[7] Woans ick tau 'ne Fru kamm
Nah de Hochtid hett't en En'n:
Vör de Hochtid möst du s' wen'n.
Ick was mit de Wil en ollen Knaw worden, ick was in de Welt rümmer schält worden, hir hen un dor hen, ick hadd minen Kopp männigmal up en weiken Pähl leggt un männigmal up en Bund Arwtstroh; äwer as ick öller würd, geföll mi dat Arwtstroh lang' nich mihr so gaud as in mine twintiger Johren, denn wer in sin Kinnerjohren girn gele Wörteln ett, versmad't dorüm in sinen Öller grad keinen Gaus'braden. De Lüd' säden: »Frigen«, un ick säd: »Bedenken«, un gung üm den heilgen Eh'stand herümmer as de Voß üm de Gaus'bucht un dacht: ›Hewwen mügtst du woll ein! 'rin kümmst du dor sacht ok, äwer wenn du s' di irst upsackt hest, kümmst du denn ok wedder rute?‹ Wenn ick denn äwer wedder an den Gastwirt sinen ewigen Swin- un Hamelbraden dacht, un dat dat in mine Stuw' utsach as up de leiwe Gottesird vor den irsten Schöpfungsdag un dat mi de ein oll ßackermentsche Knop ümmer afret, denn säd ick: »Frigen«, un denn säden de dummen Lüd' wedder: »Bedenken.« So satt ick denn ümmer twischen Bom un Bork, un de bedenklichen Johren fungen all an, mi gris äwer den Kopp tau wassen, dunn stah ick mal an'n Aben un heww mi 'ne Pip Tobak anstickt un kik in't Weder.
[7] De Snei fisselt so sachten von den Hewen dal, buten is dat so still, kein Wagen is tau hüren, blot in de Firn klingelt en Släden, un mi ward gor tau einsam tau Maud, un dortau is't heilig Christabend. As ick noch so stah un verluren dörch de Ruten kik, tuckt min Schauster Linsener mit en Handsläden vull Holt vor sine Dör, wat hei sick in den Stadtholt sammelt hett, un baben up den Släden liggt en gräunen Dannenbusch. »Nu kik den Racker!« segg ick. »Hei sall mi dat anner Por Stäweln maken, un hei karjolt tau Holt! Likdürn hett hei mi all anschaustert, ick lat bi den Kirl nich länger maken!« So stah ick denn noch 'ne Wil, un dat schuddert mi denn dörch de Glider un gruselt mi den Puckel dal, un ick segg tau mi: »Natürlich«, segg ick, »en Snuppen, en dägten Snuppen! Un worüm ok nich! De Stäweln sünd intwei, un mit de Wull, de ick Fru Bütown geben heww, stoppt sei ehr eigen Strümp, un min hewwen keinen Bodden. All'ns in de Welt geiht natürlich tau.« So stah ick, bet dat düster ward, un as ick Licht ansticken will, kann ick't Füertüg nich finnen, un as ick't funnen heww, will de Lamp nich brennen: Fru Bütown hett den Dacht nich putzt; un as ick't Ding kümmerlich in den Tog heww, geiht s' mi snubbs vor de Näs' ut: Fru Bütown hett kein Öl upgaten. In so'ne Ümstän'n is dat schön, wenn einer glik tau Hand is, den man düchtig utschellen kann; ick hadd äwer keinen tau Hand, un wat süll ick dauhn? Ick kek also wedder ut dat Finster.
Bi de Schausterlüd was dat hell worden, un in de Stuw was dat en lustig Leben un en Juchen; äwer seihn künn ick nicks, denn de Gardinen wiren tautreckt. »Nu kik den Schauster!« säd ick, »ordentlich Gardinen!« – Ick hadd kein Gardinen, Fru Bütown verstunn sick nich up Gardinen; sei hadd mi in de irste Tid mal weck anbünzelt, de segen ut as »unnen nicks un baben nicks«, un ick hadd s' afreten, as mi de Lüd' frogen, ob ick an min Finster Kinnerhemden drögen let. Natürlich argert ick mi denn nu äwer den Schauster: de Kirl makt mi min Stäweln nich un wull lewen as en Graf, un ick satt in'n Düstern ahn Gardinen un mit en Snuppen in den Liw'. Ick mak [8] mi denn up de Bein un gah äwer de Strat un denk: ›Täuw! Sallst den Kirl en düchtigen Zopp maken!‹
As ick in de Stuw 'rin kamm, stunn en Dannenbom up den Disch, un Lichter brennten doran, un den Schauster sin Körling un sin Krischäning hadden 'ne Fläut un 'ne Trumpet un makten Musik dortau, un dat Juchen un Krischen besorgte den Schauster sin lütt Mariken, de mit de Hän'n nah de Lichter ampelte un mit de Beinen up ehr Mutter ehren Schot rüm stangelte, denn sei was noch nich gangbor. De Schausterfru hadd dat Spinnrad bi Sid set't, sick 'ne reine Schört vörbunnen un ehren sünndagschen Dauk ümslagen un hadd en sünndagsch Gesicht upset't, lachte de Göhren an un wischte lütt Mariken den Mund af, wenn sei mit de Päpernät alltausihr bitau fohren ded. De Schauster hadd en En'n Planlaken äwer de Warkstäd deckt, hadd sick Tüffeln antreckt un satt nu mit 'ne lang' Pip an den Aben un tügt sick en Kraus Bier.
Na, hir kunn doch keiner mit Schellen 'rinne kamen! Ick säd also blot: »Gu'n Abend«, un hadd doch mal tauseihn wullt, wat de Lust hir woll tau bedüden hadd. Na, nu würd mi denn allens wis't: de Päpernät un de Appel, de bunten Bohnenkränz' un de Hahnbuttenkränz', de säben Semmelpoppen un de ein Zuckerpopp, de ganz baben in den Dannenbom hung. »Is angrepsch Wohr«, säd de Schauster, »drei Johr hewwen wi sei nu glücklich dörchbröcht, bet up den Swanz von den Husoren sin Pird, den hett Krischäning mal afbeten, as Mutter mal nich recht Obacht gaww. – Je, di mein ick«, set't hei hentau un drauht den Jungen mit den Finger. – »Ick will man nich von em weggahn mit min Arbeit«, säd ick tau mi, un mi was ganz verdräglich tau Maud, obschonst ick de niderträchtigsten Koppweihdag' hadd. Doch as Schauster Linsener mi dat Haupt- und Tafelstück wisen un utdüden ded – 't was Adam un Eva, vör den Sündenfall, schön in Stutendeig utknädt un mit Eier un Safran gel anmalt – un as de beiden lütten Linseners sick rechts un links von uns' ihrwürdigen Stammöllern henstellten un tau tuten un trumpeten anfungen, dunn würd mi doch grad so tau Maud, as wenn oll Radmaker Langklas [9] mi mit sinen stumpen Frittbohrer ümmer pianoforte – pianoforte in den Kopp rin bohren ded, dat dat pipt un gnirrt, un mi dorbi frog, ob dat nich schön güng. – De Schauster müggt mi anseihn, dat ick mi 'ne Krankheit vermauden was, denn as mi sin beiden lütten Cherubim richtig ut sin Paradis rute trumpet't hadden, gung hei mit mi räwer un wull mi Licht anmaken un frog, wo ick de Swewelsticken hadd. – »Hewwen dauh ick allens«, säd ick, »äwer blot uns' Herrgott un Fru Bütown weit, wo't tau finnen is.« – De Schauster hülp mi nu ut de Stäweln un säd: »Natte Fäut! Un ick heww Sei de annern Stäweln nich farig makt!«, hülp mi tau Bedd un säd: »Täuwen S' man, min Fru sall räwer kamen un sall Sei Tee kaken.« – Dat geschach denn ok; äwer wat in de negsten virteihn Dag' mit mi vörgahn is, dorvon weit ick nich vel tau vertellen.
Ick lagg in en sweren Drom. Mi was, as wenn min ganze Stuw' vull Dannenböm brennen un lüchten ded, un an jeden hung 'ne wunderschöne Semmelpopp mit Adam un Eva un dat ganze Paradis, un wenn ick dorup losgung un de Hand dornah utreckt, denn hadd ick en intweiigen Stäwel in de Hand un en Strump ahn Bodden, un Krischänig un Körling stunnen twischen mi un de Heilchrist-Bescherung un fläut'ten un tut'ten, dat mi dat dörch den Kopp flirren un gnirren ded, un de dusend Lichter danzten vör mine Ogen, un wenn ick denn rep: »Lat't mi doch! Lat't mi doch! Ick will jo ok wedder bi jugen Vader maken laten!« un reckt de Hand wedder nah de schöne Semmelpopp ut, denn drewen sei mi wedder taurügg un trumpet'ten mi in de Uhren:
Denn fung de olle rodglasürte Pott, de t'ends minen Kopp stunn, äwer sin ganzes breides, blankes Gesicht an tau lachen, un de ganze Stuw' lep vull intweiige Stäweln, de steken all [10] de Tung ut, un Schauster Linsener grep sei sick, einen nah den annern, un treckt sei all up en Band un hung sei mi an't Finster staats Gardinen. T'ends minen Fäuten, dor sagten twei ümmer ümschichtig Holt, de ein, de sagte ümmer ganz fines Koffeeholt, un de anner arbeit't in eiken Knäst herüm, un wenn dat Koffeeholt sagt würd, denn danzte Fru Bütown ehr Nachtmütz vör minen Ogen ümmer up un dal –, up un dal; un wenn in eiken Knäst arbeit't würd, denn was't mi vör de Ogen, as stünn 'ne grote, schöne Irdbeer in en gräunen Holt, un wenn ick nipper tausach, denn was't minen Unkel Matthies sin rode Näs', de kek ut minen gräunen Fautsack herut.
Na, einmal 's Nachtens, as wedder stark in de eiken Knäst wirkt würd, dunn würd mi so tau Maud, as kem ick ut den Düstern in't Helle, ick grep üm mi, wo ick wir; ick lagg in't Bedd, de Nachtlamp brennte düster, un in den Lehnstaul mit de groten Pulsterbacken lagg min Unkel Matthies würklich bet unner de Näs' in minen gräunen Fautsack un snorkte ganz fürchterlich. »Unkel Matthies!« rep ick. Irst hürt hei nich, doch up de letzt vermüntert hei sick un rew sick de Ogen. »Unkel Matthies«, frog ick, »wo is Schauster Linsener?« – »Jung'«, säd min Unkel – denn hei nennt mi noch ümmer »Jung«, ungefihr mit ebenso vel Recht, as oll Nahwer Hamann ümmer noch sin tweiuntwintigjöhrig Vörbipird »dat Fahlen« nennt –, »Jung', fangst du mi all wedder an? Wat hest du mit Schauster Linsenern? De Mann, de deiht di nicks.« – »Unkel«, säd ick, as hei sick wedder schön taurecht läd, üm dat Sag'geschäft wider tau besorgen, »is dat wohr, oder hett mi dat drömt, hewwen wi ollen Junggesellen keinen Deil an de Dannenböm?« – »Dummen Snack!« säd Unkel Matthies, »ligg still!« – »Ick bün woll sihr krank west?« frog ick. – »Dat weit Gott«, säd min Unkel un krop ut den Fautsack un namm dat Licht un lücht't mi in de Ogen. »Äwer würklich, würklich! Ick glöw, du büst dor mit dörch, denn din Utseihn, min lütt Jünging« – un dorbi strakt hei mi – »is ganz anners worden. Kannst du denn nu würklich seihn, dat ick din Unkel Matthies bün un dat dit min Näs' is un kein Irdbeer? Un willst du dat Irdbeernplücken nu [11] nahgradens sin laten? Denn du büst mi vergangen Nacht tweimal eklich in dat Gesicht rinne fohrt, as ick en beten indrus't was.« – Ick versprok, mi nu beter tau schicken, denn ick wir nu wedder vernünftig,
Un so was't denn nu ok; de Krankheit was tau En'n, äwer min Not gung nu irst an. Ick was so mör un so ledweik, dat ick mi nich rögen kunn, un wenn ick de Ogen mal upslog, denn stunn Fru Bütown vör mi un hadd den rodglasürten Pott in de ein Hand un den Lepel in de anner un faudert un proppt mi mit 'ne Krankensupp, de was so stiw as Baukbinner-Kliester un smeckt ok so, un säd denn: »Eten S'! Eten S' doch! – Wenn Sei nich eten, warden Sei nich wedder beter.« Un bi all dese Qual makt dat oll gaudmäudige Gestell tau ehren Kliesterpott noch so'n mitleidig Gesicht, dat ick äwerhapsen müßt, ick müggt willen oder nich.
Jedes Ding hett en En'n, un 'ne Wust hett ehre twei. Ick kamm rut ut dat Bedd un satt denn Stun'n lang mit minen Unkel Matthies tausam un vertellt mi wat mit em. »Unkel«, säd ick mal, denn mi lagg de Drom von de Dannenböm un de ollen Junggesellen noch in den Kopp, »Unkel, wi hadden eigentlich beid' frigen müßt.« – »Dummen Snack!« säd min Unkel, »meinst du, ick hadd as östreichsche Wachtmeister von Anno drütteihn in Kaiserlich-Königlichen Staten 'ne lütte ungersche Husorentucht anlegen süllt?« – »Dat nich«, segg ick, »ick red ok eigentlich man von mi. Süh mal, ick denk so, wenn ick 'ne Fru hadd – dat heit 'ne ordentliche Fru un 'ne gaude Fru un 'ne ... un 'ne lütte, nette Fru – un du treckst denn tau uns ...« – »Un süll denn Kinner wohren? Dank velmal!« säd min Unkel Matthies. – »So is dat nich meint«, segg ick. »Äwer frigen dauh ick, denn Fru Bütown ehre Pleg' in de letzte Krankheit ...« – »Mi dücht«, föll hei mi in't Wurt, »du büst gaud naug plegt. Ick sülwst ...« – »Ih, red so nich«, segg ick, »du hest din mäglichst dahn; äwer 'neFru ...« – »Na, büst du denn all eine Gewisse up de Spur?« fröggt min Unkel. – »Weiten dauh ick ein«, segg ick. – »Na, will sei di denn ok?« fröggt hei. – »Dat weit ick noch nich«, segg ick. – »Is woll so'ne rechte [12] statsche?« fröggt hei un plinkt mit dat ein Og'. – »Dat nich«, segg ick. – »Denn is sei woll all lang' ut de soldatenpflichtigen Johren?« fröggt hei wider un plinkt wedder. – »Ok dat nich«, segg ick. »Äwer du kannst sei di jo mal anseihn – ick kann leidergotts nich mit –, sei geiht alle Nahmiddag buten den Dur nah de Mähl hentau spazieren, so twischen dreien un viren, un verfehlen kannst du sei nich, denn sei is de hübschste von allen, de dor gahn.« – »Natürlich!« seggt min Unkel. – »Un hett 'ne Troddel an den Mantel un en lütten Jungen an de Hand«, set't ick hentau. – »Frigst du dat Kind mit?« fröggt min Unkel. – »Wat föllt di in?« fohr ick in En'n. »Dat is ehr Swesterkind.« – »Gott bewohr uns!« seggt min Unkel. »Iwer di doch nich! Wat weit ick dorvon? För minentwegen kann sei jo 'ne Wittfru sin. Na, anseihn will ick sei mi denn doch!« Un dormit geiht hei.
Des Nahmiddags so hentau fiwen kümmt hei wedder, bött sick 'ne Pip an, set't sick dal un seggt gor nicks. Dit argert mi jo denn natürlich, un ick segg ok nicks. Wi roken denn nu beid' as de Backabens; äwer ick was denn doch tau niglich, stunn up un stellt mi so, dat hei mi mit sin oll plinkeriges Gesicht nich in de Ogen kiken kunn, un frog: »Büst du buten den Dur west?« – »Dat bün ick«, seggt hei. – »Na?« frag' ick. – »Ja«, seggt hei. – »Hest du sei seihn?« frag' ick. – »Heww sei seihn«, seggt hei, »un heww ok mit ehr redt.« – »Plagt di de Kukuk?« segg ick un dreih mi üm. »Wat hest du mit ehr tau reden? Ick sülwst heww jo noch nich mal mit ehr redt.« – »Dorüm grad!« seggt hei. »Denn einer von uns möt jo doch anfangen, un ick ward doch woll mit minen Swestersähn sine Brut reden känen?« – »So wid sünd wi noch lang' nich«, segg ick. – »Wat nich is, kann jo doch noch warden«, seggt hei un set't sick in den ollen Lehnstaul bet taurügg un streckt de Bein nah vörwarts, as sühst mi woll. »Ick will di't vertellen«, seggt hei. »As ick so den Weg entlang gung, kamm sei achter mi, un ick stellt mi hen un kek sei an, denn sei hadd en lütten Jungen an de Hand; de Troddel kunn ick nich seihn, wil dat de ehr den Puckel dal hung.« – »Ick kann't mi denken«, säd ick, »du hest [13] sei woll snurrig anseihn?« – »Wenn ick wat anseihn will, denn rit ick de Ogen up«, seggt min Unkel, »un dat ded ick, un sei slog ehr Ogen so dal – mit so en Tog, as wenn sei des Abends ehr Gardinen an de Beddstäd tausamen trecken wull, un as sei vörbi was, sach ick ok de Troddel.« – »Du magst sei schön ankeken hewwen«, segg ick. – »Dat heww ick, äwer dat dick En'n kümmt nah.« – »Na, hett sei di denn gefallen?« frog ick. – »Ih ja! Sei hett mihrere Dugenden an sick, de mi woll passen: irstens hett sei sick nich vel üm den Kopp rümtüdert, un tweitens fegt sei mit ehr Kleder de Strat nich af, un dat sünd en por Dugenden, min Sähn, de führen mihr in den Mun'n, as einer gewöhnlich denkt, denn de so vel up den Kopp hewwen, hewwen meistendeils nich recht wat dorin, un de mit de langen Kleder hewwen all scheiw' Bein, oder, wat noch slimmer is, ehr Fauttüg is nich up den Schick. Min Sähn, bi Frugenslüd un bi Pird möst du ümmer tauirst nah de Beinen kiken; is dat Gangwark adrett, is de Beinsatz in Ordnung un is dat Fautgeschirr proper, denn kannst du up Flit, up Ordnung un Rendlichkeit reken.« – »Also du meinst –?« frog ick. – »Ick mein gor nicks«, föll hei mi in de Red'. »Lat mi irst vertellen, wat mi wider passiert is. As sei nu so vör mi up nah de Mähl hentau gung un ick achter ehr, dunn müßt ick würklich tau mi seggen: ,Wohrhaftig! Du spelst en schönen Zwickel! Du dreihst woll en beten mit den Kopp; äwer dat schadt nich! Denn worüm sall sei nich mit den Kopp dreihn, dorför is sei jo en Frugenstimmer; äwer' – denk ick so bi mi –›de Red! Dat is de Hauptsak! Du sallst mit ehr en unschüllig Gespräk anspinnen!‹ As sei also wedder taurügg kümmt, stell ick mi mit den Rüggen gegen en Bom un dauh so, as wenn ick mi min Pipengeschirr in'n Gang bringen will, un as sei nu so'n Schrittener fiw von mi is, dunn treck ick Stahl un Stein ut de Tasch un rit bi de Gelegenheit för en Daler lütt Geld mit rute – Jung', markst du? Allens mit Willen! –, dat de Tweigröschenstücken so äwer den froren Fautstig räwer klapperten. Nu bückt ick mi dal un pust gefährlich dorbi, as würd mi dat Upsammeln hellschen sur, un as sei dit sach, säd sei [14] richtig tau den lütten Jungen, hei süll mi sammeln helpen, un sei sammelt ok mit – un dat wull ick man. Ick bedankt mi denn, un wi kemen in 'ne Unnerhollung un gungen tausam bet an't Dur.« – »Wat redt ji denn?« frog ick. – »Oh, nicks von Bedüden. Ick säd, ick wir din Unkel, un ob sei di nich kennen ded, du lepst hir ok ümmer up un dal; dunn säd sei, sei hadd nich dat Vergnügen – ›Vergnügen‹ säd sei –; dunn frog ick, ob sei nich en jungen Minschen hir hadd gahn seihn mit en gelgrisen Haut un en gelgrisen Äwertrecker un gelgrise Hosen un gelgrise Hor? – Ne, säd sei; en öllerhaften Herrn in so'ne Kledasch hadd sei woll seihn. – Na, säd ick, de öllerhafte Herr wir de jung' Minsch, von den ick redt hadd, dat wirst du. – Dunn sprung dat oll lütt Jüngschen so an ehr tau Höcht un säd: ›Tante, das ist der Herr, von dem du immer sagst, er sah' aus wie eine Reihensemmel, die in Milchkaffee getaucht ist.‹ – Dunn würd sei füerrod, un ick müßt ludhals' lachen un säd: ja, dat wirst du.«
Ick würd nu ok füerrod, denn de Snack müßt mi jo doch sihr argern, un segg tau minen Unkel: »Wenn du wider nicks haddst wullt as din Swesterkind lächerlich vör de Lüd' maken, denn haddst ok leiwer tau Hus bliwen künnt.« – »Dat hadd ick«, seggt hei, »äwer ick wull noch wider wat; ick wull girn weiten, ob sei di woll nehm?« – »Leiwer Gott!« segg ick, »du hest doch nich fragt?« – »Jung'«, seggt min Unkel un rokt, as wenn en lütt Mann backt, »wenn ick 'ne Sak in de Hand nehm, denn gründlich, aber fein! – Ick frog ehr also, ob sei woll wüßt, wat du wirst. – Ne, säd sei, du wirst villicht en Dokter? – ›Bewohr uns!‹ segg ick, ›wo kem hei dortau?‹ – ›En Avkat?‹ – ›Ok dat nich.‹ – ›Na, dit un dat?‹ Un sei röd nu rümmer bet nah en ›Rat' rup un bet nah'n Barbierer‹ runne; ick schüddelt äwer ümmer mit den Kopp un säd tauletzt: ›Dat raden Sei doch nich! Hei is höchstens gor nicks.‹ – Dat schint ehr denn allerdings en beten wenig, un sei meint denn, du würdst denn also woll von din Geld lewen. – Ja, säd ick, in ein Ort hadd sei recht; tau dit Geschäft haddst du von Jugend up de meiste Lust hatt; äwer dat du dorbi 'ne Anstellung[15] kregen haddst, künn ick grad nich seggen. Du wirst nu up en annern Stand verfollen. – ›Up wat för einen?‹ frog sei. – ›Up den Ehstand‹, säd ick un frog tauglik, wat sei dortau meinen ded. Vörher hadd ick äwer all tau mi seggt: Ward sei bi dese Frag blaß, denn mag sei em nich liden; ward sei rod, denn nimmt sei em. – Sei würd denn nu richtig äwer un äwer rod un bückt sick dal un bünzelt an den lütten Jungen sinen Haut herümmer, un as sei wedder tau Höchten kamm, dunn kek sei mi so von baben dal an, makt mit 'ne halwe Wennung 'ne Ort von Knicks, un weg was sei! Un de Frag', de ick för min Person ehr noch vörleggen wull, kamm gor nich tau Bredd.« – »Dat ward ok 'ne schöne Frag' west sin!« segg ick un bit vör Arger en Knop von de Pipenspitz. – »O ne!« seggt min Unkel, »ick wull ehr blot fragen, ob sei gaud Fisch kaken künn, denn wull ick tau jug trecken«, un dorbi sach de olle Burß so ut, so wichtig un irnsthaft, as güng min Frigeri em mihr an as mi sülwst. Doch dit süll noch en ganz Deil nahrscher kamen.
In de negsten Dagen, as ick all so'n beten utstümpern kunn, gah ick nu absichtlich nich nah de Mähl hentau, denn mi was dat schanierlich, ehr vör de Ogen tau kamen. ›Sallst en beten up den See tau Is gahn‹, denk ick, ›un dat Schritschauhlopen un Slädenführen anseihn.‹ Dat dauh ick denn nu ok, un as ick an de Baud heran kamm, wo Bir un Bramwin un Punsch un Grogg verköfft ward, gah ick dor en beten 'ran un seih denn grad, wo min Unkel Matthies en Achtgröschenstück up den Disch leggt un för vir Gröschen Kauken un för vir Gröschen Punsch föddert. Na, dit föllt mi denn nu sihr up, denn hei drünk leiwer en Glas Grogg as Punsch, un Kauken namm hei gor nich in de Mund. ›Na, wat dit woll heit?‹ denk ick, ›hei will woll Kinner traktieren.‹ – Äwer ne! Ahn dat hei mi gewohr würd, gung hei mit sinen Barg Kauken un sin Glas vull Punsch up en Släden los, wo 'ne Dam mit en gräunen Sleuer insatt, un bögt sick mit dat Liw vörn un achter äwer, as wull hei sick dat Krüz verrenken, un kratzt mit de Bein so snaksch up dat Is herümmer, dat ick denk, de oll Mann verliert [16] de Blansierung, un dat ick all up em losspringen un em unner de Arm gripen will; dunn sleiht de Dam den Sleuer taurügg, un wat seih ick? – Minen leiwen Schatz un minen säuten Ogentrost! Un tau Maud würd mi, as hadd mi einer rechts un links en por Mulschellen gewen. »Dat weit de Kukuk«, segg ick, »de Oll verdarwt mi de ganze Frigeratschon bet in de grawe Grund!« un gah so arg, as einer warden kann, nah Hus.
Dor satt ick nu in'n Düstern un gruns' mi inwendig, dunn geiht de Dör up, un min Unkel kümmt rin. »Gu'n Abend!« seggt hei, »wat sittst du hir in'n Düstern? Mak Licht an!« -Dit is dat einzigste Mal in minen Lewen west, dat ick minen Mutter-Brauder nich de Dagstid baden heww; ick stunn äwerst up un makt Licht an un sach so sur ut as en solten Hiring, de virteihn Dag' in Essig leggt is. – »Wat fehlt di?« fröggt hei. – »Nicks!« segg ick kortweg, dacht äwer: ›'t is din Mutter-Brauder!‹ un sett hentau: »Ick bün nich up den Schick!« – »Ick sihr«, säd hei, un dorbi sach hei so lüftig ut as en ollen Esel, de virteihn Dag' bi schiren Hawer in'n Stall stahn hett. »Heww wedder mit ehr redt«, seggt hei. – »Minentwegen«, segg ick. – »Wo sall ick dat verstahn?« fröggt hei un set't en irnsthaft Gesicht up. – »Ick bün mit den Drom dörch«, segg ick. – »Du willst nich?« fröggt hei un leggt sin beiden Arm up de Lehn von den Lehnstaul un kickt mit de Näs' dräwer weg, scharp mi in't Gesicht, »ick heww de Sak infädelt so fin, so fin, dat dat en Hund jammern künn, wenn dor nicks ut würd, un nu willst du nich?« – »Ne«, segg ick, »Unkel, ick will nich. Meinst du, ick sall di den Rohm affüllen laten un mi mit de sure Melk begnäugen? Denn doräwer sünd sei sick all einig – kik hir! Amalie Schoppe, geborene Weise, un Elise von Hohenhausen, geborene von Ochs, un all de annern, de äwer dit Verhältnis schrewen hewwen –, dat Schönste bi de Frigeri is de Verkihr von Brutlüd' vör de Hochtid, un den Verkihr rittst du an di, un ick sall tauseihn, wo du min Brut mit Punsch un Kauken traktierst?« – Min Unkel nimmt de geborene Weise un de geborene von Ochs un smitt sei in de [17] Sofaeck un stellt sick vör mi hen un seggt: »Ick frag di taum letzten, willst du dat Mäten frigen oder nich?« – »Ne«, segg ick. – »Na«, seggt hei un kek mi lang' an mit so'n feierlich Gesicht, as hadd hei eben sin Testament makt un wull nu noch sinen Namen unnerschriwen, »na, dat Mäten sall dörch mi nich in Schaden kamen, denn frig ick sei«, un dormit gung hei stolz ut de Dör.
Na, dit was denn nu mal en Stück! – In de Irst stunn ick ganz verdutzt, dunn smet ick mi in de Sofaeck up de geborene Weise un lacht lud up. Min Unkel, de gaud twintig Johr öller was as ick, trugte sick en Stück tau, wotau mi in minen Johren de Kurasch all utgung! Ick wull nu lustig wider lachen, kreg't äwer nich mihr taurecht, denn ick hadd kein unbekümmert Hart, un wenn ick dat Gesicht ok breid naug vertrecken ded, de Lach blew unnerwegs hacken, un as ick mi nu so mit dat dämlichste Gesicht von de Welt in den Speigel tau seihn kreg, sprung ick in'n En'n un gung mit groten Schritten in de Stuw' up un dal un bos'te mi nich slicht un slog up den Disch un säd: »Hei deiht't, hei is dortau kumpabel.«
As Fru Bütown kamm, kreg sei natürlich ut männigerlei Ursak Schell, un as ick de taurecht set't hadd, gung ick in den Klubb un spälte Lomber un säd ümmer tau mi: »Dat kannst du doch nich liden!« un spälte Solos, de gor nich up de Welt existierten, un verlur sei un säd denn wedder: »Du wardst di doch dat Hart nich afköpen laten!« un namm den Muhren un würd kodilg.
Verdreitlich gung ick nah Hus un läd mi dal un wull slapen un kunn nich. Ick argert mi de ganze Nacht mit mi rümmer, denn laten kunn ick von dat säute Kind nich mihr, sei hadd mi't andahn, un de heilig Christabend föll mi in, dat ick in minen Lewen keinen Dannenbom upputzen süll. Wenn ick denn tau mi säd: »Man tau!«, denn flogen mi all min Bedenken as en Hummelswarm dörch den Kopp, un vör min Ogen stunn ümmer en grot Fragteiken, un wenn ick mi dat utdüden ded, denn heit dat ümmer: »Je, will sei di ok?«
Na, dit kunn jo doch nu keiner beter beantwurten as sei [18] sülwst, dat sach ick in, un as nu de grage Wintermorgen in min koll Stuw rinne schinen ded un mi dat so dörch de Knaken grusselt, as ick den Koffee makt, säd ick: »Nu bün ick dormit dörch! Wat sin möt, möt sin!« un segg tau Fru Bütown: »Fru Bütown«, segg ick, »gähn S' nah Kopmann Bohnsacken un köpen S' mi en Por von de finen, gelen Hanschen, de de jungen Herrn Avkaten ümmer dragen, wenn sei recht wat bedüden willen. – Äwer rechte gele!«
Hentau elben stek ick denn nu in minen swarten Liwrock un swarte Hosen un blanke Stäweln un in de nigen gelen Hanschen, un ihre ick den Haut upsetten ded, stellt ick mi vör den Speigel un säd mit Recht: »Wo's 't mäglich! Dat hadd ick sülwst nich mihr glöwt!« Smet noch en Blick in min Stuw' rüm un säd: »So ward't denn nu woll hir nich bliwen!« Kek in min ollen Tüffeln rinne, de vör dat Bedd stun'n, un säd: »Ji ward jug ok wunnern, wenn't glückt un wenn binnen korten en Por lütte, nüdliche Tüffelken bi jug taum Besäuk kamen.«
Ick gah denn nu de Strat hendalen un kamm an minen Unkel Matthiesen sin Dör vörbi un denk: ›Irst mit alle Welt in Freden, wenn einer so'n Gang deiht!‹, denn tau Maud was mi, as gung ick den letzten Gang. Kloppt also an sin Dör un gung herin.
Na, ick heww all vel seihn in de Welt; ick heww mal seihn, dat en Kirl Füer fratt; ick heww mal seihn, dat einer Häkelheed fratt un schönen sidnen Band ut den Hals' herutehaspelte; äwer so blag is mi dat mindag nich vör de Ogen west as in den Ogenblick, wo ick an den hütigen Morgen minen Unkel Matthies tau seihn kreg.
Dor stunn hei in sin Stuw in den sülwigen Uptog as ick, blot dat sin swarte Liwrock en gräunen Jagdsnipel was, un dat sin gelen Hanschen von Hirschledder wiren un min vonSchapledder, un dat sin witte Snurrbort as en Por klore Istappen rechts un links äwer den Mund dal hung un min nah baben upswänzt was un in allerlei verdammte Koulüren spälte.
»Unkel!« rep ick, as ick rin kamm, un min Haut tründelte vör [19] mi in de Stuw rin, so verfirt ick mi. – »Jung'!« rep hei, »wat willst du?« – »Wat willst du?« raup ick. – »Ick will dat, wat du nich willst!« seggt hei. – »Ick will jo!« rep ick. »Un ick bün jo man«, set't ick hentau, »hir in desen Uptog blot nah di ruppe kamen, üm di tau seggen, dat ick nu fast bün, un wull di bidden, du süllst man wedder min leiw 'oll Unkel bliwen.« – »Wullst du dat?« säd hei un set't sick in sinen Lehnstaul un kek mi so nahdrücklich in de Ogen. »Na, denn will ick di man seggen, ick wull ok in desen Uptog nah di henkamen un wull di en beten verfiren. Ick weit dat ut min Soldatentiden: so'n beten Verfiren, dat rammelt den Minschen nüdlich tausam un rappelt em up, denn denn kümmt de Schimp mit in't Spill. Un, Jung'«, säd hei un stunn up un läd mi de Hand up den Arm, »ick will di nich in den Weg stahn un di in den witten Bagen von din Glück en Krünkel maken, denn dat lütt Mäten is för di geburen, un dat Mäten is gaud!« Un dorbi knep hei mi den Arm mit sine olle breide Fust tausamen, dat ick dacht: ›Wenn sei so is, denn is sei mihr as gaud.‹
Min Unkel gung nu hen un halt en Glas von sinen ollen Portwin un säd: »Kumm her, Jung', stärk di irst! Wo willst du't denn anfangen?« – »Je«, segg ick, »wenn ick dat wüßt!« – »Sett mal den Bein hir up den Staul«, seggt hei. – »Wat sall dat?« frog ick. – »Nicks nich«, seggt hei un knöpt mi de Strippen von de Hos' af, »mit en Fautfall möst du jo doch beginnen, un dit künn di strämmen.« – »Na«, segg ick, »du fangst gaud an.« – »Wat sick hürt, hürt sick«, seggt hei. »Ick heww dat mindag nich sülwst dörchmakt, äwer ick heww dat ümmer up Biller seihn. Wat seggst du äwer man? Täuw! Ick will di unner de Arm gripen!«, un dorbi ret hei hastig sinen Drahkasten up un flie'te in den Uttog rüm, worin hei sin heiligsten Schätz hadd. Un richtig, dor kamm hei mit sin Stammbauk taum Vörschin. Dat schach man selten, un wenn hei't anrögen ded, denn schach dat blot des Abends, wenn allens so recht still was. Denn treckt hei sick irst reine Wäsch' an un sin bestes Tüg un set't rechts un links en por Lichter up den Disch, slog deip in Gedanken Blatt för Blatt üm, las all de [20] Vers' un höll mit swarte Krüzen dat Dodenregister in Ordnung. Den annern Morgen was hei denn sihr weikmäudig, un dat letzte Mal kamm hei nah mi rüm un säd: »So vel ick weit, lewt man noch ein; dat is Krischan Bünger, den ollen Snider Bünger sin Sähn, de mit min Öllern Hus an Hus wahnen ded. Sei seggen jo, hei sall Durschriwer tau Parchen wesen, un wenn mi Gott dat Lewen lett, denn will ick em desen Sommer besäuken.«
»Hir!« säd hei, as hei ditmal dat Stammbauk rute halt un up den Disch leggt hadd, »hir sett di dal un säuk di en Vers ut un lihr em utwennig. Dor stahn weck in, de kannst du tau unsern Herrgott in'n Himmel beden, denn ward sick ok woll ein för dat beste Mäten up Irden finnen.« – »Unkel«, säd ick un namm dat Stammbauk in de Hand un bläderte dorin rüm, »ick weit, wat ick dauh: ick red so, as mi dat üm't Hart is, un mi is hüt morgen ganz besonders üm't Hart.« – »Ok gaud, min Jung'«, säd min Unkel, »un villicht noch beter! Äwer denn mak nu ok! Un täuw'«, set't hei hentau, as ick mi taum Gahn ümdreihn ded, »di hängt jo dat witte Band von't Vörhemd 'ne halw Ehl den Puckel da!« un gaww mi sinen Segen un stoppt dat En'n Band unner't Halsdauk. »So, nu gah mit Gott!«
Ick gung denn, äwer as ick ut de Husdör kamm, dunn haust wat baben mi, un as ick ruppe kek, dunn lagg min Unkel Matthies in dat halwe Finster un nickt un plinkt mi tau, un jedesmal, wenn ick mi in de lange Strat ümkek, denn nickt hei un weiht mit sin rodbunt Taschendauk ut dat Finster rut, dat mi angst un bang würd, de Lüd' müggten marken, wovon twischen uns de Red' wir.
Nu künn ick hir 'ne Geschicht vertellen, ward mi äwer woll häuden. So glatt, as dat in de Romanen steiht, geiht so'ne Angelegenheit in de Würklichkeit nich af. Unner hunnert maken nägenunnägentig up desen Gang de spaßigsten Dummheiten, un wenn ok all de hunnert as de glücklichsten Brüjams taurügg kamen, warden doch de nägenunnägentig tau sick seggen: »Gew' de leiw' Gott, dat wi nich wedder in de Lag' [21] kamen; süllen wi äwer taum tweiten Mal de Sak äwernehmen, denn willen wi't kläuker anfangen.« – Gott lat mi nich wedder in de Lag' kamen!
Nah en annerthalw Stun'n kamm ick denn wedder taurügg, glücklich bet unner den Hauttöppel, un mag ok woll dornah utseihn hewwen; un dor ick mi in min einsam Junggesellenlewen de dürigte Mod' anwendt hadd, mit mi sülwst tau snacken, so kann ick nu bi ruhige Besinnung de Lüd' dat nich verdenken, wenn sei mi, as ick de Strat hendalen kamm, en beten ut den Weg gungen un mi scharp nahkeken, ob min Bein ok woll so deklamierten as min Hän'n. As ick nu noch so'n Raudener drei von minen Unkel sinen Hus' af bün, stört't hei mi all entgegen un föll mi üm den Hals, denn hei hadd de annerthalw Stun'n lang achter de Husdör stahn un up mi lurt, un rep: »Holt din Mul! Holt din Mul! Ick weit allens; un wennihr ward de Hochtid?« – Ick tuscht em denn nu un säd: »So swig doch still! Taum wenigsten up de Strat!«, fat't em unner'n Arm un treckt em mit nah minen Hus'; doch as wi dor herinne kernen un Fru Bütown grad dat Middag deckte, dunn kunn hei sick nich länger hollen, dunn spelt sin ganzes Hart Solokolür, un as de Fru em ankek, dunn lücht'ten ut sin Ogen nicks as Trümw', un hei wis'te mit den Dumen äwer de Schuller nah mi hen un säd: »Seihn S' dor, Fru Bütown, dor steiht hei – min Swester-Sähn! Is nu ok en Brüjam, so gaud as einer!« Un as nu de Fru kamm un gratuliert un weiten wull, wer de Glückliche wir, hadd ick wedder naug tau tuschen, un as sei weg was, säd hei un kek mi dorbi sihr verdwas an: ick wir en Heuchler, en sihr verstockten, un ick wis'te en swartes Hart, dat ick so'n Glück so lang verswigen künn.
Ick müßt mi denn nu man dalsetten un em de Sak vertellen, dunn würd hei denn nu wedder fründlicher un nickt mit den Kopp un säd: »Schön!«, un denn mal wedder schüddelt hei mit den Kopp un säd, dit wir nich ganz nah sinen Sinn; un as ick utvertellt hadd, stunn hei up un makt en Gesicht as de Hewen in'n Heuaust, wenn hei nich recht weit, ob hei de Sün'n schinen oder regen laten sall; hei schüddelt un nickt un nickt [22] un schüddelt, un endlich säd hei: hei för sin Part hadd't denn doch en ganz Deil beter makt; un frog dunn, bi weckern Vers von dit Kapitel ick denn den Fautfall anbröcht hadd. Ick müßt denn nu gestahn, dat de gor nich taum Vörschin kamen was. Dunn namm min Unkel Matthies sinen Haut un säd: »Na, denn wünsch ick di woll tau spisen! Un holl di an dat, wat du hest; wat nah kümmt, bitt de Wulf. Du hest vel tau tidig kreiht, de Sak is noch lang nich in Richtigkeit; en Fautfall hürt tau jeder Verlawung, un de Sak is nich gültig, wenn sei nich mit de beiden Knei unnersigelt is. Mi taum wenigsten sall't gor nich wunnern, wenn de Kram in de negsten Dag' utenanner geiht. Up en anner Mal folg minen Rat!« Somit gung hei.
Trotzdem äwer fung nu för mi eine wunderschöne Tid an, eine wunderschöne Tid! Ick künn ok hirvon wedder vel vertellen, ward mi äwer woll häuden. De höchste Freud un dat deipste Leid möt einer nich jedwereinen up de Näs' binnen; un wenn ick nu ok girn glöw, dat all dejenigen, de dit lesen, manierliche un irnsthafte Lüd' sünd, ein oder de anner Hans Quast künn dor doch mit mang lopen un künn up mine Kosten sinen Putzen dormit driwen, un dat müßt mi denn doch sihr verdreiten.
Äwer tau jeden richtigen Honnigkauken hürt en lütt beting Peper, un doran süll mi dat denn nu ok nich fehlen. Tauirst streute min Unkel Matthies af un an en lütt Kürnken an, doch as hei sach, dat de Sak von Bestand was, un as hei sülwst up 'ne Visit bi min Brut ehr Fründschaft west was un sick dor ok tau sine Taufredenheit von dat Fischkaken äwertügt hadd, dunn sport hei sin Gewürz un grep deip in sinen Honnigpott – tau deip, segg ick –, denn nu malt hei alle Lüd', de em hüren wullen, min Glück so säut vör, bet in minen Honnigmand bald so vel Fleigen summten, dat ick mi nich tau bargen wüßt un dat bald so vele lustige Geschichten von mi in den Swung' wiren, as wir ick blot taum Vergnäugen von alle Welt nich blot en Brüjam, sondern ok en Brüdjam worden. Ick würd brüdt, wo ick mi seihn let. Up fiw Schritt all grint mi[23] jeder Hans Narr up de Strat an, un wenn ick denn frog, wat dor tau grinen wir, denn säden sei all, as wenn sei sick beraden hadden: »Oh, nicks nich!« Kamm ick mal des Abends in minen ollen Dämelklubb – denn dat hadd ick mi glik vörnahmen, dese Gesellschaft wull ick unner keinerlei Ümstän'n upgewen, irstens, wil dat sei mine Gemäudsort sihr tauseggen ded, un tweitens, wil dat ick sei för mine Bildung sihr taudräglich höll –, na, wenn ick also dor mal hengeröd, denn würd dat en Flustern un en Tuscheln un en Anstöten: de ein winkte ganz von firn mit den Tulpenstengel un de anner ganz in de Neg' mit den Tunpahl, un Geschichten vertellten s' sick, wat de vör de Hochtid seggt hadd un wat de nah de Hochtid seggt hadd un wat de Scheper tau sinen Hund seggt hadd; un wenn ick denn falsch würd un frog, wat sei dormit seggen wullen un wat dat Spitzen up mi sin süllen, denn säden sei all: »Gott bewohre! Wi meinen man.« Un wenn ick nu des Abends ut desen Grün'n nich in den Dämelklubb gung, denn makt Fru Bütown ehr leiwe Pepermähl apen un stöhmte mi ümmer ganz lütte, fine Prisen in de Näs' un in de Ogen: wat dat so süll – oder wat dat so süll. Sei wüßt ok nich, wo ick dat nu hewwen wull. Un sei wir 'ne olle Fru un hadd in ehren Lewen all vele Herrn upwohrt, äwer noch keinen, de in'n Brutstand west wir; ick süll deswegen Geduld mit ehr hewwen, denn de Sak kem jo nu bald ganz anners. Un wat dat Tüg-rein-Maken anbedrapen ded, dor gew sei mi ganz recht, dat wir för min Brut nich gaud naug, denn as sei man hürt hadd, wir de as 'ne Prinzeß upfött un hadd sindag nich ehr Finger in koll Water stippt; äwer ehr Ogen wiren för jede Dun up den Rock all tau olt. Un wenn min Brut mi negstens mal besäuken wull, so künn sei dat jo dauhn, sei för ehre Person hadd nicks nich dorwedder, un äwer de Spennwew' an'n Bähn un den Stoff up de Komod würd sei jo nich fallen, un an den lütten Provatmüllhümpel, den sei sick tau ehre Bequemlichkeit in de ein Eck von min Stuw' anleggt hadd, würd sei sick jo ok just de Beinen nich verstuken. Un wenn ick des Abends Füer hewwen wull, denn künn ick jo dat man seggen [24] – sei wüßt jo dat ok nich –, süs wir ick jo ümmer in den Dämelklump gahn, worüm denn nu nich? Un denn set't sei sick vör dat Abenlock un puste un puste, un de Kahlen gläuhten ehr up de dicken Pustbacken, dat ick sei nich anners anseihn künn, as ick müßt ümmer denken: ›Gott verzeih mi de sweren Sünden! Ick weit recht gaud, dat dit min Fru Bütown is un 'ne christliche Wewerwitwe, worüm möt ick denn bi ehr ümmer an de hohen Herrschaften denken, de deip – deip unner uns wahnen up en Flag, wo't sihr heit sin sall? Un worüm föllt mi bi ehr Pusten ümmer in, dat mägliche Wis' up dit Flag ok einer sitt, de Kahlen anpusten deiht, üm min schönes Ehstandsglück doch en beting antauwarmen?‹
Hirut kann jeder afnemen, dat bi mi de Bedenken noch nich all ut dat Finster rute smeten wiren, un sei süllen noch düller warden, as ick eins Nahmiddags von min Brut taurügg de Strat entlang gung.
As ick nämlich an desen Dag de Strat entlang gung, dunn hürt ick all von firn groten Larm, de Lüd keken ut de Finstern, un vör de ein Husdör hadd sick ok all en lütten Hümpel tausam funnen, de nah de Del ruppe kek. As ick nu grad an de Dör vörbi gahn will, fohrt de Kürznermeister Obst äwer sin halwe Husdör 'räwer, as wenn 'ne Billardkugel äwer de Band' sprengt ward, un set't sick mit sin vir Baukstaben in den Rönnstein. – »Mein Gott, Gevatter«, seggt sin Nahwer Gräun, »wat makst du dorvon?« – »Je, dat segg man mal!« seggt de Kürzner, »min Frugenslüd' hewwen mi rut smeten.« – »Worüm denn äwer?« fröggt de anner. – »Vadder«, seggt de Kürzner un rappelt sick tau Höcht, »dat will ick di seggen: min Fru will, wat ick will, un dat will ick nich.«
Wil mi nu dese Geschicht nicks angung, so gah ick wider un denk so bi mi: ›Is doch en nahrschen Spruch! Wat de Kirl woll dormit meint? Min Fru will, wat ick will, un dat will ick nich. – Sallst dinen Unkel Matthiesen mal dornah fragen.‹
Ick gah nu also nah em rup un vertell em de Sak un segg em den Spruch un frag: »Unkel, wat meint de Kirl dormit?« – [25] »Je!« seggt hei un geiht in Nahdenken in de Stuw up un dal, »un de Kirl was von sin Frugenslüd' rut smeten, seggst du?« – »Ja«, segg ick, »hei säd't jo sülwst.« – »Un in den Rönnstein satt hei?« frog hei wider. – »Ja«, segg ick, »dorin satt hei.« – »Na«, seggt min Unkel nah 'ne Wil Bedenken, »denn ward dat ok woll sin Richtigkeit hewwen, denn hett em sin Fru ok woll rut smeten, un denn findt de Spruch ok sin richtig Bedüden, denn heit hei: Min Fru will Herr in den Hus' sin, un ick will ok Herr in den Hus' sin, un mine Fru ehren Willen, denn will ick nich nahgewen. Äwer«, set't hei hentau, »wenn sei in'n Hus' stahn un hei vör den Hus' in den Rönnstein seten hett, denn ward sei woll Herr in den Hus' sin.«
Ick weit nich, mi würd nah dit Gespräk so verdreitlich un beängstlich tau Sinn; von de Sid hadd ick min Vörnehmen noch nich in't Og' fat't. »Unkel«, säd ick, »du kennst mi doch un kennst sei jo ok, wat meinst du denn woll, wer ward von uns beiden woll Herr in'n Hus' sin?« – »Je«, seggt hei, »sei süht mi gor nich dornah ut, as müggt sei girn vör de Husdör in'n Rönnstein sitten, ick glöw, sei bliwwt leiwer binnen.« – »Den Deuwel ok!« segg ick. – »Na, so arg«, seggt Unkel Matthies, »ward sei dat nu woll nich maken; äwerst so'n liebenswürdig, weiblich Regiment – as de Lüd' dat nennen – ward sei woll äwer di ergahn laten, du wardst woll en beten stramm an ehren Schörtenband anbunnen warden, un wo lütt de Achterflecken an ehr Pantüffeln sünd, ward ein di nahsten woll von den Pelz lesen känen.« – »Bang' maken gelt nich!« segg ick, »ick ward sei mi nah de Hochtid bi den irsten Schepel Roggen wen'n.« – »Dor verlat di man nich up!« seggt min Unkel. »Kennst du dat Sprükwurt nich:
»Ne«, segg ick, »dat's mi ganz wat Nig's!« un makt en Gesicht dortau, as hadd mi min Unkel vertellt, sei hadden mi taum Papst makt. – »Na, denn sett di dal«, seggt hei, »ick will di [26] 'ne Geschicht vertellen.« – »Vertell!« segg ick. »Äwer din Nutzanwenning lat weg! Ick bün dor all tau olt tau.« – »Kein Bang'!« seggt hei. »De Nutzanwenning ward din leiw' Fru woll äwernemen, wenn du minen Rat nich folgen deihst.«
Ick set't mi also bi minen Onkel dal, un hei fung an tau vertellen:
Tau Rümpelmannshagen, wo ick mine irsten Lihrjohren as Klutenpedder dörchmakt heww, wahnten dunntaumalen twei junge, schire Kirls; de ein heit Wulf un was de Smidt in den Dörp, un de anner heit Kiwitt un was de Möller. De Smidt was en Pfiffkopp un verstunn sinen Kram, de Möller was man düsig, hadd äwer dat Geld. Na, mit de Tid gung in den Dörp dat Gered: »Vaddersch, hest all hürt? De Smidt un de Möller gahn beid' nah den Schulten sin Fik un Marik, un sei seggen jo all von de Hochtid tau Martini.« Un dat kamm ok so, sei frigten beid' tau Martini, un de oll Schult rüst't 'ne Hochtid ut, de säd man: »Stah!«, un wi jungen Lüd' von den Hof wiren ok dortau beden, un ick weit dat noch as hüt, wo lustig dat her gung, denn uns' Schriwer, Ludwig Brookmann, stülpt mi gegen Morgen 'ne Sleifkann vull Duwwelbier äwer den Kopp un säd, as ick falsch würd, dat süll jo man Spaß sin.
Nah de Hochtid was dat denn nu allens will un woll; äwer dat wohrt ok man 'ne Tid lang', dunn munkelt dat in't Dörp: »Vaddersch, hest all hürt? De Möllerfru sleiht ehren Mann.« Un dat was ok so. Eins Sünndagsnahmiddags kümmt de Möller tau den Smidt, de sitt in'n Kraug un spält Solo, un de Möller seggt: »Na, wat di hüt abend passiert, dat weit ick ok.« – »Wo so?« fröggt de Smidt un steiht up un geiht mit sinen Swager rut. – »Na«, seggt de Möller, »verstell di man nich! Wi beiden hewwen uns schön vermeidt.« – »Wenn du min Fru meinst«, seggt de Smidt, »denn möt ick di seggen, ick heww en gauden Meidsmann.« – »Ja«, seggt de Möller, »wenn sei nich tau Hus is.« – »Kumm mit!« seggt de Smidt. »Ick heww gistern Swin slacht, un du weitst, min Fru mag girn Swartsur. Ick will di den Bewis gewen.« – Sei gahn nu also [27] nah den Smidt sinen Hus', un as sei dorvör stahn, röppt de Smidt: »Fiken!« – Sin Fru kickt ut dat Finster un fröggt: »Wat sall ick?« – »Fiken«, seggt de Smidt, »nimm mal eins de grote Schöttel mit Swartsur un smit de mal eins hir nah de Strat rut.« – »Wat?« fröggt sin Fru. – »Du sallst de Schöttel mit dat Swartsur nah de Strat rute smiten.« – »Glik!« seggt Fiken, un hest nich geseihn, fohrt de Schöttel äwer de halw Dör räwer as hüt morrn de Kürznermeister. – »Recht so!« seggt Smidt Wulf. »Un nu, Fiken, smit uns den Pott mit dat anner Swartsur ok man rut.«
Dat schüht denn nu ok, un de Smidt seggt: »Schön, Fiken! Un lat di de Tid nich lang warden, wenn ick hüt abend lat tau Hus kam.«
Dormit geiht hei mit den Möller nah den Kraug taurügg un fröggt em: »Na, hest nu seihn?« – »Ja«, seggt de Möller, »de is echt. Wo hest dit anfungen?« – »Up 'ne ganz einfache Wis'«, seggt de Smidt. – »Hest s' inspunnt?« – »Ne!« – »Hest s' schacht?« – »Ne, ok nich!« – »Na, wo hest't denn makt?« – »Dat will ick di seggen«, seggt de Smidt. »As wi noch Brutlüd' wiren, dunn lurt ick ehr dat af, von wecker Stück Tüg sei woll am meisten hollen ded, un dunn funn ick denn, dat dat en lütten, hübschen, roden siden Dauk was, un as sick mal de Gelegenheit gaww, dat wi Frühstück eten hadden un de Disch en beten stark vull Gaus'smolt smert was, dunn wischt ick mit ehren schönen Dauk den Disch af. Na, nu kannst du di denn denken, wo sei up mi losfohren ded! Ick äwer fot sei rundting üm un küßt sei un säd: ›Fiken, du hest mi jo! Wat is an so'n Dauk gelegen? So'n Dauk kriggst du woll wedder; äwer einen, de so vel von di hölt as ick, so'n findst du mindag' nich.‹ – Na, sei gaww sick denn nu ok, un as wi nah den Tete row'schen Königschuß wiren, gewunn sei'n Pott, en schönen Pott; un as sei sick so recht dortau freuen ded, dunn namm ick den Pott un spelt dor so verluren mit, un – baff! -smet ick em up den Stein. Nu fung sei denn en beten an tau rohren; äwer ick küßt sei un säd: ›Lat sin, Fiken, 't is beter, dat de Pott intwei follen is, as dat ick mi wat intwei follen [28] heww, denn ick sall uns uns' Lew lang dat Brot verdeinen.‹ Na, tauletzt brok ick ehr noch drei Tähnen ut den Kamm; dunn lacht sei äwer all un säd: ›Mi sall doch wunnern, ob du mi taum Teterow'schen Harwstmark en nigen wedder schenken deihst.‹ Na, dat geschach denn nu ok, un so is't denn nu ok blewen; sei is mit allens taufreden. – Äwer ick möt rinne un möt minen Solo spelen.«
De Smidt gung also in de Stuw' un spelt Solo, äwer nah 'ne halw Stunn kamm de Kräuger rinne un säd: »Smidt, kumm rut! Möller Kiwitt steiht buten un süht schändlich ut.« – Smidt Wulf geiht also rut un dröppt denn nu ok sinen Swager mit en intweiiges Gesicht un en dickes Og un verfirt sick denn nich slicht un fröggt: »Swager Kiwitt, wat hest nu?« – »Je, dat segg man mal!« seggt de Möller, »dat kümmt von din verfluchtes Geschichtenvertellen.« – »Wo so?« fröggt de Smidt. – »Je, frag' noch lang'!« seggt de Möller. »Ick hadd din dämlich Geschicht gaud naug behollen un denk so bi mi, wat bi de ein Swester hulpen hett, kann jo bi de anner ok helpen – probieren kannst du't jo wenigstens. Ick gah also nah Hus, un min Fru steiht vör'n Speigel un makt sick de Hor tau de Hollännerfru ehren Kaffeklatsch t'recht, un up den Disch liggt ehre beste Huw', un ick segg tau mi: ›Dit trefft sick mal glücklich!‹ un nehm de Huw' un denk bi mi: ›Wenn du sei nu in de Waschschöttel in dat smutzige Sepenwater stippst, denn kann sei gaud warden.‹ Na, ick dauh dat, un sei süht jo woll min Anstalten in den Speigel, un ihre ick mi noch up wat prekawieren kann, fohrt sei mi in dat Gesicht herinne, un as ick segg: ›Mariken, du hest mi jo, un 'ne Huw' kriggst du sacht wedder!‹, dunn röppt sei: ›Ja, ick heww di! Un för de Huw' sallst du din richtig Deil ok krigen!‹ – Un kik!« seggt de Möller un treckt sin Hand von dat dick Og', »so hett sei mi tauricht't, un dat üm dine verdammte Geschicht.« – »Du Dummbort!« seggt de Smidt, »heww ick di nich seggt, ick hadd dat Stückvör de Hochtid makt? Wat vör de Hochtid helpt, helpt nich nah de Hochtid.«
[29] »Un dat is de Geschicht, min Sähn«, säd min Unkel Matthies un stunn up, »un wenn du klauk büst, denn kannst du di jo dornah richten.«
Ick stunn ok up un stellt mi an't Finster un let mi de Geschicht dörch den Kopp gahn un dreiht mi denn endlich üm un säd: »'ne dämliche Geschicht, Unkel! Du hest süs all betere Geschichten vertellt.« – »Ja«, lacht de Oll, »wil ick di süs de Nutzanwenning glik mitgaww, un hir sallst du sei säuken.« – »Du wardst doch nich glöwen«, segg ick, »dat ick min Brut ehr Huw' in 'ne Waschschöttel stippen un mit ehren siden Dauk den Disch afwischen ward?« – »Du kannst't jo mal probieren«, lachte de oll Spitzbauw'. – »Na«, segg ick, »dat fehlt mi noch, denn wir ick just bet an den Hacken.« – De Oll grint nu ümmer so vör sick hen, un as ick so bi mi denk: ›Oll Lüd' sünd wunderlich, wenn't regent, führen s' tau Heu‹, seggt hei: »Jung', wo olt büst du denn eigentlich?« – Von min Öller müggt ick nu in min Brüjamstid nich recht wat hüren, un ick denk bi mi: ›Haha, fangst du all wedder mit den Peper an?‹, un ick frag: »Worüm meinst du?« – »Oh«, seggt hei, »ick mein man.« – »Denn lat di seggen«, segg ick etwas scharp, »ick bün den letzten säbenten November einunvirtig Johr west.« – »Also«, seggt hei, »dörch de Virtigen büst du dörch?« – »Ja«, segg ick, »is di dat villicht nich tau Paß?« – »För minentwegent!« seggt hei. »Mi föllt dorbi man dat Sprückwurt in: Wer in de Twintigen nich schön is, in de Dörtigen nich stark, in de Virtigen nich klauk un in de Föftigen nich rik, de kann't man sin laten, ut den ward nicks. Un du schinst mi in de Virtigen noch nich klauk tau sin.« – »Unkel Matthies«, säd ick un richt't mi stur in En'n, »wer mi för dumm köfft, de ward bedragen«; un dorbi müßt ick woll man en sihr dämlich Gesicht maken, denn min Unkel lacht un säd: »Un kannst bi alledem för di kein Nutzanwenning ut de Geschicht finnen! Jung', dat is jo man en Gliknis! Wat de Smidt mit den Dauk un den Pott un den Kamm upführt hett, dat paßt sick nich för di; dat weit ick woll. Du möst natürlich wat anners anstellen. Taum Exempel: trugst du di woll tau, [30] in dinen Öller noch vör de Hochtid en Stückener drei schöne dumme Streich uptauführen?« – »Dumme Streich?« frag ick. – »Dumme Streich!« seggt min Unkel, un ick gah nu in de Stuw' up un dal un äwerlegg mi de Sak un dreih mi endlich üm un segg: »Ja, ick glöw, Unkel, ick krig in aller Geswindigkeit noch en por taurecht.« – »Den mak sei«, seggt min Unkel. – »Un du meinst, ick ward dordörch Herr in den Hus' bliwen?« – »Min Sähn, ick glöw dat. Dumme Streich – nich slichte! Süh, wenn sei denn an tau schellen fangt, denn fall er üm den Hals un küß sei recht düchtig un segg: Lat man sin, lat man sin! Seih äwer de Geschichten weg, seih leiwer up min Hart, dat hürt di un sleiht för di von nu bet in alle Ewigkeit. – Un denn, Jung'«, set't hei hentau, »denn kannst du jo ok noch den Fautfall anbringen, denn du magst seggen, wat du willst – de hürt nu einmal dortau.«
Ick äwerläd mi de Sak nu hen un her un säd denn endlich tau mi: »Hei 's din Mutter-Brauder, un sallst em dorin tau Willen sin un sallst en por maken!«, un ick makt sei ok richtig. Ick künn nu hir de Geschichten vertellen, de ick anstellt heww, ward mi äwer woll häuden. Dat Unglück künn sinen Gang gahn, un de Vertellung künn in mine Fru ehr Hän'n fallen, un sei künn mäglich marken, dat all dese Stückschen afkortet west sünd un dat sei in ehre Gaudheit anführt worden is, un sei künn seggen: »Holt, dit Spill gelt nich; du hest mit Fisematenten spelt. Ick will mal de Korten mischen. – So, de Vörhand heww ick, un nu man rut! Bedein' mi desen un bedein' mi jenen! Un nu will wi mal seihn, ob du ut den Ganten büst?«
Äwer männigmal, wenn sei nu so as min Fru still un flitig üm mi herümme geiht un för mi allerwegen sorgt un mi in ehre Fründlichkeit nahgiwwt, denn denk ick doch so bi mi: ›Schäm' di, dat du mit Hinnerlistigkeit tau Wark gahn büst!‹, un ick säd nilich tau minen Unkel: »Weitst wat? Ick vertell ehr, wo't mit de dummen Streich vör de Hochtid tausam hängt.« – »Plagt hei di?« fröggt min Unkel. »Jede rechtschaff'ne Kirl möt af un an en gauden dummen Streich un en gauden Witz [31] maken; äwer hei darw sei nich sülwst wider vertellen, denn dann verlieren sei all beid' ehre Kraft. Ji lewt jo glücklich, dormit wes taufreden.« – »Je«, segg ick, »dat seggst du; äwer mi is männigmal so tau Maud', as wenn wi noch glücklicher lewen künnen, wenn sei dat Regiment hadd.« – »Min Sähn«, säd min oll Unkel Matthies un läd mi de Hand up de Schuller, »all dat Glück, wat up dese Ird mäglich is, föllt meindag nich in eine Hand herinne, begnäug' di mit dat, wat du hest. Un wat den Ehstand anbedrapen deiht – hest du den ollen Jochen Smitten noch kennt? Den ollen Jochen Smitt mein ick, de mit sine olle Fru achtig Johr olt würd un nahsten mit ehr tausamen an einen schönen Sommer-Sünndagmorrn begrawen würd. Na, de säd mal tau mi – denn ick sülwst verstah nicks von de Sak –: ›Herr Wachtmeister‹, säd hei, ›de Ehstand is as en Appelbom, dor sitt einer in un plückt un plückt; äwer de schönsten un rodsten Appel sitten in de Spitz, dor langt keiner ranne, denn dor is de Natur tau kort tau. Wenn nu einer unverstännig is un mit Gewalt de Appel krigen will, denn halt hei sick en Staken un hau't de schönen Appel run, äwer ok taunicht, un hau't de Telgen dorbi af, woran de besten Dragknuppen för de Taukunft sitten; de vernünftig Mann lett sei ruhig sitten un täuwt bet up den Spätharwst, denn fallen sei em von sülwst in den Schot, un denn smecken sei vel säuter.‹ – Un dorüm, Jung'«, set't min oll Unkel hentau, un sin oll irnsthaft Gesicht sach ok gor tau truhartig ut, »kläter din roden Appel nich vör de Tid von den Bom un täuw bet tau'm Spätharwst – din wohrt jo nich lang' mihr –, un wenn du din Fru den letzten schönen Appel bringst, denn vertell ehr ok de Geschicht von din dummen Streich vör de Hochtid, denn sallst du seihn, denn freut sei sick doräwer.«