṭaṃ

hoti, tato paṇinatara viriyindriyassa paṭilābhā purimataraviriyindriyā nissaṭaṃ hoti.

1. Asīsatākārehi - syā

2. Nissataṃ - sī 1.

[BJT Page 394] [\x 394/]

Upaṭṭhānaṭṭhena satindriyā pamādā nissaṭaṃ hoti. Pamādapariḷāhā nissaṭaṃ hoti,

tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca nissaṭaṃ hoti, bahiddhā ca sabbanimittehi nissaṭaṃ

hoti, tato paṇitatarasatindriyassa paṭilābhā purimatarasatindriyā nissaṭaṃ hoti.

Avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ uddhaccā nissaṭaṃ hoti, uddhaca pariḷāhā nissaṭaṃ hoti,

tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca nissaṭaṃ hoti, bahiddhā ca sabbanimittehi nissaṭaṃ

hoti, tato paṇītatarasamādhindriyassa paṭilābhā purimatarasamādhindriyā nissaṭaṃ hoti.

Dassanaṭṭhena paññindriyaṃ avijjāya nissaṭaṃ hoti, avijjāpariḷāhā nissaṭaṃ hoti,

tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca nissaṭaṃ hoti, bahiddhā ca sabbanimittehi nissaṭaṃ

hoti, tato paṇitatarapaññindriyassa paṭilābhā purimatarapaññindriyā nissaṭaṃ hoti.

Pubbabhāge pañcahi indriyehi paṭhamajjhānavasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, paṭhame

jhāne-1. Pañcahi indriyehi-2. Dutiyajjhānavasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, dutiye

jhāne-3. Pañcahi indriyhaii-2. Tatiyajjhānavasena pañcindriyāni nissaṭānā honti, tatiye jhāne

pañcahi indriyehi catutthājjhānavasena pañcindriyāni nissaṭānā honita, catutthe jhāne

pañcahi indriyehi ākāsānañcāyatanasamāpattivasena-4. Pañcindriyāni nissaṭāni honti.

Ākāsānañcāyatanasamāpattiyā pañcahi indriyehi viññānañcāyatanasamāpattivasena [PTS

Page 011] [\q 11/] pañcindriyāni nissaṭāni honti, viññānañcāyatanasamāpattiyā pañcahi

indriyehi ākiñcaññāyatanasamāpattivasena pañcindriyāni nissaṭāni honti,

ākiñcaññāyatanasamāpattiyā pañcahi indriyehi nevasaññānāsaññāyatanasamāpattivasena

pañcindriyāni nissaṭāni honti, nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā pañcahi indriyehi

aniccānupassanāvasena pañcandriyāni nissaṭāni honti,

1. Paṭhamajjhāne - syā sī -1,

2. Pañcabhindriyehi - machasaṃ, syā, pañcindriyehi - sī-1

3. Dutiyajjhāne - syā - sī 1.

4. Samāpattiyā vasena - sī-1.

[BJT Page 396] [\x 396/]

Aniccānupassanāya pañcahi indriyehi dukkhānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni

honti, dukkhānupassanāya pañcahi indriyehi anattānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni

honti, anattānupassanāya pañcahi indriyehi nibbidānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni

honti, nibbidānupassanāya pañcahi indriyehi virāgānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni

honti, virāgānupassanāya pañcahi indriyehi nirodhānupassanāvasena pañcindriyāni

nissaṭāni honti, nirodhānupassanāya pañcahi indriyehi paṭinissaggānupassanāvasena

pañcindriyāni nissaṭāni honti, paṭinissaggānupassanāya pañcahi indriyehi

khayānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, khayānupassanāya pañcahi indriyehi

vayānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, vayānupassanāya pañcahi indriyehi

viparināmānupassanāvasena panañcindriyāni nissaṭāni honti, viparināmānupassanāya

pañcahi indriyehi animittānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti,

animittānupassanāya pañcahi indriyehi appaṇihitānu passanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni

honti, appaṇihitānupassanāya pañcahi indriyehi suññatānupassanāvasena pañcindriyāni

nissaṭāni honti, suññatānupassanāya pañcahi indriyehi adhipaññādhammavipassanāvasena

pañcindriyāni nissaṭāni honti adhipaññādhammavipassanāya pañcahi indriyehi

yathābhūtañāṇadassanavasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, yathābhūtañāṇadassane

pañcahi indriyehi ādīnavānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti,

ādīnavānupassanāya pañcahi indriyehi paṭisaṅkhānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni

honti, paṭisaṅkhānupassanāya pañcahi indriyehi vivaṭṭanānupassanāvasena pañcindriyāni

nissaṭāni honti, vivaṭṭanānupassanāya pañcahi indriyehi sotāpattimaggavasena

pañcindriyāni nissaṭāni honti, sotāpattimagge pañcahi indriyehi

sotāpattiphalasamāpattivasena [PTS Page 012] [\q 12/] pañcindriyāni nissaṭāni honati,

sotāpattiphalasamāpattiyā pañcahi indriyehi sakadāgāmimaggavasena pañcindriyāni

nissaṭāni honti, sakadāgāmimagge pañcahi indriyehi sakadāgāmiphalasamāpattivasena

pañcindriyāni nissaṭāni honti, sakadāgāmiphalasamāpattiyā pañcahi indriyehi

anāgāmimaggavasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, anāgāmimagge pañcahi indriyehi

anāgāmiphalasamāpattivasena pañcindriyāni honti, anāgāmiphalasamāpattiyā pañcahi

indriyehi arahattamaggavasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, arahattamagge pañcahi

indriyehi arahattaphalasamāpattivasena pañcindriyāni nissaṭāni honti.

[BJT Page 398] [\x 398/]

Nekkhamme-1. Pañcindriyāni kāmacchandato nissaṭāni honti, abyāpādo pañcindriyāni

byāpādato nissaṭāni honti, ālokasaññāya pañcindriyāni thīnamiddhato nissaṭāni honti,

avikkhepe pañcindriyāni uddhaccato nissaṭāni honti, dhammavavatthāne pañcindriyāni

vicikicchāya nissaṭāni honti, ñāṇe pañcindriyāni avijjāya nissaṭāni honti, pāmojjo

pañcindriyāni aratiyā nissaṭāni honti.

Paṭhame jhāne pañcindriyāni nīvaraṇehi nissaṭāni honti, dutiye jhāne pañcindriyāni

vitakkavicārehi nissaṭāni honti, tatiye jhāne pañcindriyāni pītiyā nissaṭāni honti, catutthe

jhāne pañcindriyāni sukhadukkhehi nissaṭāni honti, ākāsānañcāyatanasamāpattiyā

pañcindriyāni rūpasaññāya paṭighasaññāya nānattasaññāya nissaṭāni honti,

viññāṇañcāyatanasamāpattiyā pañcindriyāni ākāsānañcāyatanaññāya nissaṭāni honti,

ākiñcaññāyatana samāpattiyā pañcindriyāni viññāṇañcāyatanaññāya nissaṭāni honti,

nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā pañcindriyāni ākiñcaññāyatanasaññāyatanasaññāya

nissāṭāni honti.

Aniccānupassanāya pañcindriyāni niccasaññāya nissaṭāni honti, dukkhānupassanāya

pañcindriyāni sukhasaññāya nissaṭāni honti, anattānupassanāya pañcindriyāni attasaññāya

nissaṭāni honti, nibbidānupassanāya pañcindriyāni nandiyā nissaṭāni honti,

virāgānupassanāya pañcindriyāni rāgato nissaṭāni honti, nirodhānupassanāya pañcindriyāni

samudayato nissaṭāni honti, paṭinissaggānupassanāya pañcindriyāni ādīnavato nissaṭāni

[PTS Page 013] [\q 13/] honti, khayānupassanāya pañcindriyāni ghanasaññāya

nissaṭāni honti, vayānupassanāya pañcindriyāni āyuhanato nissaṭāni honti,

viparināmānupassanāya pañcindriyāni dhūvasaññāya nissaṭāni honti, animittānupassanāya

pañcindriyāni nimittato nissaṭāni hontī, appaṇihitānupassanāya pañcindriyāni panidhiyā

nissaṭāni honti, suññatunāpassanāya pañcindriyāni ahinivesato nissaṭāni honti,

adhipaññādhammavipassanāya pañcandriyāni sārādānābhinivesato nissaṭāni honti,

yathābhūtañāṇadassane pañcindriyāni sammohābhinivesato nissaṭāni honti

ādīnavānupassanāya pañcindriyāni ālayābhinivesato nissaṭāni honti,

paṭisaṅkhānupassanāya pañcindriyāni appaṭisaṅkhāya nissaṭāni honti,

vivaṭṭanānupassanāya pañcindriyāni saññogābhinivesato nissaṭāni honti.

1. Nikkhamme - syā, sī, 1

[BJT Page 400] [\x 400/]

Sotāpattimagge pañcindriyāni diṭṭhekaṭṭhehi kilesehi nissaṭāni honti, sakadāmimagge

pañcindriyāni oḷārikehi kilesehi nissaṭāni honti, anāgāmimagge pañcindriyānā

aṇusahagatehi kilesehi nissaṭāni honti, arahattamagge pañcindriyāni sabbakilesehi nissaṭāni

honti, sabbesaññeva khīṇāsavānaṃ tattha tattha pañcindriyāni nissaṭāni ceva honti

sunissaṭāni ca paṭippassaddhāni ca suppaṭippassaddhāni ca.

Imehi asītisataṃākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ nissaraṇaṃ hoti. Imehi asītisataṃ ākārehi

pañcannaṃ indriyānaṃ nissaraṇaṃ pajānāti.

Dutiyasuttaniddeso.

Bhānavāra paṭhamo.

4 - 3. Tatiyasuttaṃ

(Sāvatthinidānaṃ: )

"Pañcimāni bhikkhave, indriyāni, katamāni pañca: saddhindriyaṃ viriyindriyaṃ satindriyaṃ

samādhindriyaṃ paññindriyaṃ.

Kattha ca bhikkhave, saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ: catusu sotāpattiyaṅgesu ettha

saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ. Kattha ca bhikkhave, viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, [PTS Page 014]

[\q 14/] catusu sammappadhānesu, ettha viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ. Kattha ca

bhikkhave, satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, catusu satipaṭṭhānesu, ettha satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.

Kattha ca bhikkhave, samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ. Catusu jhānesu, ettha samādhindriyaṃ

daṭṭhabbaṃ. Kattha ca bhikkhave, paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, catusu ariyasaccesu ettha

paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ;[a.]

Catusu sotāpattiyaṅgesu saddhindriyassa vasena katihākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni:

catusu sammappadhānesu viriyindriyassa vasena katihākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni,

catusu satipaṭṭhānesu satindriyassa vasena katihākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni, catusu

jhānesu samādhindriyassa vasena katihākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni, catusu

ariyasaccesu paññindriyassa vasena katihākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni.

Catusu sotāpattiyaṅgesu saddhindriyassa vasena vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni

daṭṭhabbāni, catusu sammappadhānesu viriyindriyassa vasena vīsatiyā ākārehi

pañcindriyāni daṭṭhabbāni, catusu satipaṭṭhānesu satindriyassa vasena vīsatiyā ākārehi

pañcindriyāni daṭṭhabbāni, catusu jhānesu samādhindriyassa vasena vīsatiyā ākārehi

pañcindriyāni daṭṭhabbāni, catusu ariyasaccesu paññindriyassa vasena vīsatiyā ākārehi

pañcindriyāni daṭṭhabbāni.

[A] indriyasaṃyutta-suddhikavagge.

[BJT Page 402] [\x 402/]

Catusu sotāpattiyaṅgesu saddhindriyassa vasena katamehi vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni

daṭṭhabbāni:

Sappurisasaṃseve sotipattiyaṅge adhimokkhādhipateyyaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ,

saddhindriyassa vasena paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena

satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena

paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, saddhammasavane sotipattiyaṅge adhimokkhādhipateyyaṭṭhena

saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, saddhindriyassa vasena paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ

daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindrayaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ

daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ. Yoniso manasikāre sotipattiyaṅge

adhimokkhādhipateyyaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, saddhindriyassa vasena

paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindrayaṃ daṭṭhabbaṃ,

avikkhepaṭṭhena samādhīndriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ [PTS Page 015]

[\q 15/]

Daṭṭhabbaṃ, dhammānudhammapaṭipattiyā sotipattiyaṅge adhimokkhādhipateyyaṭṭhena

saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, saddhindriyassa vasena paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ

daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ

daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.

Catusu sotāpattiyaṅgesu saddhindriyassa vasena imehi vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni

daṭṭhabbāni.

Catusu sammappadhānesu viriyindriyassa vasena katamehi vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni

daṭṭhabbāni:

Anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anupāpādāya sammappadhāne

paggahādhipateyyaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, viriyindriyassa vasena

upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ,

dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ,

uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya sammappadhāne

paggahādhipateyyaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, viriyindriyassa vasena

upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ,

dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ,

anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya sammappadhāne

paggahādhipateyyaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, viriyindriyassa vasena

upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ,

dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ,

uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya

bhāvanāya pāripūriyā sammappadhāne paggahādhipateyyaṭṭhena viriyindriyaṃ

daṭṭhabbaṃ, viriyindriyassa vasena upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ,

avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ,

adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.

Catusu sammappadhānesu viriyindriyassa vasena imehi vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni

daṭṭhabbāni.

Catusu satipaṭṭhānesu satindriyassa vasena katamehi vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni

daṭṭhabbāni:

Kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhāne upaṭṭhānādhipateyyaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ,

satindriyassa vasena avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena

paññindriyaṃ

Daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ

daṭṭhabbaṃ, vedanāsu vedanānupassanāsatipaṭṭhāne upaṭṭhānādhipateyyaṭṭhena

satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, satindriyassa [PTS Page 016] [\q 16/] vasena avikkhepaṭṭhena

samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena

saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, citte

cittānupassanāsatipaṭṭhāne upaṭṭhānādhipateyyaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ,

satindriyassa vasena avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena

paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena

viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dhammesu dhammānupassanāsatipaṭṭhāne

upaṭṭhānādhipateyyaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, satindriyassa vasena avikkhepaṭṭhena

samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena paññindiyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena

saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.

[BJT Page 404] [\x 404/]

Catūsu satipaṭṭhānesu satindriyassa vasena imehi vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni

daṭṭhabbāni.

Catūsu jhānesu samādhindriyassa vasena katamehi vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni

daṭṭhabbāni: paṭhame jhāne avikkhepādhipateyyaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ,

samādhindriyassa vasena dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena

saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena

satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dutiye jhāne avikkhepādhipateyyaṭṭhena samādhindriyaṃ

daṭṭhabbaṃ, samādhindriyassa vasena dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ,

adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ,

upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, tatiye jhāne avikkhepādhipateyyaṭṭhena

samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, samādhindriyassa vasenana dassanaṭṭhena paññindriyaṃ

daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ

daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, catutthe jhāne

avikkhepādhipateyyaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, samādhindriyassa vasena

dasasanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhīmokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ,

paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.

Catusu jhānesu samādhindriyassa vasena imehi vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni.

Catusu ariyasaccesu paññindriyassa vasena katamehi vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni

daṭṭhabbāni:

Dukkhe ariyasacce dassanādhipateyyaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paññindriyassa

vasena adhimokkhaṭṭhena daṭṭhabbaṃ. Paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ,

upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ,

dukkhasamudaye ariyasacce dassanādhipateyyaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ,

paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena daṭṭhabbaṃ. Paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ

daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ

daṭṭhabbaṃ, dukkha nirodhe ariyasacce dassanādhipateyyaṭṭhena paññindriyaṃ

daṭṭhabbaṃ, paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena daṭṭhabbaṃ. Paggahaṭṭhena

viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena

samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya ariyasacce

dassanādhipateyyaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paññindiyassa vasena

adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ,

upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.

Catusu ariyasaccesu paññindriyassa vasena imehi vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni

daṭṭhabbāni.

Catusu sotāpattiyaṅgesu saddhindriyassa vasena katihākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ cariyā

daṭṭhabbā, catusu sammappadhānesu saddhīndriyassa vasena katihākārehi pañcannaṃ

indriyānaṃ cariyā daṭṭhabbā, catusu sammappadhānesu saddhindriyassa vasena

katihākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ cariyā daṭṭhabbā, catusu satipaṭṭhānesu

saddhindriyassa vasena katihākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ cariyā daṭṭhabbā, catusu

jhānesu saddhindriyassa vasena katihākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ cariyā daṭṭhabbā,

catusu ariyasaccesu paññindriyassa vasena katihākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ cariyā

daṭṭhabbā: catusu sotāpattiyaṅgesu saddhindriyassa vasena vīsatiyā ākārehi pañcannaṃ

indriyānaṃ cariyā daṭṭhabbā, ta catusu sammappadhānesu saddhindriyassa vasena vīsatiyā

ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ cariyā daṭṭhabbā, catusu satipaṭṭhānesu saddhindriyassa

vasena vīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ cariyā daṭṭhabbā, catusu jhānesu

saddhindriyassa vasena vīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ cariyā [PTS Page 017] [\q

17/]

Daṭṭhabbā, catusu ariyasaccesu paññindriyassa vasena vīsatiyā ākārehi pañcannaṃ

indriyānaṃ cariyā daṭṭhabbā.

[BJT Page 406] [\x 406/]

Catusu sotāpattiyaṅgesu saddhindriyassa vasena katamehi vīsatiyā ākārehi pañcannaṃ

indriyānaṃ cariyā daṭṭhabbā.

Sappurisasaṃseve sotāpattiyaṅge adhimokkhādhipateyyaṭṭhena saddhindriyassa cariyā

daṭṭhabbā, saddhindriyassa vasena paggahaṭṭhena viriyindriyassa cariyā daṭṭhabbā,

upaṭṭhānaṭṭhena satindriyassa cariyā daṭṭhabbā, avikkhepaṭṭhena samādhindriyassa cariyā

daṭṭhabbā, dassanaṭṭhena paññindriyassa cariyā daṭṭhabbā. Saddhammasavane

sotāpattiyaṅge adhimokkhādhipateyyaṭṭhena saddhindriyassa cariyā daṭṭhabbā,

saddhindriyassa vasena paggahaṭṭhena viriyindriyassa cariyā daṭṭhabbā, upaṭṭhānaṭṭhena

satindriyassa cariyā daṭṭhabbā, avikkhepaṭṭhena samādhindriyassa cariyā daṭṭhabbā,

dassanaṭṭhena paññindriyassa cariyā daṭṭhabbā. Yonisomanasikāre sotāpattiyaṅge

adhimokkhādhipateyyaṭṭhena saddhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, saddhindriyassa vasena

paggahaṭṭhena viriyindriyassa cariyā daṭṭhabbā, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyassa cariyā

daṭṭhabbā, avikkhepaṭṭhena samādhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, dassanaṭṭhena

paññindriyassa cariyā daṭṭhabbā. Dhammanudhammapaṭipattiyā sotāpattiyaṅge

adhimokkhādhipateyyaṭṭhena saddhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, saddhindriyassa vasena

paggahaṭṭhena viriyindriyassa cariyā daṭṭhabbā, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyassa cariyā

daṭṭhabbā, avikkhepaṭṭhena samādhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, dassanaṭṭhena

paññindriyassa cariyā daṭṭhabbā.

Catusu sotāpattiyaṅgesu saddhindriyassa vasena imehi vīsatiyā ākārehi pañcannaṃ

indriyānaṃ cariyā daṭṭhabbā.

Catusu sammappadhānesu viriyindriyassa vasena katamehi vīsatiyā ākārehi pañcannaṃ

cariyā daṭṭhabbā:

Anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya sammappadhāne

paggahādhipateyyaṭṭhena viriyindriyassa cariyā daṭṭhabbā, viriyindriyassa vasena

upaṭṭhānaṭṭhena satindriyassa cariyā daṭṭhabbā, avikkhepaṭṭhena samādhindriyassa cariyā

daṭṭhabbā, dassanaṭṭhena paññindriyassa cariyā daṭṭhabbā, adhimokkhaṭṭhena

saddhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ

pahānāya sammappadhāne paggahādhipateyyaṭṭhena viriyindriyassa cariyā daṭṭhabbā,

viriyindriyassa vasena upaṭṭhānaṭṭhena satindriyassa cariyā daṭṭhabbā, avikkhepaṭṭhena

samādhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, dassanaṭṭhena paññindriyassa cariyā daṭṭhabbā,

adhimokkhaṭṭhena saddhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, anuppannānaṃ kusalānaṃ

dhammānaṃ uppādāya sammappadhāne paggahādhipateyyaṭṭhena viriyindriyassa cariyā

daṭṭhabbā, viriyindriyassa vasena upaṭṭhānaṭṭhena satindriyassa cariyā daṭṭhabbā,

avikkhepaṭṭhena samādhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ

ṭhitiyā asammosāya bhīyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā sammappadhāne

paggahādhipateyyaṭṭhena viriyindriyassa cariyā daṭṭhabbā. Viriyindriyassa vasena

upaṭṭhānaṭṭhena satindriyassa cariyā daṭṭhabbā, avikkhepaṭṭhena samādhīndriyassa cariyā

daṭṭhabbā, dassanaṭṭhena paññindriyassa cariyā daṭṭhabbā, adhimokkhaṭṭhena

saddhindriyassa cariyā daṭṭhabbā. [PTS Page 018] [\q 18/]

Catusu sammappadhānesu viriyindrissa vasena imehi vīsatiyā ākārehi pañcannaṃ

indriyānaṃ cariyā daṭṭhabbā.

Catusu satipaṭṭhānesu satindriyassa vasena katamehi vīsatiyā ākārehi pañcannaṃ

indriyānaṃ cariyā daṭṭhabbā:

Kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhāne upaṭṭhānādhipateyyaṭṭhena satindriyassa cariyā

daṭṭhabbā, satindriyassa vasena avikkhepaṭṭhena samādhindriyassa cariyā daṭṭhabbā,

dassanaṭṭhena paññindriyassa cariyā daṭṭhabbā, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyassa cariyā

daṭṭhabbā, paggahaṭṭhena viriyindriyassa cariyā daṭṭhabbā, vedanāsu

vedanānupassanāsatipaṭṭhāne upaṭṭhānādhipateyyaṭṭhena satindriyassa cariyā daṭṭhabbā,

satindriyassa vasena avikkhepaṭṭhena samādhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, dassanaṭṭhena

paññindriyassa cariyā daṭṭhabbā, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyassa cariyā daṭṭhabbā,

paggahaṭṭhena viriyindriyassa cariyā daṭṭhabbā, citte cittānupassanāsatipaṭṭhāne

upaṭṭhānādhipateyyaṭṭhena satindriyassa cariyā daṭṭhabbā, satindriyassa vasena

avikkhepaṭṭhena samādhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, dassanaṭṭhena paññindriyassa cariyā

daṭṭhabbā, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, paggahaṭṭhena

viriyindriyassa cariyā daṭṭhabbā, dhammesu dhammānupassanāsatipaṭṭhāne

upaṭṭhānādhipateyyaṭṭhena satindriyassa cariyā daṭṭhabbā, satindriyassa vasena

avikkhepaṭṭhena samādhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, dassanaṭṭhena paññindriyassa cariyā

daṭṭhabbā, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, paggahaṭṭhena

viriyindriyassa cariyā daṭṭhabbā.

Catusu satipaṭṭhānesu satindriyassa vasena imehi vīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ

cariyā daṭṭhabbā.

[BJT Page 408] [\x 408/]

Catusu jhānesu samādhindriyassa vasena katamehi vīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ

cariyā daṭṭhabbā:

Paṭhame jhāne avikkhepādhipateyyaṭṭhena samādhindriyassa cariyā daṭṭhabbā,

samādhindriyassa vasena dassanaṭṭhena paññindriyassa cariyā daṭṭhabbā,

adhimokkhaṭṭhena saddhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, paggahaṭṭhena viriyindriyassa cariyā

daṭṭhabbā, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyassa cariyā daṭṭhabbā. Dutiye jhāne

avikkhepādhipateyyaṭṭhena samādhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, samādhindriyassa vasena

dassanaṭṭhena paññindriyassa cariyā daṭṭhabbā, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyassa cariyā

daṭṭhabbā, paggahaṭṭhena viriyindriyassa cariyā daṭṭhabbā, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyassa

cariyā daṭṭhabbā. Tatiye jhāne avikkhepādhipateyyaṭṭhena samādhindriyassa cariyā

daṭṭhabbā, samādhindriyassa vasena dassanaṭṭhena paññindriyassa cariyā daṭṭhabbā,

adhimokkhaṭṭhena saddhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, paggahaṭṭhena viriyindriyassa cariyā

daṭṭhabbā, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyassa cariyā daṭṭhabbā. Catutthe jhāne

avikkhepādhipateyyaṭṭhena samādhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, samādhindriyassa vasena

dassanaṭṭhena paññindriyassa cariyā daṭṭhabbā, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyassa cariyā

daṭṭhabbā, paggahaṭṭhena viriyindriyassa cariyā daṭṭhabbā, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyassa

cariyā daṭṭhabbā.

Catusu jhānesu samādhindriyassa vasena imehi vīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ

cariyā daṭaṭhabbā:

Catusu ariyasaccesu paññindriyassa vasena katamehi vīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ

cariyā daṭṭhabbā.

Dukkhe ariyasacce dassanādhipateyyaṭṭhena paññindriyassa cariyā daṭṭhabbā,

paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyassa cariyā daṭṭhabbā,

paggahaṭṭhena viriyindriyassa cariyā daṭṭhabbā, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyassa cariyā

daṭṭhabbā, avikkhepaṭṭhena samādhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, dukkhasamudaye

ariyasacce dassanādhipateyyaṭṭhena paññindriyassa cariyā daṭṭhabbā, paññindriyassa

vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, paggahaṭṭhena

viriyindriyassa cariyā daṭṭhabbā, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyassa cariyā daṭṭhabbā,

avikkhepaṭṭhena samādhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, dukkhanirodhe ariyasacce

dassanādhipateyyaṭṭhena paññindriyassa cariyā daṭṭhabbā, paññindriyassa vasena

adhimokkhaṭṭhena saddhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, paggahaṭṭhena viriyindriyassa cariyā

daṭṭhabbā, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyassa cariyā daṭṭhabbā, avikkhepaṭṭhena

samādhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya ariyasacce

dassanādhipateyyaṭṭhena paññindriyassa cariyā daṭṭhabbā, paññindriyassa vasena

adhimokkhaṭṭhena saddhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, paggahaṭṭhena viriyindriyassa cariyā

daṭṭhabbā, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyassa cariyā daṭṭhabbā, [PTS Page 019] [\q 19/]

avikkhepaṭṭhena samādhindriyassa cariyā daṭṭhabbā.

Catusu ariyasaccesu paññindriyassa vasena imehi vīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ

cariyā daṭṭhabbā.

Cāro ca vihāro ca anubuddho hoti paṭividdho, yathācarantaṃ yathāviharantaṃ viññu

sabrahmacārī gambhiresu ṭhānesu okappeyyuṃ: addhā ayamāyasmā patto vā pāpuṇissati

vā.

Cariyāti aṭṭha cariyāyo: iriyāpathacariyā, āyatanacariyā, saticariyā, samādhicariyā,

ñāṇacariyā, maggacariyā, patticariyā, lokatthacariyā'ti. 1

Iriyāpathacariyāti catusu 2 iriyāpathesu.

Āyatanacariyāti chasu ajjhattikabāhiresu āyatanesu.

Saticariyāti catusu satipaṭaṭhānesu.

Samādhicariyāti catusu jhānesu.

Ñāṇacariyāti catusu ariyasaccesu.

1. Lokatthacariyā-syā. 2. Catusu-machasaṃ, syā.

[BJT Page 410] [\x 410/]

Maggacariyāti catusu ariyamaggesu.

Patticariyāti catusu sāmaññaphalesu.

Lokatthacariyāti tathāgatesu arahantesu sammāsambuddhesu, padese1 paccekabuddhesu,

padese1 sāvakesu.

Iriyāpathacariyā ca paṇidhisampannānaṃ, āyatanacariyā ca indriyesu guttadvārānaṃ.

Saticariyā ca appamādavihārīnaṃ. Samādhicariyā ca adhicittamanuyuttānaṃ, ñāṇacariyā ca

buddhisampannānaṃ, maggacariyā ca sammāpaṭipannānaṃ, 3 patticariyā ca

adhigataphalānaṃ, lokatthacariyā ca tathāgatānaṃ arahantānaṃ sammāsambuddhānaṃ,

padese1 paccekabuddhānaṃ, padese1 sāvakānaṃ, imā aṭṭha cariyāyo. [PTS Page 020] [\q

20/]

Aparipi aṭṭha cariyāyo: adhimuccanto saddhāya carati, paggaṇhanto viriyena carati,

upaṭṭhāpento satiyā carati, avikkhepaṃ karonto samādhinā carati, pajānatto paññāya carati,

vijānanto viññāṇacariyāya 4 carati, evaṃ paṭipannassa kusalā dhammā āyāpentīti 5

āyatanacariyāya carati, evaṃ paṭipanno visesamadhigacchatīti visesacariyāya carati, imā

aṭṭha cariyāyo.

Aparāpi aṭṭha cariyāyo: dassanacariyā ca sammādiṭṭhiyā, abhiniropanacariyā ca

sammāsaṅkappassa, pariggahacariyā ca sammāvācāya, samuṭṭhānacariyā ca

sammākammantassa, vodānacariyā ca sammāājīvassa, paggahacariyā ca sammāvāyāmassa.

Upaṭṭhānacariyā ca sammāsatiyā, avikkhepacariyā ca samamāsamādhissa, imā aṭṭha

cariyāyo.

Vihāroti adhimuccanto saddhāya viharati, paggaṇhanto viriyena viharati, upaṭṭhāpento

satiyā viharati, avikkhepaṃ karonto samādhinā viharati, pajānanto paññāya viharati.

Anubuddhoti saddhindriyassa adhimokkhaṭṭho anubuddho hoti, viriyindriyassa

paggahaṭṭho anubuddho hoti, satindriyassa upaṭṭhānaṭṭho anubuddho hoti,

samādhindriyassa avikkhepaṭṭho anubuddho hoti, paññindriyasa dassanaṭṭho anubuddho

hoti.

Paṭividdhoti saddhindriyassa adhimokkhaṭṭho paṭividdho hoti, viriyindriyassa

paggahaṭṭho paṭividdho hoti, satindriyassa upaṭṭhānaṭṭho paṭividdho hoti,

samādhindriyassa avikkhepaṭṭho paṭividdho hoti, paññindriyassa dassanaṭṭho paṭividdho

hoti.

1. Padeso-syā, sappadeso-sī 1, 2. Padeso-syā. Sappadesu-sī 1, 3. Samāpattisampannānaṃ-sī

1, 4. Viññāṇena-syā, viññāṇacariyā-sī; 5. Abhāpentīti-sī 1,

[BJT Page 412] [\x 412/]

Yathācarantanti1 evaṃ saddhāya carantaṃ, evaṃ viriyena carantaṃ, evaṃ satiyā carantaṃ,

evaṃ samādhinā carantaṃ, evaṃ paññāya carantaṃ.

Yathāviharantanti evaṃ saddhāya viharantaṃ, evaṃ viriyena viharantaṃ, evaṃ satiyā

viharantaṃ, evaṃ samādhinā viharantaṃ, evaṃ paññāya viharantaṃ. [PTS Page 021] [\q 21/]

Viññūti viññū vibhāvī medhāvī paṇḍitā buddhisampannā.

Sabrahmacārīti ekakammaṃ, 2 ekuddeso samasikkhatā3

Gambhiresu ṭhānesūti gambhīrāni ṭhānāni vuccanti: jhānā4 ca vimokkhā ca samādhi 5 ca

samāpattiyo ca maggā ca phalāni ca abhiññāyo ca paṭisambhidā ca.

Okappeyyunti saddaheyyuṃ adhimucceyyuṃ.

Addhāti ekaṃsavacanametaṃ, nissaṃsayavacanametaṃ, nikkaṅkhavacanametaṃ, 6

advejjhavacanametaṃ, adveḷhakavacanametaṃ, niyogavacanametaṃ7,

apaṇṇakavacanametaṃ, avatthāpanavacanametaṃ 'addhā'ti.

Āyasmāti piyavacanametaṃ, garu vacanametaṃ, sagāravasappatissādhivacana 8 metaṃ

'āyasmā, ti.

Patto vāti adhigato vā9.

Pāpuṇissati vāti adhigamissati vā. 10

Tatiyasuttaniddeso.

4 - 4. Catutthasuttaṃ

(Sāvatthinidānaṃ11) pañcimāni bhikkhave, indriyāni: katamāni pañca: saddhindriyaṃ,

viriyindriyaṃ, sanindriyaṃ, samādhindriyaṃ, paññindriyaṃ, imāni kho bhikkhave,

pañcindriyāni.

Imāni pañcindriyāni katihākārehi kenaṭṭhena12 daṭṭhabbāni: imāni pañcindriyāni

chahākārehi tenaṭṭhena13 daṭṭhabbāni. Ādhipateyyaṭṭhena, ādivisodhanaṭṭhena,

adhimattaṭṭhena, adhiṭṭhānaṭṭhena, pariyādānaṭṭhena, patiṭṭhāpakaṭṭhena.

Kathaṃ ādhipateyyaṭṭhena indriyāni daṭṭhabbāni:

Assaddhiyaṃ pajahato adhimokkhādhipateyyaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ,

saddhindiyassa vasena paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena

satindriyaṃ [PTS Page 022] [\q 22/] daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ

daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.

1. Yathācaranti-sī1, 2. Ekaṃ kammaṃ-sī, 3. Samasikkhātā-syā. 4. Jhānāni-syā, [PTS, 5.]

Samādhi-syā, sī 1, 6. Nikkaṅkhāvacanametaṃ-syā, sī 1, 7. Niyyānikavacanametaṃ-syā, 8.

Sappaṭissādhivacanaṃ-syā, 9. Adhigato-syā, [PTS, 10.] Adhigamissati-syā, [PTS, 11.]

Paripuṇṇanidānaṃ-syā, sī, [PTS, 12.] Katihākārehi-syā, [PTS, 13.] Chahākārehi-syā,

[BJT Page 414] [\x 414/]

Kosajjaṃ pajahato paggahādhipateyyaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, viriyindriyassa

vasena upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ

daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ

daṭṭhabbaṃ.

Pamādaṃ pajahato upaṭṭhānādhipateyyaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhatabbaṃ, satindriyassa

vasena avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ

daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ

daṭṭhabbaṃ.

Uddhaccaṃ pajahato avikkhepādhipateyyaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ

samādhindriyassa vasena dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ adhimokkhaṭṭhena

saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena

satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.

Avijjaṃ pajahato dassanādhipateyyaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paññindriyassa

vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ

daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhapaṭṭhena samādhindriyaṃ

daṭṭhabbaṃ.

Kāmacchandaṃ pajahato nekkhammavasena adhimokkhādhipateyyaṭṭhena saddhindriyaṃ

daṭṭhabbaṃ, saddhindriyassa vasena paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ,

upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ,

dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.

Kāmacchandaṃ pajahato nekkhammavasena paggahādhipatyeṭṭhena viriyindriyaṃ

daṭṭhabbaṃ, viriyindriyassa vasena upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ,

avikkhekapaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ

daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.

Kāmacchandaṃ pajahato nekkhammavasena upaṭṭhānādhipateyyaṭṭhena satindriyaṃ

daṭṭhabbaṃ, satindriyassa vasena avikkhepaṭṭhena samādhīndriyaṃ daṭṭhabbaṃ,

dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ,

paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.

Kāmacchandaṃ pajahato nekkhammavasena avikkhepādhipateyyaṭṭhena samādhindriyaṃ

daṭṭhabbaṃ, samādhindriyassa vasena dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ,

adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ,

upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.

Kāmacchandaṃ pajahato nekkhammavasena dassanādhipateyyaṭṭhena paññindriyaṃ

daṭṭhabbaṃ, paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ,

paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ,

avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.

[BJT Page 416] [\x 416/]

Byāpādaṃ pajahato abyāpādavasena adhimokkhādhipateyyaṭṭhena saddhindriyaṃ

daṭṭhabbaṃ, saddhindriyassa vasena paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ,

upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ,

dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.

Byāpādaṃ pajahato abyāpādavasena paggahādhipatyeṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ,

viriyindriyassa vasena upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhekapaṭṭhena

samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ,

paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.

Byāpādaṃ pajahato abyāpādavasena upaṭṭhānādhipateyyaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ,

satindriyassa vasena avikkhepaṭṭhena samādhīndriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena

paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena

viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.

Byāpādaṃ pajahato abyāpādavasena avikkhepādhipateyyaṭṭhena samādhindriyaṃ

daṭṭhabbaṃ, samādhindriyassa vasena dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ,

adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ,

upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.

Byāpādaṃ pajahato abyāpādavasena dassanādhipateyyaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ,

paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena

viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena

samādhindriyaṃ [PTS Page 023] [\q 23/]

Daṭṭhabbaṃ.

Thīnamiddhaṃ pajahato ālokasaññāvasena adhimokkhādhipateyyaṭṭhena saddhindriyaṃ

daṭṭhabbaṃ, saddhindriyassa vasena paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ,

upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ,

dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.

Thīnamiddhaṃ pajahato ālokasaññāvasena paggahādhipatyeṭṭhena viriyindriyaṃ

daṭṭhabbaṃ, viriyindriyassa vasena upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ,

avikkhekapaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ

daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.

Thīnamiddhaṃ pajahato ālokasaññāvasena upaṭṭhānādhipateyyaṭṭhena satindriyaṃ

daṭṭhabbaṃ, satindriyassa vasena avikkhepaṭṭhena samādhīndriyaṃ daṭṭhabbaṃ,

dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ,

paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.

Thīnamiddhaṃ pajahato ālokasaññavasena avikkhepādhipateyyaṭṭhena samādhindriyaṃ

daṭṭhabbaṃ, samādhindriyassa vasena dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ,

adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ,

upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.

Thīnamiddhaṃ pajahato ālokasaññāvasena dassanādhipateyyaṭṭhena paññindriyaṃ

daṭṭhabbaṃ, paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ,

paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ,

avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.

Sabbakilese pajahato arahattamaggavasena adhimokkhādhipateyyaṭṭhena saddhindriyaṃ

daṭṭhabbaṃ, saddhindriyassa vasena paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ,

upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ,

dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.

Sabbakilese pajahato arahattamaggavasena paggahādhipatyeṭṭhena viriyindriyaṃ

daṭṭhabbaṃ, viriyindriyassa vasena upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ,

avikkhekapaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ,

adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.

Sabbakilese pajahato arahattamaggavasena upaṭṭhānādhipateyyaṭṭhena satindriyaṃ

daṭṭhabbaṃ, satindriyassa vasena avikkhepaṭṭhena samādhīndriyaṃ daṭṭhabbaṃ,

dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ,

paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.

Sabbakilese pajahato arahattamaggavasena avikkhepādhipateyyaṭṭhena samādhindriyaṃ

daṭṭhabbaṃ, samādhindriyassa vasena dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ,

adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ,

upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.

Sabbakilese pajahato arahattamaggavasena dassanādhipateyyaṭṭhena paññindriyaṃ

daṭṭhabbaṃ, paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ,

paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ,

avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.

Adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ assaddhiya1 saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi

saddhindriyassa ādivisodhanā, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ kosajjaṃ2 saṃvaraṭṭhena

sīlavisuddhi viriyindriyassa ādavisodhanā, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ pamāda3

saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhisatindriyassa ādivisodhanā, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ

uddhacaca 4 saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi samādhīndriyassa ādivisodhanā dassanaṭṭhena

paññindriyaṃ avijjā5 saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhī paññindriyassa ādivisodhanā.

Nekkhamme pañcindriyāni kāmacchanda 6 saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi pañcannaṃ

indriyānaṃ ādivisodhanā, abyāpāde pañcindriyāni byāpāda 7 saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi

pañcannaṃ indriyānaṃ ādivisodhanā, ālokasaññāya pañcindriyāni thīnamiddha 8

saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi pañcannaṃ indriyānaṃ ādivisodhanā, arahattamagge

pañcindriyāni sabbakilesa 9 saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi pañcannaṃ indriyānaṃ

ādivisodhanā.

Evaṃ ādivisodhanaṭṭhena indriyāni daṭṭhabbāni.

Kathaṃ adhimattaṭṭhena indriyāni daṭṭhabbāni:

Saddhindriyassa bhāvanāya chando uppajjati, *chandavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, chandavasena pāmojjaṃ uppajjati, pāmojjavasena [PTS Page 024] [\q 24/]

saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pāmojjavasena pīti uppajjati, pītivasena

saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pītivasena passaddhi uppajjati,

passaddhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, passaddhivasena sukhaṃ

uppajjati, sukhavesana saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, sukhavasena obhāso

uppajjati, obhāsavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, obhāsavasena

saṃvego uppajjati, saṃvegavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saṃvejetvā

cittaṃ samādahati, samādhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Tathā

samāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ paggaṇhāti, paggahavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, tathāpaggahitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhati. Upekkhāvasena

saddhāvasena

1. Assaddhiyaṃ-syā, sī 1, [PTS. 2.] Kosajjaṃ-syā, sī 1, [PTS. 3.] Pamādaṃ-syā, sī 1. 2, [PTS. 4.]

Uddhaccaṃ-syā, sī 1. 2, [PTS. 5.] Avijjā-syā, [PTS,] avijjāya sī 2. 6. Kāmacchandaṃ-syā, sī 1,

[PTS. 7.] Byāpādaṃ-syā, sī 1, [PTS. 8.] Thīnamiddhaṃ-syā, sī 1, 2, [PTS,]

thīnamiddha-machasaṃ. 9. Sabbakilese-syā sī 1, [PTS. * ']Chandavasenā'ti ādiṃ katvā yāva

'assaddhiyassā'ti padaṃ syā, [PTS] potthakesu na dissati.

[BJT Page 418] [\x 418/]

Saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, upekkhāvasena nānattakilesehi cittaṃ vimuccati,

vimokkhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vimuttattā te dhammā

ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti,

bhāvitattā tato paṇītatare vivaṭṭanti, vivaṭṭanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, vivaṭṭitattā tato vosajati1. Vossaggavasena 2 saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, vossajjitattā3 tato nirujjhanti, nirodhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, nirodhavasena dve vossaggā: pariccāgavossaggo ca pakkhandanavossaggo

ca, kilesa ca khandhe ca pariccajatīti pariccāgavossaggo, nirodhanibbānadhātuyā cittaṃ

pakkhandatīti pakkhandanavossaggo, nirodhavasena ime dve vossaggā.

Assaddhiyassa pahānāya chando uppajjati, chandavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, chandavasena pāmojjaṃ uppajjati, pāmojjavasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pāmojjavasena pīti uppajjati, pītivasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pītivasena passaddhi uppajjati, passaddhivasena

saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, passaddhivasena sukhaṃ uppajjati,

sukhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, sukhavasena obhāso uppajjati,

obhāsavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, obhāsavasena saṃvego

uppajjati, saṃvegavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saṃvejetvā cittaṃ

samādahati, samādhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Tathā samāhitaṃ

cittaṃ sādhukaṃ paggaṇhāti, paggahavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti,

tathāpaggahitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhati. Upekkhāvasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, upekkhāvasena nānattakilesehi cittaṃ vimuccati,

vimokkhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vimuttattā te dhammā

ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti,

bhāvitattā tato paṇītatare vivaṭṭanti, vivaṭṭanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, vivaṭṭitattā tato vossajati1. Vossaggavasena 2 saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, vossajjitattā3 tato nirujjhanti, nirodhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, nirodhavasena dve vossaggā: pariccāgavossaggo ca pakkhandanavossaggo

ca, kilese ca khandhe ca pariccajatīti pariccāgavossaggo, nirodhanibbānadhātuyā cittaṃ

pakkhandatīti pakkhandanavossaggo, nirodhavasena ime dve vossaggā.

Assaddhiyapariḷāhassa pahānāya chando uppajjati, chandavasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, chandavasena pāmojjaṃ uppajjati, pāmojjavasena

saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pāmojjavasena pīti uppajjati, pītivasena

saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pītivasena passaddhi uppajjati,

passaddhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, passaddhivasena sukhaṃ

uppajjati, sukhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, sukhavasena obhāso

uppajjati, obhāsavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, obhāsavasena

saṃvego uppajjati, saṃvegavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saṃvejetvā

cittaṃ samādahati, samādhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Tathā

samāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ paggaṇhāti, paggahavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, tathāpaggahitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhati. Upekkhāvasena

saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, upekkhāvasena nānattakilesehi cittaṃ

vimuccati, vimokkhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vimuttattā te

dhammā ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, bhāvitattā tato paṇītatare vivaṭṭanti, vivaṭṭanāvasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vivaṭṭitattā tato vossajati1. Vossaggavasena 2 saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vossajjitattā3 tato nirujjhanti, nirodhavasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, nirodhavasena dve vossaggā: pariccāgavossaggo ca

pakkhandanavossaggo ca, kilese ca khandhe ca pariccajatīti pariccāgavossaggo,

nirodhanibbānadhātuyā cittaṃ pakkhandatīti pakkhandanavossaggo, nirodhavasena ime dve

vossaggā.

Diṭṭhekaṭṭhānaṃ kilesānaṃ pahānāya chando uppajjati, chandavasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, chandavasena pāmojjaṃ uppajjati, pāmojjavasena

saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pāmojjavasena pīti uppajjati, pītivasena

saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pītivasena passaddhi uppajjati,

passaddhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, passaddhivasena sukhaṃ

uppajjati, sukhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, sukhavasena obhāso

uppajjati, obhāsavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, obhāsavasena

saṃvego uppajjati, saṃvegavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saṃvejetvā

cittaṃ samādahati, samādhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Tathā

samāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ paggaṇhāti, paggahavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, tathāpaggahitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhati. Upekkhāvasena

saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, upekkhāvasena nānattakilesehi cittaṃ

vimuccati, vimokkhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vimuttattā te

dhammā ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, bhāvitattā tato paṇītatare vivaṭṭanti,

Vivaṭṭanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vivaṭṭitattā tato vossajati1.

Vossaggavasena 2 saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vossajjitattā3 tato

nirujjhanti, nirodhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, nirodhavasena dve

vossaggā: pariccāgavossaggo ca pakkhandanavossaggo ca, kilese ca khandhe ca pariccajatīti

pariccāgavossaggo, nirodhanibbānadhātuyā cittaṃ pakkhandatīti pakkhandanavossaggo,

nirodhavasena ime dve vossaggā.

Oḷārikānaṃ kilesānaṃ pahānāya chando uppajjati, chandavasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, chandavasena pāmojjaṃ uppajjati, pāmojjavasena

saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pāmojjavasena pīti uppajjati, pītivasena

saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pītivasena passaddhi uppajjati,

passaddhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, passaddhivasena sukhaṃ

uppajjati, sukhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, sukhavasena obhāso

uppajjati, obhāsavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, obhāsavasena

saṃvego uppajjati, saṃvegavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saṃvejetvā

cittaṃ samādahati, samādhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Tathā

samāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ paggaṇhāti, paggahavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, tathāpaggahitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhati. Upekkhāvasena

saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, upekkhāvasena nānattakilesehi cittaṃ

vimuccati, vimokkhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vimuttattā te

dhammā ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, bhāvitattā tato paṇītatare vivaṭṭanti, vivaṭṭanāvasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vivaṭṭitattā tato vossajati1. Vossaggavasena 2 saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vossajjitattā3 tato nirujjhanti, nirodhavasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, nirodhavasena dve vossaggā: pariccāgavossaggo ca

pakkhandanavossaggo ca, kilese ca khandhe ca pariccajatīti pariccāgavossaggo,

nirodhanibbānadhātuyā cittaṃ pakkhandatīti pakkhandanavossaggo, nirodhavasena ime dve

vossaggā.

Aṇusahagatānaṃ kilesānaṃ pahānāya chando uppajjati, chandavasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, chandavasena pāmojjaṃ uppajjati, pāmojjavasena

saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pāmojjavasena pīti uppajjati, pītivasena

saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pītivasena passaddhi uppajjati,

passaddhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, passaddhivasena sukhaṃ

uppajjati, sukhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, sukhavasena obhāso

uppajjati, obhāsavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, obhāsavasena

saṃvego uppajjati, saṃvegavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saṃvejetvā

cittaṃ samādahati, samādhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Tathā

samāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ paggaṇhāti, paggahavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, tathāpaggahitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhati. Upekkhāvasena

saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, upekkhāvasena nānattakilesehi cittaṃ

vimuccati, vimokkhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vimuttattā te

dhammā ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, bhāvitattā tato paṇītatare vivaṭṭanti, vivaṭṭanāvasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vivaṭṭitattā tato vossajati1. Vossaggavasena 2 saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vossajjitattā3 tato nirujjhanti, nirodhavasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, nirodhavasena dve vossaggā: pariccāgavossaggo ca

pakkhandanavossaggo ca, kilese ca khandhe ca pariccajatīti pariccāgavossaggo,

nirodhanibbānadhātuyā cittaṃ pakkhandatīti pakkhandanavossaggo, nirodhavasena ime dve

vossaggā.

Sabbakilesānaṃ pahānāya chando uppajjati, chandavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, chandavasena pāmojjaṃ uppajjati, pāmojjavasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pāmojjavasena pīti uppajjati, pītivasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pītivasena passaddhi uppajjati, passaddhivasena

saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, passaddhivasena sukhaṃ uppajjati,

sukhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, sukhavasena obhāso uppajjati,

obhāsavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, obhāsavasena saṃvego

uppajjati, saṃvegavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saṃvejetvā cittaṃ

samādahati, samādhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Tathā samāhitaṃ

cittaṃ sādhukaṃ paggaṇhāti, paggahavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti,

tathāpaggahitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhati. Upekkhāvasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, upekkhāvasena nānattakilesehi cittaṃ vimuccati,

vimokkhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vimuttattā te dhammā

ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti,

bhāvitattā tato paṇītatare vivaṭṭanti, vivaṭṭanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, vivaṭṭitattā tato vossajati1. Vossaggavasena 2 saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, vossajjitattā3 tato nirujjhanti, nirodhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, nirodhavasena dve vossaggā: pariccāgavossaggo ca pakkhandanavossaggo

ca, kilese ca khandhe ca pariccajatīti pariccāgavossaggo, nirodhanibbānadhātuyā cittaṃ

pakkhandatīti pakkhandanavossaggo, nirodhavasena ime dve vossaggā.

Viriyindriyassa bhāvanāya chando uppajjati, chandavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, chandavasena pāmojjaṃ uppajjati, pāmojjavasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pāmojjavasena pīti uppajjati, pītivasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pītivasena passaddhi uppajjati, passaddhivasena

saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, passaddhivasena sukhaṃ uppajjati,

sukhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, sukhavasena obhāso uppajjati,

obhāsavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, obhāsavasena saṃvego

uppajjati, saṃvegavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saṃvejetvā cittaṃ

samādahati, samādhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Tathā samāhitaṃ

cittaṃ sādhukaṃ paggaṇhāti, paggahavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti,

tathāpaggahitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhati. Upekkhāvasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, upekkhāvasena nānattakilesehi cittaṃ vimuccati,

vimokkhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vimuttattā te dhammā

ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti,

bhāvitattā tato paṇītatare vivaṭṭanti, vivaṭṭanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, vivaṭṭitattā tato vossajati1. Vossaggavasena 2 saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, vossajjitattā3 tato nirujjhanti, nirodhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, nirodhavasena dve vossaggā: pariccāgavossaggo ca pakkhandanavossaggo

ca, kilese ca khandhe ca pariccajatīti pariccāgavossaggo, nirodhanibbānadhātuyā cittaṃ

pakkhandatīti pakkhandanavossaggo, nirodhavasena ime dve vossaggā.

Kosajjassa pahānāya chando uppajjati, chandavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, chandavasena pāmojjaṃ uppajjati, pāmojjavasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pāmojjavasena pīti uppajjati, pītivasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pītivasena passaddhi uppajjati, passaddhivasena

saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, passaddhivasena sukhaṃ uppajjati,

sukhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, sukhavasena obhāso uppajjati,

obhāsavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, obhāsavasena saṃvego

uppajjati, saṃvegavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saṃvejetvā cittaṃ

samādahati, samādhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Tathā samāhitaṃ

cittaṃ sādhukaṃ paggaṇhāti, paggahavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti,

tathāpaggahitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhati. Upekkhāvasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, upekkhāvasena nānattakilesehi cittaṃ vimuccati,

vimokkhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vimuttattā te dhammā

ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti,

bhāvitattā tato paṇītatare vivaṭṭanti, vivaṭṭanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, vivaṭṭitattā tato vossajati1. Vossaggavasena 2 saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, vossajjitattā3 tato nirujjhanti, nirodhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, nirodhavasena dve vossaggā: pariccāgavossaggo ca pakkhandanavossaggo

ca, kilese ca khandhe ca pariccajatīti pariccāgavossaggo, nirodhanibbānadhātuyā cittaṃ

pakkhandatīti pakkhandanavossaggo, nirodhavasena ime dve vossaggā.

Kosajjapariḷāhassa pahānāya chando uppajjati, chandavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, chandavasena pāmojjaṃ uppajjati, pāmojjavasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pāmojjavasena pīti uppajjati, pītivasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pītivasena passaddhi uppajjati, passaddhivasena

saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, passaddhivasena sukhaṃ uppajjati,

sukhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, sukhavasena obhāso uppajjati,

obhāsavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, obhāsavasena saṃvego

uppajjati, saṃvegavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saṃvejetvā cittaṃ

samādahati, samādhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Tathā samāhitaṃ

cittaṃ sādhukaṃ paggaṇhāti, paggahavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti,

tathāpaggahitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhati. Upekkhāvasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, upekkhāvasena nānattakilesehi cittaṃ vimuccati,

vimokkhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vimuttattā te dhammā

ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti,

bhāvitattā tato paṇītatare vivaṭṭanti, vivaṭṭanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, vivaṭṭitattā tato vossajati1. Vossaggavasena 2 saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, vossajjitattā3 tato nirujjhanti, nirodhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, nirodhavasena dve vossaggā: pariccāgavossaggo ca pakkhandanavossaggo

ca, kilese ca khandhe ca pariccajatīti pariccāgavossaggo, nirodhanibbānadhātuyā cittaṃ

pakkhandatīti pakkhandanavossaggo, nirodhavasena ime dve vossaggā.

Diṭṭhekaṭṭhānaṃ kilesānaṃ pahānāya chando uppajjati, chandavasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, chandavasena pāmojjaṃ uppajjati, pāmojjavasena

saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pāmojjavasena pīti uppajjati, pītivasena

saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pītivasena passaddhi uppajjati,

passaddhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, passaddhivasena sukhaṃ

uppajjati, sukhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, sukhavasena obhāso

uppajjati, obhāsavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, obhāsavasena

saṃvego uppajjati, saṃvegavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saṃvejetvā

cittaṃ samādahati, samādhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Tathā

samāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ paggaṇhāti, paggahavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, tathāpaggahitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhati. Upekkhāvasena

saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, upekkhāvasena nānattakilesehi cittaṃ

vimuccati, vimokkhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vimuttattā te

dhammā ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, bhāvitattā tato paṇītatare vivaṭṭanti, vivaṭṭanāvasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vivaṭṭitattā tato vossajati1. Vossaggavasena 2 saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vossajjitattā3 tato nirujjhanti, nirodhavasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, nirodhavasena dve vossaggā: pariccāgavossaggo ca

pakkhandanavossaggo ca, kilese ca khandhe ca pariccajatīti pariccāgavossaggo,

nirodhanibbānadhātuyā cittaṃ pakkhandatīti pakkhandanavossaggo, nirodhavasena ime dve

vossaggā.

Sabba kilesānaṃ pahānāya chando uppajjati, chandavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, chandavasena pāmojjaṃ uppajjati, pāmojjavasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pāmojjavasena pīti uppajjati, pītivasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pītivasena passaddhi uppajjati, passaddhivasena

saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, passaddhivasena sukhaṃ uppajjati,

sukhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, sukhavasena obhāso uppajjati,

obhāsavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, obhāsavasena saṃvego

uppajjati, saṃvegavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saṃvejetvā cittaṃ

samādahati, samādhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Tathā samāhitaṃ

cittaṃ sādhukaṃ paggaṇhāti, paggahavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti,

tathāpaggahitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhati. Upekkhāvasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti,

Upekkhāvasena nānattakilesehi cittaṃ vimuccati, vimokkhavasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vimuttattā te dhammā ekarasā honti, ekarasaṭṭhena

bhāvanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, bhāvitattā tato paṇītatare

vivaṭṭanti, vivaṭṭanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vivaṭṭitattā tato

vossajati1. Vossaggavasena 2 saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vossajjitattā3

tato nirujjhanti, nirodhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, nirodhavasena

dve vossaggā: pariccāgavossaggo ca pakkhandanavossaggo ca, kilese ca khandhe ca

pariccajatīti pariccāgavossaggo, nirodhanibbānadhātuyā cittaṃ pakkhandatīti

pakkhandanavossaggo, nirodhavasena ime dve vossaggā.

Satindriyassa [PTS Page 025] [\q 25/] bhāvanāya chando uppajjati, chandavasena

saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, chandavasena pāmojjaṃ uppajjati,

pāmojjavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pāmojjavasena pīti uppajjati,

pītivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pītivasena passaddhi uppajjati,

passaddhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, passaddhivasena sukhaṃ

uppajjati, sukhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, sukhavasena obhāso

uppajjati, obhāsavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, obhāsavasena

saṃvego uppajjati, saṃvegavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saṃvejetvā

cittaṃ samādahati, samādhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Tathā

samāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ paggaṇhāti, paggahavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, tathāpaggahitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhati. Upekkhāvasena

saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, upekkhāvasena nānattakilesehi cittaṃ

vimuccati, vimokkhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vimuttattā te

dhammā ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, bhāvitattā tato paṇītatare vivaṭṭanti, vivaṭṭanāvasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vivaṭṭitattā tato vossajati1. Vossaggavasena 2 saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vossajjitattā3 tato nirujjhanti, nirodhavasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, nirodhavasena dve vossaggā: pariccāgavossaggo ca

pakkhandanavossaggo ca, kilese ca khandhe ca pariccajatīti pariccāgavossaggo,

nirodhanibbānadhātuyā cittaṃ pakkhandatīti pakkhandanavossaggo, nirodhavasena ime dve

vossaggā.

Pamādassa pahānāya chando uppajjati, chandavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, chandavasena pāmojjaṃ uppajjati, pāmojjavasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pāmojjavasena pīti uppajjati, pītivasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pītivasena passaddhi uppajjati, passaddhivasena

saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, passaddhivasena sukhaṃ uppajjati,

sukhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, sukhavasena obhāso uppajjati,

obhāsavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, obhāsavasena saṃvego

uppajjati, saṃvegavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saṃvejetvā cittaṃ

samādahati, samādhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Tathā samāhitaṃ

cittaṃ sādhukaṃ paggaṇhāti, paggahavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti,

tathāpaggahitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhati. Upekkhāvasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, upekkhāvasena nānattakilesehi cittaṃ vimuccati,

vimokkhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vimuttattā te dhammā

ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti,

bhāvitattā tato paṇītatare vivaṭṭanti, vivaṭṭanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, vivaṭṭitattā tato vossajati1. Vossaggavasena 2 saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, vossajjitattā3 tato nirujjhanti, nirodhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, nirodhavasena dve vossaggā: pariccāgavossaggo ca pakkhandanavossaggo

ca, kilese ca khandhe ca pariccajatīti pariccāgavossaggo, nirodhanibbānadhātuyā cittaṃ

pakkhandatīti pakkhandanavossaggo, nirodhavasena ime dve vossaggā.

Pamādapariḷāhassa pahānāya chando uppajjati, chandavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, chandavasena pāmojjaṃ uppajjati, pāmojjavasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pāmojjavasena pīti uppajjati, pītivasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pītivasena passaddhi uppajjati, passaddhivasena

saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, passaddhivasena sukhaṃ uppajjati,

sukhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, sukhavasena obhāso uppajjati,

obhāsavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, obhāsavasena saṃvego

uppajjati, saṃvegavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saṃvejetvā cittaṃ

samādahati, samādhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Tathā samāhitaṃ

cittaṃ sādhukaṃ paggaṇhāti, paggahavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti,

tathāpaggahitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhati. Upekkhāvasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, upekkhāvasena nānattakilesehi cittaṃ vimuccati,

vimokkhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vimuttattā te dhammā

ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti,

bhāvitattā tato paṇītatare vivaṭṭanti, vivaṭṭanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, vivaṭṭitattā tato vossajati1. Vossaggavasena 2 saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, vossajjitattā3 tato nirujjhanti, nirodhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, nirodhavasena dve vossaggā: pariccāgavossaggo ca pakkhandanavossaggo

ca, kilese ca khandhe ca pariccajatīti pariccāgavossaggo, nirodhanibbānadhātuyā cittaṃ

pakkhandatīti pakkhandanavossaggo, nirodhavasena ime dve vossaggā.

Sabbakilesānaṃ pahānāya chando uppajjati, chandavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, chandavasena pāmojjaṃ uppajjati, pāmojjavasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pāmojjavasena pīti uppajjati, pītivasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pītivasena passaddhi uppajjati, passaddhivasena

saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, passaddhivasena sukhaṃ uppajjati,

sukhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, sukhavasena obhāso uppajjati,

obhāsavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, obhāsavasena saṃvego

uppajjati, saṃvegavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saṃvejetvā cittaṃ

samādahati, samādhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Tathā samāhitaṃ

cittaṃ sādhukaṃ paggaṇhāti, paggahavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti,

tathāpaggahitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhati. Upekkhāvasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, upekkhāvasena nānattakilesehi cittaṃ vimuccati,

vimokkhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vimuttattā te dhammā

ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti,

bhāvitattā tato paṇītatare vivaṭṭanti, vivaṭṭanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, vivaṭṭitattā tato vossajati1. Vossaggavasena 2 saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, vossajjitattā3 tato nirujjhanti, nirodhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, nirodhavasena dve vossaggā: pariccāgavossaggo ca pakkhandanavossaggo

ca, kilese ca khandhe ca pariccajatīti pariccāgavossaggo, nirodhanibbānadhātuyā cittaṃ

pakkhandatīti pakkhandanavossaggo, nirodhavasena ime dve vossaggā.

Samādhindriyassa bhāvanāya chando uppajjati, chandavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, chandavasena pāmojjaṃ uppajjati, pāmojjavasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pāmojjavasena pīti uppajjati, pītivasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pītivasena passaddhi uppajjati, passaddhivasena

saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, passaddhivasena sukhaṃ uppajjati,

sukhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, sukhavasena obhāso uppajjati,

obhāsavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, obhāsavasena saṃvego

uppajjati, saṃvegavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saṃvejetvā cittaṃ

samādahati, samādhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Tathā samāhitaṃ

cittaṃ sādhukaṃ paggaṇhāti, paggahavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti,

tathāpaggahitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhati. Upekkhāvasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, upekkhāvasena nānattakilesehi cittaṃ vimuccati,

vimokkhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vimuttattā te dhammā

ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti,

bhāvitattā tato paṇītatare vivaṭṭanti, vivaṭṭanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, vivaṭṭitattā tato

Vossajati1. Vossaggavasena 2 saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vossajjitattā3

tato nirujjhanti, nirodhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, nirodhavasena

dve vossaggā: pariccāgavossaggo ca pakkhandanavossaggo ca, kilese ca khandhe ca

pariccajatīti pariccāgavossaggo, nirodhanibbānadhātuyā cittaṃ pakkhandatīti

pakkhandanavossaggo, nirodhavasena ime dve vossaggā.

Uddhaccassa pahānāya chando uppajjati, chandavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, chandavasena pāmojjaṃ uppajjati, pāmojjavasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pāmojjavasena pīti uppajjati, pītivasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pītivasena passaddhi uppajjati, passaddhivasena

saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, passaddhivasena sukhaṃ uppajjati,

sukhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, sukhavasena obhāso uppajjati,

obhāsavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, obhāsavasena saṃvego

uppajjati, saṃvegavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saṃvejetvā cittaṃ

samādahati, samādhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Tathā samāhitaṃ

cittaṃ sādhukaṃ paggaṇhāti, paggahavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti,

tathāpaggahitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhati. Upekkhāvasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, upekkhāvasena nānattakilesehi cittaṃ vimuccati,

vimokkhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vimuttattā te dhammā

ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti,

bhāvitattā tato paṇītatare vivaṭṭanti, vivaṭṭanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, vivaṭṭitattā tato vossajati1. Vossaggavasena 2 saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, vossajjitattā3 tato nirujjhanti, nirodhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, nirodhavasena dve vossaggā: pariccāgavossaggo ca pakkhandanavossaggo

ca, kilese ca khandhe ca pariccajatīti pariccāgavossaggo, nirodhanibbānadhātuyā cittaṃ

pakkhandatīti pakkhandanavossaggo, nirodhavasena ime dve vossaggā.

Uddhaccapariḷāhassa pahānāya chando uppajjati, chandavasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, chandavasena pāmojjaṃ uppajjati, pāmojjavasena

saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pāmojjavasena pīti uppajjati, pītivasena

saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pītivasena passaddhi uppajjati,

passaddhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, passaddhivasena sukhaṃ

uppajjati, sukhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, sukhavasena obhāso

uppajjati, obhāsavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, obhāsavasena

saṃvego uppajjati, saṃvegavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saṃvejetvā

cittaṃ samādahati, samādhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Tathā

samāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ paggaṇhāti, paggahavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, tathāpaggahitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhati. Upekkhāvasena

saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, upekkhāvasena nānattakilesehi cittaṃ

vimuccati, vimokkhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vimuttattā te

dhammā ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, bhāvitattā tato paṇītatare vivaṭṭanti, vivaṭṭanāvasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vivaṭṭitattā tato vossajati1. Vossaggavasena 2 saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vossajjitattā3 tato nirujjhanti, nirodhavasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, nirodhavasena dve vossaggā: pariccāgavossaggo ca

pakkhandanavossaggo ca, kilese ca khandhe ca pariccajatīti pariccāgavossaggo,

nirodhanibbānadhātuyā cittaṃ pakkhandatīti pakkhandanavossaggo, nirodhavasena ime dve

vossaggā.

Sabbakilesānaṃ pahānāya chando uppajjati, chandavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, chandavasena pāmojjaṃ uppajjati, pāmojjavasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pāmojjavasena pīti uppajjati, pītivasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pītivasena passaddhi uppajjati, passaddhivasena

saddhāvasena saddhindriyaṃadhimattaṃ hoti, passaddhivasena sukhaṃ uppajjati,

sukhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, sukhavasena obhāso uppajjati,

obhāsavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, obhāsavasena saṃvego

uppajjati,

Saṃvegavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saṃvejetvā cittaṃ samādahati,

samādhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Tathā samāhitaṃ cittaṃ

sādhukaṃ paggaṇhāti, paggahavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti,

tathāpaggahitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhati. Upekkhāvasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, upekkhāvasena nānattakilesehi cittaṃ vimuccati,

vimokkhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vimuttattā te dhammā

ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti,

bhāvitattā tato paṇītatare vivaṭṭanti, vivaṭṭanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, vivaṭṭitattā tato vossajati1. Vossaggavasena 2 saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, vossajjitattā3 tato nirujjhanti, nirodhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, nirodhavasena dve vossaggā: pariccāgavossaggo ca pakkhandanavossaggo

ca, kilese ca khandhe ca pariccajatīti pariccāgavossaggo, nirodhanibbānadhātuyā cittaṃ

pakkhandatīti pakkhandanavossaggo, nirodhavasena ime dve vossaggā.

1. Vosajjati-machasaṃ, 2. Vosaggavasena-machasaṃ, 3. Vosajjitattā-machasaṃ,

[BJT Page 420] [\x 420/]

Paññindriyassa bhāvanāya chando uppajjati, chandavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, chandavasena pāmojjaṃ uppajjati, pāmojjavasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pāmojjavasena pīti uppajjati, pītivasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pītivasena passaddhi uppajjati, passaddhivasena

saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, passaddhivasena sukhaṃ uppajjati,

sukhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, sukhavasena obhāso uppajjati,

obhāsavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, obhāsavasena saṃvego

uppajjati, saṃvegavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saṃvejetvā cittaṃ

samādahati, samādhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Tathā samāhitaṃ

cittaṃ sādhukaṃ paggaṇhāti, paggahavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti,

tathāpaggahitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhati. Upekkhāvasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, upekkhāvasena nānattakilesehi cittaṃ vimuccati,

vimokkhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vimuttattā te dhammā

ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti,

bhāvitattā tato paṇītatare vivaṭṭanti, vivaṭṭanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, vivaṭṭitattā tato vossajati1. Vossaggavasena 2 saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, vossajjitattā3 tato nirujjhanti, nirodhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, nirodhavasena dve vossaggā: pariccāgavossaggo ca pakkhandanavossaggo

ca, kilese ca khandhe ca pariccajatīti pariccāgavossaggo, nirodhanibbānadhātuyā cittaṃ

pakkhandatīti pakkhandanavossaggo, nirodhavasena ime dve vossaggā.

Avijjāya pahānāya chando uppajjati, chandavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ

hoti, chandavasena pāmojjaṃ uppajjati, pāmojjavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, pāmojjavasena pīti uppajjati, pītivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, pītivasena passaddhi uppajjati, passaddhivasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, passaddhivasena sukhaṃ uppajjati, sukhavasena

saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, sukhavasena obhāso uppajjati, obhāsavasena

saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, obhāsavasena saṃvego uppajjati,

saṃvegavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saṃvejetvā cittaṃ samādahati,

samādhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Tathā samāhitaṃ cittaṃ

sādhukaṃ paggaṇhāti, paggahavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti,

tathāpaggahitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhati. Upekkhāvasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, upekkhāvasena nānattakilesehi cittaṃ vimuccati,

vimokkhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vimuttattā te dhammā

ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti,

bhāvitattā tato paṇītatare vivaṭṭanti, vivaṭṭanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, vivaṭṭitattā tato vossajati1. Vossaggavasena 2 saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, vossajjitattā3 tato nirujjhanti, nirodhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, nirodhavasena dve vossaggā: pariccāgavossaggo ca pakkhandanavossaggo

ca, kilese ca khandhe ca pariccajatīti pariccāgavossaggo, nirodhanibbānadhātuyā cittaṃ

pakkhandatīti pakkhandanavossaggo, nirodhavasena ime dve vossaggā.

Avijjāpariḷāhassa pahānāya chando uppajjati, chandavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, chandavasena pāmojjaṃ uppajjati, pāmojjavasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pāmojjavasena pīti uppajjati, pītivasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pītivasena passaddhi uppajjati, passaddhivasena

saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, passaddhivasena sukhaṃ uppajjati,

sukhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, sukhavasena obhāso uppajjati,

obhāsavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, obhāsavasena saṃvego

uppajjati, saṃvegavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saṃvejetvā cittaṃ

samādahati, samādhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Tathā samāhitaṃ

cittaṃ sādhukaṃ paggaṇhāti, paggahavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti,

tathāpaggahitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhati. Upekkhāvasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, upekkhāvasena nānattakilesehi cittaṃ vimuccati,

vimokkhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vimuttattā te dhammā

ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti,

bhāvitattā tato paṇītatare vivaṭṭanti, vivaṭṭanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, vivaṭṭitattā tato vossajati1. Vossaggavasena 2 saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, vossajjitattā3 tato nirujjhanti, nirodhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, nirodhavasena dve vossaggā: pariccāgavossaggo ca pakkhandanavossaggo

ca, kilese ca khandhe ca pariccajatīti pariccāgavossaggo, nirodhanibbānadhātuyā cittaṃ

pakkhandatīti pakkhandanavossaggo, nirodhavasena ime dve vossaggā.

Diṭṭhekaṭṭhānaṃ kilesānaṃ pahānāya chando uppajjati, chandavasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, chandavasena pāmojjaṃ uppajjati, pāmojjavasena

saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pāmojjavasena pīti uppajjati, pītivasena

saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pītivasena passaddhi uppajjati,

passaddhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, passaddhivasena sukhaṃ

uppajjati, sukhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, sukhavasena obhāso

uppajjati, obhāsavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, obhāsavasena

saṃvego uppajjati, saṃvegavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saṃvejetvā

cittaṃ samādahati, samādhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Tathā

samāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ paggaṇhāti, paggahavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, tathāpaggahitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhati. Upekkhāvasena

saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, upekkhāvasena nānattakilesehi cittaṃ

vimuccati, vimokkhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vimuttattā te

dhammā ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, bhāvitattā tato paṇītatare vivaṭṭanti, vivaṭṭanāvasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vivaṭṭitattā tato vossajati1. Vossaggavasena 2 saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vossajjitattā3 tato nirujjhanti, nirodhavasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, nirodhavasena dve vossaggā: pariccāgavossaggo ca

pakkhandanavossaggo ca, kilese ca khandhe ca pariccajatīti pariccāgavossaggo,

nirodhanibbānadhātuyā cittaṃ pakkhandatīti pakkhandanavossaggo, nirodhavasena ime dve

vossaggā.

Oḷārikānaṃ kilesānaṃ pahānāya chando uppajjati, chandavasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, chandavasena pāmojjaṃ uppajjati, pāmojjavasena

saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pāmojjavasena pīti uppajjati, pītivasena

saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pītivasena passaddhi uppajjati,

passaddhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, passaddhivasena sukhaṃ

uppajjati, sukhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, sukhavasena obhāso

uppajjati, obhāsavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, obhāsavasena

saṃvego uppajjati,

Saṃvegavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saṃvejetvā cittaṃ samādahati,

samādhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Tathā samāhitaṃ cittaṃ

sādhukaṃ paggaṇhāti, paggahavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti,

tathāpaggahitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhati. Upekkhāvasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, upekkhāvasena nānattakilesehi cittaṃ vimuccati,

vimokkhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vimuttattā te dhammā

ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti,

bhāvitattā tato paṇītatare vivaṭṭanti, vivaṭṭanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, vivaṭṭitattā tato vossajati1. Vossaggavasena 2 saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, vossajjitattā3 tato nirujjhanti, nirodhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, nirodhavasena dve vossaggā: pariccāgavossaggo ca pakkhandanavossaggo

ca, kilese ca khandhe ca pariccajatīti pariccāgavossaggo, nirodhanibbānadhātuyā cittaṃ

pakkhandatīti pakkhandanavossaggo, nirodhavasena ime dve vossaggā.

Aṇusahagatānaṃ kilesānaṃ pahānāya chando uppajjati, chandavasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, chandavasena pāmojjaṃ uppajjati, pāmojjavasena

saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pāmojjavasena pīti uppajjati, pītivasena

saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, pītivasena passaddhi uppajjati,

passaddhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, passaddhivasena sukhaṃ

uppajjati, sukhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, sukhavasena obhāso

uppajjati, obhāsavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, obhāsavasena

saṃvego uppajjati, saṃvegavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saṃvejetvā

cittaṃ samādahati, samādhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Tathā

samāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ paggaṇhāti, paggahavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, tathāpaggahitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhati. Upekkhāvasena

saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, upekkhāvasena nānattakilesehi cittaṃ

vimuccati, vimokkhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vimuttattā te

dhammā ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, bhāvitattā tato paṇītatare vivaṭṭanti, vivaṭṭanāvasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vivaṭṭitattā tato vossajati1. Vossaggavasena 2 saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vossajjitattā3 tato nirujjhanti, nirodhavasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, nirodhavasena dve vossaggā: pariccāgavossaggo ca

pakkhandanavossaggo ca, kilese ca khandhe ca pariccajatīti pariccāgavossaggo,

nirodhanibbānadhātuyā cittaṃ pakkhandatīti pakkhandanavossaggo, nirodhavasena ime dve

vossaggā.

Sabbakilesānaṃ pahānāya chando uppajjati, chandavasena paññāvasena paññindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, chandavasena pāmojjaṃ uppajjati, pāmojjavasena paññāvasena paññindiyaṃ

adhimattaṃ hoti, pāmojjavasena pīti uppajjati, pītivasena paññāvasena paññindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, pītivasena passaddhi uppajjati, passaddhivasena paññāvasena paññindiyaṃ

adhimattaṃ hoti. Passaddhivasena sukhaṃ uppajjati, sukhavasena paññāvasena paññindiyaṃ

adhimattaṃ hoti, sukhavasena obhāso uppajjati, obhāsavasena paññāvasena paññindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, obhāsavasena saṃvego uppajjati, saṃvegavasena paññāvasena paññindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, saṃvejetvā1 cittaṃ samādahati, samādhivasena paññāvasena paññindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, tathā samāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ paggaṇhāti, paggahavasena paññāvasena

paññindiyaṃ adhimattaṃ hoti, tathā paggahitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhati,

upekkhāvasena nānattakilesehi cittaṃ vimuccati, vimokkhavasena paññāvasena

paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vimuttattā te dhammā ekarasā honti, ekarasaṭṭhena 2

bhāvanāvasena paññāvasena paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti, bhāvitattā tato paṇītatare

vivaṭṭanti 3. Vivaṭṭanāvasena paññāvasena paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vivaṭṭitattā tato

vossajati 4 vossaggavasena paññāvasena paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vossajjitattā tato

nirujjhanti, nirodhavasena paññāvasena paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti, nirodhavasena dve

vossaggā: pariccāgavossaggo ca, pakkhandanavossaggo ca, kilese ca khandhe ca pariccajatīti

[PTS Page 026] [\q 26/] pariccāgavossaggo, nirodhanibbānadhātuyā cittaṃ

pakkhandatīti pakkhandanavossaggo, nirodhavasena ime dve vossaggā.

Evaṃ adhimattaṭṭhena indriyāni daṭṭhabbāni.

Bhāṇavāro dutiyo5

Kathaṃ adhiṭṭhānaṭṭhena indriyāni daṭṭhabbāni:

Saddhindriyassa bhāvanāya chando uppajjati, chandavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhiṭṭhāti, chandavasena pāmojjaṃ uppajjati, pāmojjavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhiṭṭhāti. Pāmojjavasena pīti uppajjati, pītivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhiṭṭhāti,

pītivasena passaddhi uppajjati, passaddhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhiṭṭhāti.

Passaddhivasena sukhaṃ uppajjati, sukhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhiṭṭhāti.

Sukhavasena obhāso uppajjati, obhāsavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhiṭṭhāti,

obhāsavasena saṃvego uppajjati, saṃvegavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhiṭṭhāti,

saṃvejetvā1 cittaṃ samādahati, samādhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhiṭṭhāti,

tathā samāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ paggaṇhāti, paggahavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhiṭṭhāti, tathā paggahitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhati, upekkhāvasena saddhāvasena

saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Upekkhāvasena nānattakilesehi cittaṃ vimuccati,

vimokkhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, vimuttattā te dhammā

ekarasā honti, ekarasaṭṭhena 2 bhāvanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhiṭṭhāti,

bhāvitattā tato paṇītatare vivaṭṭanti 3 vivaṭṭanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhiṭṭhāti, vivaṭṭitattā tato vossajati 4 vossaggavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhiṭṭhāti, vossajjitattā tato nirujjhanti, nirodhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ

adhiṭṭhāti, nirodhavasena dve vossaggā: pariccāgavossaggo ca, pakkhandanavossaggo ca,

kilese ca khandhe ca pariccajatīti pariccāgavossaggo, nirodhanibbānadhātuyā cittaṃ

pakkhandatīti pakkhandanavossaggo, nirodhavasena ime dve vossaggā.

Evaṃ adhiṭṭhānaṭṭhena indriyāni daṭṭhabbāni.

1. Saṃvejitvā-[PT. 2.] Ekarasaṭṭhena-machasaṃpotthake tatthi, 3. Vivattanti-sī 1. 4.

Vosajjatī-machasaṃ. 5. Bhāṇavāraṃ niṭṭhitaṃ-syā, sī, [PTS.]

[BJT Page 422] [\x 422/]

Kathaṃ pariyādānaṭṭhena indriyāni daṭṭhabbāni:

Adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ assaddhiyaṃ pariyādiyati. Assaddhiyapariḷāhaṃ

pariyādiyati. Paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ kosajjaṃ pariyādiyati, kosajjapariḷāhaṃ

pariyādiyati. Upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ pamādaṃ pariyādiyati, pamādapariḷāhaṃ

pariyādiyati. Avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ uddhaccaṃ pariyādiyati, uddhaccapariḷāhaṃ

pariyādiyati. Dassanaṭṭhena paññindriyaṃ avijjaṃ pariyādiyati, avijjāpariḷāhaṃ pariyādiyati.

Nekkhamme pañcindriyāni kāmacchandaṃ pariyādiyanti, abyāpāde pañcindriyāni byāpādaṃ

pariyādiyanti. Ālokasaññāya pañcindriyāni thīnamiddhaṃ pariyādiyanti. Avikkhepe

pañcindriyāni uddhaccaṃ pariyādiyanti. Uddhaccapariḷāhaṃ pariyādiyanti. Dassanaṭṭhena

pañcindriyāni avijjaṃ pariyādiyanti, avijjāpariḷāhaṃ pariyādiyanti. Arahattamagge

pañcindriyāni sabbakilese pariyādiyanti.

Evaṃ pariyādānaṭṭhena indriyāni daṭṭhabbāni.

Kathaṃ patiṭṭhāpanaṭṭhena indriyāni daṭṭhabbāni:

Saddho saddhindriyaṃ adhimokekha patiṭṭhāpeti, saddhassa saddhindriyaṃ adhimokkhe

patiṭṭhāpeti. Viriyavā viriyindriyaṃ paggahe patiṭṭhāpeti, viriyavato viriyindriyaṃ paggahe

patiṭṭhāpeti. Satimā satindriyaṃ upaṭṭhāne patiṭṭhāpeti, satimato satindriyaṃ upaṭṭhāne

patiṭṭhāpeti. Samāhito samādhindriyaṃ avikkepe patiṭṭhāpeti, samāhitassa samādhindriyaṃ

avikkhepe patiṭṭhāpeti. Paññavā paññindriyaṃ dassane patiṭṭhāpeti, paññavato

paññindriyaṃ dassane patiṭṭhāpeti.

Yogāvacaro pañcindriyāni nekkhamme patiṭṭhāpeti, [PTS Page 027] [\q 27/]

yogāvacarassa pañcindiyāni nekkhamme patiṭṭhāpeti. Yogāvacaro pañcindriyāni abyāpāde

patiṭṭhāpeti, yogāvacarassa pañcindriyāni abyāpāde patiṭṭhāpeti. Yogāvacaro pañcindriyāni

ālokasaññāya patiṭṭhāpeti. Yogāvacarassa pañcindriyāni ālokasaññāya patiṭṭhāpeti.

Yogāvacaro pañcindriyāni avikkhepe patiṭṭhāpeti, yogāvacarassa pañcindriyāni avikkhepe

patiṭṭhāpeti. Yogāvacaro pañcindriyāni dassane patiṭṭhāpeti, yogāvacarassa pañcindriyāni

dassane patiṭṭhāpeti. Yogāvacaro pañcindriyāni arahatte patiṭṭhāpeti, yogāvacarassa

pañcindriyāni arahatte patiṭṭhāpeti.

Evaṃ patiṭṭhāpakaṭṭhena indriyāni daṭṭhabbāni.

Catutthasuttaniddeso.

Puthujjano samādhiṃ bhāvento1 katihākārehi upaṭṭhānakusalo hoti, sekkho2 samādhiṃ

bhāvento katihākārehi upaṭṭhānakusalo hoti, vītarāgo samādhiṃ

Bhāvento katihākārehi upaṭṭhānakusalo hoti:

Puthujjano samādhiṃ bhāvento sattahi ākārehi upaṭṭhānakusalo hoti. Sekkho samādhiṃ

bhāvento aṭṭhahi ākārehi upaṭṭhānakusalo hoti. Vītarāgo samādhiṃ bhāvento dasahi

ākārehi upaṭṭhānakusalo hoti.

1. Bhāvayanto-[PTS. 2.] Sekho-[PTS] sī.

[BJT Page 424] [\x 424/]

Puthujjano samādhiṃ bhāvento katamehi sattahākārehi upaṭṭhānakusalo hoti:

Āvajjitattā ārammaṇūpaṭṭhānakusalo hoti, samathanimittūpaṭṭhānakusalo hoti,

paggahanimittūpaṭṭhānakusalo hoti, avikkhepūpaṭṭhānakusalo hoti, obhāsūpaṭṭhānakusalo

hoti, sampahaṃsanūpaṭṭhānakusalo hoti, upekkhūpaṭṭhānakusalo hoti. Puthujjano samādhiṃ

bhāvento imehi sattahākārehi upaṭṭhānakusalo hoti.

Sekkho samādhiṃ bhāvento katamehi aṭṭhahā'kārehi upaṭṭhānakusalo hoti:

Āvajjitattā ārammaṇūpaṭṭhānakusalo hoti, samathanimittūpaṭṭhānakusalo hoti,

paggahanimittūpaṭṭhānakusalo hoti, avikkhepūpaṭṭhānakusalo hoti, obhāsūpaṭṭhānakusalo

hoti, sampahaṃsanūpaṭṭhānakusalo hoti, upekkhūpaṭṭhānakusalo hoti,

ekattupaṭṭhānakusalo hoti. Sekkho samādhiṃ bhāvento imehi aṭṭhāhākārehi

upaṭṭhānakusalo hoti.

Vītarāgo samādhiṃ bhāvento katamehi dasahākārehi upaṭṭhānakusalo hoti: [PTS Page 028]

[\q 28/]

Āvajjitattā ārammaṇūpaṭṭhānakusalo hoti, samathanimittūpaṭṭhānakusalo hoti,

paggahanimittūpaṭṭhānakusalo hoti, avikkhepūpaṭṭhānakusalo hoti, obhāsūpaṭṭhānakusalo

hoti, sampahaṃsanūpaṭṭhānakusalo hoti, upekkhūpaṭṭhānakusalo hoti,

ekattūpaṭṭhānakusalo hoti, ñāṇūpaṭṭhānakusalo hoti, vimuttupaṭṭhānakusalo3 hoti.

Vītarāgo samādhiṃ bhāvento imehi dasahā'kārehi upaṭṭhānakusalo hoti.

Puthujjano vipassanaṃ bhāvento1 katihā'kārehi upaṭṭhānakusalo hoti, katihā'kārehi

anupaṭṭhānakusalo hoti, sekkho2 vipassanaṃ bhāvento katihākārehi upaṭṭhānakusalo hoti,

katihā'kārehi anupaṭṭhānakusalo hoti, vītarāgo vipassanaṃ bhāvento katihā'kārehi

upaṭṭhānakusalo hoti, katihākārehi anupaṭṭhānakusalo hoti:

Puthujjano vipassanaṃ bhāvento navahākārehi upaṭṭhānakusalo hoti, navahākārehi

anupaṭṭhānakusalo hoti, sekkho vipassanaṃ bhāvento dasahākārehi upaṭṭhānakusalo hoti,

dasahākārehi anupaṭṭhānakusalo hoti. Vītarāgo vipassanaṃ bhāvento dvādasahi ākārehi

upaṭṭhānakusalo hoti, dvādasahi ākārehi anupaṭṭhānakusalo hoti.

Puthujjano vipassanaṃ bhāvento1 katamehi navahākārehi upaṭṭhānakusalo hoti, katamehi

navahā'kārehi anupaṭṭhānakusalo hoti:

Aniccato upaṭṭhānakusalo hoti, niccato anupaṭṭhānakusalo hoti, dukkhato upaṭṭhānakusalo

hoti, sukhato anupaṭṭhānakusalo hoti, anattato upaṭṭhānakusalo hoti, attato

anupaṭṭhānakusalo hoti, khayato upaṭṭhānakusalo hoti, ghanato anupaṭṭhānakusalo hoti,

vayato upaṭṭhānakusalo hoti, āyūhanānupaṭṭhānakusalo hoti. Viparināmupaṭṭhānakusalo

hoti, dhuvato anupaṭṭhānakusalo hoti, animittupaṭṭhānakusalo hoti,

nimittānupaṭṭhānakusalo hoti. Appaṇihitupaṭṭhānakusalo hoti, paṇidhānupaṭṭhānakusalo

hoti, suññatūpaṭṭhānakusalo hoti, abhinivesānupaṭṭhānakusalo hoti. Puthujjano vipassanaṃ

bhāvento imehi navahākārehi upaṭṭhānakusalo hoti, imehi navahākārehi anupaṭṭhānakusalo

hoti.

1. Bhāvayanto-[PTS. 2.] Sekho-[PTS,] sī. 3. Cittūpaṭṭhānakusalo-syā.

[BJT Page 426] [\x 426/]

Sekkho vipassanaṃ bhāvento katamehi dasahā'kārehi [PTS Page 029] [\q 29/]

upaṭṭhānakusalo hoti, katamehi dasahā'kārehi anupaṭṭhānakusalo hoti:

Aniccato upaṭṭhānakusalo hoti, niccato anupaṭṭhānakusalo hoti, dukkhato upaṭṭhānakusalo

hoti, sukhato anupaṭṭhānakusalo hoti, anattato upaṭṭhānakusalo hoti, attato

anupaṭṭhānakusalo hoti, khayato upaṭṭhānakusalo hoti, ghanato anupaṭṭhānakusalo hoti,

vayato upaṭṭhānakusalo hoti, āyūhanānupaṭṭhānakusalo hoti. Viparināmupaṭṭhānakusalo

hoti, dhuvato anupaṭṭhānakusalo hoti, animittupaṭṭhānakusalo hoti,

nimittānupaṭṭhānakusalo hoti. Appaṇihitupaṭṭhānakusalo hoti, paṇidhānupaṭṭhānakusalo

hoti, suññatūpaṭṭhānakusalo hoti, abhinivesānupaṭṭhānakusalo hoti, ñāṇūpaṭṭhānakusalo

hoti, aññāṇānupaṭṭhānakusalo hoti. Sekkho vipassanaṃ bhāvento imehi dasahākārehi

upaṭṭhānakusalo hoti, imehi dasahākārehi anupaṭṭhānakusalo hoti.

Vītarāgo vipassanaṃ bhāvento katamehi dvādasahi ākārehi upaṭṭhānakusalo hoti, katamehi

dvādasahi ākārehi anupaṭṭhānakusalo hoti:

Aniccato upaṭṭhānakusalo hoti, niccato anupaṭṭhānakusalo hoti, dukkhato upaṭṭhānakusalo

hoti, sukhato anupaṭṭhānakusalo hoti, anattato upaṭṭhānakusalo hoti, attato

anupaṭṭhānakusalo hoti, khayato upaṭṭhānakusalo hoti, ghanato anupaṭṭhānakusalo hoti,

vayato upaṭṭhānakusalo hoti, āyūhanānupaṭṭhānakusalo hoti. Viparināmupaṭṭhānakusalo

hoti, dhuvato anupaṭṭhānakusalo hoti, animittupaṭṭhānakusalo hoti,

nimittānupaṭṭhānakusalo hoti. Appaṇihitupaṭṭhānakusalo hoti, paṇidhānupaṭṭhānakusalo

hoti, suññatūpaṭṭhānakusalo hoti, abhinivesānupaṭṭhānakusalo hoti, ñāṇūpaṭṭhānakusalo

hoti, aññāṇānupaṭṭhānakusalo hoti, visaññegūpaṭṭhānakusalo hoti,

saññegānupaṭṭhānakusalo hoti. Nirodhūpaṭṭhānakusalo hoti, saṅkhārānupaṭṭhānakusalo

hoti. Vītarāgo vipassanaṃ bhāvento imehi dvādasahi ākārehi upaṭṭhānakusalo hoti, imehi

dvādasahi ākārehi anupaṭṭhānakusalo hoti.

Āvajjitattā ārammaṇūpaṭṭhānakusalavasena indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti,

samatthañca paṭivijjhati, samathanimittūpaṭṭhānakusalavasena indriyāni samodhāneti,

gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati, paggahanimittūpaṭṭhānakusalavasena indriyāni

samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati, avikkhepūpaṭṭhānakusalavasena

indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati,

obhāsūpaṭṭhānakusalavasena indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca

paṭivijjhati, sampahaṃsanūpaṭṭhānakusalavasena indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti,

samatthañca paṭivijjhati, upekkhānupaṭṭhānakusalavasena indriyāni samodhāneti, gocarañca

pajānāti, samatthañca paṭivijjhati, dhamme samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca

paṭivijjhati.

Indriyāni samodhānetīti kathaṃ indriyāni samodhāneti: adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ

samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati,

samathanimittūpaṭṭhānakusalavasena indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti,

samatthañca paṭivijjhati, paggahanimittūpaṭṭhānakusalavasena indriyāni samodhāneti,

gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati, avikkhepūpaṭṭhānakusalavasena indriyāni

samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati, obhāsūpaṭṭhānakusalavasena

indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati,

sampahaṃsanūpaṭṭhānakusalavasena indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti,

samatthañca paṭivijjhati, upekkhānupaṭṭhānakusalavasena indriyāni samodhāneti, gocarañca

pajānāti, samatthañca paṭivijjhati, dhamme samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca

paṭivijjhati. Ekattupaṭṭhānakusalavasena indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti,

samatthañca paṭivijjhati, ñāṇupaṭṭhānakusalavasena indriyāni samodhāneti, gocarañca

pajānāti, samatthañca paṭivijjhati, vimuttupaṭṭhāna1 kusalavasena indriyāni samodhāneti,

gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati.

Aniccato upaṭṭhānakusalavasena indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca

paṭivijjhati, niccato anupaṭṭhānakulavasena indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti,

samatthañca paṭivijjhati. Dukkhato upaṭṭhānakusalavasena indriyāni samodhāneti,

gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati. Sukhato anupaṭṭhānakusalavasena indriyāni

samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati. Anattato upaṭṭhānakusalavasena

indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati. Khayato

upaṭṭhānakusalavasena indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati.

Ghanato anupaṭṭhānakusalavasena indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca

paṭivijjhati. Vayato upaṭṭhānakusalavasena indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti,

samatthañca paṭivijjhati. Āyūhanānupaṭṭhānakusalavasena indriyāni samodhāneti, gocarañca

pajānāti, samatthañca paṭivijjhati. Viparināmūpaṭṭhānakusalavasena indriyāni samodhāneti,

gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati. Dhuvato anupaṭṭhānakusalavasena indriyāni

samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati. Animittūpaṭṭhānakusalavasena

indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati.

Nimittānupaṭṭhānakusalavasena indiyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca

paṭivijjhati. Appaṇihitūpaṭṭhānakusalavasena indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti,

samatthañca paṭivijjhati. Paṇidhānupaṭṭhāna 2kusalavasena indriyāni samodhāneti,

gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati. Suññatūpaṭṭhānakusalavasena indriyāni

samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati.

Abhinivesānupaṭṭhānakusalavasena indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca

paṭivijjhati. Ñāṇupaṭṭhānakusalavasena indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti,

samatthañca paṭivijjhati. Aññāṇānupaṭṭhānakusalavasena indriyāni samodhāneti, gocarañca

pajānāti, samatthañca paṭivijjhati. Visaññogūpaṭṭhānakusalavasena indriyāni samodhāneti,

gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati. Saññogānupaṭṭhānakusalavasena indriyāni

samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati. Nirodhūpaṭṭhānakusalavasena

indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati.

Saṅkhārānupaṭṭhānakusalavasena indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca

paṭivijjhati. [PTS Page 030] [\q 30/]

1. Cittūpaṭṭhāna-syā. 2. Paṇidhianupaṭṭhāna-machasaṃ.

[BJT Page 428] [\x 428/]

Catusaṭṭhiyā ākārehi tiṇṇannaṃ indriyānaṃ vasībhāvatā paññā āsavānaṃ khaye ñāṇaṃ,

katamesaṃ tiṇṇannaṃ indriyānaṃ: anaññātaññassāmītindriyassa aññindriyassa

aññātāvindriyassa.

Anaññātaññāssāmītindriyaṃ kati ṭhānāni gacchati, aññindriyaṃ kati ṭhanāni gacchati,

aññātāvindriyaṃ kati ṭhānāni gacchati:

Anaññātaññassāmītindriyaṃ ekaṃ ṭhānaṃ gacchati, sotipattimaggaṃ. Aññindriyaṃ cha

ṭhānāni gacchati, sotāpattiphalaṃ. Sakadāgāmimaggaṃ sakadāgāmiphalaṃ anāgāmimaggaṃ

anāgāmiphalaṃ arahattamaggaṃ, aññātāvindriyaṃ ekaṃ ṭhānaṃ gacchati, arahattaphalaṃ.

Sotāpattimaggakkhaṇe anaññātaññassāmītindriyassa saddhindiyaṃ adhimokkhaparivāraṃ

hoti, viriyindriyaṃ paggahaparivāraṃ hoti, satindriyaṃ upaṭṭhānaparivāraṃ hoti,

samādhindriyaṃ avikkhepaparivāraṃ hoti, paññindriyaṃ dassanaparivāraṃ hoti, manindriyaṃ

vijānanaparivāraṃ hoti, somanassindriyaṃ abhisandanaparivāraṃ1 hoti, jīvitindriyaṃ

pavattasantatādhipateyyaparivāraṃ hoti. Sotāpattimaggakkhaṇe jātā dhammā sabbeva kusalā

honti ṭhapetvā cittasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ, sabbeva anāsavā honti, sabbeva niyyānikā honti,

sabbeva apacayagāmino honti, sabbeva lokuttaraṃ honti, sabbeva nibbānārammaṇā honti.

Sotāpattimaggakkhaṇe anaññātaññassāmītindriyassa imāni aṭṭhindiyāni sahajātaparivārā

honti, aññamaññaparivārā honti, nissayaparivārā honti, sampayuttaparivārā honti, sahagatā

honti, sahajātā honti, saṃsaṭṭhā honti, sampayuttā honti. Teva tassa ākārā ceva honti

parivārā ca 2.

Sotāpattiphalakkhaṇe anaññātaññassāmītindriyassa saddhindiyaṃ adhimokkhaparivāraṃ

hoti, viriyindriyaṃ paggahaparivāraṃ hoti, satindriyaṃ upaṭṭhānaparivāraṃ hoti,

samādhindriyaṃ avikkhepaparivāraṃ hoti, paññindriyaṃ dassanaparivāraṃ hoti, manindriyaṃ

vijānanaparivāraṃ hoti, somanassindriyaṃ abhisandanaparivāraṃ1 hoti, jīvitindriyaṃ

pavattasantatādhipateyyaparivāraṃ hoti. Sotāpattiphalakkhaṇe jātā dhammā sabbeva kusalā

honti ṭhapetvā cittasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ, sabbeva anāsavā honti, sabbeva niyyānikā honti,

sabbeva apacayagāmino honti, sabbeva lokuttaraṃ honti, sabbeva nibbānārammaṇā honti.

Sotāpattiphalakkhaṇe anaññātaññassāmītindriyassa imāni aṭṭhindiyāni sahajātaparivārā

honti, aññamaññaparivārā honti, nissayaparivārā honti, sampayuttaparivārā honti, sahagatā

honti, sahajātā honti, saṃsaṭṭhā honti, sampayuttā honti. Teva tassa ākārā ceva honti

parivārā ca 2.

Sakadāgāmiphalakkhaṇe anaññātaññassāmītindriyassa saddhindiyaṃ adhimokkhaparivāraṃ

hoti, viriyindriyaṃ paggahaparivāraṃ hoti, satindriyaṃ upaṭṭhānaparivāraṃ hoti,

samādhindriyaṃ avikkhepaparivāraṃ hoti, paññindriyaṃ dassanaparivāraṃ hoti, manindriyaṃ

vijānanaparivāraṃ hoti, somanassindriyaṃ abhisandanaparivāraṃ1 hoti, jīvitindriyaṃ

pavattasantatādhipateyyaparivāraṃ hoti. Sakadāgāmiphalakkhaṇe jātā dhammā sabbeva

kusalā honti ṭhapetvā cittasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ, sabbeva anāsavā honti, sabbeva niyyānikā

honti, sabbeva apacayagāmino honti, sabbeva lokuttaraṃ honti, sabbeva nibbānārammaṇā

honti. Sakadāgāmiphalakkhaṇe anaññātaññassāmītindriyassa imāni aṭṭhindiyāni

sahajātaparivārā honti, aññamaññaparivārā honti, nissayaparivārā honti, sampayuttaparivārā

honti, sahagatā honti, sahajātā honti, saṃsaṭṭhā honti, sampayuttā honti. Teva tassa ākārā

ceva honti parivārā ca 2.

Anāgāmiphalakkhaṇe anaññātaññassāmītindriyassa saddhindiyaṃ adhimokkhaparivāraṃ

hoti, viriyindriyaṃ paggahaparivāraṃ hoti, satindriyaṃ upaṭṭhānaparivāraṃ hoti,

samādhindriyaṃ avikkhepaparivāraṃ hoti, paññindriyaṃ dassanaparivāraṃ hoti, manindriyaṃ

vijānanaparivāraṃ hoti, somanassindriyaṃ abhisandanaparivāraṃ1 hoti, jīvitindriyaṃ

pavattasantatādhipateyyaparivāraṃ hoti. Anāgāmiphalakkhaṇe jātā dhammā sabbeva kusalā

honti ṭhapetvā cittasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ, sabbeva anāsavā honti, sabbeva niyyānikā honti,

sabbeva apacayagāmino honti, sabbeva lokuttaraṃ honti, sabbeva nibbānārammaṇā honti.

Anāgāmiphalakkhaṇe anaññātaññassāmītindriyassa imāni aṭṭhindiyāni sahajātaparivārā

honti, aññamaññaparivārā honti, nissayaparivārā honti, sampayuttaparivārā honti, sahagatā

honti, sahajātā honti, saṃsaṭṭhā honti, sampayuttā honti. Teva tassa ākārā ceva honti

parivārā ca 2.

Arahattaphalakkhaṇe aññātāvindriyassa saddhindriyaṃ adhimokkhaparivāraṃ hoti,

viriyindriyaṃ paggahaparivāraṃ hoti, satindriyaṃ upaṭṭhānaparivāraṃ hoti, samādhindriyaṃ

avikkhepaparivāraṃ hoti, paññindriyaṃ dassanaparivāraṃ hoti, manindriyaṃ

vijānanaparivāraṃ hoti, somanassindriyaṃ abhisandanaparivāraṃ1 hoti, jīvitindriyaṃ

pavattasantatādhipateyyaparivāraṃ hoti. Arahattaphalakkhaṇe jātā dhammā sabbeva

abyākatā honti ṭhapetvā cittasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ, sabbeva anāsavā honti, sabbeva lokuttarā

honti, sabbeva nibbānārammaṇā honti. Arahattaphalakkhaṇe aññātāvindriyassa [PTS Page

031] [\q 31/] imāni aṭṭhindriyāni sahajātaparivārā honti, aññamaññaparivārā honti,

nissayaparivārā honti, sampayuttaparivārā honti, sahagatā honti, sahajātā honti, saṃsaṭṭhā

honti, sampayuttā honti. Teva tassa ākārā ceva honti parivārā ca 2. Iti imāni aṭṭhaṭṭhakāni

3 catusaṭṭhi honti.

Āsavāni katame te āsavā: kāmāsavo bhavāsavo diṭṭhāsavo avijjāsavo.

Katthete āsavā khīyanti: sotāpattimaggena anavaseso diṭṭhāsavo khīyati, apāyagamanīyo

kāmāsavo khīyati, apāyagamanīyo bhavāsavo khīyati, apāyagamanīyo avijjāsavo khīyati;

etthe'ta āsavā khīyanti. Sakadāgāmimaggena oḷāriko kāmāsavo khīyati, tadekaṭṭho

bhavāsavo khīyati, tadekaṭṭho avijjāsavo khīyati. Etthe'te āsavā khīyanti. Anāgāmimaggena

anavaseso kāmāsavo khīyati, tadekaṭṭho bhavāsavo khīyati, tadekaṭṭho avijjāsavo khīyati.

Etthe'te āsavā khīyanti; arahattamaggena anavaseso bhavāsavo khīyati, anavaseso avijjāsavo

khīyati. Etthe'te āsavā khīyanti.

1. Abhinandanaparivāraṃ-syā, [PTS 2.] Parivārā-sī 1, 3. Aṭṭhakāni-[PTS,]

aṭṭhaaṭṭhakāni-machasaṃ, aṭṭhādhikāni-sī 1.

[BJT Page 430] [\x 430/]

Na tassa addiṭṭha 1 midhatthi kiñci

Atho aviññātamajānitabbaṃ,

Sabbaṃ abhiññāsi yadatthi neyyaṃ

Tathāgato tena samantacakkhū'ti.

Samantacakkhūti kenaṭṭhena samantacakkhu: cuddasa buddhañāṇāni: dukkhe ñāṇaṃ

buddhañāṇaṃ, dukkhasamudaye ñāṇaṃ, buddhañāṇaṃ, dukkhanirodhe ñāṇaṃ, buddha

ñāṇaṃ, dukkhanirodagāminiyā paṭipadāya ñāṇaṃ, buddha ñāṇaṃ, atthapaṭisambhide

ñāṇaṃ, buddha ñāṇaṃ, dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ, buddha ñāṇaṃ, niruttipaṭisambhide

ñāṇaṃ, buddha ñāṇaṃ, paṭihānapaṭisambhide ñāṇaṃ, buddha ñāṇaṃ, indriyaparopariyatta

ñāṇaṃ, buddha ñāṇaṃ, sattānaṃ āsayānusaye ñāṇaṃ, buddha ñāṇaṃ, yamakapāṭihīre

ñāṇaṃ, buddha ñāṇaṃ, mahākaruṇāsamāpattiyā ñāṇaṃ, buddha ñāṇaṃ, sabbaññutañāṇaṃ,

buddha ñāṇaṃ, anāvaraṇañāṇaṃ, buddha ñāṇaṃ, imāni cuddasa buddhañāṇāni. Imesaṃ

cuddasannaṃ buddhañāṇānaṃ aṭṭha ñāṇāni sāvakasādhāraṇāni, cha ñāṇāni asādhāraṇāni

sāvakehi.

'Yāvatā dukkhassa dukkhaṭṭho ñāto, aññāto dukkhaṭṭho natthi'ti samantacakkhu. Yaṃ

samantacakkhu, taṃ paññindiyaṃ, paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ,

paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ, avikkhepaṭṭhena

samādhindriyaṃ.

'Yāvatā dukkhassa dukkhaṭṭho diṭṭho vidito sacchikato 032 phassito paññāya, aphassito

paññāya dukkhaṭṭho natthi'ti samantacakkhu. Yaṃ samantacakkhu, taṃ paññindriyaṃ,

paññindiyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ,

upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ.

'Yāvatā samudayassa samudayaṭṭho ñāto, aññāto samudayaṭṭho natthi'ti samantacakkhu.

Yaṃ samantacakkhu, taṃ paññindiyaṃ, paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena

saddhindriyaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ,

avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ.

'Yāvatā samudayassa samudayaṭṭho diṭṭho vidito sacchikato phassito paññāya, aphassito

paññāya samudayaṭṭho natthi'ti samantacakkhu. Yaṃ samantacakkhu, taṃ paññindriyaṃ,

paññindiyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ,

upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ.

'Yāvatā nirodhassa nirodhaṭṭho ñāto, aññāto nirodhaṭṭho natthi'ti samantacakkhu. Yaṃ

samantacakkhu, taṃ paññindiyaṃ, paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ,

paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ, avikkhepaṭṭhena

samādhindriyaṃ.

'Yāvatā nirodhassa nirodhaṭṭho diṭṭho vidito sacchikato phassito paññāya, aphassito

paññāya nirodhaṭṭho natthi'ti samantacakkhu. Yaṃ samantacakkhu, taṃ paññindriyaṃ,

paññindiyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ,

upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ.

'Yāvatā maggassa maggaṭṭho ñāto, aññāto maggaṭṭho natthi'ti samantacakkhu. Yaṃ

samantacakkhu, taṃ paññindiyaṃ, paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ,

paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ, avikkhepaṭṭhena

samādhindriyaṃ.

'Yāvatā maggassa maggaṭṭho diṭṭho vidito sacchikato phassito paññāya, aphassito paññāya

maggaṭṭho natthi'ti samantacakkhu. Yaṃ samantacakkhu, taṃ paññindriyaṃ, paññindiyassa

vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena

satindriyaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ.

'Yāvatā atthapaṭisambhidāya atthapaṭisambhidaṭṭho ñāto, aññāto atthapaṭisambhidaṭṭho

natthi'ti samantacakkhu. Yaṃ samantacakkhu, taṃ paññindiyaṃ, paññindriyassa vasena

adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena

satindriyaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ.

'Yāvatā atthapaṭisambhidāya atthapaṭisambhidaṭṭho diṭṭho vidito sacchikato phassito

paññāya, aphassito paññāya atthapaṭisambhidaṭṭho natthi'ti samantacakkhu. Yaṃ

samantacakkhu, taṃ paññindriyaṃ, paññindiyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ,

paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ, avikkhepaṭṭhena

samādhindriyaṃ.

'Yāvatā dhammapaṭisambhidāya dhammapaṭisambhidaṭṭho ñāto, aññāto

dhammapaṭisambhidaṭṭho natthi'ti samantacakkhu. Yaṃ samantacakkhu, taṃ paññindiyaṃ,

paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ,

upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ.

'Yāvatā dhammapaṭisambhidāya dhammapaṭisambhidaṭṭho diṭṭho vidito sacchikato

phassito paññāya, aphassito paññāya dhammapaṭisambhidaṭṭho natthi'ti samantacakkhu.

Yaṃ samantacakkhu, taṃ paññindriyaṃ, paññindiyassa vasena adhimokkhaṭṭhena

saddhindriyaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ,

avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ.

'Yāvatā niruttipaṭisambhidāya niruttipaṭisambhidaṭṭho ñāto, aññāto

niruttipaṭisambhidaṭṭho natthi'ti samantacakkhu. Yaṃ samantacakkhu, taṃ paññindiyaṃ,

paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ,

upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ.

'Yāvatā niruttipaṭisambhidāya niruttipaṭisambhidaṭṭho diṭṭho vidito sacchikato phassito

paññāya, aphassito paññāya niruttipaṭisambhidaṭṭho natthi'ti samantacakkhu. Yaṃ

samantacakkhu, taṃ paññindriyaṃ, paññindiyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ,

paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ, avikkhepaṭṭhena

samādhindriyaṃ.

'Yāvatā paṭibhānapaṭisambhidāya paṭibhānapaṭisambhidaṭṭho ñāto, aññāto

paṭibhānapaṭisambhidaṭṭho natthi'ti samantacakkhu. Yaṃ samantacakkhu, taṃ paññindiyaṃ,

paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ,

upaṭṭhānaṭṭhena

Satindriyaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ.

'Yāvatā paṭibhānapaṭisambhidāya paṭibhānapaṭisambhidaṭṭho diṭṭho vidito sacchikato

phassito paññāya, aphassito paññāya paṭibhānapaṭisambhidaṭṭho natthi'ti samantacakkhu.

Yaṃ samantacakkhu, taṃ paññindriyaṃ, paññindiyassa vasena adhimokkhaṭṭhena

saddhindriyaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ,

avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ.

'Yāvatā indriyaparopariyatte ñāṇaṃ ñāto, aññāto indriyaparopariyatte ñāṇaṃ natthi'ti

samantacakkhu. Yaṃ samantacakkhu, taṃ paññindiyaṃ, paññindriyassa vasena

adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena

satindriyaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ.

'Yāvatā indriyaparopariyatte ñāṇaṃ diṭṭho vidito sacchikato phassito paññāya, aphassito

paññāya indriyaparopariyatte ñāṇaṃ natthi'ti samantacakkhu. Yaṃ samantacakkhu, taṃ

paññindriyaṃ, paññindiyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ, paggahaṭṭhena

viriyindriyaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ.

'Yāvatā sattānaṃ āsayānusaye ñāṇaṃ ñāto, aññāto āsayānusaye ñāṇaṃ natthi'ti

samantacakkhu. Yaṃ samantacakkhu, taṃ paññindiyaṃ, paññindriyassa vasena

adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena

satindriyaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ.

'Yāvatā sattānaṃ āsayānusaye ñāṇaṃ diṭṭho vidito sacchikato phassito paññāya, aphassito

paññāya āsayānusaye ñāṇaṃ natthi'ti samantacakkhu. Yaṃ samantacakkhu, taṃ

paññindriyaṃ, paññindiyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ, paggahaṭṭhena

viriyindriyaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ.

'Yāvatā yamakapāṭihīre ñāṇaṃ ñāto, aññāto yamakapāṭihīre ñāṇaṃ natthi'ti

samantacakkhu. Yaṃ samantacakkhu, taṃ paññindiyaṃ, paññindriyassa vasena

adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena

satindriyaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ.

'Yāvatā yamakapāṭihīre ñāṇaṃ diṭṭho vidito sacchikato phassito paññāya, aphassito

paññāya yamakapāṭihīre ñāṇaṃ natthi'ti samantacakkhu. Yaṃ samantacakkhu, taṃ

paññindriyaṃ, paññindiyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ, paggahaṭṭhena

viriyindriyaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ.

'Yāvatā mahākaruṇāsamāpattiyā ñāṇaṃ ñāto, aññāto mahākaruṇāsamāpattiyā ñāṇaṃ

natthi'ti samantacakkhu. Yaṃ samantacakkhu, taṃ paññindiyaṃ, paññindriyassa vasena

adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena

satindriyaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ.

'Yāvatā mahākaruṇāsamāpattiyā ñāṇaṃ diṭṭho vidito sacchikato phassito paññāya,

aphassito paññāya mahākaruṇāsamāpattiyā ñāṇaṃ natthi'ti samantacakkhu. Yaṃ

samantacakkhu, taṃ paññindriyaṃ, paññindiyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ,

paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ, avikkhepaṭṭhena

samādhindriyaṃ.

Yāvatā sadevakassa lokassa samārakassa sabrahmakassa sasasamaṇabrāhmaṇiyā pajāya

sadevamanussāya diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā,

taṃ2 ñātaṃ diṭṭhaṃ viditaṃ sacchikataṃ phassitaṃ paññāya, aphassitaṃ paññāya natthi'ti

samantacakkhu. Yaṃ samantacakkhu, taṃ paññindriyaṃ, paññindriyassa vasena

adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ, paggahaṭṭhena viriyindriyaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena

satindriyaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ.

1. Adiṭṭha-syā, [PTS. 2. ']Taṃ' iti-syā [PTS,] potthakesu natthi.

[BJT Page 432] [\x 432/]

Saddahanto paggaṇhāti, paggaṇhanto saddahati. Saddahanto upaṭṭhāpeti, upaṭṭhāpento

saddahati. Saddahanto samādahati, samādahanto saddahati saddahanto pajānāti, pajānanto

saddahati. Paggaṇhanto upaṭṭhāpeti, upaṭṭhāpento paggaṇhāti. Paggaṇhanto samādahati,

samādahanto paggaṇhāti. Paggaṇhanto pajānāti, pajānanto paggaṇhāti. Paggaṇanto

saddahati, saddahanto paggaṇhāti. Upaṭṭhāpento samādahati, samādahanto upaṭṭhāpeti.

Upaṭṭhāpento pajānāti, pajānanto

Upaṭṭhāpeti. Upaṭṭhāpento saddahati, saddahanto upaṭṭhāpeti. Upaṭṭhāpento paggaṇhāti,

paggaṇhanto upaṭṭhāpeti. Samādahanto pajānāti, pajānanto samādahati. Samādahanto

saddahati, saddahanto samādahati. Samādahanto paggaṇhāti, paggaṇhanto samādahati.

Samādahanto upaṭṭhāpeti, upaṭṭhāpento samādahati. Pajānanto saddahati, saddahanto

pajānāti. Pajānanto paggaṇhāti. Paggaṇhanto pajānāti. Pajānanto upaṭṭhāpeti, upaṭṭhāpento

pajānāti. Pajānanto samādahati, samādahanto pajānāti.

Saddahitattā paggahitaṃ, paggahitattā saddahitaṃ; saddahitattā upaṭṭhipitaṃ, upaṭṭhipitattā

saddahitaṃ; saddahitattā samādahitaṃ, samādahitattā saddahitaṃ; saddahitattā pajānitaṃ,

pajānitattā saddahitaṃ; paggahitattā upaṭṭhāpitaṃ, upaṭṭhāpitattā paggahitaṃ; paggahitattā

samādahitaṃ, samādahitattā paggahitaṃ; paggahitattā pajānitaṃ, pajānitattā paggahitaṃ;

paggahitattā saddahitaṃ, [PTS Page 033] [\q 33/] saddahitattā paggahitaṃ;

upaṭṭhāpitattā samādahitaṃ, samādahitattā upaṭṭhāpitaṃ; upaṭṭhāpitattā pajānitaṃ,

pajānitattā upaṭṭhāpitaṃ; upaṭṭhāpitattā saddahitaṃ, saddahitattā upaṭṭhāpitaṃ;

upaṭṭhāpitattā paggahitaṃ, paggahitattā upaṭṭhāpitaṃ; samādahitattā pajānitaṃ, pajānitattā

samādahitaṃ; samādahitattā saddahitaṃ, saddahitattā samādahitaṃ; samādahitattā

paggahitaṃ, paggahitattā samādahitaṃ; samādahitattā upaṭṭhāpitaṃ, upaṭṭhāpitattā

samādahitaṃ; pajānitattā saddahitaṃ, saddahitattā pajānitaṃ; pajānitattā paggahitaṃ,

paggahitattā pajānitaṃ; pajānitattā upaṭṭhāpitaṃ, upaṭṭhāpitattā pajānitaṃ; pajānitattā

samādahitaṃ, samādahitattā pajānitaṃ.

Yaṃ buddhacakkhu, taṃ buddhañāṇaṃ; yaṃ buddhañāṇaṃ, taṃ buddhacakkhu, yena

cakkhunā tathāgato satte passati apparajakkhe mahārajakkhe tikkhindriye mudindriye

svākāre dvākāre suviññāpaye duviññāpaye appekacce paralokavajjabhayadassāvino1

appekacce na paralokavajjabhayadassāvino.

1. Bhayadassāvine - syā,

[BJT Page 434] [\x 434/]

Apparajakkhe mahārajakkheti saddho puggalo apparajakkho, assaddho puggalo

mahārajakkho; āraddhaviriyo puggalo apparajakkho, kusīto puggalo mahārajakkho;

upaṭṭhitasati 1, puggalo apparajakkho, muṭṭhassati puggalo mahārajakkho; samāhito

puggalo apparajakkho; asamāhito puggalo mahārajakkho; paññavā puggalo apparajakkho,

duppañño puggalo mahārajakkho.

Tikkhindriye mudindriyeti. Saddho puggalo tikkhindriyo, assaddho puggalo mudindriyo;

āraddhaviriyo puggalo tikkhindriyo, kusīto puggalo mudindriyo; upaṭṭhitasati, puggalo

tikkhindriyo, muṭṭhassati puggalo mudindriyo; samāhito puggalo tikkhindriyo, asamāhito

puggalo mudindriyo; paññavā puggalo tikkhindriyo, duppañño puggalo mudindriyo.

Svākāre dvākāreti saddho puggalo svākāro, assaddho puggalo dvākāro; āraddhaviriyo

puggalo svākāro, kusīto puggalo dvākāro; upaṭṭhitasati puggalo svākāro, muṭṭhassati

puggalo dvākāro; samāhito puggalo svākāro, asamāhito puggalo dvākāro; paññavā puggalo

svākāro, duppañño puggalo dvākāro.

Suviññāpaye duviññāpayeti saddho puggalo suviññāpayo, assaddho puggalo duviññāpayo;

āraddhaviriyo puggalo suviññāpayo, kusīto puggalo duviññāpayo; upaṭṭhitasati puggalo

suviññāpayo, muṭṭhassati puggalo duviññāpayo; samāhito puggalo suviññāpayo, asamāhito

puggalo duviññāpayo; paññavā puggalo suviññāpayo, duppañño puggalo duviññāpayo.

Appekacce paralokavajjabhayadassāvino appekacce na paralokavajjabhayadassāvinoti

saddho puggalo paralokavajjabhayadassāvī, assaddho puggalo na

paralokavajjabhayadassāvī; āraddhaviriyo puggalo paralokavajjabhayadassāvī, kusīto

pugagalo na paralokavajjabhayadassāvī; upaṭṭhitasati puggalo paralokavajjabhayadassāvī,

muṭṭhassati puggalo na parelokavajjabhayadassāvī; samāhito puggalo

paralokavajjabhayadassāvī, asamāhito puggalo na paralokavajjabhayadassāvī; paññavā

puggalo paralokavajjabhayadassāvī, duppañño puggalo na paralokavajjabhayadassāvī.

Lokoti khandhaloko dhātuloko āyatanaloko vipattibhavaloko [PTS Page 034] [\q 34/]

vipattisambhavaloko sampattibhavaloko sampattisambhavaloko.

Eko loko: sabbe sattā āhāraṭṭhitikā, dve lokā: nāmañca rūpañca, tayo lokā, tisso vedanā,

cattāro lokā: cattāro āhārā, pañca lokā: pañcupādānakkhandhā, cha lokā: cha ajjhattikāni

āyatanāni, satta lokā: satta viññāṇaṭṭhitiyo, aṭṭha lokā: aṭṭha lokadhammā, nava lokā: nava

sattāvāsā, dasa lokā: dasāyatanāni, dvādasa lokā: dvādasāyatanāni, aṭṭhārasa lokā:

aṭṭhārasadhātuyo.

Vajjanti sabbe kilesā vajjā, sabbe duccaritā vajjā, sabbe abhisaṅkhārā vajjā, sabbe

bhavagāmīkammā vajjā. Iti imasmiñca loke imasmiñca vajje tibbā bhayasaññā paccūpaṭṭhitā

honti, seyyathāpi ukkhittāsike vadhake.

Imehi paññāsāya ākārehi imāni pañcindriyāni jānāti passati aññāti paṭivijjhatī'ti.

Tatiyo bhāṇavāro.

Indriyakathā samattā. [PTS Page 035] [\q 35/]

1. Upaṭṭhitassati - machasaṃ.

[BJT Page 436] [\x 436/]

5

Vimokkhakathā

(Sāvatthinidānaṃ: )1

5-1. "Tayome bhikkhave, vimokkhā, katame tayo: suññato vimokkho, animitto vimokkho,

appaṇihito vimokkho. Ime kho bhikkhave, tayo vimokkho. "

Apica- aṭṭhasaṭṭhi vimokkhā: suññato vimokkho, animitto vimokkho, appaṇihito

vimokkho, ajjhattavuṭṭhāno vimokkho, bahiddhāvuṭṭhāno vimokkho, dubhatovuṭṭhāno

vimokkho, ajjhattavuṭṭhānā cattāro vimokkhā, bahiddhāvuṭṭhānā cattāro vimokkhā,

dubhatovuṭṭhānā cattāro vimokkhā, ajjhattavuṭṭhānānaṃ anulomā cattāro vimokkho,

bahiddhāvuṭṭhānānaṃ anulomā cattāro vimokkhā, dubhatovuṭṭhānānaṃ anulomā cattāro

vimokkhā, ajjhattavuṭṭhānapaṭippassaddhi 2 cattāro vimokkhā,

bahiddhāvuṭṭhānapaṭippassaddhi cattāro vimokkhā, dubhatovuṭṭhānapaṭippassaddhi

cattāro vimokkhā. 'Rūpī rūpāni passatī'ti vimokkhā, 'ajjhattaṃ arūpasaññī bahiddhārūpāni

passatī'ti vimokkho, 'subhante'va adhimutto hotī'ti vimokkho.

Ākāsanañcāyatanasamāpattivimokkho, viññāṇañcāyatanasamāpattivimokkho,

ākiñcaññāyatanasamāpattivimokkho, nevasaññānāsaññāyatanasamāpattivimokkho,

saññāvedayitanirodhasamāpattivimokkho. Samayavimokkho, asamayavimokkho, sāmayiko3

vimokkho, asāmayiko vimokekhā. Kuppo vimokkho akuppo vimokkho. Lokiyo vimokkho,

lokuttaro vimokkho, sāsavo vimokkho, anāsavo vimokkho. Sāmiso vimokkho, nirāmiso

vimokkho, nirāmisā4 nirāmisataro vimokkho, paṇihito vimokkho, appaṇihito vimokkho,

paṇihitapaṭippassaddhi vimokkho, appaṇihito vimokkho, paṇihitapaṭippassaddhi

vimokkho. Saññutto vimokkho, visaññutto vimokkho, ekattavimokkho, nānattavimokkho,

[PTS Page 036] [\q 36/] saññāvimokkho, ñāṇavimokkho, sītisiyāvimokkho, 5

jhānavimokkho, anupādā cittassa vimokkho.

Vimokkhuddeso.

Katamo suññato vimokkho: "idha bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato

vā iti paṭisañcikkhati: 'suññamidaṃ attena vā attaniyena vā'ti. 'So tattha abhinivesaṃ na

karotī'ti suññato vimokkho. Ayaṃ suññato vimokkho.

1. Paripuṇṇanidānā-syā, sī, [PTS,] puramanidānaṃ-machasaṃ, 2. Ajjhattavuṭṭhānā

paṭipassaddhi-syā, [PTS,] sī, 3. Sāmāyiko-pu. 4. 'Nirāmisā'ti tāyipotthake natthi. 5.

Sītisitāvimokkho-pu.

[BJT Page 438] [\x 438/]

Katamo animitto vimokkho: idha bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato

vā iti paṭisañcikkhati: 'suññamidaṃ attena vā attaniyena vā'ti. So tattha nimittaṃ na karotī'ti

animitto vimokkho. Ayaṃ animitto vimokkho.

Katamo appaṇihito vimokkho: idha bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā

suññāgāragato vā iti paṭisañcikkhati: 'suññamidaṃ attena vā attaniyena vā'ti. So tattha

paṇidhiṃ na karotī'ti appaṇihito vimokkho. Ayaṃ appaṇihito vimokkho.

Katamo ajjhattavuṭṭhāno vimokkho: cattāri jhānāni. Ayaṃ ajjhattavuṭṭhāno vimokkho.

Katamo bahiddhāvuṭṭhāno vimokkho: catasso arūpasamāpattiyo, ayaṃ bahiddhāvuṭṭhāno

vimokkho.

Katame ajjhattavuṭṭhānā cattāro vimokkho: paṭhamaṃ jhānaṃ1 nīvaraṇehi vuṭṭhāti,

dutiyaṃ jhānaṃ vitakkavicārehi vuṭṭhāti, tatiyaṃ jhānaṃ pītiyā vuṭṭhāti, catutthaṃ jhānaṃ

sukhadukkhehi vuṭṭhāti. Ime ajjhattavuṭṭhānā cattāro vimokkhā.

Katame bahiddhāvuṭṭhānā cattāro vimokkhā: ākāsānañcāyatanasamāpatti rūpasaññāya

paṭighasaññāya nānattasaññāya vuṭṭhāti, viññāṇañcāyatanasamāpatti

ākāsānañcāyatanasaññāya vuṭṭhāti, ākiñcaññāyatanasamāpatti viññāṇañcāyatanasaññāya

vuṭṭhāti, nevasaññānāsaññāyatanasamāpatti ākiñcaññāyatanasaññāya vuṭṭhāti. Ime

bahiddhāvuṭṭhānā cattāro vimokkhā.

Katame dubhato vuṭṭhānā cattāro vimokkhā: sotāpattimaggo

sakkāyadiṭṭhivicikicchāsīlabbataparāmāsā diṭṭhānusayā vicikicchānusayā vuṭṭhāti,

tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi [PTS Page 037]

[\q 37/] vuṭṭhāti; sakadāgāmimaggo oḷārikā kāmārāgasaññojanā paṭighasaññojanā

oḷārikā kāmarāgānusayā paṭighānusayā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca

vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti; anāgāmimaggo aṇusahagatā

kāmarāgasaññojanā paṭighasaññojanā aṇusahagatā kāmarāgānusayā paṭighānusayā

vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi

vuṭṭhāti,

1. Paṭhamajjhānaṃ - syā, [PTS.]

[BJT Page 440] [\x 440/]

Arahattamaggo rūparāgā arūparāgā mānā uddhaccā avijjāya mānānusayā bhavarāgānusayā

avijjānusayā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca

sabbanimittemi vuṭṭhāti, ime dubhato vuṭṭhānā cattāro vimokkhā.

Katame ajjhattavuṭṭhānānaṃ anulomā cattāro vimokkhā: paṭhamaṃ jhānaṃ paṭilābhatthāya

vitakko ca vicāro ca pīti ca sukhañca cittekaggatā ca, dutiyaṃ jhānaṃ paṭilābhatthāya

vitakko ca vicāro ca pīti ca sukhañca cittekaggatā ca, tatiyaṃ jhānaṃ paṭilābhatthāya vitakko

ca vicāro ca pīti ca sukhañca cittekaggatā ca, catutthaṃ jhānaṃ paṭilābhatthāya vitakko ca

vicāro ca pīti ca sukhañca cittekaggatā ca, ime ajjhattavuṭṭhānānaṃ anulomā cattāro

vimokkhā.

Katame bahiddhāvuṭṭhānānaṃ anulomā cattāro vimokkhā: ākāsānañcāyatanasamāpattiṃ

paṭilābhatthāya vitakko ca vicāro ca pīti ca sukhañca cittekaggatā ca,

viññāṇañcāyatanasamāpattiṃ paṭilābhatthāya vitakko ca vicāro ca pīti ca sukhañca

cittekaggatā ca, ākiñcaññāyatanasamāpattiṃ paṭilābhatthāya vitakko ca vicāro ca pīti ca

sukhañca cittekaggatā ca, nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiṃ paṭilābhatthāya vitakko ca

vicāro ca pīti ca sukhañca cittekaggatā ca, ime bahiddhāvuṭṭhānānaṃ anulomā cattāro

vimokkhā.

Katame dubhato vuṭṭhānānaṃ anulomā cattāro vimokkhā: sotāpattimaggaṃ paṭilābhatthāya

aniccānupassanā dukkhānupassanā anattānupassanā, sakadāgāmimaggaṃ paṭilābhatthāya

aniccānupassanā dukkhānupassanā anattānupassanā, anāgāmimaggaṃ paṭilābhatthāya

aniccānupassanā dukkhānupassanā anattānupassanā, arahattamaggaṃ paṭilābhatthāya

aniccānupassanā dukkhānupassanā anattānupassanā. Ime dubhato vuṭṭhānānaṃ anulomā

cattāro vimokkhā.

Katame ajjhattavuṭṭhāna1 paṭippassaddhi cattāro vimokkhā: paṭhamassa jhānassa 2

paṭilābho vā vipāko vā, dutiyassa jhānassa paṭilābho vā, vipāko vā, tatiyassa jhānassa

paṭilābho vā vipāko [PTS Page 038] [\q 38/]

Vā, catutthassa jhānassa paṭilābho vā vipāko vā, ime ajjhattavuṭṭhānapaṭippassaddhi cattāro

vimokkhā.

Katame bahiddhā vuṭṭhāna 3 paṭippassaddhi cattāro vimokkhā:

ākāsānañcāyatanasamāpattiyā paṭilābho vā vipāko vā, viññāṇañcāyatanasamāpattiyā

paṭilābho vā vipāko vā, ākiñcaññāyatanasamāpattiyā paṭilābho vā vipāko vā,

nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā paṭilābho vā vipāko vā, ime

bahiddhāvuṭṭhānapaṭippassaddhi cattāro vimokkhā.

Katame dubhato vuṭṭhānapaṭippassaddhi cattāro vimokkhā: sotāpattimaggassa

sotāpattiphalaṃ, sakadāgāmimaggassa sakadāgāmiphalaṃ, anāgāmimaggassa anāgāmiphalaṃ,

arahattamaggassa arahattaphalaṃ. Ime dubhato vuṭṭhānapaṭippassaddhi cattāro vimokkhā.

1. Ajjhattavuṭṭhānā-syā, [PTS, 2.] Paṭhamajjhānassa-syā, [PTS, 3.] Bahiddhāvuṭṭhānā-syā,

[PTS,]

[BJT Page 442] [\x 442/]

Kathaṃ 'rūpī rūpāni passatī'ti vimokkho: idhekacco ajjhattaṃ paccattaṃ nīlamittaṃ

manasikaroti, nīlasaññaṃ paṭilabhati, so taṃ nimittaṃ suggahitaṃ karoti, sūpadhāritaṃ

upadhāreti, svāvatthitaṃ avatthā peti1 so taṃ nimittaṃ suggahitaṃ katvā sūpadhāritaṃ

upadhāretvā svāvatthitaṃ avatthāpetvā bahiddhā nīlamitte cittaṃ upasaṃharati, nīlasaññaṃ

paṭilabhati. So taṃ nimittaṃ suggahitaṃ karoti, sūpadhāritaṃ upadhāreti, svāvatthitaṃ

avatthāpeti, 1 so taṃ nimittaṃ suggahitaṃ katvā sūpadhāritaṃ upadhāretvā svāvatthitaṃ2

avatthāpetvā āsevati bhāveti bahulīkaroti. Tassa evaṃ hoti: 'ajjhattañca bahiddhā ca

ubhayamidaṃ rūpa'nti rūpasaññī hoti.

Idhekacco ajjhattaṃ paccattaṃ pītanimittaṃ manasikaroti, pītasaññaṃ paṭilabhati, so taṃ

nimittaṃ suggahitaṃ karoti, sūpadhāritaṃ upadhāreti, svāvatthitaṃ avatthā peti1 so taṃ

nimittaṃ suggahitaṃ katvā sūpadhāritaṃ upadhāretvā svāvatthitaṃ avatthāpetvā bahiddhā

pītanimitte cittaṃ upasaṃharati, pītasaññaṃ paṭilabhati. So taṃ nimittaṃ suggahitaṃ karoti,

sūpadhāritaṃ upadhāreti, svāvatthitaṃ avatthāpeti, so taṃ nimittaṃ suggahitaṃ katvā

sūpadhāritaṃ upadhāretvā svāvatthitaṃ avatthāpetvā āsevati bhāveti bahulīkaroti. Tassa

evaṃ hoti: 'ajjhattañca bahiddhā ca ubhayamidaṃ rūpa'nti rūpasaññī hoti.

Idhekacco ajjhattaṃ paccattaṃ lohitanimittaṃ manasikaroti, lohitasaññaṃ paṭilabhati, so taṃ

nimittaṃ suggahitaṃ karoti, sūpadhāritaṃ upadhāreti, svāvatthitaṃ avatthā peti1 so taṃ

nimittaṃ suggahitaṃ katvā sūpadhāritaṃ upadhāretvā svāvatthitaṃ avatthāpetvā bahiddhā

lohitanimitte cittaṃ upasaṃharati, lohitasaññaṃ paṭilabhati. So taṃ nimittaṃ suggahitaṃ

karoti, sūpadhāritaṃ upadhāreti, svāvatthitaṃ avatthāpeti, so taṃ nimittaṃ suggahitaṃ katvā

sūpadhāritaṃ upadhāretvā svāvatthitaṃ avatthāpetvā āsevati bhāveti bahulīkaroti. Tassa

evaṃ hoti: 'ajjhattañca bahiddhā ca ubhayamidaṃ rūpa'nti rūpasaññī hoti.

Idhekacco ajjhattaṃ paccattaṃ odātanimittaṃ manasikaroti, odātanimittaṃ paṭilabhati, so taṃ

nimittaṃ suggahitaṃ karoti, sūpadhāritaṃ upadhāreti, svāvatthitaṃ avatthā peti1 so taṃ

nimittaṃ suggahitaṃ katvā sūpadhāritaṃ upadhāretvā svāvatthitaṃ avatthāpetvā bahiddhā

odātanimitte cittaṃ upasaṃharati, odātasaññaṃ paṭilabhati. So taṃ nimittaṃ suggahitaṃ

karoti, sūpadhāritaṃ upadhāreti, svāvatthitaṃ avatthāpeti, so taṃ nimittaṃ suggahitaṃ katvā

sūpadhāritaṃ upadhāretvā svāvatthitaṃ avatthāpetvā āsevati bhāveti bahulīkaroti. Tassa

evaṃ hoti: 'ajjhattañca bahiddhā ca ubhayamidaṃ rūpa'nti rūpasaññī hoti. Evaṃ 'rūpī rūpāni

passatī'ti vimokkho.

Kathaṃ 'ajjhattaṃ arūpasaññī bahiddhā rūpāni passatī'ti vimokkho: idhekacco ajjhattaṃ

paccattaṃ [PTS Page 039] [\q 39/] nīlanimittaṃ na manasikaroti, nīlasaññaṃ na

paṭilabhati, bahiddhā nīlanimitte cittaṃ upasaṃharati, nīlasaññaṃ paṭilabhati; so taṃ

nimittaṃ suggahitaṃ karoti, sūpadhāritaṃ upadhāreti, svāvatthitaṃ avatthāpeti. So taṃ

nimittaṃ suggahitaṃ katvā sūpadhāritaṃ upadhāretvā svāvatthitaṃ avatthāpetvā āsevati

bhāveti bahulīkaroti, tassa evaṃ hoti: 'ajjhattaṃ arūpaṃ bahiddhā rūpamida'nti rūpasaññī

hoti.

Idhekacco ajjhattaṃ paccattaṃ pītanimittaṃ na manasikaroti, pītasaññaṃ na paṭilabhati,

bahiddhā pītanimitte cittaṃ upasaṃharati, pītasaññaṃ paṭilabhati; so taṃ nimittaṃ

suggahitaṃ karoti, sūpadhāritaṃ upadhāreti, svāvatthitaṃ avatthāpeti. So taṃ nimittaṃ

suggahitaṃ katvā sūpadhāritaṃ upadhāretvā svāvatthitaṃ avatthāpetvā āsevati bhāveti

bahulīkaroti, tassa evaṃ hoti: 'ajjhattaṃ arūpaṃ3 bahiddhā rūpamida'nti rūpasaññī hoti.

Idhekacco ajjhattaṃ paccattaṃ lohitanimittaṃ na manasikaroti, lohitasaññaṃ na paṭilabhati,

bahiddhā lohitanimitte cittaṃ upasaṃharati, lohitasaññaṃ paṭilabhati; so taṃ nimittaṃ

suggahitaṃ karoti, sūpadhāritaṃ upadhāreti, svāvatthitaṃ avatthāpeti. So taṃ nimittaṃ

suggahitaṃ katvā sūpadhāritaṃ upadhāretvā svāvatthitaṃ avatthāpetvā āsevati bhāveti

bahulīkaroti, tassa evaṃ hoti: 'ajjhattaṃ arūpaṃ bahiddhā rūpamida'nti rūpasaññī hoti.

Idhekacco ajjhattaṃ paccattaṃ odātanimittaṃ na manasikaroti, odātasaññaṃ na paṭilabhati,

bahiddhā odātanimitte cittaṃ upasaṃharati, odātatasaññaṃ paṭilabhati; so taṃ nimittaṃ

suggahitaṃ karoti, sūpadhāritaṃ upadhāreti, svāvatthitaṃ avatthāpeti. So taṃ nimittaṃ

suggahitaṃ katvā sūpadhāritaṃ upadhāretvā svāvatthitaṃ avatthāpetvā āsevati bhāveti

bahulīkaroti, tassa evaṃ hoti: 'ajjhattaṃ arūpaṃ bahiddhā rūpamida'nti rūpasaññī hoti. Evaṃ

'ajjhattaṃ arūpasaññī bahiddhā rūpāni passatī'ti vimokkho.

1. Vavatthāpeti-pu, 2. Sāvatthitaṃ-sī 2, 3. Arūpasaññi-syā sī 1, 2,

[BJT Page 444] [\x 444/]

Kathaṃ subhante'va adhimutto1 hotīti vimokkho: idha bhikkhu mettā sahagatena cetasā

ekaṃ disaṃ pharitvā viharati, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthiṃ. 2 Iti uddhamadho

tiriyaṃ sabbādhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena

mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena 3 pharitvā viharati, mettāya bhāvitattā sattā

appaṭikūlā 4 honti. Karuṇā sahagatena cetasā ekaṃ disaṃ -pe- karuṇāya bhāvitattā sattā

appaṭikūlā honti. Muditā sahagatena cetasā ekaṃ disaṃ -pe- muditāya bhāvitattā sattā

appaṭikūlā honti. Upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ -peupekkhāya bhāvitattā sattā

appaṭikūlā honti. Evaṃ 'subhante'va adhimutto hotī'ti vimokkhā.

Katamo ākāsānañcāyatanasamāpattivimokkho: idha bhikkhu sabbaso rūpasaññānaṃ

samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikāra 'ananto ākāso'ti

ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ ākāsānañcāyatanasamāpattivimokkho.

Katamo viññāṇañcāyatanasamāpattivimokkho: idha bhikkhu sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ

samatikkamma [PTS Page 040 [\q 40/] ']anantaṃ viññāṇa'nti viññāṇañcāyatanaṃ

upasampajja viharati. Ayaṃ viññāṇañcāyatanasamāpattivimokkho.

Katamo ākiñcaññāyatanasamāpattivimokkho: idha bhikkhu sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ

samatikkamma 'natthi kiñcī'ti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ

ākiñcaññāyatanasamāpattivimokkho.

Katamo nevasaññānāsaññāyatanasamāpattāvimokkho: idha bhikkhu sabbaso

ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ

nevasaññānāsaññāyatanasamāpattivimokkho.

Katamo saññāvedayitanirodhasamāpattivimokkho: idha bhikkhu sabbaso

nevasaññānāsaññāyatanaṃ samatikkamama saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja viharati.

Ayaṃ saññāvedayitanirodhasamāpattivimokkho.

Katamo samayavimokkho: cattāri ca jhānāni, catasso ca arūpasamāpattiyo ayaṃ

samayavimokkho.

Katamo asamayavimokkho: cattāro ca ariyamaggā, cattāri ca sāmaññaphalāni, nibbānañca.

Ayaṃ asamayavimokkho.

Katamo sāmayiko vimokkho: cattāri ca jhānāni, catasso ca arūpasamāpattiyo. Ayaṃ sāmayiko

vimokkho.

1. Adhimatto -[PTS] adhimokkho- sī 1, 2. 2. Catutthaṃmachasaṃ, syā, sī 1, [PTS 3.]

Abyāpajjhena- syā, sī 1, [PTS. 4.] Appatikūlā- sī1, 2.

[BJT Page 446] [\x 446/]

Paṭisambhidāmaggo-mahāvagga-vimokkhakathā

Katamo asāmayiko vimokkho: cattāro ca ariyamaggā, cattāri ca sāmaññaphalāni, nibbānañca.

Ayaṃ asāmayiko vimokkho.

Katamo kuppo vimokkho: cattāri ca jhānāni, catasso ca arūpasamāpattiyo. Ayaṃ kuppo

vimokkho.

Katamo akuppo vimokkho: cattāro ca ariyamaggā, cattāri ca sāmaññaphalāni, nibbānañca.

Ayaṃ akuppo vimokkho.

Katamo lokiyo vimokkho: cattāri ca jhānāni, catasso ca arūpasamāpattiyo. Ayaṃ lokiye

vimokkho.

Katamo lokuttaro vimokkho: cattāro ca ariyamaggā, cattāri ca sāmaññaphalāni, nibbānañca.

Ayaṃ lokuttaro vimokkho.

Katamo sāsavo vimokkho: cattāri ca jhānāni, cattasso ca arūpasamāpattiyo. Ayaṃ sāsavo

vimokkho.

Katamo anāsavo vimokkho: cattāro ca ariyamaggā, [PTS Page 041] [\q 41/] cattāri ca

sāmaññaphalāni, nibbānañca. Ayaṃ anāsavo vimokkho.

Katamo sāmiso vimokkho: rūpapaṭisaññutto1 vimokkho. Ayaṃ sāmiso vimokkho.

Katamo nirāmiso vimokkho: arūpapaṭiññutto2 vimokkho. Ayaṃ nirāmiso vimokkho.

Katamo nirāmisā3 nirāmisataro vimokkho: cattāro ca ariyamaggā, cattāri ca sāmaññaphalāni,

nibbānañca. Ayaṃ nirāmisā nirāmisataro vimokkho.

Katamo paṇihito vimokkho: cattāri ca jhānāni, catasso ca arūpasamāpattiyo, ayaṃ paṇihito

vimokkho.

Katamo appaṇihito vimokkho: cattāro ca ariyamaggā cattāri ca sāmaññaphalāni, nibbānañca

ayaṃ appaṇihito vimokkho.

Katamo paṇihitapaṭippassaddhi4 vimokkho: paṭhamassa jhānassa5 paṭilābho vā vipākovā

-penevasaññānāsaññāyatananasamāpattiyā paṭilābho vā vipāko vā. Ayaṃ

paṇihitapaṭippassa ddhipimokkho.

Katamo saññutto vimokkho: cattāri ca jhānāni, catasso ca arūpasamāpattiyo. Ayaṃ saññutto

vimokkho.

Katamo visaññutto vimokkho: cattāro ca ariyamaggā, cattāri ca sāmaññaphalāni, nibbānañca.

Ayaṃ visaññutto vimokkho. Katamo ekattavimokkho: cattāro ca ariyamaggā, cattāri ca

sāmaññaphalāni, nibbānañca. Ayaṃ ekattavimokkho.

1. Rūpappaṭisaññūtto machasaṃ, syā, [PTS 2.] Arūpappaṭisaññūtto- machasaṃ, syā, [PTS]

2. Nirāmisā'ti tāyipotthake natthi 4. Paṇihitappaṭippassadadha-machasaṃ. Syā, [PTS]

3. Paṭhamajjhānassa - syā, sī 1: 2. [PTS]

[BJT Page 448] [\x 448/]

Paṭisambhidāmaggo - mahāvagga - vimokkhakathā

Katamo nānattavimokkho: cattāri ca jhānāni, catasso ca arūpasamāpattiyo. Ayaṃ

nānattavimokkho,

Katamo saññāvimokkho: siyā eko saññāvimokkho dasa saññāvimokkhā honti, dasa

saññāvimokkhā eko saññāvimokkho hoti vatthuvasena pariyāyena. 1

Siyāti kathañca siyā: aniccānupassanā ñāṇaṃ2 niccato saññāya muccatīti3 [PTS Page 042]

[\q 42/] saññāvimokkho, dukkhānupassanā ñāṇaṃ sukhato saññāya muccatīti3

saññavimokkho, anattānupassanā ñāṇaṃ attato saññāya muccatīti saññāvimokkho,

nibbidānupassanā ñāṇaṃ nandiyā saññāya muccatīti saññāvimokkho, virāgānupassanā

ñāṇaṃ rāgato saññāya muccatīti saññāvimokkho, nirodhānupassanā ñāṇaṃ samudayato

saññāya muccatīti saññāvimokkho. Paṭinissaggānupassanā ñāṇaṃ ādānato saññāya

muccatīti saññāvimokkho, animittānupassanā ñāṇaṃ nimittato saññāya muccatīti

saññāvimokkho appaṇihitānupassanā ñāṇaṃ paṇidhiyā saññāya muccatīti saññāvimokkho,

suññatānupassanā ñāṇaṃ abhinivesato saññāya muccatīti saññāvimokkho.

Evaṃ siyā eko saññāvimokkho dasa saññāvimokkhā honti, dasa saññāvimomokkhā eko

saññāvimokkho hoti vatthuvasena pariyāyena.

Rūpe aniccānupassanā ñāṇaṃ niccato saññāya muccatīti saññā vimokkho -pe- rūpe

suññatānussanā ñāṇaṃ abhinivesato saññāya muccatīti saññāvimokkho. Evaṃ siyā eko

saññā vimokkho dasasaññāvimokkhā honti, dasa saññāvimokkhā eko saññāvimokkho hoti

vatthuvasena pariyāyena.

Vedanāya -pe- saññāya -pe- saṅkhāresu -pe- viññāṇe -pecakkhusmiṃ -pe- jarāmaraṇe

aniccānupassanā ñāṇaṃ niccato saññāya muccatīti saññāvimokkho -pe- jarāmaraṇe

suññatānupassanā ñāṇaṃ abhinivesato saññāya muccatīti saññāvimokkho, evaṃ siyā eko

saññāvimokkho dasa saññāvimokkhā honti. Dasa saññāvimokkhā eko saññāvimokkho hoti

vatthuvasena pariyāyena. Ayaṃ saññāvimokkho.

Katamo ñāṇavimokkho: siyā eko ñāṇavimokkho dasa ñāṇavimokkhā honti. Dasa

ñāṇavimokkhā eko ñāṇavimokkho hoti vatthuvasena pariyāyena. 1

1. Pariyāyena siyāti - machasaṃ, 2. Aniccānupassanañāṇa'nti samāsapadaṃ, aniccānupassanā

ñāṇanti vā pāṭho tathā sesesupiaṭṭhakathā, 3. Vimuccatīti-sī 2,

[BJT Page 450] [\x 450/]

Paṭisambhidāmaggo-mahāvagga- vimokkhakathā

Siyāti kathañca siyā: aniccānupassanā yathābhūtaṃ ñāṇaṃ niccato sammohā aññāṇā

muccatīti ñāṇavimokkho, dukkhānupassanā yathābhūtaṃ ñāṇaṃ sukhato sammohā aññāṇā

muccatīti ñāṇavimokkho. Anattānupassanā yathābhūtaṃ ñāṇaṃ attano sammohā aññāṇā

muccatīti ñāṇavimokkho, nibbidānupassanā yathābhūtaṃ ñāṇaṃ nandiyā sammohā aññāṇā

muccatīti ñāṇavimokkho, virāgānupassanā yathābhūtaṃ [PTS Page 043] [\q 43/] ñāṇaṃ

rāgato sammohā aññāṇā muccatīti ñāṇavimokkho, nirodhānupassanā yathābhūtaṃ ñāṇaṃ

samudayato sammohā aññāṇā muccatīti ñāṇavimokkho, paṭinissaggānupassanā

yathābhūtaṃ ñāṇaṃ ādānato sammohā aññāṇā muccatīti ñāṇavimokkho, animittānupassanā

yathābhūtaṃ ñāṇaṃ nimittato sammohā aññāṇā muccatīti ñāṇavimokkho,

appaṇihitānupassanā yathābhūtaṃ ñāṇaṃ paṇidhiyā sammohā aññāṇā muccatīti

ñāṇavimokkho, suññatānupassanā yathābhūtaṃ ñāṇaṃ abhinivesato sammohā aññaṇā

muccatīti ñāṇavimokkho.

Evaṃ siyā eko ñāṇavimokkho dasa ñāṇavimokkhā honti, dasa ñāṇavimokkhā eko

ñāṇavimokkho hoti vatthuvasena pariyāyena.

Rūpe aniccānupassanā yathābhūtaṃ ñāṇaṃ niccato sammohā aññāṇā muccatīti,

ñāṇavimokkho -pe-rūpe suññatānupassanā yathābhūtaṃ ñāṇaṃ abhinivesato sammohā

aññāṇā muccatīti ñāṇavimokkho. Evaṃ siyā eko ñāṇavimokkho dasa ñāṇavimokkhā honti,

dasañāṇavimokkho eko ñāṇavimokkho hoti vatthuvasena pariyāyena.

Vedanāya -pe- saññāya -pe- saṅkhāresu -pe- viññāṇe -pecakkhusmiṃ -pe- jarāmaraṇe

aniccānupassanā yathābhūtaṃ ñāṇaṃ niccato sammohā aññāṇā muccatīti

ñāṇavimokkho-pejarāmaraṇe suññatānupassanā yathābhūtaṃ ñāṇaṃ abhinivesato sammohā

aññāṇā muccatīti ñāṇavimokkho evaṃ siyā eko ñāṇavimokkho dasa ñāṇavimokkhā honti,

dasa ñāṇavimokkhā eko ñāṇavimokkho hoti vatthuvasena pariyāyena, ayaṃ

ñāṇavimokkho.

Katamo sītisiyā vimokkhā: siyā eko sītisiyāvimokkho dasa sītisiyāvimokkhā honti, dasa

sītisiyāvimokkhā eko sītisiyāvimokkho hoti vatthuvasena pariyāyena.

[BJT Page 452] [\x 452/]

Paṭisambhidāmaggo -mahāvagga- vimokkhakathā

Siyāti kathañca siyā: aniccānupassanā anuttaraṃ sītibhāvaṃ ñāṇaṃ1 niccato

santāpapariḷāhadarathā muccatīti sītisiyāvimokkho. Dukkhānupassanā anuttaraṃ sītibhāvaṃ

ñāṇaṃ sukhato santāpariḷāhadarathā muccatīti sītisiyāvimokkho. Anattānupassanā

anuttaraṃ sītibhāvaṃ ñāṇaṃ attato santāpapariḷāhadarathā muccatīti sītisiyā vimokkho.

Nibbidānupassanā [PTS Page 044] [\q 44/] anuttaraṃ sītibhāvaṃ ñāṇaṃ nandiyā

santāpapariḷāhadarathā muccatīti sītisiyāvimokkho, virāgānupassanā anuttaraṃ sītibhāvaṃ

ñāṇaṃ rāgato santāpapariḷāhadarathā muccatīti sītisiyā vimokkho. Nirodhānupassanā

anuttaraṃ sītibhāvaṃ ñāṇaṃ samudayato santāpapariḷāhadarathā muccatīti

sītisiyāvimokkho. Paṭiniddaggānupassanā anuttaraṃ sītibhāvaṃ ñāṇaṃ ādānato

santāpapariḷāhadarathā muccatīti sītisiyāvimokkho. Animittānupassanā anuttaraṃ

sītibhāvaṃ ñāṇaṃ nimittato santāpapariḷāhadarathā muccatīti sitisiyāvimokkho.

Appaṇihātānupassanā anuttaraṃ sītibhāvaṃ ñāṇaṃ paṇidhiyā santāpapariḷāhadarathā

muccatīti sītisiyāvimokkho. Suññatānupassanā anuttaraṃ sītibhāvaṃ ñāṇaṃ abhinivesato

santāpapariḷāhadarathā muccatīti sītisiyā vimokkhoka.

Evaṃ siyā eko sītisiyāvimokkho dasa sītisiyāvimokkhā honti, dasa sītisiyāvimokkhā eko

sītisiyāvimokkho hoti vatthuvasena pariyāyena.

Rūpe aniccānupassanā anuttaraṃ sītibhāvaṃ ñāṇaṃ niccato santāpapariḷāhadarathā

muccatīti sītisiyāvimokkho, -pe- rūpe suññatānupassanā anuttaraṃ sītibhāvaṃ ñāṇaṃ

abhinivesato santāpapariḷāhadarathā muccatīti sītisiyāvimokkho. Evaṃ siyā eko

sītisiyāvimokkho dasa sītisiyāvimokkhā henti, dasa sītisiyāvimokkhā eko sītisiyāvimokkho

hoti vatthuvasena pariyāyena.

Vedanāya -pe- saññāya -pe- saṅkhāresu -pe- viññāṇa -pecakkhusmiṃ -pe- jarāmaraṇe

aniccānupassanā anuttaraṃ sītibhāvaṃ ñāṇaṃ niccato santāpapariḷāhadarathā vuccatīti

sītisiyāvimokkho -pe- jarāmaraṇe suññatānupassanā anuttaraṃ sītabhāvaṃ ñāṇaṃ

abhinivesato santāpapariḷāhadarathā muccatīti sītisiyāvimokkho.

Evaṃ siyā eko sītisiyāvimokkho dasa sītisiyāvimokkhā honti, dasa sītisiyāvimokkhā eko

sītisiyāvimokkho hoti vatthuvasena pariyāyena. Ayaṃ sītisiyāvimokkho.

1. Sītibhāvañāṇaṃ - sī 1, 2

[BJT Page 454] [\x 454/]

Paṭisambhidāmaggo-mahāvagga- vimokkhakathā

Katamo jhānavimokkho: nekkhammaṃ jhāyatīti 1 jhānaṃ kāmacchandaṃ jhāpetīti jhānaṃ,

jhāyanto2 muccatīti jhānavimokkho, jhāpento muccatīti jhānavimokkho. Jhāyantīti3

dhammā, jhāpetīti kilese, jhāte4 jhāpe ca jānātīti jhānavimokkho. [PTS Page 045] [\q 45/]

abyāpādo jhāyatīti 1 jhānaṃ, byāpādaṃ jhāpetīti jhānaṃ, jhāyanto 2 muccatīti

jhānavimokkho, jhāpento muccatīti jhānavimokkho. Jhāyantīti3 dhammā' jhāpetīti kilese,

jhāte 4 ca jhāpe ca jānātīti jhānavimokkho ālokasaññā jhāyatīti jhānaṃ, thīnimiddhaṃ

jhāpetīti jhānaṃ -pe-avikkhepo jhāyatīti jhānaṃ, uddhaccaṃ jhāpetīti jhānaṃ -pe-

dhammavavatthānaṃ jhāyatīti jhānaṃ, vicikicchaṃ jhāpetīti jhānaṃ -pe- ñāṇaṃ jhāyatīti

jhānaṃ, avijjaṃ jhāpetīti jhānaṃ, -pepāmojjaṃ jhayatīti jhānaṃ, aratiṃ jhāpetīti jhānaṃ

-pepaṭhamaṃ jhānaṃ, jhāyatīti jhānaṃ, nīvaraṇe1 jhāpetīti jhānaṃ-pearahattamaggo

jhāyatīti jhānaṃ, sabbakilese jhāpetīti jhānaṃ, jhāyanto muccatīti jhānavimokkho, jhāpento

muccatīti jhānavimokkho. Jhāyantīti dhammā, jhāpetīti kilese, jhāte ca jhāpe ca jānātīti

jhānavimokkho. Ayaṃ jhānavimokkho.

Katamo anupādācittassa vimokkho: siyā eko anupādācittassa vimokkho dasa

anupādācittassa vimokkhā honti, dasa anupādācittassa vimokkhā eko anupādācittassa

vimokkho hoti vatthuvasena pariyāyena.

Siyāti kathañca siyā: aniccānupassanā ñāṇaṃ niccato upādānā muccatīti anupādācittassa

vimokkho. Dukkhānupassanā ñāṇaṃ sukhato upādānā muccatīti anupādācittassa vimokkho,

anattānupassanā ñāṇaṃ attato upādānā muccatīti anupādācittassa vimokkho.

Nibbidānupassanā ñāṇaṃ nandiyā upādānā muccatīti anupādācittassa vimokkho.

Virāgānupassanā ñāṇaṃ rāgato upādānā muccatīti anupādācittassa vimokkho.

Nirodhānupassanā ñāṇaṃ samudayato upādānā muccatīti anupādācittassa vimokkho.

Paṭinissaggānupassanā ñāṇaṃ ādānato upādānā muccatīti anupādācittassa vimokkho.

Animittānupassanā ñāṇaṃ nimittato upādānā muccatīti anupādācittassa vimokkho.

Appaṇihitānupassanā [PTS Page 046] [\q 46/] ñāṇaṃ paṇadhiyā upādānā muccatīti

anupādācittassa vimokkho. Suññatānupassanā ñāṇaṃ abhinivesato upādānā muccatīti

anupādācittassa vimokkho.

Evaṃ siyā eko anupādācittassa vimokkho dasa anupādācittassa vimokkhā honti, dasa

anupādācittassa vimokkhā eko anupādācittassa vimokkhā eko anupādācittassa vimokkho

hoti vatthuvasena pariyāyena.

1. Jāyatīti - syā, pu 2. Jāyanto - syā 3. Jāyanti - syā 4. Jāte - syā 5. Nīvaraṇaṃ - syā.

[BJT Page 456] [\x 456/]

Rūpe aniccānupassanā ñāṇaṃ niccato upādānā muccatiti anupādācittassa vimokkho. -Pe-

rūpe suññatānupassanā ñāṇaṃ abhinivesato upādānā muccatiti anupādācittassa vimokkho.

Evaṃ siyā eko anupādācittassa vimokkho dasa anupādācittassa vimokkho honti, dasa

anupādācittassa vimokkho eko anupādācittassa vimokkho hoti vatthuvasena pariyāyena.

Vedanāya -pe- saññāya -pe- saṅkhāresu -pe- viññāṇe -pe- cakkhusmiṃ -pe- jarāmaraṇe

suññatānupassanā ñāṇaṃ abhinivesato upādānā muccatiti anupādācittassa vimokkho. Evaṃ

siyā eko anupādācittassa vimokkho dasa anupādācittassa vimokkho honti, dasa

anupādācittassa vimokkho eko anupādācittassa vimokkho hoti vatthuvasena pariyāyena.

Aniccānupassanā ñāṇaṃ tihupādānehi1- muccati. Dukkhānupassanā ñāṇaṃ katihupādānehi

muccati anattānupassanā ñāṇaṃ katihupādānehi muccati nibbidānupassanā ñāṇaṃ

-pevirāgānupassanā ñāṇaṃ -penirodhānupassanā ñāṇaṃ -pepaṭinissaggānupassa nā ñāṇaṃ

-peanimittānupassanā ñāṇaṃ -peappaṇihitānupassanā ñāṇaṃ -pesuññatānupassanā ñāṇaṃ

katihupādānehi muccatiti.

Aniccānupassanā ñāṇaṃ tihupādānehi muccati. Dukkhānupassanā ñāṇaṃ

ekupādānā2muccati anattānupassanā ñāṇaṃ tihupādānehi muccati nibbidānupassanā ñāṇaṃ

ekupādānā muccati, virāgānupassanā ñāṇaṃ ekatupādānā muccati, nirodhānupassanā ñāṇaṃ

catuhupādānehi muccati, animittānupassanā ñāṇaṃ tīhupādānehi muccati,

appaṇihitānupassanā ñāṇaṃ ekupādāna muccati, suññatānupassanā ñāṇaṃ tihupādānehi

muccatiti.

Aniccānupassanā ñāṇaṃ katamehi tihupādānehi muccati diṭṭhupādānā

sīlabbatupādānā3attavādupādānā. Aniccānupassanā ñāṇaṃ imehi tihupādānehi muccati.

Dukkhānupassanā ñāṇaṃ katamā ekupādānā muccati: [PTS Page 047] [\q 47/]

kāmupādānā dukkhānupassanā ñāṇaṃidaṃ ekupādānā4muccati.

Attānupassanā ñāṇaṃ katamehi tihupādānehi muccati diṭṭhupādānā sīlabbatupādānā

attavādupādānā. Anattānupassanā ñāṇaṃ imehi tihupādānehi muccati.

Nibbidānupassanā ñāṇaṃ katamā ekupādānā muccati: kāmupādānā nibbidānupassanā

ñāṇaṃ idaṃ ekupādānā muccati.

Virāgānupassanā ñāṇaṃ katamā ekupādānā muccati: kāmupādānā virāgānupassanā ñāṇaṃ

idaṃ ekupādānā muccati.

1. Katihu pādānehi - machasaṃ, syā 2. Ekupādānā - machasaṃ, syā, 3. Silabbatupādānā -

machasaṃ, syā 4. Itopādānā - syā imā ekupādanā - si1, imaṃ ekupādānaṃ - [PTS]

[BJT Page 458] [\x 458/]

Nirodhānupassanā ñāṇaṃ katamehi catuhupādānehi muccati kāmupādānā diṭṭhupādānā

silabbatupādānā attavādupādānā nirodhānupassanā ñāṇaṃ imehi catuhupādānehi muccati.

Paṭinissaggānupassanā ñāṇaṃ katamehi catuhupādānehi muccati: kāmupādānā

diṭṭhupādānāsilabbatupādānā attavādupādānā. Paṭinissaggānupassanā ñāṇaṃ imehi

catuhupādānehi muccati.

Animittānupassanā ñāṇaṃ katamehi tihupādānehi muccati: diṭṭhupādānā silabbatupādānā

attavādupādānā. Animittānupassanā ñāṇaṃ imehi tihipādānehi muccati.

Appaṇihitānapassanā ñāṇaṃ katamā ekupādānā muccati. Kāmupādānā

appaṇihitānupassanāñāṇaṃ idaṃ ekupādānā muccati.

Suññatānupassanā ñāṇaṃ katamehi tihupādānehi muccati: diṭṭhupādānā silabbatupādānā

attavādupādānā. Suññatānupassanā ñāṇaṃ imehi tihupādānehi muccati.

Yañca aniccānupassanā ñāṇaṃ, yañca anattānupassanā ñāṇaṃ, yañca animittānupassanā

ñāṇaṃ, yañca suññatānupassanā ñāṇaṃ, imāni cattāri ñāṇāni tihupādānehi muccanti:

diṭṭhupādānā sīlabbatupādānā attavādupādānā yañca dukkhānupassanā ñāṇaṃ, yañca

nibbidānupassanā ñāṇaṃ, yañca virāgānupassanā ñāṇaṃ, yañca appaṇihitānupassanā

ñāṇaṃ, yañca virāgānupassanā ñāṇaṃ, yañca appaṇihitānupassanā [PTS Page 048] [\q 48/]

ñāṇaṃ, imāni cattāri ñāṇaṃ niekupādānā muccanti: kāmupādānā. Yañca

nirodhānupassanā ñāṇaṃ, yañca paṭinissaggānupassanā ñāṇaṃ, imāni dve ñāṇāni

catuhupādānehi muccanti: kāmupādānā diṭṭhupādānā silabbatupādānā attavādupādānā.

Ayaṃ anupādā1- cittassa vimokkho.

Vimekkhakathāya paṭhamakabhāṇavāraṃ2-

Tīṇi patimāni vimokkhāni, lokaniyyānāya saṃvattanti: sabbasaṅkhāre

paricchedaparivaṭumano3- samanupassanatāya animittāya ca dhātuyā

cittasampakkhandanatāya, sabbasaṅkhāresu manosamuttejanatāya appaṇihitāya ca dhatuyā

cittasampakkhandanatāya, sabbadhamme parato samanupassanatāya, suññatāya ca dhātuyā

cittasampakkhandanatāya imāni tīṇi vimokkhamukhāni lokaniyyānāya saṃvattanti.

Aniccato manasikaroto kathaṃ saṅkhārā upaṭṭhahanti4- dukkhato manasikaroto

kathaṃsaṅkhārā upaṭṭhahanti. Anattato manasikaroto kathaṃ saṅkhārā upaṭṭhahanti

anicacato manasikaroto khayato saṅkhārā upaṭṭhahanti, dukkhato manasikaroto bhayato

saṅkhārā upaṭṭhahanti, anattato manasikaroto suññato saṅkhārā upaṭṭhahanti.

1. Anupādāya - si1 2. Paṭhamabhāṇavāro - machasaṃ, paṭhamahāṇavāraṃ - syā [PTS 3.]

Parivaṭṭhumato syā, parivaṭṭaṭato - [PTS 4.] Upaṭṭhanti - machasaṃ, syā

[BJT Page 460] [\x 460/]

Aniccato manasikaroto kiṃbuhulaṃ cittaṃ dukkhato manasikaroto kiṃbahulaṃ cittaṃ hoti,

anattato manasikaroto kiṃbahulaṃ cittaṃ hoti: aniccato manasikaroto adhimokkha bahulaṃ

cittaṃ [PTS Page 049] [\q 49/] hoti: dukkhato manasikaroto passaddhibahulaṃ cittaṃ

hoti, anattato manasikaroto vedabahulaṃ cittaṃ hoti.

Aniccato manasikaronto adhimokkhabahulo natamindriyaṃ paṭilabhati, dukkhato

manasikaronto passaddhibahule katamindriyaṃ paṭilabhati, anattato manasikaronto

vedabahulo natamindriyaṃ paṭilabhati: aniccato manasikaronto adhimokkhebahulo

saddhindriyaṃ paṭilabhati, dukkhato manasikaronto passaddhibahulo samādhindriyaṃ

paṭilabhati, anattato manasikaronto vedabahulo paññindriyaṃ paṭilabhati.

Aniccato manasikaroto adhimokkhabahulassa katamindriyaṃ ādhapateyyaṃ hoti,

bhāvanāyanatindriyāni tadanvāyāni1honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti,

nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti, kenaṭṭhena bhāvanāya ko

bhāveti:

Dukkhato manasikaroto passaddhibahulassa katamindriyaṃ ādhipatyeṃ hoti bhāvanāya

katindriyāni tadanvayāni honti, sahajātapaccayā honati, aññamaññapaccayā honati,

nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti, kenaṭṭhena bhāvanā, ko

bhāveti.

Anattato manasikaroto vedabahulassa katamindriyaṃ ādhipatyeṃ hoti bhāvanāya

katindriyāni tadanvayāni honti, sahajātapaccayā honati, aññamaññapaccayā honati,

nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti, kenaṭṭhena bhāvanā, ko

bhāveti.

Aniccato manasikaroto adhimokkhabahulassa saddhindriyaṃ ādhipatyeṃ hoti bhāvanāya

cattārindriyāni tadanvayāni honti, sahajātapaccayā honati, aññamaññapaccayā honati,

nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanā, yo

sammāpaṭipanenā so bhāveti, natthi micchāpaṭipannassa indriyabhāvanā

Dukkhato manasikaroto passaddhibahulassa samādhindriyaṃ ādhipatyeṃ hoti bhāvanāya

cattārindriyāni tadanvayāni honti, sahajātapaccayā honati, aññamaññapaccayā honati,

nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā [PTS Page 050] [\q 50/] honti, ekarasā honti,

ekarasaṭṭhena bhāvanā, yo sammāpaṭipanno so bhāveti, natthi micchāpaṭipannassa

indriyabhāvanā.

1. Tadatvayā - machasaṃ, sa,

[BJT Page 462] [\x 462/]

Anattato manasikāroto vedabahulassa paññindriyaṃ ādhipateyyaṃ hoti, bhāvanāya

cattāririndriyāni tadanvayāni honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti,

nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honati, ekarasaṭṭhena bhāvanāya,

yo sammāpaṭipanno so bhāveti, natthi micchāpaṭipannassa indriyabhāvanā.

Aniccato manasikaroto adhimokkhabahulassa katamindriyaṃ ādhipateyyaṃ hoti, bhāvanāya

natindriyāni tadanvayāni honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti,

nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honati. Paṭivedhakāle katamindriyaṃ

ādhipateyyaṃ hoti, paṭivedhāya katindriyāni tadanvayāni honti, sahajātapaccayā honti,

aññamaññapaccayā honati. Nissayapaccayā honti. Sampayuttapaccayā honati, ekarasā honti,

kenaṭṭhena bhāvanā, kenaṭṭhena paṭivedho: [PTS Page 051] [\q 51/]

Dukkhato masikaroto passaddhibahulassa katamindriyaṃ ādhipateyyaṃ hoti, bhāvanāya

katindriyāni tadanvayāni honti, sahajātapaccayā honati, aññamaññapaccayā honti,

nissayapaccayā honti, sampayuttatapaccayā honati. Paṭivedhakāle katamindriyaṃ

ādhipateyyaṃ hoti, paṭivedhāya katindriyāni tadatāvayāni honti, sahajātapaccayā honti,

aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti,

kenaṭṭhena bhāvanā, kenaṭṭhena paṭivedho:

Anatatato manasikaroto vedabahulassa katamindriyaṃ ādhipateyyaṃ hoti, bhāvanāya

katindriyāni tadanvayāni honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti,

nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, paṭivedhakāle katamindriyaṃ ādhipateyyaṃ

hoti, paṭivedhāya katindriyāni tadanvayāni honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā

honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti, kenaṭṭhena bhāvanā,

kenaṭṭhena paṭivedho

Aniccato manasikaroto adhimokkhabahulassa saddhindriyaṃ ādhipateyyaṃ hoti, bhāvanāya

cattārindriyāni tadanvayāni honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti,

nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, paṭivedhakāle paññindriyaṃ ādhipatyeṃ

hoti, paṭivedhāya cattārindriyāni tadanvayāni honti, sahajātapaccayā honti,

aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti,

nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanā,

dassanaṭṭhena paṭivedho. Evaṃ paṭivijjhantopi bhāveti, bhāventopi paṭivijjhati.

[BJT Page 464] [\x 464/]

Dukkhato manasikaroto passaddhibahulassa samādhindriyaṃ ādhipateyyaṃ hoti, bhāvanāya

cattārindriyāni tadatvāni honti, sahajātapaccayāhonti. Aññamaññapaccayā honti,

nissayapaccayā honti, samphayuttapaccayā honti, paṭivedhakāle paññindriyaṃ ādhipateyyaṃ

hoti, paṭivedhānaya cattārindriyāni tadanvayāni honti, sahajātapaccayā honti

aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti,

ekarasaṭṭhena bhāvanā, dassanaṭṭhena paṭivedho, evaṃ paṭivijjhantopi bhāveti, bhāventopi

paṭivijjhati.

Anattato manasikāreto vedabahulasasa paññindriyaṃ ādhipateyyaṃ hoti, bhāvanāya

cattarindriyāni tadatvāyāni honti, sahajātapaccayā honti aññamaññapaccayā honti,

nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, paṭivedhakāle1, paññindriyaṃ ādhipateyyaṃ

hoti, paṭivedhāya cattārindriyāni tadanvayāni honti, sahajātapaccayā honti,

aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti

ekarasaṭṭhena bhāvanā, dassanaṭṭhena paṭivedho, evaṃ paṭivijjhattopi bhāveti, bhāventopi

paṭivijjhati.

Aniccato manasikaroto katamindriyaṃ adhimattaṃ hoti, katamindriyassa adhimattattā

saddhāvimutto2- hoti dukkhato manasikāroto katamindriyaṃ adhimattaṃ hoti,

katamindriyassa adhimattattā kāyasakkhi3- hoti. Anattato manasikaroto katamindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, katamindriyassa adhimattattā diṭṭhipatto hoti. [PTS Page 052] [\q 52/]

Aniccato manasikaroto saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saddhindriyassa adhimattattā

saddhavimutto2, hoti, dukkhato manasikaroto samādhindriyaṃ adhimattaṃ hoti,

samādhindriyaṃssa adhimattattā kāyasakkhi hoti, anattato manasikaroto paññindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, paññindriyassa adhimattattā diṭṭhippatto hoti.

Saddahanto vimutto'ti4, saddhāvimutto2, phuṭṭhattā sacchikato'ti5- kāyasakkhi, diṭṭhattā

patto'ti diṭṭhippatto. Saddahanto vimuccati'ti6, - saddhāvimutto2, jhānaphassaṃ paṭhamaṃ

phusati, pacchā nirodhaṃ nibbānaṃ sacchikarotī'ti kāyasakkhi, dukkhā saṅkhārā, sukho

nirodho'ti ñātaṃ7hoti diṭṭhaṃ viditaṃ sacchikaṃ phassitaṃ paññāyā'ti diṭṭhippatto.

Yo cāyaṃ puggalo saddhāvimutto, yo ca kāyasakkhi, yo ca diṭaṭṭhippatto. Siyā ime tayo

puggalā saddhāvimuttāpi kāsasakkhipi diṭṭhippattāpi vatthuvasena pariyāyena8-

1. Paṭivedhakālepi - machasaṃ 2. Saddhāmutto - syā 3. Kāsasakkhi - syā 4. Adhimuttesāti -

syā 5. Sacchikarotiti - syā [PTS 6.] Adhimuccatiti - syā 7. Ñāṇaṃ - syā 8. Pariyāyena siyāni

- machasaṃ.

[BJT Page 466] [\x 466/]

Siyāti kathañca siyā aniccato manasikaroto saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saddhindriyassa

adhimattattā saddhāvimutto hoti, dukkhato manasikaroto saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti,

saddhindriyassa adhimattattā saddhāvimutto hoti, anattato manasikaroto sadadhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, saddhindriyassa adhimattattā saddhāvimutto hoti, evaṃ ime tayo puggalā

saddhindriyassa vasena saddhāvimuttā.

Dukkhato manasikaroto samādhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, samādhindriyassa adhimattattā

kāyasakkhi hoti, anattato nasikaroto samādhindriyaṃ adhimattaṃ hoti,

samādhindriyassaadhimattattā kāyasakkhā hoti, anicacato manasikaroto samādhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, samādhindriṃssa adhimattattā kāyasakkhi hoti, evaṃ ime tayo puggalā

samādhindrayassa vasena kāyasakkhī.

Anattato manasikaroto paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti, paññāndriyassa adhimattattā

diṭṭhipatto hoti. Aniccato [PTS Page 053] [\q 53/] manasikaroto paññindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, paññindriyassa adhimattattā diṭṭhippatto hoti, dukkhato manasikaroto

paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti, paññindriyassa adhimattattā diṭṭhippatto hoti, evaṃ ime tayo

puggalā paññindriyassa vasena diṭṭhippattā.

Yo cāyaṃ puggalo saddhāvimutto. Yo ca kāyasakkhi, yo ca diṭṭhippatto. Evaṃsiyā ime tayo

puggalā saddhāvimuttā'pi kāyasakkhipi diṭṭhippattāpi vatthuvasena pariyāyena.

Yo cāyaṃ puggalo saddhāvimutto yo ca kāyasakkhi, yo ca diṭaṭṭhippetto, siyā ime tayo

puggalā añño yeva saddhāvimutto. Añño kāyasakkhi, añño diṭṭhippatto.

Yo cāyaṃ puggalo saddhāvimutto yo ca kāyasakkhi, yo ca diṭaṭṭhippetto, siyā ime tayo

puggalā añño yeva saddhāvimutto. Añño kāyasakkhi, añño diṭṭhippatto.

Siyāti kathañca siyā aniccato manasikaroto saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti,

saddhindriyassaadhimattattā saddhāvimutto hoti, dukkhato manasikaroto samādhindriyaṃ

adhimattaṃ hoti, samādhindrayassa adhimattattā kāyasasakkhi hoti. Anattato manasikaroto

paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti, paññindrayassa adhimittattā diṭṭhippatto hoti.

Heyā cāyaṃ puggalo saddhāvimutto, yo ca kāyasakkhi. Yo ca diṭṭhippatto. Evaṃ siyā ime

kayo puggalā saddhāvimuttāpi kāyasakkhipi diṭṭhippattāpi vatthuvasena pariyāyena, aññā

yeva saddhāvimutto añño kāyasakkhi, añño diṭaṭṭhippatto.

Aniccato manasikaroto saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saddhindriyassa adhimattattā

sotāpattimaggaṃ paṭilabhati, tena vuccati saddhānusāri. Cattārindriyāni tadanvayāni honatti,

sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā

honti, saddhindriyassa vasena catuttaṃ indriyānaṃ bhāvanā hoti. Ye hi keci saddhindrayassa

vasena sotāpattimaggaṃ paṭilabhanti, sabbe te saddhānusārino.

[BJT Page 468] [\x 468/]

Aniccato manasikaroto saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saddhindriyassa adhimattattā

sotāpatti phalaṃ sacchikataṃ hoti, tena vuccati saddhāvimutto cattārindriyāni tadanvayāni

honati, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honatti. Nisasyapaccayāhonti,

sampayuttapaccaya honti, saddhindriyassa vasena cattārindriyāni bhāvitāni honti [PTS Page

054] [\q 54/] subhāvitāni, ye hi keci saddhindriyassa vasena hesātāpattiphalaṃ

sacchikatā, sabbe te saddhāvimuttā.

Anicacato manasikaroto saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saddhindriyasasa adhimattantā

sakadāgāmimaggaṃ paṭilabhati -pesakadāgāmiphalaṃ sacchikataṃ hoti -pe- anāgāmimaggaṃ

paṭilabhati -peanāgāmiphalaṃ sacchikataṃ hoti -pe- arahattamaggaṃ paṭilabhati

-pearahattaṃ1- sacchikataṃ hoti. Tena vuccati saddhāvimutto, cattārindriyāni tadanvayāni

honti -pesampayuttapaccayā honti, ye hi keci saddhindriyassa vasena arahattaṃ sacchikatā2-

sabbe te saddhāvimuttā.

Dukkhato manasikaroto samādhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, samādhindriyassa adhimattattā

sotāpattimaggaṃ paṭilabhati, tena vuccati kāyasakkhi; cattārindriyāni tadanvayāni honti.

Sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti. Nissayapaccayā honti. Sampayuttapaccayā

honti. Samādhindriyassa catunnaṃ indriyānaṃ bhāvanā hoti ye hi kecisamādhindriyassa

vasena sotāpattimaggaṃ paṭilabhanti, sabbe te kāyakkhi.

Dukkhato manasikaroto samādhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, samādhindriyasasa adhimattantā

sotāpattiphalaṃ sacchikataṃ hoti -pesakadāgāmaggaṃ paṭilabhati -pe- sakadāgāmiphalaṃ

sacchikataṃ hoti -peanāgāmimaggaṃ paṭilabhati -pe- anāgāmiphalaṃ sacchikataṃ

hoti-pearahattamaggaṃ paṭilabhati -pe- arahattaṃ sacchikataṃ hoti. Tena vuccati kāyasakkhi;

cattārindriyāni tadanvayāni honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti.

Nisasyapapaccayā honti, sampayuttapaccayā samādhindriyassa vasena cattārindriyāni

bhāvitāni honti subhāvitāni, yehi keci samādhindriyassa vasena arahattaṃ sacchikatā, sabbe

te kāyasakkhi,

Anattato manasikaroto paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti, paññindriyasasa adhimattā sotāpatti

maggaṃ paṭilabhati, tena vuccati dhammānusāri; cattārindriyāni tadanvayāni honti.

Sahajātapaccayā honti, aññamañña paccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā

honti; [PTS Page 055] [\q 55/] paññindriyassa vasena catunanaṃ indriyānaṃ bhāvanā

hoti, ye hi keci paññindriyassa vasena sotāpattimaggaṃ paṭilabhanti sabbe te

dhammānusārino.

1. Arahattaphalaṃ - syā, [PTS, 2.] Sacchikataṃ - machasaṃ

[BJT Page 470] [\x 470/]

Anattato manasikāroto paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti, paññindriyassa adhimattattā

sotāpattiphalaṃ sacchikataṃ hoti; tena vuccati diṭṭhippatto: cattārindriyāni tadanvayāni

honti, sahajātapaccayā honatti, aññamaññapaccayā honti. Nissayapaccayā honti.

Sampayuttapaccayā honti, paññindriyassa vasena cattārindriyāni bhāvitāni honti

subhāvitāni, ye hi keci paññindriyassa vasena sotāpattiphalaṃ sacchikataṃ, sabbe te

diṭṭhippannā.

Anattato manasikāroto paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti, paññindriyassa adhimattattā

sakadāgāmimaggaṃ paṭilabhati -pesakadāgāmiphalaṃ sacchikataṃ hoti -pe- anāgāmimaggaṃ

paṭilabhati -peanāgāmiphalaṃ sacchikataṃ hoti -pe- arahattamaggaṃ paṭilabhati -pearahattaṃ

sacchikataṃ hoti, tena vuccati diṭṭhippatto; cattārindriyāni tadanvayāni honti,

sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti. Nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā

honti. Paññindriyassa vasena cattārindriyāni bhāvitāni honti subhāvitāni, ye hi keci

paññindriyassa vasena arahattaṃ sacchikatā. Sabbe te diṭṭhippattā.

Ye hi keci nekkhammaṃ1, bhāvitā vā bhāventi vā bhivissanti vā. Adhigatā vā adhigacchanti

vā adhigamissanti vā, pattā vā pāpuṇannā vā pāpuṇissanti vā. Paṭiladdhāvā paṭilabhanti

vā paṭilabhissanti vā paṭividdhā vā paṭivijjhanti vā paṭivijjhissanti vā. Sacchikatā vā

sacchikaronti vā sacchikarissanti vā, phassitā vā phassanti vā phassissanti vā, vasippattā vā

pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā, pāramippattā vā pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā,

vesārajjappattā vā pāpuṇantā vā pāpuṇissanti vā sabbe te saddhindriyassa vasena

saddhāvimuttā2, samādhindriyassa vasena kāyasakkhi, paññindriyassa vasena diṭṭhippattā.

Hi keci abyāpādaṃ -pe- ālokasaññaṃ -pe- avikkhepaṃ -pe- dhammavavatthānaṃ -pe- ñāṇaṃ

-pe- pāmojjaṃ3, -pepaṭhamaṃ jhānaṃ4- -pe- dutiyaṃ jhānaṃ -pe- tatiyaṃ jhānaṃ -pecatutthaṃ

jhānaṃ -pe- ākāsānañcāyatanasamāpattiṃ -peviññāṇañcāyatanasamāpattiṃ [PTS Page 056

[\q 56/] -@]paākiñcaññāyatanasamāpattiṃ -penevasaññānāsaññāyatanasamāpattiṃ -pe-

aniccānupassanāṃ -pedukkhānupassanaṃ -pe-anattānupassanaṃ -pe- nibabidānupassanaṃ

-pevirāgānupassanaṃ -penirodhānupassanaṃ -pepaṭinissaggānupassanaṃ -pe-

khayānupassanaṃ -pevayānupassanaṃ-peviparināmānupassanaṃ -pe- animittānupassanaṃ

-peappaṇihitānupassanaṃ -pesuññatānupassanaṃ -peadhipaññādhammavipassanaṃ

-peyathābhūtañāṇadassanaṃpeādinavānupassanaṃ -pepaṭisaṅkhānupassanaṃ

-pevivaṭṭanānussanaṃ -pe- sotāpatatimaggaṃ -pesakadāgāmimaggaṃ -peanāgāmimaggaṃ-pe-

arahattamaggaṃpeye hi keci cattāro sati paṭṭhāne -pecattaro sammappadhāne -pecattāro

iddhipāde -pe- papañcindriyāni -pe- pañca balāni -pe- satta bojjhaṅge -pe- ariyaṃ

aṭaṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ -pe- ye hi keciaṭaṭṭha vimokkhe bhāvitā vā bhāventi vā bhāvissanti

vā, adhigatā vā adhigacchanti vā adhigamissanti vā.

1. Nikkhammaṃ - si1, 2. Saddhādhimuttā - syā, 3. Pāmujjaṃ - syā 4. Paṭhamajjhānaṃ - syā,

[PTS]

[BJT Page 472] [\x 472/]

Pattā vā pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā, paṭiladdhā vā paṭilabhanti vā paṭilabhissanti vā,

paṭividdhā vā paṭivijjhanti vā paṭivijjhissanti vā, sacchikatā vā sacchikaronti vā

sacchikarissanti vā, phassitā vā phassanti vā phassissanti vā, vasippattā vā pāpuṇanti vā

pāpuṇissanti vā pāramippattā vā pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā, vesārajjappattā vā

pāpuṇanti vā pāpuṇissani vā sabbe te saddhindriyassa vasena saddhāvimuttā,

samādhindriyassa vasena kāyasakkhī, paññindriyassa vasena diṭṭhippattā.

Ye hi keci catasso paṭisambhidā pattā vā pāpuṇanti pāpuṇissanti vā, paṭiladdhā vā

paṭilabhanti vā paṭilabhissanti vā, paṭividdhā vā paṭivijjhanti vā paṭivijjhissanti vā

sacchikatā vā sacchikaronti vā sacchikarissanti vā, phassitā vā phassanti vā phassissanti vā

vasippattā vā pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā, pāramippattā vā pāpuṇanti vā pāpuṇissanti

vā, vesārajjappattā vā pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā sabbe te saddhindriyassa vasena

saddhāvimuttā, samādhindriyassa vasena kāyasakkhī, paññindriyassa vasena diṭṭhippattā.

Ye hi keci tisso vijjā paṭividdhā vā paṭivijjhatti vā paṭivijjhissanti vā, sacchikatā vā

sacchikaronti vā sacchikarissanti vā, phassitā vā phassanti vā phassissanti vā, vasipattā vā

pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā, pāramippattā vā, pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā,

vesārajjappattā vā pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā sabbe te saddhindriyassa vasena

saddhāvimuttā, samādhindriyassa vasena kāyasakkhī, paññindriyassa vasena diṭaṭhippattā.

Ye hi keci tisso sikkhā sikkhitā vā sikkhanti vā sikkhissanti vā sacchikatā vā sacchikaronti vā

sacchikarissanti vā, phassitā vā phassanti vā phassissanti vā, vasippattā vā pāpuṇanti vā

pāpuṇissanti vā, pāramippattā vā pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā, vesārajjappattā vā

pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā, sabbe te saddhindriyassa vasena saddhāvimuttā,

samādhindriyassa vasena kāyasakkhī, paññindiyassa vasena diṭṭhippattā.

Ye hi keci dukkhaṃ parijānanti, sabbe te saddhindriyasasa vasena saddhāvimuttā, [PTS Page

057] [\q 57/] samādhindriyassa vasena kāyasakkhī, paññindriyassa vasena

diṭṭhippattā. Ye hi keci samudayaṃ pajahanti, sabbe te saddhindriyassa vasena

saddhāvimuttā, samādhindriyassa vasena kāyasakkhī, paññindriyassa vasena diṭṭhippattā.

Ye hi keci nirodhaṃ sacchikaronti, sabbe te saddhindriyassa vasena saddhivimuttā,

samādhindriyassa vasena kāyasakkhī, paññindriyassa vasena diṭṭhippattā. Ye hi keci

maggaṃ bhāventi, sabbe te saddhindriyassa vasena saddhāvimuttā, samādhindriyassa

vasena kāyasakkhī, paññindriyassa vasena diṭṭhippattā.

Katihākārehi saccapaṭivedho hoti. Katihākārehi saccāni paṭivijjhati: catūhākārehi

saccapaṭivedho hoti, catuhākārehi saccāni paṭivijjhati. Dukkhasaccaṃ pariññā paṭivedhaṃ

paṭivijjhati, samudayasaccaṃ pahānapaṭivedhaṃ paṭivijjhati, nirodhasaccaṃ

sacchikiriyāpaṭivedhaṃ paṭivijjhati, maggasaccaṃ bhāvanāpaṭivedhaṃ paṭivijjhati. Imehi

catūhākārehi saccapaṭivedho hoti, imehi catūhākārehi saccāni paṭivijjhanto saddhindriyassa

vasena saddhāvimutto, samādhindriyassa vasena kāyasakkhi, paññindriyassa vasena

diṭṭhippatto.

[BJT Page 474] [\x 474/]

Katihākārehi saccapaṭivedho hoti. Katihākārehi saccāni paṭivijjhati. Navahākārehi

saccapaṭivedho hoti, navahākārehi saccāni paṭivijjhati: dukkhasaccaṃ pariññāpaṭivedhaṃ

paṭivijjhati, samudayasaccaṃ pahānapaṭivedhaṃ paṭivijjhati. Nirodhasaccaṃ

sacchikiriyāpaṭivedhaṃ paṭivijjhati, maggasaccaṃ bhāvanāpaṭivedhaṃ paṭivijjhati,

abhiññāpaṭivedho ca sabbadhammānaṃ, pariññāpaṭivedho ca sabbasaṅkhārānaṃ,

pahānapaṭivedho ca sabbākusalānaṃ, bhāvanāpaṭivedho ca catunnaṃ maggānaṃ,

sacchikiriyā paṭivedho ca nirodhassa. Imehi navahākārehi saccapaṭivedho hoti, imehi

navahākārehi saccāni paṭivijjhanto saddhindriyassa vasena saddhāvimutto,

samādhindriyassa vasena kāyasakkhī, paññindiyassa vasena diṭṭhippatto.

Dutiyaka bhāṇavāraṃ. [PTS Page 058] [\q 58/]

Aniccato manasikaroto kathaṃ saṅkhārā upaṭṭhahanti, 1 dukkhato manasikaroto kathaṃ

saṅkhārā upaṭṭhahanti, anattato manasikaroto kathaṃ saṅkhārā upaṭṭhahanti: (1)

Aniccato manasikaroto khayato saṅkhārā upaṭṭhahanti, dukkhato manasikaroto bhayato

saṅkhārā upaṭṭhahanti, anattato manasikaroto suññato saṅkhārā upaṭṭhahanti. (2)

Aniccato manasikaroto kiṃbahulaṃ cittaṃ hoti, dukkhato manasikaroto kiṃbahulaṃ cittaṃ

hoti, anattato manasikaroto kiṃbahulaṃ cittaṃ hoti: (1)

Aniccato manasikaroto adhimokkhabahulaṃ cittaṃ hoti, dukkhato manasikaroto

passaddhibahulaṃ cittaṃ hoti, anattato manasikaroto vedabahulaṃ cittaṃ hoti. (2)

Aniccato manasikaronto adhimokkhabahulo katamaṃ vimokkhaṃ paṭilabhati, dukkhato

manasikaronto passaddhibahulo katamaṃ vimokkhaṃ paṭilabhati, anattato manasikaronto

vedabahulo katamaṃ vimokkhaṃ paṭilabhati: (1)

Aniccato manasikaronto adhimokkhabahulo animittaṃ vimokkhaṃ paṭilabhati, dukkhato

manasikaronto passaddhibahulo appaṇihitaṃ vimokkhaṃ paṭilabhati, anattato

manasikaronto vedabahulo suññataṃ vimokkhaṃ paṭilabhati. (2)

Aniccato manasikaronto adhimokkhabahulassa katamo vimokkho ādhipateyyo hoti,

bhāvanāya kati vimokkhā tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti,

nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti. Kenaṭṭhena bhāvanā, ko

bhāveti. (1)

1. Upaṭṭhanti - machasaṃ, syā.

[BJT Page 476] [\x 476/]

Dukkhato manasikaroto passaddhibahulassa katamo vimokkho ādhipateyyo hoti, bhāvanāya

kati vimokkhā tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti,

nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti. Kenaṭṭhena bhāvanā, ko

bhāveti. (2)

Anattato manasikaronto vedabahulassa katamo vimokkho ādhipateyyo hoti, bhāvanāya kati

vimokkhā tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, [PTS Page 059]

[\q 59/] nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti. Kenaṭṭhena

bhāvanā, ko bhāveti. (3)

Aniccato manasikaroto adhimokkhabahulassa animitto vimokkho ādhipateyyo hoti,

bhāvanāya dve vimokkhā tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti,

nissayapaccayā honti. Sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanā, yo

sammāpaṭipanno so bhāveti, natthi micchāpaṭipannassa vimokkhabhāvanā. (1)

Dukkhato manasikaroto passaddhibahulassa appaṇihito vimokkho ādhipateyyo hoti,

bhāvanāya dve vimokkhā tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti,

nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti. Ekarasaṭṭhena bhāvanā, yo

sammāpaṭipanno so bhāveti, natthi micchāpaṭipannassa vimokkhabhāvanā. (2)

Anattato manasikaroto vedabahulassa suññato vimokkho ādhipateyyo hoti, bhāvanāya dve

vimokkhā tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā

honti. Sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanā, yo sammāpaṭipanno

so bhāveti, natthi micchāpaṭipannassa vimokkhabhāvanā. (3)

Aniccato manasikaroto adhimokkhabahulassa katamo vimokkho ādhipateyyo hoti,

bhāvanāya kati vimokkhā tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti,

nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti: paṭivedhakāle katamo

vimokkho ādhipateyyo hoti: paṭivedhāya kativimokkhā tadanvayā honti, sahajātapaccayā

honti. Aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā

honti, kenaṭṭhena bhāvanā, kenaṭṭhena paṭivedho: (1)

Dukkhato manasikaroto passaddhibahulassa katamo vimokkho ādhipateyyo hoti, bhāvanāya

kati vimokkhā tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti,

nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti: paṭivedhakāle katamo

vimokkho ādhipateyyo hoti: paṭivedhāya kativimokkhā tadanvayā honti, sahajātapaccayā

honti. Aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā

honti, kenaṭṭhena bhāvanā, kenaṭṭhena paṭivedho: [PTS Page 060] [\q 60/]

[BJT Page 478] [\x 478/]

Anattato manasikaroto vedabahulassa katamo vimokkho ādhipateyyo hoti, bhāvanāya kati

vimokkhā tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā

honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti: paṭivedhakāle katamo vimokkho

ādhipateyyo hoti: paṭivedhāya kativimokkhā tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti.

Aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti,

kenaṭṭhena bhāvanā, kenaṭṭhena paṭivedho: (3)

Aniccato manasikaroto adhimokkhabahulassa animitto vimokakho ādhipateyyo hoti,

bhāvanāya dve vimokkhā tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti,

nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti, paṭivedhakāle1 animitto

vimokkho ādhipateyyo hoti, paṭivedhāya dve vimokkhā tadanvayā honti, sahajātapaccayā

honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā

honti, ekarasaṭṭhena bhāvanā, dassanaṭṭhena paṭivedho, evaṃ paṭivijjhantopi bhāveti,

bhāventopi paṭivijjhati. (1)

Dukkhato manasikaroto passaddhibahulassa appaṇihito vimokkho ādhipateyyo hoti,

bhāvanāya dve vimokkhā tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti,

nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti, paṭivedhakāle1 animitto

vimokkho ādhipateyyo hoti, paṭivedhāya dve vimokkhā tadanvayā honti, sahajātapaccayā

honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā

honti, ekarasaṭṭhena bhāvanā, dassanaṭṭhena paṭivedho, evaṃ paṭivijjhantopi bhāveti,

bhāventopi paṭivijjhati. (2)

Anattato manasikaroto vedabahulassa suññato vimokkho ādhipateyyo hoti, bhāvanāya dve

vimokkhā tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā

honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti, paṭivedhakāle1 animitto vimokkho

ādhipateyyo hoti, paṭivedhāya dve vimokkhā tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti,

aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti,

ekarasaṭṭhena bhāvanā, dassanaṭṭhena paṭivedho, evaṃ paṭivijjhantopi bhāveti, bhāventopi

paṭivijjhati. (3)

Aniccato manasikaroto katamo vimokkho adhimatto hoti, katamavimokkhassa adhimattattā

saddhāvimutto1 [PTS Page 061] [\q 61/] hoti: dukkhato manasikaroto katamo

vimokkho adhimatto hoti, katamavimokkhassa adhimattattā kāyasakkhī hoti: anattato

manasikaroto katamo vimokkho adhimatto hoti, katamavimokkhassa adhimattattā

diṭṭhippatto hoti: (1)

1. Paṭivedhakālepi-machasaṃ. 2. Saddhāvimutto-syā,

[BJT Page 480] [\x 480/]

Aniccato manasikaroto animitto vimokkho adhimatto hota, animittavimokkhassa

adhimattattā saddhāvimutto1 hoti, dukkhato manasikaroto appaṇihito vimokkho adhimatto

hoti, appaṇihitavimokkhassa adhimattattā kāyasakkhī hoti, anattato manasikaroto suññato

vimokkho adhimatto hoti, suññatavimokkhassa adhimattattā diṭṭhippatto hoti. (2)

"Saddahanto vimutto'ti 2 saddhāvimutto, 1 'phuṭṭhattā sacchikato'ti 3, kāyasakkhī,

'diṭṭhattāpatto'ti diṭṭhippatto. Saddahanto vimuccatīti 4. Saddhāvimutto, 'jhānaphassaṃ

paṭhamaṃ phusati, pacchā nirodhaṃ nibbānaṃ sacchikarotī'ti kāyasakkhī, 'dukkhā saṅkhārā,

sukho nirodho'ti ñātaṃ5, hoti diṭaṭhaṃ viditaṃ sacchikataṃ phassitaṃ paññāyā'ti

diṭṭhippatto. -Pe- *

Ye hi keci nekkhammaṃ bhāvitā vā bhāventi vā bhāvissanti vā adhigatā vā adhigacchanti vā

adhigamissanti vā, pattā vā pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā, paṭiladdhā vā paṭilabhanti vā

paṭilabhissanti vā paṭividdhā vā paṭivijjhanti vā paṭivijjhissanti vā, sacchikatā vā

sacchikaronti vā sacchikarissanti vā, phassitā vā phassanti vā phassissanti vā, vasippattā vā

pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā, pāramippattā vā pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā,

vesārajjappattā vā pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā, sabbe te animittavimokkhassa vasena

saddhāvimuttā, appaṇihitavimokkhassa vasena kāyasakkhī, suññatavimokkhassa vasena

diṭṭhippattā.

Ye hi keci abyāpādaṃ bhāvitā vā bhāventi vā bhāvissanti vā adhigatā vā adhigacchanti vā

adhigamissanti vā, pattā vā pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā, paṭiladdhā vā paṭilabhanti vā

paṭilabhissanti vā paṭividdhā vā paṭivijjhanti vā paṭivijjhissanti vā, sacchikatā vā

sacchikaronti vā sacchikarissanti vā, phassitā vā phassanti vā phassissanti vā, vasippattā vā

pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā, pāramippattā vā pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā,

vesārajjappattā vā pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā, sabbe te animittavimokkhassa vasena

saddhāvimuttā, appaṇihitavimokkhassa vasena kāyasakkhī, suññatavimokkhassa vasena

diṭṭhippattā.

Ye hi keci ālokasaññaṃ bhāvitā vā bhāventi vā bhāvissanti vā adhigatā vā adhigacchanti vā

adhigamissanti vā, pattā vā pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā, paṭiladdhā vā paṭilabhanti vā

paṭilabhissanti vā paṭividdhā vā paṭivijjhanti vā paṭivijjhissanti vā, sacchikatā vā

sacchikaronti vā sacchikarissanti vā, phassitā vā phassanti vā phassissanti vā, vasippattā vā

pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā, pāramippattā vā pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā,

vesārajjappattā vā pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā, sabbe te animittavimokkhassa vasena

saddhāvimuttā, appaṇihitavimokkhassa vasena kāyasakkhī, suññatavimokkhassa vasena

diṭṭhippattā.

Ye hi keci avikkhepaṃ bhāvitā vā bhāventi vā bhāvissanti vā adhigatā vā adhigacchanti vā

adhigamissanti vā, pattā vā pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā, paṭiladdhā vā paṭilabhanti vā

paṭilabhissanti vā paṭividdhā vā paṭivijjhanti vā paṭivijjhissanti vā, sacchikatā vā

sacchikaronti vā sacchikarissanti vā, phassitā vā phassanti vā phassissanti vā, vasippattā vā

pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā, pāramippattā vā pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā,

vesārajjappattā vā pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā, sabbe te

Animittavimokkhassa vasena saddhāvimuttā, appaṇihitavimokkhassa vasena kāyasakkhī,

suññatavimokkhassa vasena diṭṭhippattā.

Ye hi keci dukkhaṃ parijānanti, sabbe te animittavimokkhassa vasena saddhāvimuttā,

appaṇihitavimokkhassa vasena kāyasakkhī, suññatavimokkhasasa vasena diṭṭhippattā. Ye

hi keci samudayaṃ pajahanti, sabbe te animittavimokkhassa vasena saddhāvimuttā,

appaṇihitavimokkhassa vasena kāyasakkhī, suññatavimokkhassa vasena diṭṭhippattā. Ye

hi keci nirodhaṃ sacchikaronti, sabbe te animittavimokkhassa vasena saddhāvimuttā,

appaṇihitavimokkhassa vasena kāyasakkhī, suññatavimokkhassa vasena diṭṭhippattā. Ye

hi keci maggaṃ bhāventi, sabbe te animittavimokkhassa vasena saddhāvimuttā,

appaṇihitavimokkhassa vasena kāyasakkhī, suññatavimokkhassa vasena diṭṭhippattā.

Katihākārehi saccapaṭivedho6 hoti, katihākārehi saccāni paṭivijjhati: catūhākārehi

saccapaṭivedho hoti, catūhākārehi saccāni paṭivijjhati.

Dukkhasaccaṃ pariññāpaṭivedhaṃ paṭivijjhati, samudayasaccaṃ pahānapaṭivedhaṃ

paṭivijjhati, nirodhasaccaṃ [PTS Page 062] [\q 62/] sacchikiriyāpaṭivedhaṃ paṭivijjhati,

maggasaccaṃ bhāvanāpaṭivedhaṃ paṭivijjhati. Imehi catuhākārehi saccapaṭivedho hoti,

imehi catūhākārehi saccāni paṭivijjhanto animittavimokkhassa vasena saddhāvimutto,

appaṇihitavimokkhassa vasena kāyasakkhī, suññatavimokkhassa vasena diṭṭhippatto.

Katihākārehi saccapaṭivedho hoti: katihākārehi saccāni paṭivijjhati: navahākārehi

saccapaṭivedho hoti, navahākārehi saccāni paṭivijjhati: dukkhasaccaṃ pariññāpaṭivedhaṃ

paṭivijjhati, samudayasaccaṃ pahānapaṭivedhaṃ paṭivijjhati, nirodhasaccaṃ

sacchikiriyāpaṭivedhaṃ paṭivijjhati, maggasaccaṃ bhāvanāpaṭivedhaṃ paṭivijjhati.

Abhiññāpaṭivedho ca sabbadhammānaṃ, pariññāpaṭivedho ca sabbasaṅkhārānaṃ,

pahānapaṭivedho ca sabbakusalānaṃ, bhāvanāpaṭivedho ca catunnaṃ maggānaṃ,

sacchikiriyāpaṭivedho ca nirodhassa. Imehi navahākārehi saccapaṭivedho hoti, imehi

navahākārehi saccāni paṭivijjhanto animittavimokkhassa vasena saddhāvimutto,

appaṇihitavimokkhassa vasena kāyasakkhī, suññatavimokkhassa vasena diṭṭhippatto.

1. Saddhādhimutto-syā. 2. Adhimuttoti-syā. 3. Sacchikarotīti-syā, [PTS. 4.]

Adhimuccatīti-syā. 5. Viññātaṃ-machasaṃ, ñāṇaṃ-syā. 6. Saccappaṭivedho-machasaṃ, syā.

*'Yo cāyaṃ puggalo saddhāvimutto'ti ādikā tayo vārā saṃkhittā.

[BJT Page 482] [\x 482/]

Aniccato manasikaronto katame dhamme yathābhūtaṃ jānāti1 passati, kathaṃ

sammādassanaṃ hoti, kathaṃ tadanvayena sabbe saṅkhārā aniccato sudiṭṭhā honti, kattha

kaṅkhā pahīyati, (1)

Dukkhato manasikaronto katame dhamme yathābhūtaṃ jānāti passati, kathaṃ

sammādassanaṃ hoti, kathaṃ tadanvayena sabbe saṅkhārā dukkhato sudiṭṭhā honti, kattha

kaṅkhā pahīyati. (2)

Anattato manasikaronto katame dhamme yathābhūtaṃ jānāti passati, kathaṃ sammādassanaṃ

hoti, kathaṃ tadanvayena sabbe dhammā anattato sudiṭṭhā honti, kattha kaṅkhā pahīyati.

(3)

Aniccato manasikaronto nimittaṃ yathābhūtaṃ jānāti passati, tena vuccati sammādassanaṃ.

Evaṃ tadanvayena sabbe saṅkhārā aniccato sudiṭṭhā honti, ettha kaṅkhā pahīyati. (1)

Dukkhato manasikaronto pavattaṃ yathābhūtaṃ jānāti passati, tena vuccati sammādassanaṃ.

Evaṃ tadanvayena [PTS Page 063] [\q 63/] sabbe saṅkhārā dukkhato sudiṭṭhā honti,

ettha kaṅkhā pahīyati. (2)

Anattato manasikaronto nimittañca pavattañca yathābhūtaṃ jānāti passati, tena vuccati

sammādassanaṃ evaṃ tadanvayena sabbe dhammā anattato sudiṭṭhā honti, ettha kaṅkhā

pahīyati. (3)

Yañca yathābhūtaṃ ñāṇaṃ, yañca sammādassanaṃ, yā ca kaṅkhāvitaraṇā, ime dhammā

nānatthā2 ceva nānābyañjanā ca; udāhu ekatthā, byañjanameva nānanti: yañca yathābhūtaṃ

ñāṇaṃ, yañca sammādassanaṃ, yā ca kaṅkhāvitaraṇā, ime dhammā ekatthā, byañjanameva

nānaṃ.

Aniccato manasikaroto kiṃ bhayato upaṭṭhāti: dukkhato manasikaroto kiṃ bhayato

upaṭṭhāti: anattato manasikaroto kiṃ bhayato upaṭṭhāti:

Aniccato manasikaroto nimittaṃ bhayato upaṭṭhāti, dukkhato manasikaroto pavattaṃ

bhayato upaṭṭhāti, anattato manasikaroto nimittañca pavattañca bhayato upaṭṭhāti.

1. Pajānāti-syā. 2. Nānattā-sī 1.

[BJT Page 484] [\x 484/]

Yā ca bhayatupaṭṭhāne paññā, yañca ādīnave ñāṇaṃ, yā ca nibbidā, ime dhammā

Nānatthā ceva nānābyañjanā ca: udāhu ekatthā byañjanameva nānanti: yā ca

bhayatupaṭṭhāne paññā, yañca ādīnave ñāṇaṃ, yā ca nibbidā, ime dhammā ekatthā,

byañjanameva nānaṃ.

Yā ca anattānupassanā, yā ca suññatānupassanā, ime dhammā nānatthā ceva nānābyañjanā

ca: udāhu ekatthā, byañjanameva nānanti: yā ca anattānupassanā, yā ca suññatānupassanā,

ime dhammā ekatthā, byañjanameva nānaṃ.

Aniccato manasikaroto, kiṃ paṭisaṅkhā ñāṇaṃ uppajjati: dukkhato manasikaroto kiṃ

paṭisaṅkhā ñāṇaṃ uppajjati: anattato manasikaroto kiṃ paṭisaṅkhā ñāṇaṃ uppajjati.

Aniccato manasikaroto nimittaṃ paṭisaṅkhā ñāṇaṃ uppajjati, dukkhato manasikaroto

pavattaṃ paṭisaṅkhā [PTS Page 064] [\q 64/] ñāṇaṃ uppajjati, anattato manasikaroto

nimittañca pavattañca paṭisaṅkhā ñāṇaṃ uppajjati. (1)

Yā ca muñcitukamyatā1 yā ca paṭisaṅkhānupassanā yā ca saṅkhārupekkhā ime dhammā

nānatthā ceva nānābyañjanā ca, udāhu ekatthā byañjanameva nānanti: yā ca

muñcitukamyatā yā ca paṭisaṅkhānupassanā yā ca saṅkhārupekkhā ime dhammā ekatthā,

byāñjanameva nānaṃ, (2)

Aniccato manasikaroto kuto cittaṃ vuṭṭhāti, kattha cittaṃ pakkhandati: dukkhato

manasikaroto kuto cittaṃ vuṭṭhāti, kattha cittaṃ pakkhandati: anattato manasikaroto kuto

cittaṃ vuṭṭhāti, kattha cittaṃ pakkhandati.

Aniccato manasikaroto nimittā cittaṃ vuṭṭhāti, animitte cittaṃ pakkhandati, dukkhato

manasikaroto pavattā cittaṃ vuṭṭhāti, appavatte cittaṃ pakkhandati, anattato manasikaroto

nimittā ca pavattā ca cittaṃ vuṭṭhāti, animitte appavatte nirodha 2 nibbānadhātuyā cittaṃ

pakkhandati. (3)

Yā ca bahiddhāvuṭṭhānavivaṭṭane paññā ye ca gotrabhūdhammā, ime dha'mmā nānatthā

ceva nānābyañjanā ca, udāhu ekatthā byañjanameva nānanti: yā ca

bahiddhāvuṭṭhānavivaṭṭane paññā ye ca gotrabhūdhammā, ime dhammā ekatthā,

byañjanameva nānaṃ. (4)

1. Muccitukamyatā - machasaṃ. 2. Nirodhe - pu, machasaṃ.

[BJT Page 486] [\x 486/]

Aniccato manasikaronto katamena vimokkhena vimuccati: dukkhato manasikaronto

katamena vimokkhena vimuccati: anattato manasikaronto katamena vimokkhena vimuccati.

Aniccato manasikaronto animittavimokkhena vimuccati, dukkhato manasikaronto

appaṇihitavimokkhena vimuccati, anattato manasikaronto suññatavimokkhena vamuccati.

(5)

Yā ca dubhatovuṭṭhāna vivaṭṭane paññā yañca magge [PTS Page 065] [\q 65/] ñāṇaṃ,

ime dhammā nānatthā ceva nānābyañjanā ca, udāhu ekatthā, byañjanameva nānanti yā ca

dubhatovuṭṭhānavivaṭṭane paññā yañca magge ñāṇaṃ ime dhammā ekatthā, byāñjanameva

nānaṃ. (6)

Katihākārehi tayo vimokkhā nānakhaṇe1 honti; katihākārehi tayo vimokkhā ekakkhaṇe

honti: catūhākārehi tayo vimokkhā nānākhaṇe honti, sattahākārehi tayo vimokkhā

ekakkhaṇe honti.

Katamehi catūhākārehi tayo vimokkhā nānākhaṇe honti: ādhipateyyaṭṭhena

adhiṭṭhānaṭṭhena abhinīhāraṭṭhena niyyānaṭṭhena.

Kathaṃ ādhipateyyaṭṭhena tayo vimokkhā nānākhaṇe honti: aniccato manasikaroto animitto

vimokkho ādhipateyyo hoti, dukkhato manasikaroto appaṇihito vimokkho ādhipateyyo hoti,

anattato manasikaroto suññato vimokekhā ādhipateyyo hoti, evaṃ ādhipateyyaṭṭhena tayo

vimokkhā nānakhaṇe honti, (1)

Kathaṃ adhiṭṭhānaṭṭhena tayo vimokkho nānākhaṇe honti: aniccato manasikaronto

animittavimokkhassa vasena cittaṃ adhiṭṭhāti, dukkhato manasikaronto

appaṇihitavimokkhassa vasena cittaṃ adhiṭṭhāti anattato manasikaronto

suññatavimokkhassa vasena cittaṃ adhiṭṭhāti, evaṃ adhiṭṭhānaṭṭhena tayo vimokkhā

nānākhaṇe honti. (2)

Kathaṃ abhinīhāraṭṭhena tayo vimokkhā nānākhaṇe honti: aniccato manasikaronto

animittavimokkhassa vasena cittaṃ abhinīharati, dukkhato manasikaronto

appaṇihitavimokkhassa vasena cittaṃ abhinīharati, anattato manasikaronto

suññatavimokkhassa vasena cittaṃ abhinīharati. Evaṃ abhinīhāraṭṭhena tayo vimokkhā

nānākhaṇe honti. (3)

Kathaṃ niyyānaṭṭhena tayo vimokkhā nānākhaṇe honti: aniccato manasikaronto

animittavimokkhassa vasena [PTS Page 066] [\q 66/] nirodhaṃ nibbānaṃ niyyāti,

dukkhato manasikaronto appaṇihitavimokkhassa vasena nirodhaṃ nibbānaṃ niyyāti.

Anattato manasikaronto suññatavimokkhassa vasena nirodhaṃ nibbānaṃ niyyāti, evaṃ

niyyānaṭṭhena tayo vimokkhā nānākhaṇe honti, (4)

1. Nānākkhaṇe - machasaṃ.

[BJT Page 488] [\x 488/]

Imehi catūhākārehi tayo vimokkhā nānākhaṇe honti.

Katamehi sattahākārehi tayo vimokakhā ekakkhaṇe honti: samodhānaṭṭhena

adhigamanaṭṭhena 1 paṭilābhaṭṭhena paṭivedhaṭṭhena sacchikiriyaṭṭhena phassanaṭṭhena

abhisamayaṭṭhena.

Kathaṃ samodhānaṭṭhena adhigamanaṭṭhena paṭilābhaṭṭhena paṭivedhaṭṭhena

sacchikiriyaṭṭhena phassanaṭṭhena abhisamayaṭṭhena tayo vimokkhā ekakkhaṇe honti.

Aniccato manasikaronto nimittā muccatīti animitto vimokkho; yato muccati, tattha na

paṇidahatīti appaṇihito vimokkho; yattha na paṇidahati, tena suññoti suññato vimokkho;

yena suñño, tena nimittena animittoti animitto vimokkho, evaṃ samodhānaṭṭhena

adhigamanaṭṭhena paṭilābhaṭṭhena paṭivedhaṭṭhena sacchikiriyaṭṭhena phassanaṭṭhena

abhisamayaṭṭhena tayo vimokkhā ekakkhaṇe honti. (1)

Dukkhato manasikaronto paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho; yattha na paṇidahati,

tena suññoti suññato vimokkho; yena suñño tena nimittena animittoti animitto vimokkho,

yena nimittena animitto, tattha na paṇidahatīti appaṇihito vimokkho, evaṃ

samodhānaṭṭhena adhigamanaṭṭhena paṭilābhaṭṭhena paṭivedhaṭṭhena sacchikiriyaṭṭhena

phassanaṭṭhena abhisamayaṭṭhena tayo vimokkhā ekakkhaṇe honti. [PTS Page 067] [\q

67/] (2)

Anattato manasikaronto abhinivesā muccatīti suññato vimokkho; yena suñño, tena

nimittena animittoti animitto vimokkho; yena nimittena animitto, tattha na paṇidahatīti

appaṇihito vimokkho; yattha na paṇidahati, tena suññoti suññato vimokkho, evaṃ

samodhānaṭṭhena adhigamanaṭṭhena paṭilābhaṭṭhena paṭivedhaṭṭhena sacchikiriyaṭṭhena

phassanaṭṭhena abhisamayaṭṭhena tayo vimokkhā ekakkhaṇe honti. (3)

Imehi sattahākārehi tayo vimokkhā ekakkhaṇe honti.

Atthi vimokkho, atthi mukhaṃ, atthi vimokkhamukhaṃ atthi vimokkhapaccanīkaṃ atthi

vimokkhānulomaṃ, atthi vimokkhavivaṭṭo, atthi vimokkhabhāvanā, atthi

vimokkhapaṭippassaddhi,

Katamo vimokkho: suññato vimokkho, animitto vimokkho, appaṇihito vimokkho:

1. Adhigamaṭṭhena - syā,

[BJT Page 490] [\x 490/]

Katamo suññato vimokkho: aniccānupassanāñāṇaṃ niccato abhinivesā muccatīti suññato

vimokkho dukkhānupassanāñāṇaṃ sukhato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho,

anattānupassanāñāṇaṃ attato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho,

nibbidānupassanāñāṇaṃ nandiyā abhinivesā muccatīti suññato vimokkho;

virāgānupassanāñāṇaṃ rāgato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho

nirodhānupassanāñāṇaṃ samudayato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho,

paṭinissaggānupassanāñāṇaṃ ādānato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho,

animittānupassanāñāṇaṃ nimittato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho,

appaṇihitānupassanāñāṇaṃ paṇidhiyā abhinivesā muccatīti suññato vimokkho,

suññatānupassanāñāṇaṃ sabbābhinivesehi muccatīti suññato vimokkho.

Rūpe aniccānupassanāñāṇaṃ niccato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho rūpe

dukkhānupassanāñāṇaṃ sukhato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, rūpe

anattānupassanāñāṇaṃ attato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, rūpe

nibbidānupassanāñāṇaṃ nandiyā abhinivesā muccatīti suññato vimokkho; rūpe

virāgānupassanāñāṇaṃ rāgato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho rūpe

nirodhānupassanāñāṇaṃ samudayato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, rūpe

paṭinissaggānupassanāñāṇaṃ ādānato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, rūpe

animittānupassanāñāṇaṃ nimittato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, rūpe

appaṇihitānupassanāñāṇaṃ paṇidhiyā abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, rūpe

suññatānupassanāñāṇaṃ sabbābhinivesehi muccatīti suññato vimokkho.

Vedanāya aniccānupassanāñāṇaṃ niccato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho vedanāya

dukkhānupassanāñāṇaṃ sukhato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, vedanāya

anattānupassanāñāṇaṃ attato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, vedanāya

nibbidānupassanāñāṇaṃ nandiyā abhinivesā muccatīti suññato vimokkho; vedanāya

virāgānupassanāñāṇaṃ rāgato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho vedanāya

nirodhānupassanāñāṇaṃ samudayato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, vedanāya

paṭinissaggānupassanāñāṇaṃ ādānato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, vedanāya

animittānupassanāñāṇaṃ nimittato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, vedanāya

appaṇihitānupassanāñāṇaṃ paṇidhiyā abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, vedanāya

suññatānupassanāñāṇaṃ sabbābhinivesehi muccatīti suññato vimokkho.

Saññāya aniccānupassanāñāṇaṃ niccato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho saññāya

dukkhānupassanāñāṇaṃ sukhato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, saññāya

anattānupassanāñāṇaṃ attato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, saññāya

nibbidānupassanāñāṇaṃ nandiyā abhinivesā muccatīti suññato vimokkho; saññāya

virāgānupassanāñāṇaṃ rāgato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho saññāya

nirodhānupassanāñāṇaṃ samudayato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, saññāya

paṭinissaggānupassanāñāṇaṃ ādānato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, saññāya

animittānupassanāñāṇaṃ nimittato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, saññāya

appaṇihitānupassanāñāṇaṃ paṇidhiyā abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, saññāya

suññatānupassanāñāṇaṃ sabbābhinivesehi muccatīti suññato vimokkho.

Saṅkhāresu aniccānupassanāñāṇaṃ niccato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho

saṅkhāresu dukkhānupassanāñāṇaṃ sukhato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho,

saṅkhāresu anattānupassanāñāṇaṃ attato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho,

saṅkhāresu nibbidānupassanāñāṇaṃ nandiyā abhinivesā muccatīti suññato vimokkho;

saṅkhāresu virāgānupassanāñāṇaṃ rāgato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho

saṅkhāresu nirodhānupassanāñāṇaṃ samudayato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho,

saṅkhāresu paṭinissaggānupassanāñāṇaṃ ādānato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho,

saṅkhāresu animittānupassanāñāṇaṃ nimittato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho,

saṅkhāresu appaṇihitānupassanāñāṇaṃ paṇidhiyā abhinivesā muccatīti suññato vimokkho,

saṅkhāresu suññatānupassanāñāṇaṃ sabbābhinivesehi muccatīti suññato vimokkho.

Viññāṇe aniccānupassanāñāṇaṃ niccato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho viññāṇe

dukkhānupassanāñāṇaṃ sukhato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, viññāṇe

anattānupassanāñāṇaṃ attato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, viññāṇe

nibbidānupassanāñāṇaṃ nandiyā abhinivesā muccatīti suññato vimokkho; viññāṇe

virāgānupassanāñāṇaṃ rāgato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho viññāṇe

nirodhānupassanāñāṇaṃ samudayato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, viññāṇe

paṭinissaggānupassanāñāṇaṃ ādānato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, viññāṇe

animittānupassanāñāṇaṃ nimittato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, viññāṇe

appaṇihitānupassanāñāṇaṃ paṇidhiyā abhinivesā muccatīti suññato vimokkho, viññāṇe

suññatānupassanāñāṇaṃ sabbābhinivesehi muccatīti suññato vimokkho.

Cakkhusmiṃ aniccānupassanāñāṇaṃ niccato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho

cakkhusmiṃ dukkhānupassanāñāṇaṃ sukhato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho,

cakkhusmiṃ anattānupassanāñāṇaṃ attato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho,

cakkhusamiṃ nibbidānupassanāñāṇaṃ nandiyā abhinivesā muccatīti suññato vimokkho;

cakkhusmiṃ virāgānupassanāñāṇaṃ rāgato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho

cakkhusmiṃ nirodhānupassanāñāṇaṃ samudayato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho,

cakkhusmiṃ paṭinissaggānupassanāñāṇaṃ ādānato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho,

cakkhusmiṃ animittānupassanāñāṇaṃ nimittato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho,

cakkhusmiṃ appaṇihitānupassanāñāṇaṃ paṇidhiyā abhinivesā muccatīti suññato vimokkho,

cakkhusmiṃ suññatānupassanāñāṇaṃ sabbābhinivesehi muccatīti suññato vimokkho.

Jarāmaraṇe aniccānupassanāñāṇaṃ niccato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho

jarāmaraṇe dukkhānupassanāñāṇaṃ sukhato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho,

jarāmaraṇe anattānupassanāñāṇaṃ attato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho,

jarāmaraṇe nibbidānupassanāñāṇaṃ nandiyā abhinivesā muccatīti suññato vimokkho;

jarāmaraṇe virāgānupassanāñāṇaṃ rāgato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho

jarāmaraṇe nirodhānupassanāñāṇaṃ samudayato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho,

jarāmaraṇe paṭinissaggānupassanāñāṇaṃ ādānato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho,

jarāmaraṇe animittānupassanāñāṇaṃ nimittato abhinivesā muccatīti suññato vimokkho,

jarāmaraṇe appaṇihitānupassanāñāṇaṃ paṇidhiyā abhinivesā muccatīti suññato vimokkho,

jarāmaraṇe suññatānupassanāñāṇaṃ sabbābhinivesehi muccatīti suññato vimokkho, [PTS

Page 068] [\q 68/] ayaṃ suññato vimokkho. (1)

Rūpe aniccānupassanāñāṇaṃ niccato nimittā muccatīti animitto vimokkho, rūpe

dukkhānupassanāñāṇaṃ sukhato nimittā muccatīti animitto vimokkho, rūpe

anattānupassanāñāṇaṃ attato nimittā muccatīti animitto vimokkho, rūpe

nibbidānupassanāñāṇa nandiyā nimittā muccatīti animitto vimokkho, rūpe

virāgānupassanāñāṇaṃ rāgato nimittā muccatīti animitto vimokkho rūpe

nirodhānupassanāñāṇaṃ samudayato nimittā muccatīti animitto vimokkho. Rūpe

paṭinissaggānupassāñāṇaṃ ādānato nimittā muccatīti animitto vimokkho, rūpe

animittānupassanāñāṇaṃ sabbanimittehi muccatīti animitto vimokkho, rupe

appaṇihitānupassanāñāṇaṃ paṇidhiyā nimittā muccatīti animitto vimokkho, rūpe

suññatānupassanāñāṇaṃ abhinivesato nimittā muccatīti animitto vimokkho.

Vedanāya aniccānupassanāñāṇaṃ niccato nimittā muccatīti animitto vimokkho, vedanāya

dukkhānupassanāñāṇaṃ sukhato nimittā muccatīti animitto vimokkho, vedanāya

anattānupassanāñāṇaṃ attato nimittā muccatīti animitto vimokkho, vedanāya

nibbidānupassanāñāṇa nandiyā nimittā muccatīti animitto vimokkho, vedanāya

virāgānupassanāñāṇaṃ rāgato nimittā muccatīti animitto vimokkho vedanāya

nirodhānupassanāñāṇaṃ samudayato nimittā muccatīti animitto vimokkho. Vedanāya

paṭinissaggānupassāñāṇaṃ ādānato nimittā muccatīti animitto vimokkho, vedanāya

animittānupassanāñāṇaṃ sabbanimittehi muccatīti animitto vimokkho, vedanāya

appaṇihitānupassanāñāṇaṃ paṇidhiyā nimittā muccatīti animitto vimokkho, vedanāya

suññatānupassanāñāṇaṃ abhinivesato nimittā muccatīti animitto vimokkho.

Saññāya aniccānupassanāñāṇaṃ niccato nimittā muccatīti animitto vimokkho, saññāya

dukkhānupassanāñāṇaṃ sukhato nimittā muccatīti animitto vimokkho, saññāya

anattānupassanāñāṇaṃ attato nimittā muccatīti animitto vimokkho, saññāya

nibbidānupassanāñāṇa nandiyā nimittā muccatīti animitto vimokkho, saññāya

virāgānupassanāñāṇaṃ rāgato nimittā muccatīti animitto vimokkho saññāya

nirodhānupassanāñāṇaṃ samudayato nimittā muccatīti animitto vimokkho. Saññāya

paṭinissaggānupassāñāṇaṃ ādānato nimittā muccatīti animitto vimokkho, saññāya

animittānupassanāñāṇaṃ sabbanimittehi muccatīti animitto vimokkho, saññāya

appaṇihitānupassanāñāṇaṃ paṇidhiyā nimittā muccatīti animitto vimokkho, saññāya

suññatānupassanāñāṇaṃ abhinivesato nimittā muccatīti animitto vimokkho.

Saṅkhāresu aniccānupassanāñāṇaṃ niccato nimittā muccatīti animitto vimokkho, saṅkhāresu

dukkhānupassanāñāṇaṃ sukhato nimittā muccatīti animitto vimokkho, saṅkhāresu

anattānupassanāñāṇaṃ attato nimittā muccatīti animitto vimokkho, saṅkhāresu

nibbidānupassanāñāṇa nandiyā nimittā muccatīti animitto vimokkho, saṅkhāresu

virāgānupassanāñāṇaṃ rāgato nimittā muccatīti animitto vimokkho saṅkhāresu

nirodhānupassanāñāṇaṃ samudayato nimittā muccatīti animitto vimokkho. Saṅkhāresu

paṭinissaggānupassāñāṇaṃ ādānato nimittā muccatīti animitto vimokkho, saṅkhāresu

animittānupassanāñāṇaṃ sabbanimittehi muccatīti animitto vimokkho, saṅkhāresu

appaṇihitānupassanāñāṇaṃ paṇidhiyā nimittā muccatīti animitto vimokkho, saṅkhāresa

suññatānupassanāñāṇaṃ abhinivesato nimittā muccatīti animitto vimokkho.

Viññāṇe aniccānupassanāñāṇaṃ niccato nimittā muccatīti animitto vimokkho, viññāṇe

dukkhānupassanāñāṇaṃ sukhato nimittā muccatīti animitto vimokkho, viññāṇe

anattānupassanāñāṇaṃ attato nimittā muccatīti animitto vimokkho, viññāṇe

nibbidānupassanāñāṇa nandiyā nimittā muccatīti animitto vimokkho, viññāṇe

virāgānupassanāñāṇaṃ rāgato nimittā muccatīti animitto vimokkho viññāṇe

nirodhānupassanāñāṇaṃ samudayato nimittā muccatīti animitto vimokkho. Viññāṇe

paṭinissaggānupassāñāṇaṃ ādānato nimittā muccatīti animitto vimokkho, viññāṇe

animittānupassanāñāṇaṃ sabbanimittehi muccatīti animitto vimokkho, viññāṇe

appaṇihitānupassanāñāṇaṃ paṇidhiyā nimittā muccatīti animitto vimokkho, viññāṇe

suññatānupassanāñāṇaṃ abhinivesato nimittā muccatīti animitto vimokkho.

Cakkhusmiṃ aniccānupassanāñāṇaṃ niccato nimittā muccatīti animitto vimokkho,

cakkhūsmiṃ dukkhānupassanāñāṇaṃ sukhato nimittā muccatīti animitto vimokkho,

cakkhusmiṃ anattānupassanāñāṇaṃ attato nimittā muccatīti animitto vimokkho,

cakkhusmiṃ nibbidānupassanāñāṇa nandiyā nimittā muccatīti animitto vimokkho,

cakkhusmiṃ virāgānupassanāñāṇaṃ rāgato nimittā muccatīti animitto vimokkho

cakkhusmiṃ nirodhānupassanāñāṇaṃ samudayato nimittā muccatīti animitto vimokkho.

Cakkhusmiṃ paṭinissaggānupassāñāṇaṃ ādānato nimittā muccatīti animitto vimokkho,

cakkhusmiṃ animittānupassanāñāṇaṃ sabbanimittehi muccatīti animitto vimokkho,

vakkhusmiṃ appaṇihitānupassanāñāṇaṃ paṇidhiyā nimittā muccatīti animitto vimokkho,

cakkhusmiṃ suññatānupassanāñāṇaṃ abhinivesato nimittā muccatīti animitto vimokkho.

Jarāmaraṇe aniccānupassanāñāṇaṃ niccato nimittā muccatīti animitto vimokkho,

jarāmaraṇe dukkhānupassanāñāṇaṃ sukhato nimittā muccatīti animitto vimokkho,

jarāmaraṇe anattānupassanāñāṇaṃ attato nimittā muccatīti animitto vimokkho, jarāmaraṇe

nibbidānupassanāñāṇa nandiyā nimittā muccatīti animitto vimokkho, jarāmaraṇe

virāgānupassanāñāṇaṃ rāgato nimittā muccatīti animitto vimokkho jarāmaraṇe

nirodhānupassanāñāṇaṃ samudayato nimittā muccatīti animitto vimokkho. Jarāmaraṇe

paṭinissaggānupassāñāṇaṃ ādānato nimittā muccatīti animitto vimokkho, jarāmaraṇe

animittānupassanāñāṇaṃ sabbanimittehi muccatīti animitto vimokkho, jarāmaraṇe

appaṇihitānupassanāñāṇaṃ paṇidhiyā nimittā muccatīti animitto vimokkho, jarāmaraṇe

suññatānupassanāñāṇaṃ abhinivesato nimittā muccatīti animitto vimokkho, ayaṃ animitto

vimokkho. (2)

[BJT Page 492] [\x 492/]

Katamo appaṇihito vimokkho: aniccānupassanāñāṇaṃ niccato paṇidhiyā muccatīti

appaṇihito vimokkho, dukkhānupassanāñāṇaṃ sukhato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito

vimokkho, anattānupassanāñāṇaṃ attato paṇidhiyā muccatīti appaṇihi vimokkho,

virāgānupassanāñāṇaṃ rāgato paṇidhiyā [PTS Page 069] [\q 69/] muccatīti appaṇihito

vimokkho, nirodhānupassanāñāṇaṃ samudayato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito

vimokkho, paṭinissaggānupassanāñāṇaṃ ādānato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito

vimokkho, animittānupassanāñāṇaṃ nimittato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho,

appaṇihitānupassanāñāṇaṃ sabbapaṇidhīhi muccatīti appaṇihito vimokkho,

suññatānupassanāñāṇaṃ abhinivesato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho.

Rūpe aniccānupassanāñāṇaṃ niccato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, rūpe

dukkhānupassanāñāṇaṃ sukhato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, rūpe

anattānupassanāñāṇaṃ attato paṇidhiyā muccatīti appaṇihi vimokkho, rūpe

virāgānupassanāñāṇaṃ rāgato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, rūpe

nirodhānupassanāñāṇaṃ samudayato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, rūpe

paṭinissaggānupassanāñāṇaṃ ādānato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, rūpe

animittānupassanāñāṇaṃ nimittato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, rūpe

appaṇihitānupassanāñāṇaṃ sabbapaṇidhīhi muccatīti appaṇihito vimokkho, rūpe

suññatānupassanāñāṇaṃ abhinivesato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho.

Vedanāya aniccānupassanāñāṇaṃ niccato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho,

vedanāya dukkhānupassanāñāṇaṃ sukhato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho,

vedanāya anattānupassanāñāṇaṃ attato paṇidhiyā muccatīti appaṇihi vimokkho, vedanāya

virāgānupassanāñāṇaṃ rāgato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, vedanāya

nirodhānupassanāñāṇaṃ samudayato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, vedanāya

paṭinissaggānupassanāñāṇaṃ ādānato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, vedanāya

animittānupassanāñāṇaṃ nimittato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, vedanāya

appaṇihitānupassanāñāṇaṃ sabbapaṇidhīhi muccatīti appaṇihito vimokkho, vedanāya

suññatānupassanāñāṇaṃ abhinivesato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho.

Saññāya aniccānupassanāñāṇaṃ niccato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, saññāya

dukkhānupassanāñāṇaṃ sukhato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, saññāya

anattānupassanāñāṇaṃ attato paṇidhiyā muccatīti appaṇihi vimokkho, saññāya

virāgānupassanāñāṇaṃ rāgato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, saññāya

nirodhānupassanāñāṇaṃ samudayato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, saññāya

paṭinissaggānupassanāñāṇaṃ ādānato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, saññāya

animittānupassanāñāṇaṃ nimittato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, saññāya

appaṇihitānupassanāñāṇaṃ sabbapaṇidhīhi muccatīti appaṇihito vimokkho, saññāya

suññatānupassanāñāṇaṃ abhinivesato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho.

Saṅkhāresu aniccānupassanāñāṇaṃ niccato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho,

saṅkhāresu dukkhānupassanāñāṇaṃ sukhato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho,

saṅkhāresu anattānupassanāñāṇaṃ attato paṇidhiyā muccatīti appaṇihi vimokkho,

saṅkhāresu virāgānupassanāñāṇaṃ rāgato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho,

saṅkhāresu nirodhānupassanāñāṇaṃ samudayato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito

vimokkho, saṅkhāresu paṭinissaggānupassanāñāṇaṃ ādānato paṇidhiyā muccatīti

appaṇihito vimokkho, saṅkhāresu animittānupassanāñāṇaṃ nimittato paṇidhiyā muccatīti

appaṇihito vimokkho, saṅkhāresu appaṇihitānupassanāñāṇaṃ sabbapaṇidhīhi muccatīti

appaṇihito vimokkho, saṅkhāresu suññatānupassanāñāṇaṃ abhinivesato paṇidhiyā

muccatīti appaṇihito vimokkho.

Viññāṇe aniccānupassanāñāṇaṃ niccato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho,

viññāṇe dukkhānupassanāñāṇaṃ sukhato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho,

viññāṇe anattānupassanāñāṇaṃ attato paṇidhiyā muccatīti appaṇihi vimokkho, viññāṇe

virāgānupassanāñāṇaṃ rāgato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, viññāṇe

nirodhānupassanāñāṇaṃ samudayato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, viññāṇe

paṭinissaggānupassanāñāṇaṃ ādānato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, viññāṇe

animittānupassanāñāṇaṃ nimittato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho, viññāṇe

appaṇihitānupassanāñāṇaṃ sabbapaṇidhīhi muccatīti appaṇihito vimokkho, viññāṇe

suññatānupassanāñāṇaṃ abhinivesato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho.

Cakkhusmiṃ aniccānupassanāñāṇaṃ niccato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho,

cakkhusmiṃ dukkhānupassanāñāṇaṃ sukhato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho,

cakkhusmiṃ anattānupassanāñāṇaṃ attato paṇidhiyā muccatīti appaṇihi vimokkho,

cakkhusmiṃ virāgānupassanāñāṇaṃ rāgato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho,

cakkhusmiṃ nirodhānupassanāñāṇaṃ samudayato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito

vimokkho, cakkhusmiṃ paṭinissaggānupassanāñāṇaṃ ādānato paṇidhiyā muccatīti

appaṇihito vimokkho, cakkhusmiṃ animittānupassanāñāṇaṃ nimittato paṇidhiyā muccatīti

appaṇihito vimokkho, cakkhusmiṃ appaṇihitānupassanāñāṇaṃ sabbapaṇidhīhi muccatīti

appaṇihito vimokkho, cakkhusmiṃ suññatānupassanāñāṇaṃ abhinivesato paṇidhiyā

muccatīti appaṇihito vimokkho.

Jarāmaraṇe aniccānupassanāñāṇaṃ niccato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho,

jarāmaraṇe dukkhānupassanāñāṇaṃ sukhato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho,

jarāmaraṇe anattānupassanāñāṇaṃ attato paṇidhiyā muccatīti appaṇihi vimokkho,

jarāmaraṇe virāgānupassanāñāṇaṃ rāgato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito vimokkho,

jarāmaraṇe nirodhānupassanāñāṇaṃ samudayato paṇidhiyā muccatīti appaṇihito

vimokkho, jarāmaraṇe paṭinissaggānupassanāñāṇaṃ ādānato paṇidhiyā muccatīti

appaṇihito vimokkho, jarāmaraṇe animittānupassanāñāṇaṃ nimittato paṇidhiyā muccatīti

appaṇihito vimokkho, jarāmaraṇe appaṇihitānupassanāñāṇaṃ sabbapaṇidhīhi muccatīti

appaṇihito vimokkho, jarāmaraṇe suññatānupassanāñāṇaṃ abhinivesato paṇidhiyā

muccatīti appaṇihito vimokkho, ayaṃ appaṇihito vimokkho, (3) ayaṃ vimokkho, (1)

Katamaṃ mukhaṃ, ye tattha jātā anavajjā kusalā bodhipakkhiyā dhammā. Idaṃ mukhaṃ. (2)

Katamaṃ vimokkhamukhaṃ: yaṃ tesaṃ1 dhammānaṃ ārammaṇaṃ nirodho nibbānaṃ, idaṃ

vimokkhamukhaṃ, vimokkhañca mukhañca vimokkhamukhaṃ2 idaṃ vimokkhamukhaṃ. (3)

Katamaṃ vimokkhapaccanīkaṃ: tīṇi akusalamūlāni vimokkhapaccanīkāni, tīṇi duccaritāni

vimokkhapaccanīkāni, sabbepi akusalā dhammā vimokkhapaccanīkā, idaṃ

vimokkhapaccanīkaṃ. [PTS Page 070] [\q 70/] (4)

Katamaṃ vimokkhānulomaṃ: tīṇi kusalamūlāni vimokkhānulomāni, tīṇi sucaritāni

vimokkhānulomāni, sabbepi kusalā dhammā vimokkhānulomā. Idaṃ vimokkhānulomaṃ. (5)

Katamo vimokkhavivaṭṭo: saññāvivaṭṭo, cetovivaṭṭo, cittavivaṭṭo, ñāṇavivaṭṭo,

vimokkhavivaṭṭo, saccavivaṭṭo:

1. Tesaṃ tesaṃ-syā. 2. Vimokkhañca mukhañca vimokkha mukha'nti syā, [PTS,] potthakesu

natthi.

[BJT Page 494] [\x 494/]

Sañjānanto vivaṭṭatīti saññāvivaṭṭo, cetayanto vivaṭṭatīti cetovivaṭṭo, vijānanto vivaṭṭatīti

cittavivaṭṭo, ñāṇaṃ karonto vivaṭṭatīti ñāṇavivaṭṭo vossajjanto1 vivaṭṭatīti

vimokkhavivaṭṭo, tathaṭṭhe 2 vivaṭṭatīti saccavivaṭṭo.

Yattha saññāvivaṭṭo, tattha cetovivaṭṭo; yattha cetovivaṭṭo, tattha saññāvivaṭṭo; yattha

saññāvivaṭṭo cetovivaṭṭo, tattha cittavivaṭṭo; yattha cittavivaṭṭo, tattha saññāvivaṭṭo

cetovivaṭṭo, yattha saññāvivaṭṭo cetovivaṭṭo cittavivaṭṭo, tattha ñāṇavivaṭṭo; yattha

ñāṇavivaṭṭo, tattha saññāvivaṭṭo cetovivaṭṭo cittavivaṭṭo; yattha saññāvivaṭṭo; cetovivaṭṭo

cittavivaṭṭo, ñāṇavivaṭṭo, tattha vimokkhavivaṭṭo, tattha vimokkhavivaṭṭo, tattha

saññāvivaṭṭo; cetovivaṭṭo cittavivaṭṭo ñāṇavivaṭṭo. Yattha saññāvivaṭṭo cetovivaṭṭo

cittavivaṭṭo ñāṇavivaṭṭo vimokkhavivaṭṭo, tattha saccavivaṭṭo, yattha saccavivaṭṭo, tattha

saññāvivaṭṭo cetovivaṭṭo cittavivaṭṭo ñāṇavivaṭṭo vimokkhavivaṭṭo, ayaṃ

vimokkhavivaṭṭo. (6)

Katamā vimokkhabhāvanā: paṭhamassa jhānassa 3 āsevanā bhāvanā bahulīkammaṃ,

dutiyassa jhānassa āsevanā bhāvanā bahulīkammaṃ, tatiyassa jhānassa āsevanā bhāvanā

bahulīkammaṃ, catutthassa jhānassa āsevanā bhāvanā bahulīkammaṃ,

ākāsānañcāyatanasamāpattiyā āsevanā bhāvanā bahulīkammaṃ,

viññāṇañcāyatanasamāpattiyā āsevanā bhāvanā bahulīkammaṃ,

ākiñcaññāyatanasamāpattiyā āsevanā bhāvanā bahulīkammaṃ,

nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā āsevanā bhāvanā bahulīkammaṃ, sotāpattimaggassa

āsevanā bhāvanā bahulīkammaṃ, sakadāgāmimaggassa āsevanā bhāvanā bahulīkammaṃ,

anāgāmimaggassa āsevanā bhāvanā bahulīkammaṃ, arahattamaggassa āsevanā bhāvanā

bahulīkammaṃ, [PTS Page 071] [\q 71/] ayaṃ vimokkhabhāvanā. (7)

Katamā vimokkhapaṭippassaddhi: paṭhamassa jhānassa paṭilābho vā vipāko vā, dutiyassa

jhānassa paṭilābho vā vipāko vā, tatiyassa jhānassa paṭilābho vā vipāko vā, catutthassa

jhānassa paṭilābho vā vipāko vā, ākāsānañcāyatanasamāpattiyā paṭilābho vā vipāko vā,

viññāṇañcāyatanasamāpattiyā paṭilābho vā vipāko vā, ākiñcaññāyatanasamāpattiyā

paṭilābho vā vipāko vā, nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā paṭilābho vā vipāko vā,

sotāpattimaggassa sotāpattiphalaṃ, sakadāgāmimaggassa sakadāgāmiphalaṃ,

anāgāmimaggassa anāgāmiphalaṃ, arahattamaggassa arahattaphalaṃ. Ayaṃ

vimokkhapaṭippassaddhi. 4 (8)

Tatiyaka bhāṇavāraṃ 5

Vimokkhakathā [PTS Page 072] [\q 72/] samattā.

1. Vosajjanto-machasaṃ, 2. Tathaṭṭhena-machasaṃ, syā. 3. Paṭhamajjhānassa-syā, sī 2. 4.

Vimokkhappaṭippassaddhi machasaṃ. Vimokkhapaṭipassaddhi - sī 2,

Tatiyabhāṇavāro - machasaṃ, tatiyābhāṇavāraṃ - syā, [PTS,]

[BJT Page 496] [\x 496/]

Gatikathā

Gatisampattiyā ñāṇasampayutte katinnaṃ1 hetūnaṃ paccayā upapatti 2 hoti.

Khattiyamahāsālānaṃ brāhmaṇamahāsālānaṃ gahapatimahāsālānaṃ kāmāvacarānaṃ devānaṃ

ñāṇasampayutte katinnaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti: rūpāvacarānaṃ devānaṃ katinnaṃ

hetūnaṃ paccayā upapatti hoti: arūpāvacarānaṃ devānaṃ katinnaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti

hoti.

Gatisampattiyā ñāṇasampayutte aṭṭhannaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti.

Khattiyamahāsālānaṃ brāhmaṇamahāsālānaṃ gahapatimahāsālānaṃ kāmāvacarānaṃ devānaṃ

ñāṇasampayutte aṭṭhannaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti. Rūpāvacarānaṃ devānaṃ

aṭṭhannaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti. Arūpāvacarānaṃ devānaṃ aṭṭhannaṃ hetūnaṃ

paccayā upapatti hoti.

Gatisampattiyā ñāṇasampayutte katamesaṃ aṭṭhannaṃ hetūnaṃ [PTS Page 075] [\q 75/]

paccayā upapatti hoti: kusalakammassa javanakkhaṇe tayo hetu kusalā tasmiṃ khaṇe

jātacetanāya sahajātapaccayā honti, tena vuccati: kusalamūlapaccayāpi saṅkhārā,

nikantikkhaṇe dve hetu akusalā tasmiṃ khaṇe jātacetanāya sahajātapaccayā honti, tena

vuccati: akusalamūlapaccayāpi saṅkhārā, paṭisandhikkhaṇe tayo hetū abyākatā tasmiṃ

khaṇe jātacetanāya sahajātapaccayā honti, tena vuccati: nāmarūpapaccayāpi viññāṇaṃ,

viññāṇapaccayāpi nāmarūpaṃ.

Paṭisandhikkhaṇe pañcakkhandhā sahajātapaccayā honti, [PTS Page 073] [\q 73/]

aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti,

paṭisandhikkhaṇe cattāro mahābhūtā sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti,

nissayapaccayā honti. Paṭisandhikkhaṇe tayo jīvitasaṅkhārā sahajātapaccayā honti,

aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, vippayuttapaccayā honti, paṭisandhikkhaṇe

nāmañca rūpañca sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti,

vippayuttapaccayā honti paṭisandhikkhaṇe ime cuddasa dhammā sahajātapaccayā honti,

aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, vippayuttapaccayā honti.

1. Katīnaṃ - machasaṃ, syā, [PTS,] katīnaṃ - sa. 2. Upapatti - sī 1, 2.

[BJT Page 498] [\x 498/]

Paṭisandhikkhaṇe cattāro khandhā arūpino sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti,

nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti. Paṭisandhikkhaṇe pañcindriyāni

sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā

honti, paṭisandhikkhaṇe tayo hetu sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti,

nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, paṭisandhikkhaṇe nāmañca viññāṇañca

sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā

honti, paṭisandhikkhaṇe ime cuddasa dhammā sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā

honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti.

Paṭisandhikkhaṇe ime aṭṭhavīsati dhammā sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā

honti, nissayapaccayā honti, vippayuttapaccayā honti.

Gatisampattiyā ñāṇasampayutte imesaṃ aṭṭhannaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti. (1)

Khattiyamahāsālānaṃ brāhmaṇamahāsālānaṃ gahapatimahāsālānaṃ kāmāvacarānaṃ devānaṃ

ñāṇasampayutte katamesaṃ aṭṭhannaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti. Kusalakammassa

javanakkhaṇe tayo hetū kusalā tasmiṃ khaṇe jātavetanāya sahajātapaccayā honti, tena

vuccati: kusalamūlapaccayāpi saṅkhārā, nikantikkhaṇe dve hetu akusalā tasmiṃ khaṇe

jātacetanāya sahajātapaccayā honti, tena vuccati: akusalamūlapaccayāpi saṅkhārā,

paṭisandhikkhaṇe tayo hetū abyākatā tasmiṃ khaṇe jātacetanāya [PTS Page 074] [\q 74/]

sahajātapaccayā honti, tena vuccati: 'nāmarūpapaccayāpi viññāṇaṃ, viññāṇapaccayāpi

nāmarūpaṃ. '

Paṭisandhikkhaṇe pañcakkhandhā sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti,

nissayapaccayā honti, vippayuttapaccayā honti, paṭisandhikkhaṇe cattāro mahābhūtā

sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, paṭisandhikkhaṇe

tayo jīvitasaṅkhārā sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti,

vippayuttapaccayā honti, paṭisandhikkhaṇe nāmañca rūpañca sahajātapaccayā honti,

aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, vippayuttapaccayā honti, paṭisandhikkhaṇe

ime cuddasa dhammā sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā

honti, vippayuttapaccayā honti.

Paṭisandhikkhaṇe cattāro khandhā arūpino sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti,

nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti. Paṭisandhikkhaṇe pañcindriyāni

sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā

honti, paṭisandhikkhaṇe tayo hetū sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti,

nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, paṭisandhikkhaṇe nāmañca viññāṇañca

sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā

honti, paṭisandhikkhaṇe ime cuddasa dhammā sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā

honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti.

[BJT Page 500] [\x 500/]

Paṭisandhikkhaṇe ime aṭṭhavīsati dhammā sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā

honti, nissayapaccayā honti, vippayuttapaccayā honti.

Khattiyamahāsālānaṃ brāhmaṇamahāsālānaṃ gahapatimahāsālānaṃ kāmāvacarānaṃ devānaṃ

ñāṇasampayutte imesaṃ aṭṭhannaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti (2)

Rūpāvacarānaṃ devānaṃ katamesaṃ aṭṭhannaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti.

Kusalakammassa javanakkhaṇe tayo hetu kusalā tasmiṃ khaṇe jātacetanāya sahajātapaccayā

honti, tena vuccati: kusalamūlapaccayāpi saṅkhārā, nikantikkhaṇe dve hetū akusalā

tasmiṃkhaṇe jāta cetanāya sahajātapaccayā honti, tena vuccati: akusalamūlapaccayāpi

saṅkhārā, paṭisandhikkhaṇe tayo hetu abyākatā tasmiṃ khaṇe jātacetanāya sahajātapaccayā

honti, tena vuccati: nāmapaccayāpi viññāṇaṃ viññāṇapaccayāpi nāmaṃ.

Paṭisandhikkhaṇe cattāro khandhā arūpino sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti,

nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti. Paṭisandhikkhaṇe pañcindriyāni

sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā

honti, paṭisandhikkhaṇe tayo hetū sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti,

nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, paṭisandhikkhaṇe nāmañca viññāṇañca

sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā

honti, paṭisandhikkhaṇe ime cuddasa dhammā sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā

honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, arūpāvacarānaṃ devānaṃ imesaṃ

aṭṭhannaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti. (4)

Gatisampattiyā ñāṇavippayutte katinnaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti:

khattiyamahāsālānaṃ brāhmaṇamahāsālānaṃ gahapatimahāsālānaṃ kāmāvacarānaṃ devānaṃ

ñāṇavippayutte katinnaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti: 1

Gatisampattiyā ñāṇavippayutte channaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti,

khattiyamahāsālānaṃ brāhmaṇamahāsālānaṃ gahapatimahāsālānaṃ kāmāvacarānaṃ devānaṃ

ñāṇavippayutte channaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti [PTS Page 076] [\q 76/] hoti.

1. Rūpāvacarānaṃ. . . Arūpāvacarānaṃ devānaṃ channaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti -

[PTS,] (adhikaṃ)

[BJT Page 502] [\x 502/]

Gatisampattiyā ñāṇavippayutte katamesaṃ channaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti:

kusalakammassa javanakkhaṇe dve hetu kusalā tasmiṃ khaṇe jātavetanāya sahajātapaccayā

honti, tena vuccati: kusalamūlapaccayāpi saṅkhārā, nikantikkhaṇe dve hetū akusalā tasmiṃ

khaṇe jātacetanāya sahajātapaccayā honti, tena vuccati: akusalamūlapaccayāpi saṅkhārā.

Paṭisandhikkhaṇe dve hetu abyākatā tasmiṃ khaṇe jātacetanāya sahajātapaccayā honti, tena

vuccati: nāmarūpapaccayāpi viññāṇaṃ viññāṇapaccayāpi nāmarūpaṃ.

Paṭisandhikkhaṇe pañcakkhandhā sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti,

nissayapaccayā honti, vippayuttapaccayā honti, paṭisandhikkhaṇe cattāro mahābhūtā

sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, paṭisandhikkhaṇe

tayo jīvitasaṅkhārā sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti,

vippayuttapaccayā honti, paṭisandhikkhaṇe nāmañca rūpañca sahajātapaccayā honti,

aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, vippayuttapaccayā honti, paṭisandhikkhaṇe

ime cuddasa dhammā sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā

honti, vippayuttapaccayā honti.

Paṭisandhikkhaṇe cattāro khandhā1 arūpito sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā

honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, paṭisandhikkhaṇe cattāriindriyāni

sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā

honti, paṭisandhikkhaṇe dve hetu sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti,

nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, paṭisandhikkhaṇe nāmañca viññāṇañca

sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā

honti, paṭisandhikkhaṇe ime dvādasa dhammā sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā

honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti. [PTS Page 077] [\q 77/]

Paṭisandhikkhaṇe ime chabbīsati dhammā sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti,

nissayapaccayā honti, vippayuttapaccayā honti.

Gatisampattiyā ñāṇavippayutte imesaṃ channaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti. (1)

Khattiyamahāsālānaṃ brāhmaṇamahāsālānaṃ gahapatimahāsālānaṃ kāmāvacarānaṃ devānaṃ

ñāṇavippayutte katamesaṃ channaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti: kusalakammassa

javanakkhaṇe dve hetu kusalā tasmiṃ khaṇe jātavetanāya sahajātapaccayā honti. Tena

vuccati: kusalamūlapaccayāpi saṅkhārā, paṭisandhikkhaṇe dve hetu abyākatā tasmiṃ khaṇe

jātacetanāya sahajātapaccayā honti, tena vuccati: 'nāmarūpapaccayāpi viññāṇaṃ,

viññāṇapaccayāpi nāmarūpaṃ. ' Khattiyamahāsālānaṃ brāhmaṇamahāsālānaṃ

gahapatimahāsālānaṃ kāmāvacarānaṃ devānaṃ ñāṇavippayutte imesaṃ channaṃ hetūnaṃ

paccayā upapatti hoti.

Gatikathā samattā. [PTS Page 078] [\q 78/]

1. Dhammā - [PTS,]

[BJT Page 504] [\x 504/]

7

Kammakathā

Ahosikammaṃ ahosikammavipāko, ahosikammaṃ nāhosikammavipāko, ahosikammaṃ

atthikammavipāko, ahosikammaṃ natthikammavipāko, ahosikammaṃ

bhavissatikammavipāko, ahosikammaṃ nabhavissatikammavipāko, atthikammaṃ

atthikammavipāko, atthikammaṃ natthikammavipāko, atthikammaṃ

bhavissatikammavipāko,

Atthikammaṃ vabhavissatikammavipāko. Bhavissatikammaṃ bhavissatikammavipāko,

bhavissatikammaṃ nabhavissatikammavipāko.

Ahosi kusalaṃ kammaṃ ahosi kusalasasa kammassa vipāko, ahosi kusala kammaṃ nāhosi

kusalassa kammassa vipāko, ahosi kusalaṃ kammaṃ atthi kusalassa kammassa vipāko, ahosi

kusalaṃ kammaṃ natthi kusalassa kammassa vipāko, ahosi kusalaṃ kammaṃ bhavissati

kusalassa kammassa vipāko, ahosi kusalaṃ kammaṃ na bhavissati kusalassa kammassa

vipāko. Atthi kusalaṃ kammaṃ atthi kusalassa kammassa vipāko, atthi kusalaṃ kammaṃ

natthi kusalassa kammassa vipāko, atthi kusalaṃ kammaṃ bhavissati kusalassa kammassa

vipāko, atthi kusalaṃ kammaṃ na bhavissati kusalassa kammassa vipāko. Bhavissati kusalaṃ

kammaṃ bhavissati kusalassa kammassa vipāko, bhavissati kusalaṃ kammaṃ na bhavissati

kusalassa kammassa vipāko.

Ahosi akusalaṃ kammaṃ ahosi akusalassa kammassa vipāko, ahosi akusalaṃ kammaṃ nāhosi

akusalassa kammassa vipāko, ahosi akusalaṃ kammaṃ atthi akusalassa kammassa vipāko,

ahosi akusalaṃ kammaṃ natthi akusalassa kammassa vipāko, ahosi akusalaṃ kammaṃ na

bhavissati akusalassa kammassa vipāko. Atthi [PTS Page 079] [\q 79/] akusalaṃ

kammaṃ atthi akusalassa kammassa vipāko, atthi akusalaṃ kammaṃ natthi akusalassa

kammassa vipāko, atthi akusalaṃ kammaṃ bhavissati akusalassa kammasasa vipāko, atthi

akusalaṃ kammaṃ na bhavissati akusalassa kammassa vipāko. Bhavissati akusalaṃ kammaṃ

bhavissati akusalassa kammassa vipāko, bhavissati akusalaṃ kammaṃ na bhavissati

akusalassa kammassa vipāko.

Ahosi sāvajjaṃ kammaṃ ahosi sāvajjassa kammassa vipāko, ahosi sāvajjaṃ kammaṃ nāhosi

sāvajjassa kammassa vipāko, ahosi sāvajjaṃ kammaṃ atthi sāvajjassa kammassa vipāko, ahosi

sāvajjaṃ kammaṃ natthi sāvajjassa kammassa vipāto, ahosi sāvajjaṃ kammaṃ bhavissati

sāvajjassa kammassa vipāko. Atthi sāvajjaṃ kammaṃ atthi sāvajjassa kasmassa vipāko, atthi

sāvajjaṃ kammaṃ natthi sāvajjassa kammassa vipāko. Atthi sāvajjaṃ kammaṃ bhavissati

sāvajjassa kammassa vipāko. Bhavissati sāvajjaṃ kammaṃ bhavissati sāvajjassa kammassa

vipāko, bhavissati sāvajjaṃ kammaṃ na bhavissati sāvajjassa kammassa vipāko.

Ahosi anavajjaṃ kammaṃ ahosi anavajjassa kammassa vipāko, ahosi anavajjaṃ kammaṃ

nāhosi anavajjassa kammassa vipāko, ahosi anavajjaṃ kammaṃ atthi anavajjassa kammassa

vipāko, ahosi anavajjaṃ kammaṃ natthi anavajjassa kammassa vipāko, ahosi anavajjaṃ

kammaṃ bhavissati anavajjassa kammassa vipāko. Ahosi anavajjaṃ kammaṃ na bhavissati

anavajjassa kammassa vipāko. Atthi anavajjaṃ kammaṃ atthi anavajjassa kammassa vipāko,

atthi anavajjaṃ kammaṃ natthi anavajjassa kammassa vipāko, atthi anavajjaṃ kammaṃ

bhavissati anavajjassa kammassa vipāko, atthi anavajjaṃ kammaṃ na bhavissati anavajjassa

kammassa vipāko. Bhavissati anavajjaṃ kammaṃ bhavissati anavajjassa kammassa vipāko,

bhavissati anavajjaṃ kammaṃ na bhavissati anavajjassa kammassa vipāko.

Ahosi kaṇhaṃ kammaṃ ahosi kaṇhassa kammassa vipāko, ahosi kaṇhaṃ kammaṃ nāhosi

kaṇhassa kammassa vipāko, ahosi kaṇhaṃ kammaṃ atthi kaṇhassa kammassa vipāko, ahosi

kaṇhaṃ kammaṃ natthi kaṇhassa kammassa vipāko, ahosi kaṇhaṃ kammaṃ bhavissati

kaṇhassa kammassa vipāko, ahosi kaṇhaṃ kammaṃ na bhavissati kaṇhassa kammassa

vipāko. Atthi kaṇhaṃ kammaṃ atthi kaṇhassa kammassa vipāko, atti kaṇhaṃ kammaṃ

natthi kaṇhassa kammassa vipāko, atthi kaṇhaṃ kammaṃ bhavissati kaṇhassa kammassa

vipāko, atthi kaṇhaṃ kammaṃ na bhavissati kaṇhassa kammassa vipāko. Bhavissati kaṇhaṃ

kammaṃ bhavissati kaṇhassa kammassa vipāko.

Ahosi sukkaṃ kammaṃ ahosi sukkassa kammassa vipāko, ahosi sukkaṃ kammaṃ nāhosi

sukkassa kammassa vipāko, ahosi sukkaṃ kammaṃ atthi sukkassa kammassa vipāko, ahosi

sukkaṃ kammaṃ natthi sukkassa kammassa vipāko, ahosi sukkaṃ kammaṃ bhavissati

sukkassa kammassa vipāko, ahosi sukkaṃ kammaṃ na bhavissati sukkassa kammassa

vipāko. Atthi sukkaṃ kammaṃ atthi sukkassa kammassa vipāko, atthi sukkaṃ kammaṃ

natthi sukkassa kammassa vipāko, atthi sukkaṃ kammaṃ bhavissati sukkassa kammassa

vipāko, atthi sukkaṃ kammaṃ na bhavissati sukkassa kammassa vipāko. Bhavissati sukkaṃ

kammaṃ bhavissati sukkassa kammassa vipāko, bhavissati sukkaṃ kammaṃ na bhavissati

sukkassa kammassa vipāko.

Ahosi sukhudriyaṃ kammaṃ ahosi sukhudriyassa kammassa vipāko, ahosi sukhudriyaṃ

kammaṃ nāhosi sukhudriyassa kammassa vipāko, ahosi sukhudriyaṃ kammaṃ atthi

sukhudriyassa kammassa vipāko, ahosi sukhudriyaṃ kammaṃ natthi sukhudriyassa

kammassa vipāko, ahosi sukhudriyaṃ kammaṃ bhavissati sukhudriyassa kammassa vipāko,

ahosi sukhudriyaṃ kammaṃ na bhavissati sukhudriyassa kammassa vipāko. Atthi

sukhudriyaṃ kammaṃ atthi sukhidriyassa kammassa vipāko, atthi sukhudriyaṃ kammaṃ

natthi sukhudriyassa kammassa vipāko, atthi sukhudriyaṃ kammaṃ bhavissati

sukhudriyassa kammassa vipāko, atthi sukhudriyaṃ kammaṃ na bhavissati sukhudriyassa

kammassa vipāko. Bhavissati sukhudriyaṃ kammaṃ bhavissati sukhudiyassa kammassa

vipāko, bhavissati sukhudriyaṃ kammaṃ na bhavissati sukhudriyassa kammasasa vipāko.

Ahosi dukkhudriyaṃ1 kammaṃ ahosi dukkhudriyassa kammassa vipāko, ahosi

dukkhudriyaṃ kammaṃ nāhosi dukkhudriyassa kammassa vipāko, ahosi dukkhudriyaṃ

kammaṃ atthi dukkhudriyassa kammassa vipāko, ahosi dukkhudriyaṃ kammaṃ natthi

dukkhudriyassa kammassa vipāko, ahosi dukkhudriyaṃ kammaṃ bhavissati dukkhudriyassa

kammassa vipāko, ahosi dukkhudriyaṃ kammaṃ na bhavissati dukkhudriyassa kammassa

vipāko. Atthi dukkhudriyaṃ kammaṃ atthi dukkhudriyassa kammassa vipāko, atthi

dukkhudriyaṃ kammaṃ natthi dukkhudriyassa kammassa vipāko, atthi dukkhudriyaṃ

kammaṃ bhavissati dukkhudiyassa kammassa vipāko, atthi dukkhudiyaṃ kammaṃ na

bhavissati dukkhudriyassa kammassa vipāko. Bhavissati dukkhudriyaṃ kammaṃ bhavissati

dukkhudriyassa kammassa vipāko, bhavissati dukkhudriyaṃ kammaṃ na bhavissati

dukkhudriyassa kammassa vipāko.

Ahosi dukkhavipākaṃ kammaṃ ahosi dukkhavipākassa kammassa vipāko, ahosi

dukkhavipākaṃ kammaṃ nāhosi dukkhavipākassa kammassa vipāko, ahosi dukkhavipākaṃ

kammaṃ atthi dukkhavipākassa kammassa vipāko, ahosi dukkhavipākaṃ kammaṃ natthi

dukkhavipākassa kammassa vipāko, ahosi dukkhavipākaṃ kammaṃ bhavissati

dukkhavipākassa kammassa vipāko. Ahosi dukkhavipākaṃ kammaṃ na bhavissati

dukkhavipākassa kammassa vipāko. Atthi dukkhavipākaṃ kammaṃ atthi dukkhavipākassa

kammassa vipāko, atthi dukkhavipākaṃ kammaṃ natthi dukkhavipākassa kammassa vipāko,

atthi dukkhavipākaṃ kammaṃ bhavissati dukkhavipākassa kammassa vipāko, atthi

dukkhavipākaṃ kammaṃ na bhavissati dukkhavipākassa kammassa vipāko. Bhavissati

dukkhavipākaṃ kammaṃ na bhavissati dukkhavipākassa kammassa vipāko. Bhavissati

dukkhavipākaṃ kammaṃ bhavissati dukkhavipākassa kammassa vipāko, bhavissati

dukkhavipākaṃ kammaṃ na bhavissati dukkhavipākassa kammassa vipāko.

Kammakathā [PTS Page 080] [\q 80/] samattā2.

1. Dukhudriyaṃ - machasaṃ. 2. Niṭṭhitā - machasaṃ.

[BJT Page 506] [\x 506/]

8

Vipallāsakathā

Sāvatthinidānaṃ "cattāro me bhikkhave saññāvipallāsā cittavipallāsā diṭṭhivipallāsā, katame

cattāro: anicce bhikkhave niccanti saññāvipallāso cittavipallāso diṭṭhivipallāso, dukkhe

bhikkhave sukhanti saññāvipallāso cittavipallāso diṭṭhivipallāso, anattani bhikkhave attāni

saññāvipallāso cittavipallāso diṭṭhivipallāso, asubhe bhikkhave subhanti saññāvipallāso

cittavipallāso diṭṭhivipallāso. Ime kho bhikkhave cattāro saññāvipallāsā citta vipallāsā

diṭṭhivipallāsā.

Cattāro me bhikkhave nasaññāvipallāsā nacittavipallāsā nadiṭṭhivipallāsā, katame cattāro:

anicce bhikkhave aniccanti nasaññāvipallāso nacittavipallāso nadiṭṭhivipallāso, dukkhe

bhikkhave dukkhanti nasaññāvipallāso nacittavipallāso nadiṭṭhivipallāso, anattani

bhikkhave anattāti nasaññāvipallāso nacittavipallāso nadiṭṭhivipallāso, asubhe bhikkhave

asubhanti nasaññāvipallāso nacittavipallāso nadiṭṭhivipallāso, ime kho bhikkhave cattāro

nasaññāvipallāsā nacittavipallāsā nadiṭṭhivipallāsā. [A 1.] Anicce niccasaññino dukkhe ca

sukhasaññino anattani ca attāti 1 asubhe subhasaññino

Micchādiṭṭhihatā2 sattā khittacittā visaññino, [PTS Page 081] [\q 81/]

2. Te yogayuttā mārassa ayogakkhemino janā3

Sattā gacchanti saṃsāraṃ jātimaraṇagāmino,

3. Yadā ca buddhā lokasmiṃ uppajjanti pabhaṅkarā

Te imaṃ dhammaṃ pakāsenti dukkhūpasamagāminaṃ,

4. Tesaṃ sutvāna sappaññā sacittaṃ paccaladdhu 4 te

Aniccaṃ aniccataddakkhuṃ5 dukkhamaddakkhu dukkhato,

5. Anattani anattāti 6 asubhaṃ asubhataddasuṃ

Sammādiṭṭhisamādānā sabbaṃ dukkhaṃ7 upaccagunti, [a.]

1. Attasaññino-syā. 2. Micchādiṭṭhigatā-ani, [PTS. 3.] Ayogakkhemagāmino-[PTS.]

Ayogakkhemassa gāmino-sī1. 4. Paccalatthu-ani, paccaladdhā-machasaṃ, sī 2. 5. Aniccato

dakkhuṃ-ani, machasaṃ, syā, [PTS. 6.] Anattaṃ ca anattato-syā. 7. Sabbadukkhaṃ-syā, [PTS.

A.] (4. 1. 5. 9) Aṅguttara - catukkanipāta - rohitassavagga.

[BJT Page 508] [\x 508/]

Ime cattāro vipallāsā diṭṭhisampannassa puggalassa pahīnā appahīnāti: keci pahīnā, keci

appahīnā. Anicce niccanti saññāvipallāso cittavipallāso diṭṭhivipallāso pahīno. Dukke

sukhanti saññā uppajjati, cittaṃ uppajjati, diṭṭhivipallāso pahīno. Anattani attāti

saññāvipallāso cittavipallāso diṭiṭhivipallāso pahīno, asubhe subhanti saññā uppajjati, cittaṃ

uppajjati, diṭṭhivipallāso pahīno.

Dvīsu vatthusu cha vipallāsā pahīnā, dvīsu vatthusu dve vipallāsā pahīnā: cattāro vipallāsā

appahīnā, catusu vatthusu aṭṭhavipallāsā pahīnā, cattāro vipallāsā appahīnāti.

Vipallāsakathā [PTS Page 082] [\q 82/] samattā.

9

Maggakathā

Maggoti kenaṭṭhena maggo: sotāpattimaggakkhaṇe dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi

micchādiṭṭhiyā pahānāya maggo ceva hetu ca, sahajātānaṃ dhammānaṃ upatthambhanāya

maggo ceva hetu ca, kilesānaṃ pariyādānāya maggo ceva hetu ca, paṭivedhādivisodhanāya

maggo ceva hetu ca, cittassa adhiṭṭhānāya maggo ceva hetu ca, cittassa vodānāya maggo

ceva hetu ca, visesādhigamāya maggo ceva hetu ca, uttari. 1 Paṭivedhāya maggo ceva hetu

ca, saccābhisamayāya maggo ceva hetu ca, nirodhe patiṭṭhāpanāya maggo ceva hetu ca.

Abhiniropaṭṭhena 2 sammāsaṅkappo micchāsaṅkappassa pahānāya maggo ceva hetu ca,

sahajātānaṃ dhammānaṃ upatthambhanāya maggo ce va hetu ca, kilesānaṃ pariyādānāya

maggo ceva hetu ca paṭivedhādivisodhanāya maggo ceva hetu ca, cittassa adhiṭṭhānāya

maggo ceva hetu ca, cittassa vodānāya maggo ceva hetu ca, visesādhigamāya maggo ceva

hetu ca, uttari paṭivedhāya maggo ceva hetu ca saccābhisamayāya maggo ceva hetu ca,

nirodhe patiṭṭhāpanāya maggo ceva hetu ca.

Pariggahaṭṭhena sammāvācā micchāvācāya pahānāya maggo ceva hetu ca, sahajātānaṃ

dhammānaṃ upatthambhanāya maggo ceva hetu ca, kilesānaṃ pariyādānāya maggo ceva

hetu ca, paṭivedhādivisodhanāya maggo ceva hetu ca, cittassa adhiṭṭhānāya maggo ceva

hetu ca, cittassa vodānāya maggo ceva hetu ca, visesādhigamāya maggo ceva hetu ca,

uttaripaṭivedhāya maggo ceva hetu ca, [PTS Page 083] [\q 83/] saccābhisamayāya

maggo ceva hetu ca nirodhe patiṭṭhāpanāya maggo ceva hetu ca.

1. Uttariṃ - syā. 2. Abhiropanaṭṭhena - [PTS.]

[BJT Page 510] [\x 510/]

Samuṭṭhānaṭṭhena sammākammanto micchākammantassa pahānāya maggo ceva hetu ca,

sahajātānaṃ dhammānaṃ upatthambhanāya maggo ceva hetu ca, kilesānaṃ pariyādānāya

maggo ceva hetu ca, paṭivedhādivisodhanāya maggo ceva hetu ca, cittassa adhiṭṭhānāya

maggo ceva hetu ca, cittassa vodānāya maggo ceva hetu ca, visesādhigamāya maggo ceva

hetu ca, uttaripaṭivedhāya maggo ceva hetu ca, saccābhisamayāya maggo ceva hetu ca

nirodhe patiṭṭhāpanāya maggo ceva hetu ca.

Vodānaṭṭhena sammāājīvo micchājīvassa pahānāya maggo ceva hetu ca, sahajātānaṃ

dhammānaṃ upatthambhanāya maggo ceva hetu ca, kilesānaṃ pariyādānāya maggo ceva

hetu ca, paṭivedhādivisodhanāya maggo ceva hetu ca, cittassa adhiṭṭhānāya maggo ceva

hetu ca, cittassa vodānāya maggo ceva hetu ca, visesādhigamāya maggo ceva hetu ca,

uttaripaṭivedhāya maggo ceva hetu ca, saccābhisamayāya maggo ceva hetu ca nirodhe

patiṭṭhāpanāya maggo ceva hetu ca.

Paggahaṭṭhena sammāvāyāmo micchāvāyāmassa pahānāya maggo ceva hetu ca, sahajātānaṃ

dhammānaṃ upatthambhanāya maggo ceva hetu ca, kilesānaṃ pariyādānāya maggo ceva

hetu ca, paṭivedhādivisodhanāya maggo ceva hetu ca, cittassa adhiṭṭhānāya maggo ceva

hetu ca, cittassa vodānāya maggo ceva hetu ca, visesādhigamāya maggo ceva hetu ca,

uttaripaṭivedhāya maggo ceva hetu ca, saccābhisamayāya maggo ceva hetu ca nirodhe

patiṭṭhāpanāya maggo ceva hetu ca.

Upaṭṭhānaṭṭhena sammāsati micchāsatiyā pahānāya maggo ceva hetu ca, sahajātānaṃ

dhammānaṃ upatthambhanāya maggo ceva hetu ca, kilesānaṃ pariyādānāya maggo ceva

hetu ca, paṭivedhādivisodhanāya maggo ceva hetu ca, cittassa adhiṭṭhānāya maggo ceva

hetu ca, cittassa vodānāya maggo ceva hetu ca, visesādhigamāya maggo ceva hetu ca,

uttaripaṭivedhāya maggo ceva hetu ca, saccābhisamayāya maggo ceva hetu ca nirodhe

patiṭṭhāpanāya maggo ceva hetu ca.

Avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi micchāsamādhissa pahānāya maggo ceva hetu ca,

sahajātānaṃ dhammānaṃ upatthambhanāya maggo ceva hetu ca, kilesānaṃ pariyādānāya

maggo ceva hetu ca, paṭivedhādivisodhanāya maggo ceva hetu ca, cittassa adhiṭṭhānāya

maggo ceva hetu ca, cittassa vodānāya maggo ceva hetu ca, visesādhigamāya maggo ceva

hetu ca, uttaripaṭivedhāya maggo ceva hetu ca, saccābhisamayāya maggo ceva hetu ca

nirodhe patiṭṭhāpanāya maggo ceva hetu ca.

Sakadāgāhimaggakkhaṇe dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi micchādiṭṭhiyā pahānāya maggo

ceva hetu ca, sahajātānaṃ dhammānaṃ upatthambhanāya maggo ceva hetu ca, kilesānaṃ

pariyādānāya maggo ceva hetu ca, paṭivedhādivisodhanāya maggo ceva hetu ca, cittassa

adhiṭṭhānāya maggo ceva hetu ca, cittassa vodānāya maggo ceva hetu ca, visesādhigamāya

maggo ceva hetu ca, uttari. 1 Paṭivedhāya maggo ceva hetu ca, saccābhisamayāya maggo

ceva hetu ca, nirodhe patiṭṭhāpanāya maggo ceva hetu ca. Avikkhepaṭṭhena

sammāsamādhi oḷārikassa kāmarāgasaññojanassa paṭighasaññojanassa oḷārikassa

kāmarāgānusayassa paṭighānusayassa pahānāya maggo ceva hetu ca, sahajātānaṃ

dhammānaṃ upatthambhanāya maggo ceva hetu ca, kilesānaṃ pariyādānāya maggo ceva

hetu ca, paṭivedhādivisodhanāya maggo ceva hetu ca, cittassa adhiṭṭhānāya maggo ceva

hetu ca, cittassa vodānāya maggo ceva hetu ca, visesādhigamāya maggo ceva hetu ca,

uttaripaṭivedhāya maggo ceva hetu ca, saccābhisamayāya maggo ceva hetu ca, nirodhe

patiṭṭhāpanāya maggo ce va hetu ca.

Anāgāmimaggakkhaṇe dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi micchādiṭṭhiyā pahānāya maggo ceva

hetu ca, sahajātānaṃ dhammānaṃ upatthambhanāya maggo ceva hetu ca, kilesānaṃ

pariyādānāya maggo ceva hetu ca, paṭivedhādivisodhanāya maggo ceva hetu ca, cittassa

adhiṭṭhānāya maggo ceva hetu ca, cittassa vodānāya maggo ceva hetu ca, visesādhigamāya

maggo ceva hetu ca, uttari. 1 Paṭivedhāya maggo ceva hetu ca, saccābhisamayāya maggo

ceva hetu ca, nirodhe patiṭṭhāpanāya maggo ceva hetu ca. Avikkhepaṭṭhena

sammāsamādhi aṇusahagatassa [PTS Page 084] [\q 84/] kāmarāgasaññojanassa

paṭighasaññojanassa aṇusahagatassa kāmarāgānusayassa paṭighānusayassa pahānāya

maggo ceva hetu ca, sahajātānaṃ dhammānaṃ upatthambhanāya maggo ceva hetu ca,

kilesānaṃ pariyādānāya maggo ceva hetu ca, paṭivedhādivisodhanāya maggo ceva hetu ca,

cittassa adhiṭṭhānāya maggo ceva hetu ca, cittassa vodānāya maggo ceva hetu ca,

visesādhigamāya maggo ceva hetu ca, uttaripaṭivedhāya maggo ceva hetu ca,

saccābhisamayāya maggo ceva hetu ca, nirodhe patiṭṭhāpanāya maggo ce va hetu ca.

Arahattimaggakkhaṇe dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi micchādiṭṭhiyā pahānāya maggo ceva

hetu ca, sahajātānaṃ dhammānaṃ upatthambhanāya maggo ceva hetu ca, kilesānaṃ

pariyādānāya maggo ceva hetu ca, paṭivedhādivisodhanāya maggo ceva hetu ca, cittassa

adhiṭṭhānāya maggo ceva hetu ca, cittassa vodānāya maggo ceva hetu ca, visesādhigamāya

maggo ceva hetu ca, uttari. 1 Paṭivedhāya maggo ceva hetu ca, saccābhisamayāya maggo

ceva hetu ca, nirodhe patiṭṭhāpanāya maggo ceva hetu ca. Avikkhepaṭṭhena

sammāsamādhi rūparāgassa mānassa uddhaccassa avijjāya, mānānusayassa

bhavarāgānusayassa1 avijjānusayassa pahānāya maggo ceva hetu ca, sahajātānaṃ

dhammānaṃ upatthambhanāya maggo ceva hetu ca, kilesānaṃ pariyādānāya maggo ceva

hetu ca, paṭivedhādivisodhanāya maggo ceva hetu ca, cittassa adhiṭṭhānāya maggo ceva

hetu ca, cittassa vodānāya maggo ceva hetu ca, visesādhigamāya maggo ceva hetu ca,

uttaripaṭivedhāya maggo ceva hetu ca, saccābhisamayāya maggo ceva hetu ca, nirodhe

patiṭṭhāpanāya maggo ce va hetu ca.

1. Rāgānusayassa - syā.

[BJT Page 512] [\x 512/]

Dassanamaggā sammādiṭṭhi, abhiniropanamaggo sammāsaṅkappo, pariggahamaggo

sammāvācā, samuṭṭhānamaggo sammākammanto, vodānamaggo sammāājīvo,

paggahamaggo sammāvāyāmo, upaṭṭhānamaggo sammāsati, avikkhepamaggo

sammāsamādhi.

Upaṭṭhānamaggo satisambojjhaṅgo, pavicayamaggo dhammavicayasambojjhaṅgo,

paggahamaggo viriyasambojjhaṅgo, pharanamaggo pītisambojjhaṅgo, upasamamaggo

passaddhisambojjhaṅgo, avikkhepamaggo samādhisambojjhaṅgo, paṭisaṅkhānamaggo

upekkhāsambojjhaṅgo.

Assaddhiye akampiyamaggo saddhābalaṃ, kosajje akampiyamaggo viriyabalaṃ, pamāde

akampiyamaggo satibalaṃ, uddhacce akampiyamaggo samādhibalaṃ, avijjāya

akampiyamaggo paññābalaṃ.

Adhimokkhamaggo saddhindriyaṃ, paggahamaggo viriyindriyaṃ, upaṭṭhānamaggo [PTS

Page 085] [\q 85/] satindriyaṃ, avikkhepamaggo samādhindriyaṃ, dassanamaggo

paññindriyaṃ,

Ādhipateyyaṭṭhena indriyaṃ. 1 Maggo, akampiyaṭṭhena balaṃ. 2 Maggo, niyyānaṭṭhena

bojjhaṅgo. 3 Maggo, hetuṭṭhena 4 maggaṅgaṃ maggo, 5 upaṭṭhānaṭṭhena satipaṭṭhānaṃ

maggo, padahanaṭṭhena 6. Sammappadhānaṃ maggo, ijjhanaṭṭhena iddhipādo maggo,

tathaṭṭhena saccaṃ. 7 Maggo, avikkhepaṭṭhena samatho maggo, anupassanaṭṭhena

vipassanā maggo, ekarasaṭṭhena samathavipassanā maggo, anativattanaṭṭhena

yuganaddhaṃ8 maggo, saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi maggo, avikkhepaṭṭhena cittavisuddhi

maggo, dassanaṭṭhena diṭṭhivisuddhi maggo, muttaṭṭhena vimokkho maggo,

paṭivedhaṭṭhena vijjā maggo, pariccāgaṭṭhena vimutti maggo, samucchedaṭṭhena khaye

ñāṇaṃ maggo, chando mūlaṭṭhena maggo, manasikāro samuṭṭhānaṭṭhena maggo, phasso

samodhānaṭṭhena maggo, vedanā samosaraṇaṭṭhena maggo, samādhi pamukhaṭṭhena

maggo, sati ādhipateyyaṭṭhena maggo, paññā taduttaraṭṭhena 9 maggo, vimutti sāraṭṭhena

maggo, amatogadhaṃ nibbānaṃ pariyosānaṭṭhena maggo'ti.

Maggakathā [PTS Page 086] [\q 86/] samattā.

1. Indriyā-machasaṃ, syā. 2. Balā-machasaṃ. 3. Bojjhaṅgā-machasaṃ. 4. Hetvaṭṭhena-sī 2, 3.

Hetaṭṭhena-syā. 5. Maggā-machasaṃ. 6. Padahaṭṭhena-[PTS. 7.] Saccā-machasaṃ, syā, [PTS.

8.] Yuganaddhā-machasaṃ, yuganandhā-syā, [PTS. 9.] Tatuttaraṭṭhena-machasaṃ.

[BJT Page 514] [\x 514/]

10

Maṇḍapeyyakathā

"Maṇḍapeyyamidaṃ bhikkhave brahmacariyaṃ, satthā sammukhībhūto"1, [a,]

tidhattamaṇḍo. 2 Satthari sammukhībhūte: desanāmaṇḍo, paṭiggahamaṇḍo3.

Brahmacariyamaṇḍo.

Katamo desanāmaṇḍo: catunnaṃ ariyasaccānaṃ ācikkhanā desanā paññāpanā4 paṭṭhapanā

vivaraṇā vibhajanā uttānīkammaṃ5. Catunnaṃ satipaṭṭhānānaṃ ācikkhanā desanā

paññāpanā paṭṭhapanā vivaraṇā vibhajanā uttānīkammaṃ. Catunnaṃ sammappadhānānaṃ

ācikkhanā desanā paññapanā paṭṭhapanā vivaraṇā vibhajanā uttānīkammaṃ. Catunnaṃ

iddhipādānaṃ ācikkhanā desanā paññapanā paṭṭhapanā vivaraṇā vibhajanā uttānīkammaṃ.

Pañcananaṃ indriyānaṃ ācikkhanā desanā paññāpanā paṭṭhapanā vivaraṇā vibhajanā

uttānīkammaṃ. Pañcannaṃ balānaṃ ācikkhanā desanā paññāpanā paṭṭhapanā vivaraṇā

vibhajanā uttānīkammaṃ. Sattānaṃ bojjhaṅgānaṃ ācikkhanā desanā paññāpanā paṭṭhapanā

vivaraṇā vibhajanā uttānīkammaṃ. Ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassa ācikkhanā desanā

paññāpanā paṭṭhapanā vivaraṇā vibhajanā uttānīkakammaṃ. Ayaṃ desanā maṇḍo. (1)

Katamo paṭiggahamaṇḍo: bhikkhu bhikkhunīyo upāsakā upāsikāyo devā manussā, yevā

panaññepi keci viññātāro. Ayaṃ paṭiggahamaṇḍo. (2)

Katamo brahmacariyamaṇḍo: ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo, seyyathīdaṃ. 6

Sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo

sammāsati sammāsamādhi. Ayaṃ brahmacariyamaṇḍo. (3)

Adhimokkhamaṇḍo saddhindriyaṃ, assaddhiyaṃ kasaṭo, assaddhiyaṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā

saddhindriyassa [PYS Page 087] adhimokkhamaṇḍaṃ pivatīti maṇḍapeyyaṃ.

Paggahamaṇḍo viriyindriyaṃ, kosajjaṃ kasaṭo, kosajjaṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā viriyindriyassa

paggahamaṇḍaṃ pivatīti maṇḍapeyyaṃ. Upaṭṭhānamaṇḍo satindriyaṃ, pamādo kasaṭo,

pamādaṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā satindriyassa upaṭṭhānamaṇḍaṃ pivatīti maṇḍapeyyaṃ.

Avikkhepamaṇḍo samādhindriyaṃ, uddhaccaṃ kasaṭo, uddhaccaṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā

samādhindiyassa avikkhepamaṇḍaṃ pivatīti maṇḍapeyyaṃ dassanamaṇḍo paññindiyaṃ,

avijjā7 kasaṭo, avijjaṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā paññindiyassa dassanamaṇḍaṃ pivatīti

maṇḍapeyyaṃ.

Assaddhiye akampiyamaṇḍo saddhābalaṃ, assaddhiyaṃ kasaṭo, assaddhiyaṃ kasaṭaṃ

chaḍḍetvā saddhābalassa assaddhiye akampiyamaṇḍaṃ pivatīti maṇḍapeyyaṃ. Kosajje

akampiyamaṇḍo viriyabalaṃ, kosajjaṃ kasaṭo, kosajjaṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā viriyabalassa

kosajje akampiyamaṇḍaṃ pivatīti maṇḍapeyyaṃ. Pamāde akampiyamaṇḍo satibalaṃ,

pamādo kasaṭo, pamādaṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā satibalassa pamāde akampiyamaṇḍaṃ

pivatīti maṇḍapeyyaṃ. Uddhacce akampiyamaṇḍo samādhibalaṃ, uddhaccaṃ kasaṭo,

uddhaccaṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā samādhibalassa uddhacce akampiyamaṇḍaṃ pivatīti

maṇḍapeyyaṃ. Avijjāya akampiyamaṇḍo paññābalaṃ avijjā kasaṭo, avijjaṃ kasaṭaṃ

chaḍḍetvā paññābalassa avijjāya akampiyamaṇḍaṃ pivatīti maṇḍapeyyaṃ.

1. Satthari sammukhībhūte-syā, [PTS. 2.] Tividho maṇḍo-syā, sī 1, 2. [PTS. 3.]

Pariggahamaṇḍo-machasaṃ. 4. Paññāpanā-syā, sī 1, 2, [PTS. 5. -]Syā, sī 1, 2, [PTS. 5.]

Uttanikamma-[PTS. 6.] Seyyathīdaṃ-machasaṃ. 7. Avijjā-machasaṃ. 8. Saṃyuttanikāya-nidāna

balavagga.

[BJT Page 516] [\x 516/]

Upaṭṭhānamaṇḍo satisambojjhaṅgo, pamādo kasaṭo, pamādaṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā

satisambojjhaṅgassa upaṭṭhānamaṇḍaṃ pivatīti maṇḍapeyyaṃ. Pavicayamaṇḍo

dhammavijayasambojjhaṅgo, avijjā kasaṭo, avijjaṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā

dhammavicayasambojjhaṅgassa pavicayamaṇḍaṃ pivatīti maṇḍapeyyaṃ paggahamaṇḍo

viriyasambojjhaṅgo, kosajjaṃ kasaṭo, kosajjaṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā viriyasambojjhaṅgassa

paggahamaṇḍaṃ pivatīti maṇḍapeyyaṃ. Pharaṇamaṇḍo pītisambojjhaṅgo, pariḷāho

kasaṭo, pariḷāhaṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā pītisambojjhaṅgassa pharaṇamaṇḍaṃ pivatīti

maṇḍapeyyaṃ. Upasamamaṇḍo [PTS Page 088] [\q 88/] passaddhisambojjhaṅgo,

duṭṭhullaṃ kasaṭo, duṭṭhullaṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā passaddhisambojjhaṅgassa

upasamamaṇḍaṃ pivatīti maṇḍapeyyaṃ. Avikkhepamaṇḍo samādhisambojjhaṅgo,

uddhaccaṃ kasaṭo, uddhaccaṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā samādhisamojjhaṅgassa

avikkhepamaṇḍa pivatīti maṇḍapeyyaṃ. Paṭisaṅkhānamaṇḍo upekkhāsambojjhaṅgo,

appaṭisaṅkhā kasaṭo, appaṭisaṅkhaṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā upekkhā sambojjhaṅgassa

paṭisaṅkhānamaṇḍaṃ pivatīti maṇḍapeyyaṃ.

Dassanamaṇḍo sammādiṭṭhi, micchādiṭṭhi kasaṭo, micchaṃ diṭṭhiṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā

sammā diṭṭhiyā dassanamaṇḍaṃ pivatīti maṇḍapeyyaṃ, abhiniropanamaṇḍo

sammāsaṅkappo, micchāsaṅkappo kasaṭo, micchāsaṅkappaṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā

sammāsaṅkappassa abhiniropanamaṇḍaṃ pivatīti maṇḍapeyyaṃ, pariggahamaṇḍo

sammāvācā, micchāvācā kasaṭo, micchāvācaṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā samāmāvācāya

pariggahamaṇḍaṃ pivatīti maṇḍapeyyaṃ, samuṭṭhānamaṇḍo sammākammanto,

micchākammanto kasaṭo, micchākammantaṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā sammākammantassa

samuṭṭhānamaṇḍaṃ pivatīti maṇḍapeyyaṃ, vodānamaṇḍo sammāājīvo, micchāājīvo

kasaṭo micchāājīvaṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā sammāājīvassa vodānamaṇḍaṃ pivatīti

maṇḍapeyyaṃ, paggahamaṇḍo sammāvāyāmo, micchāvāyāmo kasaṭo, micchāvāyāmaṃ

kasaṭaṃ chaḍḍetvā sāmāvāyāmassa paggahamaṇḍaṃ pivatīti maṇḍapeyyaṃ,

upaṭṭhānamaṇḍo sammāsati, micchāsati kasaṭo, micchāsatiṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā

sammāsatiyā upaṭṭhānamaṇḍaṃ pivatīti maṇḍapeyyaṃ, avikkhepamaṇḍā sammāsamādhi,

micchāsamādhi kasaṭo, micchāsamādhiṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā sammāsamādhissa

avikkhepamaṇḍaṃ pivatīti maṇḍapeyyaṃ.

Atthi maṇḍo, atthi peyyaṃ, atthi kasaṭo;

Adhimokkhamaṇḍo saddhindriyaṃ, assaddhiyaṃ kasaṭo, yo tattha attharaso dhammaraso

vimuttiraso, idaṃ peyyaṃ, paggahamaṇḍo viriyindiyaṃ, kosajjaṃ kasaṭo, yo tattha [PTS Page

089] [\q 89/] attharaso dhammaraso vimuttiraso, idaṃ peyyaṃ, upaṭṭhānamaṇḍā

satindriyaṃ pamādo kasaṭo, yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso, idaṃ peyyaṃ,

avikkhepamaṇḍo samādhindiyaṃ, uddhaccaṃ kasaṭo, yo tattha attharaso, dhammaraso

vimuttiraso idaṃ peyyaṃ. Dassamaṇḍo paññindriyaṃ, avijjā kasaṭo, yo tattha attharaso

dhammaraso vimuttiraso, idaṃ peyyaṃ.

1. Avijjaṃ - machasaṃ.

[BJT Page 518] [\x 518/]

Assaddhiye akampiyamaṇḍo saddhābalaṃ, assaddhiyaṃ kasaṭo, yo tattharaso dhammaraso

vimuttiraso, idaṃ peyyaṃ, kosajja akampiyamaṇḍo viriyabalaṃ, kosajjaṃ kasaṭo, yo tattha

attharaso dhammaraso vimuttiraso, idaṃ peyyaṃ, pamāde akampiyamaṇḍo satibalaṃ,

pamādo kasaṭo, yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso, idaṃ peyyaṃ uddhacce

akampiyamaṇḍo samādhibalaṃ, uddhaccaṃ kasaṭo, yo tattha attharaso dhammaraso

vimuttiraso, idaṃ peyyaṃ, avijjāya akampiyamaṇḍo paññābalaṃ, avijjā kasaṭo, yo tattha

attharaso dhammaraso vimuttiraso, idaṃ peyyaṃ.

Upaṭṭhānamaṇeḍā satisambojjhaṅgo, pāmādo kasaṭo, yo tattha attharaso dhammaraso

vimuttiraso, idaṃ peyyaṃ, pavicayamaṇḍo dhammavicayasambojjhaṅgo, avijjā kasaṭo, yo

tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso, idaṃ peyyaṃ, paggahamaṇḍo viriyasambojjhaṅgo,

kosajjaṃ kasaṭo, yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso, idaṃ peyyaṃ, pharaṇamaṇḍo

pītisambojjhaṅgo, pariḷāho kasaṭo, yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso, idaṃ

peyyaṃ, upasamamaṇḍo passaddhi sambojhaṅgo, duṭṭhullaṃ kasaṭo, yo tattha attharaso

dhammaraso vimuttiraso, idaṃ peyyaṃ, avikkhepamaṇḍo samādhisambojjhaṅgo, uddhaccaṃ

kasaṭo, yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso, idaṃ peyyaṃ, paṭisaṅkhānamaṇḍo

upekkhāsambojjhaṅgo, apaṭisaṅkhā kasaṭo, yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso,

idaṃ peyyaṃ.

Dassanamaṇḍo sammādiṭṭhi, micchādiṭṭhi kasaṭo, yo tattha attharaso dhammaraso

vimuttiraso, idaṃ peyyaṃ, abhiniropanamaṇḍo sammāsaṅkappo, micchāsaṅkappo kasaṭo, yo

tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso, idaṃ peyyaṃ, pariggahamaṇḍo sammāvācā,

micchāvācā kasaṭo, yo tattha [PTS Page 090] [\q 90/] attharaso dhammaraso

vimuttiraso, idaṃ peyyaṃ, samuṭṭhānamaṇḍo sammākammanto, micchākammanto kasaṭo,

yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso, idaṃ peyyaṃ, vodānamaṇḍo sammāājīvo,

micchāājīvo kasaṭo, yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso, idaṃ peyyaṃ,

paggahamaṇḍo sammāvāyāmo micchāvāyāmo kasaṭo, yo tattha attharaso dhammaraso

vimuttiraso, idaṃ peyyaṃ, upaṭṭhānamaṇḍo sammāsati, micchāsati kasaṭo, yo tattha

attharaso dhammaraso vimuttiraso, idaṃ peyyaṃ, avikkhepamaṇḍo sammāsamādhi,

micchāsamādhi kasaṭo, yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso, idaṃ peyyaṃ,

[BJT Page 520] [\x 520/]

Dassanamaṇḍo sammādiṭṭhi, abhiniropanamaṇḍo sammāsaṅkappo, pariggahamaṇḍo

sammāvācā, samuṭṭhānamaṇḍo sammākammanto, vodānamaṇḍo sammāājīvo,

paggahamaṇḍo sammāvāyāmo, upaṭṭhānamaṇḍo sammāsati, avikkhepamaṇḍo

sammāsamādhi.

Upaṭṭhānamaṇḍo satisambojjhaṅgo, pavicayamaṇḍo dhammavicaya sambojjhaṅgo

paggahamaṇḍo viriyasambojjhaṅgo, pharaṇamaṇḍo pītisambojjhaṅgo upasamamaṇḍo

passaddhisambojjhaṅgo, avikkhepamaṇḍo samādhisambojjhaṅgo, paṭisaṅkhānamaṇḍo

upekkhāsambojjhaṅgo.

Assaddhiye akampiyamaṇḍo saddhābalaṃ, kosajje akampiyamaṇḍo viriyabalaṃ, pamāde

akampiyamaṇḍo satibalaṃ, uddhacce akampiyamaṇḍo samādhibalaṃ, avijjāya

akampiyamaṇḍo paññābalaṃ.

Adhimokkhamaṇḍo saddhābalaṃ, paggahamaṇḍo viriyabalaṃ, upaṭṭhānamaṇḍo satibalaṃ,

avikkhepamaṇḍo samādhibalaṃ, dassanamaṇḍo paññābalaṃ.

Ādhipateyyaṭṭhena indriyaṃ1 maṇḍo2 akampiyaṭṭhena balaṃ3 maṇḍo, niyyānaṭṭhena

bojjhaṅgo4 maṇḍo, hetuṭṭhena 5 maggo maṇḍo, upaṭṭhānaṭṭhena satipaṭṭhānaṃ6 maṇḍo,

padahanaṭṭhena sammappadhānaṃ7 maṇḍo, ijjhanaṭṭhena iddhipādo8 maṇḍo,

tathaṭṭhena saccaṃ9 maṇḍo, avikkhepaṭṭhena samatho maṇḍo anupassanaṭṭhena

vipassanā maṇḍo, ekarasaṭṭhena samathavipassanā maṇḍo, anativattanaṭṭhena

yuganaddhaṃ10 maṇḍo, saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi maṇḍo, avikkhepaṭṭhena

cittavisuddhi maṇḍo, dassanaṭṭhena diṭṭhivisuddhi maṇḍo, [PTS Page 091] [\q 91/]

muttaṭṭhena vimokkho maṇḍo, paṭivedhaṭṭhena vijjā maṇḍo, pariccāgaṭṭhena vimutti

maṇḍo, samucchedaṭṭhena khaye ñāṇaṃ maṇḍo, paṭippassaddhaṭṭhena anuppāde ñāṇaṃ

maṇḍo.

Chando mulaṭṭhena maṇḍo, manasikāro samuṭṭhānaṭṭhena maṇḍo, phasso

samodhānaṭṭhena maṇḍo, vedanā samosaraṇaṭṭhena maṇḍo, samādhi pamukhaṭṭhena

maṇḍo, sati ādhipateyyaṭṭhena maṇḍo, paññā taduttaraṭṭhena 11 maṇḍo, vimutti

sāraṭṭhena maṇḍo, amatogadhaṃ nibbānaṃ pariyosānaṭṭhena maṇḍoti.

Maṇḍapeyyakathā samattā.

Catutthakabhāṇavāraṃ

Mahāvaggo paṭhamo.

Tassa vaggassa uddānaṃ bhavati:

Ñāṇa12 diṭṭhi ca assāsā

Indriyaṃ vimokkha pañcamā, gatikammavipallāsā

Vaggo maṇḍena te dasā'ti.

Esa nikāyadharaṭṭhapito13

Asamo paṭhamo pavaro varavaggo'ti14. [PTS Page 092] [\q 92/]

1. Indriyā-machasaṃ, syā. 2. Indriyamaṇḍo-sī 1, 2, 3, sa. 3. Balā-machasaṃ, 4.

Bojjhaṅgā-machasaṃ, 5. Hetaṭṭhena-syā. Sī 1, 2, 3. 6. Satipaṭṭhānā machasaṃ, syā. [PTS. 7.]

Sammappadhānā-machasaṃ, syā. [PTS. 8.] Iddhipādā-machasaṃ, syā. [PTS. 9.]

Saccā-machasaṃ, syā, saccamaṇḍo-sī 1, 2;3 10. Yuganaddhā-machasaṃ, yuganandhā-syā.

[PTS. 11.] Tatuttaraṭṭhena-machasaṃ. Sī 1. 12. Ñāṇaṃ-sī 2. 13. Nikāyadharehi

ṭhapito-machasaṃ nikāyacaro ṭhapito-syā. [PTS. 14.] Paṭhamo ca pavaro varavaggoti-syā.

Pavaro varo ca vaggoti-[PTS.]


Holder of rights
GRETIL project

Citation Suggestion for this Object
TextGrid Repository (2025). Pali Collection. Patisambhidamagga 1. Patisambhidamagga 1. GRETIL. GRETIL project. https://hdl.handle.net/21.11113/0000-0016-D328-D